MADDE VE ISI...03.06.2011 ġULE YILMAZ 2-ISI TAġINIMI (MADDE TAġINIMI –KONVEKSĠYON) Sıvı ve...

MADDE VE ISI

HAZIRLAYANLAR:

Nazlıcan Akyürek&Beyza

NevĢehirli

03.06.2011 1ġULE YILMAZ

SICAKLIK NEDĠR?• Duyularla algılanmakta ve genellikle

sıcak veya soğuk terimleri ile ifade

edilmektedir. Teknik olarak bu

değerlendirme doğru değildir. Ġki cisim

birbirisine temas ettirildiğinde sıcak olan

soğumakta soğuk olan ısınmakta ve belirli

bir süre temas halinde kaldıklarında her

ikisi de aynı sıcaklığa gelmektedir.

Buradan yola çıkarak sıcaklık bir maddenin

ısıl durumunu belirten ve ısı geçiĢine neden

olan etken olarak tanımlanabilir.


TERMOMETRE NEDĠR?

• Bir cismin sıcaklığı ölçmeye

yarayan alete termometre denir.

Termometreler; civalı, etil

alkollü veya metal termometre

olabilir.


HAL DEĞĠġĠMĠBir maddenin sıcaklığı

değiĢmeden moleküller arası

potansiyel enerjisinin ısı alarak ya

da vererek değiĢmesi sonucu

meydana gelir. Saf maddelerin hal

değiĢimi sırasında, sıcaklığı

değiĢmez.


• DONMA

• ERĠME

• BOZUNMA

03.06.2011 ġULE YILMAZ 6

Bu üç seçenek maddenin hal değiĢim sonrasındaki

değiĢim

DONMA• Bir maddenin sıvı halden katı

hale geçmesine denir.

Donmanın meydana geldiği

sıcaklığa da donma sıcaklığı

denir. Donma, erimenin tersi

olarak da ifade edilebilir.

Örneğin su 0 derecede donar.


Bu bir su resmidir.

Suyun donmuş hali ise buzdur.


ERĠME• Bir maddenin ısı alarak sıvı hâle geçmesine

denir. Fiziksel olan bu olayın meydana geldiği

sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Erime, donmanın

tersi olarak da ifade edilebilir. Erime sıcaklığı katı

maddelerde ayırt edici bir özelliktir. Erime sıcaklığı

maddeden maddeye değiĢmektedir. Basınca ve

saflığa bağlı olarak değiĢir. Saf maddelerin erime ve

donma sıcaklıkları eĢittir. Saf maddelerde erime

olayı gerçekleĢirken sıcaklık sabittir, aynı zamanda

ısı artıĢı devam etmektedir ve bu ısı artıĢı katı

madde tamamen eriyene kadar devam eder.

Sonrasında tamamen eriyen maddenin ısı ve

sıcaklık artıĢı bir sonraki hal değiĢimine kadar

sürekli artar.


Katı halde bulunan bir tereyağı.

Eritilerek kek, börek vb. yiyeceklerin

şekillerini alır.


BOZUNMA

• Bütün katı maddeler ısının

etkisiyle erimez.Isı bazı

maddeler üzerinde kalıcı

değiĢiklikler yapar.Isının

maddede oluĢturduğu bu etkiye

bozunma denir.


Bu bir ekmek resmidir.

Bu ekmeklerden bir dilimi

ekmek kızartma makinesine

attık farz edelim.

Şimdi de attığımız ekmeği

unuttuğumuzu düşünelim..

Ekmek yanar. Bunun sebebi bozunmadır. 03.06.2011 12ġULE YILMAZ

BĠZĠ DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN

TEġEKKÜR EDERĠZ=)=)

MADDE

İletken Yalıtkan

ISI

Işıma

(Radyasyon)

Konveksiyon

İletim

çarpışmasıyla

aktarılır

Atom/Molekül

oluşurolabilir olabilir

iletir iletmez

yoluyla iletilir

yoluyla iletilir

yoluyla iletilir


Bütün maddeler tanecikli

yapıya sahiptir.

Taneciklerin hareketi ile

maddenin ısınması

arasında bir

iliĢki var mıdır?03.06.2011 15ġULE YILMAZ

>>> Bir beherin veya deney

tüpünün üçte ikisine kadar

su doldurup yavaĢ yavaĢ ısıtalım.

>>> Sudaki hareketleri

gözlemleyelim:

>>> Görünen hareket, ısınan

molekül yığınlarının

hareketidir.

(Moleküller tek tek gözle

görülemeyecek kadar küçüktür.)

Isı ve hareket ilişkisi sıvı ve gazlarda kolayca görülebilir.

Sonuç: MADDELER ISINDIKÇA MOLEKÜLLER HIZLANIR.

Etkinlik -1


BĠLĠN BAKALIM?

