MADDE VE ISI
HAZIRLAYANLAR:
Nazlıcan Akyürek&Beyza
NevĢehirli
03.06.2011 1ġULE YILMAZ
SICAKLIK NEDĠR?• Duyularla algılanmakta ve genellikle
sıcak veya soğuk terimleri ile ifade
edilmektedir. Teknik olarak bu
değerlendirme doğru değildir. Ġki cisim
birbirisine temas ettirildiğinde sıcak olan
soğumakta soğuk olan ısınmakta ve belirli
bir süre temas halinde kaldıklarında her
ikisi de aynı sıcaklığa gelmektedir.
Buradan yola çıkarak sıcaklık bir maddenin
ısıl durumunu belirten ve ısı geçiĢine neden
olan etken olarak tanımlanabilir.
03.06.2011 2ġULE YILMAZ
TERMOMETRE NEDĠR?
• Bir cismin sıcaklığı ölçmeye
yarayan alete termometre denir.
Termometreler; civalı, etil
alkollü veya metal termometre
olabilir.
03.06.2011 3ġULE YILMAZ
03.06.2011 4ġULE YILMAZ
HAL DEĞĠġĠMĠBir maddenin sıcaklığı
değiĢmeden moleküller arası
potansiyel enerjisinin ısı alarak ya
da vererek değiĢmesi sonucu
meydana gelir. Saf maddelerin hal
değiĢimi sırasında, sıcaklığı
değiĢmez.
03.06.2011 5ġULE YILMAZ
• DONMA
• ERĠME
• BOZUNMA
03.06.2011 ġULE YILMAZ 6
Bu üç seçenek maddenin hal değiĢim sonrasındaki
değiĢim
DONMA• Bir maddenin sıvı halden katı
hale geçmesine denir.
Donmanın meydana geldiği
sıcaklığa da donma sıcaklığı
denir. Donma, erimenin tersi
olarak da ifade edilebilir.
Örneğin su 0 derecede donar.
03.06.2011 7ġULE YILMAZ
Bu bir su resmidir.
Suyun donmuş hali ise buzdur.
03.06.2011 8ġULE YILMAZ
ERĠME• Bir maddenin ısı alarak sıvı hâle geçmesine
denir. Fiziksel olan bu olayın meydana geldiği
sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Erime, donmanın
tersi olarak da ifade edilebilir. Erime sıcaklığı katı
maddelerde ayırt edici bir özelliktir. Erime sıcaklığı
maddeden maddeye değiĢmektedir. Basınca ve
saflığa bağlı olarak değiĢir. Saf maddelerin erime ve
donma sıcaklıkları eĢittir. Saf maddelerde erime
olayı gerçekleĢirken sıcaklık sabittir, aynı zamanda
ısı artıĢı devam etmektedir ve bu ısı artıĢı katı
madde tamamen eriyene kadar devam eder.
Sonrasında tamamen eriyen maddenin ısı ve
sıcaklık artıĢı bir sonraki hal değiĢimine kadar
sürekli artar.
03.06.2011 9ġULE YILMAZ
Katı halde bulunan bir tereyağı.
Eritilerek kek, börek vb. yiyeceklerin
şekillerini alır.
03.06.2011 10ġULE YILMAZ
BOZUNMA
• Bütün katı maddeler ısının
etkisiyle erimez.Isı bazı
maddeler üzerinde kalıcı
değiĢiklikler yapar.Isının
maddede oluĢturduğu bu etkiye
bozunma denir.
03.06.2011 11ġULE YILMAZ
Bu bir ekmek resmidir.
Bu ekmeklerden bir dilimi
ekmek kızartma makinesine
attık farz edelim.
Şimdi de attığımız ekmeği
unuttuğumuzu düşünelim..
Ekmek yanar. Bunun sebebi bozunmadır. 03.06.2011 12ġULE YILMAZ
03.06.2011 13ġULE YILMAZ
BĠZĠ DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN
TEġEKKÜR EDERĠZ=)=)
MADDE
İletken Yalıtkan
ISI
Işıma
(Radyasyon)
Konveksiyon
İletim
çarpışmasıyla
aktarılır
Atom/Molekül
oluşurolabilir olabilir
iletir iletmez
yoluyla iletilir
yoluyla iletilir
yoluyla iletilir
03.06.2011 14ġULE YILMAZ
Bütün maddeler tanecikli
yapıya sahiptir.
Taneciklerin hareketi ile
maddenin ısınması
arasında bir
iliĢki var mıdır?03.06.2011 15ġULE YILMAZ
>>> Bir beherin veya deney
tüpünün üçte ikisine kadar
su doldurup yavaĢ yavaĢ ısıtalım.
>>> Sudaki hareketleri
gözlemleyelim:
>>> Görünen hareket, ısınan
molekül yığınlarının
hareketidir.
(Moleküller tek tek gözle
görülemeyecek kadar küçüktür.)
Isı ve hareket ilişkisi sıvı ve gazlarda kolayca görülebilir.
