NEWSLETTER...Co nowego w kontroli żywności ekologicznej? Hanna Wachowska stosowanie wyciągu...
Transcript of NEWSLETTER...Co nowego w kontroli żywności ekologicznej? Hanna Wachowska stosowanie wyciągu...
NEWSLETTER MARZEC 2019 01/2019 (nr 35)
Nowa żywność - nowe składniki żywności - dodatki do
żywności - Stanisław Kmieciak
Co nowego w kontroli żywności ekologicznej?
- Hanna Wachowska
Bakterie LAB- Doktor Jekyll i pan Hyde - Małgorzata
Stachowiak
Laboratorium – (nie)istotne ogniwo? - Piotr Presz
Zmiany w prawodawstwie żywnościowym
Szkolenia i seminaria
W tym wydaniu:
3
5
8
25
13
17
Nowa żywność - nowe składniki żywności - dodatki do żywności
Stanisław Kmieciak
W kolejnych numerach Newslettera podajemy
zwykle informacje o zmianach w ustawodawstwie
żywnościowym. Prawie stałą pozycją w tych in-
formacjach są akty prawne o dopuszczeniu do
obrotu nowej żywności i nowych składnikach
żywności. Pojęcia nowej żywności, a zwłaszcza
jej nowych składników mogą budzić wątpliwości
i są niekiedy kojarzone z dozwolonymi dodatkami
do żywności stosowanymi do poprawienia jej ja-
kości.
Według definicji podanej w rozporządzeniu
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 1333/2008 dodatkiem do żywności jest każda
substancja, „która w normalnych warunkach ani
nie jest spożywana sama jako żywność, ani nie
jest stosowana jako charakterystyczny składnik
żywności, bez względu na swoją ewentualną
wartość odżywczą, której celowe dodanie, ze
względów technologicznych, do żywności w trak-
cie jej produkcji, przetwarzania, przygotowywa-
nia, obróbki, pakowania, przewozu lub przecho-
wywania powoduje, lub można spodziewać się
zasadnie, że powoduje, iż substancja ta lub jej
produkty pochodne stają się bezpośrednio lub
pośrednio składnikiem tej żywności”. Zgodnie
więc z tą definicją dodatki stają się nowymi skład-
nikami żywności? Z drugiej strony, czy nowe
składniki żywności nie są dodatkami do żywno-
ści? Tu właśnie może być źródło wątpliwości…
Wspólnotowy wykaz dodatków do żywności
dopuszczonych do stosowania w żywności wraz
z warunkami ich stosowania zawarty jest w za-
łączniku II cytowanego wyżej rozporządzenia
(z późniejszymi zmianami). Wykaz zawiera na-
zwę dodatku i jego numer E, określenie żywno-
ści, do której może on być dodawany, warunki
stosowania i ograniczenia sprzedaży dodatku
bezpośrednio konsumentom końcowym. Dla uła-
twienia stosowania wykazu dodatki podzielone
są na grupy, którym przypisane są numery, na
przykład barwniki – posiadają numery od 100 do
199, konserwanty od 200 do 299, wzmacniacze
smaku od 600 do 699.
Nowa żywność i nowe składniki żywności
Za unijny akt prawny wprowadzający i defi-
niujący pojęcia „nowej żywności” (ang. „novel
food” i nowego składnika żywności (ang. „novel
food ingredient”), oba pojęcia oznaczane wspól-
nym skrótem NF, uważa się rozporządzenie
(WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 27 stycznia 1997 r.
Rozporządzenie dotyczy żywności i składni-
ków żywności, które dotychczas nie były
w znacznym stopniu wykorzystywane w EU do
spożycia przez ludzi i należą do jednej z wymie-
nionych kategorii:
zawierające lub składające się z genetycznie
zmodyfikowanych organizmów (GMO);
wyprodukowane na bazie GMO, choć ich nie-
zawierające;
o nowej lub celowo zmodyfikowanej podsta-
wowej strukturze molekularnej;
składające się z, lub wyekstrahowane z drob-
noustrojów, grzybów lub wodorostów;
Str. 3/30
składające się z, lub wyekstrahowane z roślin
oraz składniki pochodzące od zwierząt, z wy-
jątkiem uzyskanych drogą tradycyjną, o któ-
rych wiadomo, że są bezpieczne dla zdrowia;
zostały poddane procesowi obecnie niebędą-
cemu w użyciu, w efekcie którego powstają
istotne zmiany w składzie lub strukturze, ma-
jące wpływ na ich wartość odżywczą, meta-
bolizm i poziom niepożądanych substancji.
Należy tu zaznaczyć, że dodatki do żywności ob-
jęte są innymi przepisami wspólnotowymi.
Wykaz nowej żywności i nowych składników
żywności został ustanowiony rozporządzeniem
wykonawczym Komisji (UE) 2017/2470. W wyka-
zie podaje się warunki stosowania nowej żywno-
ści, na którą wydano zezwolenie, kategorię żyw-
ności i maksymalne poziomy, szczególne wymogi
dotyczące etykietowania i ewentualne inne wy-
mogi. W osobnej tablicy podaje się specyfikacje
nowej żywności. Wykaz jest zmieniany i uzupeł-
niany. Aktualnie zawiera ponad 100 pozycji. Dla
zobrazowania, czym może być nowa żywność
i nowe składniki żywności podajemy kilka przykła-
dów żywności ostatnio dopuszczonej do obrotu.
Czym są taksyfolina, 2′-fukozylolaktoza i ksy-
looligosacharydy?
W numerze 04/2017 Newslettera informowaliśmy
o 2 decyzjach wykonawczych Komisji (UE), ze-
zwalających na wprowadzenie do obrotu nowych
składników żywności: wyciągu bogatego
w taksyfolinę (decyzja 2017/2079 z 10 listopada
2017) oraz 2′-fukozylolaktozy wytwarzanej z wy-
korzystaniem Escherichia coli szczep BL21
(decyzja 2017/2201 z 27 listopada 2017), O ze-
zwoleniu udzielonym na stosowanie kolejnych
składników, w tym ksylooligosacharydów informo-
waliśmy w numerze 04/2018. Z powyższych 3 no-
wych składników szczególne zainteresowanie ze
względu na rosnące nowe zastosowania budzi
wyciąg bogaty w taksyfolinę.
Decyzja o dopuszczeniu wyciągu bogatego w
taksyfolinę do obrotu jako nowej żywności oparta
jest - zgodnie z unijnymi wymaganiami - na opinii
naukowej EFSA (Dziennik EFSA 2017; 15
(2):4682). Opinia określa, że nowy składnik żyw-
ności jest „bogatym w taksyfolinę wodno-
etanolowym wyciągiem z drewna modrzewia da-
hurskiego (Larix gmelinii (Rupr.) zawierającym co
najmniej 90 % taksyfoliny ((2R,3R)-2-(3,4-
dihydroksyfenylo)-3,5,7-trihydroksy-2,3 dihydro-
chromen-4-one, zwanej również (+) trans (2R,3R)
-dihydrokwercetyną)”. Poniżej wzór strukturalny
taksyfoliny.
Wyciąg bogaty w taksyfolinę ma postać
proszku o barwie od białej do bladożółtej, krystali-
zującego z gorących roztworów wodnych.
Według opinii EFSA wyciąg bogaty w taksyfo-
linę został wystarczająco scharakteryzowany
(„sufficiently characterised”), a dane dotyczące
jego składu i specyfikacje nie budzą zastrzeżeń
pod względem bezpieczeństwa („do not raise sa-
fety concerns”). Powyższe stwierdzenia stanowią
konieczne warunki do udzielenia zezwolenia na
wprowadzenie nowej żywności do obrotu w UE.
Zezwolenie na stosowanie w UE wyciągu bo-
gatego w taksyfolinę było pierwotnie ograniczone
do napojów bezalkoholowych, jogurtu i cukierni-
czych wyrobów czekoladowych. Rozporządzenie
2018/461 umożliwiło rozszerzenie zastosowania
wyciągu. W unijnym wykazie dozwolonej nowej
żywności wprowadzono zmiany zezwalające na
Str. 4/27 Str. 4/30
Co nowego w kontroli żywności ekologicznej?
Hanna Wachowska
stosowanie wyciągu bogatego w taksyfolinę do
następujących kategorii żywności: jogurt, kefir,
maślanka, mleko w proszku, śmietanka, śmietana
kwaśna, ser, masło, czekoladowe wyroby cukier-
nicze, napoje bezalkoholowe oraz suplementy
żywnościowe przeznaczone dla ogółu populacji
z wyłączeniem dzieci poniżej 14 lat życia.
Taksyfolina była w Polsce tematem
publikacji C. Mielczarek i D. Kusztal
z Zakładu Chemii Analitycznej Uniwersytetu Me-
dycznego w Łodzi. Autorki pracy opublikowanej w
Polish Journal of Cosmetology (2013, 16(1): 24-
30) podają m.in. informacje o działaniu biologicz-
nym i leczniczym taksyfoliny, otrzymywanej
w sposób naturalny. Zainteresowanie wywołują
silne właściwości antyoksydacyjne preparatu,
szczególne istotne w przypadkach chorób wywo-
ływanych przez wolne rodniki - zaburzeń funkcji
życiowych komórek, prowadzących do zmiany
metabolizmu i ich wejścia w fazę gwałtownego
starzenia się organizmu (miażdżyca tętnic i zapa-
lenie stawów). Jak podają autorki, taksyfolina do-
stępna jest w Polsce w postaci suplementów die-
ty, najczęściej w połączeniu z witaminą C.
Według specyfikacji podanej w załączniku I do
decyzji wykonawczej Komisji (WE) 2017/2201
z 27 listopada 2017, 2′-fukozylolaktoza wytwa-
rzana z wykorzystaniem zmodyfikowanego
szczepu Escherichia coli BL21 może występować
w postaci proszku o barwie od białej do kości sło-
niowej lub w postaci płynnego przejrzystego 45 %
koncentratu wodnego roztworu związku o wzorze
chemicznym C18H32O15 . W załączniku II cytowa-
nej decyzji podaje się, że 2′-fukozylolaktoza do-
puszczona jest do stosowania w preparatach do
początkowego żywienia niemowląt i preparatów
do dalszego żywienia niemowląt.
Kolejnym przykładem nowej żywności dopusz-
czonej do obrotu, tym razem rozporządzeniem
wykonawczym Komisji (UE) 2018/1648, są ksy-
looligosacharydy. Nowa żywność jest miesza-
niną ksylooligosacharydów (XOS) otrzymanych
z kolb kukurydzy w drodze hydrolizy z zastoso-
waniem ksylanazy z Trichoderma reesei, po której
następuje proces oczyszczania. Ksylooligosacha-
rydy można stosować do pieczywa białego i razo-
wego, śniadaniowych przetworów zbożowych,
herbatników, napojów sojowych, jogurtów, owoco-
wych produktów do smarowania oraz czekolado-
wych wyrobów cukierniczych, w dawkach ujętych
w załączniku do rozporządzenia.
Wydaje się, że powyższe przykłady stanowią
dobrą ilustrację do zacytowanej na wstępie defini-
cji nowej żywności i nowych składników żywności,
odzwierciedlają ich specyficzny charakter i pozwa-
lają przekonywująco odróżnić je od dodatków do
żywności.
Str. 4/27 Str. 5/30
Zanieczyszczenie żywności pozostałościami
środków ochrony roślin może powodować poważ-
ne problemy zdrowotne i jest przedmiotem nieu-
stającej troski dla producentów na każdym etapie
wytwarzania produktu żywnościowego. Produ-
cenci sektora spożywczego podejmują odpowied-
nie działania minimalizujące ryzyko wprowadze-
nia do obrotu produktu niespełniającego wymo-
gów bezpieczeństwa. Znaczące obostrzenia
w zakresie stosowania środków ochrony roślin
zostały określone dla przedsiębiorców żywności
ekologicznej w Rozporządzeniu Parlamentu Eu-
ropejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia
30 maja 2018r. w sprawie produkcji ekologicznej
i znakowania produktów ekologicznych i uchylają-
cym rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007
Str. 5/27 Str. 6/30
(z późniejszymi zmianami). We wspominanym
dokumencie zostały określone m.in. zasady pro-
dukcji ekologicznej, przepisy dotyczące certyfika-
cji wytwórców tego rodzaju żywności oraz sposo-
bu znakowania. Rozporządzenie wskazuje,
że zwalczanie szkodników i chwastów realizowa-
ne jest m.in. dzięki ochronie ich naturalnych
wrogów, poprzez wybór gatunków, odmian
i heterogenicznego materiału, zastosowanie pło-
dozmianu, a także odpowiednie techniki uprawy
(biofumigacja, metody mechaniczne i fizyczne).
