maia oTiaSvili ia gabunia - mes.gov.ge · etapze. 2016-17 wlebSi daiwera da damtkicda axali...

da

bavSvebi

1

maia oTiaSvili ia gabunia

maswavleblis

wigni

musika

dafinansebulia `moswavleebis saxelmZRvaneloebiTuzrunvelyofis programis~ farglebSi

wyarosTvali

maswavleblis wigni

I klasi

musika da bavSvebi

maia oTiaSvili ia gabunia

wyarosTvali2018

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis

saministros mier 2018 wels

avtorebimaia oTiaSviliia gabunia

musikaluri redaqtorebiirine miqaZelevan mizandari

eTnomusikosinana valiSvili

literaturuli redaqtorebimarina nonikaSviliTamar faSaliSvili

mxatvariTinaTin mRebriSvili

ydis dizainiia gabunia

kompiuteruli uzrunvelyofazaza gelaSvili

audio da videomasaliT, fonogramebiTa da musikalur-kompiuteruli programa LMMS-iT uzrunvelyofamixeil vawaZe

musikalur-kompiuteruli programaLMMS -is instruqciamixeil vawaZe

audio reJisorebimixeil kilosaniZemixeil vawaZe

fsiqologilia qurxuli

mis: Tbilisi, gare-kaxeTis q. 4tel: 274 63 69; 227 30 73 599 76 10 39; 599 30 16 84veb-gverdi: www.tskarostvali.geel-fosta: [email protected]

© `wyarosTvali~ 2018© maia oTiaSvili© ia gabunia

ISBN 978-9941-9295-0-2

Maia OtiashviliIa GabuniaMUSIC AND CHILDREN2018 © “Tskarostvali“

`wyarosTvali~

3

winaTqma ....................................................................................................................................5

musikis standarti ...........................................................................................................7

musikis wliuri programa .................................................................................................... 12

strategia da zogadi meToduri rekomendaciebi ................................................................ 17

Sefasebis kriteriumebi da rubrikebi ................................................................................. 18

gare samyaro musikaSi; Tema: xmebis mravalferovneba

mousmine samyaros gulisyuriT ........................................................................................... 22

mxiaruli notebi .................................................................................................................... 23

lale ....................................................................................................................................... 25

dedamiwis xma .......................................................................................................................... 27

mze Sina da mze gareTa .......................................................................................................... 28

aaJRere da mousmine sagnebs ................................................................................................ 30

wiko-wiko ................................................................................................................................ 31

penali-JRaruna ...................................................................................................................... 34

saxazavi ................................................................................................................................... 35

patara amadeusi ..................................................................................................................... 36

savarcxeli ............................................................................................................................. 37

mwyemsi biWis salamuri .......................................................................................................... 38

mai lamazi baCaCebi ................................................................................................................ 39

Semodgomis dResaswauli _ Semajamebeli ......................................................... 42

bgera ....................................................................................................................................... 44

musika da Cveni yofa; Tema: yofiTi sagnebi musikaSi

saaTi ....................................................................................................................................... 45

musikaluri kompiuteruli programa LMMS ...................................................................... 50

daukari WiqebiT ..................................................................................................................... 53

alilo ..................................................................................................................................... 54

`aaSriale~ xelebi .................................................................................................................. 55

fleita .................................................................................................................................... 57

aaJRere da mousmine sagnebs ................................................................................................ 61

Sobis dResaswauli _ Semajamebe ................................................................... 62

saTamaSo makrateli ............................................................................................................... 63

maknatuna ................................................................................................................................ 64

ganasxvave sagn is xma-bgerebi ............................................................................................ 66

ai ia ......................................................................................................................................... 68

Cemi xatia samSoblo .............................................................................................................. 69

iavnana Tu arabuli cekva? ................................................................................................... 72

ori rezo ................................................................................................................................ 74

xmebis amocnoba da gamRereba 1 _ Semajamebel i............................................... 75

sarCevi

4

xmebis amocnoba da gamRereba 2 _ Semajamebel i ............................................... 79

eTnografia da musika; Tema: garesamyaros xmebi sxvadasxva qveynis xalxur musikaSi

beThoveni ................................................................................................................................ 81

qarTuli xalxuri dasartyami sakravebi ............................................................................. 82

akvariumi ................................................................................................................................ 83

a, e, i, o, u .............................................................................................................................. 86

Citis nali mipovnia ............................................................................................................... 90

daajgufe xma-bgerebi _ Semajamebel i ............................................................... 92

noe babus kidobani ................................................................................................................ 93

fortepiano ............................................................................................................................ 98

`ai, Cemi saqarTvelo~ ............................................................................................................ 99

musika da Cveni yofa; Tema: TamaSebi musikaSi

viTamaSoT ezoSi _ 1 ............................................................................................................ 103

Sairebi .................................................................................................................................. 104

saTamaSo sayviri .................................................................................................................. 106

viTamaSoT naxatebiT _ 1 ..................................................................................................... 107

inolas gitara ...................................................................................................................... 108

cangala da gogona .............................................................................................................. 109

viTamaSoT naxatebiT _ 2 ................................................................................................... 111

viTamaSoT ezoSi _ 2 ............................................................................................................ 112

viTamaSoT feradi buStebiT .............................................................................................. 114


ferxuli CavabaT, biWo! ....................................................................................................... 118


himni deda enas _ Semajamebel i ........................................................................ 121

skolobana _ sabavSvo speqtakli i. gogebaSvilis `deda enis“ mixedviT ....................... 123

1 klasis Semajamebeli gakveTilebis Sefasebis kriteriumebi ...................................... 136

fsiqologiuri daskvna ........................................................................................................ 138

LMMS-is instruqcia ......................................................................................................... 139

eleqtronuli resursebis nusxa ....................................................................................... 143

musikaluri leqsikoni ....................................................................................................... 147

5

w i n a T q m a

musika adamianis sulieri enaa. bavSvs dabadebidan esmis musika, mReris, cekvavs, Ta-maSobs... musikis swavlebas didi mniSvneloba eniWeba skolaSi, gansakuTrebiT dawyebiT etapze. 2016-17 wlebSi daiwera da damtkicda axali erovnuli saswavlo gegma. Seicva-la standarti musikaSi, rac, Cveni azriT, drouli da marTebuli iyo, radgan Torme-ti wlis win dawyebul saqmes, sworedac rom, ganaxleba da gadaxaliseba sWirdeboda. pirvel klasSi bavSvi Tavisi zRapruli samyaroTi, ocnebebiT, miswrafebebiT modis. maswavlebeli movalea, ar daurRvios bavSvs es samyaro _ aseTive lamazi, mSvenieri, xa-lisiani garemo Seuqmnas saklaso oTaxSi. es ki TamaSis procesSia SesaZlebeli. musikis gakveTilebze bavSvs unda ganvuviTaroT SemoqmedebiTi unarebi, fantazia, interesi, gemovneba da damoukidebeli azrovneba, amave dros mivaniWoT Tavisufleba.

ganaTlebis axali 2016-2017 wlis erovnuli programiT SemoTavazebuli musikis stan-darti am sagnis swavlebaSi sruliad axali etapia, axali xedvaa. mravalmxrivi midgomiT, gamoxatvis mravalsaxovnebiT da SemoqmedebiTi TavisuflebiT igi kargad esadageba Ta-namedrove bavSvis fsiqo-fiziologiur Taviseburebebs da sworad warmarTavs momavali Taobis harmoniul aRzrdas. musikis axali standartis mixedviT, Zireulad Seicvala saswavlo gegmis Tematika da meTodika. Cven axali gamowvevebis winaSe davdeqiT; am Tor-metma welma praqtikulad dagvanaxva Zveli saxelmZRvaneloebis dadebiTi da uaryofi-Ti mxareebi. am saxelmZRvaneloebSi mocemuli mravalmxrivi Teoriuli da musikaluri masala gamoadgaT bavSvebsa da maswavleblebs musikis sferoSi garkveuli codnis mi-RebaSi (Tu gaviTvaliswinebT imasac, rom I-IV klasebSi dawyebiTi safexuris pedagoge-bi aswavlidnen), magram praqtikam cxadyo, rom mxolod es ar aris sakmarisi bavSvebSi SemoqmedebiTi unarebis gansaviTareblad. musikis axali standarti, axali Tematika da aqtivobebi ufro saxalisos, aqtiurs da SemoqmedebiTs gaxdis gakveTils. axalma aqti-vobebma TiTqos `gaacocxla” wignSi mocemuli `miZinebuli~ musikaluri masala da Te-matika. axali xedva, axali midgoma, xels Seuwyobs skolaSi musikis gakveTilebis ufro miznobriv warmarTvas.

I-VI klasebze Tematurad gawerili standarti kargad aris organizebuli. is, rac iwyeba pirvel klasSi, grZeldeba meeqvse klasamde, principiT _ martividan rTulisaken da yovel axal safexurs emateba axali Tematika. axali mocemulobebi daexmareba bavS-vebs samyaros axleburad aRqmaSi, Tvalsawieris gazrdasa da ganviTarebaSi, kognituri unarebis gaRviZebaSi. am programiT Sedgenili saxelmZRvaneloebi daexmareba ara marto bavSvebs, aramed maswavleblebsac, avidnen TavianTi profesiuli ganviTarebis axal sa-fexurze da meti codna da unar-Cvevebi SeiZinon.

vfiqrobT, axali saxelZRvaneloebi daexmarebaT maswavleblebs siaxleebis martivad gagebasa da gaazrebaSi. saxelmZRvaneloSi davtoveT SemoqmedebiTi nawili, davamateT da SevavseT axali TematikiTa da aqtivobebiT, radgan migvaCnia, rom xalisiani, sxarti da saintereso aqtivobebi, dafuZnebuli mdidar Tematikasa da musikalur masalaze, gaxdis gakveTils SemoqmedebiTsa da srulyofils.

