14

In ditzelfde artikel wordt een stelling geponeerd dat ‘een volkslied het voortbrengsel is van verscheidene personen: De een begint het lied te zingen, een tweede vervolgt, een derde wijzigt, enz. Een volkslied heeft dan ook niet één enkele maker, een kunstlied (ook wel ‘individueel lied’ genoemd) wèl.’ In het artikel wordt er tevens op gewezen dat deze scheiding niet heel strikt genomen kan worden; een mening waar ik me bij wil aansluiten. Aan de andere kant van het tijdsspectrum leven we nu in een tijd waarin het verschil tussen kunst- en volkslied geheel ver-dwenen is. In het huidige ‘lichtere genre’ zijn vele zeer geta-lenteerde tekstschrijvers en componisten prachtige liederen en liedcycli aan het schrijven. Vooral uit de Verenigde Staten, waar de bakermat van de musical is gelegen, komen veel van deze schrijvers voort uit de musical-traditie. Laat ik eerst even een short-list geven van een aantal van deze schrijvers:     • Jason Robert Brown • Paul & Pacek • Koomen & Dimond • Maury Yeston • Jonathan Read Guilt • Kerrigan & Lowdermilk • Miller & Tysen De song-cycle “Songs for a New World” van Jason Robert Brown is een goed voorbeeld van een liederencyclus die uit het musical-genre voortkomt. Met deze liederencyclus is de nu zeer gerenommeerde componist/tekstschrijver doorge-broken en heeft hij grote bekendheid verworven. Het is een samenstelling van liederen, waarin het thema 'opnieuw moe-ten beginnen’ centraal staat. J. R. Brown omschrijft het zelf als volgt:

“Songs for a New World’ is a pretty good summation of the first 25 years of my life, and especially my first five years in New York City. It’s about one moment. It’s about hitting the wall and having to make a choice, or take a stand, or turn around

and go back. The moment you think you know where you stand, the things that you’re sure of slip through your hand, and you’re suddenly a stranger in some completely different land.” Een aantal songs had hij al geschreven en kregen, met wat aanpassingen, een nieuwe plek. Daarnaast schreef hij een aantal nieuwe liederen om zo ‘Songs for a New World’ com-pleet te maken. Hij heeft een muzikaal thema (leidmotief) gecomponeerd dat op veel plaatsen in de cyclus opduikt; soms in een iets andere vorm, maar altijd heel herkenbaar. Tevens gebruik hij als tweede leidmotief een arpeggio van een majeur septiemakkoord, dat in veel liederen terugkomt. Hiermee worden de songs muzikaal aan elkaar gesmeed, en wordt de cyclus, naast een thematische, ook een muzikale eenheid. Het eerste leidmotief ziet er als volgt uit:

Dit eerste leidmotief komt veelvuldig terug in de liederen-cyclus. Een aantal voorbeelden:

 

Lied onder de Loep

  

Songs from a New World

D oor de eeuwen heen, tot op de dag vandaag, worden liederen gecomponeerd en gezongen. We kunnen dus met recht zeggen dat liederen van alle tijden zijn. In de middeleeuwen waren er Balladen en Roman-

cen, Minneliederen, Liederen uit het Huiselijk en Maatschappelijk leven, Raadsel-, Leugen- en Wenschliederen en Dansliederen. Dit zijn zo een aantal benamingen van liederen die ik tegen kwam in een boekbespreking van Dr. R. A. Kollewijn.

Rein Kolpa

N Z V

 

 bulle n       15 

Uit ‘I’d Give it All For You’, maat 2-3:

Uit ‘King of the World’ (zie ook verderop in dit artikel) maat 5:

Het tweede leidmotief komt ook vaak terug, bijvoorbeeld in: ‘I’m not Afraid of Anything’, maat 3: Of in ‘The Flagmaker, 1775’, maat 3:

Het openingslied ‘The New World’ (ensemble-lied) beschrijft het centrale thema van de cyclus. Het is eigenlijk meer een proloog – terwijl hij dit stuk als laatste heeft geschreven – waarin hij de probleemstelling etaleert: "It's about one mo-ment... And just when you're on the verge of success, the sky starts to change and the wind starts to blow.”

A

Het tweede lied ‘On the Deck of a Spanish Sailing Ship, 1492,’ beschrijft de reis van de emigranten, op zoek naar een nieuwe wereld. Dit voelt als de echte opening van de cyclus, waarin het verhaal van start gaat. De kapitein van het schip bidt tot God om hulp voor alle passagiers op het schip, zodat zij veilig in het beloofde land zullen aankomen.

16

Het is een prachtige cyclus, waaruit ik twee liederen van een korte toelichting wil voorzien. Het zijn liederen die in de cy-clus na elkaar zijn geplaatst: ’Christmas Lullaby’ en ‘King of the World’. De twee liederen liggen zowel qua stijl als qua thematiek ver uit elkaar. ‘Christmas Lullaby’ is een zeer inge-togen lied en gaat over een tienermeisje uit een kansloze buurt van een grote stad, dat zwanger is geraakt. Zij bezingt in een prachtig, lyrisch en bijna klassieke ballad, vanuit haar weinig verheven zelfbeeld, het wonder in haar buik. Ze verge-lijkt zichzelf met moeder Maria die de hoop en toekomst voor de wereld in haar droeg. Een lied dat mij iedere keer weer kippenvel bezorgt. Nog een goed voorbeeld van het terugkerende leidmotief zit in ‘King of the World’. Het is een zeer extravert lied met een ‘funky’ ritme en ‘feel’, waar zelfs wat moderne en atonale jazzloopjes in de pianopartij te beluisteren zijn.

Deze twee ogenschijnlijk niet te verenigen liederen, hebben als bindend thema het proberen te overleven in een totaal omgekeerde wereld, het zoeken naar de veerkracht in jezelf.

Ook de zangstijl is totaal verschillend; ‘Christmas Lullaby’ is een lied dat een licht-klassieke stemtechniek nodig heeft, waar ‘King of the World’ juist een pop- en funky-stemkleur vraagt van de zanger. Het leidmotief van ‘Songs for a New World’ is in dit lied verschillende keren te horen. Dit lied gaat over een man die juist aan de top van zijn maatschappelijke piramide zat en zeer overtuigd is van zijn eigen leiderschap en zelfs goddelijkheid, maar nu opgesloten zit in een cel. Vol-gens hem wilde hij het beste voor de mensheid en niets daar-voor terug, en hij probeert te begrijpen waarom hij nu opge-sloten zit in zijn cel en alles is kwijtgeraakt. Ik moet bij dit lied denken aan een Slobodan Milošević of een Saddam Hussein, die in de cel waarschijnlijk hetzelfde hebben gedacht. Het lied eindigt met een weifelend en gedesillusioneerd “I’m King of the world, at least I used to be…” Het leidmotief wordt in een tussenspel volledig vervormd naar een bijna-atonaliteit, waarin mijns inziens de waanzin van de man in de cel tot ui-ting komt:

Ik kan deze liederencyclus zeer aanbevelen om te beluisteren en zeker ook in de leskamer eens op de piano te zetten. Met het oog hierop is het lied ‘Christmas Lullaby’ als bonus bijge-voegd. Na het oplichten van de nietjes (middelste pagina) kunnen twee bladen worden uitgenomen, waardoor een han-dig stukje bladmuziek ontstaat van in totaal 8 pagina’s. Veel luister- en zingplezier!

 

Published under license from

Hal Leonard Music Publishing

© 1996 — Jason Robert Brown (ASCAP)

Christmas Lullaby

from Songs for a New World

 

by

Jason Robert Brown

2

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

5

6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7