Năm 2014

1

Nâng cao kiến thức cơ bản về HIV/AIDS và sức khỏe sinh sản cho nhân viên tiếp thị bia của công ty VBL nhằm dự phòng lây nhiễm HIV, các nhiễm trùng qua đường tình dục và các vấn đề cơ bản của sức khỏe sinh sản phụ nữ.

2

1. Kiến thức cơ bản về HIV

2. Nhiễm trùng qua đường tình dục (STIs)

3. Tình dục an toàn

4. Sử dụng bao cao su đúng cách

5. Kế hoạch hóa gia đình

6. Chăm sóc thai và chăm sóc sau sinh

3

ĐẶC ĐIỂM CỦA HIV

5

Người nhiễm HIV sẽ mang vi rút này suốt đời.

Chưa có thuốc nào giết chết được HIV hoặc loại bỏ HIV ra khỏi cơ thể người nhiễm.

Đến nay chưa có vắc xin để phòng tránh nhiễm HIV

HIV phát triển rất chậm trong cơ thể (6-12 năm).

Sinh sống và phát triển trong máu của cơ thể người

HIV sống sót tốt nhất trong không khí ấm, ẩm và môi trường tối - như hậu môn, âm đạo và trong ống tiêm

Có thể sống trong xác chết > 24 giờ Không chết:Tia cực tím, Tia X quang, Cồn 90%. Tồn tại trong giọt máu khô trong điều kiện phòng

thí nghiệm là 230 C đến 7 ngày.

HIV rất dễ bị tổn thương và bắt đầu chết khi tiếp xúc với không khí.Bị phá hủy ở nhiệt độ 560 C trong 20 phút.Trong chế phẩm đông khô bị tiêu diệt ở nhiệt độ 680 C trong 2 giờ Bất hoạt:

Ánh sáng mặt trời Các thuốc sát trùng thông thường như nước Javen

5%, Cồn 70%, nước oxy già 6‰, (trong vòng 3’-5’) Độ pH dưới 5 (Như giấm chua, nước chanh...) Hoặc pH trên 10 (Như nước vôi trong...)

HIV có nhiều nhất trong máu:1.000.000V/1ml

Tinh dịch; dịch âm đạo

Sữa mẹ,

Ngoài ra: mồ hôi, nước bọt, các dịch màng tim,

màng phổi, nước ối, thậm chí trong nước tiểu.

Điều kiện lây truyền HIV

1. HIV phải đủ ngưỡng lây.

2. Phải có đường vào thẳng trong máu.

Bạn biết gì về HIV

Chu kỳ phát triển của HIV trong tế bào

15

Assembly of New Infectious Virion

Viral RNA

GP120/41

Source: Protease Inhibitors: Targeting the HAART of HIV DVD F1-N0003 12-03

16

Release of New Infectious Virion

HIV

Host Cell

Source: Protease Inhibitors: Targeting the HAART of HIV DVD F1-N0003 12-03

Thời gian nửa chu trình sống (half – line )

của HIV trong huyết tương chỉ có 6 giờ .

Thời gian nửa chu trình sống của tế bào

máu mới bị nhiễm HIV chỉ có 2 ngày .

Rửa vết thương dưới vòi nước 5 phút với xà phòng hoặc nước chanh

Không nặn vết thương Uống thuốc điều trị phơi nhiễm

Thời gian vàng: “ 3-6 giờ” Thời gian tối đa: “72 giờ”

(1) Tình dục không an toàn: Giao hợp qua đường âm đạo không dùng bao cao su Giao hợp qua hậu môn không dùng bao cao su (nam

với nữ; nữ với nam hoặc nam với nam)

(2) Máu có HIV dương tính vào dòng máu của cơ thể người khác thông qua:

Dùng chung kim tiêm khi tiêm chích ma tuý

(3)Từ mẹ sang con: Mẹ có HIV dương tính truyền bệnh sang cho con qua

thai nghén, khi sinh hoặc qua cho con bú sữa mẹ

Ôm hôn xã giao, Bắt tay, Xoa bóp, Nói chuyện, Ho, hắt hơi, Dùng chung quần áo, bát đũa, cốc chén, nhà

vệ sinh, bồn tắm v.v... Ruồi, muỗi, các loại côn trùng không làm lây

truyền HIV.

Kết quả xét nghiệm HIV(-):

Là trong máu của bạn không có kháng thể

chống lại HIV, bạn không bị nhiễm HIV.

Cũng có thể bạn đã bị nhiễm HIV rồi nhưng

đang trong thời “kỳ cửa sổ”. Cần đi xét nghiệm

lại sau 3 tháng.

Kết quả xét nghiệm HIV(+):

Bạn đã bị nhiễm HIV rồi đấy!

Cũng có trường hợp (+) giả, nhưng rất hiếm.

Tiêm chích ma tuý có dùng chung bơm kim tiêm với

những người bạn khác.

Bị vật sắc, nhọn dính máu có HIV đâm, cắt thủng da.

Dùng chung bàn chải đánh răng, dao cạo mặt dính

máu có HIV.

Nhận máu truyền của người nhiễm HIV.

Quan hệ tình dục với người nhiễm HIV mà không sử

dụng BCS đúng cách.

Hạn chế các trường hợp cần phải truyền máu;

Truyền máu tự thân.

Xét nghiệm sàng lọc HIV ở máu, tinh dịch, phủ tạng

của người cho.

Mọi dụng cụ xuyên chích qua đều phải được tiệt

trùng cẩn thận

Người nghiện chích ma túy dùng BKT riêng.

Mang găng tay, kính bảo vệ mắt, khẩu trang khi cấp

cứu hoặc chăm sóc người nhiễm HIV.