6

Tu adre Cvens saxelmZRvaneloSi mocemuli gakveTilis struqtura Sedgeboda xuTi aqtivobisagan, axla Zireulad SevcvaleT gakveTilis agebuleba da midgomac. davtoveT ra met-naklebad SemoqmedebiTi nawili (simRerebi, Teoriuli Tu musikaluri mosasmeni masala, musliteraturis sakiTxebi, zRaprebi, romlebic SevamcireT raodenobrivad da davxveweT teqstebi), TiTqmis gakveTilis naxevari (20-25 wuTi) davuTmeT axal aqtivo-bebs, danarCeni ki SevavseT musikaluri gantvirTviTa da TamaSobebiT.

TiTqmis yvela gakveTili ritmuli moTelviT iwyeba. maswavlebeli martiv ritmul savarjiSos asrulebs taSiT. bavSvebi hyvebian mas. TandaTanobiT maswavlebeli cvlis ritmul suraTs da Sesabamisad bavSvebic hbaZaven mas. maswavlebels eZleva sruli Semo-qmedebiTi Tavisufleba, saxelmZRvaneloSi warmodgenili aqtivobebi daxvewos, moifi-qros msgavsi da originalurad Caataros gakveTili. es axali ritmuli savarjiSoebi da aqtivobebi isea gawerili I-VI klasebze, rom maswavlebels SeuZlia Camoayalibos patara ,dasartyam sakravTa orkestri”, romelic Sedgeba Tavad bavSvebis mier klasSi Seqmnili `sakravebisagan“. magaliTad, aqtivobaSi `aaJRere sagnebi“, moswavle arsebuli sagne-biT (saweri kalami, saxazavi, wignis furclebi, penali, fanqrebi, saTamaSo makrateli, plastmasis boTli, Wiqebi da sxva..) maswavleblis miTiTebiT qmnis da asrulebs sxva-dasxva ritmul savarjiSos. am savarjiSoebs uTanxmebs naswavl simRerebs. amiT bavSvebs uviTardebaT erTianobis, ansamblurobisa da kompoziciis SegrZneba, agreTve, ritmis grZnoba, mexsiereba, axali xmebis moZiebis unari.… aqtivobebi yovel axal safexurze rTuldeba da mdidrdeba axali sagnebis gamoyenebiTa da savarjiSoebiT, feradi naxate-biT, videomasaliT. Cveni mxridan am aqtivobebs mivudeqiT SemoqmedebiTad da SevitaneT axali Strixi. yovel axal safexurze ̀ dasartyam sakravTa orkestrs” emateba bavSvebisa-Tvis misaRebi da martivi musikaluri sakravebi: sayviri, daira, fanduri, saTamaSo qsi-lofoni, kalimba, gitara, romlebze dakvrac ar aris savaldebulo. SegviZlia ritmul savarjiSoebSi gamoviyenoT maTi calkeuli bgerebis JReradoba da ,dasartyam sakravTa orkestrSi“ SevitanoT mocemul sakravTa bgerebis ostinato.

amgvarad, VI klasis bolosaTvis gveqneba Zalze originaluri `dasartyam sakravTa orkestri“ _ gamdidrebuli martivi musikaluri sakravebiT, romliTac SesaZlebeli iqneba saCvenebeli gakveTilebisa da koncertebis mowyoba.

I klasis meore semestridan musikis axal standartSi Semodis musikalur-kompiuteruli programa `LMMS“-is swavleba, romlis sanimuSo aqtivobebic movamzadeT TqvenTvis.

saswavlo programa TiToeuli klasisTvis gawerilia 72 akademiur saaTze.saxelmZRvaneloSi mniSvnelovani adgili xalxur simReras uWiravs. albaT dagveTan-

xmebiT, iakob gogebaSvilis pedagogiuri naazrevi `ar sdevs JamTa cvlas“ _ TandaTan ufro aqtualuri da Tanamedrove xdeba. `deda enaSi“ xalxuri simRerebis CarTviT i. gogebaSvilma, faqtobrivad, udidesi problema gadaWra: bavSvebi mSobliur enasTan er-Tad mSobliur intonaciasac aziara.

qarTuli intonacia _ Serwymuli msoflio musikalur monapovarTan _ mxolod am gziT mivaRwevT ganaTlebuli, progresulad moazrovne, gemovnebiani Taobis, msoflio moqalaqeTa aRzrdas.

7

მუხლი 79. მუსიკის სტანდარტი

მუსიკა დაწყებით საფეხურზე შესავალი დაწყებით საფეხურზე განსაკუთრებით დიდია მუსიკის, როგორც საგნის მნიშვნელობა, მაშინ, როდესაც ბავშვის თანდაყოლილი, ბუნებრივი უნარები, მიდრეკილებები ჯერ ბოლომდე არ გამოვლენილა და მათ გახსნა, წარმართვა სჭირდება. ამ ასაკში ბავშვს უჭირს მუსიკის აბსტრაქტული სახეების აღქმა და ორიენტირებისთვის მუსიკის აღსაქმელად მას ნაცნობი ხილული ანალოგიები სჭირდება. ამის განხორციელება შესაძლებელია მოსწავლისთვის ნაცნობი აქტივობებით - სიმღერა, ცეკვა, იმპროვიზაცია, თამაში, დაკვირვება და ა. შ., რომლებიც გარემოში არსებული ხილული სახეების მუსიკაში ამოცნობას ისახავს მიზნად. ეს კი, თავის მხრივ, ითვალისწინებს მოსწავლეთა შემოქმედებითი უნარების ამოქმედებას , ერთობლივ შემოქმედებით პროცესებში მათ ჩართვას. მიმართულებების აღწერა მუსიკის სწავლება ორი მიმართულებით იშლება:

1. შემოქმედებითობა და პრაქტიკა; 2. მუსიკის აღქმა კონტექსტში და ინტერპრეტაცია. სწავლება ორივე მიმართულების ფარგლებში მიმდინარეობს პარალელურად და ერთმანეთთან მჭიდრო კავშირში.

1. შემოქმედობითობა და პრაქტიკა ამ მიმართულების უშუალო მიზანია მოსწავლის შემოქმედებითი უნარების განვითარება. მოსწავლე ეუფლება გარესამყაროში არსებული მოვლენების, სახეების მუსიკალური გამოხატვის სხვადასხვა ფორმას და გამომსახველობით ხერხს; მას უვითარდება პრაქტიკული უნარები, რაც ხელს უწყობს საკუთარი თავის აღმოჩენაში, გამოხატვასა და განვითარებაში: მღერის, უკრავს, ცდილობს შექმნას მუსიკა - მარტივი მელოდიურ-რიტმული კომპოზიციები. მხატვრული სახის, განწყობილების, ემოციის გადმოცემისას მოსწავლე იყენებს და ეუფლება ხელოვნების სხვა დარგების გამომსახველობით საშუალებებსაც - ცეკვავს, გაითამაშებს თეატრალურ ეტიუდებსა და სცენებს, ხატავს, თხზავს ტექსტს. ამ მიმართულების ფარგლებში მოსწავლეს უვითარდება მუსიკალური სმენა და მეხსიერება, რიტმის გრძნობა, რასაც ხელს უწყობს რიტმულ-ინტონაციური სავარჯიშოები. მეოთხე კლასიდან ამას ემატება იმპროვიზაციული ელემენტები, რითიც შემოქმედებით საწყისს მეტი დატვირთვა ენიჭება. მოსწავლე პრაქტიკულად ეუფლება და იყენებს მუსიკალური ენის ნასწავლ ელემენტებს - განარჩევს და სხვადასხვა ხერხით გამოხატავს ბგერას, მეტრს, ტემპს, რეგისტრს, დინამიკურ ნიუანსებს, იმეორებს და აბოლოებს თანაკლასელის ან მასწავლებლის მიერ წამოწყებულ მელოდიას და ა. შ.. მოსწავლე სწავლობს სიმღერას, ასევე სწავლობს მუსიკალურ დამწერლობას - ამოიცნობს, ჩაწერს და იყენებს ნასწავლ ნიშნებს.

musikis standarti

8

შემოქმედებითი აქტივობების დროს - სიმღერა, დაკვრა, ცეკვა, პრეზენტაცია, სცენის გათამაშება - მოსწავლე წარდგება აუდიტორიის წინაშე, ეჩვევა და უყალიბდება წარდგენის, აუდიტორიასთან ურთიერთობის უნარ-ჩვევა და ეჩვევა საკუთარი ემოციების, ქცევის მართვას. ეს აქტივობები შეიძლება იყოს ინდივიდუალური, როდესაც მოსწავლე პერსონალურადაა პასუხისმგებელი საკუთარ გამოსვლაზე ან ჯგუფური. ჯგუფურ აქტივობებში მონაწილეობის დროს მოსწავლე ჩართულია შემოქმედებით თანამშრომლობაში, რომლის დროს საკუთარი ემოცია, თვალსაზრისი, ინტერპრეტაცია საერთო ხედვას უნდა შეუთანხმოს. მოსწავლეს უვითარდება პასუხისმგებლობის გრძნობა თანაგუნდელების მიმართ, ყალიბდება კოლექტივის წევრად და არ არღვევს გუნდის (სიმღერა, ცეკვა, ფერხული, სცენის გათამაშება) მთლიანობას. ამავე მიმართულების ფარგლებში სასურველია მოსწავლე იყენებდეს ინფორმაციულ საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებს (ისტ-ს) - აკეთებდეს აუდიო ჩანაწერს; აუდიო და ვიდეო ინფორმაციის გასაზიარებლად იყენებდეს ინფორმაციის შესანახ მოწყობილობას; აჟღერებდეს ხმას, მუსიკალურ საკრავს ელექტრონულ გარემოში; შეარჩევდეს გამომსახველობით ხერხებს და ფონს მელოდიისთვის; იყენებდეს ჩაწერილ ხმას იმპროვიზაციის პროცესში. 2. მუსიკის აღქმა კონტექსტში და ინტერპრეტაცია მუსიკა, რომელიც აღიარებულია საკომუნიკაციო ენად, მრავალგვარი და მრავალჯერადი ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა. მოსწავლე მუსიკის შესახებ მიღებულ ინფორმაციას აკავშირებს გარემოსთან, ყოველდღიურ მოვლენებთან და საკუთარ გამოცდილებასთან, სხვა საგნობრივ დისციპლინებთან. აღიქვამს მუსიკას, როგორც სამყაროს ნაწილს, იკვლევს და აკვირდება ხმის წარმოქმნის წყაროებს; ეჩვევა ხმოვან სამყაროსთან, მუსიკასთან კომუნიკაციას - მუსიკის მოსმენას, მუსიკისა და პერფორმანსის შეფასებას, აზრის ნათლად გამოთქმას, საკუთარი შეხედულების დასაბუთებას კამათის, მსჯელობის დროს შესაფერისი ტერმინოლოგიის გამოყენებით, წიგნიერი ენით და ქცევის ნორმების დაცვით. კამათისა და მსჯელობის დროს მოსწავლე აცნობიერებს, რომ მუსიკა ყველა დროისა და ხალხის კულტურისა და ყოფის განუყოფელი ნაწილია. ეცნობა და პარალელს ავლებს ეროვნულ და მსოფლიო ხალხთა მუსიკალურ ტრადიციებს შორის. ქართულ ხალხურ საკრავებს აკავშირებს სხვა ერების ხალხურ საკრავებთან. მოსწავლე განასხვავებს ქართულ და მსოფლიო ხალხურ, კლასიკურ და თანამედროვე მუსიკალურ ნაწარმოებებს. I-IV კლასების სტანდარტი ა) IV კლასის ბოლოს მისაღწევი შედეგები ინდექსების განმარტება

