Ministria e Arsimit, Shkencës dhe...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008

Vektari Niveli I dhe II

Kosovë, 2008

UDHËZIM ADMINISTRATIV

ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: TEKSTIL, PËR NIVELIN E PARË (KL.X,XI)

NUMËR: 33/2008 DATË: 19.08.2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafit 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl. X,XI).

Neni 2 Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë (kl.X,XI) fusha: Tekstil, profilet: tjerrës, thurrës, vektar, konfeksioner, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të nivelit të parë zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të klasës X,XI. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky Udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/2009.

2

PËRMBAJTJA I. Parathënie II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Vektari”, Niveli I dhe II. III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin I a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.

1. Fibrat e tekstilit 2. Teknologji e vekimit dhe makinat për vekim 3. Vizatim teknik

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 1. Proceset tknologjike të vekimit 2. Mbështjellja e tjerrit në mbështjellsa ( Kalema) 3. Përfitimi i tjerrit të shumëfishuar dhe efektiv 4. Procesi i endjes 5. Nishestimi c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11. 1. Fibrat e tekstilit 2. Teknologji e vekimit dhe makinat për vekim 3. Thurja e pelhurave 4. Bazat e makinerisë 5. Teknologjia e tekstilit d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Veqet dhe puna e tyre 2. Formimi i gojës (plasaritja) 3. Makinat nituese dhe zhakard 4. Tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës 5. Lëvizja e bazës (tymit)

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 1. Teknologji e vekimit dhe makinat për vekim 2. Teknologjia e tekstilit 3. Thurja e pelhurave 4. Bazat e automatikës 5. Dekomponimi dhe komponimi i pëlhurave 6. Disenjimi me ndihmën e kompjuterit (CAD) b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. Veqet gjysmë automatike 2. Veqet automatik 3. Veqet pa drugëza

3

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

4

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008


5

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I dhe II

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Vektari” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e vektarit. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për vektari, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “vektari” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore: (i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e vektarit.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e vektarit.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Vektari është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre: − Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

6

− Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

− Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

− Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

− Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

− Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

− Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

− Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

− Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e vektarisë;

− Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Vektari”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Vektari” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Vektari”, niveli II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në shkallën III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Vektari”, niveli I dhe II, u referohet prodhimit të produkteve të vektarisë të të gjitha llojeve dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Nisur nga kjo nxënësi për Vektari i nivelit I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje të prodhimit të tekstilit (firma, kompani), në repartet e vektarisë. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.

7

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Vektari”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Vektari”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: − Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. − Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

− Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

− Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

− Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

− Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

− Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. − Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. − Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për

një të nxënë që zgjat gjithë jetën. − Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. − Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. − Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë

zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Vektari”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:

- Përcakton hapat e punës; - Përzgjedh materialet e punës; - Përzgjedh veglat dhe pajisjet; - Përgatitë tjerrin për vekim; - Mështjell tjerrin në kalema; - Përzgjedh mekanizmat për mbeshtjelljen e tjerrit; - Përgatitë atutomatin për mbështjelljen e tjerrit; - Furnizon automatin për mbështjellje me material; - Përgatitë makinën për tjerr të shumfishuar dhe efektiv

8

- Furnizon makinën më material; - Vënë makinën për tjerr të shumfishuar dhe efektiv në prodhim; - Bënë endjen e bazës; - Bënë kollarisjen e bazës; - Përgatitë makinën për nishestim; - Përdorë makinën për nishestzim; - Llogaritë numrin e dhëmbëve të shpatës; - Përgatitë vekun për punë; - Furnizon vekun më material; - Vënë vekun në prodhim dhe e shfrytëzon atë; - Llogaritë produktivitetin e vekut; - Përgatitë makinat nituese njëngritëse, dyngritëse dhe rotacionale për punë; - Furnizon makinat nituese me material; - Vënë makinat nituese në prodhim dhe shfrytëzon ato; - Përgatitë makinën zhakard të vekimit për punë; - Furnizon makinat zhakard të vekimit më material; - Përdorë makinën zhakard; - Pastron makinat në proqesin e vektarisë - Respekton legjislacionin për profesionin e vektarit; - Përdor në mënyrë të pavarur literaturën me qëllim të ngritjes profesionale; Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Vektari”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë: - Lexonë dokumentacionin teknik; - Bënë ndërrimin e dhëmbzorve sipas dëndësisë së pëlhurës; - Mirëmban makinat e vektarisë (pastron ,lyen etj.); - Organizon punën në veqet gjysmë automatik; - Përcjell kushtet klimatike në mjedisin punues; - Organizon punën në veqet automatik; - Organizon punën në veqet pa drugëza;

9

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Vektari”, Niveli I e II

Orët javore/vjetore dhe kreditet Niveli I Niveli II

Nr

Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 16 13 14 1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (105) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70) 3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (70) 4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 2 (70) 2 (70) 2 (70) 5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 1 (35) 6 Edukatë qytetare 1 (35) - - 7 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70) 8 Fizikë 2 (70) - - 9 Art figurativ 1 (35) - - Mbrojtje mjedisi - - 1 (35) Gjeografi - 1 (35) - Kimi - - 1 (35)

B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 8 (280) 8 (280) 9 (315) 1 Fibrat e tekstilit 2 (70) 2(70) - 2 Teknologji e vekimit dhe makinat

për vekim 4(105) 2(70) 2(70)

3 Vizatim Teknik 2(70) - - 4 Bazat e makinerisë - 1(35) - 5 Teknologji e tekstilit - 2(70) 2(70) 6 Thurja e pëlhurave - 1(35) 1(35) 7 Bazat e automatikës - - 1(35) 8 Hulumtimet e tekstilit - - - 9 Dekomponimi dhe komponimi i pëlhurave - - 1(35)

10 Disenjimi me ndihmën e kompjuterit (CAD) - - 2(70) C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 6 (210) 9 (315) 9 (315) 1 Proceset teknologjike të vekimit 8K (48) - - 2 Mbështjellja e tjerrit në mbështjellsa ( Kalema ) 6K (36) - - 3 Përfitimi i tjerrit të shumëfishuar dhe efektiv 6K(36) - - 4 Procesi i endjes 10K (60) - - 5 Niseshtimi 5 (30) - - 6 Veqet dhe puna e tyre - 10.5K(63) - 7 Formimi i gojës (plasaritja) - 6K(36) - 8 Makinat nituese dhe zhakard - 10 K(60) - 9 Tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës - 6K (36) -

10 Lëvizja e bazës (tymit) - 10K (60) - 11 Veqet gjysmë automatik - - 16K (78)

Veqet automatik - - 18 K(102) Veqet pa drugëz - - 18K (108) Gjithësej A+B+C 32 (1120) 31 (1085) 32 (1120

10

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: – Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I); – Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore. Një orë mësimore ka 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Vektari”, do të organizohet në formë provimesh: Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale. Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës.

11

Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Vektar. Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

12

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL


13

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Fibrat e tekstilit” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet: - të shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e fibrave të tekstilit për industrinë e tekstilit; - të dallojë veçoritë kryesore të fibrave të tekstilit; - të shpjegojë ndarjen e fibrave dhe përdorimin e tyre në industrinë e tekstilit; - të shpjegojë veçoritë e përfitimin të fibrave me origjinë bimore; - të shpjegojë veçoritë e përfitimin të fibrave me origjinë shtazore; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Struktura dhe vetitë e fibrave 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë veçoritë kryesore të fibrave të tekstilit; - të dallojë mënyrën e ndarjes së fibrave; - të shpjegojë veçoritë e ndarjes së fibave sipas origjinës; - të specifikojë përdorimin e fibrave sipas origjinës; - të shpjegojë veçoritë e strukturës së fibrave; - të dallojë klasifikimin e fibrave sipas vetive; - të dallojë ndikimin e vetive gjeometrike të fibrave në prodhimin e pëlhurave - të dallojë ndikimin e vetive fiziko-kimike të fibrave në prodhimin e pëlhurave b) Temat e kapitullit

- Shqyrtimet e përgjithshme mbi fibrat; - Kuptimi, ndarja sipas origjinës dhe përdorimi i fibrave; - Struktura dhe vetitë e fibrave; - Vetitë gjeometrike të fibrave; - Vetitë fiziko kimike të fibrave;

- Vetitë tjera të fibrave ( drita, I agjensave kimik dhe mikroorganizmave );