Sống chung thủy

Dùng BCS thường xuyên và đúng phương

pháp khi có QHTD

Phát hiện sớm, chữa kịp thời và triệt để,

hiệu quả các bệnh lây truyền qua đường

tình dục (BLTQĐTD)

Phụ nữ nhiễm HIV thì không nên mang thai:

Thai có thể dị dạng, chết lưu.

Trẻ có thể bị nhiễm HIV

Trẻ sớm bị mồ côi

Xét nghiệm HIV tự nguyện khi có ý định mang thai

Nếu phụ nữ nhiễm HIV đã có thai thì:

Cần khám thai và được tư vấn nếu muốn giữ thai.

Đến bệnh viện để được điều trị thuốc kháng vi rút giảm

2/3 số trẻ có thể bị nhiễm HIV.

Tình dục an toàn là bất cứ hoạt động tình dục nào ngăn ngừa sự lây truyền của dịch cơ thể có thể bị nhiễm bệnh từ người này sang người khác.

Những dịch cơ thể này là máu, tinh dịch và dịch tiết âm đạo.

Xoa bóp Ôm Hôn Cọ sát cơ thể với cơ thể Hôn cơ thể Thủ dâm lẫn nhau Bất cứ hoạt động tình dục nào không liên quan

đến tiếp xúc với dịch cơ thể

* Những hành vi này ít an toàn hơn bởi vì có một nguy cơ nhỏ của việc trao đổi dịch cơ thể nếu một người có bất cứ vết cắt hay vết thương hở miệng nào:

tình dục bằng miệng (sử dụng một rào cản bằng cao su hoặc bao cao su sẽ có thể làm giảm nguy cơ)

sờ âm đạo hoặc hậu môn bằng tay khi có vết cắt hoặc vết thương trên ngón tay

giao hợp qua hậu môn/ qua âm đạo không bao cao su điều khiển bằng tay (đặt bàn tay hoặc ngập ngón tay

vào trong trực tràng hoặc âm đạo). Điều này có khả năng gây ra rách thành âm đạo hoặc thành trực tràng

tình dục bằng miệng/qua hậu môn – đây đặc biệt là đối với việc lây truyền của bệnh viêm gan A

có quan hệ tình dục không dùng bao cao su trong quá trình kinh nguyệt của phụ nữ

có quan hệ tình dục không có bao cao su khi một người có một bệnh lây truyền qua đường tình dục khác

37

Nhiễm trùng qua đường tình dục là một dạng nhiễm trùng chủ yếu do quan hệ tình dục với người bệnh.

Một số nhiễm trùng LTQĐTD thường gặp là:

1. Lậu 2. Giang mai 3. Hạ cam mềm 4. Sùi mào gà5. Mụn rộp sinh dục 6. Viêm gan siêu vi B7. HIV/AIDS

38

Trùng roi

Lây truyền qua đường tình dục

Do trùng roi Trichomonas vaginalis

Tỷ lệ lây truyền cao: 70% sau một lần giao hợp với người bị nhiễm bệnh

Huyết trắng mủ, mùi hôi, lượng nhiều có thể kèm ngứa âm hộ

Chất tiết âm đạo có thể chảy rỉ rả

Hình ảnh chấm, mảng viêm đỏ ở ÂĐ và CTC (hình ảnh trái dâu tây) - mật độ trùng roi cao

Viêm Âm đạo do Trichomonas vaginalis

75% phụ nữ bị ít nhất 1 lần trong đời

45% phụ nữ bị viêm ÂĐ âm hộ do nấm 2 lần/năm

Candida albicans: 85 - 90%

Sử dụng kháng sinh kéo dài

Điều trị thuốc ức chế miễn dịch

Có thai

Tiểu đường

Thiếu máu mãn tính

Viêm Âm đạo do nấm

Huyết trắng: loãng hay đặc.

Đau ÂĐ, giao hợp đau, nóng rát âm hộ, kích thích, ngứa, tiểu rát

Đỏ, phù nề vùng da âm hộ, môi lớn, bé.

Nhú mủ ở ngoại biên các vùng viêm đỏ, dính với huyết trắng đục.

Cổ tử cung bình thường.

Viêm Âm đạo do nấm

Viêm do nấm

Bệnh lây truyền qua đường tình dục nghiêm trọng và phức tạp: Lậu. Chlamydia. HIV / AIDS

Hầu hết nhiễm HPV xảy ra không triệu chứng, nhiều khi tự thoái triển mà không cần điều trị

Nhiễm HPV các nhóm nguy cơ cao có thể tồn tại lâu, mãn tính, thường kết hợp với hầu hết các loại ung thư cổ tử cung, và nhiều loại ung thư âm hộ, âm đạo và hậu môn

Nhiễm HPV nhóm nguy cơ cao là một điều kiện cần thiết cho sự phát triển ung thư cổ tử cung, nhưng đa số các trường hợp nhiễm HPV nguy cơ cao không dẫn đến ung thư cổ tử cung1

Những phụ nữ đã nhiễm HPV nhóm nguy cơ cao nhưng đã tự khỏi và có xét nghiệm HPV DNA âm tính thì có rất ít nguy cơ có ung thư cổ tử cung sau nầy

Tất cả phụ nữ đang có sinh hoạt tình dục đều có

nguy cơ nhiễm HPV nhóm nguy cơ cao gây ung

thư

Nguy cơ này bắt đầu từ lần quan hệ tình dục

đầu tiên và kéo dài suốt cuộc đời.

Người ta ước tính rằng, khoảng 50- 80% phụ nữ

có một lần nhiễm HPV trong suốt đời họ.