Jeżeli nie jest możliwa odpowiednia ochrona ro-
ślin z wykorzystaniem w/w środków lub w przy-
padku stwierdzonego zagrożenia dla uprawy,
określone zostały warunki zastosowania innych
sposobów walki ze szkodnikami i chwastami.
Monitorowanie pozostałości pestycydów jest
zatem niezbędnym narzędziem w procesie nad-
zoru nad wytwórcami żywności ekologicznej w
zakresie przestrzegania określonych wymagań.
Z uwagi na dużą liczbę stosowanych pestycydów
jak również zróżnicowane najwyższe dopusz-
czalne poziomy pozostałości, konieczne jest sto-
sowanie różnych metod analitycznych, charakte-
ryzujących się odpowiednią czułością, precyzją
i selektywnością. Aktualnie, do monitoringu pozo-
stałości pestycydów stosuje się prawie wyłącznie
metody oparte na chromatografii gazowej i chro-
matografii cieczowej, najczęściej sprzężonej ze
spektrometrią mas (GC-MS, GC-MS/MS, LC-MS/
MS). W ofertach laboratoriów badania żywności
i pasz znajduje się od kilku do kilkunastu metod
oznaczania pozostałości pestycydów, w tym me-
tody przesiewowe (screeningowe), dzięki którym
można w trakcie pojedynczego cyklu analityczne-
go oznaczyć nawet kilkaset związków oraz meto-
dy specyficzne do oznaczania związków, które
z uwagi na właściwości chemiczne wymagają
odrębnego przygotowania roztworu próbki lub
warunków przebiegu chromatograficznego.
Jeszcze do niedawna do monitorowania pozo-
stałości pestycydów granica oznaczalności na
poziomie 0,01 mg/kg była wystraczająca. Obec-
nie obserwuje się tendencję do wdrażania metod
charakteryzujących się jeszcze lepszą czułością.
Temu wyzwaniu może sprostać ciągły rozwój
technik chromatograficznych. W celu harmoniza-
cji podejścia do oznaczania pozostałości środ-
ków ochrony roślin na potrzeby rolnictwa ekolo-
gicznego i akredytacji laboratoriów badawczych,
wskazanych w rozporządzeniu Ministra Rolnic-
twa i Rozwoju Wsi z dnia 26 maja 2015r. (Dz. U.
z 2015 r., poz. 795, z późniejszymi zmianami)
jako laboratoria urzędowe, w uzgodnieniu z
MRiRW został opracowany przez Polskie Cen-
trum Akredytacji dokument DAB-13 (wyd.
1, z dnia 27.06.2017) „Akredytacja laboratoriów
badawczych wykonujących badania pozostałości
środków ochrony roślin na potrzeby certyfikacji
w rolnictwie ekologicznym”. W wykazie laborato-
riów urzędowych ujętym w w/w rozporządzeniu
znajduje się również laboratorium J.S. Hamilton
w Gdyni.
Dokument DAB-13 ten określa m.in.:
obowiązek posiadania akredytacji przez
laboratoria urzędowe wykonujące badania
pozostałości środków ochrony roślin w prób-
kach pochodzenia roślinnego pobranych
w trakcie kontroli urzędowych w rolnictwie
ekologicznym prowadzonych przez jednostki
certyfikujące,
wymagania stawiane akredytowanym
i wnioskującym o akredytację laboratoriom
urzędowym,
wykaz substancji wraz granicami ozna-
czalności, dla których laboratoria urzędo-
we powinny uzyskać akredytację.
Zostały wskazane dwa okresy przejściowe:
31.10.2018 jako ostateczny termin wdrożenia
wymagań dokumentu DAB-13 oraz wykazu
nr 1 substancji czynnych (190 związków),
31.10.2019 jako ostateczny termin wdrożenia
wykazu nr 2 substancji czynnych (235 związ-
ków).
Str. 6/27
Każda z list zawiera 11 substancji czynnych, wy-
magających zastosowania specyficznych metod
analitycznych (akredytacja musi objąć minimum
6 związków). Granice oznaczalności (LOQ limit
of quantification) zostały określone dla każdego
pestycydu i wynoszą od 0,005 mg/kg do 0,01 mg/
kg. Należy zwrócić uwagę, że dla wymienionych
niżej substancji czynnych granica oznaczalności
została określona na poziomie wyższym niż 0,01
mg/kg i wynosi 0,05 mg/kg:
dikwat
ditiokarbaminiany
DDT (suma p,p´-DDT, o,p´-DDT, p-p´-DDE
i p,p´-TDE (DDD) wyrażona jako DDT)
tlenek fenbutacyny
glifosat
kation trimetylosulfoniowy, wynikający ze sto-
sowania glifosatu.
Pierwszy okres przejściowy już minął. W najbliż-
szym czasie można spodziewać się aktualizacji
Rozporządzenia MRiRW z dnia 26 maja 2015r.
w sprawie laboratoriów urzędowych i referencyj-
nych oraz zakresu analiz wykonywanych przez te
laboratoria, z którego zostaną usunięte te labora-
toria, które albo nie przeszły pozytywnie oceny
Polskiego Centrum Akredytacji albo nie złożyły
wniosku o przeprowadzenie takiej oceny.
Posiadanie przez laboratorium badawcze
akredytacji do wykonywania badań pozostałości
środków ochrony roślin w próbkach pobranych
w trakcie kontroli urzędowych w rolnictwie ekolo-
gicznym można też sprawdzić bezpośrednio
w zakresie akredytacji laboratorium. Na Rysunku
1 przedstawiono fragment zakresu akredytacji
naszego laboratorium – nr akredytacji AB079.
Warto zwrócić uwagę, że ramach elastyczne-
go zakresu akredytacji, wskazanego na
Rysunku 1, Laboratorium ma możliwość prowa-
dzenia prac wdrożeniowych i walidacyjnych i roz-
szerzania zakresu akredytacji pomiędzy ocenami
PCA, dzięki czemu może szybciej zareagować
na zmieniające się wymagania prawne oraz po-
trzeby podmiotów branży spożywczej. Elastycz-
ność w tym przypadku obejmuje dodanie matry-
cy, pestycydu, zmianę zakresu pomiarowego lub
dodanie/zaktualizowanie norm i procedur badaw-
czych opracowanych przez Laboratorium.
Laboratoria J.S. Hamilton Poland prowadzą
badania pozostałości pestycydów od wielu lat.
W ofercie znajduje się wiele metod oznaczania
pozostałości pestycydów, o różnym stopniu
skomplikowania, dla różnych grup produktów
i różnych związków. Wśród badanych artykułów
żywnościowych dominują owoce i warzywa oraz
ich przetwory, zboża i przetwory zbożowe, nasio-
na oleiste, oleje, przetwory mleczarskie, a także
woda do spożycia.
Str. 7/30
Rys. 1. Fragment zakresu akredytacji labora-torium J.S. Hamilton Poland (AB079)
Str. 7/27 Str. 8/30
Bakterie LAB- Doktor Jekyll i pan Hyde
Małgorzata Stachowiak
Wstęp
Bakterie kwasu mlekowego (LAB), nazwane
tak ze względu ma zdolność do beztlenowej fer-
mentacji mlekowej, są jedną z najlepiej zbada-
nych i stosowanych grup mikroorganizmów. Ter-
min „LAB” nie ma oficjalnego statusu w taksono-
mii i jest jedynie ogólnym terminem używanym
do opisania grupy bakterii funkcjonalnie i gene-
tycznie spokrewnionych. Do mikroorganizmów
LAB zalicza się bakterie z rodzajów: Lactococ-
cus, Lactobacillus, Streptococcus, Leuconostoc,
Pediococcus, Carnobacterium, Aerococcus, En-
terococcus, Oenococcus, Tetragenococcus, Va-
gococcus i Weisella. Lactobacillus to największy
rodzaj tej grupy, zawierający około 80 uznanych
gatunków.
Badania wykorzystujące dane molekularne jak
i dane paleontologiczne wykazały, że bakterie
kwasu mlekowego mogły pojawić się 3 miliardy
lat temu i odegrać istotną rolę w recyklingu mate-
rii organicznej w środowisku. Wraz z pojawie-
niem się ludzi konieczne stało się przechowywa-
nie żywności na zimę lub w innych okresach, gdy
świeża żywność nie była łatwo dostępna. Prze-
chowywane produkty spożywcze stanowią ideal-
ne podłoże dla bakterii, czego rezultatem jest
naturalnie fermentowana żywność. Bakterie kwa-
su mlekowego (LAB) były stosowane w fermenta-
cji żywności przez ponad 4000 lat. Dzisiaj
LAB stanowią ogromną i zróżnicowaną grupę
drobnoustrojów, odgrywających ważną rolę
w mleczarstwie, technologii wypieku, przetwór-
stwie ryb i mięsa.
Co więcej, LAB są składnikami normalnej
ludzkiej mikroflory i mogą być stosowane, jako
probiotyki w celu zapewnienia korzyści zdrowot-
nych. Ponadto możliwe jest wykorzystanie bak-
terii i ich produktów do wytwarzania bioenergii,
ochrony drewna, w rolnictwie i bioremediacji śro-
dowiska. Poza ich korzystnym działaniem, w wa-
runkach niskiej zawartości tlenu, niskiej tempera-
tury i kwaśnego pH powodują psucie się gotowa-
nych produktów mięsnych pakowanych próżnio-
wo lub w zmodyfikowanej atmosferze ze zwięk-
szonym stężeniem dwutlenku węgla.
Zastosowanie LAB w przemyśle
LAB znajdują szerokie zastosowanie w róż-
nych dziedzinach, takich jak synteza chemikaliów
i farmaceutyków lub produkcja probiotyków
w rolnictwie i medycynie. Niemniej jednak to
głównie przemysł spożywczy wykorzystuje
na dużą skalę właściwości bakterii LAB w pro-
dukcji przetworów mlecznych, mięsnych,
piekarniczych i warzywnych. LAB zmniejsza-
ją alergenność produktu i zapewniają dłuższe
przechowywanie sfermentowanej żywności. Do-
starczają wysokojakościowym bezglutenowym
produktom zbożowym funkcjonalnych biocząste-
czek i składników.
Działalność LAB jest ważnym składnikiem
procesu produkcji wina: są odpowiedzialne za
fermentację malolaktyczną zachodzącą po fer-
mentacji alkoholowej prowadzonej przez drożdże
i sprawiają, że wino staje się łagodniejsze i peł-
niejsze w smaku oraz bardziej stabilne biologicz-
nie. Jednak taka spontaniczna fermentacja może
okazać się niebezpieczna, zwłaszcza, jeśli pro-
ces ten zostanie zdominowany przez szczepy
bakterii z rodzaju Pediococcus, które wytwarzają
duże ilości niepożądanych produktów ubocznych
m.in. Diacetyl, aminy biogenne, kwas octowy.
Wino może wówczas przybierać nieprzyjemne
tony zepsutego masła, sera pleśniowego lub ki-
szonej kapusty.
LAB są częścią rodzimej mikroflory przewodu
żołądkowo-jelitowego i moczowo-płciowego, dla-
tego wykorzystuje się je jako składniki probioty-
ków. Antagonistyczne działanie LAB wobec bak-
terii chorobotwórczych może przejawiać się m.in.
zmniejszeniem pH środowiska, wytwarzaniem
lotnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczo-
wych (SCFA), blokowaniem kolonizacji błony
śluzowej jelita, rywalizacją o składniki odżywcze,
modulacją układu odpornościowego, wytwarza-
niem nadtlenku wodoru w warunkach beztleno-
wych i specyficznych związków hamujących, ta-
kich jak bakteriocyny. Dzięki tworzeniu biofilmów
na powierzchni nabłonka, bakterie LAB uodpor-
niają się na czynniki środowiskowe, co sprzyja
kolonizacji i dłuższej trwałości w błonie śluzowej
żywiciela. Cechą charakterystyczną biofilmów
jest tworzenie zewnątrzkomórkowego polimeru
złożonego z egzopolisacharydów (EPS), białek,
tłuszczów, kwasów nukleinowych, zapewniające-
go ochronę przed antybiotykami i enzymami. Wy-
kazano również, że EPS wytwarzany przez nie-
które szczepy tworzące biofilm jest w stanie za-
hamować tworzenie się biofilmów bakterii choro-
botwórczych. Lactobacillus rhamnosus jest jed-
nym z najlepiej zbadanych klinicznie mikroorgani-
zmów probiotycznych, kolonizuje śluzówkę jelita
człowieka i utrzymuje się tam przez ponad ty-
dzień po doustnym przyjęciu przez zdrowych do-
rosłych. Biofilm L. rhamnosus zapobiega koloni-
zacji błon śluzowych przez patogenne Escheri-
chia coli i Salmonella, a biofilm Lactobacillus
plantarum hamuje kolonizację szczepów E. coli
O157: H7, Salmonella enterica serowar Enteriti-
dis, Staphylococcus aureus i Listeria monocyto-
genes.
