P22-04

ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид 3–6 октомври 2001

\or|e Gli{i}, dipl.el. in`. Prof. d-r Stojan Nikolajevi}, dipl. el. in`. m-r Biqana Stojanovi}, dipl. el. in`. Bosiqka Markovi}, dipl. el. in`. Elektrodistribucija-Belgrad

m-r Jovan Gazikalovi}, dipl. el. in` GINEKS, Zemun

ZA[TITA NA PTICITE NA SREDNONAPONSKITE NADZEMNI VODOVI

Abstract: A rewiev to our regulations for construction the overhead lines [1] from the point of view of protection the birds on the middle-voltage overhead lines is given in the paper. Short description of the construction of our overhead lines as well as a review to the possible danger for the birds, suggestions for constructive steps and description of the means for bird protection on overhead lines is also given. Key words - overhead line, birds, protection. Apstrakt: Vo trudot se dadeni: osvrt kon pravilnikot za nadzemni vodovi od aspekt na za{titata na pticite na srednonaponskite nadzemni vodovi, kus opis na konstrukciite na na{ite nadzemni vodovi, osvrt kon potencijalnata zagrozenost na pticite, predlozi na konstruktivni merki za za{titata na pticite na nadzemnite vodovi, opis na sredstvata za za{tita na pticite na nadzemnite vodovi. Klu~ni zborovi - nadzemen vod, ptici, za{tita 1. VOVED Ve}e pove}e godini so golemo vnimanie i gri`a se prati stradaweto na pticite na na{ite srednonaponski nadzemni vodovi. Vo mnogu zemji od Evrpoa gri`ata za za{tita na pticite ja vodat oddelni zdru`enija za za{tita na pticite koi duri i davaat dozvoli za gradba na nadzemnite vodovi, {to e kaj niv vpro~em i regulirano so nacionalnite propisi. 2. OSVRT KON PRAVILNICITE ZA NADZEMNI VODOVI Iako vo pravilnikot za gradba na nadzemni vodovi [1] ne postojat odredbi koi se odnesuvaat na za{titata na pticite, sepak na golem broj vodovi se primenuvaat konstruktivni merki za za{tita na pticite, no vo toa ne postoi sistemati~nost. Vo toj pogled e potrebno vo Pravilnikot [1] da se vnese odredba so koja direktno }e se nalo`uva za{tita na pticite kako {to e toa odredbata 8.10 vo pravilnikot za gradba na nadzemnite vodovi na Germanija [2] koja glasi: "konzolite, nosa~ite na izolatorite i

P22-04 2/7

drugite delovi na konstrukcijata na nadzemnite elektroenergetski vodovi treba da se izgradat taka {to da ne postoi mo`nost za zadr`uvawe na pticite vo zonata na opasnost, t.e. vo blizina na sprovodnicite pod napon".

Slika 1. Slika 2. Slika 3. 3 KUS OPIS NA NA[ITE SREDNONAPONSKI NADZEMNI VODOVI Srednonaponskite nadzemni vodovi se izrabotuvaat od drvo so potporni izolatori i izolatorski verigi (sl. 4) i na betonski ili ~eli~no-re{etkasti stolbovi so potporni izolatori i so izolatorski verigi (sl. 5).

a

b

c

d

e

f

Slika 4.

a

b

c

P22-04 3/7

e

f

g

e

f

g

h j

k

l

m

n

o

Slika 5. (prodol`enie)

3. ZAGROZENOST NA PTICITE Pticite na na{eto podra~je imaat pravec na letawe sever - jug. Toj pravec go koristat: {trkovite, `dralovite, guskite, trkvcite i {qukite. Pticite kakvi {to se {trkovite i guskite pri normalni vremenski uslovi letaat na golemi viso~ini odnosno na bezbedno rastojanie. No pri nepovolni vremenski uslovi tie letaat dosta ponisko vo toj slu~aj pa nadzemnite vodovi mo`at da gi zagrozat. Ovie

P22-04 4/7

ptici retko stradaat od srednonaponskite nadzemni vodovi bidej}i tie letaat vo jato. Eventualno tie bi mo`ele da nastradaat pri sudar so sprovodncite od nadzemnite vodovi. Pticite kako {to se trkavcite i {qukite letaat nisko, i toa vo samrakot i no}e. Tie se pomalku zagrozeni od srednonaponskite nadzemni vodovi ~ii sprovodnici imaat horizontalen raspored bidej}i pticite koi no}e letaat normalno na trasata na vodot ne mo`at da vletaat pome|u samite sprovodnici. Sepak treba da se ka`e deka ne postoi nikakva procenka za za~estenosta na stradawata na pticite predizvikani od nadzemnite vodovi bidej}i pri nivnoto stradawe ne nastanuva nitu zemjospoj, nitu kusa vrska. Pticite grablivki naj~esto go posmatraat terenot za lov od najvisokite to~ki pa taka tie gi koristat stolbovite od nadzemnite vodovi kako mesta za posmatrawe. Ovie ptici se najmnogu zagrozeni od na{ite srednonaponski nadzemni vodovi. Srednonaponskite nadzemnite vodovi gi zagrozuvaat pticite i so poradi blizinata na zazemjenite delovi od stolbot do delovite pod napon. Zatoa nadzemnite vodovi so drveni stolbovi ne pretstavuvaat opasnost za pticite grablivki, osven krajnite stolbovi kaj koi se vgraduvaat odvodnici na prenaponi (sl. 4.f). Nadzemnite vodovi so betonski i ~eli~no-re{etkasti stolbovi pretstavuvaat opasnost za pticite grablivki, osven nose~kite stolbovi so izolatorski verigi (sl. 5.b i 5.f), stolbovite so zatezno prifa}awe na sprovodnikot so izolatorska veriga so pomo{en potporen izolator (slika 5.g i 5.j), stolbovite so zatezno prifa}awe na sprovodnikot so pomo{ na izolatorska veriga so za{titna armatura (sl. 5.k), krajnite stolbovi na koi se instaliraat odvodnicite na prenaponi (sl. 5.m) i stolbovite so otcep (sl. 5.l), stolbovite so liniski razdeluva~ (sl. 5.n) i stolbovite so transformatorska stanica (sl. 5.o). 4. KONSTRUKTIVNI MERKI ZA ZA[TITA NA PTICITE Konstruktivnite merki za za{tita na pticite [3] na nose~kite stolbovi od beton i ~elik so potporni izolatori se: izolirawe na sprovodnikot (sl. 6.a) i prekrivawe na glavata na izolatorot (sl. 6.b).