Khoảng 50% trường hợp nhiễm HPV đó là

nhóm nguy cơ cao gây ung thư

Nhiễm HPV mới có thể xảy ra vào bất cứ tuổi nào

Tần suất nhiễm HPV cao nhất (khoảng 20%) ở phụ nữ dưới 25 tuổi

Tỷ lệ nhiễm HPV nhóm nguy cơ cao khoảng 5% đối với phụ nữ trong độ tuổi 25-55

Tuổi càng cao thì càng ít nhiễm mới HPV nhưng nguy cơ nhiễm mãn tính lại gia tăng8

CTC BTLoạn sản

nhẹLoạn sản

vừa & nặngUng thư xâm lấn

Phơi nhiễm với HPV

60% thoái triển

15% Loạn sản nhẹ tiến triển thanh lọan sản vừa và nặng ( 2-4 năm)

30-70% : ung thư xâm lấn ( 10 năm )

Đau đầu, sốt và mệt mỏi là những triệu chứng ban đầu

Những triệu chứng về sau là: nước tiểu đậm màu, đau bụng dưới, bệnh vàng da (màu vàng của da)

Thường không có triệu chứng rõ rệt* Hậu quả: Có thể dẫn đến viêm gan mãn tính Gây đến gan to và đôi khi dẫn đến suy gan và tử

vong Không có thuốc điều trị đặc hiệu

Viêm tiểu khung dẫn đến thai ngoài TC hay vô sinh.

Gây sây thai, đẻ non, và trẻ thiếu cân. Viêm kết mạc mắt sơ sinh, viêm phổi, giang

mai bẩm sinh, nhiễm HIV… Tăng nguy cơ nhiễm HIV (đặc biệt là những

bệnh có loét). Tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung. Đối với nam có thể gây viêm mào tinh dẫn đến

vô sinh. Các trường hợp nhiễm không triệu chứng làm

tăng nguy cơ lan truyền.

Tất cả mọi người đều có nguy cơ bị lây nhiễm các nhiễm trùng LTQĐTD

Các đối tượng sau có nhiều nguy cơ hơn: Phụ nữ Người có nhiều bạn tình Người có hành vi tình dục không an toàn Gái mại dâm và những người tiêm chích ma

tuý. Lưu ý: Nhiều phụ nữ đã bị mắc nhiễm trùng

LTQĐTD nhưng vẫn không có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào xét nghiệm định kỳ 6 tháng/lần

94

Tiết dịch bất thường ở bộ phận sinh dục Tiểu buốt rát hay khó đi tiểu Nước tiểu đục, hoặc có mủ, hay có màu

hồng như máu Ngứa ở bộ phận sinh dục, hậu môn, vùng

lông mu Đau bụng dưới (ở nữ) hay đau khi quan hệ

tình dục Có vết lở loét đau hoặc không đau, mụn

nước ở bộ phận sinh dục95

Tất cả các nhiễm trùng LTQĐTD đều có thể phòng ngừa và hầu hết có thể điều trị khỏi

Nên đi khám ở các cơ sở y tế để được chẩn đoán xác định và được điều trị

Không nên tự mua thuốc uống hay tự điều trị (dù các dấu hiệu này có thể tự mất đi sau một thời gian ngắn)

Khi bị bệnh, cần thông báo cho vợ/chồng/ bạn tình biết để tất cả cùng điều trị.

Trong khi điều trị, luôn dùng BCS khi QHTD.96

Phải luôn luôn ghi nhớ:

THỰC HIỆN TÌNH DỤC AN TOÀN

97

98

Tình dục an toàn là cách hưởng thụ tình dục mà vẫn có thể giảm được nguy cơ lây nhiễm các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (kể cả HIV).

Nguyên tắc cơ bản của tình dục an toàn Không bao giờ để máu, tinh dịch hoặc dịch âm

đạo từ người bạn tình xâm nhập vào cơ thể của bạn, ngoại trừ bạn biết chắc rằng (???) người bạn tình không bị mắc nhiễm trùng LTQĐTD.

99

Kiêng nhịn (không hoặc tránh những cách QHTD không an toàn và biết hưởng thụ tình dục không giao hợp (Ôm ấp, xoa bóp, thủ dâm, hôn môi, vuốt ve, hôn cơ thể, cọ xát lẫn nhau…).

Chung thủy với người bạn tình mà bạn biết chắc (???) không bị nhiễm BLTQĐTD và HIV.

Luôn luôn sử dụng bao cao su đúng cách khi giao hợp qua âm đạo, hậu môn và qua miệng.

100

101

Sự mang thai xảy ra như kết quả của giao tử cái hay noãn bào (trứng) bị một giao tử đực tinh trùng xâm nhập trong một quá trình được gọi là “thụ thai”.

102

Kế hoạch hoá gia đình một khía cạnh rất quan trọng của chăm sóc SKSS:

•Tránh có thai ngòai ý muốn.

•Giảm bệnh tật cho mẹ.

•Chủ động có con theo ý muốn, nâng cao sức khỏe và cuộc sống của thai nhi.