დაწყებით საფეხურზე სტანდარტში გაწერილ თითოეულ შედეგს წინ უძღვის ინდექსი, რომელიც მიუთითებს საგანს, სწავლების ეტაპსა და სტანდარტის შედეგის ნომერს; მაგ., მუს.დაწყ.(I).1 .: „მუს.“ - მიუთითებს მუსიკის საგანს; „დაწყ.“ - მიუთითებს დაწყებით საფეხურს; „(I)“ – მიუთითებს, რომ სტანდარტი მოიცავს I-IV კლასებს;

9

„1“ - მიუთითებს სტანდარტის შედეგის ნომერს.

მუსიკის სტანდარტი (I -IV კლასე ბი)

შე დეგების ინდექსი

1 . მიმართულება: შემოქმედება და პრაქტიკა

სტანდარტის შედეგები მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

მუს.დაწყ.(I).1. გარესამყაროში ბუნებრივად არსებული და ხელოვნურად შექმნილი ხმის, ბგერის, ხმაურის, მღერის და მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) გამოყენება გარკვეული ემოციური მდგომარეობის გადმოსაცემად;

მუს.დაწყ.(I).2. ხმის, ხმაურის, მღერის და მუსიკალური ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) მეშვეობით გარესამყაროს ასახვა;

მუს.დაწყ.(I).3. ხმოვანი გზავნილის სხვადასხვა სიმბოლოთი ჩაწერა.

2 . მიმართულება: მუსიკის აღქმა კონტექსტში და ინტერპრეტაცია

მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

მუს.დაწყ .(I ).4 . მოსმენის დროს სახე-ხატების შექმნაში მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) როლის განსაზღვრა;

მუს.დაწყ.(I).5. ცალკეულ მუსიკალურ ელემენტებს (მაგ.: რიტმს, ტემპს, მელოდიას და ა.შ.), ხმაურსა და ვიზუალურ რიგს შორის ასოციაციური კავშირების გაბმა;

მუს.დაწყ .(I ).6 . ხალხური მუსიკის თავისებურებების ამოცნობა.

ბ) შინაარსი

ცნებითი კატეგორიების ჩარჩო და სასწავლო თემები მუსიკის საგანი ხმოვანი გზავნილის შინაარსის ამოკითხვას მუსიკალურ-გამომსახველობით ელემენტებსა და გარესამყაროში არსებულ სახეებს შორის ასოციაციური კავშირების საშუალებით შეასწავლის. საგნის სწავლება შემდეგი ცნებითი კატეგორიებითა და თემებით წარიმართება: ცნებები და ტერმინები: საგნის სწავლა-სწავლების პროცესი უნდა წარიმართოს შემდეგი ცნებების დამუშავების საფუძველზე: 1. მუსიკალური ენის ძირითადი ელემენტები: რიტმი, მელოდია; 2. მუსიკალური ენის არაძირითადი ელემენტები: ტემპი, რეგისტრი, ტემბრი, ფაქტურა; 3. მეტრი: ორწილადი, სამწილადი, ოთხწილადი; 4. ბუნებრივი და ხელოვნურად შექმნილი ხმები; 5. ბგერის თვისებები: სიმაღლე, სიძლიერე, გრძლიობა, ტემბრი; 6. მელოდიის შემადგენელი ნაწილები: ინტონაცია, მოტივი; 7. საკომპოზიციო ხერხები: რიტმული და მელოდიური ოსტინატო, რიტმული და მელოდიური მონაცვლეობა, კონტრაპუნქტი, მუსიკალური კოლაჟი:































10

8. მუსიკალური დამწერლობა: ტრადიციული: ხუთხაზიანი სანოტო სისტემა; არატრადიციული: შტრიხები, ხაზები, პიქტოგრამები; 9. ხალხური მუსიკის სხვადასხვა ჟანრი: საცეკვაო, სარიტუალო სიმღერები.

მოსწავლეთა ასაკობრივი თავისებურებების გათვალისწინებით, ცნებების დამუშავება უნდა მიმდინარეობდეს თვალსაჩინო მაგალითების საფუძველზე. მოსწავლე კონკრეტული მაგალითების მეშვეობით გაიაზრებს მათ მნიშვნელობას და გამოიყენებს შესაბამისად. ამ ეტაპზე სასურველია ცნებებისა და მათი განმარტებების თეორიული სწავლება მინიმუმამდე იყოს დაყვანილი.

სავალდებულო თემები I-IV კლასებისთვის:

გარესამყარო მუსიკაში 1. ხმების მრავალფეროვნება (I კლასი); 2. ცხოველები მუსიკაში (II კლასი); 3. ბუნებრივი მოვლენები მუსიკაში (II კლასი); 4. ქალაქის/სოფლის ხმები (III კლასი); 5. მუსიკალური გასეირნება ქალაქში/სოფელში (III კლასი); 6. მუსიკა და ტელევიზია (IV კლასი). მუსიკა და ჩვენი ყოფა 1. ყოფითი საგნები მუსიკაში (I კლასი); 2. თამაშები მუსიკაში (I კლასი); 3. წვეულებები და დღესასწაულები სახლში და გარეთ (II კლასი); 4. ჩემი ცხოვრების ერთი დღე (III კლასი); 5. მუსიკა და თავისუფალი დრო (IV კლასი). ეთნოგრაფია და მუსიკა 1. გარესამყაროს ხმები სხვადასხვა ქვეყნის ხალხურ მუსიკაში (I კლასი); 2. სხვადასხვა ხალხის დღესასწაულების მუსიკა (II კლასი); 3. სხვადასხვა ხალხის გართობის ფორმები და მუსიკა (III კლასი); 4. სხვადასხვა ხალხის რიტუალები და მუსიკა (IV კლასი). მუსიკა და კინო 1. მუსიკის როლი ანიმაციაში და საყმაწვილო კინოში (IV კლასი).

თემები კლასების მიხედვით (I-IV კლასები)

I კლასი

თე მა

სასწავლო თემის სტანდარტის შედეგებთან დამაკავშირებელი კითხვები: გრაფაში მოცემული კონკრეტული შეკითხვის პროვოცირება (ანუ მათ მიმართ მოსწავლის ინტერესის გაღვივება და დაფიქრება) მუსიკის საგნის ორი ან მეტი გაკვეთილის მიზანს წარმოადგენს.

ცნებები

გარესამყარო მუსიკაში

11






I კლასი

თე მა









I კლასი

თე მა




ხმების მრავალფეროვნე ბა

როგორ გამოვიყენოთ სხვადასხვა ხმა რაიმე განწყობის ან სახე -ხატის შესაქმნელად? მუს .დაწყ .(I ).1 , 2 ; როგორ შეიძლება ამა თუ იმ ხმის გამოცემა ან ხმაურის შექმნა სხვადასხვა საშუალებით? მუს .დაწყ .(I ).1 , 2 .; როგორ შეიძლება ჩაიწეროს ესა თუ ის ხმა? მუს .დაწყ .(I ).3 . როგორ დავაჯგუფოთ ხმები და ხმაური სხვადასხვა ნიშნის მიხედვით? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 ; როგორ შეუძლია ამა თუ იმ ხმას რაიმე ემოციის გამოწვევა? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 . როგორ აისახება გარესამყარო ამა თუ იმ ხალხურ სიმღერაში ან პროფესიულ მუსიკაში? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 .

ინსტრუმენტი, ბუნებრივი და ხელოვნურად შექმნილი ხმები, ხმაური, განწყობა.

მუსიკა და ჩვენი ყოფა ყ ოფითი საგნები მუსიკაში

როგორ შეიძლება დავუკავშიროთ ბგერის თვისებები საგნის თვისებებს (რა ასოციაციური კავშირის გაბმა შეიძლება ბგერისა და საგნის თვისებებს შორის)? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 ; როგორ აისახება სხვადასხვა ხალხის მუსიკაში ყოფითი საგნები? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 ; როგორ შეიძლება გადმოვცეთ ბგერის თვისებებითა და მოკლე მოტივებით სხვადასხვა საგნის თვისებები? მუს .დაწყ .(I ).1 , 2 ; როგორ გამოვსახოთ ესა თუ ის ბგერა? მუს .დაწყ .(I ).3 .