Sonuç: MADDELER ISINDIKÇA MOLEKÜLLER HIZLANIR.
Etkinlik -1
03.06.2011 16ġULE YILMAZ
BĠLĠN BAKALIM?
• Beherdeki su ısınırken neler
gözlemlediniz?
• Hareket edenler tek bir molekül mü
yoksa molekül yığınları mı?
• Bu deneyde ısı veren ve ısı alan
maddeler nelerdir?
• Su, ısıyı ısı kaynağından nasıl almıĢ
olabilir?
03.06.2011 17ġULE YILMAZ
• ETKĠNLĠK-2
ETKĠNLĠK-2
Bir elektrik sobası veya ocağını,çıplak direnç telleri üste gelecek şekilde yerleştirip güç kaynağına takalım.
Ocağın 20-30 cm üstünden geçen bir el feneriyle oluşturulmuş ışık huzmesini beyaz bir arka zemine(duvar olabilir.)düşürelim.
Direnç akkor haline gelirken ısınan havanın içinde hareket olup olmadığını arkaplanda gözlemleyelim.03.06.2011 18ġULE YILMAZ
ÖĞRENMEK GÜZEL ġEY
Etkinliğimizdeki ısı alıĢveriĢi
kısmen,doğrudan
temas ile olmuĢtur.
Teldeki veya alevdeki hızlı
moleküller hava
moleküllerine çarpıp onları
hızlandırmıĢtır.
03.06.2011 19ġULE YILMAZ
ÖZET OLARAK Bütün maddeler(katı,sıvı,gaz)
tanecikli
yapıdadır.
Isıtılan maddenin tanecikleri
sıcaklığın etkisiyle hareketlenirler.
Sıcak moleküller hızlı,soğuk
moleküller
yavaĢ hareket eder.
03.06.2011 20ġULE YILMAZ
1.Katı 2.Sıvı
Tanecikler
arasında boĢluk
yoktur.
GenleĢir.
SıkıĢtırılamaz
Tanecikler
arasında boĢluk
azdır.
GenleĢir.
Azda olsa
sıkıĢtırılabilir.
Konulduğu kabın
Ģeklini alır.3.Gaz
Tanecikler arasında büyük
boĢluklar vardır.
Yayılır.
GenleĢir.
Konulduğu kabın Ģeklini alır.
SıkıĢtırılabilir.
03.06.2011 21ġULE YILMAZ
MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI
Atom ve molekül tanecikleri aralarındaki
boĢluklardan dolayı maddenin doğada üç Ģekilde
bulunmasını sağlıyordu. Bu tanecikler hareketli yapıya
sahipler. Hareketin nedeni taneciklerin sahip olduğu
enerjidir. Bütün taneciklerin enerji toplamları o
maddenin ısısıdır
Isı alan madenin tanecikleri
hareketliliğini arttırır, ısı veren
maddenin ise tanecikleri
hareketliliklerini azaltırlar.
03.06.2011 22ġULE YILMAZ
ISININ YAYILMASI
Isı sıcaktan soğuğa doğru yayılır.
03.06.2011 23ġULE YILMAZ
ISI ENERJİSİ 3 FARKLI ŞEKİLDE HAREKET EDEBİLMEKTEDİR.
1- ISININ ĠLETĠM ĠLE TAġINIMI
Isı da bir çeşit enerjidir. Isı enerjisini günlük
hayatımızda çok farklı alanlarda karşımıza
çıkmaktadır. Örneğin kışın evimizi ısıtmaktayız
veya yemeklerimizi pişirmekteyiz.
Tencerenin Metal aksamında ısı iletim
ile taĢınır.
03.06.2011 24ġULE YILMAZ
Ġletim, enerji bir cisimden diğer bir cisme
geçtiğinde gerçekleĢmektedir. Örneğin sıcak
bir cisme elimizi değdiğimizde, ısı enerjisi
elimize iletilmekte ve elimizde ısınmaktadır.
Metal cisimler ısı enerjisini mükemmel bir
Ģekilde iletirler. O yüzden bunlara ısı iletkeni
adını takmaktayız. Tahta veya plastik
malzemeler ise ısı enerjisini iyi iletmezler. O
yüzden bunlara ısı yalıtkanı demekteyiz. En
güzel örnek mutfaklarda kullandığımız
tavalardır. Tavların yemek piĢirilen kısmı ısı
iletkeni olan metal malzemelerden yapılırken,
tavayı tutmamızı sağlayan sap kısımları ısı
yalıtkanı olan tahtadan veya kuvvetli
plastikten (bakalit vb.) yapılmaktadır.
03.06.2011 25ġULE YILMAZ
ġULE YILMAZ03.06.2011
2- ISI TAġINIMI (MADDE TAġINIMI –
KONVEKSĠYON)
Sıvı ve gaz gibi maddelerin
doğrudan hareket ederek ısıyı
taĢıması olayıdır. Eğer
çorba piĢirdiğimiz tencere
Ģeffaf olsaydı, tencerenin
altındaki sıcak tabana
çarparak ısınan suyun
yükselerek yukarı doğru hareket
ettiğini, tencerenin yukarısındaki
soğuk bölgede bulunan çorbanın
ise aĢağı doğru hareket ettiğini, ve
böylece ısının dairesel bir
hareketle taĢındığını görebilirdik.