•Nâng cao chất lượng cuộc sống cho người phụ nữ

•Gia đình hạnh phúc

•Xã hội phồn vinh

* Ưu điểm Không mất tiền Không có nguy cơ mang thai Không có nguy cơ bị mắc các bệnh lây truyền qua

đường tình dục và HIV

* Nhược điểm: Đòi hỏi động cơ cao và tự điều khiển Không thể thực hiện: nếu 1 người không muốn

kiêng giao hợp, còn người kia lại muốn

Kiêng quan hệ tình dục

Đảm bảo đủ 3 điều kiệnĐảm bảo đủ 3 điều kiện• Cho con bú hoàn toàn.• Chưa có kinh trở lại• Con dưới 6 tháng tuổi

Không sử dụng khi• Không cho con bú hoàn toàn, có kinh trở lại và con trên 6

tháng tuổi• Mẹ bị nhiễm khuẩn cấp• Mẹ nhiễm HIV• Sử dụng thuốc có chống chỉ định cho con bú• Mẹ thiếu sữa nên không cho con bú hoàn toàn

Ưu• Tự nhiên• Dễ áp dụng ( mọi lúc mọi nơi)• Kín đáo Khuyết• Tỷ lệ ngừa thai thấp• Kinh đều

Bao cao su mỏng bao bên ngoài dương vật trong khi quan hệ tình dục

Tránh thai

Phòng HIV/AIDS, STIs

BAO CAO SU

• Sản xuất từ chất latex

• Đòi hỏi dương vật phải cương cứng

• Hiệu quả cao nếu sử dụng đúng cách

• Sử dụng với chất bôi trơn gốc nước

• Chỉ sử dụng 1 lần

• Do nam giới kiểm soát

• Rẻ và có sẵn mọi nơi

dễ sử dụng dễ mang theo chỉ sử dụng khi cần thiết có thể mua tại hiệu thuốc giúp bảo vệ chống lại những bệnh lây truyền

qua đường tình dục trong đó có HIV/AIDS chỉ có 2 - 10 % cơ hội mang thai nếu sử dụng

đúng cách  

phải được đeo vào trước khi quan hệ tình dục

nếu sử dụng không đúng cách có thể bị tuột ra hoặc bị rách

một số người bị dị ứng với cao su

116

1. Thảo luận sử dụng bao cao su với bạn tình

2. Khơi gợi tình dục và cương cứng

3. Mở gói bao cao su, lấy ra

4. Đẩy không khí ra khỏi bao cao su

5. Lăn bao cao su đến cuối dương vật

6. Bôi chất bôi trơn lên BCS

7. Giao hợp

8. Cực khoái/ phóng tinh trùng

9. Giữ vành bao cao su và kéo dương vật ra

10. Bỏ bao cao su ra

11. Hết cương cứng

12 Vứt bao cao su đi một cách an toàn

• Làm từ chất polyurethane

• Có thể sử dụng lại

• Vòng đeo lỏng

• Đặt trước khi giao hợp

• Không cần tháo bỏ ngay khi giao hợp

• Sử dụng được với mọi chất bội trơn

• Phụ nữ chủ động

• An toàn cho quan hệ đường hậu môn

CHƯA CÓ Ở ViỆT NAM

Một loại thuốc có hóc môn nhân tạo giống như những hóc môn do cơ thế phụ nữ sản sinh ra: ngăn buồng trứng khỏi giải phóng trứng

mỗi tháng Giúp làm đặc chất nhầy CTC làm tinh

trùng không di chuyển qua được Làm niêm mạc tủ cung mỏng

THUÔC TRÁNH THAI

•Thuốc viên tránh thai kết hợp.

•Thuốc viên Progestin đơn thuần.

•Thuốc tiêm tránh thai (DMPA).

•Thuốc cấy tránh thai ( Implanon)

Có 2 loại vỉ thuốc tránh thai: loại có 21 viên (đều có hóc môn) và loại 28 viên (gồm 21 viên có hóc môn và 7 viên thuốc bổ)

dễ uống, an toàn, và rẻ không ảnh hưởng đến quan hệ tình dục kinh nguyệt thường bình thường, ngắn hơn và ít

đau hơn giảm nguy cơ bị ung thư tử cung hoặc ung thư

buồng trứng có thể uống cho đến khi mãn kinh nếu không có

chống chỉ định 1 – 8 % cơ hội có thai tùy theo cách sử dụng

phải được bác sỹ kê đơn phải uống hàng ngày mới có hiệu quả nữ quá 35 tuổi hút thuốc không nên sử dụng có thể có tác dụng phụ, thí dụ: tăng cân, chảy

máu không đều, cảm giác buồn nôn tỷ lệ rất nhỏ bị máu cục, đau tim và đột quỵ –

dễ xảy ra ở phụ nữ lớn tuổi hút thuốc không bảo vệ chống lại những bệnh lây

truyền qua đường tình dục hay HIV

Uống viên đầu tiên của vỉ thuốc đầu tiên vào bất kỳ ngày nào trong 5 ngày đầu tiên của chu kỳ kinh

Uống mỗi ngày 1 viên, nên vào giờ nhất định để dễ nhớ, theo chiều mũi tên trên vỉ thuốc.

Khi hết vỉ thuốc, với vỉ 28 viên phải uống viên đầu tiên của vỉ tiếp theo vào ngày hôm sau dù đang còn kinh; với vỉ 21 viên phải nghỉ 7 ngày rồi dùng tiếp vỉ sau, dù đang còn kinh.

Loại thuốc: Exluton

Có thể dùng được cho những trường hợp sau hút thai nhưng ít được lựa chọn vì làm teo niêm mạc tử cung

Thích hợp cho những người phụ nữ đang cho con bú

Dùng được cho những người không sử dụng được viên kết hợp

Thuận lợiThuận lợi• Phụ nữ cho con bú từ tuần thứ 6 sau sanh.

• Ít có tác dụng phụ như trứng cá, tăng cân như loại VTTTKH.

• Phòng các bệnh: u lành tuyến vú, Ung thư nội mạc tử cung, buồng trứng, viêm vùng chậu.

