Lão Hà Tiện - Kiệt tác sân khấu thế giới

7/28/2019 Lo H Tin - Kit tc sn khu th gii

1/76

KIT TC SN KHU TH GII

MLIE

LO H TINTUN dch

NH XUT BN SN KHUH NI 2006

LI NH XUT BN


2/76

T sch Kit tc Sn khu th gii ra mt bn c l cng sc canhiu th h Sn khu ni tip su tm, nghin cu, dch thut v giithiu vi bn c Vit Nam sut hn na th k qua, c nh hng lnkhng ch v Sn khu m c tm nh hng n pht trin vn hc ngh

thut Vit Nam ni chung. Tt nhin tip nhn v giao lu vn ho nghthut khng din ra mt chiu m tc ng qua li.

Bt u t cc tc phm c i Hy Lp, Trung Quc, n vi cctn tui hng u v bi kch v hi kch nh : Exkhin, ript, Xphc,Vng Tha Ph, Kalix... b sch tri rng qua nhiu thi k rc rca Sn khu th gii nh thi i Phc Hng, Lng mn v Hin i...

gii thiu nhng kit tc chi sng c sc sng xuyn qua nhiu th k

ca nhng nh vit kch kit xut nh Schxpia, Sinl, Mlie, Cocny,J.Gt, Ggn, pxen, Muyx, Ghenman, B.Brch, Skhp, Bckt, Raxin,Jng Anui, Camuy, To Ngu... Nhiu tc phm ra i t hng ngn nmtrc nhng t tng v ngh thut vn ng hnh vi bn c v khn

gi hm nay.

Tc phm ca ba tc gi Sn khu Vit Nam: o Tn, NguynHuy Tng, Nguyn nh Thi c mt trong T schKit tc Sn khu th

gii p ng i hi ca ng o bn c.

Nh xut bn Sn khu cm n Hi ng tuyn chn gm cc nhSn khu hc tiu biu v Cng ty Minh Thnh - B Ch huy Qun s TP

H Ch Minh gip tn tnh, trch nhim cao T sch kit tckp thi ra mt bn c trn vn 100 cun trong nm 2006, cho mngnhng s kin trng i ca t nc.

Xin trn trng gii thiu cng bn c

TIU DN

Lo h tin din ln u ngy 9 thng chn nm 1668 trn sn khu

ca Hong cung (Palais - Royan). Molie sm vai Arpagng. Lc u,


3/76

cng chng c v khng hoan nghnh lm. Khn gi quen vi ci cl l v kch, d bi kch (tragdic) hay h kch (comdie), u phi vit

bng vn vn, cn vn xui ch dnh cho loi hi kch (farce) v nhngtr h bouffonnerie. Chnh Mlie trc cng vn tn trng c l ny

v hu ht nhng v h kch di ca ng di u vit bng vn vn (nhG Tactuyf, K ght i, Trng hc lm v, v.v...). Bng nhin thy mtv h kch nm hi vit bng vn xui, khn gi c phn no b ngngng, nn t thi e d lnh nht. V h kch nm hi u tin mMolie vit bng vn xui, l ng Jung(1665), cng b tht bi, vtheo nh vn ho Voute (th k XVIII) th chnh l v v y vit bngvn xui. By gi n vLo h tin cng gp s phn bun t .

Mt l do na khin cho cng chng ca khu Hong - cung khng

c tha mn, l ni dung bun thm ca v kch, vn l h kch, ngl phi lm vui cho ngi xem nh nhng v kch trc ca Mlie, mcdu tc gi cho ta thong thy nhng ci xu xa ca con ngi, nhng

bao gi ng cng vn em ci ti hot bt ca ngi vit kch vui chegiu ci v ng bun ca cuc i. Nhng v ny li khin cho ngi tano lng trng thy cnh gia nh Arpagng, b th ham m tin bc mtcch cc k ch k tn nhn, con ci th do tnh xu ca b xui nn hoang

ph, hn ho i vi ngi b khng cn l b na; ngoi ra khng c

mt nhn vt no ng gi l chnh din, lm cho ngi ta vui lng cthy con ngi tt p, qun ci n tng no nng kia. Cng chngn vi Mlie ch i c ci no n tha thch nh mi khi, th lnny khng c mn , nn t v lnh nht. T ngy 9 thng chn nngy 9 thng mi, v kch ch c din c chn bui.

Nhng dn dn v sau ni dung su sc v gi tr ngh thut chnchnh ca v kch khc phc c s lnh m ca cng chng, v t

bui ti din ngy 14 thng mi hai nm 1668 n ngy Mlie mt (17-

2-1673), v kch c din n bn chc ln. Cho n ngy nay,Loh tin l mt trong nhng v kch ca Mlie c cng din nhiu nht,v c cc nh ph bnh vn hc trn ton th gii coi l mt trongnhng tc phm ln nht ca Mlie.

Ngi ta thng ni n ngun gc ca v kch ny v xc nhrng Mlie vay mn ti ca nhiu tc gi khc, c bit l h kchCi niu(1) ca Plt (Plaute), nh vit kch ln ca La - m c i (250 -184 tr. J.C). Cn phi ni ngay rng vay mn ct chuyn hoc mt vi

tnh tit ca c nhn, hay c ca ngi ng thi i na, hi l mt


4/76

vic bnh thng, khng gy thnh chuyn xn xao g lm min l tc gic em li c phn sng to c o ca mnh, m v im ny th rrng l Mlie em vo tc phmLo h tin phn sng to c o susc.

Mlie mn ti ca Plt. Nhng nh vn La - tinh ch k cuchuyn mt ngi ngho bng bt c mt ci niu y vng, khngdm tiu pha, ch ngh chuyn em chn giu v lun lun lo lng nghing, ch s c ngi ly trm, v bao lu nay ngho kh, c bao gi cnhiu vng trong tay nh vy. n khi hn t lng cho con gi ci niuvng lm ca hi mn, th hn khi c bnh lo ngi bn khon. Cuchuyn gn ging nh ng ngn Anh th ng giy v nh ti ph (LeSavetier et le Financier) ca La Fngten, v Plt khng h ngh n s

m t su sc thi h tin keo bn, khng t lng ham m tin bc cangi tch lu lm giu, m ch t ni khc khoi lo u ca k bng nhinv c mn tin to bt ng. Tri li, tc phm Mlie hng sang mttrng tm khc: v nn in hnh ca ngi h tin, m t tnh h tintrong tt c ci v l bch ch ci, ci mt xu xa kh nht v gh gmnht ca n. Arpagng khng phi ch l con ngi h tin trong vn hcc, ch bit kh kh m p ng vng, hn l mt tay t sn giu s cathi i, ng tch cc tm mi phng k kim cho tht nhiu tin

tch lu, mt tn cho vay nng li ca thi i mi, em ng tin sinhli, v ham li n qun c bn phn lm cha, mt c tnh mu m v mtc tnh ngi, tr nn in r v l bch. Hn sng mt cch trng gi,nh nhng anh t sn ca thi i, c xe, c nga, c k hu ngi h, cgia nhn mc ch phc nh nhng nh i gia, no m hu phng, noanh nh xe, no u bp, no qun gia, ri cng "tng tng yu ng",cng tic tng khch kha, cho c th din, song tt c nhng ci chc m ngoi, nhn vo bn trong th thy tt c tnh cht tin xu xa

ca con ngi h tin, keo bn. Nhn vt Arpagng, vi tnh cch phctp ca n, tr thnh nhn vt in hnh ca ngi h tin, tiu biucho lng ham vng ca ngi t sn tch l ng hnh thnh thi i. Qua nhn vt y, Mlie m t c nhng nt in hnh ca conngi t sn ca thi i, bng mt ngi bt chm bim su sc, kchcay c, v mt thi khinh ght v cng quyt lit, khin cho v kchca ng c mt ngha x hi rt ln v mt gi tr o c rt cao.