Bu çevrimsel hareket yukarıdaki
Ģekilde gösterilmiĢtir. 26
3- IġINIM
Isı taĢınımı olayına verilebilecek en güzel örnek, deniz
kenarlarında oluĢan meltem rüzgarlarıdır. Gündüzleri kara
üzerindeki hava, deniz üzerindeki havadan daha hızlı ısınmakta,
böylece deniz üzerindeki soğuk hava kara yönünde hareket
ederek serin meltem rüzgarlarını oluĢturmaktadır. Gündüzleri
soğuk hava karaya doğru esmektedir. AkĢamları ise kara
üzerindeki hava deniz üzerindeki havaya nispeten çok daha hızlı
bir Ģekilde soğumakta. Böylece rüzgar yön değiĢtirerek serin
hava denize doğru esmektedir.
03.06.2011 27ġULE YILMAZ
GüneĢin ıĢığı ve ısı enerjisi bize ısı iletimi veya ısı
taĢınımı ile taĢınamaz çünkü uzayda hava
bulunmamaktadır. Uzay bir boĢluktan oluĢmaktadır ve
enerjiyi güneĢten dünyaya taĢıyacak bir ortam
bulunmamaktadır. GüneĢten dünyamıza ıĢık ve ısı enerjisi
doğrudan ıĢın demetleri olarak gelmektedir. Bu tür ısı
hareketine ıĢınım adına vermekteyiz. GüneĢ enerjisi
dünyamıza çarptığında, bu ıĢınım ya çarptığı cisim
tarafından yutulmakta ya da yansıtılmaktadır. Koyu renkli
yüzeyler güneĢ enerjisini yutarken, açık renkli yüzeyler de
yansıtmaktadır.
03.06.2011 28ġULE YILMAZ
EĞLENELĠM
Isı iletim yoluyla katılarda yayılır,Bizim sınıfta herkes bu konuya bayılır,Diğer yayılma yollarını sorarsanız eğer,Onlar konveksiyon ve ıĢıma yollarıdır.
Isıyı iyi iletir bütün metaller,Demir, gümüĢ ve daha neler,Tahta yalıtkandır ısı iletim yönüyle,Öğrenelim bu konuyu bütün içeriğiyle.
Ahmet tahta zeminde otururken bir gün,Beton zemine geçince daha çabuk üĢüyormuĢ,Bunun nedenini düĢünüp dururken her gün,Isının iletimle yayılmasını henüz bilmiyormuĢ.
ISININ ĠLETĠMĠ
03.06.2011 29ġULE YILMAZ
Beton tahtaya göre ısıyı daha iyi iletir,Bu yüzden Ahmet betonda daha çabuk üĢür,ÇalıĢınca Ahmet bu konuya güzelce,Bu gibi soruları çözüyormuĢ basitçe.
Annem çorba yaparken tahta kaĢık kullanır,Çünkü tahta kaĢık ısıyı iletmemekte,Eğer demir kaĢık kullansaydı sıcak yemekte,Bir zaman sonra kaĢığı tutmakta zorlanır.
Fen ve Teknoloji dersi 6.sınıf konusu,Isının iletim yoluyla yayılması,Biraz anlattım ben bu konuyu sizlere,AraĢtırmak düĢüyor gerisini herkese.
ÇalıĢalım arkadaĢlar, poster hazırlayalım,Güzel öğretmenlerimizi hiç kırmayalım,Fen ve Teknoloji Dersini hafife almayalım,Isının iletim yoluyla yayılmasını tekrarlayalım.
03.06.2011 30ġULE YILMAZ
ISI YALITIMIIsı yalıtımı maddelerin ısı alıĢveriĢlerini
önlemektir. Maddenin sıcak kalmasını sağlamak
yada tersi soğuk kalmasını sağlamak ısı
yalıtımıdır.
Evlerimiz kıĢın birçok yönden ısı
kaybeder.
Bu kayıp yalıtım ile önlenir. 03.06.2011 31ġULE YILMAZ
Kapı ve camlar çift cam olabilir.
Ġki cam arasındaki durgun hava ısı kaybını önler
03.06.2011 32ġULE YILMAZ
03.06.2011 33ġULE YILMAZ
Tavan arasına , cam elyafı , Yanmaz köpük malzemeler
döĢenebilir. Ev tabanlarına halı döĢenebilir. Duvarlara
içten yada dıĢtan strafor (köpük) döĢenip üstleri
sıvanabilir. Duvarlar delikli tuğlalar ile örülebilir.
03.06.2011 34ġULE YILMAZNedenini resimlere bakarak tartıĢınız.
Ġtfaiyeciler özel giysiler giyerler. Bu giysiler onları yüksek ısıdan korur.
03.06.2011 35ġULE YILMAZ
Top Related