14

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë temën; - të demonstrojë për mostra të ndryshme të fibrave; - të përdorë mikroskopin për strukturën e fibrave; - të kryejë ushtrime në klasë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela; - Projektori me transparent; - Flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - Mikroskopi. Kapitulli 2: Fibrat me origjinë bimore 25 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të dallojë veçoritë, vetitë, strukturën edhe përdorimin e fibrave të përfituara nga farat; - të dallojë veçoritë, vetitë, strukturën edhe përdorimin e fibrave të përfituara nga trungu; - të dallojë veçoritë, vetitë, strukturën edhe përdorimin e fibrave të përfituara nga gjethi; - të dallojë veçoritë, vetitë, strukturën edhe përdorimin e fibrave të përfituara nga fryti; b) Temat e kapitullit - Fibrat e përfituara nga farat(kultivimi,llojet,struktura,vetitë,përdorimi dhe - identifikimi; - Fibrat e përfituara nga kërcelli(kultivimi,llojet,struktura,vetitë,përdorimi dhe - identifikimi; - Fibrat e përfituara nga gjethi(kultivimi,llojet,struktura,vetitë,përdorimi dhe - Identifikimi; - Fibrat e përfituara nga fryti(kultivimi,llojet,struktura,vetitë,përdorimi dhe - Identifikimi; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë fibrat me origjinë bimore; - të zhvillojë ushtrime për fibrat me origjinë bimore; - të japë detyra të pavarura për strukturën e fibrave me origjinë bimore; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyra të pavarura;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Klasa; - Tabela; - Projektori me transparent; - Flip-charti; - Mikroskopi; - Mostra të fibrave me origjinë bimore;

15

Kapitulli 3: Fibrat me origjinë shtazore 30 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet:

- të dallojë veçoritë e fibrave të përfituara nga lëkura e shtazëve; - të shpjegojë llojet e fibrave shtazore; - të listojë vetitë e fibrave me origjinë shtazore; - të shpjegojë strukturën e fibrave shtazore; - të listojë përdorimet e fibrave me origjinë shtazore; - të të shpjegojë mënyrat e identifikimit të fibrave shtazore; - të listojë vetitë e fibrave të përfituara nga krimbi i mëndafshit; - të shpjegojë strukturën e fibrave të përfituara nga krimbi i mëndafshit; - të listojë përdorimet e fibrave të përfituara nga krimbi i mëndafshit; - të shpjegojë mënyrat e identifikimit të fibrave të përfituara nga krimbi i mëndafshit

b) Temat e kapitullit - Fibrat e përfituara nga lëkura e shtazëve (llojet,struktura,vetitë,përdorimi dhe Identifikimi; - Fibrat e përfituara nga krimbi i mëndafshit ( struktura,vetitë, përdorimi dhe Identifikimi; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë fibrat me origjinë shtazore; - të zhvillojë ushtrime për fibrat me origjinë shtazore; - të japë detyra të pavarura për strukturën e fibrave me origjinë shtazore; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyra të pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela; - Mësimi zhvillohet në klasë; - Mikroskopi; - Mostra të fibrave me origjinë shtazore;

16

Programi i lëndës

“Teknologjia e vekimit dhe makinat për vekim” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet:

- të shpjegojë si bëhet mbështjellja e tjerrit në kalema; - të shpjegojë për mekanizmat për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - të shpjegojë për tjerrin e shumëfishuar dhe efektiv; - të shpjegojë për rëndësinë e nishestimit; - të shpjegojë vendosjen dhe lidhjen e bazës;

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 4 orë/javë = 140 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Rëndësia dhe qëllimi i teknlogjisë së vekimit dhe makinave për vekim 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të shpjegojë rëndësinë e teknologjisë së vekimit dhe makinave për vekim; - të shpjegojë si bëhet përgatitja e tjerrit për vekim; - të shpjegojë si bëhet mbështjellja e tjerrit në kalema; - të shpjegojë vetitë e tjerrit; - të shpjegojë rëndësinë e shtrënguesit dhe pastruesit të tjerrit; b) Temat e kapitullit - Hyrje në teknologjinë e vekimit; - Përgatitja e tjerrit për vekim; - Kuptim, ndarja dhe format e mbështjelljes së tjerrit; - Vetitë e tjerrit; - Mbështjellja e tjerrit në kalema; - Shtrënguesit dhe pastruesit e tjerrit; c) Udhëzime didaktike për kapitullin - Shpjegim nga mësuesi; - Pyetje përgjigje; - Demonstrim i mostrave të ndryshme të mbështjelljes së tjerrit në kalema; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë; - Pankarta për ilustrimin e temës; - Mostra të ndryshme të mbështjelljes së tjerrit në kalema;

17

Kapitulli 2:Makinat dhe mekanizmat për mbështjelljen e tjerrit në kalema 40orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë mekanizmat për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - të shpjegojë funksionin e makinave për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - të llogarisë produktivitetin e makinës për mbështjellje; b) Temat e kapitullit - Makinat për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Mekanizmat për mbështjellje e tjerrit në kalema; - Produktiviteti i makinës për mbështjellje; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për mekanizmat dhe automatet për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - të zhvillojë ushtrime nga mekanizmat dhe automatet për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - të japë detyra të pavarura për njëjësimin e produktiviteti të makinës për mbështjellje; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të makinave për mbështjellje; Kapitulli 3: Përfitimi i tjerrit të shumëfishuar, efektiv dhe endja e bazës 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë llojet dhe karakteristikat e tjerrit të shumëfishuar; - të shpjegojë pjesët dhe mekanizmat e makinave për tjerr të shumëfishuar dhe efektiv; - të shpjegojë si përfitohet tjerri efektiv; - të shpjegojë si behet endja e bazës; - të shpjegojë si bëhet kollarisja e bazës; b) Temat e kapitullit - Llojet dhe karakteristikat e tjerrit të shumëfishuar; - Pjesët dhe mekanizmat e makinave për tjerr të shumëfishuar; - Përfitimi i tjerrit efektiv; - Endja e bazës; - Kollarisja e bazës; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për llojet dhe karakteristikat e tjerrit të shumëfishuar; - të shpjegojë për tjerrin efektiv, endjen dhe kollarisjen e bazës; - të japë detyra të pavarura për njehsimin e makinave për tjerr të shumëfishuar dhe efektiv; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura;

18

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të tjerrit të shumëfishuar dhe efektiv; Kapitulli 4: Niseshtzimi 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë rëndësinë e niseshtimit; - të shpjegojë llojet e niseshtimit; - të shpjegojë pjesët dhe mekanizmat e makinës për niseshtim; b) Temat e kapitullit - Detyrat e niseshtimit; - Llojet e niseshtimit; - Pjesët dhe mekanizmat e makinës për niseshtimit; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për funksionin dhe llojet e niseshtimit; - të zhvillojë ushtrime nga mekanizmat e makinës për nishestim; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit;

Kapitulli 5: Vendosja dhe lidhja e bazës 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë si bëhet vendosja e bazës; - të shpjegojë konstruksionin dhe llojet e fijeve, fanellave dhe lamelave të bazës endëse; - të shpjegojë numrin e dhëmbëve të shpatave; b) Temat e kapitullit - Vendosja e bazës; - Konstruksioni dhe cipet fijeve, fanellave dhe lamelave të bazës endëse; - Numri i dhëmbëve të shpatave; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë si bëhet vendosja e bazës, konstruksioni dhe llojet e fijeve, fanellave dhe lamela; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura; - të programojë rregullatorin për tërheqjen e pëlhurës; - të zbatojë rregullat e sigurimit teknik të mbrojtjes së mjedisit;

19

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; Kapitulli 1:Veqet (Tezgjahët) dhe puna e tyre 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet:

- të shpjegojë për rendësin e vekimit; - të shpjegojë llojet veqeve; - të shpjegojë pjesët funksionale dhe punën e vekut; - të shpjegojë funksionin e liqeve, frenjave dhe shpatës së vekut;

- të shpjegojë ciklin e pushimit të pëlhurës në vek; - të shpjegojë ciklin e mbylljes të pëlhurës në vek; b) Temat e kapitullit - Rëndësia e vekimit; - Llojet e veqeve ( Tezgjahëve);

- Liqet, frenjtë, shpatat, rregullatori i dendësisë, rregullatori i shtrëngimit të bazës (tymit);

- Cikli i formimit të pëlhurës; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për rendësin e vekimit;

- të shpjegojë punën dhe pjesët funksionale të vekut; - pyetje përgjigje; - të jap detyra të pa varura për produktivitetin e makinës vekuse;

- të vlerësojë nxënësin për detyrat e pa varura në klasë, pjesëmarrjen në mësim; d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Klasë; - Tabela; - Pankarta për ilustrimin e temës;

- Mostra të ndryshme të pëlhurave të vekuara; Kapitulli 2: Formimi i gojës (plasaritja) 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet:

- të shpjegojë rolin e gojës në procesin e endjes; - të shpjegojë llojet e gojëve (plasaritjet); - të shpjegojë cilat janë mjetet për formimin e gojëve (plasaritjet);

b) Temat e kapitullit - Roli i gojës në procesin e endjes - Llojet e gojëve (plasaritjet) - Mjetet për formimin e gojëve (plasaritjet)

20

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë rolin e gojës (plasaritjes) në procesin e endjes; - të shpjegojë cilat janë mjetet për formimin e gojëve; - pyetje përgjigje;


- Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Fletat milimetrike;