ბგერის სიმაღლე, სიძლიერე, გრძლიობა, მოტივი.

თამაშები მუსიკაში

რა მუსიკალური ელემენტებით შეიძლება გადმოვცეთ თამაშების ნაირსახეობები? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 ; რა მოძრაობებთან ასოცირდება მოტივი, ტემპი და რიტმი? მუს .დაწყ.(I).4, 5 , 6 ; როგორ აისახება სხვადასხვა კომპოზიტორის ნაწარმოებში ბავშვების თამაშები? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 ; როგორი მოტივი, ტემპი და რიტმი უნდა შეირჩეს გარკვეული მოძრაობის და ამ მოძრაობებთან დაკავშირებული ემოცია-განწყობის გადმოსაცემად? მუს .დაწყ .(I ).1 , 2 ; რა ნიშნებით ჩავწეროთ ეს მოტივები? მუს.დაწყ.(I).3.

მოტივი, რიტმი, ტემპი, ტემპის მონაცვლეობა, მოტივის მონაცვლეობა, მუსიკალური კოლაჟი, მუსიკალური კომპოზიცია

ე თნოგრაფია და მუსიკა გარესამყაროს ხმები სხვადასხვა ქვეყნის

როგორ აისახება გარესამყარო ამა თუ იმ ხალხურ სიმღერაში? მუს .დაწყ .(I ).4 , 5 , 6 ;

ხმაბაძვითი სიტყვები

12

musikis wliuri programa

N3. სქემის ამ ნაწილში მოცემულია ძირითადი ცნებები, რომელთა დამუშავებასაც სტანდარტის კონკრეტული შედეგების დასაძლევად გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს. N4. გრაფაში ნაჩვენებია ისეთი საკლასო აქტივობების მაგალითები, რომელთა განხორციელება ხელს შეუწყობს სტანდარტის კონკრეტული შედეგების მიღწევას.

I კლასი გარესამყარო მუსიკაში

თემა: ხმების მრავალფეროვნება

1 . სტანდარტის შე დე გე ბი (შემოქმედობითობა და პრაქტიკა )

სასწავლო თე მის სტანდარტის შედეგებთან დამაკავშირე ბე ლი კითხვე ბი და ძირითადი ცნე ბე ბი

მუს .დაწყ .(I ).1 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს გარესამყაროში ბუნებრივად არსებული და ხელოვნურად შექმნილი ხმის, ბგერის, ხმაურის, მღერის და მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) გამოყენება გარკვეული ემოციური მდგომარეობის გადმოსაცემად; მუს .დაწყ .(I ).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხმის, ხმაურის, მღერის და მუსიკალური ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) მეშვეობით გარესამყაროს ასახვა; მუს .დაწყ .(I ).3 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხმოვანი გზავნილის სხვადასხვა სიმბოლოთი ჩაწერა.

შე კითხვები: როგორ გამოვიყენოთ სხვადასხვა ხმა რაიმე განწყობის ან სახე-ხატების შესაქმნელად? როგორ შეიძლება ამა თუ იმ ხმის გამოცემა ან ხმაურის შექმნა სხვადასხვა საშუალებით? როგორ შეიძლება ჩაიწეროს ესა თუ ის ხმა? ცნებები: ინსტრუმენტი, ბუნებრივი და ხელოვნურად შექმნილი ხმები, ხმაური, განწყობა.

რე კომენდაციები

საკლასო აქტივობების მაგალითები : მასწავლებელი ასმენინებს კლასს რაიმე ხმების თანამიმდევრობას და სთხოვს მოსწავლეებს, იმავე

თანამიმდევრობით გაიმეორონ;

მასწავლებელი ასმენინებს კლასს რაიმე ხმების თანმიმდევრობას და სთხოვს მოსწავლეებს, გაიმეორონ ის ხმები, რომლებიც, მათი აზრით, ხალისიან განწყობას უქმნის;

მასწავლებელი უჩვენებს რაიმე საგნის სურათს და სთხოვს მოსწავლეებს, განასახიერონ ხმა, რომელსაც ეს საგანი გამოსცემს;

მასწავლებელი სთხოვს რომელიმე მოსწავლეს (ან ორ-სამ კაციან ჯგუფს), გაიხსენოს რაიმე სასაცილო სიტუაცია თავისი ცხოვრებიდან, ან ნანახი ფილმიდან, და მხოლოდ ხმებით უამბობს დანარჩენებს (დანარჩენი მოსწავლეები უსმენენ თვალებდახუჭულნი). შემდეგ მასწავლებელი ეკითხება მოსწავლეებს, თუ რა განწყობა შეექმნათ მათ ამ ხმების მოსმენისას (სავსებით შესაძლებელია, რომ თანაკლასელებს სულ სხვა განწყობა დაეუფლოთ).

13

2 . სტანდარტის შედეგები (მუსიკის აღქმა კონტექსტში და ინტე რპრე ტაცია )

სასწავლო თე მის სტანდარტის შედეგებთან დამაკავშირე ბე ლი კითხვები და ძირითადი ცნე ბე ბი

მუს .დაწყ .(I ).4 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს მოსმენის დროს სახე-ხატების შექმნაში მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) როლის განსაზღვრა; მუს .დაწყ .(I ).5 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ცალკეულ მუსიკალურ ელემენტებს (მაგ.: რიტმს, ტემპს, მელოდიას და ა.შ.), ხმაურსა და ვიზუალურ რიგს შორის ასოციაციური კავშირების გაბმა; მუს .დაწყ .(I ).6 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხალხური მუსიკის თავისებურებების ამოცნობა.

შე კითხვები: როგორ დავაჯგუფოთ ხმები და ხმაური სხვადასხვა ნიშნის მიხედვით? როგორ შეუძლია ამა თუ იმ ხმას რაიმე ემოციის გამოწვევა? როგორ აისახება გარესამყარო ამა თუ იმ ხალხურ სიმღერაში ან პროფესიულ მუსიკაში? ცნებები: ხმა, ბგერა, ხმაური; ტონის სიმაღლე; გრძლიობა, სიძლიერე (ხმამაღალი, ხმადაბალი); ხმაბაძვითი სიტყვები.


საკლასო აქტივობების მაგალითები : მასწავლებელი ასმენინებს კლასს სხვადასხვა ხმის რაიმე თანამიმდევრობას, სთხოვს მათ,

გამოიცნონ რა ხმებია და შემდეგ თავიანთ წარმოდგენებზე დაყრდნობით მოყვნენ, თუ რა ხდება ამ ხმების გამოცემის დროს;

მასწავლებელი აჩვენებს ორ მოკლე ვიდეოს, შემდეგ ასმენინებს ერთ -ერთი ვიდეოს ხმას და სთხოვს მოსწავლეებს, გამოიცნონ ნანახი ვიდეოებიდან ერთ-ერთი და ახსნან, თუ როგორ ამოიცნეს იგი;

მასწავლებელი ასმენინებს კლასს ხმების თანამიმდევრობას და სთხოვს მოსწავლეებს, ამოირჩიონ ხმები, რომლებიც, მათი აზრით, მხიარულ განწყობას გადმოსცემს (ან შიშს ჰგვრის, ამშვიდებს, სევდიანია და ა.შ.); შემდეგ სთხოვს მათ, იმსჯელონ, რატომ იწვევს ესა თუ ის ხმა ამა თუ იმ განწყობას.

მასწავლებელი ასმენინებს სხვადასხვა ენაზე შესრულებულ სიმღერებს, სადაც ხმაბაძვითი სიტყვებია გამოყენებული და სთხოვს მოსწავლეებს, ამოიცნონ ისინი. შემდეგ სთხოვს გამოიცნონ, რომელ არსებულ ხმას ბაძავს ეს სიტყვები და იპოვონ ანალოგიური სიტყვები ქართულ ენაში.

მასწავლებელი სთხოვს რაიმე ხმაბაძვითი სიტყვები თავად მოიფიქრონ და მარტივ მოტივზე წაიმღერონ.

მოსწავლემ უნდა შეარჩიოს ხმები რაიმე ემოციის გამოწვევის მიზნით და მოასმენინოს თანაკლასელებს. შემდეგ კლასელების რეაქციის მიხედვით შეამოწმოს, თუ რამდენად მიაღწია სასურველ შედეგს;

მასწავლებელი ასმენინებს სხვადასხვა ხმას და სთხოვს მათ, მოიფიქრონ, თუ რა სიმბოლოებით შეიძლება ამ ხმების ჩაწერა.

14

მუსიკა და ჩვენი ყოფა

თემა: ყოფითი საგნები მუსიკაში

1 . სტანდარტის შე დე გე ბი (მუსიკის აღქმა კონტექსტში და ინტე რპრე ტაცია )

სასწავლო თე მის სტან დარტის შედეგებთან დამაკავშირებელი კითხვები და ძირითადი ცნე ბე ბი

მუს .დაწყ .(I ).4 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს მოსმენის დროს სახე-ხატების შექმნაში მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) როლის განსაზღვრა;

მუს .დაწყ .(I ).5 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ცალკეულ მუსიკალურ ელემენტებს (მაგ.: რიტმს, ტემპს, მელოდიას და ა.შ.), ხმაურსა და ვიზუალურ რიგს შორის ასოციაციური კავშირების გაბმა;

მუს .დაწყ .(I ).6 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხალხური მუსიკის თავისებურებების ამოცნობა.

შე კითხვები: როგორ შეიძლება დავუკავშიროთ ბგერის თვისებები საგნის თვისებებს (რა ასოციაციური კავშირის გაბმა შეიძლება ბგერისა და საგნის თვისებებს შორის)? როგორ აისახება სხვადასხვა ხალხის მუსიკაში ყოფითი საგნები? ცნებები: ბგერის სიმაღლე, სიძლიერე, გრძლიობა.