Bn cnh nhn vt chnh y, cn c nhng nhn vt ph, trong s

c hai nhn vt m Mlie m t vi mt nt bt kh m ,


5/76

hon thnh bc tranh gia nh Arpagng, vi tt c ngha chua cht can: l Clan v ly, hai ngi con ca Arpagng. Hai ngi u cmt mi tnh yu thm thit: Clan th yu c Marian, m b nh ly,n ni th tiu c tnh ngha cha con ca c i bn; Ely th yu Vale,

nhng b b p g cho mt ng gi (v ng ny c ca v khng i himn), v ng u vi b gi mm ming mt ming hai, chng rath thng g c. Chnh s m t hin thc tnh cch nhng ngi con caArpagng, tp trung hon thnh bc tranh gia nh tn h tin, l lit co danh thp, y v trung thc, vch ti lng ham vng ca giaicp t sn, n th tiu c mi quan h thing ling nht ca con ngi,v lm cho gia nh t sn tr nn mt gia nh m ng tin ph hoic n tnh ngha cha con, mt s thc m sau ny x hi t sn khng

ngng xc minh. Do v kch c mt v trit l thm trm v thmtha.

Mc du tnh cht hi gi to ca tnh tit v nht l ca on kt,Lo h tin l mt trong nhng kch kit tc ca Mlie, c mt a v uvit trn vn n th gii, do bc tranh sc nt v m ca tc gi vnn in hnh ca tn h tin v gia nh ca hn.

TUN

NHN VT(*)

ARPAGG (Harpago) - Cha Clngt v

Elyd, v yu MarianCLNG (Clante) - Con trai Arpagng, v

ngi yu ca MarianLYD (Elise) - Con gi Arpagng, v

ngi yu ca ValerVALED (Valre) - Con trai Anxenm, v

ngi yu ca lydMARIAN (Mariane) -Ngi yu ca

Clngt, v cArpagng yu


6/76

ANXENM

(Anselme) - Cha Valed vMarian

FRDIN (Frosine) - M miBC C

XIMNG

(Maitre

Simon)

- Ngi mi gii

BC CGIC

(MaitreJacques)

- u bp v nh xenga ca Arpagng

LA FLESO (Flche) - y t ring caClngt

MCL

(DameClaude)

- y t ring caArpagng

BRANHAVOAN

(Brindane) - Gia bc(1) caArpagng

LAMEYS (LaMerhe)ng Chnh Cm v Vin th k.

Chuyn xy ra Pari, trong nh Arpagng

HI TH NHT

LP IVALE - ELY

VALE: - Sao vy? Em ly kiu dim, em bng tr nn ru r saukhi rng lng on kt cng anh mi tnh vng thuchung? Anh thy em th di, than i! Gia lc anh ngnim hoan h! Em i, phi chng em tic v lm choanh sung sng, phi chng em hi hn qu n tnh anhtha thit m buc lng phi nh c chuyn trm nm(1)?

LY: - Khng, anh Vale , c l no em li hi tic v nhngvic em lm v anh. Em cm thy c mt sc mnh vcng m i li cun em lm vic , v em cng chngcn bng d no c mong rng mi vic ng xy ranh th. Nhng, ni qu tnh, em bn khon lo ngi khng

bit ri kt qu ra sao; em ch s l yu anh hi qu ichng.

VALE: - Ka! Em thng yu anh, th c iu g ng phi lo

ngi, ly?


7/76

LY: - i! Lo ngi trm ng: ni cha gi tc gin, ni gianh nhic mc, ni thin h ch bai, nhng, hn tt cVale , l ni thay lng i d ca anh, s lnh nht tnnhn m n ng cc anh thng em ra n p nhng

biu l qu nng nn ca mi tnh ngy th di dt.VALE: -! ng suy ngi khc m xt lng anh, ti cho anh

lm m. Em tha h ng anh mi chuyn, ly , nhng chng anh s ph ngha cng em: lng anh yu em qu nng,khng th no lt phai, v tnh anh s bn lu n trn imn kip.

LY: - i ch! Anh Vale i, anh no cng ni nhng li l nhvy. Tt c mi ngi(1) u ging nhau li ni; ch c

khi no hnh ng mi thy r khc nhau.LY: - bit rng ch hnh ng mi t r con ngi, th xin

em t ra hy ch qua hnh ng m xt on lng anh,ch ng s ho lo huyn m gn cho anh nhng ti vuv. Anh xin em, ng git anh bng mt ni ng vcthng tn lng anh nh dao ct xt xa, v hy cho anhc thi gian t r cng em, bng mun nghn bngchng, mi tnh son st ca anh.

LY: - i! Li ni ca ngi yu, tht d xiu lng! Vng, anhVale , em tin rng lng anh yu em bng mt mi tnhchn tht, v anh s mt lng mt d cng em; em khngc nghi ng iu cht no na, m em ch cn lo

phin v ni s mi ngi ch trch thi.VALE: -Nhng v l g em li phi lo lng nh vy?LY: - ng l em ch c g lo ngi, nu mi ngi nhn anh

bng con mt ca em; em thy bn thn anh y l l

cho nhng vic em lm v anh. bo cha cho lng em, c tt c ti c ca anh, li thm mn n n tnh mtri xanh buc em phi vng vn cng anh. Lc noem cng vn cn hnh dung trc mt ci cnh tai nnkinh hn, n xui khin chng ta bui u gp g; ci khth no ho hng kinh d, khin anh liu b thn mnh cu mng em khi trn sng cung; nhng ni n u mthm m anh t l vi em sau khi vt em ln khi sng

nc, v nhng biu hin sing nng ca mi tnh nng


8/76

nhit kia, chng qun thng ngy, chng h gian kh, bnb kin tr, v khin anh s lng c thn quyn v quhng(1), dng gt li ni ny, mai danh n tch v em, nni c gip mt em, anh phi i lt lm gia nhn

ca cha em. Tt c nhng iu , i vi em, c nhin,c mt hiu lc thn k; v c mt em trng, th nh vyl lm bin bch cho em rng cuc nh c m em thun tnh k kt cng anh l chnh ng; nhng c lkhng bin bch cho mi ngi khc, v em khngchc rng h cng ng tnh vi em u.

VALE: -Trong tt c nhng iu em ni, ch duy c mi tnh caanh l cho php anh mong xng ng c em oi tng

i phn; cn nhng ni e ngi ca em, th chnh cha emli vn ra cng bin bch h em trc mt mi ngi ythi(1); v tnh h tin qu ng ca ng c, vi cch c skhc nghit ca c i vi con ci, c th cn cho phplm nhng chuyn l lng hn th na(1) Em hy tha licho anh, em ly kiu dim , nu anh ni v c nh vytrc mt em. Em cng bit l v khon , khng th noni tt cho c c. Nhng thi, nu anh tm li c cha

m anh nh anh vn hy vng, th chng ta lm cho cthun tnh cng ch kh khn g lm. Anh vn nng lngtrng i tin tc ca cha m anh, v nu chm c tm hi,th anh s thn i d hi ly.

LY: - ! Vale, anh ng i u c, em xin anh; anh ch nn lolm sao cho c va lng cha em l hn.