a

b

Slika 6.

Konstruktivnite merki za za{tita na pticite [3] na stolbovite od nadzemnite vodovi so zatezno prifa}awe na sprovodnicite so pomo{ na izolatorska veriga se: odvojuvawe na delot pod napon na zateznata izolatorska veriga od konzolata na rastojanie od najmalku 60 cm (sl. 7.a), odbojnik vo forma na metla, osobeno kaj postarite vodovi (sl. 7.c), izolirawe na sredniot sprovodnik (sl. 6.b) i odbojnik na pomo{niot izolator (sl. 6.d).

P22-04 5/7

a

b

c

d

Slika 7.

Konstruktivnite merki za za{tita na pticite [3] na krajnite stolbovi od nadzemnite vodovi na koi se vgradeni odvodnici na prenaponi se: premstuvawe na odvodnicite na prenaponi pod najvisokata konzola, prekrivawe na stegalkite (klemite) i izolirawe na sredniot sprovodnik (sl. 8.a i 8.b).

a

b

Slika 8.

a

b

c

Slika 9.

P22-04 6/7

Konstruktivni merki za za{tita na pticite [3] na stolbovite od nadzemnite vodovi na koi se vgradeni liniski razdelu-va~i se: vgraduvawe na stativ so stojali{te vo forma na {ipka nad razdeluva~ot (sl. 9.a), vgraduvawe na stativ so stojali{te vo forma na andrein krst pome|u polovite na razdelu-va~ot (sl. 9.b) i vgraduvawe na stativ so stoja-li{te vo forma na {ipka bo~no od razdelu-va~ot so {ipki od akril na krajnite izola-tori od razdeluva~ot (sl. 9.c) Konstruktivni merki za za{tita na pticite [3] na stolbovite na koi se monti-rani transformatorski stanici se: premes-tuvawe na odvodnicite na prenaponi pod najvisokata konzola, izolirawe na strujnite vrski nad razdeluva~ot, celosno izolirawe na strujnite mostovi pod razdeluva~ot i demonirawe na za{titnata armatura od provodnite izolatori na transformatorot (sl. 10).

Slika 10

6. SREDSTVA ZA ZA[TITA NA PTICITE NA NADZEMNITE VODOVI

Vrz osnova na katalogot [3] mnogu firmi izrabotile sredstva, katalogizirani i potvrdeni vo praktikata, koi ja pru`aat baranata za{tita na pticite. Na slikata 11 se prika`ani proizvodi [4] za: za{titno izolirawe na polniot sprovodnik (sl. 11.a), za{titno odvojuvawe na sprovodnikot na potporen izolator od zazemjeniot del (sl. 11.b), za{titno izolirawe na ja`eto (sl. 11.c), za{titno prekrivawe na sprovodnikot (sl. 11.d), za{titno prekrivawe na sprovodnikot pricvrsten za potporen izolator (sl. 11.e), za{titno izolirawe i vrska na spojot na odvodnikot na prenaponi (sl. 11.f) i za{titno izolirawe na vrskata i priklu~okot na provoden izolator na transformatorot (sl. 11.g).

a

b c

d

e

f g

Slika 11.

P22-04 7/7

7 ZAKLU^OK Potrebno e da se izvr{i dopolnuvawe na Pravilnikot [1] so odredba koja se odnesuva na za{titata na pticite od srednonaponskite nadzemni vodovi. 8 LITERATURA [1] Pravilnik o tehni~kim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergrtskih vodova nazivnog

napona od 1 kV do 400 kV, Sl. list SFRJ 65/88 i Sl.list SRJ 18/92. [2] DIN VDE 0210/12.85 − Izgradba na nadzemni vodovi so nominalen napon nad 1 kV. [3] Katalog na konstruktivnite merki za za{tita na pticite na srednonaponskite nadzemni vodovi, vtoro

izdanie, 1991. Verlags - und Wirtschaftsgesellschaft der Elektrizitatwerke m.b.H - VWEW. [4] Katalog: Sistemi za poja~uvawe na izolacijata, RAYCHEM, 1999.