რე კომენდაციები საკლასო აქტივობების მაგალითები : გონებრივი იერიში - მასწავლებელი ასმენინებს სხვადასხვა ზომის საგნის მიერ გამოცემულ ხმას (მაგ.

სხვადასხვა საათის წიკწიკს) და სთხოვს მოსწავლეებს, ამოიცნონ, რომელია აქედან დიდი ზომის საგანი (მაგ., კედლის დიდი საათი) და რომელია პატარა ზომის საგანი (მაგ., მაჯის საათი). შემდეგ მთელი კლასი მსჯელობს იმის შესახებ, თუ რა ნიშნებით ამოიცნეს ამ საგნების სიდიდე.

მასწავლებელი ასმენინებს კლასს ორ მუსიკალურ ნაწყვეტს (მაგ., ჰაიდნის 101 სიმფონიის II ნაწ. და ეინარ ენგლუნდის 4 სიმფონიის II ნაწ.) და სთხოვს მოსწავლეებს, გამოთქვან ვარაუდი, როგორი (რა ზომის) საათებია ასახული მუსიკაში. შემდეგ მოსწავლეები მსჯელობენ, თუ რის საფუძველზე გამოთქვეს თავიანთი ვარაუდები.

მასწავლებელი აჩვენებს მოსწავლეებს რამდენიმე საგნის სურათს და ასმენინებს მოკლე მუსიკალურ ნაწყვეტს და სთხოვს მათ დაასახელონ, თუ რომელი მუსიკალური ნაწყვეტები რომელ საგან უკავშირდება.

მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, გარკვეული საგნის მიერ გამოცემულ ხმას (მაგ., თეფშებისა და ჭიქების წკრიალი) რომელიმე მუსიკალური ნაწყვეტი მიამსგავსონ.

მასწავლებელი ასმენინებს რაიმე ყოფით საგანზე სხვადასხვა ქვეყნის ხალხურ სიმღერას და სთხოვს მათ იმსჯელონ, თუ როგორი ხასიათისაა ესა თუ ის სიმღერა; გამოთქვან მოსაზრება, რა დამოკიდებულება ჰქონდა ამა თუ იმ ხალხს სიმღერაში ნახსენები ნივთის მიმართ (მაგ. ქართული ხალხური სიმღერები: „ნამგალო“; ინგლისური ხალხური სიმღერა „I love sixpence”).

მოსწავლემ უნდა წარუდგინოს მთელ კლასს საყვარელ ნივთი პატარა მუსიკალური ნაწყვეტის მეშვეობით. წარდგენა შეიძლება შემდეგი გზით: მოსწავლე უჩვენებს თანაკლასელებს რამდენიმე ნივთის სურათს, რომელთა შორის მისი საყვარელი ნივთიც არის. კლასელებმა მუსიკალური ნაწყვეტის დახმარებით უნდა ამოიცნონ, ამ სურათებიდან რომელში არის გამოსახული საყვარელი ნივთი.

2 . სტანდარტის შედეგები (შემოქმედობითობა და პრაქტიკა) სასწავლო თე მის სტანდარტის შედეგებთან დამაკავშირებელი კითხვები და ძირითადი ცნ ე ბე ბი

მუს .დაწყ .(I ).1 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს გარესამყაროში ბუნებრივად არსებული და ხელოვნურად შექმნილი ხმის, ბგერის, ხმაურის, მღერის და მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.)

შე კითხვები:

15

გამოყენება გარკვეული ემოციური მდგომარეობის გადმოსაცემად;

მუს .დაწყ .(I ).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხმის, ხმაურის, მღერის და მუსიკალური ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) მეშვეობით გარესამყაროს ასახვა;

მუს .დაწყ .(I ).3 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხმოვანი გზავნილის სხვადასხვა სიმბოლოთი ჩაწერა.

როგორ შეიძლება გადმოვცეთ ბგერის თვისებებითა და მოკლე მოტივებით სხვადასხვა საგნის თვისებები? როგორ გამოვსახოთ ესა თუ ის ბგერა? ცნებები: მოტივი, ბგერის სიმაღლე, სიძლიერე, გრძლიობა.

რე კომენდაციები საკლასო აქტივობების მაგალითები : სავარჯიშო „ვიპოვოთ ბგერა“: მასწავლებელი ინსტრუმენტზე იღებს რომელიმე ბგერას და ხელის

ზევით-ქვევით მოძრაობით მოსწავლეებს ხმით აძებნინებს აღებულ ბგერას (სასურველია, დაბალი რეგისტრიდან, შეძლებისდაგვარად ბოხი ხმით დაწყება და თანდათან მიახლოება). ხელის აწევის დროს მოსწავლეები ხმას „აწვრილებენ“, ჩამოწევის დროს კი ხმას „აბოხებენ“. მასწავლებელი აჩერებს ხელს რაიმე სიმაღლეზე მაშინ, როდესაც მთელი კლასი ხმით იღებს იმ ბგერას რომელიც იყო ინსტრუმენტზე აღებული (ეს სავარჯიშო შეიძლება რამდენიმე ეტაპად დაიყოს: თავიდან მასწავლებელი ხელით მიანიშნებს ხმით ტონის აწევას ან დაწევას. ამის გავარჯიშებას რამდენიმე გაკვეთილი დაჭირდება).

მასწავლებელი ეკითხება მოსწავლეებს, თუ როგორი ხმა და ლაპარაკის მანერა მოუხდებოდა ამა თუ იმ საგანს - მაღალი (წვრილი), დაბალი (ბოხი), თუ საშუალო სიმაღლის; ნელა (გაწელილად) წარმოთქმული; ხმამაღლა ან ხმადაბლა წარმოთქმული და ა.შ.. მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, დაბალი ან მაღალი ხმით და გარკვეული მანერით წარმოთქმული ფრაზებით „ააჟღერონ“ სხვადასხვა ზომის საგნები (მაგალითად, დიდი და პატარა ჭიქა ან კარადა და საბავშვო სკამი). მასწავლებელი ჩვეულებრივი ხმით წარმოთქვამს რაიმე ფრაზას და შემდეგ სთხოვს ერთ -ერთ მოსწავლეს, გაიმეოროს ეს ფრაზა ისე, როგორც, მისი წარმოსახვით, რაიმე საგანი წარმოთქვამდა.

მოსწავლეები იყენებენ ბგერების ერთსა და იმავე თანამიმდევრობას სხვადასხვა რეგისტრშ ი, ასევე ბგერებს სხვადასხვა გრძლიობით და სიძლიერით საგნების მუსიკალური დახასიათების მიზნით (მღერით, ინსტრუმენტზე დაკვრით და ა.შ.)

მოსწავლეები თხზავენ ორი ან სამი საგნის მუსიკალურ „დიალოგს“ სხვადასხვა სიმაღლის ბგერების თანამიმდევრობით და ასრულებენ ხმით (მღერიან), ან ინსტრუმენტით.

თემა: თამაშები მუსიკაში




შე კითხვები: რა მუსიკალური ელემენტებით შეიძლება გადმოვცეთ თამაშების ნაირსახეობები? რა მოძრაობებთან ასოცირდება მოტივი, ტემპი და რიტმი? როგორ აისახება სხვადასხვა კომპოზიტორის ნაწარმოებში ბავშვების თამაშები? ცნებები: მოტივი, რიტმი, ტემპი.


საკლასო აქტივობების მაგალითები : გონებრივი იერიში - მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, გაიხსენონ ეზოში ან პარკში რომელი თამაშის

დროს უწევთ სირბილი (არბენ- ჩარბენა), ხტუნვა, სრიალი და ა.შ., შემდეგ მოსწავლეები გამოთქვამენ ვარაუდს იმის შესახებ, თუ მუსიკალური ენის რომელი ელემენტების (მათთვის ცნობილი) მეშვეობით არის შესაძლებელი ზემოაღნიშნული მოქმედებების ასახვა.

მასწავლებელი ასმენინებს კლასს სიარულის, სირბილის, ხტომის ხმებს და სთხოვს მოსწავლეებს, გამოიცნონ მოქმედებები. შემდეგ მასწავლებელი ასმენინებს კლასს რამდენიმე პიესას (მაგ., პროკოფიევის „დაჭერობანა“, რ. შუმანის „მხედარი“,) და სთხოვს მოსწავლეებს, დაუკავშირონ ამ პიესებს ადრე მოსმენილი მოქმედებების ხმები. შემდეგ მოსწავლეების მსჯელობენ თავიანთი არჩევანის შესახებ.

2 . სტანდარტის შე დე გე ბი (შე მოქმე დობითობა და პრაქტიკა )



შე კითხვები: როგორი მოტივი, ტემპი და რიტმი უნდა შეირჩეს გარკვეული მოძრაობის და ამ მოძრაობებთან დაკავშირებული ემოცია-განწყობის გადმოსაცემად? რა ნიშნებით ჩავწეროთ ეს მოტივები? ცნე ბე ბი: მოტივი, ტემპის მონაცვლეობა, მოტივის მონაცვლეობა, მუსიკალური კოლაჟი, მუსიკალური კომპოზიცია


16

თემა: თამაშები მუსიკაში




შე კითხვები: რა მუსიკალური ელემენტებით შეიძლება გადმოვცეთ თამაშების ნაირსახეობები? რა მოძრაობებთან ასოცირდება მოტივი, ტემპი და რიტმი? როგორ აისახება სხვადასხვა კომპოზიტორის ნაწარმოებში ბავშვების თამაშები? ცნებები: მოტივი, რიტმი, ტემპი.


საკლასო აქტივობების მაგალითები : გონებრივი იერიში - მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, გაიხსენონ ეზოში ან პარკში რომელი თამაშის

დროს უწევთ სირბილი (არბენ- ჩარბენა), ხტუნვა, სრიალი და ა.შ., შემდეგ მოსწავლეები გამოთქვამენ ვარაუდს იმის შესახებ, თუ მუსიკალური ენის რომელი ელემენტების (მათთვის ცნობილი) მეშვეობით არის შესაძლებელი ზემოაღნიშნული მოქმედებების ასახვა.