LAB ułatwiają docelowe dostarczanie cennych
substancji. Selen jest niezbędnym pierwiastkiem
śladowym, który chroni organizm przed stresem
oksydacyjnym, pomaga utrzymać barierę obron-
ną przed infekcjami, moduluje wzrost i rozwój,
zapewnia normalny proces starzenia.
Stwierdzono, że wzbogacone w selen probio-
tyki przynoszą szereg korzyści zdrowotnych go-
spodarzowi ze względu na ich działanie przeci-
wutleniające, przeciwmutagenowe, przeciwnowo-
tworowe i przeciwzapalne. LAB mogą być stoso-
wane w profilaktyce i leczeniu chorób zwierzę-
cych. Wirusy zakaźnej martwicy trzustki i zakaź-
nej martwicy układu krwionośnego powodują
ostre choroby pstrąga tęczowego (Oncorhynchus
mykiss) i kilku gatunków łososia. Oczyszczone
dekstrany Lactobacillus sakei MN1 i Leuconostoc
mesenteroides RTF10 wykazały aktywność funk-
cjonalną przeciw tym wirusom. Bakterie LAB wy-
kazują również aktywność przeciwgrzybiczą któ-
ra jest wynikiem synergistycznego działania kilku
związków: kwasów organicznych, cyklicznych
dipeptydów i związków białkowych.
Zdolność do detoksykacji może być związana
z adsorpcją mykotoksyn przez komórkę bakteryj-
ną. Nawet zabite ciepłem komórki LAB mogą zre-
dukować stężenie toksyn do bezpiecznego po-
ziomu w mleku. Inaktywacja cieplna istotnie
zwiększyła usuwanie aflatoksyny M1 przez LAB.
LAB z rodzajów Lactococcus, Pediococcus,
Leuconostoc i Lactobacillus wykazują najwyższą
aktywność przeciwgrzybiczą i stanowią naturalną
alternatywę dla chemicznych środków konserwu-
jących owoce. Poza tym wykazano, że LAB ha-
muje wzrost grzybów gnilnych w drewnie i zapo-
biega jego późniejszemu rozkładowi.
Bakterie LAB są zdolne do przekształcania
glicerolu w 1,3-propanodiol, który jest monome-
Str. 8/27 Str. 9/30
Str. 15/27
rem w procesie polimeryzacji wytwarzającym po-
litereftalan etylenu (PET), można go również sto-
sować do wytwarzania poliuretanów, poliestrów
i polieterów.
Ostatnie badania wykazały możliwość zasto-
sowania LAB w produkcji biosurfaktantów, sub-
stancji powierzchniowo czynnych stosowanych
w rolnictwie, produkcji żywności, chemii, kosme-
tykach i farmacji.
Obszar potencjalnego zastosowania LAB to
bioremediacja, np. oczyszczanie ścieków zawie-
rających barwniki azowe. Te ostatnie stanowią
ważną grupę organicznych związków chemicz-
nych, które są szeroko stosowane w produkcji
tkanin, skóry, kosmetyków, żywności i papieru.
Podczas procesu przemysłowego około 10-15%
zużytego barwnika jest odprowadzane do ście-
ków. Pigmenty azowe i ich kataboliczne związki
pośrednie, takie jak aminy aromatyczne, wyróż-
niające się mutagennymi i rakotwórczymi właści-
wościami, utrudniają przenikanie światła i tlenu
do zbiorników wodnych, w konsekwencji wpływa-
jąc na życie w środowisku wodnym.
Badania wykazały, że barwniki azowe mogą
być katabolizowane i wykorzystywane przez
szczepy LAB, a ich produkty degradacji są mniej
toksyczne dla rosnącej kultury sorgo dwubarwne-
go niż oryginalny pigment azowy.
Fermentacja jest ważnym procesem służącym
do wytwarzania produktów o pożądanych właści-
wościach biochemicznych za pomocą mikroorga-
nizmów lub enzymów. LAB są zaangażowane
w wytwarzanie różnych produktów mlecznych,
takich jak jogurt, kefir, ser, masło, które stanowią
około 20% światowej produkcji produktów fer-
mentowanych. Wytwarzanie sfermentowanego
mięsa, soi, warzyw i wypieków za pomocą LAB
odbywa się według podobnego schematu. LAB
zapewniają charakterystyczny smak i produkują
kwasy (np. kwas mlekowy), które obniżają pH
produktów i hamują wzrost drobnoustrojów po-
wodujących psucie.
LAB posiadają zdolność wytwarzania bakte-
riocyn, związków, które mogą być stosowane ja-
ko dodatki do żywności. Bakteriocyny są przeciw-
drobnoustrojowymi peptydami wytwarzanymi
przez bakterie, które mają zdolność zabijania lub
hamowania wzrostu innych bakterii. Związki te
często mylone są z innymi środkami przeciw-
drobnoustrojowymi lub antybiotykami. W przeci-
wieństwie do większości antybiotyków, bakterio-
cyny są nieszkodliwe dla organizmu człowieka
i otaczającego środowiska. Synteza bakteriocyn
ma miejsce w rybosomach, a bakteriocynogenne
mikroorganizmy są odporne na wytwarzane
przez siebie substancje. Poza tym bakteriocyny
mają węższe spektrum aktywności przeciwdrob-
noustrojowej niż antybiotyki. Istnieje wiele badań
dotyczących roli bakteriocyn w konserwacji prze-
tworów mlecznych, mięsa, owoców morza i wa-
rzyw. Jednak tylko nieliczne bakteriocyny są sto-
sowane, jako komercyjne biokonserwanty. Najle-
piej poznaną używaną bakteriocyną jest nizyna,
wyizolowana po raz pierwszy z L. lactis ssp. lac-
tis w 1928 r. Hamuje wzrost blisko spokrewnio-
nych gatunków, jak również patogeny przenoszo-
ne przez żywność, takie jak Listeria monocytoge-
nes i wiele innych Gram-dodatnich mikroorgani-
zmów powodujących psucie. Inną dostępną
w handlu bakteriocyną jest pediocyna PA-1 pro-
dukowana przez Pediococcus acidiolactici, która
hamuje wzrost L. monocytogenes w czerwonym
mięsie. Pediocynę można zastosować do prze-
tworów mięsnych ogrzewanych, ponieważ jest
ciepłooporna. Listeria może uodpornić się na pe-
diocynę i cecha ta jest przekazywana dziedzicz-
nie następnym pokoleniom mikroorganizmu pato-
gennego; aby temu zapobiec należy wspomagać
działanie bakteriocyny dodatkiem soli (np. NaCl)
i obniżeniem pH. Bakteriocyna Paracin C produ-
kowana przez L. paracasei CICC 20241 wywoły-
wała rozległe uszkodzenia komórek i rozpad Ali-
cyclobacillus acidoterrestris, odpowiedzialnego
Str. 10/30
Str. 17/27 Str. 11/30
za zmętnienie soków owocowych. Bakteriocyna
dodatkowo zmniejszyła oporność termiczną za-
rodników bakterii. L. paracasei subsp. tolerans z
kefiru wytwarzał bakteriocynę hamującą zarówno
grzyby, jak i bakterie. Badania obciążeniowe słu-
żące ocenie potencjału wzrostu (δ) w próbkach
metki luksusowej, z wykorzystaniem szczepów
Listeria monocytogenes wykazały, że badany
produkt, jeżeli zostaną zachowane warunki prze-
chowywania i transportu, z początkową zawarto-
ścią bakterii Listeria monocytogenes na poziomie
100 jtk/g lub mniejszym powinien utrzymać war-
tość zgodną z kryterium 100 jtk/g na koniec okre-
su przydatności do spożycia. Uzyskano ujemną
wartość potencjału wzrostu, co dowodzi, że pe-
diocyna jako biokonserwant w metce, zahamo-
wała wzrost Listeria monocytogenes.
Bakteriocyna Enterococcus faecium CN-25
wyizolowana ze sfermentowanego produktu ryb-
nego całkowicie hamowała wzrost L. monocyto-
genes w minimalnym stężeniu 2,38 mg / ml.
Egzopolisacharydy (EPS) LAB odgrywają nie
tylko rolę w tworzeniu biofilmu także są szeroko
stosowane w przemyśle spożywczym, jako adiu-
wanty, emulgatory, nośniki, stabilizatory, słodziki
i wypełniacze. Mannitol, sorbitol, ksylitol, erytrytol
i D-tagatoza są substancjami słodzącymi produ-
kowanymi przez LAB. Krystaliczny mannitol wy-
kazujący bardzo niską higroskopijność jest nie-
zbędny w produktach, które zachowują stabil-
ność przy wysokiej wilgotności. EPS z S. thermo-
philus MR-1C znacznie zwiększył zatrzymywanie
wilgoci w niskotłuszczowej mozzarelli.
Wytwarzające EPS szczepy S. thermophilus
wykazały zmniejszoną śmiertelność podczas za-
mrażania, gdy LAB wprowadzono do zamrożo-
nych deserów mlecznych, jako źródło
β-galaktozydazy hydrolizującej laktozę i wytwa-
rzającej wchłanialne monosacharydy glukozę
i galaktozę. Poza przemysłem mleczarskim, EPS
stosuje się w piekarnictwie. Weissella cibaria
WC4 i L. plantarum LP9 były zdolne do wytwa-
rzania EPS, który zwiększał lepkość upieczonego
produktu, a powstały chleb wyróżniał się wyższą
objętością właściwą i mniejszą twardością. EPS
może poprawić nie tylko smak, strukturę, konsy-
stencję i trwałość produktów spożywczych, ale
również właściwości probiotyczne. Mleko fermen-
towane z hodowlą S. thermophilus wytwarzającą
EPS skutecznie zapobiegało zapaleniu żołądka.
Trzy szczepy L. delbrueckii subsp. bulgaricus
wyizolowane z domowego jogurtu wytworzył du-
że ilości EPS i wykazał działanie obniżające po-
ziom cholesterolu.
Niektóre szczepy LAB posiadają właściwość
syntetyzowania witamin, a zatem mogą być za-
angażowane w opracowaniu wzbogaconej fer-
mentowanej żywności. LAB syntetyzują witaminy
z grupy B i K.
Wykazano, że L. plantarum zwiększa dwukrot-
nie poziom ryboflawiny (witaminy B2) w makaro-
nach i chlebie. L. reuteri CRL1098 z zakwasu był
zdolny do produkcji witaminy B12. L. lactis ssp.
cremoris YIT 2012 i Leuconostoc lactis YIT 3001
wyprodukowały odpowiednio 9-123 μg witaminy
K2 /l w odtłuszczonym mleku w proszku i pożyw-
ce z mleka sojowego, zapewniając korzystne
właściwości suplementom diety.
Sprzężone izomery kwasu linolowego (CLA)
to związki o ważnych właściwościach fizjologicz-
nych. Charakteryzują się działaniem przeciwno-
wotworowym, przeciwcukrzycowym, przeciw-
miażdżycowym oraz stymulują układu odporno-
ściowy. Zastosowanie LAB i Bifidobacterium po-
zwala na zwiększenie zawartości CLA w sfer-
mentowanych produktach mlecznych. L. planta-
rum ze sfermentowanych solanek zalewowych
wykazywał wysoką zdolność do wytwarzania
CLA w obecności kwasu linolowego. Oprócz rów-
nowagi składników odżywczych, kluczową cechą
żywności jest smak. Konsumenci potrzebują nie
tylko zdrowego, ale i pysznego jedzenia. LAB
wykazało zdolność do degradacji kwasów fenolo-
wych wytwarzających związki odpowiedzialne za
aromat. LAB metabolizują kwasy fenolowe po-
przez dekarboksylację i / lub redukcję. Produkty
działania dekarboksylazy kwasu fenolowego to
winylokatechol, winylofenol, winylogwajakol, piro-
Str. 17/27 Str. 12/30
galol i katechol; redukcja kwasów hydroksycyna-
monowych daje kwasy dwuwodorotlenowe i dihy-
droferulowe. Szczepy o wysokiej aktywności en-
zymatycznej można wykorzystać do wzmocnie-
nia smaku serów.
Z drugiej strony ……
Niektóre bakterie kwasu mlekowego (LAB),
służą potencjalnie, jako rezerwuary genów opor-
ności na antybiotyki, możliwe do przeniesienia na
ludzkie patogeny. W tym aspekcie należy zwery-
fikować bezpieczeństwo tego mikroorganizmu
w odniesieniu do jego zdolności do nabywania
i rozpowszechniania determinantów oporności.