VALE: -Em cng thy v chuyn anh dng cng nh thno, v nhng cch nng nt khn kho m anh phi p

dng len li c vo y hu h c; anh v vnhdi b mt thng cm ng tnh nh th no, c cva lng, v hng ngy anh ng vai tr nh th no vic, c c thng mn! Trong cng vic , anh tin nhng bc tuyt vi; v anh nghim thy rng muntranh th c lng ngi, khng c con ng no tthn l trc mt h, lm ra v cng xu hng vi h, tnng cc phng chm x th ca h, ca tng cc thi

xu, v hoan nghnh mi hnh vi ca h. Khng nn s


9/76

nng nt qu ng d cho ci ngn la phnh c l liun u i na, th nhng k tinh i nht cng c vn bla nng v v tr phnh nnh; cho nn khi ta bit pha chthnh ging tn dng ca tng, th chng c tr ng ngn

l bch no m h khng nut tri ngon ming. Ci cchn tht c b thng tn t nhiu trong ci tr v m anhng lm y, song, khi ta cn n ngi, th ta c phithch ng vi h; ch c cch mi tranh th c h,cho nn li khng phi nhng ngi phnh nnh m l l nhng k u phnh nnh.

LY: - Nhng sao anh khng tm cch tranh th lun c s ngh ca ng anh rut em, nh khi m hu em pht gic

chuyn ring ca chng ta chng?VALE: -Khng th no chiu c c hai ngi; v tnh nt ca

hai ng con tri ngc nhau n ni kh lng dung hac lng tin cn ca c hai bn cng mt lc. Nhng v

phn em, th em hy vn ng vi ng anh, v li dngtnh thn thit gia anh em li cun ng y bnh vcchuyn chng mnh. ng y n kia ka. anh lng ich khc. Em hy tin dp ni chuyn vi ng y; v ch

nn ni h chuyn chng mnh iu g em xt l nn nithi.

LY: - Khng bit ta c can m t by tm s vi anh ykhng y.

LP IICLAN - LY

CLAN: - Gp c c mt mnh, tht l hay qu, c ; anh ng

mong c ni chuyn vi c, ng vi c mt iu tms.

LY: - Em sn sng nghe y, anh . Anh c chuyn g ni viem no?

CLAN: - Rt nhiu chuyn, c i, nhng gi ghm trong mt cu:anh yu.

LY: - Anh yu?CLAN: - Phi, anh yu. Nhng trc khi k l tnh u, anh vn

bit rng anh cn tu thuc mt ngi cha, v o lm con


10/76

bt anh phi vng theo ca ngi; rng chng ta khngc quyn th c nu khng c s ng ca bc msinh thnh; rng tri trao cho cc ngi ci quyn chtr nhng c nguyn ca chng ta, th bn phn chng ta

l ch c c nguyn theo cc ngi dy bo; rngvn d khng b thin lch v mt mi cung nhit no, ccngi ci th t lm lc hn chng ta nhiu lm, v trngr hn chng ta nhiu, ci g l chnh ng cho chng ta;rng v im ny ta nn tin s khn ngoan sng sut cacc ngi, hn l lng am m m qung ca chng ta;rng s bng bt ca tui tr thng li cun chng taxung nhng vc su tai hi. Tt c nhng iu anh ni

vi c, c em i, l c khi phi mt cng ni nh vyvi anh; v tnh yu ca anh khng mun nghe g ht, vanh xin c ng c khuyn can g anh c.

LY: - Anh i, th anh nh c vi ngi yu cha?CLAN: - Cha, nhng anh nht quyt; v mt ln na anh khn

thit yu cu c ng vin l ny l n ngn cn anhlm g.

LY: - Em c phi l mt con ngi k quc nh th khng, h

anh?CLAN: - Khng, c ; nhng m c khng yu: c khng bit ci

bo lc m i m mt mi tnh m ui tc ng n tritim ca chng ta; v anh e ngi ci khn ngoan tnh toca c.

LY: - i! Xin ng ni n ci khn ngoan ca em, anh i. Aith cng c lc mt khn, t ra l mt ln trong i; v nuem c gii by tm s vi anh, th c l anh li cn thy

em khn ngoan chng c bng anh na.CLAN: - ! c g cho tm hn ca em, cng nh anh....LY: - Hy ni nt chuyn ca anh trc , v anh cho em bit

ngi yu ca anh l ai.CLAN: - Mt thiu n mi n vng ny t lu nay, v c v

nh tri sinh ra cho ai thy cng phi say m. C , toha cha bao gi hnh thnh c ci g ng yu hn; vngay pht u tin trng thy, anh m mn tm thn.

C ta tn m Marian, v sng di quyn dy bo ca mt


11/76

b m tui tc, hu nh lun lun bnh tt; i vi b c,c con gi ng yu kia hiu tho khng th no tngtng c. C hu h c, v v, an i c vi mt nimthm thit cm ng lng ngi. C lm mi cng vic

vi mt v ht sc d thng v trong ht thy mi hnhvi ca c, ngi ta thy r rng mun v yu kiu: mt vnhun nh y duyn dng, mt thi hin hu ht sc ncn nim n, mt phong cch nn n m hn, mt... ichao! C i, tic rng c cha c trng thy con ngiy.

LY: - Qua nhng iu anh ni, em cng trng thy kh nhiunt ri, anh ; v mun hiu r con ngi y l th no, th

c thy anh yu c ta l em bit.CLAN: - Anh d la, c bit rng hai m con khng c

sung tc lm, v mc du sng rt cn c, lng vn xem racng kh lng p ng mt nhu cu. C th tngtng xem, lng mnh s c vui bit my, nu mnhc nng cao i sng ngi mnh yu, nu mnh kholo n c i cht cho nhng nhu cu xunh xongca mt gia nh nn np; vy c th ngh xem anh kh

tm nh th no, khi thy rng v tnh h tin ca mt ngb, mnh khng c hng ci vui sng , khng cbiu l vi giai nhn mt bng chng g ca tnh thngyu c.

LY: - Vng, em cng thy kh r l anh phin mun n thno, anh .

CLAN: - Ch! C i, ni phin mun ln khng th no tngxit. V, cn c g tn c hn ci li cht chiu h khc m

ngi ta(1) thi hnh i vi chng mnh, ci cnh tng ktl i m ngi ta bt chng mnh phi sng vt v mnmi? Ri ra chng mnh c tin c ca m lm g, nu nch n tay mnh vo lc mnh khng cn ci tui ngth m hng dng, v nu by gi, ch chi dng cho

bn thn thi, m anh phi vay n t tung, nu anh phin nc cng vi c hng ngy cu cnh bn bn hng c cch n mc cho tm tt? Ni rt li, anh mun ni

chuyn vi c, nh c thm d h xem t cha v


12/76

chuyn t tnh ca anh nh th no; v nu nh ng cphn i, th anh quyt tm ra i bit phng bit x,cng vi con ngi ng yu kia, vui hng mt cucsng phc phn mc n tri. V nh , anh ng cho

ngi i hi vay mn khp ni; v nu nh cng vicca c cng ging nh ca anh, v ri b cha ngn tr cnguyn ca chng mnh, th c hai a chng mnh s ri

b c v t gii phng khi ci ch tn ngc t baolu nay ln u ln c chng mnh, do tnh keo kitkhng sao chu ni ca ng c.

LY: - Qu tht l cng ngy ng c cng lm cho anh em mnhthm nh tic m mt, v...

CLAN: - Anh nghe c ting ng c, chng mnh hy lng ra ngoikia, ni nt chuyn ring; ri sau chng mnh s hpsc vi nhau tn cng ci tnh tnh khc nghit ca ngc.

LP IIIARPAGNG - LA FLET

ARPAGNG: - Ct ngay, khng c ci! i, cun xo ra khi nh

tao, ci qun trm n cp, ci ng treo c!LA FLET: (Ni ring)

- Cha bao gi thy ci th g c c bng ci lo gi chttit ny, v, ni di i, khng chng lo b qu p thty.

ARPAGNG: - My lm bm ci g?LA FLET: - Ti sao c ui ti?ARPAGNG: - My li dm hi vn tao, h thng cht treo kia?