Không thuận lợiKhông thuận lợi• Kinh không đều, ra máu thấm giọt, vô kinh, nhức đầu, căng

ngực..

• Cần uống thuốc đúng giờ (không nên quá 3 giờ).

• Không ngăn ngừa được thai ngoài tử cung và NKLTQĐTD.

Hóc môn tránh thai được đưa vào cơ thể dưới dạng một mũi tiêm

ngừng rụng trứng hàng tháng 

Ưu điểmƯu điểm

• Hiệu quả tránh thai cao (99,6%).

• Có tác dụng lâu dài.

• Kín đáo, thuận tiện.

• Có thể sử dụng cho phụ nữ đang cho con bú.

• Có thể dùng cho phụ nữ trên 35 tuổi có chống chỉ định với thuốc có chứa

Estrogen.

• Giảm lượng máu kinh, có lợi cho phụ nữ.

• Giảm nguy cơ u xơ tử cung, u vú, ung thư niêm mạc tử cung, ung thư

buồng trứng, viêm vùng chậu.

Nhược điểmNhược điểm

• Không ngừa được bệnh NKLTQĐTD, HIV/AIDS.

• Chậm có thai lại sau khi ngưng thuốc (2-4 tháng so với thuốc tránh thai khác).

• Có những thay đổi về kinh nguyệt: thường xuất hiện mất kinh sau 9-12 tháng sau khi sử dụng. Đôi khi kinh nhiều hoặc kéo dài sau khi sử dụng 1-2 tháng.

Tác dụng phụTác dụng phụ

• Ra huyết âm đạo kéo dài (thường xảy ra trong 1-2 tháng đầu sau mũi tiêm thứ nhất).

• Mất kinh.

• Cương vú nhẹ.

• Buồn nôn.

Loại thuốc:

• Norplant: gồm 6 thanh, mỗi thanh chứa 6 mg

levonogestrel, được đặt vào dưới da ở mặt trước

trong cánh tay, thời gian tác dụng 5 năm

• Implanon: chỉ có 1 thanh dài 4 cm, đường kính 2mm

chứa 68 mg etonogestrel được cấy vào dưới da ở vùng

trong cánh tay. Hiệu quả tránh thai trong 3 năm.

Implanon bảo vệ tới 3 năm Hiệu quả tránh thai cao hiệu quả 72 giờ sau khi cấy Áp dụng đuợc cho những người cho con bú không đòi hỏi phải cung cấp thường xuyên hồi phục khả năng thụ thai ngay khi tháo gỡ

Cấy thuốc ngay sau hút thai

chảy máu nhỏ giọt giữa các kỳ kinh có thế gây ra kinh nguyệt không đều hoặc

không có kinh nguyệt không bảo vệ chống lại các bệnh lây

truyền qua đường tình dục, hay HIV

Dụng cụ tử cung có đồng.

Dụng cụ tử cung có chứa Norgestrel.

• Có tác dụng tránh thai nhiều năm (DCTC TCu 380-A có

thời hạn 10-12 năm. Loại Multiload 5 năm).

• Có thể giao hợp bất cứ lúc nào.

• Không ảnh hưởng đến tiết sữa nuôi con.

• Có thể tháo ra dễ dàng.

• Dễ có thai trở lại sau khi tháo.

• Hiếm bị các tai biến nặng.

• Giá rẻ hơn dùng viên thuốc tránh thai và các BPTT khác.

• Có thể đặt ngay sau khi phá thai.

• Khách hàng phải đến cơ sở y tế để đặt và tháo ra.

• Cán bộ y tế phải được huấn luyện đầy đủ về chỉ định, chống

chỉ định, về kỹ thuật và cách theo dõi, chăm sóc và xử trí khi

có bất thường.

• Sau khi đặt thường có một số tác dụng phụ gây khó chịu

cho khách hàng. Đôi khi có biến chứng phải vào bệnh viện

điều trị.

• Không có tác dụng phòng tránh bệnh LTQDTD.

Là các biện pháp được sử dụng sau khi giao hợp

không được bảo vệ, gồm:

Viên thuốc tránh thai khẩn cấp.

Dụng cụ tử cung tránh thai.

• Hiệu quả: Tiện dụng – có 2% thai kỳ vẫn phát triển

• Tác dụng phụ :– 8% ra huyết bất thường trong chu kỳ dùng thuốc,

– 50% có kinh sơm.

– Ngoài ra : nôn, buồn nôn, căng ngực cũng được ghi nhận

• Lưu ý : không dùng được cho người có CCĐ dùng estrogen, cẩn trọng vơi tiền sử bệnh tim mạch

có hiệu quả nếu uống thuốc trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục có giao hợp

có thể được sử dụng bởi phụ nữ hoặc thiếu nữ bị cuỡng bức quan hệ tình dục  

càng uống thuốc ngay sau khi quan hệ tình dục càng có hiệu quả

có thể có tác dụng phụ bao gồm buồn nôn và nôn ói

không bảo vệ chống lại các bệnh lây truyền qua đường tình dục hay HIV

• Cách 1:

– Uống 1 viên càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau giao hợp không đuợc bảo vệ.

– Uống viên thứ 2 cách viên thứ nhất 12 giờ.