21

Programi i lëndës

“Vizatimi teknik” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet: - të shpjegojë rëndësinë, parimet dhe rregullat kryesore të vizatimit teknik; - të shpjegojë rëndësinë e zbatimit te standardeve në vizatim teknik; - të zbatoje standardet baze ne vizatim teknik; - të shpjegojë parimet e skicimit te lakoreve gjeometrike dhe rakorderive; - të përshkruaj elementet e kuotimit; - të kryejë kuotime në vizatimet e detaleve dhe tërësive të thjeshta; - të interpretoje permasat kuotuese te vizatimet e puntoris; - të pershkruaj konceptin e projektimit ortogonal te metodave evropiane dhe amerikane; - të paraqesë trupat gjeometrikë në projeksion ortogonal; - të kryej skicime te projeksioneve ortogonale te detaleve te thjeshta; - të kryejë paraqitje të trupit në izometri, dimetri dhe projeksion të pjerrtë; - të interpretoje parimet e vizatimit ne hapsire te detaleve te thjeshta ; - të interpretoje dhe skicoje pamjet e detaleve ne prerje ; - të interpretoje dhe skicoje pamjet e posaqme dhe te pjesshme te detaleve ne prerje ; - të lexojë dhe interpretojë tolerancat e paraqitura në vizatime teknike; - të zbatojë tolerancat në dokumentacion teknik; - të skicoje vizatime te detaleve te thjeshta per punim ne ofiqine; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Njohuri të përgjidhshme në vizatimin teknik 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të tregojë qëllimin dhe objektivat e vizatimit teknik; - të shpjegojë se çfarë e ndihmon mekanikun e makinave vizatimi teknik; - të rendisë llojet e vizatimeve teknike; - të dallojë materialet dhe pajisjet për vizatim teknik; b) Temat e kapitullit - Qëllimi dhe objektivat e vizatimit teknik; - Rëndësia e vizatimit teknik; - Llojet e vizatimeve teknike; - Materialet dhe pajisjet për vizatim teknik;

22

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të ilustrojë vizatimet teknike dhe materialet e vizatimit teknik me objekte konkrete; - të kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë; - të zhvillojë ushtrime në klasë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela; - Projektori me transparent; - Formate dhe materiale të vizatimit teknik; - Flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - Vegla dhe materiale të nevojshme; Kapitulli 2 Standardet në vizatim teknik 16 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegojë rëndësinë e zbatimit te standardeve në vizatim teknik; - të tregojë llojet e formateve standarde; - të vijat standarde dhe perpjesave standarde; - të zbatimin e tyre ne vizatim teknik; - të shpjegojë veçoritë e shkrimit teknik; - të japë shembuj për përpjesën ne vizatim teknik; - të interpretojë shkurtesën për standardin ISO,DIN,EN në vizatim teknik; - të zbatoje standardet për shkrim teknik; b) Temat e kapitullit - Standardet në vizatim teknik për vija,formate,përpjesë,tabela dhe shkrim teknik; - Llojet e vizatimit teknik; - Formatet dhe palosja e tyre; - Përpjesa; - Llojet e vijave dhe zbatimi i tyre; - Tabelat(legjenda) dhe numri i vizatimeve; - Shkrimi teknik; - Detyr grafike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të ilustrojë çështjet që trajton me dokumentacion teknik-teknologjik konkret; - të kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë; - të zhvillojë ushtrime në klasë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Tabela; - Klasë për vizatim teknik(kabinetike); - Vizatime të ndryshme teknike(dokumentacion tekniko-teknologjik); - Projektori me transparent; - Flip-charti; - Veglat dhe materialet e nevojshme;

23

Kapitulli 3 Vizatimi i lakoreve 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë konceptin e kurbave gjeometrike dhe veçoritë e tyre; - kryejë vizatime(skicime)te kurbave gjeometrike te thjeshta; - kryejë vizatime(skicime)te zbatimit te rakordimeve;

b) Temat e kapitullit - Vizatimi i lakoreve; - Kurbat gjeometrike (vijat e lakuara); - Rakordimet; - Detyr grafike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - trajtojë shembuj konkretë të zbatimit te lakoreve; - angazhojë nxënësit në ushtrime vizatimi te lakoreve; - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Tabela; - Klasë për vizatim teknik; - Trupa të ndryshëm gjeometrikë.(detale makinerike me kontura te lakuara); - Projektori me transparent; - Flip-charti;

Kapitulli 4 Kuotimi 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të pershkruaj elementet e kuotimit; - të shpjegojë konvencionet dhe mbishkrimet; - të tregojë veçoritë e kuotimit me koordinata dhe tabelar; - të bëjë shënimin e konicitetit dhe pjerrësisë në vizatim; - të kryejë kuotime në vizatimet e detaleve dhe tërësive të thjeshta; - të interpretoje permasat kuotuese te vizatimet e punetorise; - të tregojë cilët janë elementet e kuotimit; - të shpjegojë konvencionet dhe mbishkrimet; - të tregojë si bëhet bartja e përmasave; - të tregojë veçoritë e kuotimit me koordinata dhe tabelar; - të tregojë si vendosen përmasat e smusove dhe në elementet që përsëriten; - të shpjegojë kur bëhen ndryshimet dhe përmirësimet; - të bëjë shënimin e konicitetit dhe pjerrësisë në vizatim; - të bëjë kuotimin e nivelit; b) Temat e kapitullit - Elementet e kuotimit; - Konvencionet dhe mbishkrimet; - Bartja e përmasave në vartësi prej kërkesave konstruktive;

24

- Kuotimi me koordinata tabelar; - Përmasat e smusove; - Përmasat në elementet që përsëriten; - Ndryshimet dhe përmirësimet; - Shënimi i konicitetit dhe i pjerrësisë në vizatim; - Kuotimi i nivelit; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të ilustrojë çështjet që trajton me vizatime dhe shëmbuj konkretë të kuotimeve; - të japë ushtrime konkrete për nxënësit; - të japë detyra shtëpie dhe ushtrime nga kuotimi;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Tabela; - Klasë për vizatim teknik; - Vizatime të ndryshme teknike me kuotime; - Projektori me transparent; - Flip-charti; - Veglat dhe materialet e nevojshme; Kapitulli 5 Projektimi ortogonal dhe aksonometria 14 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegojë konceptin e projektimeve dhe veçoritë e projektimeve ortogonale; - të përshkruaj konceptin e projektimit ortogonal te metodave evropiane dhe amerikane; - të paraqesë trupat gjeometrikë në projeksion ortogonal; - të kryej skicime te projeksioneve ortogonale te detaleve te thjeshta; - të shpjegoje konceptet themelore te aksonometrise(izometria,dimetria dhe projeksioni i pjerret); b) Temat e kapitullit - Rrafshet projektuese - Metodat e projektimit - Skicimi - Koncepti i paraqitjes aksonometrike; - Detyr grafike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të ilustrojë çështjet që trajton me dokumentacion teknik-teknologjik konkret; - të kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë; - të zhvillojë ushtrime në klasë; d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Tabela; - Klasë për vizatim teknik(kabinetike); - Vizatime të ndryshme teknike(dokumentacion tekniko-teknologjik); - Projektori me transparent;

25

- Flip-charti; - Veglat dhe materialet e nevojshme; Kapitulli 6 Prerjet 14 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegojë ç’janë prerjet dhe llojet e tyre; - të shpjegojë ç’janë pamjet e posaçme dhe të pjesshme; - të shpjegojë ç’janë ndërprerjet, shkurtimet dhe depërtimet; - të interpretoje dhe skicoje pamjet e detaleve ne prerje; - të interpretoje dhe skicoje pamjet e posaçme dhe te pjesshme te detaleve ne prerje; b) Temat e kapitullit - Prerjet; - Llojet e prerjeve; - Pamjet e posaçme dhe të pjesshme; - Ndërprerjet dhe shkurtimet; - Detyr grafike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të ilustrojë çështjet që trajton me vizatime të objekteve të prera, ndërprera dhe depërtua; - të kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë; - të zhvillojë ushtrime në klasë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Klasa; - Tabela; - Vizatime të ndryshme teknike me prerje, ndërprerje dhe depërtime; - Projektori me transparent; - Flip-charti;

26

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Proceset teknologjike të vekimit”

Lëmi: Tekstil Profili: Vektar Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 1 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për proceset teknologjike të vekimit ( ruajtësit e tjerrit, dokumentacionin teknik, elementet e vendeve të punës dhe faktorët e fatkeqësive në punë

Kohëzgjatja e modulit

8 kredite (48 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi përcakton parametrat kryesor për ruajtjen e tjerrit. Përmbajtja - Përzgjedhja e formave të mbështjelljes së tjerrit; - Pranimi dhe ruajtja e tjerrit; - Kontrollimi i vetive të tjerrit; .- Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi mbikëqyr kualitetin dhe kuantitetin e efektit të punës

Përmbajtja - Përcaktimi i parametrave të ruajtjes së tjerrit; - Mbrojtja e tjerrit nga faktorët dëmtues; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 3 Nxënësi përgatit vendin e punës

Përmbajtja - Rregullimi i vendit të punës; - Elementet e vendit të punës; - Pengimi i fatkeqësive në punë; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

Proçedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

27

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: - Përzgjedhë e format e mbështjelljes së tjerrit në

kalema; - Pranojë dhe ta ruaj tjerrin; - Kontrollojë vetitë e tjerrit; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;


KR Nxënësi duhet të:

- Përcjell kushtet klimatike në repartet e vekimit dhe të përcaktojë parametrat e ruajtses së tjerrit;

- Kujdeset për mbrojtjen e tjerrit nga faktorët dëmtues; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Analizon vendin e punës; - Kujdesët për pengimin e fatkeqësive të mundshme të

cilat ndodhin në punë; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në ndërmarrjet e industrisë së tekstilit.

- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset teknologjike të vekimit.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve teknologjike të vekimit.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, makinat dhe materiali për procesin teknologjik të vekimit

28


“Mbështjellja e tjerrit në mbështjellka ( Kalema)”


Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për gabimet e tjerrit që ndodhin gjatë mbështjelljes, për pjesët dhe mekanizmat e makinës për mbështjelljen e tjerrit


6 kredite (36 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit vendin dhe mjetet e punës për mbështjelljen e tjerrit në kalema; Përmbajtja - Pastrimi i makinës për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Furnizimi i makinës me material; - Mbikëqyrja e kontrollit të gatishmërisë së makinës; - për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Eliminimi i gabimeve të cilat ndodhin gjatë mbështjelljes

së tjerrit në kalema; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi mbikëqyrë punën e makinës për mbështjelljen e

tjerrit në kalema; Përmbajtja - Mbikëqyrja e funksionimit të makinës për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Llogaritja e produktivitetit të makinës për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Ndërrimi kalemave të mbushur me material me të zbrazët; - Pastrimi i mekanizmave për mbështjelljen e tjerritnë

kalema; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;



29


KR Nxënësi duhet të: - Pastrojë makinën për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Furnizojë makinën me material; - Mbikëqyrë kontrollin e gatishmërisë së makinës; për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Eliminojë gabimet të cilat ndodhin gjatë mbështjelljes së tjerrit në kalema; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mbikëqyrë funksionimin e makinës për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Llogarit produktivitetin e makinës për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Nëdrrojë kalemat e mbushur me material me të zbrazët; - Përdorë makinën për mbështjelljen e tjerrit në kalema; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;

Metodat e te mësuarit te rekomanduara


- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për procesin e mbështjelljes së tjerrit në kalema.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e mbështjelljes së tjerrit në kalema;

- Vizita njohëse në fabrikat e tekstilit; - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe makinat për mbështjelljen e tjerrit.

30


“Përfitimi i tjerrit të shumëfishuar dhe efektiv” Lëmi: Tekstil Profili: Vektar Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 3 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për pjesët dhe mekanizmat e makinës për shumëfishim, furnizimin e makinës me material, pastrimin e pjesëve të makinës si dhe përdorimin e makinës.


6 kredite (36 orë)


RM 1 Nxënësi përcjell procesin e makinës për shumëfishim Përmbajtja - Pstrimi i mekanizmave të makinës për shumëfishim; - Kontrolli i shtrëngimit të tjerrit dhe të dendësisë; - Furnizimi i makinës për shumëfishim me material; - Llogaritja e produktivitetit të makinës për shumëfishim; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi përcjell karakteristikat e tjerrit shumëfishuar

Përmbajtja - Përcjllja e karakteristikave të tjerrit të shumëfishuar; - Përcaktimi i numrit të dredhjeve për tjerrin e

shumëfishuar; - Klasifikimi i tjerrit të shumëfishuar; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;





- Pstrojë mekanizmat e makinës për shumëfishim; - Kontrollojë shtrëngimin e tjerrit dhe dendësisë; - Furnizojë makinën për shumëfishim me material; - Llogarit produktivitetin e makinës për shumëfishim; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;


31

KR Nxënësi duhet të :

- Përcjll karakteristikat të tjerrit të shumëfishuar; - Përcaktojë numrin e dredhjeve për tjerrin e

shumëfishuar; - Klasifikojë tjerrin e shumëfishuar sipas llojit të tij; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;


- Ky modul duhet të trajtohet në ndërmarrjet e industrisë së tekstilit;

- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për tjerrin e shumëfishuar dhe efektiv;

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e tjerrit të shumëfishuar dhe efektiv; - Vizita njohëse në fabrikat e tekstilit; - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara;


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe makinat për përfitimin e tjerrit të shumëfishuar dhe efektiv.

32


“Procesi i endjes” Lëmi: Tekstil Profili: Vektar Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 4 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për pjesët dhe mekanizmat e makinave të endjes, proceset e endjes, furnizimin e makinës më material, pastrimin e pjesëve të makinës si dhe përdorimin e saj.


10 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit vendin dhe mjetet e punës për endje Përmbajtja - Pstrimi i mekanizmave të makinës për endje; - Furnizimi i makinës për endje me material; - Llogaritja e produktivitetit të makinës për endje; - Leximi i dokumentacionit teknik; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi përcjell procesin teknologjik të endjes

Përmbajtja - Mbikëqyrja e funksionimit të makinës për endje; - Përdorimi i makinës për endje - Eliminimi i gabimeve që ndodhin gjatë endjes; - Pëcaktimi i numrit të dredhjeve; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;





- Pstrojë mekanizmat e makinës për endje; - Furnizojë makinën për endje me material; - Llogarit produktivitetin e makinës për endje; - Lexojë dokumentacionin teknik; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;

33


KR Nxënësi duhet të: - Mbikëqyrë funksionimin e makinës për endje; - Përdorë makinën për endje; - Eliminojë gabimet që ndodhin gjatë endjes; - Pëcaktojë numrin dredhjeve; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për procesin e endjes

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e endjes.



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, materiali dhe makinat për endje.

34


“Niseshtimi” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 5 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për pjesët dhe mekanizmat e makinave për nishestim, pastrimin e pjesëve të makinës, furnizimin e makinës me material si dhe përcjelljen e procesit të nishestimit.


5 kredite (42 orë)


RM 1 Nxënësi përcjell procesin e punës të makinës për nishestim Përmbajtja - Pstrimi i mekanizmave të makinës për nishestim; - Furnizimi i makinës për nishestim me material; - Mbikëqyrja e funksionimit të makinës për nishestim; - Llogaritja e produktivitetit të makinës për nishestim; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi kontrollon masën e niseshtimit dhe kontrollon dezenin Përmbajtja - Programimi kompjuterik i masës së nishestimit; - Kontrolli I masës së niseshtimit; - Kontrolli I dezenit; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;





- Pastrojë mekanizmat e makinës për nishestim; - Furnizojë makinën për nishestim me material; - Mbikëqyrë funksionimin e makinës për nishestim; - Llogarit produktivitetin e makinës për nishestim; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;


35


- Programojë në mënyrë kompjuterike masën e nishestimit;

- Kontrollojë masën e niseshtimit; - Kontrollojë dezenin e cilindrit të mbështjelljes; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për procesin e nishestimit.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e nishestimit.



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, materiali si dhe makinat për nishestzim.

36

Klasa 11 Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Fibrat e tekstilit” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet:

- të shpjegon rëndësinë dhe përdorimin e fibrave kimike në industrinë e tekstilit; - të shpjegojë përfitimin e fibrave gjysmë sintetike; - të shpjegojë për vetitë dhe përdorimin e fibrave gjysmë sintetike; - të shpjegojë përfitimin e fibrave sintetike; - të shpjegojë për vetitë dhe përdorimin e fibrave sintetike; - të shpjegojë përfitimin e fibrave inorganike; - të shpjegojë për vetitë dhe përdorimin e fibrave inorganike; - të shpjegojë përfitimin e fibrave me dedikim special ( fibrave të reja ); - të shpjegojë për vetitë dhe përdorimin e fibrave me dedikim special; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Fibrat gjysmë sintetike 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- të shpjegojë veçorit kryesore te fibrave gjysmë sintetike; - të dallojë fibrat e viskozës; - të shpjegojë për vetitë e viskozës dhe për ç’ka përdoret viskoza; - të dallojë fibrat e polinozës; - të shpjegojë për vetitë e plinozës dhe për ç’ka përdoret polinoza; - të dallojë fibrat acetate; - të shpjegojë për vetitë e fibrave acetate dhe për qka përdoren;

b) Temat e kapitullit - Fibrat e viskozës ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi; ) - Fibrat e polinozës ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi; ) - Fibrat acetate ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi; )