Bc ngay, ko ng p cht ti ngay by gi!LA FLET: - Ti lm g c no?ARPAGNG: - My lm tao mun my bc.LA FLET: - Cu ch ca ti, con trai c, ra lnh cho ti phi ch

i cu.ARPAGNG: - My ra ngoi ng m i, ch ng c ng gia

nh tao sng sng nh ci ct nh, dm ng michuyn, ri m kim chc. Tao khng mun c lun lun

trc mt tao c mt a rnh m cng vic ca tao, mt


13/76

thng gian phi, i mt cht toi c chm chm vo nht cnht ng ca tao, hau hu nhn ca ci ca tao, v sc sosoi mi ba b bn bn xem c ci g m n cp.

LA FLET: - C bo lm th qui no m n cp c ca c? C c

phi l mt ngi d n cp u, khi ci g c cng khacht, v ngy m cn mt canh phng?

ARPAGNG: - Tao mun kha cht ci g, mun canh phng thno, mc tao. Tht r rng l nhng qun do thm, quantm ch n cng vic ca ngi! (Ni ring, nh) -Mnh ch s n ng ci g y v mn tin ca mnh.(Ni to) - Hay l my li sp i kho rm ln l nh taoc tin ct giu y?

LA FLET: - C c tin ct giu ?ARPAGNG: - Khng, ba que, tao khng ni th! (Ni ring) -

Mnh pht in c ngi ln! (Ni to) - L tao ch hi xemc phi my li sp c mm i kho rng tao c tin ctgiu, hay khng.

LA FLET: - Hm! Chng ti cn g chuyn c c tin hay chng ctin, nu i vi chng ti, c c hay khng, th cng ththi?

ARPAGNG: - My li gi l s ! ng th bp ci l s y vomang tai cho by gi (Lo gi tay, tt) - Ra khi yngay, ng tao phi ni na!

LA FLET: - Vng, th ra.ARPAGNG: - Thong th. My c cum ci g ca tao khng y?LA FLET: - Ti li cum c ci g ca c?ARPAGNG: - Li y, xem . Cha c hai tay ra tao xem.LA FLET: - y.

ARPAGNG: - Cn hai tay kia?LA FLET: - Hai tay kia?ARPAGNG: - Phi.LA FLET: - Th y(1)ARPAGNG: (Ch vo qun cc(2) ca La Flet) - My c nht ci g

vo trong ny khng?LA FLET: - Th c c xem i.


14/76

ARPAGNG: (Nn qung di hai ng qun) - Nhng ci ng qunrng lng thng th ny l ch t cha n cp; taoch c g c a(3) b em treo c ri, cho tao mt rut.

LA FLET: (Ni ring) - Ch! mt ngi nh lo ny, tht xng ng

s g c ny, v mnh s vui sng bit bao, nu cn cp ca lo!

ARPAGNG: - H?LA FLET: - Ci g?ARPAGNG: - My ni ci g n cp?LA FLET: - Ti ni rng c khm xt k cng, cho khp, xem ti

c n cp ca c ci g khng.ARPAGNG: - Th tao cng nh th. (Lo khm xt cc ti La

Flet).LA FLET: (Ni ring) - n vt ci thi keo bn v nhng qun keo

bn!ARPAGNG: -Ci g? My ni ci g?LA FLET: - Ti ni ci g ?ARPAGNG: -Phi. My ni ci g thi keo bn vi qun keo bn?LA FLET: - Ti ni rng n vt ci thi keo bn v nhng qun keo

bn.

ARPAGNG: -My nh ni ai?LA FLET: - Ni nhng qun keo bn.ARPAGNG: -Th nhng qun keo bn y, l ai?LA FLET: - L nhng a bn tin v nhng keo ci.ARPAGNG: -Nhng ni nh vy l my nh ni ai?LA FLET: - Th vic g m c phi bn khon?ARPAGNG: -Vic g mc tao(1)LA FLET: - Hay c tng rng ti nh ni c?

ARPAGNG: -Tao tng g mc tao; nhng tao mun my cho bit,khi my ni nh vy, l my ni vi ai.

LA FLET: - Ti ni ... ti ni vi ci m chm ca ti(2)ARPAGNG: - Cn tao, khng chng tao ni vi ci m ni ca

my by gi y(3).LA FLET: - Hay l c cm ti khng c nguyn ra nhng a keo

bn?ARPAGNG: -Khng, nhng tao cm my khng c lo nho v

khng c hn lo. Cm hng i.


15/76

LA FLET: - Ti c gi n tn ai u.ARPAGNG: -My cn ni, tao gin cho mt trn by gi.LA FLET: - Ai c tt th c git mnh.ARPAGNG: -My c cm i khng?

LA FLET: - Th vng, buc lng m phi cm.ARPAGNG: -H! H!LA FLET: (Ch cho lo mt trong nhng ci ti o chn(1)) - y ny,

li cn mt ci ti na y. C tha mn cha?ARPAGNG: -Thi, a tr tao y, ng tao phi khm na.LA FLET: - Tr ci g?ARPAGNG: - Ci g my ly ca tao y.LA FLET: - Ti ch ly ci g ca c.

ARPAGNG: -Chc khng?LA FLET: - Chc.ARPAGNG: - Thi bc! C ng c no th cun i!LA FLET: - Th l ti c tng tin hn hoi t t.ARPAGNG: -Ch g, tao cng trong lng tm ca my n

cn rt my! Ci thng y t cht treo ny, n lm mnhtht kh chu, mnh chng mun trng thy mt ci thngch qu(1) y t no.

LP IVARPAGNG - LY - CLAN

ARPAGNG: -Gi trong nh mt mn tin ln, qu l mt ci tin khng va; tht l tt phc, k no t c tt c dnvn vo ch sinh li chc chn, v ch gi li va chtiu thi. Khp nh trn nh di, ngh ra c mt chct giu c th tin cy c, cng khng phi l d dng;v i vi ta, cc loi t st u l ng ng, v ch i

no ta chu tin cy vo : Ta coi t st ng l ci mi dtrm v bao gi cng l ci ch tn cng u tin(Arpagng tng khng c ai) - Nhng mn tin mt vnquy(2) m h mi tr ta hm qua, ta chn sau vn, ch

bit c gi l c sch c khng. Mt vn quy bngtin vng gi trong nh l mt mn tin kh... (n y,hai anh em xut hin, ni th thm vi nhau) - Tri i!khng kho ta t lm h chuyn mt ri, khng kho

ng cn nng tit ta khng bit gi mm, v hnh


16/76

nh khi lm bm mt mnh, ta ni to qu (Ni viClan v ly) - Ci g ?

CLAN: - Tha cha, khng .ARPAGNG: - Cc con vo y lu cha?

LY: - Chng con cng va mi n thi .ARPAGNG: -Cc con c nghe thy...CLAN: - Nghe thy g kia, tha cha?ARPAGNG: -Ka, th...LY: - Ci g kia ?ARPAGNG: - Nhng li ta va ni y m.CLAN: - Tha, khng .ARPAGNG: -C ch, c ch?

LY: - Xin cha th li, khng c u .ARPAGNG: -Ta thy r rng l cc con c nghe thy lm bm g

, ch l ta ng lm bm mt mnh v chuyn ngynay kim c ng tin tht l kh nhc, v ta bo rngk no c c mt vn quy trong nh, th tht l tt

phc.CLAN: - Lc chng con do d cha dm li gn cha, s cha

cn ng d vic.

ARPAGNG: -Ta ly lm hi lng c ni vi cc con iu ny, cc con khi hiu lm m tng rng ta bo lchnh ta c mt vn quy.

CLAN: - Chng con khng dm len vo cng vic ring ca cha.ARPAGNG: -c g ta c c mn tin , mt vn quy.CLAN: - Con khng tin rng....ARPAGNG: -Ta m c mn tin nh th th cn g bng.LY: - l nhng chuyn...