• Cách 2:

– Uống 1 lần cả 2 viên

Triệt sản: Nam: thắt ống dẫn tinh

Nữ: Thắt ống dẫn trứng

Một phẫu thuật: ống dẫn trứng bị cắt và thắt vào để ngăn trứng gặp tinh trùng

Biện pháp tránh thai vĩnh viễn Dưới 1% cơ hội có thai

Không dễ dàng nối lại ống dẫn trứng Đòi hỏi phẫu thuật Khó chịu trong một thời gian ngắn, thí dụ:

đau, bầm tím Nguy cơ rất nhỏ từ việc gây mê Không bảo vệ chống lại các bệnh lây

truyền qua đường tình dục, hay HIV

Một phẫu thuật: ống dẫn tinh của nam bị cắt để ngăn không cho tinh trùng di chuyển ra khỏi tinh hoàn và trộn lẫn với tinh dịch

Chậm kinh/mất kinh hơn 2 tuần Nôn mửa, mệt mỏi, kém ăn Vú to đau, quầng vú thâm đen Bạn có thể xác định có thai chắc chắn hơn

nếu thử nghiệm dương tính với que thử thai nhanh (thấy xuất hiện hai vạch đỏ).

148

149

150

151

152

Khó có con hoặc không thể có con Dễ sẩy thai ở những lần mang thai sau Nhiễm trùng Thủng tử cung Chết

153

Viên thuốc tránh thai khẩn cấp 1 viên (Mifepristone 10mg, Postinor 1)

Viên thuốc tránh thai khẩn cấp 2 viên chỉ có progestin (Postinor 2)

Uống 1 viên càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau giao hợp không có bảo vệ, uống viên thứ 2 cách viên thứ nhất 12 giờ

Viên thuốc tránh thai kết hợp (Ideal, Choice, New choice)

Uống 4 viên thuốc tránh thai kết hợp (mỗi viên chứa 30mcg Ethinyl estradiol và 0,15mg hoặc 0,125mg Levonorgestrel) trong vòng 72 giờ sau giao hợp, 12 giờ sau uống tiếp 4 viên.

Không phòng được các NT LTQĐTD Tác dụng phụ: buồn nôn, nôn, rong kinh… Không được dùng quá 2 lần trong một tháng và

không nên dùng thường xuyên154

CHĂM SÓC THAI

1. Chế độ dinh dưỡng

2. Khám thai định kỳ/Tiêm phòng uốn ván

3. Vận động khi mang thai

4. Vệ sinh khi mang thai

5. Sinh hoạt tình dục khi mang thai

6. Thai kỳ nguy cơ

7. Giải quyết những rắc rối thường gặp khi mang thai

Nếu dinh dưỡng tốt

o Ít mắc bệnh (có sức đề

kháng chống lại bệnh)

o Không bị thiếu máu khi có

thai

o Thường sinh đủ tháng và hồi

phục sau sinh nhanh

o Đủ sữa cho con bú

o Con sẽ khỏe, không bị thiếu

cân hoặc suy dinh dưỡng và

trẻ sẽ phát triển tốt

o Dễ mắc bệnh

o Không đủ sức rặn lúc sinh

o Thai suy dinh dưỡng sẽ yếu,

dễ bị suy thai

o Có xu hướng đẻ non

o Không đủ sữa

o Con thiếu cân hay suy dinh

dưỡng, chậm phát triển về thể

lực, trí tuệ và tâm thần

Nếu dinh dưỡng kém

Ăn nhiều đầy đủ chất khi mang thai quyết định:

Đảm bảo sức khỏe của mẹ

Sự phát triển của thai

Tạo sữa trong thời kỳ cho con bú

Sự phát triển của trẻ sau khi sinh ra

Dinh dưỡng khi mang thai

Ăn nhiều hơn bình thường (+ 1 chén cơm/ngày) Uống nhiều nước và sữa, không uống rượu, bia, thuốc lá. Ăn thành nhiều bữa Ăn thức ăn tươi, nấu chín (hạn chế đồ hộp, ngâm chua,

ướp muối) Thành phần bữa ăn đa dạng, đầy đủ chất bổ dưỡng

Tinh bột, đường: gạo, ngô, khoai, sắn, bánh mì… Chất đạm: thịt, cá, trứng, cua, tôm, sữa, đậu… Chất béo: dầu, mỡ, đậu phọng, mè… Vitamin, chất xơ, muối khoáng (rau, củ, quả…) và uống đủ nước

Dinh dưỡng khi mang thai

3 tháng đầu tăng 1kg

3 tháng giữa tăng 4-5kg

3 tháng cuối tăng 5-6 kg

Cân nặng trong quá trình mang thai

Ăn uống hợp lý là biện pháp tốt nhất để phòng

chống bệnh thiếu máu:

– Các thức ăn có nhiều chất sắt: các loại đậu, rau

xanh (rau ngót, rau dền, rau khoai, rau bí...),

tim, gan, thận...

Phòng chống thiếu máu dinh dưỡng

Bổ sung viên sắt:

– Uống ngay từ khi bắt đầu có thai

– Loại viên có hàm lượng là 60mg

– Uống liên tục trong suốt thời kỳ có thai

đến một tháng sau khi sinh.

– Nên uống kèm với 1 viên vitamine C

500mg và nên uống sau khi ăn xong.

Phòng chống thiếu máu dinh dưỡng (tt)

Khám thai định kỳ để làm gì?

Sự cần thiết của việc khám thai định kỳ: Phát hiện bệnh tật của mẹ khi mang thai Phát hiện dị tật, bình thường của thai nhi Theo dõi sự phát triển của thai Điều chỉnh chế độ ăn uống của thai phụ Tiêm phòng uốn ván Xác định khoảng thời gian sinh con

Tiêm phòng uốn ván

Với những phụ nữ có thai

và phụ nữ độ tuổi sinh đẻ (15 – 35 tuổi): Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu hoặc trong tuổi

sinh đẻ tại vùng nguy cơ cao. Lần 2: Ít nhất 1 tháng sau mũi 1. Lần 3: Ít nhất 6 tháng sau mũi 2 hoặc kỳ có thai lần

sau. Lần 4: Ít nhất 1 năm sau lần 3 hoặc kỳ có thai lần sau. Lần 5: Ít nhất 1 năm sau mũi 4 hoặc kỳ có thai lần

sau.