მასწავლებელი ასმენინებს კლასს სიარულის, სირბილის, ხტომის ხმებს და სთხოვს მოსწავლეებს, გამოიცნონ მოქმედებები. შემდეგ მასწავლებელი ასმენინებს კლასს რამდენიმე პიესას (მაგ., პროკოფიევის „დაჭერობანა“, რ. შუმანის „მხედარი“,) და სთხოვს მოსწავლეებს, დაუკავშირონ ამ პიესებს ადრე მოსმენილი მოქმედებების ხმები. შემდეგ მოსწავლეების მსჯელობენ თავიანთი არჩევანის შესახებ.

2 . სტანდარტის შე დე გე ბი (შე მოქმე დობითობა და პრაქტიკა )



შე კითხვები: როგორი მოტივი, ტემპი და რიტმი უნდა შეირჩეს გარკვეული მოძრაობის და ამ მოძრაობებთან დაკავშირებული ემოცია-განწყობის გადმოსაცემად? რა ნიშნებით ჩავწეროთ ეს მოტივები? ცნე ბე ბი: მოტივი, ტემპის მონაცვლეობა, მოტივის მონაცვლეობა, მუსიკალური კოლაჟი, მუსიკალური კომპოზიცია

რე კომენდაციები საკლასო აქტივობების მაგალითები : გონებრივი იერიში - მასწავლებელი კლასს აჩვენებს რაღაც მოძრაობას (მაგ. მოძრაობას ხელბურთის

თამაშის დროს) და სთხოვს მოსწავლეებს, ამოიცნონ თამაში სახეობა. როდესაც კლასი დაასახელებს ამ თამაშს, მასწავლებელი სთხოვს კლასს, გააჟღერონ მოძრაობა, რომელიც მან შეასრულა . იგი წინასწარ კლასთან მოილაპარაკებს, თუ როდის რა ხმის მოძრაობა უნდა გაკეთდეს: მაგ., ბურთის სროლის დროს - ხმის აღმავალი მოძრაობა; ბურთის დაჭერის დროს - ხმის დაღმავალი მოძრაობა. ხელის აქნევა - აღმავალი მოძრაობა, ჩამოქნევა - დაღმავალი მოძრაობა (ხმის მოძრაობის დროს არ არის საჭირო ზუსტი ინტონაცია. მთავარია ყველა მოსწავლემ ხმის აწევა-დაწევა შეძლოს). მასწავლებელს შეუძლია სავარჯიშოს ბოლოს ხელი რაღაც სიმაღლეზე დააფიქსიროს და რაიმე ტონზე „გაამღეროს“ შემდეგი ფრაზა: „აი ხელი ამ ბგერაზე გავაჩერე, თქვენც ამ ბგერაზე გააჩერეთ თქვენი ხმები“. ბოლოს მთელი კლასი მღერის უნისონში (უნისონში სიმღერა გარკვეული ვარჯიშის შემდეგ იქნება შესაძლებელი);

მასწავლებელი სთავაზობს მიმიკურ ეტიუდს - „ხელბურთის თამაში“. მასწავლებელი ესვრის წარმოსახვით ბურთს ერთ-ერთ მოსწავლეს, ხოლო მასწავლე „იჭერს“ ხელით ამ წარმოსახვით ბურთს. შემდეგ იგი ესვრის ამ წარმოსახვით ბურთს თანაკლასელს. მასწავლებელი აჩერებს ბავშვებს და სთხოვს გააკეთონ იგივე, ოღონდ „ბურთის“ დაჭერის დროს თითოეულმა ხმით უნდა აიღოს ნებისმიერი სიმაღლის ბგერა. ბავშვები კვლავ იწყებენ მიმიკურ თამაშს, ოღონდ ამ შემთხვევაში ისინი „ბურთის“ დაჭერაზე ხმით იღებენ ნებისმიერი სიმაღლის ბგერას, ამ თამაშის მსვლელობის დროს ბავშვები იღებენ სხვადასხვა სიმაღლის ბგერებს ისე, რომ სპონტანურად იქმნება რაღაცა მოტივი. შესაძლებელია ამ თამაშის მსვლელობის აუდიოჩანაწერის გაკეთებაც. ამ ჩანაწერის მოსმენისას მოსწავლეები შეამჩნევენ რომ სხვადასხვა სიმაღლის ბგერების მონაცვლეობის შედეგად შეიქმნა რაღაც მელოდია.

II კლასი გარესამყარო მუსიკაში

თემა: ცხოველები მუსიკაში

1 . სტანდარტის შედეგები (მუსიკის აღქმა კონტექსტში და ინტე რპრე ტაცია)

სასწავლო თე მის სტანდარტის შე დე გე ბთან დამაკავშირე ბე ლი კითხვე ბი და ძირითადი ცნე ბე ბი

მუს.დაწყ .(I ).4 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს მოსმენის დროს სახე-ხატების შექმნაში მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) როლის განსაზღვრა;

მუს.დაწყ .(I ).5 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ცალკეულ მუსიკალურ ელემენტებს (მაგ.: რიტმს, ტემპს, მელოდიას და ა.შ.), ხმაურსა და ვიზუალურ რიგს შორის ასოციაციური კავშირების გაბმა;

მუს.დაწყ .(I ).6 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს ხალხური მუსიკის თავისებურებების ამოცნობა.

შე კითხვები: რა ხერხებით შეუძლია მუსიკას ცხოველის გარეგნობა, ხმა ან ქცევა აღწეროს?

როგორ ახასიათებენ სხვადასხვა ცხოველს სხვადასხვა ქვეყნის ხალხურ მუსიკაში?

ცნე ბე ბი: მოტივი, ინტონაცია, მელოდია, რიტმული ფიგურაცია, ტემპი, რეგისტრი.


17

saxelmZRvanelos seriaSi mocemuli Tematur jgufebSi gamoyenebuli aqtivobebis meToduri

rekomendaciebi:

saxelmZRvanelo emyareba integrirebuli swavlebis meTods. integrireba xdeba qarTuli enis,

xelovnebis, gamoyenebiTi xelovnebis, istoriis, informaciul-sakomunikacio teqnologiebis

sagnebTan.

moswavleebisaTvis sanoto damwerlobis swavla TamaSiT mimdinareobs, magaliTad, pirvel

etapze moswavleebi swavloben notebis daxatvas, xolo momdevno klasebSi-notebis sanoto sis-

temaze Caweras. asakobrivi Taviseburebebi yvela klasSia gaTvaliswinebuli. magaliTad, moswav-

leebi kompozitorebs ecnobian Tavisi asakidan gamomdinare, haidni, mocarti da beThoveni ma-

Tive Tanatoli xdeba, axali masalis gacnobis amgvari xerxi motivaciis amaRlebas uwyobs xels.

saxelmZRvanelos gmirebs funqciebi aqvT ganawilebuli: patara diriJori saqarTveloSi mogzau-

robs da simRerebs aswavlis bavSvebs, piTagora biWuna ki _ notebs. musikis SemecnebiTi funqciis

gazrdis mizniT saxelmZRvaneloSi Semodian miTiuri gmirebi: muzebi, apoloni kiTariT, orfeosi

qnariT, sirinozebi. zRaprebi,miTebi da legendebi yvela klasSi gvxvdeba. saxelmZRvanelos gmi-

rebs sakuTari laiTmotivebic aqvT, magaliTad, ia gogos _ myari da meryevi bgerebis intonacia

ai ias bgerebze, patara diriJors-v. mocartis „Ramis patara serenadis“ intonacia. saxelmZRva-

neloSi gamoyenebuli rubrika _ „musikis istoriidan“ maswavleblis informirebas uwyobs xels.

saxelmZRvaneloSi mniSvnelovani adgili eTmoba moswavleTa warmosaxviTi da asociaciuri

unarebis ganviTarebas, rac dasawyisSi mcire doziT Semodis, momdevno etapze ki Rrmavdeba, ma-

galiTad, moswavleebi mzis sistemis sxvadasxva planetis bunebriv xmovanebas ismenen da bgerebis

xmovanebas, maT grafikul gamosaxulebebs miusadageben. saxelmZRvaneloSi mravladaa naxatebis,

cxovelTa moZraobebis misadageba musikasTan, motivTan, TamaSebis gaxmovaneba xmiT, xmabaZviTi

bgerebiT.moswavlis SemoqmedebiTi unarebi jamdeba yvela klasSi mocemul speqtaklebSi.

axali teqnologiebis gamoyeneba da musikalur-kompiuterul programaSi sxvadasxva aqtivo-

bis Sesruleba sakuTari xedvis, interpretirebis unaris ganviTarebas uwyobs xels. moswavle-

ebi sxvadasxva saxis davalebas asruleben: naswavli simRerebidan calkeuli frazebis amoWra,

frazebad gaerTianeba, simReris awyoba, aseve, musikalur-kompiuterul programaSi CatvirTuli

xmebis (yofiTi sagnebis, cxovelebis,soflisa da qalaqis), bgerebis, musikaluri fragmentebis

gamoyenebiT musikaluri kolaJebis Seqmna.

saxelmZRvaneloSi mniSvnelovani adgili eTmoba simRerebis Seswavlas da ritmul-intonaciu-

ri savarjiSoebis Sesrulebas. magaliTad, „musikaluri kibe“ imRereba samxmovanebis bgerebze

cxovelTa aRmniSvneli sityvebis, Semdeg etapze ki _ marcvlebis gamoyenebiT, ritmul-intona-

ciuri savarjiSo „ai Cemi saqarTvelo“ gamis tetraqordebis gamRerebazea agebuli.

saxelmZRvaneloSi mocemuli simRerebis didi nawili avtors ekuTvnis. gakveTilebSi mocemul

aqtivobebs Tan erTvis meToduri miTiTebebic,rac konkretuli aqtivobis Sesrulebis rekomen-

dacias iZleva.