ARPAGNG: -Ta cng ng cn mt mn tin bng ngn y.CLAN: - Con ngh rng...ARPAGNG: -c nh th th ta cng d chu ln nhiu lm.LY: - Cha th....ARPAGNG: -Th ta ch cn phi phn nn l thi bui khn kh.CLAN: - Ly Cha! Cha chng c g ng phi phn nn, tha

cha, v c ai bit l cha c khi ca.


17/76

ARPAGNG: -Th no? Tao c khi ca! Nhng a no ni th lni lo. Ch c g sai bng; y l nhng qun v lichng phao n nhng tin nhm .

LY: - Xin cha ng gin d.

ARPAGNG: - Tht l qui l, chnh nhng a con rt rut camnh li phn bi mnh v tr thnh k th ca mnh.

CLAN: - Bo rng cha c ca, m l k th ca cha hay sao?ARPAGNG: - Ch g! C nhng ci ging li nh th v c

nhng cch n tiu ca chng my, th ri c ngy s ck n nh tao ct c tao, cho rng tao c vng nch yngi.

CLAN: - Con n tiu ci g m gi l to?

ARPAGNG: -Ci g ? Cn c g chng mt hn l nhng phcsc xa hoa ny m chng my chng din khp ph

phng? Hm qua y, tao va mng con em my xong;nhng my li cn t hn. S tnh tht ng ku tri; c tu n chn my, cng lm mt ci vn li tc khtm. Con , tao bo my c n my mi ln ri, ttc nhng cung cch ca my, tao chng va t no: myc ln mnh vo ci li sng i gia cng t (1); v my n

din nh th kia, th hn l my phi n cp ca tao chachng khng.

CLAN: - a! lm th no m n cp c ca cha?ARPAGNG: - Tao bit u y? Th my ly u ra m n mc

nh th ny?CLAN: - Tha cha, con y ? Con nh bc y m: vn con rt

c lun, v c bao nhiu l con p vo ngi ht.ARPAGNG: - Th l by lm nh. My gp vn may c bc, th

ng l my phi bit li dng ci , v em ng tinc y t ch tt li, mt ngy kia cn trng thy n.Thi, hy c ni mt chuyn ny thi, tao ch mun bittt c nhng di bng my tht nt vo ngi t u nchn kia, lm ci tr g, v mt na t dy giy lkhng cuc tht qun cc hay sao? Cn g phi phtin mua tc gi, khi ta c th tc t nhin, ch tnng no. Tao dm cuc rng v khon tc gi vi di

bng, b r cng l hai chc pixtn(1); v hai chc pixtn


18/76

sinh li mi nm l mi tm livr su xon tm ni(2), lni ch t li mi hai ly mt t y thi(3)

CLAN: - Cha ni ng quARPAGNG: - Thi, ta hy gc chuyn li v ni chuyn khc

(Trng thy Clan v ly ra hiu vi nhau) - H? (Niring, nh) - Hnh nh chng n lm hiu vi nhau xoy ti bc ca ta y (Ni to) - Chng my lm hiu cig vi nhau th?

LY: - Anh em chng con ng iu nh vi nhau xem aini trc. V c hai chng con u c chuyn mun thavi cha.

ARPAGNG: -V cha, cha cng c chuyn mun ni vi c hai con.

CLAN: - Tha cha, chng con mun tha vi cha, v vic hnnhn.

ARPAGNG: - Th cha mun bn vi cc con, cng v vic hnnhn.

LY: - i chao!ARPAGNG: - Sao con li ku ln nh th? y l ci danh t hay

ci s vic n lm cho con s, h con?CLAN: - C th c hai a chng con u s chuyn hn nhn,

theo ci kiu cha c th ngh. V chng con s rng tmtnh chng con khng ph hp vi s la chn ca cha.

ARPAGNG: - Khoan khoan mt t. ng vi lo m, cha bit thno l thch hp cho c hai con; v hai con, ch a no s

phi phn nn g v tt c nhng vic m cha nh lm.V ni cho c u c a... (Ni vi Clan) - Con i,c mt c thiu n tn Marian, nh cng gn y, con thy mt bao gi cha?

CLAN: - Tha cha, c .ARPAGNG: (Ni vi ly) - Cn con?LY: - Con c nghe thy ni.ARPAGNG: -Con thy ngi con gi th no, h con trai ca

cha?CLAN: - Mt con ngi ht sc d thng.ARPAGNG: -Nt mt th no?CLAN: - Rt nn n, v sc so thng minh.

ARPAGNG: -Dng iu, c ch?


19/76

CLAN: - Tuyt vi, c nhin.ARPAGNG: -Con c cho rng mt ngi con gi nh vy, tht kh

xng ng ngi ta phi quyn luyn khng?CLAN: - Tht ng nh vy, tha cha.

ARPAGNG: -Rng l mt m ng mong c?CLAN: - Rt ng mong c .ARPAGNG: - Rng c ta c mi v con ngi l t gia ni tr?CLAN: - C nhin ri.ARPAGNG: -V ai lm chng c th s c mn nguyn v c?CLAN: - Chc chn .ARPAGNG: - C mt ni trc tr con con: l cha e rng c ta

khng c c nhiu ca lm, nh ngi ta ng c th

i hi.CLAN: - ! Tha cha, tin ca khng ng xt, khi l chuyn kt

duyn vi mt con ngi nn n.ARPAGNG: - Xin li, xin li(1)! Nhng c iu l, tuy khng c

c nhiu tin ca nh ngi ta mong c, nhng ngita c th tm cch vt vt li v nhng khon khc.

CLAN: - C nhin.ARPAGNG: -Th l cha rt hi lng thy con ng vi cha, v

ci ct cch nn n v ci v nhun nh ca c ta tranhth c tm hn ca cha v cha quyt ly c ta lmv, min l cng c c t nhiu ca ci g .

CLAN: - ?ARPAGNG: -Sao?CLAN: - Cha bo rng cha quytARPAGNG: -Ly c Marian lm v.CLAN: - Ai? Cha, cha y ?

ARPAGNG: -Phi, tao, tao, tao, tao! Th ny l ngha th no?CLAN: - Con t nhin b chng my chng mt, con xin lui khi

ch ny.ARPAGNG: -Khng h g. Vo mau trong bp, ung mt cc ln

nc l i. Tht l ci bn cng t yt t, chng ccng cp g hn my con g mi! Con gi ca cha ny, l iu cha quyt nh cho cha. Cn thng anh ca con,cha nh ly cho n mt m ga m sng hm nay ngi


20/76

ta va n ni chuyn vi cha. V phn con, th cha gcon cho qu ngi Anxem.

LY: - Cho qu ngi Anxem?ARPAGNG: -Phi. Mt ngi ng tui, khn ngoan v hin c,

cha ngoi nm mi, v nghe ngi ta ca tng l c rtnhiu ca.

LY: (Lm l cho(1)) - Con khng mun ly chng, tha cha,xin cha vui lng vy.

ARPAGNG: (Nhi li l cho) - Cn ti, tha c con gi b nhca ti, tha c em, ti mun c ly chng, xin c vui lngvy.

ARPAGNG: (Li lm l cho) - Tha cha, con xin li cha thi.

ARPAGNG: (Li nhi) - Con i, cha xin li con nh.LY: - Con xin knh vi ngi Anxem; nhng (li lm l cho)

xin cha cho php, con s khng ly ngi .ARPAGNG: -Ti xin knh vi c; nhng (nhi l cho) xin c cho

php, c s ly ngi ngay chiu ti nay.LY: - Ngay chiu ti?ARPAGNG: -Ngay chiu ti.LY: - Tha cha, s khng c chuyn nh th.

ARPAGNG: -Tha con, s c chuyn nh th.LY: - Khng.ARPAGNG: -C.LY: - Con bo khng, l khng.ARPAGNG: -Cha bo c, l c.LY: - Vic , cha s khng bt p c con ng thun.ARPAGNG: -Vic , cha s bt p c con ng thun.LY: - Con s t t ch khng chu ly mt ngi chng nh

vy.ARPAGNG: -C s khng t t, v c s ly ngi . Nhng m,

con b mi to gan ch! C i thu nh ai m con gi nni vi b nh th khng?