• Beherdeki su ısınırken neler

gözlemlediniz?

• Hareket edenler tek bir molekül mü

yoksa molekül yığınları mı?

• Bu deneyde ısı veren ve ısı alan

maddeler nelerdir?

• Su, ısıyı ısı kaynağından nasıl almıĢ

olabilir?


• ETKĠNLĠK-2

ETKĠNLĠK-2

Bir elektrik sobası veya ocağını,çıplak direnç telleri üste gelecek şekilde yerleştirip güç kaynağına takalım.

Ocağın 20-30 cm üstünden geçen bir el feneriyle oluşturulmuş ışık huzmesini beyaz bir arka zemine(duvar olabilir.)düşürelim.

Direnç akkor haline gelirken ısınan havanın içinde hareket olup olmadığını arkaplanda gözlemleyelim.03.06.2011 18ġULE YILMAZ

ÖĞRENMEK GÜZEL ġEY

Etkinliğimizdeki ısı alıĢveriĢi

kısmen,doğrudan

temas ile olmuĢtur.

Teldeki veya alevdeki hızlı

moleküller hava

moleküllerine çarpıp onları

hızlandırmıĢtır.


ÖZET OLARAK Bütün maddeler(katı,sıvı,gaz)

tanecikli

yapıdadır.

Isıtılan maddenin tanecikleri

sıcaklığın etkisiyle hareketlenirler.

Sıcak moleküller hızlı,soğuk

moleküller

yavaĢ hareket eder.


1.Katı 2.Sıvı

Tanecikler

arasında boĢluk

yoktur.

GenleĢir.

SıkıĢtırılamaz

Tanecikler

arasında boĢluk

azdır.

GenleĢir.

Azda olsa

sıkıĢtırılabilir.

Konulduğu kabın

Ģeklini alır.3.Gaz

Tanecikler arasında büyük

boĢluklar vardır.

Yayılır.

GenleĢir.

Konulduğu kabın Ģeklini alır.

SıkıĢtırılabilir.


MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI

Atom ve molekül tanecikleri aralarındaki

boĢluklardan dolayı maddenin doğada üç Ģekilde

bulunmasını sağlıyordu. Bu tanecikler hareketli yapıya

sahipler. Hareketin nedeni taneciklerin sahip olduğu

enerjidir. Bütün taneciklerin enerji toplamları o

maddenin ısısıdır

Isı alan madenin tanecikleri

hareketliliğini arttırır, ısı veren

maddenin ise tanecikleri

hareketliliklerini azaltırlar.


ISININ YAYILMASI

Isı sıcaktan soğuğa doğru yayılır.


ISI ENERJİSİ 3 FARKLI ŞEKİLDE HAREKET EDEBİLMEKTEDİR.

1- ISININ ĠLETĠM ĠLE TAġINIMI

Isı da bir çeşit enerjidir. Isı enerjisini günlük

hayatımızda çok farklı alanlarda karşımıza

çıkmaktadır. Örneğin kışın evimizi ısıtmaktayız

veya yemeklerimizi pişirmekteyiz.

Tencerenin Metal aksamında ısı iletim

ile taĢınır.


Ġletim, enerji bir cisimden diğer bir cisme

geçtiğinde gerçekleĢmektedir. Örneğin sıcak

bir cisme elimizi değdiğimizde, ısı enerjisi

elimize iletilmekte ve elimizde ısınmaktadır.

Metal cisimler ısı enerjisini mükemmel bir

Ģekilde iletirler. O yüzden bunlara ısı iletkeni

adını takmaktayız. Tahta veya plastik

malzemeler ise ısı enerjisini iyi iletmezler. O

yüzden bunlara ısı yalıtkanı demekteyiz. En

güzel örnek mutfaklarda kullandığımız

tavalardır. Tavların yemek piĢirilen kısmı ısı

iletkeni olan metal malzemelerden yapılırken,

tavayı tutmamızı sağlayan sap kısımları ısı

yalıtkanı olan tahtadan veya kuvvetli

plastikten (bakalit vb.) yapılmaktadır.


ġULE YILMAZ03.06.2011

2- ISI TAġINIMI (MADDE TAġINIMI –

KONVEKSĠYON)

Sıvı ve gaz gibi maddelerin

doğrudan hareket ederek ısıyı

taĢıması olayıdır. Eğer

çorba piĢirdiğimiz tencere

Ģeffaf olsaydı, tencerenin

altındaki sıcak tabana

çarparak ısınan suyun

yükselerek yukarı doğru hareket

ettiğini, tencerenin yukarısındaki

soğuk bölgede bulunan çorbanın

ise aĢağı doğru hareket ettiğini, ve

böylece ısının dairesel bir

hareketle taĢındığını görebilirdik.