strategia da zogadi meToduri rekomendaciebi

18

შეფასების კრიტერიუმები

მოსმენილი კომპოზიციის, ნაწარმოების შინაარსისა და განწყობის აღწერა

ამბის, მოთხრობის გამოგონება (პროფესიული მუსიკის შემთხვევაში ავტორისეულ ჩანაფიქრთან დაკავშირება)

აქტიური მონაწილეობა

საკუთარი აზრის დასაბუთება

სხვისი აზრის პატივისცემა

სიმღერის შესრულება

შეფასების კრიტერიუმები:

სანოტო და სიტყვიერი

ტექსტის შესრულება

ინტონირების სიზუსტე გამომსახველად სიმღერა (ცდილობს

გადმოსცეს ნაწარმოების მხატვრული

შინაარსი, ითვალისწინებს დინამიკურ

ნიშნებს),

საკუთარი ინტერპრეტაციით

შესრულება( იყენებს მხატვრულ-

გამომსახველობით საშუალებებს)

უჭირს სიტყვიერი ან სანოტო ტექსტის დამახსოვრება

სანოტო და სიტყვიერ ტექსტს იოლად იმახსოვრებს

ინტონირებისას უშვებს შეცდომებს

იცავს ინტონირების სიზუსტეს

მღერის ერთფეროვნად

ცდილობს შეასრულოს გამომსახველად, საკუთარი ხედვით

mosmenili kompoziciis, nawarmoebis ganxilva da saklaso msjelobaSi-diskusiaSi monawileoba.

Sefasebis kriteriumebi da rubrikebi:

sagnis swavlebis procesSi moswavle Semdegi aqtivobebiT fasdeba:

• saklasoaqtivobebSiCarTuloba;

• informaciismiwodeba(momdevnoklasebSi_moZieba)garesamyarosSesaxebdaprezenta-

ciismomzadeba;

• SemoqmedebiTiproduqtisSeqmna:musikalurikompoziciis,musikalurilogotipisSeqmna;

• improvizaciulisavarjiSoebisSesruleba:motivisdacalkeuliintonaciissxvadasxva

variantebisSeqmnadamaTisxvadasxvakonteqstSigamoyeneba;

• moTxrobis,fotoebis,animaciuri/mxatvrulifilmis(momdevnoklasebSivideorgolis,

musikaluriklipis),yofiTiSemTxvevebisganxilvadamaTimusikalurianalogiebisSeqmna;

• diskusia(debati);

19

რიტმულ-ინტონაციური სავარჯიშოების შესრულება


ბგერათრიგის, ინტერვალების, მოტივების სიმღერა

ინტონირების სიზუსტე, რიტმული ნახაზის სიზუსტე

იმპროვიზირების უნარი

უჭირს სიმღერა სწორად მღერის (ნაწილობრივ, სრულად)

უჭირს ინტონირების, რიტმული ნახაზის სიზუსტის დაცვა

იცავს ინტონირების, რიტმული ნახაზის შესრულების სიზუსტეს (ნაწილობრივ, სრულად)

ვერ ავლენს იმპროვიზირების უნარს

ნაწილორივ ან კარგად ავლენს იმპროვიზირების უნარს

რიტმული ნახაზის შესრულება

შეფასების კრიტერიუმები:

რიტმული ნახაზის სიზუსტე სინქრონულობის დაცვა წყვილში, ჯგუფში შესრულებისას

რიტმული იმპროვიზირების უნარი

ნაწილობრივ იცავს

ზუსტად იცავს

უჭირს სინქრონული შესრულება

არ არღვევს სინქრონულობას

ვერ ავლენს იმპროვიზირების უნარს

ნაწილობრივ ან კარგად ავლენს იმპროვიზირების უნარს

20

miTiTeba: Semajamebeli gakveTilebis Sefasebis kriteriumebi ixileT danarTSi.

სხვადასხვა სახის პრაქტიკული სამუშაო


ორგანიზებულობა

ტექნიკის ( ხმის, სხეულის მოძრაობის, მიმიკის და ა. შ.) და მხატვრულ-გამომსახველობითი საშუალებების (რიტმის, მეტრის, მელოდიის, რეგისტრის და ა. შ.) ფლობა, პრაქტიკული გამოყენების უნარი

შემოქმედებითობა: ტექნიკის, მხატვრულ-გამომსახველობითი ხერხების, წარმოსახვითი და ასოციაციური უნარების, იმპროვიზირების ეფექტური გამოყენება ჩანაფიქრის გადმოსაცემად

ნაკლებად არის ჩართული პრაქტიკული სამუშაოს შესრულებაში

აქტიური და ორგანიზებულია პრაქტიკული სამუშაოს შესრულებაში

ნაწილობრივ ავლენს პრაქტიკულ უნარებს

კარგად ავლენს პრაქტიკულ უნარებს

ნაწილობრივ ავლენს შემოქმედებით უნარებს

კარგად ავლენს შემოქმედებით უნარებს

22

mousmine samyaros gulisyuriT

musika gvesmis yvelgan: Sin, gareT, sakoncerto darbazebSi, operaSi, TeatrSi, sxva-dasxva gasarTob centrebSi da am dros gvaviwydeba is mTavari musika _ samyaros musika, romelic ar wydeba da mudmivad JRers, romlis `STamomavlebic“ arian Cveni sayvareli simRerebi, klasikuri Tu Tanamedrove musikaluri nawarmoebebi. es samyaros musikaa, de-damiwis musika, romelic yovel wams gvesmis da TiTqos Tan arc gvesmis _ sagnebis, qalaqisa Tu soflis xmebi da xmauri, Citebis WikWiki, zRvis, mdinaris, nakadulis Cxriali, wvimis wkapuni da qaris Sriali, raRac rom zuis sadRac da ver xvdebi, ra aris... am yvelafers ua-zro xmaurad aRviqvamT, magram gulisyuriT Tu movusmenT da davakvirdebiT, aucileblad daviWerT raRacas, romelic ukve mza aris an cotaTi Cveni daxmareba sWirdeba. samyaros xmebi areulia da SegviZlia davalagoT, nebismieri xmauri vaqcioT srulyofilebad

usmineT samyaros yuriT

dasawyisi

patara diriJori iyureba teleskopSi, akvirdeba planetebs, mzis, mTvaris, varskvla-vebis moZraobas, usmens kosmosis xmaurs, gaurkvevel fantastikur xmebs, sxvadasxvag-var ucnaur bgeras, usmens da fiqrobs: uamravi manaTobeli varskvlavia gabneuli samya-roSi, yvela Tavisebur xmas gamoscems. SeiZleba am xmebsa da xmaurs kosmiuri musikac ki vuwodoT; mze, mTvare, dedamiwa, varskvlavebi, yvela Tavis xmas gamoscems. swored am xmebs usmens patara diriJori. akvirdeba maT da fiqrobs, ra sainteresoa samyaro! ai, erT varskvlavze piTagora biWuna SeniSna, Camomjdara varskvlavze da samyaros ucnau-ri da saswauli xmebiT tkbeba: zogi xma mxiarulia, zogi _ sevdiani, zogi _ saSiSi, zogic _ Zalian keTili da lamazi. piTagora biWuna im varskvlavis xmas usmens, romelzedac Semomjdara. es xma am varskvlavis simReraa! diriJori mouxmobs piTagora biWunas, rom dabrundes dedamiwaze.

_ Camodi, Camodi! dedamiwazec aris saintereso xmebi, bgerebi, xmauri.

piTagora biWuna: ai, Svidi mxiaruli noti, esec bgerebia, me isini kosmosSi aRmovaCine da dedamiwaze Camovitane. am bgerebiT adamianebi musikas weren, ai, ise, rogorc aso-bgerebiT vwerT leqsebs, moTxrobebs.

piTagora biWunam patara diriJors gaacno da umRera 7 mxiaruli noti. diriJori ki bavSvebs gaacnobs maT.

usmineT samyaros yuriT

gare samyaro musikaSi

Tema: xmebis mravalferovneba

mizani: xmis gamoyeneba ganwyobis gadmosacemad, sxvadasxva saSualebiT xmisa da xmau-ris gadmocema, xmebis dajgufeba, xmiT gamowveuli emociebis asaxva, xmis Cawera, mu-sikaluri kolaJis Seqmna. simRerebis Seswavla da ritmul-intonaciuri savarjiSoebis Sesruleba.

misaRwevi Sedegebi: mus.dawy.(I)1,2; mus.dawy.(I)4,5,6; mus.dawy.(I)3

23

gamarjoba, bavSvebo! me, patara diriJori,

viqnebi Tqveni megzuri musikis saocar samyaroSi...

mxiaruli notebis gacnoba _ do maJoris gamRereba aRmavali da daRmavali mimarTulebiT.

meToduri miTiTeba: bavSvebi ecnobian mTavar gmirs _ diriJors, romelic maT musikis saocar samyaroSi gauZRveba. Semdeg maswavlebeli dafaze xatavs `mxiarul notebs~ piqtogramebiT _ mu-sikalur gmirebs _ da bavSvebs simReriT acnobs maT saxelwodebebs.

maswavlebeli `mxiarul notebs~ ar acalkevebs da bavSvebs awvdis rogorc erT patara lamaz

simReras. pirvel klasSi standartis Tanaxmad, notebi ar iswavleba. am meTodiT ki bavSvebi no-

tebs ecnobian rogorc `musikalur gmirebs~, maTTan erTad `TamaSoben~ da mRerian. naxatebi maT

`mxiaruli notebis~ advilad aRqmasa da damaxsovrebaSi exmareba.notebis gacnobamde maswavlebeli esaubreba bavSvebs poeziaze, mxatvrobaze, musikaze; mxat-

vari funjiTa da saRebaviT asrulebs naxats, poeti sityvebs asoebiT Cawers, musikosi ki musikis Casawerad notebs iyenebs.

mxiaruli notebi

resursi: audio da video masala; xangrZlivoba: 35 wuTi.

