Monotonluk Nedir?, Belirtileri, Nedenleri, Sonuçları ve Mücadele Yolları

OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 1

MONOTONLUK

“Sanayileşme İle Gelen,Bir Büyük Sorun”

Sunum İçeriği

1 • MONOTONLUK NEDİR?

2 • MONOTONLUĞUN BELİRTİLERİ

3 • MONOTONLUĞUN NEDENLERİ

4 • MONOTONLUĞUN SONUÇLARI

5 • MONOTONLUK İLE MÜCADELE

TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 2 OMU- Endüstri Mühendisliği


Monotonluk Nedir?

Bir işin aynı tempoda ve

sürekli tekrarlanarak

yapılmasının verdiği

yorgunluk ve bıkkınlık

durumlarına monotonluk

adı verilir.

Monotonluğun Belirtileri:

Monoton halin ortaya çıkmasını tetikleyen iki

olay vardır. Bunlar; monoton iş ve monoton

davranıştır. Bu olayların insanda belirmesinde

ortaya çıkan farklı durumlarda vardır.

Bunlar;

1. Sübjektif Belirtiler

2. Fizyolojik Belirtiler

3. Performans Belirtileri


1 Sübjektif Belirtiler*

Geceleyin, tenha bir yolda, etraftaki manzaranın da

görülemediği karanlıkta otomobilini kullanan bir şoför,

belirli bir zaman sonra bazı trafik işaretlerini fark

etmediğini, göz kapaklarının ağırlaştığını, uyuklamamak

için kendisini zorladığını ifade edecektir.

Yorgun bir iş günü sonrası yola çıkan kişiler için bunun

sebebi bir nebze yorgunluk olsa bile , aynı davranışlar

yorgun olmayan kişilerde de görülmektedir.


* Prof. Dr. Fatih C. BABALIK: “Mühendisler İçin Ergonomi” Syf 530

1 Sübjektif Belirtiler (devam)

Laboratuarda yapılan benzer deneylerde deneklerin

ifadesi değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlar ortaya

çıkmıştır:

Başlangıçta: Yorgunluk hissi, dikkat bozukluğu, esneme,

derin nefes alma, gözlerin yanması

Daha sonra: Hata yaptığını farketme, seslerin uzaktan

geldiğini sanma, gözlerin yorulması, çift ve bulanık

görme olayları, gözün kapanması, uyuklama

Uyandırıldığında: Geçici bir zaman “kendinden geçtiğini”

kabullenme, rüya kırıntıları hatırlama, işi

yapamayacağını kabullenme.


2 Fizyolojik Belirtiler Monotonluk halinde organizmanın özgün

olmayan aktivitesinde bir düşüş belirlenmiştir bu

fizyolojik değişiklikler şunlardır:

1. Kalp atış frekansı düşer

2. Kalp atışı düzensizdir (aritmi)

3. Kan basıncı düşer

4. Oksijen alma azalır

5. Kas gerginliği düşüktür

6. Derinin elektrik iletkenliği düşmüştür


3 Performans Belirtileri

Performans yönünden belirtilerin genelde

fizyolojik sebeplerden farklı olduğu

durumlarda olabilir, gerçek yorgunluk,

hastalık, farklı sebeplerden dolayı

motivasyon kaybı da performansın

düşmesine neden olabilir.



Üretim Biçiminden Kaynaklı Nedenler

Yönetim Yaklaşımı Kaynaklı Nedenler

Çalışma Ortamı

Kaynaklı Nedenler

Çalışanların Beklentileri

Kaynaklı Nedenler

Monotonluğun Nedenleri

1 Üretim Biçimi


19. Yüzyıl boyunca üretim organizasyonlarının veriminin

artırılması hususunda pek çok çalışma yapan F.W.

Taylor‟un 1911 yılında yayınladığı Bilimsel Yönetim

Teorisi, A. Smith‟in işbölümü yaklaşımından faydalanmış

ve endüstri işlerinin aşırı ayrıntılı hale dönüştürülerek

çalışanların işin bütünü hususunda

yeteneksizleştirilmelerini öngörmüştür.

1 Üretim Biçimi (devam)

Otomobil sektörünün yaratıcısı olarak görülen H. Ford‟un

kendi adıyla anılan üretim sisteminde kullandığı Taylorist

ilkelerin ortaya çıkardığı sonuç rutinleşen, monoton işler

olmuştur.

Fordizm‟in, standartlaştırılmış üretimin talimatlarını

makine temposunda bıkmadan tekrar tekrar yapmayı

dayatması, emirlerin hep üst yönetimden gelmesi ve

genellikle çalışanların fikirlerinin alınmaması yaratıcılığı

yok etmektedir.



Fordizm‟in örgütsel

yapılanması olan Klasik

Yönetim Yaklaşımı işleri

basitleştirmeyi, çalışanları

üretimin bütünselliğinden

koparan aşırı iş bölümünü

ve işgücünün para ile

motive edilebileceği

fikrinin kavramsal ifadesi

olan ekonomik insan

modelini öngörür..

2 Yönetim Yaklaşımı

2 Yönetim Yaklaşımı (devam)

Bu yaklaşım; ast-üst ayrımının derinleştiği, yukarı

kademelerden aşağıya doğru tek yönlü iletişimin hâkim

olduğu, katı emir-komuta ilişkisinin çalışanı sürece

katılmaktan alıkoyduğu, bireysel beceri kullanımını

engelleyen, yeteneksizleştirici bir örgütsel yapıyı anlatır.