37

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për përfitimin, vetitë dhe përdorimin e fibrave gjysmë sintetike; - të demonstrojë për mostra të ndryshme të fibrave gjysmë sintetike; - të përdorë mikroskopin për strukturën e fibrave gjysmë sintetike; - të kryejë ushtrime në klasë; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasa; - Tabela; - Flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - Material të fibrave gjysmë sintetike për ilustrimin e temës; - Mikroskopi; Kapitulli 2: Fibrat Sintetike 35 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për përfitimin e fibrave sintetike; - të dallojë fibrat poliamide; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave poliamide; - të dallojë fibrat poliester; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave; - të dallojë fibrat poliakrilonitrile; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave; - të dallojë fibrat polipropilene; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave; - të dallojë fibrat aromatike; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave - të dallojë fibrat polivinilokloride; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave; - të dallojë fibrat poliviniloalkoholike; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave; b) Temat e kapitullit - Fibrat poliamide ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat poliestere ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat poliakrilonitrile ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat polipropilene ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat aromatike ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat polivinilokloride ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat poliviniloakoholike ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për përfitimin, strukturën dhe përdorimin e fibrave sintetike; - të zhvillojë ushtrime për fibrat sintetike; - të japë detyra të pavarura për strukturën e fibrave sintetike; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyra të pavarura;

38

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Klasa; - Tabela; - Projektori me transparent; - Flip-charti; - Mikroskopi; - Mostra të fibrave sintetike; Kapitulli 3: Fibrat inorganike 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për përfitimin e fibrave inorganike; - të dallojë fibrat e qelqit; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave të qelqit; - të dallojë fibrat metalike; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave metalike; b) Temat e kapitullit - Fibrat e qelqit ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat metalike ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për përfitimin e fibrave inorganike; - të zhvillojë ushtrime për fibrat e qelqit dhe fibrat metalike; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasa; - Tabela; - Mikroskopi; - Mostra të fibrave me të qelqit dhe fibrave metalike; Kapitulli 4: Fibrat me dedikim special ( fibrat e reja ) 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për përfitimin e fibrave me dedikim special ( fibrave të reja ); - të dallojë fibrat teknike; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave teknike; - të dallojë fibrat termostabile; - të shpjegojë për vetitë, strukturën dhe përdorimin e fibrave termostabile; b) Temat e kapitullit - Fibrat teknike ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi); - Fibrat termostabile ( përfitimi, struktura, vetitë, përdorimi dhe identifikimi);

39

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë përfitimin e fibrave me dedikim special (fibrat e reja); - të zhvillojë ushtrime për fibrat teknike dhe termostabile; - të japë detyra të pavarura për strukturën e fibrave teknike dhe termostabile; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasa; - Tabela; - Mikroskopi; - Mostra të fibrave teknike dhe me dedikim special ( fibrave të reja );

40

Programi i lëndës

“Teknologjia e vekimit dhe makinat për vekim” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet: - të dallojë llojet e veqeve; - të shpjegojë parimin e punës së vekut sipas llojit; - të shpjegojë pjesët funksionale të vekut; - të shpjegojë për llojet e gojëve (plasaritje); - të shpjegojë si bëhet formimi i gojës (plasaritjes); në vek; - të shpjegojë funksionin e makinave nituese; - të shpjegojë funksionin dhe pjesët funksionale të makinës zhakard; - të shpjegojë si bëhet tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës në vek; - të shpjegojë funksionin e rregullatorit pozitiv dhe negativ për tërheqjen e pëlhurës; - të shpjegojë si bëhet vendosja e tymit në gojë (plasaritje); II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Makinat nituese dhe zhakard 35 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet:

- të shpjegojë funksionin e makinave nituese njëngritëse dhe dyngritëse; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinave nituese njëngritëse dhe dyngritëse;

- të shpjegojë funksionin e makinës nituese racionale; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinave nituese;

- të shpjegojë funksionin e makinave zhakard njëngritëse dhe dy ngritëse; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinave zhakard njëngritëse dhe dy ngritëse; - të shpjegojë funksionin e makinave zhakard elektronike; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinave zhakard elektronike;

b) Temat e kapitullit - Makina nituese njëngritëse dhe dyngritëse; - Pjesët funksionale të makinave nituese njëngritëse dhe dyngritëse; - Makinat nituese racionale; - Pjesët funksionale të makinave nituese racionale; - Makinat zhakard njëngritëse dhe dy ngritëse; - Pjesët funksionale të makinave zhakard njëngritëse dhe dy ngritëse; - Makinat zhakard elektronike - Pjesët funksionale të makinave zhakard elektronike;

41


- të shpjegojë funksionin e makinave ntuese dhe zhakard; - të japë detyra të pavarura për makinat nituese dhe zhakard; - të vlerësojë nxënësin se si programohet një makinë kompjuterike zhakard; - pyetje përgjigje;

- të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë; d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të makinave nituese dhe zhakard;

Kapitulli 2: Tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë si bëhet tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës;

- të shpjegojë cilët janë mjetet për tërheqjen dhe mbështjelljen e pëlhurës; - të shpjegojë funksionin e rregullatorit pozitiv; - të shpjegojë funksionin e rregullatorit negativ;

b) Temat e kapitullit - Mjetet për mbështjelljen e pëlhurës - Rregullatorët pozitiv - Rregullatorët negativ c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë si bëhet tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës; - të shpjegojë funksionin e rregullatorëve pozitiv dhe negativ; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Mësimi zhvillohet në klasë; - Tabela; - Pankarta për konkretizimin e mësimit;

Kapitulli 5: Lëvizja e bazës (tymnit) 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë si bëhet vendosja (plamnisja) e tymit në gojë; - të shpjegojë mekanizmat e rrahjes në vekun me drugëza; - të shpjegojë mekanizmat e rrahjes në vekun me grajfer; - të shpjegojë mekanizmat e rrahjes në vekun me projektil; - të shpjegojë mekanizmat e rrahjes në vekun me ajër; - të shpjegojë si bëhet frenimi i drugëzës në vek;

42

b) Temat e kapitullit - Vendosja e tymit në gojë (plasaritja); - Mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me drugëza, grajfer, projektil, me ajër; - Mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me grajfer; - Mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me projektil; - Mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me ajër; - Frenimi i drugëzës; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë si bëhet vendosja e tymit në gojë (plasaritje); - të shpjegojë cilat janë mekanizmat e rrahjes në vekun me drugëza, grajfer, projektil, me ajër; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Mësimi zhvillohet në klasë; - Tabela; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore për udhëheqjen e bazës në vek;

43

Programi i lëndës “Bazat e makinerisë”

Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet: - të shpjegojë për standardet;

- të shpjegojë për materialet dhe tolerancen; - të shpjegojë për klasifikimin dhe ndërtimin e detaleve dhe tërësive të makinave; - të shpjegojë lidhjet elementare të detaleve;

- të shpjegojë për elementet për bartjen e fuqisë; - të shpjegojë për transmisionet direkte dhe indirekte; - të shpjegojë për përdorimin e transmetueseve të fuqisë; - të shpjegojë për mekanizmat kryesor që përdoren në makina; - të shpjegojë për ndërtimin e makinave me piston; - të shpjegojë funksionimin e makinave me piston; - të shpjegojë mekanizmat kryesorë që përdoren të makinat me piston; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 32orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Detalet e makinave 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet:

- të shpjegojë për standardet; - të shpjegojë për materialet dhe tolerancen; - të shpjegojë për klasifikimin dhe ndërtimin e detaleve dhe tërësive të makinave; - të shpjegojë lidhjet elementare të detaleve;

b) Temat e kapitullit - Standardet; - Materialet dhe toleranca; - Ndarja dhe klasifikimi i detaleve të makinave; - Lidhjet dhe llojet e tyre; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për standardet, për materialet dhe për ndërtimin e detaleve dhe tërësive të makinave;

- pyetje përgjigje; - të jap detyra te pa varura për njësimin e makinave; - të vlerësojë nxënësin për detyrat e pa varura në klasë, pjesëmarrjen në mësim;

44

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasa;

- Tabela - Pankarta për ilustrimin e temës;

- Mostra të ndryshme të makinave; - Projektori me transparent; - Flip-charti; Kapitulli 2: Bartja e fuqisë 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për elementet për bartjen e fuqisë; - të shpjegojë për transmisionet direkte; - të shpjegojë transmisionet indirekte ; - të shpjegojë për përdorimin e transmetueseve të fuqisë; - të shpjegojë për mekanizmat kryesor që përdoren në makina; b) Temat e kapitullit - Elementet për bartjen e fuqisë; - Transmisionet direkte; - Transmisionet indirekte; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për elementet për bartjen e fuqisë; - të shpjegojë për transmisionet direkte dhe indirekte ; - të shpjegoj për mekanizmat kryesor që përdoren në makina;

- pyetje përgjigje; - të jap detyra te pa varura për njësimin e makinave; - të vlerësojë nxënësin për detyrat e pa varura në klasë, pjesëmarrjen në mësim; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të mekanizmave kryesor që përdoren në makina; - Projektori me transparent; - Flip-charti; Kapitulli 3: Mekanizmat me piston 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për ndërtimin e makinave me piston; - të shpjegojë funksionimin e makinave me piston; - të shpjegojë mekanizmat kryesorë që përdoren të makinat me piston; - të shpjegojë për mirëmbajtjen e makinave me piston; b) Temat e kapitullit - Pjesët dhe mekanizmat e makinave me piston; - Funksionimi i makinave me piston;