LY: - Th c i thu nh ai m b g chng cho con gi nhth khng?

ARPAGNG: - m ny khng c ch vo u c, v tao cucrng tt c thin h u s tn thnh s kn chn ca tao.


21/76

LY: - Cn con, th con xin cuc rng khng th c mt ngibit iu no li tn thnh chuyn .

ARPAGNG: (Trng thy Vale t ng xa) - Ka, anh Vale kia ri.My c mun cho anh ta phn x vic ny gia tao vi

my khng?LY: - Con xin ng !ARPAGNG: -N phn x th no, my cng chu theo ch?LY: - Vng Anh ta bo g con cng xin nghe.ARPAGNG: -Th th c lm.

LP VVALE - ARPAGNG - LY

ARPAGNG: -Li y, Vale. Hai cha con ta bu anh phn xxem con gi ta vi ta, ai phi.

VALE: -Tha c, ch l c ri, khng th no ci c.ARPAGNG: -Anh c bit l chng ta ni chuyn g khng ?VALE: -Khng . Nhng c khng th no tri c, v c l l

phi mi mi ri.ARPAGNG: - Ta nh chiu ti nay g chng cho n, ly mt

ngi va giu c, va hiu i, th m con ranh dm ni

thng vo mt ta l n chng thm ly. Anh bo th no?VALE: -Chu bo th no ?ARPAGNG: -Phi.VALE: -! !ARPAGNG: -Sao?VALE: -Chu bo rng v cn bn th chu cng ng vi c,

v khng c l no m c li khng phhi, nhng k ra thc cng khng hon ton sai tri v...

ARPAGNG: -Th no! Qu ngi Anxem l mt m rt ng trngvng; l mt v qu tc c dng c di(1), hin hu,chng chc, hiu i v rt giu c, li khng cn a conno ca v trc. Liu n cn c th gp m no hn nakhng?

VALE: -ng th; nhng c l c cng c th tha vi c rngnh th cng hi gp gp qu, v cng cn phi c t ra lmt cht thi gian nghe xem lng mnh c th la

chiu theo vi...


22/76

ARPAGNG: -y l mt c hi phi nm ly rt nhanh khng l. m ny, ta thy c mt ci li khng th tm thy m no khc c, l ng ta cam kt ly n khng cnhi mn...

VALE: -Khng cn hi mn?ARPAGNG: -Phi.VALE: -i! Th th chu ch dm ni g na. y y, tht l mt

l l hon ton thuyt phc; phi chu php thi.ARPAGNG: -Nh vy, ta ra c mt mn tin ln.VALE: -C nhin ri, cn ai dm ci na. K ra th c cng c

th trnh tha vi c rng hn nhn l mt vic trng ihn l ngi ta tng; rng n quyt nh hnh phc c

mt i ngi v mt s kt giao bn cht n chung thn,th bao gi cng phi ht sc thn trng ri hy tin hnh.

ARPAGNG: -Khng cn hi mn!VALE: - C ni ng qu. Ci iu y quyt nh c tt c; d

nhin ri. Cng c ngi c th tha vi c rng trongnhng trng hp nh th ny, hng ca ngi con gil mt iu c nhin cng nn ch trng, v s chnh lchln nh vy v tui tc, v tnh tnh v tm t, lm cho

mt cuc hn nhn d pht sinh nhiu chuyn chng lnh.ARPAGNG: -Khng cn hi mn!VALE: -i! Ch! Tht khng cn ni nng vo u c, ci

nh ri. Con ma no dm chng i li? Khng phi lkhng c rt nhiu ngi b a chiu con gi h, hn lqu mn tin h c th b ra; h khng mun hy sinh conv li, v h ch mu cu g hn l, trong vic hn nhn,c va i phi la, lm cho i sng v chng lun

lun c thm tho, m m v vui v, v...ARPAGNG: -Khng cn hi mn!VALE: -ng qu. G m ch phi cm ming. Khng cn hi

mn - Lm th no m cng ni ci l l cng nh vy!ARPAGNG: (Ni ring, nhn v pha sau vn) - y! Hnh nh ta

nghe thy c ting ch sa. Hay l c a nh dm dmn tin ca ta chng? (Ni vi Vale) - C yn y nh,ta tr li ngay. (Lo i vo).

LY: - Anh Vale, anh a hay sao m n ni vi ng c nh th.


23/76

VALE: - y l cho c khi cu tit v d b thng phcc c m. C trc din m chng i kin ca c thhng bt. C nhng th u c phi tm ng ngotngoo mi chinh phc c, nhng th tnh kh khng

chu cho ai khng c, nhng th bn tnh bng bnh, thys tht l l ra y th chm ln phn i, ng trc conng thng tut ca l phi th l ra khng chu theo, vta phi dn d quanh co mi dt c ti ch ta mun. Emhy c gi tng ng thun theo mun ca c, ri em st c mc ch d dng hn, v...

VALE: -Nhng anh Vale i, cn ci vic ci xin kia th sao?VALE: -Ta s tm cch mu mo m ph i.

LY: - Nhng bit tm mu k g, nu chiu ti nay phi giaokt?

VALE: - Phi xin hon li v gii v m.VALE: -Nhng ri ngi ta bit l gi v, nu ngi ta cho mi

thy thuc n.VALE: -Em ni a y ? Bn thy thuc th bit ci qui g? i

ch, i vi h, em mun l c bnh g cng c, h sra cc l l bo cho em bit nguyn do t u m

bnh pht sinh.ARPAGNG:(Tr ra, va i v ni ring) - n Cha, khng c chuyn

g.VALE: - Sau ht, ta cn mt nc cui cng, l i trn, c th

thot mi ni nguy. Em ly xinh p i, nu tnh em c sc kin trinh...(Trng thy Arpagng) - Phi ri, lm con gi phi vngtheo li cha dy. Khng c xt nt n chuyn ngi

chng xu tt th no; v khi gp phi ci l to tt lkhng cn hi mn, th phi sn lng m ly bt c ci gm ngi ta ban cho.

ARPAGNG: -c lm! Th mi gi l n ni ra tr.VALE: -Tha c, chu xin c th li cho, chu hi qu hng

tit v dm bo mm ni nng vi c nh vy.ARPAGNG: - C sao u! Ta rt ly lm vui thch, v ta mun anh

s dng vi n mt ci quyn hnh tuyt i (Ni vi ly)

- Phi, my ng c hng ln trn, tao trao cho anh y ci


24/76

quyn m tri ph cho tao i vi my, v tao truyn chomy, anh y bo g my cng phi lm y.

VALE: (Ni vi ly) - y, c c chng c nhng li khuyn rnca ti na i! Tha c, chu i theo c v tip tc

nhng bi hc ng d dang.ARPAGNG: -c, trm s nh anh. C nhin l....VALE: -Phi km st vo mi c ARPAGNG: -ng th. Cn phi....VALE: -Xin c ch nhc lng, chu tin rng chu s thng phc

c.ARPAGNG: -C lm i, c lm i. ta i ph mt t, ta tr v

ngay.

VALE: (Ni vi ly, va ni va i theo pha c va vo) - Phi,tin bc l qu hn tt c mi th i, v c phi cm ntri cho c c c mt ng b tht l ha nh. C hiur th no l cuc sng. Khi ngi ta tnh nguyn ly mtc con gi khng ca hi mn, th ta ch nn xt nt ghn na. Tt c u nm gn trong ri, v khng cnhi mn l thay th cho dung mo, cho thanh xun, chodng di, cho danh d, cho hin c v thin lng.