Nabycie oporności na antybiotyki następuje po-
przez mutację wcześniej istniejących genów lub
transmisję poziomą. Ze strony szczepów z wro-
dzoną opornością na antybiotyki zagrożenie to
jest niewielkie. Jednak wśród wielu szczepów
LAB wykryto plazmidowe geny oporności mogą-
ce ulegać przenoszeniu. Geny kodujące opor-
ność na tetracyklinę, erytromycynę i wankomycy-
nę znaleziono u Lactococcus lactis, enterokoków
oraz u szczepów z rodzaju Lactobacillus izolowa-
nych z fermentowanego mleka i mięsa. Najczę-
ściej spotykanymi genami oporności u Lactoba-
cillus są geny oporności na tetracyklinę. Do tej
pory zidentyfikowano 11 różnych genów oporno-
ści na ten antybiotyk. Geny kodujące oporność
na erytromycynę u Lactobacillus, odpowiedzialne
są także za oporność na makrolidy, linkosamidy
i streptograminy. Dotychczas udokumentowano
antybiotykooporność szczepów z rodzaju Lacto-
bacillus, izolowanych z wina, sera, mleka i pro-
duktów mlecznych, fermentowanych warzyw np.
kukurydzy, oliwek oraz owoców poddawanych
fermentacji, a także z fermentowanych kiełbas
czy innych produktów mięsnych surowo dojrze-
wających. Badania europejskich serów wykazały
występowanie opornych na wankomycynę ente-
rokoków u zaledwie 4% wszystkich wyizolowa-
nych gatunków, natomiast 96,8% E. faecalis
i 76% E. faecium wyizolowananych z tureckich
białych serów było opornych na wankomycynę.
Wrażliwość na wankomycynę ma ogromne
znaczenie, ponieważ ten antybiotyk glikopepty-
dowy jest jedną z ostatnich opcji terapeutycznych
w terapii klinicznej.
Bakterie kwasu mlekowego są szeroko rozpo-
wszechnione w naturze i w środowisku zakładów
przetwórczych; są częścią mikroflory saprofitycz-
nej świeżego mięsa po uboju, a także mięsa go-
towanego. Mięso ulega zepsuciu w wyniku dzia-
łania heterofermentacyjnych Lactobacillus spp.,
(głównie L. curvatus i L. sakei), Leuconostoc spp.
i Carnobacterium spp. i, w mniejszym stopniu,
homofermentacyjnych Lactobacillus spp. i Pedio-
coccus spp. Za nieprzyjemny zapach, odbarwie-
nia, wytwarzanie gazu i śluzu odpowiadają niepo-
żądane katabolity:, CO2, etanol, kwas octowy,
kwas butanowy i acetoina. Tworzenie śluzu jest
spowodowane wydzielaniem przez LAB długo-
łańcuchowych polisacharydów zewnątrzkomórko-
wych (EPS) do środowiska. LAB syntetyzują sze-
roką gamę EPS: synteza może występować po-
zakomórkowo z sacharozy lub wewnątrzkomór-
kowo z cukrowych prekursorów nukleotydów.
Leuconostoc spp. i niektóre Lactobacillus spp.
syntetyzują glukany i fruktany z sacharozy. Jed-
nakże tworzenie się śluzu nie jest hamowane
przez brak sacharozy w produkcie mięsnym.
LAB wydzielają różne heteropolisacharydy
(HePS) w zależności od składu cukru i wielkości
cząsteczki.
Niska temperatura obróbki mięsa selekcjonuje
szczepy psychotrofowe. L. carnosum można
uznać za najbardziej typowy organizm psychotro-
powy, odpowiedzialny za wady produktu podczas
3-tygodniowego okresu trwałości gotowanej
szynki pakowanej w MAP. W związku z tym sto-
sowanie niskich temperatur podczas przygotowy-
wania i przechowywania produktów mięsnych nie
zapobiega tworzeniu się śluzu, chociaż tempera-
tura przechowywania w chłodni decyduje o dłuż-
szym okresie przydatności produktu do spożycia.
Produkcja EPS wiąże się z ochroną komórki
przed wysuszeniem, atakami fagów, fagocytozą,
antybiotykami, toksycznymi związkami, jest za-
angażowana w kontrolę osmotyczną i adhezję do
powierzchni.
Laboratorium – (nie)istotne ogniwo?
Piotr Presz
Str. 17/27 Str. 13/30
Podsumowanie
Biologia systemów stała się ważnym podej-
ściem w mikrobiologii LAB i stanie się jeszcze
silniejsza w przyszłości. Łączy ilościową fizjologię
drobnoustrojów z modelowaniem dynamicznym
populacji i teoriami ekologicznymi. W biologii LAB
kluczowe znaczenie mają tzw. "Omiki" - techniki
("genomika", "proteomika", "transkryptomika",
"metabolomika") oraz metody matematyczne
i statystyczne. Oczekuje się, że analizy porów-
nawcze między różnymi gatunkami dostarczą
zrozumiałych modeli metabolizmu tych gatun-
ków. Całe sekwencjonowanie genomu dokonało
ogromnego skoku w ciągu ostatnich kilku lat i jest
prawdopodobne, że już wkrótce wszystkie geno-
my gatunków LAB związanych z żywnością będą
dostępne dla badań porównawczych. Korzystne
aspekty LAB w żywności można zbadać za po-
mocą technik systemowych i zmniejszyć naszą
zależność od chemicznych środków konserwują-
cych. Podobnie, wpływ drobnoustrojów na psucie
się żywności może być lepiej zarządzany dzięki
zrozumieniu wzajemnego oddziaływania drobno-
ustrojów, surowców, dodatków i technologii prze-
twarzania. W perspektywie globalnej oczekuje
się, że rola kultur starterowych i ochronnych dla
zapewnienia bezpieczeństwa żywności będzie
rosła. Chociaż obecnie stosowane chemiczne
środki konserwujące zapobiegające rozwojowi
patogenów i bakterii powodujących psucie żyw-
ności doskonale służą temu celowi, istnieje ro-
snące zapotrzebowanie konsumentów na bar-
dziej naturalne produkty.
Przyszłym wyzwaniem będzie połączenie róż-
norodności wewnątrzgatunkowej z określonym
profilem sensorycznym. W tym sensie korzystne
LAB przyczynią się do trwałej i zróżnicowanej
produkcji żywności.
O ile idee mogą wyznaczać kierunek działania,
to o podjęciu kroku decyduje ekonomia. Koszty
niejednokrotnie spędzają kadrze zarządzającej
sen z powiek. Jednym z najprostszych sposobów
ograniczenia nakładów finansowych jest szukanie
oszczędności w obszarze badań. Czy słusznie?
Liczby zamiast wstępu
Na podstawie danych zebranych przez Główny
Urząd Statystyczny w 2017 roku wartość produk-
cji sprzedanej dla wyrobów z mięsa, włączając
mięso drobiowe wyniosła 20 365 milionów zło-
tych. Papier falisty i tektura falista oraz opakowa-
nia z papieru i tektury oraz leki i pozostałe wyroby
farmaceutyczne osiągnęły wartość produkcji
sprzedanej 16 023 milionów złotych i 13 152 mi-
lionów złotych, odpowiednio. Dynamikę wartości
produkcji sprzedanej w latach 2015 - 2017 przed-
stawiono na wykresie poniżej.
Rys. 1. Dynamika wartości produkcji
sprzedanej w Polsce.
Str. 15/23 Str. 14/30
Analiza powyższych danych pozwala wycią-
gnąć wniosek, że dynamika produkcji sprzedanej
wykazuje w Polsce na przestrzeni ostatnich kilku
lat tendencję wzrostową. Z produkcją wyrobów
wiążą się nie tylko zyski, ale także narażenie na
ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej.
Samotna wyspa?
Tak jak żaden człowiek tak też działalność go-
spodarcza nie funkcjonuje w oderwaniu od oto-
czenia. Współcześnie jest kładziony na ten aspekt
szczególny nacisk. W normach dotyczących sys-
temów zarządzania, mających stanowić wsparcie
dla kierownictwa zagadnienie to zostało ujęte
w pojęciu „kontekst”. Pod tym enigmatycznym
określeniem kryje się całość uwarunkowań wpły-
wających na organizację, zarówno wewnętrznych
jak i zewnętrznych. Najczęściej zwraca się uwagę
na wymagania prawne związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej czy wymagania odbior-
ców.
W przypadku ustalania kontekstu zewnętrzne-
go, zgodnie z zaleceniami dokumentu 31010/
FDIS, należy przeanalizować wymagania związa-
ne z uwarunkowaniami, w których funkcjonuje
przedsiębiorstwo, np.: aspekty kulturowe, politycz-
ne, prawne, finansowe, gospodarcze a także klu-
czowe czynniki i tendencje mające wpływ na cele
organizacji czy postrzeganie firmy i wartości ze-
wnętrzne.
Do ustalenia kontekstu wewnętrznego należy
przeanalizować możliwości przedsiębiorstwa pod
względem zasobów i wiedzy a także przepływ in-
formacji i procesy decyzyjne. Nie mniej istotne są
cele i strategie stosowane w celu ich osiągnięcia,
czy standardy i modele odniesienia przyjęte przez
Firmę.
Każde z uwarunkowań może mieć wpływ na
działanie przedsiębiorstwa. Wpływ – zarówno
w ujęciu negatywnym (utrudnienie) jaki pozytyw-
nym (ułatwienie, nowe możliwości rozwoju) wraz
z prawdopodobieństwem jego wystąpienia jest
określany mianem ryzyka prowadzenia działalno-
ści gospodarczej.
W tym miejscu należy podjąć próbę zdefinio-
wania podmiotu, na który może mieć wpływ dana
działalność gospodarcza. Przewodnik 73 ISO/IEC
przyjmuje definicję interesariusza jako osobę, gru-
pę osób, a także każdą inną zainteresowaną stro-
nę postrzegające siebie jako mające wpływ na
firmę lub na którą ma wpływ przedsiębiorstwo. To
właśnie interesariusze „wprowadzają w ruch ma-
chinę zwaną ryzykiem”. Mogą oni formułować lub
egzekwować wymagania, których niespełnienie
skutkuje odpowiedzialnością cywilną przedsiębior-
stwa.
Należyta staranność
W przypadku podejmowanych analiz w ramach
badania szkody z tytułu odpowiedzialności cywil-
nej, jednym z kluczowych aspektów jest ocena
zachowania należytej staranności przez potencjal-
nego winowajcę. Ma to szczególne znaczenie
w przypadku prób uzyskania finansowania kosz-
tów występującej szkody z ubezpieczenia. Każda
umowa ubezpieczeniowa w ramach Ogólnych
Warunków Ubezpieczenia (OWU) zawiera infor-
mację odnośnie konieczności zachowania należy-
tej staranności przez ubezpieczonego. Jeśli zo-
stanie udowodnione niezachowanie należytej sta-
ranności, przez chociażby posiadanie kontroli
w procesie produkcji, brak, niewłaściwa lub niewy-
starczająca kontrola surowców czy wyrobów goto-
wych istnieje duże prawdopodobieństwo braku
Rys. 2. Mapa interesariuszy.
przyjęcia odpowiedzialności przez ubezpieczycie-
la. Skutkuje to odmową wypłacenia pełnej kwoty
gwarancyjnej. Sytuacja taka może skutkować po-
ważnymi skutkami finansowymi dla przedsiębior-
stwa, nierzadko prowadząc do jego upadłości.
W każdej sytuacji istnieje możliwość rozwiązania
sporu na drodze sądowej, ale zważywszy na czas
trwania procedury przedsiębiorstwo może być
zmuszone do szukania innych źródeł finansowa-
nia.
Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej
można, a wręcz należy minimalizować. Jednym
ze sposobów realizacji tej polityki jest przeprowa-
dzanie badań surowców, produkcji w toku jak rów-
nież wyrobów gotowych. Zakres i częstotliwość
badań powinna wynikać z wnikliwej analizy ryzy-
ka. Praktyka pokazuje, że istotny wpływ na decy-
zję odnośnie zlecenia badania ma ich koszt. Po-
dobnie ma się sprawa z ubezpieczeniem – nie
oznacza, że każdy musi się ubezpieczać od
wszystkich ryzyk. Każdy przedsiębiorca musi so-
bie odpowiedzieć na pytanie, który aspekt prowa-
dzonej działalności jest dla niego znaczący, a któ-
ry nie. Ubezpieczenie jako sposób na przeniesie-
nie odpowiedzialności i minimalizacji ryzyka jest
często stosowany w praktyce – np. banki przed
udzieleniem kredytu wymagają ubezpieczenia
finansowanej działalności. Część przedsiębiorców
wymaga od swoich dostawców polisy ubezpiecze-
nia od odpowiedzialności cywilnej za dostarczany
surowiec czy półprodukt w celu minimalizacji ryzy-
ka w przypadku włączenia niespełniającego mate-
riału w łańcuch produkcyjny. Podobna sytuacja
może mieć miejsce w przypadku badań. Często
stosowana polityka firm wymaga, aby zakupywa-
ny materiał posiadał właściwości potwierdzone
przez niezależną jednostkę, jaką jest laboratorium
zewnętrzne. Jeśli posiada ono akredytację i oferu-
je akredytowane metody można mieć pewność
niezależności, a także jakości uzyskanych wyni-
ków. Taka akredytacja jest przyznawana laborato-
rium przez niezależną jednostkę więc, jak przed-
stawiono, owa niezależność i jakość usług stano-
wi podstawową wartość. Badanie, a raczej po-
twierdzenie jakości materiału – surowca czy pół-
produktu odpowiednim sprawozdaniem z badań
może być elementem umowy na zakup danego
towaru. Zdarza się, że dostawcy niekiedy posia-
dają ten sam materiał w dwóch cenach – tańsza,
„bez certyfikatu” i droższa – z udostępnionym
sprawozdaniem z badań potwierdzającym jego
właściwości. Z pozoru prosty wybór – kupno tań-
szej wersji wymaga bardziej wnikliwej analizy. Od-
biorca finalny często wymaga przedstawienia ba-
dań nie tylko wyrobu gotowego, ale także surow-
ców. W takim przypadku – co często jest pomija-
ne przez dział zakupów – należy przeprowadzić
badania materiałów. Sumaryczny koszt surowców
i ich badań często przewyższa koszt droższej
wersji materiału „z certyfikatem”.
Zdarzają się także przypadki, że odbiorca final-
ny akceptuje przedstawienie potwierdzenia bez-
pieczeństwa wszystkich surowców zamiast każ-
dorazowego sprawozdania z badań wyrobu goto-
wego. Ma to istotne znaczenie, gdy przedsiębior-
stwo dostarcza dużą gamę wyrobów składających
się z tych samych materiałów. Badanie np. całej
gamy wyrobów klejonych z kartonu zadrukowane-
go różniących się jedynie zadrukiem czy wielko-
ścią nie jest ekonomicznie uzasadnione gdy po-
chodzi z tych samych partii surowca. Przedsta-
wienie dowodów bezpieczeństwa wszystkich skła-
dowych jest w wielu przypadkach wystarczającym
dowodem bezpieczeństwa wyrobu, o ile zostało to
wcześniej ustalone w kontrakcie.
W tym miejscu należy jasno i z całą stanow-
czością podkreślić, że nie należy prowadzić ba-
dań materiałów! Badania stanowią podstawę za-
pewniania jakości jak również bezpieczeństwa
produktu. Są gwarancją utrzymania poziomu da-
nej marki, a dodatkowo stanowią sposób na mini-
malizację ryzyka prowadzenia działalności gospo-
darczej. Kwestią do dyskusji pozostaje jedynie,
kto ma zlecić wykonanie badań i jaką obrać w
związku z tym politykę. Ponadto przedstawienie
wyników badań stanowi niepodważalny dowód
zachowania należytej staranności w przypadku
rozmów z ubezpieczycielem.
„Odpowiada ten, który najsłabiej się broni” –
Str. 15/23 Str. 15/30
Str. 16/23 Str. 16/30
głosi stare powiedzenie underwritterów przygoto-
wujących warunki ubezpieczenia z tytułu odpo-
wiedzialności cywilnej. Przedsiębiorstwo, które
jest w stanie przedstawić dowody w formie spra-
wozdań z badań wykonanych w laboratorium
akredytowanym jest traktowane jako „silną stronę
sporu”. Czy można sobie wyobrazić bardziej
obiektywny dowód niż potwierdzenie przez nieza-
leżną jednostkę właściwości materiału, który sta-
nowi obiekt sporu? Przedsiębiorstwo nie dysponu-
jące tego typu dokumentami nie posiada tak na-
prawdę żadnych argumentów potwierdzających
jego rację. Praktyka pokazuje, że w wielu przy-
padkach firma nie zlecająca badań jest obarczana
odpowiedzialnością cywilną za szkody wynikłe
z niewłaściwych właściwości czy braku bezpie-
czeństwa oferowanego wyrobu. Należy sobie
uświadomić wielkość owych szkód i jasno zazna-
czyć, że stanowią one sumę wielu czynników –
kosztów leczenia poszkodowanego, ale także wy-
sokości jego roszczeń wobec sprawcy szkody,
w co wchodzić może zadośćuczynienie a ponadto
koszty wycofania produktu niebezpiecznego
z rynku na karach umownych i administracyjnych
kończąc. Może to powodować, że z pozoru „tania
szkoda” rośnie do niebagatelnych rozmiarów.
Poniżej przedstawiono najwyższe wartości
szkód związanych z roszczeniami z tytułu odpo-
wiedzialności cywilnej za produkt, jakie zanotowa-
no w świecie ubezpieczeniowym.
(Nie)istotne ogniwo?
W tym miejscu należy postawić pytanie czy
usługi laboratoryjne są potrzebne? W rozważa-
niach przyjmijmy scenariusz uzyskania błędnych
wyników badanych materiałów. Co się stanie
i jakie będą koszty negatywnych wyników końco-
wych partii produkcyjnej danego Przedsiębior-
stwa? Przytoczyć można wiele pytań, które poja-
wią się w tym momencie:
Jaka jest wartość wyrobu gotowego niespeł-
niającego wymagań?
Jakie koszty poniosło przedsiębiorstwo w celu
wyprodukowania wyrobu (koszty surowców,
mediów, pracy, sprzętu)?
Jak wycofać wyrób niezgodny, jeśli został on
wprowadzony na rynek?
Jaki jest koszt wycofania wyrobu?
Jaka jest potencjalna wartość roszczeń z tytu-
łu szkód wywołanych przez wyrób niezgodny?
Jakie są koszty umowne w przypadku przeka-
zania wyrobu niezgodnego do odbiorcy?
Jaka jest wysokość kary nałożonej przez or-
gany nadzoru rynku?
Jakie są niewycenialne szkody wizerunkowe
firmy?
Po analizie powyższych kwestii każdy prowa-
dzący działalność gospodarczą powinien sobie
postawić pytanie: czy taniej jest nie badać?
Tabela 1. Wartości kosztów poniesionych przez Przedsiębiorstwa z tytułu odpowiedzial-ności cywilnej za produkt.
Branża Szacunkowa
wartość szko-dy
Opis
Farmacja Ponad 100 000 000 $
Zanieczyszczenie leku cyjankiem potasu. Ko-nieczność wycofania 31 milionów opakowań produktu.
Motoryzacja Ponad 440 000 000 $
Oddzielanie się bieżni-ka od opon. Koniecz-ność wycofania 6,5 miliona opon. Dodatko-wo producent pojazdów poniósł koszty w wyso-kości 3 000 000 000 $, pozwy sądowe w wyso-kości 600 000 000 $.
Spożywcza Ponad 9 000 000 £
Obecność rakotwórcze-go barwnika w proszku chilli wykorzystywanym do produkcji
Spożywcza 20 000 000 £ Skażenie czekolad bak-teriami Salmonella
Zabawkarska 30 000 000 $
Obecność ołowiu w farbach wykorzystywa-nych do produkcji zaba-wek
Motoryzacja 1 000 000 000
$
Niespełnienie wymagań emisji zanieczyszczeń przez produkowane pojazdy
Str. 17/23 Str. 17/30
Zmiany w prawodawstwie żywnościowym
Małgorzata Krzepkowska
Zmiany w prawodawstwie żywnościowym
Bezpieczeństwo żywności i pasz
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/300
z dnia 19 lutego 2019 r. ustanawiająca plan
ogólny zarządzania kryzysami w obszarze
bezpieczeństwa żywności i pasz
Oznakowanie
Sprostowanie do rozporządzenia Parlamentu Eu-
ropejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia
25 października 2011 r. w sprawie przekazy-
wania konsumentom informacji na temat żyw-
ności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Eu-
ropejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE)
nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komi-
sji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/
EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrek-
tywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE
i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji
(WE) nr 608/2004 (sprostowanie do wydania
polskiego)
Substancje dodatkowe
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE)
2018/1497 z dnia 8 października 2018 r.
zmieniającego załącznik II do rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
1333/2008 w odniesieniu do kategorii żywno-
ści 17 i stosowania dodatków do żywności
w suplementach diety
Aromaty
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/36 z dnia 10
stycznia 2019 r. zmieniające załącznik I do
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1334/2008 w odniesieniu do
substancji N-(2-Metylocykloheksylo)-2,3,4,5,6
-pentafluorobenzamid
Towary paczkowane
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 9 listopada 2018 r. w spra-
wie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o towarach paczkowanych (Dz.U.2018 poz.
2335)
Opakowania
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/37 z dnia 10
stycznia 2019 r. w sprawie zmiany i sprosto-
wania rozporządzenia (UE) nr 10/2011
w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw
sztucznych przeznaczonych do kontaktu
z żywnością
Napoje spirytusowe; alkohol etylowy, wyroby
tytoniowe; wino
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 17 stycznia 2019 r. w spra-
wie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o wyrobie napojów spirytusowych oraz o reje-
stracji i ochronie oznaczeń geograficznych
napojów spirytusowych (Dz.U.2019 poz. 268)
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 29 listopada 2018 r.
w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu usta-
wy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwa-
rzaniu wyrobów tytoniowych (Dz.U.2018 poz.