Çalışanlar, kendilerine verilen ayrıntılı ve basit görevleri

yerine getirirlerken orta kademe yöneticilerinin sıkı

denetimi altındadırlar


3 Çalışma Ortamı Örgütlerde fiziksel ve ruhsal olarak çalışanları tatmin

edecek pozitif bir çalışma ortamının bulunmaması iş

monotonluğunun oluşma sebeplerindendir.

Bu tip örgütlerde çalışanların mutsuzluğu ve

huzursuzluğu, çalışma ortamında olumlu sosyal ilişkilerin

kurulmasına da engeldir.


Aşırı dikkat gerektiren, uzun, yorucu ve yoğun çalışma

süreleri de monotonluk hissini tetiklemektedir.

Günümüzün yalın iş süreçlerinde bir dakikanın 57

saniyesine varan çalışma süreleri, çalışanlar arasındaki

iletişimi neredeyse yok etmektedir. Dolayısıyla

yönetimler, iş ortamının daha çekici hale gelebilmesini

sağlamak amacıyla çalışanlar arasındaki sosyal ilişkileri

geliştirecek şirket yemekleri, spor karşılaşmaları, geziler

gibi etkinlikler düzenlemektedirler.


3 Çalışma Ortamı (devam)

4 Çalışanların Beklentileri

Çalışanlar, yüksek nitelikli (çekirdek), yarı nitelikli

ya da niteliksiz (çevre) işgücü şeklinde

kategorize edilirler. Bu ayrım, çalışanların iş

ortamından bireysel beklentilerini de

farklılaştırmıştır.

Nitelikli çalışanları niteliksiz çalışanlarla aynı

süreçlerde, basitleştirilmiş, sıradan işlerde

çalıştırmak onların yaptıkları işten tatmin hissi

duymalarını engelleyecektir.


MONOTONLUĞUN SONUÇLARI


Monotonluk

İş Tatminsizliği Oluşur

Motivasyon Azalır

Performans Düşer

MONOTONLUKLA MÜCADELE Monotonluk haliyle mücadele için en genel geçer yol ve

yöntemler aşağıdaki gibidir:


1 İş Genişletme


İşler endüstriyelleşme ile beraber basit ve küçük

parçalara ayrıldıkça uzmanlık artmakta yalnız bununla

beraber monotonluk artmaktadır.

İş genişletme iş görenlerin sadece bir iş üzerinde

derinlemesine bilgi sahibi olması yerine farklı işleri de

öğrenip gerçekleştirmesi ile iş doygunluğu sağlamasını

sağlama amaçlı bir metottur.

İş genişletme ile iş gören uzmanlığı azalmaktadır. Ancak

yapılan çalışma ile monotonluk azaltılarak motivasyon

dolayısıyla da performans attırılır.

2 İş Zenginleştirme

İş zenginleştirme; çalışanlara işlerinde özerklik

sağlayan ya da onların özerklik düzeyini artıran

iş tasarımı yöntemidir.

Organizasyonlarda personellere yaptıkları işi

planlama, kalite çemberi ve benzeri çalışmaları

yapabilme, öneri ve fikir çalışmaları ve karar

verme aşamalarında söz sahibi olabilmelerini

sağlayan çalışmalar iş zenginleştirmeye

verilebilecek örneklerdir.


3 İş Değiştirme

(Rotasyon)

İş değiştirme (rotasyon), genellikle birbirine benzer işlere

sahip olan ya da aynı bölüm içerisinde çalışanların belli

bir düzen ve kurallar çerçevesinde, belli zaman

aralıklarıyla işlerini birbirlerine devretmeleridir.

Bu yöntemdeki amaç sürekli aynı ve kısıtlı bilgi/beceri

gerektiren işle uğraşan personellerin çekirge sistemi

denilen bir planlama ile bir birleri arasında iş değişiklikleri

yaparak monotonluğun azaltılmasıdır.


4 Robot Kullanımı

Özellikle seri üretimin getirdiği basitleşme ile personeller

sosyal, fiziksel ve ruhsal zorlanma görmektedir.

Tüm bu zorlanmalar robotik sistemlerin geliştirilmesi ve

otomasyon sistemleri ile bütünleşik olarak kullanımı ile iş

görenlerde oluşan monotonluk yok edilebilmektedir.


5 İş İşçi İlişkisini

Düzenleme

İş görenlerin farklı fiziksel, ruhsal ve sosyal yapılarda ve

farklı becerilere sahip olabilmektedir.Farklı olan iş

görenlerin aynı işleri aynı süre ve aynı şekilde yapması

beklenemez.

Burada kişilerin bir kısmının monotonluğuna bir kısmının

ise zorlamasına neden olabilmektedir.

Bu tür durumlarda monotonluk ve zorlanmayla mücadele

için firmalarda işçilerin özelliklerine göre iş süresinin ve

yükünün dizaynı çalışmaları da yine monotonlukla

mücadele yöntemlerinden biri olmaktadır.


6 Sosyal Faaliyetler

Monotonlukla mücadelede kullanılan bir başka

yöntem de sosyal faaliyetlerin desteklenmesi ve

kurum kültürü haline getirilmesidir.

Sosyal faaliyetlere örnek olarak iş yerlerinde iş

aralarında ve belli zamanlarda toplu bir şekilde

yapılacak, birliktelik ruhunu aşılayacak çeşitli

oyun, yarışma, gezi, piknik, konser vb. etkinlikler

verilebilir.


25

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Her türlü soru ve önerileriniz için [email protected]

Monotonluk Nedir?, Belirtileri, Nedenleri, Sonuçları ve Mücadele Yolları

Education

Transcript of Monotonluk Nedir?, Belirtileri, Nedenleri, Sonuçları ve Mücadele Yolları