Siêu âm vào những thời điểm nào 11-13 tuần: đo độ mờ da gáy xem thai nhi có bị dị tật

gì không 16-17 tuần để xem toàn bộ cơ thể có gì bất thường

không (như ngón chân ngón tay đầy đủ chưa...) 22 tuần (xem cấu trúc của tim đã đầy đủ 4 buồng

chưa...) 28 tuần để xem cấu trúc mắt có bình thường không 32 tuần xem hệ sinh dục đã hoàn chỉnh chưa 36 tuần xem ngôi thai đã thuận chưa Siêu âm còn giúp bà bầu biết được cân nặng của bé Siêu âm ít nhất 3 lần vào các tuần 12, 22 và 32 của

thai kỳ 

Vận động khi mang thai

• Sinh hoạt bình thường đối với:– Phụ nữ trẻ, khỏe mạnh, sức khỏe bình thường– Chưa từng bị sẩy thai, thai chết lưu, đẻ non

• Vận động nhẹ nhàng đối với:– Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu (vì nguy cơ sẩy thai

cao trong giai đoạn này)

• Hạn chế vận động đối với: – Phụ nữ đã từng bị sẩy thai hoặc doạ sẩy thai

• Nên đi bộ hằng ngày vào 03 tháng cuối• Tránh khuân vác những vật dụng nặng hoặc

những việc gắng sức

Vệ sinh khi mang thai

• Vệ sinh thân thể kỹ hơn và thường xuyên hơn Sau mỗi lần đi tiêu, đi tiểu phải rửa cửa mình.

Ngoài ra, còn phải rửa cửa mình thêm ít nhất là 3 lần nữa trong một ngày vì lúc này cửa mình có nhiều chất dịch.

Tắm rửa như bình thường. Nên tắm nước ấm. Không nên ngâm mình trong nước. Tránh gió lùa.

Nếu thấy khí hư (huyết trắng) ra nhiều, hoặc có màu đục, có mùi hôi thì phải đi khám ngay.

• Vệ sinh bầu vú thường xuyên Không mặc áo lót quá chật để tránh làm loét

núm vú Lau rửa sạch vú hàng ngày. Dùng khăn hoặc

vải mềm lau nhẹ nhàng. Nếu núm vú tụt thì phải kéo ra khi lau rửa để

sau này cho con bú dễ hơn.

Vệ sinh khi mang thai (tt)

Sinh hoạt tình dục khi mang thai

• Việc sinh hoạt tình dục không ảnh hưởng đến thai nhi nếu:– Thai nhi phát triển bình thường– Không có chống chỉ định của bác sĩ

• Lưu ý:– QHTD cần có sự đồng thuận của cả 2 bên do

nhu cầu và cảm nhận tình dục của thai phụ có thể tăng hoặc giảm

– Nên nhẹ nhàng hơn trước, nhất là ở tháng cuối thai kỳ

– Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn QHTD nếu thai phụ đã từng bị sẩy thai.

Thai kỳ có yếu tố nguy cơ

Người mẹ đang có bệnh (tim, phổi, thận); Những thai kỳ trước có diễn biến bất thường như:

băng huyết, sản giật, sinh khó, sinh mổ, con chết tuần đầu sau sinh…;

Thai kỳ hiện tại có những biểu hiện “bất thường” về tuổi thai, cân nặng mẹ, chiều cao tử cung, ngôi thai, xuất huyết âm đạo.

Mẹ lớn tuổi (trên 35 tuổi)

Khi thấy có những dấu hiệu nguy hiểm như: Đau bụng dữ dội Ra máu hay ra dịch âm đạo Nhức đầu nặng Phù nhiều hay phù toàn thân Lạnh run hay sốt cao (>38,8oC) Co giật

Khám thai khẩn cấp

Giải quyết những rắc rối khi mang thaiRắc rối Cách giải quyết

Buồn nôn, nôn Ăn nhiều bữa nhỏ, không ăn quá no, tránh mùi và các loại thức ăn kích thích nôn ói, giữ tinh thần thoải mái.

Ợ nóng Ăn nhiều bữa nhỏ, tránh động tác cong người, không nằm ngang, đầu thấp

Táo bón Duy trì thói quen đi tiêu đúng giờ, ăn nhiều rau, trái cây, uống nhiều nước (trên 2 lít mỗi ngày)

Biếng ăn Ăn nhiều bữa, ăn những món ưa thích

Phù Hạn chế đứng nhiều, ngồi nhiều, Giảm ăn mặn, Nằm, nằm nghiêng giúp giảm phù

Trĩ Tránh táo bón, tránh đứng nhiều, nên nằm nghiêng, kê chân cao khi nằm

Chăm Sóc Sau Sinh

1. Chế độ dinh dưỡng

2. Chế độ vận động

3. Vệ sinh thân thể

Chăm sóc sau sinh cần chú ý

1. Chế độ dinh dưỡng: Quá trình mang thai và sinh nở, tiêu hao sức khoẻ và năng lượng rất lớn nên cần được bổ sung nhiều dinh dưỡng để người mẹ có đủ sữa cho con bú và bổ sung sự tiêu hao năng lượng. Dinh dưỡng cần đa dạng và bổ dưỡng như trước

khi sinh. Uống bổ sung viên sắt ít nhất là 1 tháng sau sinh. Uống nhiều nước (3-4 lít: gồm sữa, cháo, nước

đun sôi để nguội…).