ARPAGNG: (Mt mnh) - i ch! Thng b gii qu. Ni c nhli sm. C c mt tn ngi nh nh th, tht l tt

phc!

HI TH HAI

LP ICLAN - LA FLET

CLAN: - Ch! Ci thng bt nhn, my i cht dp u th? Taoc ra lnh cho my hay khng...?

LA FLET: - D c, tha cu, v ti n y, nht quyt ch i cu;nhng ng c thn sinh ca cu, con ngi bt nh nhttrn i, tng c ti ra khi y tri vi mun cati(1), v xut na th ti b n n.

CLAN: - Cng vic ca chng ta nh th no? By gi, chyn licp bch hn bao gi ht! V t lc mt mt my n gi,


25/76

tao pht hin c l ng c nh tao li l tnh ch catao.

LA FLET: - C nh ta m cng yu ng?CLAN: - y th! V tao nghe tin y, b xc ng n ni phi kh

khn v cng mi giu gim c cho ng c khi bit.LA FLET: - B gi, cng gi tr tng tng! Ch bit b ngh th qui

no nh? B nh chi i chc? Ci tr yu ng, uc phi cho nhng hng ngi ngm nh b!

CLAN: - l tri pht nhng ti li ca tao, nn mi xui khinng c rc mi a mang nh vy.

LA FLET: - Nhng v l g cu li gi b mt vi ng c v chuyn ttnh ca cu?

CLAN: - cho ng c nghi ng, hng khi cn thit cn cnhng phng sch ngn cn cuc hn nhn ddng hn. Th, h tr li my th no?

LA FLET: - Ni ch m, cu i, nhng k i vay tht l cc nhc,phi chu cay ng trm ng khi b dn n ci bcnh cu, phi qua tay bn bp hu bp c.

CLAN: - Vic khng xong ?LA FLET: - Xin li(1). Bc c Ximng nh ta, ngi mi gii m h

mch cho chng ta, l mt con ngi nhanh nhu v ylng st sng, bc ta ni rng chc tri khuy nc hcu, v oan quyt rng mi trng thy mt cu, bc ta c cm tnh ri.

CLAN: - Tao c s tin vn ri quan m tao hi vay ch?LA FLET: - Vng, nhng vi mt vi iu kin nh m cu phi chp

nhn, nu cu nh tm cho cng vic tri chy.CLAN: - Bc ta c cho my c gip mt ngi b tin cho vay

khng.LA FLET: - i ch! R tht, l li chng phi nh vy u. Hn cn

dng cng lnh mt hn cu na, v hn gi b mt nlm tr, cu khng th tng xit. Ngi ta nht nhkhng cho bit tn tui ca hn, v ngy hm nay ngi tas thu xp cho hn s tip xc vi cu trong mt ngi nhmn, c nghe chnh mm cu ni cho bit tnh hnhti sn v gia th ca cu; nhng ti tin chc rng c ni

n tn ng c nh ta, l cng vic s c d dng.


26/76

CLAN: - V nht l b c nh tao qua i, th phn gia ti mtao c tha hng ca b c, chng ai ct quyn taoc.

LA FLET: - y l my khon m chnh hn c cho ngi mi

gii vit ra, a cu xem, trc khi nhc nhch cngvic:"Gi s ngi cho vay c trng thy mi bo m chcchn, v ngi ng vay thnh nin, v thuc gia nhc ti sn di do, vng chc, bo m trn tru, khngmc mu, th hai bn s lm mt tri khon phn minh vchnh xc trc mt mt vin chng kh, chn ngi htsc ng n, v mun c nh vy, s do ngi cho

vay la chn, v vic lp vn t cho ng th thc l iuti quan trng i vi ngi cho vay."

CLAN: - Ci th ch c g phi ni.LA FLET: - "Ngi cho vay, mun lng tm khng c iu g y

ny, ch trng b tin ra ch ly li mi tm ng nmt(1).

CLAN: - Mi tm n mt, ly cha! Tht l phi chng. Ch kuca g.

LA FLET: - ng th.Song l, v ngi cho vay ni trn khng c sn trongnh mn tin kia, v mun chiu lng ngi ng vay,

buc lng phi i vay li ca ngi khc mn tin , theoli nm ng n mt(1), nn ng l ngi ng vay thnht k trn phi tr s li ny, khng k nhng chuynkhc, chiu theo l rng ch v mun lm n cho ngivay, m ngi cho vay ni trn phi dng vo vic vay

mn ."CLAN: - Tri t ma qu i! Qun Do-thi, -rp(2) g m qui c

vy? Th ny l li nng hn bn ng n mt(3).LA FLET: - ng th, ti ch bo l g. Cu nn n o cho k.CLAN: - My bo tao cn n o ci ni g. Tao cn tin, g m

tao ch phi ng thun.LA FLET: - Th ng l ti tr li h nh th y.CLAN: - C cn ci g na khng no?

LA FLET: - Ch cn mt khon con con na thi.


27/76

"Trong s mi lm nghn quan hi vay, ngi cho vaych c th xa tin mt c mi hai nghn livr(1), cn stin mt nghn quy(2) cn li, ngi vay phi lnh bngqun o c, c c v trang sc, c bn k khai di

y, m ngi cho vay ni trn c lng chn tht tnhgi r ht sc c gng ca mnh".

CLAN: - Th l th no?LA FLET: - Xin hy nghe bn k khai:

"Th nht, l mt b ging ng bn chn, c nhng dithu kiu Hunggary, nh rt lch s trn mt tm khn triging mu xanh - liu, vi su chic nh da, v tmthu p chn cng kiu, tt c l hng tt lm k, v lt

mt ln vi la, mu ng nh xanh ."Thm mt tm mn trng xp np(1), bng n tro goman(2) mu hng a, c vin tua ch la"

CLAN: - Hn bo tao dng nhng th lm ci n g?LA FLET: - Khoan .

"Thm mt tm mn vch, thu tch Tnh yu ca Gm-bvi Maxe(3)""Thm mt ci bn ln bng g h o, c mi hai hng

ct con tin, c th ko di hai u, v di gm bn c su chic gh u trn b".

CLAN: - lm ci con kh g, m kip...?LA FLET: - Xin cu hy kin nhn.

"Thm ba khu sng ha mai, khm dy c nhng s cngc trai, vi ba cy trc(4) vo b."Thm mt ci l bng gch, vi hai ci ni ct, hnh trncong, v ba ci bnh cha, rt c ch cho nhng ai thch

th tr ct ru".CLAN: - Tht in tit!LA FLET: - Khoan.

"Thm mt cy n t ch to Blnh(1), cn dy d,hay cng gn ."Thm mt b chi bi - b - l(2) v mt bn c , vimt b chi tr ngng(3) ci tin ca ngi Hy- lp, rttin qua th gi khi ngi ta rnh ri.


28/76

"Thm mt b da rn thn ln, di ba pi ri(4), nhi ckh, chi tn k, treo trn lt g ca bung ng chovui mt."Tt c cc th k trn y, tr gi thng thn hn bn

nghn nm trm livr, v h gi l mt nghn quy, do sbit iu ca ngi cho vay."

CLAN: - Cho thn n dch bp cht ti c n ln s bit iu can, ci thng bt nhn, ci qun ao ph! C i thu nhai m bp hu bp c n th bao gi? Mn tin li n ikhng khip th kia m n cn cha hi lng hay sao, licn mun bt ta phi ly ba nghn quan ng nt, nnht nhnh u v ch bit? Tt c nhng th , ri bn

i chng c ly hai trm quy(1); vy m ngi ta cphi nh thun theo n, v n c ci th bt ta, ci gcng phi chp nhn, v ci thng i gian c n kmi dao vo c m bt cht ta.

LA FLET: - Tha cu, xin cu b qu i cho, ti thy cu ng lmvo ng ci con ng phiu lu m Panuycgi(1) noitheo t ph sn, l vay non vay gi, mua t bn r, v

bc ngn cn di(2).