45

- Mirëmbajtja e makinave me piston; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë ndërtimin e makinave me piston; - të shpjegojë funksionin e makinave me piston; - të japë detyra të pavarura për njehsimin e makinave me piston; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat të pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të mekanizmave kryesor të makinave me piston; - Projektori me transparent;

46

Programi i lëndës

“Teknologjia e tekstilit”

Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet: - të shpjegojë mënyrën e punimit të tjerrit; - të shpjegojë vetitë fizike të tjerrit - të shpjegojë për tjerrjen e pambukut në sistemin lënurëse; - të shpjegojë për tjerrjen e pambukut në sistemin krehës; - të shpjegojë për tjerrjen e fibrave të forta dhe të fijezuara; - të shpjegojë për tjerrjen e leshit në sistemin lënurëse; - të shpjegojë si bëhet punimi i tekstilit jo të endur; - të shpjegojë për formimin e thurjeve triko; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Mënyra e punimit të tjerrit 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet:

- të shpjegojë rëndësinë e tjerrjes; - të shpjegojë fazat themelore të tjerrjes;

- të shpjegojë cilat janë vetitë fizike të tjerrit;

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e tjerrjes; - Fazat themelore të punës; - Vetitë fizike të tjerrit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë për rëndësinë e tjerrjes; - të shpjegojë fazat themelore të tjerrjes; - të shpjegojë për vetitë fizike të tjerrit; - pyetje përgjigje; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura;

47

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasa;

- Tabela; - Pankarta për ilustrimin e temës;

- Projektori me transparent; - Flip-charti Kapitulli 2:Tjerrja e pambukut dhe fibrave kimike -sistemi lënurëse 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë si bëhet hapja e ballave të pambukut; - të shpjegojë funksionin e shkrifësit të pambukut; - të shpjegojë pjesët funksionale të shkrifësit të pambukut; - të shpjegojë funksionin pastruesit shkallëzor, horizontal dhe vertikal të pambukut; - të shpjegojë pjesët funksionale të pastruesit shkallëzor, horizontal dhe vertikal të pambukut; - të shpjegojë detyrën e makinës lënurëse; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinës lënurëse; - të shpjegojë detyrën e makinës shumëfishuese dhe zgjatëse; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinës shumëfishuese dhe zgjatëse; - të shpjegojë funksionin e makinës të shpjegojë pjesët funksionale të makinës; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinës të shpjegojë pjesët funksionale të makinës; b) Temat e kapitullit - Hapja, pastrimi dhe përzierja e pambukut; - Shkrifësi i ballave; - Pjesët funksionale të shkrifësit të ballave; - Pastruesi shkallëzor, horizontal dhe vertikal i pambukut; - Pjesët funksionale të pastruesit shkallëzor, horizontal dhe vertikal i pambukut; - Lënurja e pambukut; - Pjesët funksionale të makinës lënurëse; - Paratjerrja dhe tjerrja; - Pjesët funksionale të makinës të paratjerrse dhe tjerrëse të pambukut; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për hapjen e ballave; - të përshkruaj punën e makinave të pastrimit; - të shpjegojë për funksionin e makinave lënurëse, paratjerrse dhe tjerrëse; - të japë detyra të pavarura për njëjësimin e makinave lënurëse, paratjerrse dhe tjerrëse; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Tabela; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të makinave të sistemit të lënurjes së pambukut; - Projektori me transparent;

48

Kapitulli 3. Krehja e pambukut 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë rëndësinë e krehjes së shiritave të pambukut - të shpjegojë përgatitjen e shiritave për krehje; - të shpjegojë funksionin e makinës krehëse; - të shpjegojë pjesët funksionale të makinës krehëse; - të shpjegojë dallimet në mes tjerrit të lënurur dhe të krehur; b) Temat e kapitullit - Përgatitja e shiritit për krehje; - Makinat për krehjen pambukut; - Pjesët funksionale të makinës krehëse të pambukut; - Krehja e shtresave të formuara prej fjongos; - Dallimet në mes tjerrit lënurur dhe të krehur; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë për përgatitjen e shiritave për krehje; - të shpjegojë si bëhet krehja e shiritave; - të shpjegojë funksionin e makinës krehëse dhe pjesët funksionale të saj; - pyetje përgjigje; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat të pavarura; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të makinave krehëse; - Projektori me transparent; Kapitulli 4: Tjerrja e fibrave të forta dhe të fijezuara 9 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për procesin e tjerrjes së linit; - të shpjegojë funksionin e makinave për tjerrjen e linit dhe pjesët funksionale të saj; - të shpjegojë për procesin e tjerrjes së krpit dhe ramisë; - të shpjegojë funksionin e makinave për tjerrjen e kërpit dhe pjesët funksionale të saj; - të shpjegojë për procesin e tjerrjes së jutës dhe sisalit; - të shpjegojë funksionin e makinave për tjerrjen e jutës dhe sisalit dhe pjesët funksionale të saj; b) Temat e kapitullit - Tjerrja e linit; - Makinat për tjerrjen e linit si dhe pjesët funksionale të saj; - Tjerrja e kërpit dhe ramisë; - Makinat për tjerrjen e kërpit dhe ramisë si dhe pjesët funksionale të saj; - Tjerrja e jutës dhe sisalit; - Makinat për tjerrjen e jutës dhe sisalit si dhe pjesët funksionale të saj;

49


- të shpjegojë për tjerrjen fibrave të linit, kërpit, ramisë, jutës dhe sisalit; - pyetje përgjigje; - të jap detyra te pa varura për njësimin e makinave tjerrëse për tjerrjen e fibrave të forta;

- të vlerësojë nxënësin për detyrat e pa varura në klasë, pjesëmarrjen në mësim; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasa;

- Tabela; - Pankarta për ilustrimin e temës;

- Mostra te fibrave të linit, krpit, ramis, jutës dhe sisalit; - Projektori me transparent; - Flip-charti Kapitulli 5: Punët përgatitore për tjerrjen e leshit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë për punët përgatitore për tjerrjen e leshit; - të tregojë si bëhet sortirimi i leshit; - të tregojë si bëhet larja e leshit; - të shpjegojë cilat mjete përdoren për larjen e leshit; - të shpjegojë funksionin e makinës për larjen e leshit-Leviatanit; - të tregojë për procesin e shtrydhjes dhe terjes së leshit; - të shpjegojë funksionin e makinës për shtrydhjën dhe terjen e leshit; - të shpjegojë procesin e yndyrëzimit; b) Temat e kapitullit - Punët përgatitore për tjerrjen e leshit; - Sortirimi i leshit; - Makina për larjen e leshit ; - Mjetet për larjen e leshit; - Shtrydhja dhe terja e leshit; - Makinat për shtrydhjen dhe terjen e leshit; - Yndyrëzimi i leshit; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë për punët parapërgatitore të tjerrjes leshit; - të tregojë si bëhet sortirimi i leshit; ;

- të shpjegoj se si bëhet larja e leshit, shtrydhja dhe terja ; - të shpjegojë për funksionin e makinës për larjen e leshit-leviatanit; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat e pavarura;


- Mësimi zhvillohet në klasë; - Tabela; - Pankarta për konkretizimin e mësimit;

50

- Materiale pamore të makinës për larjen e leshit; - Projektori me transparent; - Flip-charti; Kapitulli 6: Mënyra e punimit të thurjeve të trikotazhit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë si bëhet punimi i thurjeve të trikotazhit;

- të shpjegojë për llojet e trikove të trikotazhit; - të shpjegojë funksionin e makinave për thurjen e trikove;

- të shpjegojë llojet e makinave për thurjet e trikove; - të shpjegojë cilit janë mekanizmat për formimin e vegzave; - të shpjegojë funksionin e makinave thurëse; - të shpjegojë funksionin e makinave rithurëse; b) Temat e kapitullit - Krijimi dhe llojet trikove; - Llojet e makinave për thurjet e trikove; - Mekanizmat për formimin e trikove; - Makinat e rrafshëta thurëse; - Pjesët funksionale dhe funksioni i makinave të rrafsha thurëse; - Makinat rrethore thurëse; - Pjesët funksionale dhe funksioni i makinave rrethore thurëse; - Makinat radiale thurëse; - Pjesët funksionale dhe funksioni i makinave radiale thurëse; - Makinat rithurëse; - Pjesët funksionale dhe funksioni i makinave rithurëse; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë për llojet e trikove - të shpjegojë makinat e rrafshëta, rrethore thurëse dhe radiale; - të shpjegojë për funksionin e makinave rithurëse; - pyetje përgjigje; - të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrjen në mësim, detyrat të pavarura;


- Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të llojeve të ndryshme të trikove të thurura;

- Projektori me transparent; - Flip-charti;