patara sofleli biWi yvelaze lamazi mze meocnebe mTvare

patara kudiani varskvlavi umcrosi Zamiko

_ bavSvebo, musikaSi gvaqvs Svidi ZiriTadi noti. xelebiT maCveneT, ramdenia Svidi?

bavSvebi aCveneben, Tan iTvlian. Semdeg maswavlebelTan erTad ramdenjerme gaimRe-

reben gamas (do maJori). I rigi simReras hyveba taSiT, I I rigi _ fanqris kakuniT, III rigi

_ muxlebze xelebis dartymiT.

yvelaze Wkviani, ufrosi Zamiko umcrosi Zamiko patara princesa

& w w w w w w w wdo re mi fa sol la si do

w w w w w w w wdo si la sol fa mi re do

42 œ œ

& w w wdo mi sol

w w wsol mi do

& c jœ jœ jœ jœ jœ# jœ# jœ# jœ jœ jœ# jœ jœ jœb jœ Jœbjœ jœ jœ# Jœ

jœ

42 œ œ

42 œ œ œ œ

& 42 œ œdo do

œ œre re

œ œmi mi

œ œfa fa

œ œsol sol

œ œla la

œ œsi si

œ œdo do

& œ œdo do

œ œsi si

œ œla la

œ œsol sol

œ œfa fa

œ œmi mi

œ œre re

œ œdo do

42 œ œ œ œ

ritmuli da erT xaziani savarjiSoebi

gakveTili _ 1

24

aqtivoba _ ritmuli moTelva

meToduri miTiTeba: TiTqmis yvela gakveTili iwyeba moTelviT, romelic ritmul savarjiSoebzea dafuZnebuli. es aqtivoba ganawyobs bavSvebs musikis gakveTilisaTvis. magaliTad: maswavlebeli Sedis klasSi, iwyebs taSis dakvras. taSiT gamoxatavs martiv ritmul savarjiSos, bavSvebs sTxovs ahyvnen. TandaTanobiT maswavlebeli cvlis rit-mul suraTs da isinic baZaven mas. Semdeg, cvlis ritmuli suraTis temps, xan anelebs qmedebas, xan aCqarebs. Semdgom gakveTilebze maswavlebels SeuZlia es aqtivoba musikis TanxlebiTac Seasrulos, iqidan gamomdinare, Tu ra musikalur nawarmoebs asmenine-bs ama Tu im gakveTilze (simRera, cekva, marSi da a.S.). ase mag. i. Strausis `radecki _ marSi~ daexmareba maswavlebels, sxvadasxva qmedebiTa da taSiT aiyolios bavSvebi (adgilze siaruli, taSi, taSi zemklaviT da a.S.) da gakveTili metad aqtiuri gaxados. maswavlebels eZleva SemoqmedebiTi Tavisufleba da SeuZlia yvela gakveTili daiwyos an daamTavros amgvari aqtivobiT. maswavlebels Tavad SeuZlia amoarCios musikalu-ri nawarmoebi saxelmZRvanelos audiodiskebidan da Seasrulos moTelva-gantvirTva. gakveTilis dasasruls maswavlebeli ukve sxva davaleba-qmedebis Sesrulebas sTxovs moswavleebs; I _ TvaldaxuWulebma mousminon (relaqsacia) an II _ mousminon musikas da TavianTi ganwyoba sxvadasxva simboloTi da piqtogramiT gamosaxon rveulebSi.

ritmuli savarjiSo 2/4 zomaSi

maswavlebeli 1-20 gakveTilisTvis ritmul moTelvas asrulebs 2/4 zomaSi

& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ

& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ

& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ




& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

ritmuli savarjiSo 2

25

ritmuli moTelva 2/4 zomaSiintonacia-moTelva: qarTuli xalxuri simRera `lale~. _ bavSvebo, ra hqvia Cvens samSoblos? _ saqarTvelo, saqarTvelo! maswavlebeli mReris:

am aqtivobisaTvis maswavlebeli iyenebs martiv intonaciebs. mag. qarTuli xalxu-ri simRera `lale-lale~. maswavlebeli mReris simReris mxolod or frazas _ `lale- lale~, bavSvebi imeoreben. maswavlebeli kvlav ramdenjerme mReris am mokle frazas, sanam bavSvebi kargad ar gaiTaviseben. amis Semdeg is TandaTanobiT umatebs simReris axal motivs _ `divli-dalalale~. am motivsac imeorebs ramdenjerme da ase TandaTan, etapobrivad, Seasrulebs simReris erT kuplets. bavSvebi hbaZaven da asruleben maswa-vleblis qmedebebs. rodesac maswavlebeli dainaxavs, rom bavSvebma iswavles es patara simRera, cvlis tonalobas da erTi toniT maRla mReris, rogorc notebSia mocemu-li. maswavlebeli orjer mReris, meored _ erTi toniT maRla, modulaciiT, rogorc notebSia. modulacia niSnavs erTi tonalobidan meoreSi gadasvlas, sayrdeni tonis Secvlas. modulacia bavSvebisTvis SeumCnevlad xdeba _ yuradRebis gaumaxvileblad. msgavsi xerxi Semdeg mraval simReraSi gamoiyeneba. es avarjiSebs bavSvis mexsierebas, xels uwyobs musikaluri smenisa da tonalobis SegrZnebis ganviTarebas, diapazonis ga-zrdas. ramdenime gakveTilis Semdeg bavSvebi TviTonve aRi qvamen cvli lebas _ simReram `feri icvala~.

maswavlebeli bavSvebs agreTve esaubreba xalxur Semoqmedebaze, uxsnis, rom xalxu-ri simRerac da cekvac uZveles droSi warmoiSva da maTi avtori xalxia.

musikaluri gantvirTva: maswavlebeli uxsnis bavSvebs: adamians, romelic mxiaruli notebis saSualebiT igonebs, wers musikas, kompozitori hqvia. Semdeg bavSvebs asmeninebs i.Strausis `radecki _ marSs~ bavSvebi wamodgebian, musikas taSs ayoleben, adgilze dadian, hyvebian marSs.

meToduri miTiTeba: musikis gakveTilebze bavSvebs unda ganuviTaroT SemoqmedebiTi niWi, fantazia, interesi, gemovneba, amave dros mivaniWoT Sinagani Tavisufleba. maT unda igrZnon, rom maswavlebels Zalian uyvars bavSvebi, musika da simRera da TamaS-TamaSiT Seiyvanos bavSvebi musikis saocar samyaroSi.

am aqtivobisaTvis maswavlebeli iyenebs martiv intonaciebs. mag. qarTuli xalxu-

&

&

?

bbb

bbb

bbb

86

86

86

Canto

Piano

Moderato

.œF

.œla le,

.œF

.œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

œ jœ jœ œdiv li da la

œ jœ jœ œœ Jœ Jœ œ

œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

- - - - - -

&

&

?

bbb

bbb

bbb

œ jœ jœ œCe mo la ma


œjœ jœ œ.

œ jœ jœ œzo sam Sob lo,


œjœ jœ œ.

œ jœ jœ œSen ki ge na

œ jœ jœ œ.œ .œ

.œ .œ.œ .œ

.œ .œcva le.

.œ .œ.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

- - - - - - - -

&

&

?

bbb

bbb

bbb

nnb

nnb

nnb



œjœ jœ œ.

œ jœ jœ œzo sam Sob lo


œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

.œ .œcva le.

.œ .œ.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

- - - - - - - -

lale

daamuSavamaia oTiaSvilma

xalxuri

lale

lale

resursi: audio da video masala; xangrZlivoba: 35 wuTi.

daamuSava maia oTiaSvilma

lale, lale,divli-dalalale,Cemo lamazo samSoblo,Sen ki genacvale.

gakveTili _ 2

26

&

&

?

bbb

bbb

bbb

86

86

86

Canto

Piano

Moderato

.œF

.œla le,

.œF

.œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

- - - - - -

&

&

?

bbb

bbb

bbb



œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

.œ .œcva le.

.œ .œ.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

- - - - - - - -

&

&

?

bbb

bbb

bbb

nnb

nnb

nnb



œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

.œ .œcva le.

.œ .œ.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

- - - - - - - -

lale


xalxuri

&

&

?

bbb

bbb

bbb

86

86

86

Canto

Piano

Moderato

.œF

.œla le,

.œF

.œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

- - - - - -

&

&

?

bbb

bbb

bbb



œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

.œ .œcva le.

.œ .œ.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

- - - - - - - -

&

&

?

bbb

bbb

bbb

nnb

nnb

nnb



œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

.œ .œcva le.

.œ .œ.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

- - - - - - - -

lale


xalxuri

&

&

?

b

b

b

..

..

..

..

..

..

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

œ Jœ Jœ œdiv li da la


œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

- - - - - -

&

&

?

b

b

b

..

..

..

..

..

..



œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

1.

.œ .œcva le.

.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

2.

.œ .œcva le.

.œ...œœœ

U.œ

.œ ..œœu

- - - - - - - - -

1986-88 weli

&

&

?

b

b

b

..

..

..

..

..

..

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

œ Jœ Jœ œdiv li da la


œjœ jœ œ.

.œ .œla le,

.œ .œ.œ .œ

œjœ jœ œ.

- - - - - -

&

&

?

b

b

b

..

..

..

..

..

..



œjœ jœ œ.



œjœ jœ œ.



.œ .œ.œ .œ

1.

.œ .œcva le.

.œ .œ

.œ ‰ œ.œ œ

2.

.œ .œcva le.

.œ...œœœ

U.œ

.œ ..œœu

- - - - - - - - -

1986-88 weli

maia oTiaSvili ia gabunia - mes.gov.ge · etapze. 2016-17 wlebSi daiwera da damtkicda axali...

Documents

Transcript of maia oTiaSvili ia gabunia - mes.gov.ge · etapze. 2016-17 wlebSi daiwera da damtkicda axali...