Bu çevrimsel hareket yukarıdaki

Ģekilde gösterilmiĢtir. 26

3- IġINIM

Isı taĢınımı olayına verilebilecek en güzel örnek, deniz

kenarlarında oluĢan meltem rüzgarlarıdır. Gündüzleri kara

üzerindeki hava, deniz üzerindeki havadan daha hızlı ısınmakta,

böylece deniz üzerindeki soğuk hava kara yönünde hareket

ederek serin meltem rüzgarlarını oluĢturmaktadır. Gündüzleri

soğuk hava karaya doğru esmektedir. AkĢamları ise kara

üzerindeki hava deniz üzerindeki havaya nispeten çok daha hızlı

bir Ģekilde soğumakta. Böylece rüzgar yön değiĢtirerek serin

hava denize doğru esmektedir.


GüneĢin ıĢığı ve ısı enerjisi bize ısı iletimi veya ısı

taĢınımı ile taĢınamaz çünkü uzayda hava

bulunmamaktadır. Uzay bir boĢluktan oluĢmaktadır ve

enerjiyi güneĢten dünyaya taĢıyacak bir ortam

bulunmamaktadır. GüneĢten dünyamıza ıĢık ve ısı enerjisi

doğrudan ıĢın demetleri olarak gelmektedir. Bu tür ısı

hareketine ıĢınım adına vermekteyiz. GüneĢ enerjisi

dünyamıza çarptığında, bu ıĢınım ya çarptığı cisim

tarafından yutulmakta ya da yansıtılmaktadır. Koyu renkli

yüzeyler güneĢ enerjisini yutarken, açık renkli yüzeyler de

yansıtmaktadır.


EĞLENELĠM

Isı iletim yoluyla katılarda yayılır,Bizim sınıfta herkes bu konuya bayılır,Diğer yayılma yollarını sorarsanız eğer,Onlar konveksiyon ve ıĢıma yollarıdır.

Isıyı iyi iletir bütün metaller,Demir, gümüĢ ve daha neler,Tahta yalıtkandır ısı iletim yönüyle,Öğrenelim bu konuyu bütün içeriğiyle.

Ahmet tahta zeminde otururken bir gün,Beton zemine geçince daha çabuk üĢüyormuĢ,Bunun nedenini düĢünüp dururken her gün,Isının iletimle yayılmasını henüz bilmiyormuĢ.

ISININ ĠLETĠMĠ


Beton tahtaya göre ısıyı daha iyi iletir,Bu yüzden Ahmet betonda daha çabuk üĢür,ÇalıĢınca Ahmet bu konuya güzelce,Bu gibi soruları çözüyormuĢ basitçe.

Annem çorba yaparken tahta kaĢık kullanır,Çünkü tahta kaĢık ısıyı iletmemekte,Eğer demir kaĢık kullansaydı sıcak yemekte,Bir zaman sonra kaĢığı tutmakta zorlanır.

Fen ve Teknoloji dersi 6.sınıf konusu,Isının iletim yoluyla yayılması,Biraz anlattım ben bu konuyu sizlere,AraĢtırmak düĢüyor gerisini herkese.

ÇalıĢalım arkadaĢlar, poster hazırlayalım,Güzel öğretmenlerimizi hiç kırmayalım,Fen ve Teknoloji Dersini hafife almayalım,Isının iletim yoluyla yayılmasını tekrarlayalım.


ISI YALITIMIIsı yalıtımı maddelerin ısı alıĢveriĢlerini

önlemektir. Maddenin sıcak kalmasını sağlamak

yada tersi soğuk kalmasını sağlamak ısı

yalıtımıdır.

Evlerimiz kıĢın birçok yönden ısı

kaybeder.

Bu kayıp yalıtım ile önlenir. 03.06.2011 31ġULE YILMAZ

Kapı ve camlar çift cam olabilir.

Ġki cam arasındaki durgun hava ısı kaybını önler



Tavan arasına , cam elyafı , Yanmaz köpük malzemeler

döĢenebilir. Ev tabanlarına halı döĢenebilir. Duvarlara

içten yada dıĢtan strafor (köpük) döĢenip üstleri

sıvanabilir. Duvarlar delikli tuğlalar ile örülebilir.

03.06.2011 34ġULE YILMAZNedenini resimlere bakarak tartıĢınız.

Ġtfaiyeciler özel giysiler giyerler. Bu giysiler onları yüksek ısıdan korur.


MADDE VE ISI...03.06.2011 ġULE YILMAZ 2-ISI TAġINIMI (MADDE TAġINIMI –KONVEKSĠYON) Sıvı ve...

Documents

Transcript of MADDE VE ISI...03.06.2011 ġULE YILMAZ 2-ISI TAġINIMI (MADDE TAġINIMI –KONVEKSĠYON) Sıvı ve...