51

Programi lëndës

“Thurja e pëlhurave” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet: - të shpjegojë për thurjet e pëlhurave; - të shpjegojë se si bëhet thurja platno; - të shpjegojë se si bëhet thurja e keperit; - të shpjegojë se si bëhen thurjet atlas; - të shpjegojë se si bëhet thurja e keperit të përforcuar; - të shpjegojë se si bëhet thurja e keperit të kombinuar, të kryqëzuar të lëkundshëm, valor etj; - të shpjegojë se si bëhet thurja e keperave të përzier; - të shpjegojë se si bëhet thurja e atllasit të parregullt dhe të përforcuar; - të shpjegojë se si bëhen thurjet e ripsit përse gjati, përse gjeri, i pjerrët,i lëkundshëm etj, - të shpjegojë se si bëhet thurja e panames; - të shpjegojë se si bëhen thurjet krep; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Thurjet e pëlhurave 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet:

- të shpjegojë se si bëhen thurjet platno; - të shpjegojë se si bëhen thurjet keper; - të shpjegojë se si bëhen thurjet atllas;

b) Temat e kapitullit - Thurje platno; - Thurje keper; - Thurje atlas; c) Udhëzime didaktike për kapitullin

- shpjegim nga mësuesi për thurjet e pëlhurave ( platno, keper dhe atllas ); - pyetje përgjigje; - të jap detyra të pa varura për thurjen e pëlhurave;

- të vlerësojë nxënësin për detyrat e pa varura në klasë, pjesëmarrjen në mësim;

52

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë; - Pankarta për ilustrimin e temës;

- Mostra të ndryshme të pëlhurave të thurura; - Fleta milimetrike për thurjen e pëlhurave; Kapitulli 2:Thurjet keper 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: - të shpjegojë se si bëhen thurjet e keperit të përforcuar; - të shpjegojë se si bëhen thurjet e keperit të shumëfisht; - të shpjegojë se si bëhen thurjet e keperit të thuer; - të shpjegojë për thurjet e kombinuara; - të shpjegojë se si bëhen thurjet e kryqëzuara; - të shpjegojë se si bëhen thurjet e lëkundshme; - të shpjegojë se si bëhen thurjet valore; - të shpjegojë për formimin e keperave të përzier;

b) Temat e kapitullit - Keperi i përforcuar, i shumëfishtë, i thyer; - Keperi i kombinuar; - Keperi i kryqëzuar; - Keperi i lëkundshëm; - Keperi valor; - Formimi i keperave të përzier; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë për thurjet keper; - të jap detyra të pa varura për thurjen e pëlhurave (platno dhe keper); - pyetje përgjigje;


- Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Mostra të ndryshme të pëlhurave të thurura;

- Fleta milimetrike për thurjen e pëlhurave; Kapitulli 3: Thurjet atllas dhe thurjet tjera 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet:

- të shpjegoj për thurjet e atllasit të pa rregullt; - të shpjegoj për thurjet e atllasit të përforcuar; - të shpjegoj për thurjet e ripsit përse gjati; - të shpjegoj për thurjet e ripsit përse gjeri; - të shpjegoj për thurjet e ripsit të përzier; - të shpjegoj për thurjet e ripsit të pjerrët;

53

- të shpjegoj për thurjet e ripsit të lëkundshëm; - të shpjegoj për thurjet e panames ; - të shpjegoj për thurjet krep; b) Temat e kapitullit - Atllasi i pa rregullt; - Atllasi i përforcuar - Ripsi përse gjati; - Ripsi përse gjeri; - Ripsi i përzier; - Ripsi i pjerrët; - Ripsi i lëkundshëm; - Panama; - Thurjet krep; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- të shpjegojë dhe të ilustrojë thurjet e atllasit, ripsit panames dhe thurjet krep; - të japë detyra të pavarura për thurjet; - pyetje përgjigje;

- të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë; d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Mësimi zhvillohet në klasë; - Pankarta për konkretizimin e mësimit; - Materiale pamore të thurjeve; - Fleta milimetrike për thurjen e pëlhurave;

54

Klasa 11 Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale


“ Veqet dhe puna e tyre ”

Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit 6 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin e vekut, për pjesët kryesore dhe mekanizmat e vekut, për rregullatorët e dendësisë dhe shtrëngimit të bazës, elementet e vendeve të punës dhe faktorët e fatkeqësive në punë.


10.5 kredite (63 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit vendin dhe mjetet e punës për vekim e pëlhurave; Përmbajtja - Pastrimi i vekut; - Furnizimi i vekut me material; - Mbikëqyrja e kontrollit e gatishmërisë së vekut për punë; .- Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi mbikëqyr procesin e vekimit të pëlhurave

Përmbajtja - Mbikëqyrja e vënies në punë të makinës; - Mbikëqyrja e funksionimit të vekut gjatë vekimit të pëlhurave; - Llogaritja e produktivitetit të vekut; - Eliminimi i gabimet të cilat ndodhin gjatë prodhimit të pëlhurave; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 3 Nxënësi kontrollon punën e liqeve, frenjeve dhe shpatës së

vekut; Përmbajtja - Kontrolla e liqeve të vekut; - Kontrolla e frenjëve të vekut; - Kontrolla e shpatës së vekut; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 4 Nxënësi kontrollon punën e rregullatorit të dendësisë dhe shtrëngimit të bazës; Përmbajtja

55

- Kontrolla e rregullatorit të dendësisë; - Kontrolla e rregullatorit të shtrëngimit të bazës; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit



- Pastrojë dhe ta përgatit vekun për punë; - Furnizojë vekun me material; - Mbikëqyr kontrollin e gatishmërisë së vekut për punë; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mbikëqyr vënien në punë të makinës (vekut); - Mbikëqyr funksionimin e vekut gjatë vekimit të pëlhurave; - Llogarit produktivitetin e vekut; - Eliminojë gabimet të cilat ndodhin gjatë prodhimit të pëlhurave; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Kontrollojë punën e liqeve të vekut; - Kontrollojë punën e frenjëve të vekut; - Kontrollojë punën e shpatës së vekut; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Kontrollojë punën e rregullatorit të dendësisë; - Kontrollojë punën e rregullatorit të shtrëngimit të

bazës; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;

56



- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset teknologjike të vekimit.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve teknologjike të vekimit.



- Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, makinat dhe materiali për procesin teknologjik të vekimit.

57


“Formimi i gojës” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit 7 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për pjesët dhe mekanizmat e makinave të endjes, proceset e endjes, furnizimin e makinës më material, pastrimin e pjesëve të makinës si dhe përdorimin e saj.


6 kredite (36 orë)


RM 1 Nxënësi përgatitë vendin dhe mjetet për endjes; Përmbajtja - Pastrimi i makinës për endje; - Furnizimi i makinës me material; - Roli i gojës në procesin e endjes; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi mbikëqyrë procesin e formimit e gojës;

Përmbajtja - Mbikëqyrja e formimit të gojës; - Përdorimimii mjeteve të cilat përdoren për formimin e gojës; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 3 Nxënësi mbikëqyrë procesin e ekscentrit në formimin e gojës;

Përmbajtja - Mbikëqyrja e procesit të ekscentrit në formimin e gojës; - Përzgjedhja e ekscentreve për formimin e gojës; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;





- Pastrojë makinën për endje; - Furnizojë makinën me material;

58

- Përcjell formimin e gojës në procesin e endjes; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mbikëqyrë procesin e formimit të gojës; - Përdorë mjetet të cilat përdoren për formimin e gojës; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mbikëqyr procesin e ekscentrit në formimin e gojës; - Përzgjedhë ekscentrat për formimin e gojës; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për procesin e endjes

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e endjes.



- Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, materiali dhe makinat për endje.

59


“ Makinat Nituese”

Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit 8 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin e makinave nituese, për pjesët dhe mekanizmat e makinave nituese, pastrimin e pjesëve të makinës, furnizimin e makinës me material.