2352)
Decyzja Grupy Roboczej ds. Wina UE–Japonia nr
1/2019 z dnia 1 lutego 2019 r. w sprawie for-
mularzy, które mają być stosowane w celu
sporządzenia świadectw na potrzeby przywo-
zu do Unii Europejskiej produktów winiarskich
pochodzących z Japonii, oraz w sprawie
zasad wdrożenia samopoświadczania
[2019/224]
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/335 z dnia 27
lutego 2019 r. zmieniające załącznik III do
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 110/2008 w odniesieniu do
rejestracji napoju spirytusowego „Tequila”
jako oznaczenia geograficznego
Produkty ekologiczne
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/39 z dnia 10 stycznia 2019 r. zmieniają-
ce rozporządzenie (WE) nr 1235/2008 usta-
nawiające szczegółowe zasady wykonania
rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007
w odniesieniu do ustaleń dotyczących przy-
wozu produktów ekologicznych z krajów trze-
cich
GMO
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2018/2045
z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie odnowie-
nia zezwolenia, na podstawie rozporządzenia
(WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskie-
go i Rady, na wprowadzenie do obrotu pro-
duktów zawierających zmodyfikowaną gene-
tycznie kukurydzę NK603 × MON 810 (MON-
ØØ6Ø3-6 × MON-ØØ81Ø-6), składających
się z niej lub z niej wyprodukowanych
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2018/2046
z dnia 19 grudnia 2018 r. zezwalająca na
wprowadzenie do obrotu produktów zawiera-
jących zmodyfikowaną genetycznie kukury-
dzę MON 87427 × MON 89034 × 1507 ×
MON 88017 × 59122 oraz rodzaje zmodyfiko-
wanej genetycznie kukurydzy łączące dwie,
trzy lub cztery pojedyncze modyfikacje MON
87427, MON 89034, 1507, MON 88017
i 59122 i produktów składających się z wy-
mienionych rodzajów zmodyfikowanej gene-
tycznie kukurydzy lub z niej wyprodukowa-
nych oraz uchylająca decyzję 2011/366/UE
Tusze wieprzowe, tusze wołowe
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/252
z dnia 11 lutego 2019 r. zmieniająca decyzję
2005/240/WE zatwierdzającą metody klasyfi-
kacji tusz wieprzowych w Polsce
Ziemniaki
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 16 stycznia 2019 r. zmieniające rozpo-
rządzenie w sprawie szczegółowych wyma-
gań w zakresie jakości handlowej ziemniaków
(Dz.U. 2019 poz. 139)
Ryby
Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie usta-
wy o rybołówstwie morskim oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U.2018 poz. 2340)
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 7 grudnia 2018 r. w sprawie
ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pol-
skiej strefie rybołówstwa morskiego
(Dz.U.2018 poz. 2357)
Ostrygi
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2018/2014
z dnia 14 grudnia 2018 r. zmieniająca załącz-
nik I do decyzji 2010/221/UE w odniesieniu
do wykazu obszarów w Irlandii wolnych od
herpeswirusa 1 μνar (OsHV-1 μVar) u ostryg
Nowe składniki żywności
Rozporządzenia wykonawcze Komisji zezwalają-
ce na wprowadzenie do obrotu jako nowej żywno-
ści zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady (UE) 2015/2283 oraz zmieniają-
ce rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2017/2470 w odniesieniu do:
jagód Lonicera caerulea L. jako tradycyjnej żyw-
ności z państwa trzeciego - Rozporządzenie
wykonawcze Komisji (UE) 2018/1991
obłuszczonych ziaren Digitaria exilis jako tradycyj-
nej żywności z państwa trzeciego - Rozporzą-
dzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/2016
syropu z Sorghum bicolor (L.) Moench jako trady-
cyjnej żywności z państwa trzeciego - Rozpo-
rządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2018/2017
ekstrakt lipidowy z kryla antarktycznego
(Euphausia superba) - Rozporządzenie wyko-
nawcze Komisji (UE) 2019/108
Rozszerzenie zastosowania dla:
oleju ze Schizochytrium sp. - Rozporządzenie wy-
konawcze Komisji (UE) 2019/109
oleju z nasion Allanblackia - Rozporządzenie wy-
konawcze Komisji (UE) 2019/110
Zanieczyszczenia
Pestycydy
Zmiany dotyczące rozporządzenia (WE) 396/2005
Str. 17/23 Str. 18/30
w odniesieniu do najwyższych dopuszczal-
nych poziomów pozostałości:
iprodionu w określonych produktach lub na ich
powierzchni - Rozporządzenie Komisji (UE)
2019/38
chlorantraniliprolu, chlomazonu, cyklaniliprolu,
fenazachiny, fenpikoksamidu, fluoksastro-
biny, lambda-cyhalotryny, mepikwatu, oleju
cebulowego, tiakloprydu i walifenalatu
w określonych produktach lub na ich po-
wierzchni - Rozporządzenie Komisji (UE)
2019/50
linuronu w określonych produktach lub na ich
powierzchni - Rozporządzenie Komisji (UE)
2019/58
acetamiprydu w niektórych produktach - Roz-
porządzenie Komisji (UE) 2019/88
bromadiolonu, etofenproksu, paklobutrazolu
i penkonazolu w określonych produktach
lub na ich powierzchni - Rozporządzenie
Komisji (UE) 2019/89
buprofezyny, diflubenzuronu, etoksysulfuronu,
joksynilu, molinatu, pikoksystrobiny i tepra-
loksydymu w określonych produktach lub
na ich powierzchni - Rozporządzenie Komi-
sji (UE) 2019/91
Substancje farmakologicznie czynne
Rozporządzenia wykonawcze Komisji zmieniające
rozporządzenie (UE) nr 37/2010 w celu skla-
syfikowania substancji w odniesieniu do
maksymalnego limitu pozostałości:
paromomycyna - Rozporządzenie wykonaw-
cze Komisji (UE) 2018/1967
owotransferyna - Rozporządzenie wykonaw-
cze Komisji (UE) 2019/238
Wymagania mikrobiologiczne
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/229 z dnia 7
lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie
(WE) nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mi-
krobiologicznych dotyczących środków spo-
żywczych w odniesieniu do niektórych metod,
kryterium bezpieczeństwa żywności dla Liste-
ria monocytogenes w skiełkowanych nasio-
nach oraz kryterium higieny procesu i kryte-
rium bezpieczeństwa żywności dla soków
owocowych i warzywnych niepasteryzowa-
nych (gotowych do spożycia)
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/268 z dnia 15
lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenia
(UE) nr 200/2010, (UE) nr 517/2011, (UE) nr
200/2012 i (UE) nr 1190/2012 w odniesieniu
do niektórych metod pobierania próbek i ba-
dań drobiu na obecność salmonelli
Pasze
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 17 stycznia 2019 r. w spra-
wie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o paszach (Dz.U.2019 poz. 269)
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy (UE) 2019/4 z dnia 11 grudnia 2018 r.
w sprawie wytwarzania, wprowadzania na
rynek i stosowania paszy leczniczej, zmienia-
jące rozporządzenie (WE) nr 183/2005 Parla-
mentu Europejskiego i Rady oraz uchylające
dyrektywę Rady 90/167/EWG
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy (UE) 2019/6 z dnia 11 grudnia 2018 r.
w sprawie weterynaryjnych produktów leczni-
czych i uchylające dyrektywę 2001/82/WE
Dodatki do pasz
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2018/1936 z dnia 10 grudnia 2018 r. zmienia-
jące rozporządzenie wykonawcze (UE) nr
371/2011 w odniesieniu do maksymalnego
limitu dimetyloaminoetanolu (DMAE)
Rozporządzenia wykonawcze Komisji dotyczące
zezwolenia na stosowanie poniższych związków
jako dodatków paszowych dla zwierząt:
hydroksyanalogu metioniny i jego soli wapniowej
jako dodatku paszowego dla wszystkich ga-
tunków zwierząt - Rozporządzenie wykonaw-
cze Komisji (UE) 2019/8
bezwodnej betainy jako dodatku paszowego dla
zwierząt, od których lub z których pozyskuje
się żywność, z wyjątkiem królików - Rozpo-
rządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/9
preparatu naturalnej mieszaniny illitu-
montmorylonitu-kaolinitu jako dodatku paszo-
wego dla wszystkich gatunków zwierząt -
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/10
preparatu Enterococcus faecium NCIMB 10415
jako dodatku paszowego dla loch, prosiąt
Str. 17/23 Str. 19/30
ssących, warchlaków i tuczników oraz zmie-
niające rozporządzenia (WE) nr 252/2006,
(WE) nr 943/2005 i (WE) nr 1200/2005
(posiadacz zezwolenia: DSM Nutritional pro-
ducts Ltd., reprezentowany przez DSM Nutri-
tional Products Sp. z o.o.) - Rozporządzenie
wykonawcze Komisji (UE) 2019/11
L-argininy jako dodatku paszowego dla wszyst-
kich gatunków zwierząt - Rozporządzenie
wykonawcze Komisji (UE) 2019/12
seleninu sodu, powlekanego, granulowanego se-
leninu sodu oraz L-selenometioniny cynku
jako dodatków paszowych dla wszystkich ga-
tunków zwierząt - Rozporządzenie wykonaw-
cze Komisji (UE) 2019/49
wyciągu z szyszek chmielu (Humulus lupulus
L. flos) jako dodatku paszowego dla prosiąt
odsadzonych od maciory, tuczników oraz
podrzędnych gatunków świń odsadzonych od
maciory i przeznaczonych do tuczu - Rozpo-
rządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/111
preparatu 3-fitazy wytwarzanej przez Komagatael-
la pastoris (CECT 13094) jako dodatku pa-
szowego dla kurcząt odchowywanych na kury
nioski i podrzędnych gatunków drobiu rzeźne-
go, odchowywanego na nioski lub utrzymy-
wanego w celach hodowlanych (posiadacz
zezwolenia Fertinagro Biotech S.L.) - Rozpo-
rządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/144
preparatu Saccharomyces cerevisiae NCYC R404
jako dodatku paszowego dla krów mlecznych
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/146
Zmiana warunków zezwolenia na stosowanie
dodatków paszowych:
preparatu narazyny i nikarbazyny jako dodatku
paszowego dla kurcząt rzeźnych (posiadacz
zezwolenia Eli Lilly and Company Ltd) - Roz-
porządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2018/1957
preparatów lecytyn w płynie, lecytyn hydrolizowa-
nych i lecytyn odolejonych jako dodatków pa-
szowych dla wszystkich gatunków zwierząt -
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2018/1980
Materiały paszowe
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/145 z dnia 30
stycznia 2019 r. w sprawie sprostowania ni-
derlandzkiej wersji językowej rozporządzenia
(UE) nr 68/2013 w sprawie katalogu materia-
łów paszowych
Sprostowanie
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/230 z dnia 7 lutego 2019 r. w sprawie
sprostowania niektórych wersji językowych
rozporządzenia wykonawczego (UE)
2017/2330 dotyczącego zezwolenia na stoso-
wanie węglanu żelaza(II); chlorku żelaza(III),
heksahydratu; siarczanu żelaza(II), monohy-
dratu; siarczanu żelaza(II), heptahydratu; fu-
maranu żelaza(II); aminokwasowego chelatu
żelaza(II), hydratu; chelatu żelaza(II) z hydro-
lizatami białkowymi; i glicynowego chelatu
żelaza(II), hydratu jako dodatków paszowych
dla wszystkich gatunków zwierząt oraz dek-
stranu żelaza jako dodatku paszowego dla
prosiąt i zmieniającego rozporządzenia (WE)
nr 1334/2003 i (WE) nr 479/2006
Rejestracja zwierząt
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 12 grudnia 2018 r. w sprawie księgi
rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz
(Dz.U.2018 poz. 2505)
Zdrowie zwierząt
Afrykański pomór świń:
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2018/1995
z dnia 13 grudnia 2018 r. zatwierdzająca plan
zwalczania afrykańskiego pomoru świń
u zdziczałych świń na niektórych obszarach
Rumunii
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2018/2015
z dnia 17 grudnia 2018 r. zmieniająca załącz-
nik do decyzji wykonawczej 2014/709/UE
w sprawie środków kontroli w zakresie zdro-
wia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego
pomoru świń w niektórych państwach człon-
kowskich
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 10 stycznia 2019 r. zmieniające rozpo-
rządzenie w sprawie środków podejmowa-
nych w związku z wystąpieniem afrykańskie-
go pomoru świń (Dz.U.2019 poz. 50)
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/100
z dnia 22 stycznia 2019 r. zmieniająca za-
łącznik do decyzji wykonawczej 2014/709/UE
Str. 17/23 Str. 20/30
w sprawie środków kontroli w zakresie zdro-
wia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego
pomoru świń w niektórych państwach człon-
kowskich
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/122
z dnia 25 stycznia 2019 r. zmieniająca za-
łącznik do decyzji wykonawczej 2014/709/UE
w sprawie środków kontroli w zakresie zdro-
wia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego
pomoru świń w niektórych państwach człon-
kowskich
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/161
z dnia 31 stycznia 2019 r. zmieniająca za-
łącznik do decyzji wykonawczej 2014/709/UE
w sprawie środków kontroli w zakresie zdro-
wia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego
pomoru świń w niektórych państwach człon-
kowskich
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/246
z dnia 11 lutego 2019 r. zmieniająca załącz-
nik do decyzji wykonawczej 2014/709/UE
w sprawie środków kontroli w zakresie zdro-
wia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego
pomoru świń w niektórych państwach człon-
kowskich
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/315
z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniająca załącz-
nik do decyzji wykonawczej 2014/709/UE
w sprawie środków kontroli w zakresie zdro-
wia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego
pomoru świń w niektórych państwach człon-
kowskich
Salmonella w stadach kur
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 8 lutego 2019 r. w sprawie wprowadze-
nia "Krajowego programu zwalczania niektó-
rych serotypów Salmonella w stadach kur
niosek gatunku Gallus gallus" na lata 2019
i 2020 (Dz.U.2019 poz. 346)
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 8 lutego 2019 r. w sprawie wprowadze-
nia "Krajowego programu zwalczania niektó-
rych serotypów Salmonella w stadach indy-
ków rzeźnych" na lata 2019-2021 (Dz.U.2019
poz. 352)
Pasażowalne encefalopatia gąbczaste
Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/319 z dnia 6
lutego 2019 r. zmieniające załącznik IX do
rozporządzenia (WE) nr 999/2001 Parlamen-
tu Europejskiego i Rady oraz załącznik XV do
rozporządzenia Komisji (UE) nr 142/2011
w odniesieniu do świadectw zdrowia przy
przywozie do Unii w odniesieniu do pasażo-
walnych encefalopatii gąbczastych
Choroba guzowata skóry bydła
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/81 z dnia
17 stycznia 2019 r. zmieniająca załącznik I do
decyzji wykonawczej (UE) 2016/2008 doty-
czącej środków kontroli w zakresie zdrowia
zwierząt w odniesieniu do choroby guzowatej
skóry bydła w niektórych państwach człon-
kowskich
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/82 z dnia
17 stycznia 2019 r. zmieniająca załącznik do
decyzji wykonawczej (UE) 2016/2009 w spra-
wie zatwierdzenia programów szczepień
przeciwko chorobie guzowatej skóry bydła
przedłożonych przez państwa członkowskie
Pryszczyca
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/242
z dnia 7 lutego 2019 r. zmieniająca decyzję
wykonawczą (UE) 2017/675 w sprawie środ-
ków mających na celu zapobieżenie wprowa-
dzeniu do Unii wirusa pryszczycy z Algierii,
Libii, Maroka i Tunezji
Gruźlica, bruceloza
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2018/1983
z dnia 26 października 2018 r. zmieniająca
załączniki I i II do decyzji 2003/467/WE w od-
niesieniu do uznania niektórych regionów
Włoch za oficjalnie wolne od gruźlicy i oficjal-
nie wolne od brucelozy w odniesieniu do stad
bydła
Kontrole urzędowe
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 5 grudnia 2018 r. w sprawie
ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Pań-
stwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U.2019 poz.