Dinh dưỡng sau sinh

2. Chế độ vận động: giúp cho người mẹ không bị táo bón và ứ dịch, vận động càng sớm cơ thể càng sớm hồi phục. Sau sinh 6 ngày thì có thể vận động nhẹ: đi lại nhẹ

nhàng. Khi cơ thể hết đau có thể tập những động tác đơn

giản: co duỗi tay, nằm ngửa co duỗi chân, thực hiện đạp xe trong không khí…

Vận động sau sinh

3. Vệ sinh cơ thể: Có thể tắm sau 48 giờ, kể từ lúc sinh con. Tắm nước ấm, không nên tắm nơi có gió, nên tắm

khoảng 3-5 phút. Thường xuyên vệ sinh cơ quan sinh dục ít nhất là 3

lần/ngày, không nên dùng vòi xịt trực tiếp vào bộ phận sinh dục.

Vệ sinh bầu vú: lau, rửa vú trước và sau khi cho con bú. Điều này sẽ giúp ngừa viêm tuyến sữa cũng như tắc tuyến sữa.

Vệ sinh cơ thể sau sinh

Sau khi sinh bà mẹ cần lưu ý những vấn đề sau đây: Băng huyết: Âm đạo ra máu nhiều hoặc người mệt

lịm dần đi. Sản dịch: Là chất nhày còn đọng lại sau sinh:

• Bình thường trong 3 ngày đầu sau sinh, sản dịch có màu đỏ thẫm. Sau đó nhạt dần đến ngày thứ 8 thì chỉ còn là chất nhày màu vàng không hôi, hết hẳn sau 2-3 tuần.

• Không bình thường: sản dịch hôi, có màu đỏ hoặc hồng kéo dài, kèm sốt cần đi khám lại

Sốt: Vài ngày sau sinh có thể sốt nhẹ (dưới 38 oC), nhưng nếu >38oC thì có thể do nhiễm trùng hoặc sót nhau cần đi khám lại.

Bà mẹ cần theo dõi gì sau khi sinh?

Sau khi sinh bao lâu thì quan hệ lại?

Khoảng 6 tuần sau sinh, tử cung co hồi, bít các mạch máu lại và niêm mạc âm đạo được tái tạo cùng với sự hồi phục của cơ thể người mẹ.

Có thể quan hệ trở lại là có cơ sở khoa học.

Nếu bạn sinh thường, cơ thể khỏe mạnh thì điều quan trọng còn lại là bạn có “muốn” hay “không muốn”.

Những lý do gây giảm ham muốn chăn gối ở

phụ nữ sau sinh

Mệt mỏi: Đứa bé mới ra đời chiếm hầu hết thời gian của người mẹ. Thức đêm cho con bú, làm nhiều công việc lặt vặt nên hao tốn nhiều sức khoẻ. Người phụ nữ cần nhiều thời gian để ngủ và dinh dưỡng để hồi phục sức khoẻ.

Thời gian: Cuộc sống bị đảo lộn mọi thứ. Thời điểm để vợ chồng gần nhau cũng khó khăn.

Cơ thể: Có sự thay đổi lớn ở cơ thể người phụ nữ như bộ ngực vì cho con bú nên: căng đau, đầu vú bị nứt… hay đổ mồ hôi.

Lo lắng: Người phụ nữ vẫn còn ám ảnh với cái đau của chuyển dạ. Chuyện chăn gối thật khó khăn trong suy nghĩ của họ, tầng sinh môn còn đau tới 6 tuần sau sinh. Đặc biệt nếu cho con bú thì hormone suy giảm sẽ dẫn đến khô âm đạo làm cho họ có cảm giác không ham muốn và đau đớn khi gần gũi.

Chuẩn bị cho chuyện chăn gối trở lại

• Biện pháp ngừa thai: cần thiết phải lựa chọn một biện pháp tránh thai hiệu quả. Nếu không cho con bú thì nên dùng biện pháp tránh thai đã dùng trước khi có thai. Đang cho con bú thì có thể dùng viên tránh thai đơn thuần, thuốc tiêm tránh thai, que cấy tránh thai, viên đặt âm đạo, bao cao su và đặt dụng cụ tử cung (sau khi hết sản dịch và chắc chắn không có thai).

• Chăm sóc vết thương tầng sinh môn: nên chăm sóc y tế tại chỗ cho vết thương chóng lành, ngâm tầng sinh môn trong nước ấm pha thuốc sát trùng hàng ngày, dùng băng vệ sinh sạch mỗi 4 - 6 giờ. Có thể dùng cách chườm lạnh giảm đau tầng sinh môn, không được ngồi lâu hay đứng quá lâu.

• Hãy dành nhiều thời gian: đợi đến khi có thời gian thư thả, đứa bé ổn định, người phụ nữ có thời gian nghỉ ngơi, tinh thần của cả hai vợ chồng đều thoải mái…

• Nên bắt đầu từ từ: người phụ nữ nên tâm sự những điều lo lắng với chồng về sự ham thích, sự đau đớn, sự mệt mỏi… mọi thứ đều mới mẻ, cần phải làm lại từ đầu.

• Dùng chất bôi trơn: do hormone giảm nên âm đạo người phụ nữ bị khô, nếu cần thiết nên dùng dung dịch bôi trơn để chuyện quan hệ dễ dàng hơn.

• Vấn đề khác: Lựa chọn tư thế quan hệ thích hợp.

Thân chúc các bạn luôn trẻ khỏe, xinh đẹp, vui tươi và hạnh phúc

• Bs kim loan• 0983755639• 0618608816