RM 1 Nxënësi përgatit vendin dhe mjetet e punës; Përmbajtja - Pastrimi i makinës nituese një ngritëse; - Furnizimi i makinës nituese një ngritëse me material; - Mbikëqyrja e kontrollit të gatishmërisë së makinës nituese një ngritëse; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi mbikëqyr punën e makinave nituese një ngritëse;

Përmbajtja - Mbikëqyrja e vënies në punë të makinës nituese

njëngritëse; - Mbikëqyrja e funksionimit të makinës nituese një ngritëse; - Llogaritja e produktivitetit të makinës nituese një ngritëse; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 3 Nxënësi përgatit vendin dhe mjetet e punës;

Përmbajtja - Pastrimi i makinës nituese dy ngritëse; - Furnizimi i makinës nituese dy ngritëse me material; - Mbikëqyrja e kontrollit të gatishmërisë së makinës nituese dy ngritëse; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 4 Nxënësi mbikëqyr punën e makinave nituese një ngritëse;

Përmbajtja - Mbikëqyrja e vënies në punë të makinës nituese

dy ngritëse; - Mbikëqyrja e funksionimit të makinës nituese dy ngritëse; - Llogaritja e produktivitetit të makinës nituese dy ngritëse; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 5 Nxënësi mbikëqur procesin e punës të makinës nituese

60

racionale; Përmbajtja - Pastrimi i makinës nituese racionale; - Furnizimi i makinës nituese racionale me material; - Mbikëqyrja e kontrollit të gatishmërisë së makinës nituese racionale; - Llogaritja e produktivitetit të makinës nituese racionale; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;





- Pastrojë makinën nituese një ngritëse; - Furnizojë makinën nituese një ngritëse me material; - Mbikëqyrë e kontrollin e gatishmërisë së makinës nituese një ngritëse; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mbikëqyrë vënien në punë të makinës nituese njëngritëse;

- Mbikëqyrë funksionimin e makinës nituese një ngritëse;

- Llogarit produktivitetin e makinës nituese një ngritëse;

- Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Pastrojë makinën nituese dy ngritëse; - Furnizojë makinën nituese dy ngritëse me material; - Mbikëqyrë kontrollin e gatishmërisë së makinës nituese dy ngritëse; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;


61


- Mbikëqyrë vënien në punë të makinës nituese dy ngritëse; - Mbikëqyrë funksionimin e makinës nituese dy ngritëse; - Llogarit produktivitetin e makinës nituese dy ngritëse; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Pastrojë makinën nituese racionale; - Furnizojë makinën nituese racionale me material; - Mbikëqyrë kontrollin e gatishmërisë së makinës nituese racionale; - Llogarit produktivitetin e makinës nituese racionale; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për makinat nituese.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në makinat nituese;



- Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, materiali si dhe makinat nituese.

62


“ Tërheqja dhe mbështjellja e pëlhurës” Lëmi: Tekstil Profili: Vektari Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit 9 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin e makinave prë tërheqje dhe mbështjelljen e pëlhurave, pjesët dhe mekanizmat e makinave për mbështjellje, pastrimin e pjesëve të makinës, furnizimin e makinës me material.


6 kredite (36 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit vendin dhe mjetet e punës për tërheqjen dhe mbështjelljen e pëlhurës; Përmbajtja - Pastrimi i makinës për tërheqjen dhe mbështjelljen e

pëlhurës; - Furnizimi i makinës për tërheqjen dhe mbështjelljen e pëlhurës me material; - Mbikëqyrja e kontrollit të gatishmërisë së makinës për terheqjen dhe mështjelljen e pëlhurës; - Përzgjedhja e mjeteve për terheqjen e pëlhurës; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi përzgjedh pajimet për tërheqjen e pëlhurës në vekun

me drugëza, grajfer, me projektil dhe me ajër; Përmbajtja - Përzgjedhja e pajimeve për tërheqje-rrahje në vekun me

drugëza; - Përzgjedhja e pajimeve për tërheqje-rrahje në vekun me

grajfer; - Përzgjedhja e pajimeve për terheqje-rrahje në vekun me

projektil; - Përzgjedhja e pajimeve për tërheqje-rrahje në vekun me

ajër; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;



63


KR Nxënësi duhet të: - Pastrojë makinën për tërheqjen dhe mbështjelljen e

pëlhurës; - Furnizojë makinën për tërheqjen dhe mbështjelljen e pëlhurës me material; - Mbikëqyrë kontrollin e gatishmërisë së makinës për terheqjen dhe mështjelljen e pëlhurës; - Përzgjedhë e mjetet për terheqjen e pëlhurës; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Përzgjedhë pajimet për tërheqje-rrahje në vekun me drugëza;

- Përzgjedhë pajimet për tërheqje-rrahje në vekun me grajfer;

- Përzgjedhë pajimet për terheqje-rrahje në vekun me projektil;

- Përzgjedhë pajimet për tërheqje-rrahje në vekun me ajër;

- Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për procesin e tërheqjes dhe mbështjelljes së pëlhurës.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e tërheqjes dhe mbështjelljes së pëlhurës. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.


- Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, materiali si dhe makinat për tërheqjen dhe mbështjelljen e pëlhurës.

64


“Lëvizja e bazës(tymit)”


Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për vendosjen e bazës (tymit) me ndihmën e drugëzës dhe funksionin e mekanizmave të tërheqjes-rrahjes.




RM 1 Nxënësi kryen procesin e vendosjes së bazës me ndihmën e drugëzës; Përmbajtja - Lëvizja e bazës (tymit); - Vendosja e bazës (tymit) me ndihmën e drugëzës; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 2 Nxënësi mbikëqyrë funksionin e mekanizmave të rrahjes ne

vekun me drugëza dhe me grajfer; Përmbajtja - Përzgjedhja e mekanizmave të tërheqjes – rrahjes në vekun me drugëza; - Përzgjedhja e mekanizmave të tërheqjes – rrahjes në vekun me grajfer; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit;

RM 3 Nxënësi mbikëqyrë funksionin e mekanizmave të rrahjes ne

vekun me projektil dhe me ajër; Përmbajtja - Përzgjedhja e mekanizmave të tërheqjes – rrahjes në vekun me projektil; - Përzgjedhja e mekanizmave të tërheqjes – rrahjes në vekun me ajër; - Frenimi i drugzës në vek; - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit



65


KR Nxënësi duhet të: - Lëvizë bazën (tymit) me anë të drugzës; - Vendos bazën (tymin) me ndihmën e drugëzës; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Përzgjedhë mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me drugëza; - Përzgjedhë mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me grajfer; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;



- Përzgjedhë mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me projektil; - Përzgjedhë mekanizmat e tërheqjes – rrahjes në vekun me ajër; - Frenojë drugzën në vek; - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit;

Metodat e te mësuarit te rekomanduara


- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrime konkrete për mekanizmat e tërheqjes- rrahjes në veknat me drugëza, grajfer, projektil, me ajër.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në procesin e vendosjes së bazës (tymit) me ndihmën e drugëzës;

- Vizita njohëse në fabrikat e tekstilit; - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara.


- Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe makinat për mbështjelljen e tjerrit.

66

V. Literatura: N.R LËNDA LITERATURA 1 Fibrat e tekstilit

Tekstilna vlakna Tekstilne sirovine

Radmilla Jovanoviç, Petar Shkundriç, Beograd, 2002 Dr. Vesna Dragoviç-Bozhoviç, Beograd1992

2 Teknologjia e tjerrje dhe makinat për tjerrje Tehnologija predenja, I-deo Tehnologija predenja, II-deo

Stanisllav Dimitrijeviç, 1995 S. Dimitrijeviç, Radoje Cvetkoviç, 1991

3 Teknologji e tekstilit Enciklopedija tekstila Makinat e trikotazhit

Milovan Çoguroviç, Beograd, 1988 S. Profiri, N, Gjanaçi, Tiranë

4 Hulumtimet e tekstilit Ispitivivanje tekstila za IV razred

Vlladimir Miletiq , Beograd 1996

5 Teknologji e vekimit dhe makinat për vekim Tehnologija tkanaj I-deo Osnovi tehnologija tkanaj Osnovi tehnologija tkanaj III-deo

Dr. Ratko Roshçiç , 1995 Dr. Ratko Roshçiç Dr. Dradomir Stankoviq , Beograd 1989

6 Thurja e pëlhurave Tehnologija Pletenja Thurja e pëlhurave

Dr. Dradomir Stankoviq , Beograd 1989 Ing. Marije Qunaj Prishtinë

7 Dekomponimi dhe komponimi i pelhurave Osnovi tehnologije tkanja III-deo

Dr. Dradomir Stankoviq , Beograd 1989

8 Teknologji e thurjes dhe makinat për thurje Enciklopedija tekstila Makinat e trikotazhit

Milovan Çogurovi , Beograd ,1988 S. Profiri , N. Gjançi , Tiranë

9 Thurja e trikove dhe dizajnimi i tyre Thurja e trikove

E . Graf, M . Muller – Lehner, R. Sieler

10 Teknologjija e konfeksionit dhe makinat për konfeksion Tehnologija izrad odjeçe Tehnologija izrad odeçe

Blaz Knez, Zagreb Mr. Jasminka Petroviç , Beograd 2002

11 Estetika e veshjeve Dizajni i modes ( Teorija e ngjyrave), skriptë e përkthyer nga SWIS CONTACT-I, (UNIONI ZVICËRAN I ROFESIONISTËVE TË MODËS) Estetika e veshjeve

K.SH. Agim Bido, Dr. Andromaqi Gjergji 2002

12 Konstruktimi dhe modelimi i veshjeve Konstrukcijska priprema u odjevnoj industriji Rundschau fur internacionale damen-herrenmode - Minhen Konstrukcija odeçe Doracak pë prerje

B. Knez , Zagreb , 1990 Mr. Jasminka Petroviç , Beograd 2002 Skriptë e përkthyer nga SWIS CANTACT-i.

67

Përpilimi i këtij planprogrami është mbështetur nga Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ), Projekti: „Ripërtëritja e Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Kosovë“ dhe është financuar nga Ministria Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim.

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe...

Documents

Transcript of Ministria e Arsimit, Shkencës dhe...