59)
Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 9 stycznia 2019 r. w sprawie ogłosze-
nia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie danych
dotyczących wyników przeprowadzonych
analiz (Dz.U.2019 poz. 167)
Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/14 z dnia
3 stycznia 2019 r. zmieniająca decyzję
Str. 17/23 Str. 21/30
2009/821/WE w odniesieniu do wykazów
punktów kontroli granicznej i jednostek wete-
rynaryjnych w systemie TRACES
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/35 z dnia 8 stycznia 2019 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 669/2009 w sprawie
wykonania rozporządzenia (WE) nr 882/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
zwiększonego poziomu kontroli urzędowych
przywozu niektórych rodzajów pasz i żywno-
ści niepochodzących od zwierząt
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej z dnia 17 stycznia 2019 r. w spra-
wie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o weterynaryjnej kontroli granicznej
(Dz.U.2019 poz. 260)
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 30 stycznia 2019 r. zmieniające rozpo-
rządzenie w sprawie nabywania uprawnień
do wykonywania niektórych czynności zwią-
zanych z oceną jakości handlowej artykułów
rolno-spożywczych oraz dokumentowania
tych czynności (Dz.U.2019 poz. 306)
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 13 lutego 2019 r. zmieniające rozpo-
rządzenie w sprawie szczegółowych wyma-
gań weterynaryjnych dla prowadzenia miejsc
kwarantanny, stacji kwarantanny, miejsc od-
poczynku zwierząt, miejsc przeładunku zwie-
rząt oraz miejsc wymiany wody przy transpor-
cie zwierząt akwakultury (Dz.U.2019 poz.
362)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej
i Żeglugi Śródlądowej oraz Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2019 r. w
sprawie sposobu i form współdziałania Głów-
nego Inspektora Rybołówstwa Morskiego
oraz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych przy dokonywaniu kon-
troli produktów rybnych (Dz.U.2019 poz. 368)
Chronione nazwy pochodzenia, chronione
oznaczenia geograficzne
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE)
2019/33 z dnia 17 października 2018 r. uzu-
pełniające rozporządzenie Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odnie-
sieniu do wniosków o objęcie ochroną nazw
pochodzenia, oznaczeń geograficznych
i określeń tradycyjnych w sektorze wina, pro-
cedury zgłaszania sprzeciwu, ograniczeń sto-
sowania, zmian w specyfikacji produktu, unie-
ważnienia ochrony oraz etykietowania i pre-
zentacji
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/34 z dnia 17 października 2018 r. usta-
nawiające zasady dotyczące stosowania roz-
porządzenia Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do wnio-
sków o objęcie ochroną nazw pochodzenia,
oznaczeń geograficznych i określeń tradycyj-
nych w sektorze wina, procedury zgłaszania
sprzeciwu, zmian w specyfikacji produktu,
rejestru chronionych nazw, unieważnienia
ochrony i stosowania symboli oraz rozporzą-
dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do odpo-
wiedniego systemu kontroli
Rozporządzenia wykonawcze Komisji rejestrujące
w rejestrze chronionych nazw pochodzenia i chro-
nionych oznaczeń geograficznych nazwy:
„Monzinger Niederberg” (ChNP) - Rozporządze-
nie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1963
„Uhlen Blaufüsser Lay”/„Uhlen Blaufüßer
Lay” (ChNP) - Rozporządzenie wykonawcze
Komisji (UE) 2018/1964
„Uhlen Roth Lay” (ChNP) - Rozporządzenie wyko-
nawcze Komisji (UE) 2018/1965
„Uhlen Laubach” (ChNP) - Rozporządzenie wyko-
nawcze Komisji (UE) 2018/1966
„Vinos de Madrid” (ChNP) - Rozporządzenie wy-
konawcze Komisji (UE) 2019/218
„Bulot de la Baie de Granville” (ChOG) - Rozpo-
rządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/219
„The Vale of Clwyd Denbigh Plum” (ChNP) - Roz-
porządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2019/281
„Istra” (ChNP) - Rozporządzenie wykonawcze Ko-
misji (UE) 2019/332
Zmiany w specyfikacji nazw:
„Μαντινεία” (Mantinia) (ChNP) - Rozporządzenie
wykonawcze Komisji (UE) 2018/1956
Str. 17/23 Str. 22/30
Cidre de Bretagne”/„Cidre breton” (ChOG) - Roz-
porządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2018/1978
Cofnięcie zezwolenia
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)
2018/1924 z dnia 7 grudnia 2018 r. w sprawie
cofnięcia rejestracji chronionego oznaczenia
geograficznego „Mostviertler Birn-
most” (ChOG)
Sprostowania
Sprostowanie do decyzji wykonawczej Komisji
(UE) 2015/819 z dnia 22 maja 2015 r. zmie-
niającej załącznik F do dyrektywy Rady
64/432/EWG w odniesieniu do formatu wzo-
rów świadectw zdrowia dla wewnątrzunijnego
handlu bydłem i trzodą chlewną
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
2074/2005 z dnia 5 grudnia 2005 r. ustana-
wiającego środki wykonawcze w odniesieniu
do niektórych produktów objętych rozporzą-
dzeniem (WE) nr 853/2004 i do organizacji
urzędowych kontroli na mocy rozporządzeń
(WE) nr 854/2004 oraz (WE) nr 882/2004,
ustanawiającego odstępstwa od rozporządze-
nia (WE) nr 852/2004 i zmieniającego rozpo-
rządzenia (WE) nr 853/2004 oraz (WE) nr
854/2004
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1664/2006 z dnia 6 listopada 2006 r. zmienia-
jącego rozporządzenie (WE) nr 2074/2005 w
odniesieniu do środków wykonawczych, doty-
czącego niektórych produktów pochodzenia
zwierzęcego przeznaczonych do spożycia
przez ludzi i uchylającego niektóre środki wy-
konawcze
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1662/2006 z dnia 6 listopada 2006 r. zmienia-
jącego rozporządzenie (WE) nr 853/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawia-
jące szczególne przepisy dotyczące higieny
w odniesieniu do żywności pochodzenia
zwierzęcego
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1663/2006 z dnia 6 listopada 2006 r. zmienia-
jącego rozporządzenie (WE) nr 854/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawia-
jące szczególne przepisy dotyczące organi-
zacji urzędowych kontroli w odniesieniu do
produktów pochodzenia zwierzęcego prze-
znaczonych do spożycia przez ludzi
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1244/2007 z dnia 24 października 2007 r.
zmieniającego rozporządzenie (WE) nr
2074/2005 w sprawie środków wykonaw-
czych w odniesieniu do niektórych produktów
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych
do spożycia przez ludzi oraz ustanawiającego
szczególne przepisy dotyczące urzędowych
kontroli w zakresie badania mięsa
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1020/2008 z dnia 17 października 2008 r.
zmieniającego załączniki II i III do rozporzą-
dzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady ustanawiającego szczegól-
ne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu
do żywności pochodzenia zwierzęcego oraz
rozporządzenie (WE) nr 2076/2005 w odnie-
sieniu do znakowania identyfikacyjnego, su-
rowego mleka i przetworów mlecznych, jaj i
przetworów jajecznych oraz niektórych pro-
duktów rybołówstwa
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1161/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. zmie-
niającego załącznik II do rozporządzenia
(WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego
i Rady w odniesieniu do informacji dotyczą-
cych łańcucha żywnościowego, które mają
być przekazywane przedsiębiorstwom sekto-
ra spożywczego prowadzącym ubojnie
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr
1021/2008 z dnia 17 października 2008 r.
zmieniającego załączniki I, II i III do rozporzą-
dzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady ustanawiającego szczegól-
ne przepisy dotyczące organizacji urzędo-
wych kontroli w odniesieniu do produktów
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych
do spożycia przez ludzi oraz rozporządzenie
(WE) nr 2076/2005 w odniesieniu do żywych
małży, niektórych produktów rybołówstwa i
pracowników pełniących funkcję pomocników
przy kontrolach urzędowych w rzeźniach
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr
558/2010 z dnia 24 czerwca 2010 r. zmienia-
jącego załącznik III do rozporządzenia (WE)
nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy ustanawiającego szczególne przepisy do-
tyczące higieny w odniesieniu do żywności
pochodzenia zwierzęcego
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr
150/2011 z dnia 18 lutego 2011 r. zmieniają-
Str. 17/23 Str. 23/30
cego załącznik III do rozporządzenia (WE) nr
853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
w odniesieniu do zwierząt łownych i zwierząt
dzikich utrzymywanych w warunkach fermo-
wych oraz mięsa zwierząt łownych i zwierząt
dzikich utrzymywanych w warunkach fermo-
wych
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr
151/2011 z dnia 18 lutego 2011 r. zmieniają-
cego załącznik I do rozporządzenia (WE) nr
854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
w odniesieniu do zwierząt dzikich utrzymywa-
nych w warunkach fermowych
Sprostowanie do rozporządzenia wykonawczego
Komisji (UE) nr 739/2011 z dnia 27 lipca
2011 r. zmieniającego załącznik I do rozpo-
rządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Eu-
ropejskiego i Rady ustanawiającego szcze-
gólne przepisy dotyczące organizacji urzędo-
wych kontroli w odniesieniu do produktów
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych
do spożycia przez ludzi
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr
1276/2011 z dnia 8 grudnia 2011 r. zmienia-
jącego załącznik III do rozporządzenia (WE)
nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy odnośnie do obróbki mającej na celu zabi-
cie żywotnych postaci pasożytów w produk-
tach rybołówstwa przeznaczonych do spoży-
cia przez ludzi
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr
16/2012 z dnia 11 stycznia 2012 r. zmieniają-
cego załącznik II do rozporządzenia (WE) nr
853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
w odniesieniu do wymogów dotyczących żyw-
ności mrożonej pochodzenia zwierzęcego
przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr
633/2014 z dnia 13 czerwca 2014 r. zmienia-
jącego załącznik III do rozporządzenia (WE)
nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy oraz załącznik I do rozporządzenia (WE)
nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy w odniesieniu do szczególnych wymogów
dotyczących obróbki grubej zwierzyny łownej
oraz do badań poubojowych zwierzyny łownej
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE)
2015/2285 z dnia 8 grudnia 2015 r. zmienia-
jącego załącznik II do rozporządzenia (WE)
nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy ustanawiającego szczególne przepisy do-
tyczące organizacji urzędowych kontroli
w odniesieniu do produktów pochodzenia
zwierzęcego przeznaczonych do spożycia
przez ludzi, w odniesieniu do określonych
wymogów w odniesieniu do żywych małży,
szkarłupni, osłonic i ślimaków morskich oraz
załącznik I do rozporządzenia (WE) nr
2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiolo-
gicznych dotyczących środków spożywczych
Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (UE)
2016/355 z dnia 11 marca 2016 r. zmieniają-
cego załącznik III do rozporządzenia (WE) nr
853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
w odniesieniu do wymogów szczególnych
dotyczących żelatyny, kolagenu i wysoko
przetworzonych produktów pochodzenia
zwierzęcego przeznaczonych do spożycia
przez ludzi
Stan na 13.03.2019
Str. 17/23 Str. 24/30
Str. 17/23 Str. 25/30
J.S. Hamilton prowadzi seminaria, szkolenia, warsztaty oraz zajęcia laboratoryjne skierowane do branży
spożywczej, kosmetycznej, opakowaniowej, chemii gospodarczej oraz ochrony środowiska.
Obszary szkoleń
Analiza sensoryczna produktów
Higiena i bezpieczeństwo
Stan prawny
Zarządzanie jakością i bezpieczeństwem
Optymalizacja produktów
Opakowania
Kosmetyki
Ochrona środowiska
Szkolenia i seminaria
Zapraszamy Państwa do uczestnictwa w szkoleniach.
Informacje na temat szkoleń uzyskacie Państwo w Dziale Szkoleń (58) 766 99 46; e-mail: [email protected]
KWIECIEŃ CZ. I
SYMBOL NAZWA SZKOLENIA DATA I MIEJSCE
27 JB Określanie wartości odżywczej do celów znakowania – aspekty prak-tyczne po wejściu w życie rozporządzenia (UE) 1169/2011
02.04.2019 Poznań
08 LAB Nowelizacja normy ISO/IEC 17025. Omówienie wymagań nowej nor-my, a także zmian w odniesieniu do normy ISO/IEC 17025:2005
02.04.2019 Warszawa
07 BO Wymagania i audytor wewnętrzny BRC Packaging w.5 02-03.04.2019
Warszawa
14 JB Nadzorowanie maszyn i urządzeń w odniesieniu do wymagań syste-mów IFS i BRC - NOWOŚĆ
03.04.2019 Poznań
23 JB Zasady produkcji żywności ekologicznej 03.04.2019 Warszawa
12 JB Zanieczyszczenia żywności. Aktualizacja wymagań prawnych, meto-dy analiz
04.04.2019 Warszawa
09 LAB Audytor wewnętrzny systemu zarządzania jakością w laboratorium zgodnego PN-EN ISO/IEC 17025
04.04.2019 Warszawa
19 DSZ System HACCP w przemyśle paszowym. Wymagania i audyt we-wnętrzny
04-05.04.2019 Poznań
25 JB Metody twórczego rozwiązywania problemów i doskonalenia produk-tu - NOWOŚĆ
04-05.04.2019 Warszawa
15 JB Dobrostan zwierząt rzeźnych podczas transportu i uboju 05.04.2019 Warszawa
03 LAB Praktyczne wykorzystanie technik chromatograficznych w badaniach żywności, suplementów diety i elementów środowiska - NOWOŚĆ
05.04.2019 Warszawa
AK 02 Zarządzanie ochroną środowiska w firmie. Nadzór i ciągłe doskonale-nie realizacji obowiązków formalno - prawnych oraz wymagań we-wnętrznych - NOWOŚĆ
05.04.2019 Gdynia
02 MIK Pobieranie próbek żywności, próbek z powierzchni produkcji i obrotu, próbek powietrza. Analiza mikrobiologiczna
06-08.04.2019 Tychy
20 JB Kryteria mikrobiologiczne dla żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego wg Food And Drug Administration (FDA)
09.04.2019 Poznań
06 DSZ Aktualizacja wymagań standardów BRC wersja 8 i IFS wersja 6.1. 09.04.2019
Poznań
01 DSZ Wymagania HACCP wg. Codex Alimentarius. Nowelizacja ISO 22000:2018
09.04.2019 Warszawa
05 LAB Budowanie kart kontrolnych na przykładzie kart Shewharta, wykorzy-stywanych w kontroli jakości - NOWOŚĆ
10.04.2019 Katowice
33 JB Pobieranie próbek olejów, nasion oleistych i tłuszczy roślinnych NOWOŚĆ
10.04.2019 Warszawa
02 DSZ Audytor wewnętrzny systemu HACCP wg normy ISO 22000:2018 10.04.2019 Warszawa
Str. 26/30
Harmonogram szkoleń otwartych 04.2019 – 06.2019 r.
Str. 27/30
KWIECIEŃ CZ. II
SYMBOL NAZWA SZKOLENIA DATA I MIEJSCE
05 SEN Zarządzanie jakością sensoryczną alkoholi mocnych 10.04.2019 Warszawa
03 BO Wymagania prawne dla producentów opakowań przeznaczonych do wyro-bów kosmetycznych
10.04.2019 Warszawa
07 DSZ Audytor systemu BRC FOOD w. 8 I IFS FOOD W. 6.1. 10-11.04.2019
Poznań
AK 05 Gospodarka odpadami w przedsiębiorstwie w praktyce. Podstawowe obo-wiązki wynikające z ustawy opakowaniowej - NOWOŚĆ
10.04.2019 Gdynia
02 LAB Analiza trendów danych fizykochemicznych i mikrobiologicznych 11.04.2019 Katowice
07 SEN Badania konsumenckie jako narzędzie w kształtowaniu sukcesu produktu na rynku z uwzględnieniem wymagań przewodnika ISO 11136:2014
11.04.2019 Warszawa
20 DSZ GMP+ B1. Wymaganie i wdrożenie systemu - NOWOŚĆ 11.04.2019
Poznań
05 BK Tworzenie raportu bezpieczeństwa kosmetyku 11.04.2019 Warszawa
02 SEN Lider zespołu sensorycznego - wymagania, zadania, problemy 11-12.04.2019
Katowice
21 DSZ Audytor wewnętrzny GMP+B1 - NOWOŚĆ 12.04.2019
Poznań
08 BK Ocena toksykologiczna składników w kontekście bezpieczeństwa produk-tów kosmetycznych
12.04.2019 Warszawa
09 DSZ Walidacja systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności (IFS, BRC, FSSC)
16.04.2019 Poznań
13 DSZ „Food crime” jako patologia w sektorze żywności – obszary zagrożeń i przeciwdziałaniu zjawisku - NOWOŚĆ
24.04.2019 Warszawa
16 DSZ ISO 19011:2018 – wytyczne do audytowania systemów zarządzania - warsztaty doskonalące dla audytorów wewnętrznych w branży spożywczej NOWOŚĆ
25.04.2019 Warszawa
WEB Walidacja metodyk analitycznych w pigułce 02.04.2019
WEB Metody zwalczania szkodników magazynowych 02.04.2019
WEB Data trwałości, badania przechowalnicze przyspieszone – cz. 2 Ustalania terminów trwałości na przykładzie koncentratów spożywczych, mieszanek przypraw, herbat aromatyzowanych w świetle orzeczeń sądowych
09.04.2019
WEB Produkty "eat to go". Kiedy produkt jest już niebezpieczny, stwierdzane przekroczenia, kiedy mówimy o przekroczeniu, interpretacja wyników
16.04.2019
WEB Środki łagodzące i poziomy odniesienia służące ograniczeniu obecności akryloamidu w żywności w świetle Rozporządzenia Komisji (UE) 2017/2158 z dnia 20.11.2017r
30.04.2019
MAJ
SYMBOL NAZWA SZKOLENIA DATA I MIEJSCE
03 MIK Analiza mikrobiologiczna żywności 08-10.05.2019
Wrocław
08 JB Mycie i dezynfekcja maszyn i urządzeń w przemyśle spożywczym 10.05.2019 Katowice
06 MIK Mikrobiologia w browarnictwie. Szkolenie teoretyczne i warsztaty 13.05.2019 Warszawa
02 ASR
Bezpieczeństwo zdrowotne wody z zasadami oceny ryzyka w myśl rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294)
14.05.2019 Warszawa
06 MIK Mikrobiologia w browarnictwie. Szkolenie teoretyczne i warsztaty 15.05.2019 Warszawa
01 LAB Walidacja metod analitycznych i szacowania niepewności wyników. Badania fizykochemiczne, instrumentalne i mikrobiologiczne
15.05.2019 Katowice
02 JB Znakowanie żywności. Interpretacja przepisów prawa. 15.05.2019 Katowice
AK 04 Ćwiczenia praktyczne z monitorowania wielkości emisji z zakładu na potrzeby sprawozdawczości – opłaty i KOBiZE - NOWOŚĆ
16.05.2019 Gdynia
13 JB Nadzór nad alergenami w zakładzie produkcyjnym 16.05.2019 Katowice
28 JB Termin przydatności do spożycia - czynniki wpływające na jego okre-ślanie. Nowoczesne metody badań przechowalniczych i obciążenio-wych
16.05.2019 Katowice
03 SEN Badanie zmian zapachu i smaku przy kontakcie opakowania z żyw-nością
17.05.2019 Gdynia
11 DSZ Food Defence i zarządzanie kryzysowe 17.05.2019 Katowice
14 DSZ Audyt identyfikowalności w świetle wymagań standardów bezpie-czeństwa żywności
21.05.2019 Warszawa
17 JB Pobieranie próbek pasz i kiszonek pod kątem występowania materia-łu genetycznie zmodyfikowanego
21.05.2019 Ryki
15 DSZ System VACCP - Autentyczność żywności i ocena podatności na za-fałszowania w branży spożywczej
22.05.2019 Katowice
26 JB Trendy rozwojowe na rynku dóbr konsumpcyjnych - NOWOŚĆ 22.05.2019 Warszawa
25 DSZ Auditowanie dostawców w przemyśle spożywczym - NOWOŚĆ 22.05.2019
Poznań
09 BK Wymagania prawne dla surowców kosmetycznych 23.05.2019 Warszawa
05 DSZ Warsztaty z tworzenia i nadzorowania dokumentacji systemu HACCP oraz systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności wg normy ISO 22000:2018 NOWOŚĆ
23-24.05.2019 Katowice
01 BO Materiały do kontaktu z żywnością - wymagania prawne i praktyczne ćwiczenia z przygotowania deklaracji zgodności
24.05.2019 Poznań
AK 06 Ochrona środowiska a obowiązki przedsiębiorcy. Nowe uprawnienia organów kontrolnych - NOWOŚĆ
28.05.2019 Gdynia
WEB Zafałszowania żywności – wymagania prawne i systemów zarządza-nia bezpieczeństwem żywności
07.05.2019
WEB Suplementy diety- źródła zakażeń bakteryjnych i problemy diagno-styczne
14.05.2019
WEB Oleje mineralne MOSH/MOAH i NIAS w opakowaniach 21.05.2019
WEB Wyroby garmażeryjne – wtórne zakażenia mikrobiologiczne 28.05.2019
Str. 28/30
CZERWIEC
SYMBOL NAZWA SZKOLENIA DATA I MIEJSCE
03 JB Znakowanie żywności - piekarnictwo i wyroby cukiernicze - NOWOŚĆ
04.06.2019 Poznań
11 JB Dezynfekcja, dezynsekcja i deratyzacja. Ochrona zakładu produkcyj-nego przed szkodnikami
04.06.2019 Warszawa
22 DSZ GMP+ B2. Wymagania i wdrożenie systemu - NOWOŚĆ 05.06.2019
Poznań
12 JB Zanieczyszczenia żywności. Aktualizacja wymagań prawnych, meto-dy analiz
06.06.2019 Poznań
23 DSZ Audytor wewnętrzny GMP+B2 - NOWOŚĆ 06.06.2019
Poznań
01 SEN Analiza sensoryczna artykułów spożywczych - wymagania, metody badań i weryfikacja zespołu
06-07.06.2019 Gdynia
07 LAB Warsztaty z metrologii. Nadzór nad wyposażeniem pomiarowym w organizacji i spójność pomiarowa w systemach zarzadzania
06-07.06.2019 Poznań
16 JB Próbkobiorca mięsa, wyrobów mięsnych i wymazów higieniczno-sanitarnych
07.06.2019 Katowice
14 BK Detergenty - aktualny stan prawny, nadchodzące zmiany i wyzwania dla producentów chemii gospodarcze - NOWOŚĆ
10.06.2019 Warszawa
32 JB Pobieranie próbek ziarna zbóż, nasion roślin strączkowych i ich prze-tworów, nasion roślin oleistych - NOWOŚĆ
10.06.2019 Warszawa
04 BO Opakowania z biotworzyw 11.06.2019
Poznań
03 DSZ Wymagania systemu bezpieczeństwa żywności FSSC 22000 (wersja 4.1) oraz nowelizacja ISO 22000:2018
12.06.2019 Warszawa
07 MIK Warsztaty z walidacji metod mikrobiologicznych i szacowania nie-pewności pomiaru
12-14.06.2019 Gdynia
06 JB Substancje dodatkowe w przetwórstwie mięsa. Regulacje prawne, praktyka stosowania i kontrola - NOWOŚĆ
13.06.2019 Warszawa
01 DSZ Wymagania HACCP wg. Codex Alimentarius. Nowelizacja ISO 22000:2018
13.06.2019 Szczecin
04 DSZ Audytor wewnętrzny systemu FSSC 22000 wersja 4.1. 13-14.06.2019
Warszawa
02 DSZ Audytor wewnętrzny systemu HACCP wg normy ISO 22000:2018 14.06.2019 Szczecin
12 DSZ Kultura bezpieczeństwa żywności - analiza problemu i narzędzia dia-gnostyczne - NOWOŚĆ
26.06.2019 Poznań
16 DSZ ISO 19011:2018 – wytyczne do audytowania systemów zarządzania - warsztaty doskonalące dla audytorów wewnętrznych w branży spo-żywczej - NOWOŚĆ
27.06.2019 Poznań
WEB Wtórne zakażenie przetworów mięsnych bakteriami fermentacji mle-kowej
18.06.2019
WEB Charakterystyka oraz metodyki badań pozostałości antybiotyków i chemioterapeutyków w żywności
11.06.2019
WEB
Kraj lub miejsce pochodzenia - zmiany w znakowaniu środków spo-żywczych wynikające z opublikowania Rozporządzenia UE nr 2018/775. Zasady stosowania art. 26.ust. 3 Rozporządzenia UE 1169/2011
04.06.2019
WEB Zmiany w standardzie BRC – wydanie 8 25.06.2019
Str. 29/30
Kontakt z nami
Dowiedz się więcej o naszych usługach i możliwościach:
J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o.
Telefon: (58) 766 99 00
E-mail: [email protected]
Panel Klienta: https://portal.hamilton.com.pl/
Strona WWW: www.hamilton.com.pl
Facebook: www.facebook.com/JSHamiltonPoland
Siedziba Główna
J.S. HAMILTON POLAND Sp. z o.o.
Ul. Chwaszczyńska 180
81-571 Gdynia