CLAN: - My bo tao lm th no c? y, ci tnh cnh khnn ca bn tr, do thi keo kit ng nguyn ra canhng ngi lm b gy nn; y th ri ngi ta cn lylm ngc nhin thy nhng thng con c mong cho bcht i!

LA FLET: - Phi cng nhn rng ng b cu bn tin n nc lmcho ngi trm tnh nht th gian cng phi ni xung ln.n cha, ti khng c nhng xu hng a n gi treo

c(3); v sng gia bn ng nghip m mt ti trng thydnh lu vo v s tr thm tht, ti vn kho thoi thc vg mnh mt cch khn ngoan ra khi tt c cc mn chinh c hi phng pht mi dy thng lng(1); vy m, ththt vi cu; thy nhng cung cch ca ng c nh ta, tich nga ngy mun n cp ca c mt m; v c l ticho rng, n cp c ca c l lm c mt vic ngkhen.

CLAN: - a tao ci bn k khai kia mt t, tao xem li.


29/76

LP IIARPAGNG - BC C(*) XIMNG

CLAN - LA FLET

cng trong sn khuBC C XIMNG: - Tha c, vng l mt chng thanh nin ng

cn tin, Cng vic ca cu ta thc bch phi kim cho ratin, v c mun ra nhng iu khon g, cu cng phitheo.

ARPAGNG: -Nhng, Bc c Ximng ny, bc tin rng khng cs g bt trc y ch? V bc c bit tn tui, ti sn vgia th ca ngi m bc ni h khng?

BC C XIMNG: - Khng . Chu khng th mch c v nhngchuyn cho tng tn ngn ngnh c; v cng ch lngu nhin m ngi ta mch mi cho chu vi cu tathi; nhng c s c chnh cu ta ni t tng michuyn c r, v ngi mch mi cu ta c cam oanvi chu rng, khi c c bit cu ta, th chc chn c sc hi lng. Tt c nhng iu chu c th n vi c, lgia nh cu ta rt giu c, b m qua i, v nu c

mun th cu ta s cam kt l ng b cu ta khng y tmthng na s cht.

ARPAGNG: -Ci l ng k y. Bc c Ximng , lng nhnt bt bc chng ta phi chiu lng con ngi, khi ta cth lm c.

BC C XIMNG: - D nhin ri.LA FLET: (Ni nh vi Clan, khi nhn ra c Bc c Ximng)

- Th ny l th no? Bc c Ximng ca chng ta ng

ni chuyn vi ng c nh ta!CLAN: (Ni nh vi La Flet) - Hay l ngi ta cho hn bit

tung tch ca tao? Hay l my ni h chuyn tao ri?BC C XIMNG: (Ni vi La Flet) - i chao i! Sao m cc ng gp

gp qu vy! Ai bo cho cc ng bit l y? (Ni viArpagng) - Tha c, hy bit l khng phi chu ltn tui v nh ca ca c, nhng theo chu, th cngkhng hi g lm: y l nhng con ngi kn o, v hai

bn c th cng nhau ging gii y c lm.


30/76

ARPAGNG: -Th no?BC C XIMNG: (Tr Clan) - Cu y chnh l ngi mun hi vay

c s tin mi lm nghn livr m chu tha chuynvi c y.

ARPAGNG: -Th no, thng cht treo kia! Chnh my l a mu vo nhng tr liu lnh ng ti kia ?

CLAN: - Th no, cha! Chnh cha l ngi em thn lm nhngvic nhc nh ?

Bc c Ximng v La Flet vo.ARPAGNG: -Chnh my l a mun st nghip bng nhng li i

vay n ng ch trch n nh vy ?CLAN: - Chnh cha l ngi tm cch lm giu bng nhng li

cho vay nng li, tn c n th ?ARPAGNG: - th, m my cn dm dn mt tao ?CLAN: - th m cha cn dm m mt vi thin h ?ARPAGNG: - Thng kia, my khng bit s nhc, n chi phng

tng n nh vy, lao mnh vo nhng cuc tiu si khngkhip, v ph tan mt cch nhc nh ci ti sn m cha mmy bao m hi gp nht cho my ?

CLAN: - Cha khng bit h thn, lm nh nhuc c thn danh v

nhng tr lm n bt chnh kia; hy sinh c danh gi vting tm cho lng thm kht khng bao gi tha mn, lnht nhnh tng quy tch lu; v chuyn bp nn tinli, th qu qut hn tt c nhng mnh li b i nht mnhng k cho vay nng li ni ting nht nn c rac t xa n gi ?

ARPAGNG: - i cho khut mt tao, v li! i cho khut mttao!

CLAN: - Theo cha, th k no nng ti hn, k i mua mt mntin cn dng n, hay k i n cp mt mn tin khngdng n lm g c?

ARPAGNG: -Bc ngay, tao bo, ng c tru gan tao! (Mtmnh) - Ci chuyn phi gi ny xy ra, th m hay; lmt dp bo cho ta phi mt hn bao gi ht v tt cmi hnh ng ca ci qun ny.

LP III


31/76

FRDIN - ARPAGNGFRDIN: - Ka ng anh...ARPAGNG: - Xin ch mt lt; ti s tr li ngay ni chuyn.

(Ni ring) - Nhn ci chuyn ny, ta cng nn o qua

thm ch tin ca ta mt t.LP IV

LA FLET - FRDINLA FLET: - Chuyn u c chuyn nc ci! Chc hn l lo phi c

u mt kho kh ln cha nhng tp tng, v bnmnh ch nhn ra c t g trong bng k khai .

FRDIN: - Ka! Anh y , r kh, anh La Flet? Do u m li gpnhau y nh!

LA FLET: - Ch Frdin y ? Ch n lm ci tr g y th?FRDIN: - u u th t vn c ngn y tr: Mi li mi chi,

nhanh chn nh ming gip ngi, v c c i cht timn no th tn lc pht huy m kim chc. Cu cng

bit, i ny phi sng bng mu tr, v nhng hngngi nh ch, tri chng ph bm cho nhng ngun lilc g khc hn l mu m v tr xo.

LA FLET: - ng y c giao dch g vi lo ch nh ny khng y?

FRDIN: - C. Ch ang thng lng h lo ta mt cht vic cncon, hy vng c mt mn thng y.

LA FLET: - Ca lo ? i chao! Ni thc tnh, ng y m moi cca lo mt t g, th t cho l gii; v t xin bo trc chong y bit l ng tin y ng lm nh.

FRDIN: - Cng c nhng loi cng lnh c sc cm ha thn iuch.

LA FLET: - Xin ly ch c nn (1). Th th ch cha bit r qu ngi

Arpagng l mt con ngi t tnh ngi nht trong loingi, mt khch phm trn nghit ng nht v cht chanht trn gian. Chng c th cng lnh no thc y nilng bit n ca lo n m c bn tay ca lo ra u.Khen ngi, qu mn, n hu mm, v tnh ngha sung,mun bao nhiu cng c; nhng tin, th ng c hng.Khng c ci g kh khan hn, khc bc hn nhng li ncn nim n ca lo; v cu ni ban cho l mt cu lo

ght cay ght c, n ni khng bao gi lo ni: Ti ban


32/76

cho anh...(1), m ch ni: Ti cho anh vay li cho bnhyn.

FRDIN: - Ly Cha, t bit ci thut vt n ng ra sa(2) kia m;t c ci b quyt ci m cho t lng yu mn ca h, c

c tri tim ca h, tm ra nhng ch nhiu lng bunnht ca h.

FRDIN: - n thua g y! T thch ng y lm mm lng ccon ngi v chuyn tin ti. V mt ny, hn l ngig (1), m ci g tnh(2) ca hn th tt c th gian u

phi chu thua; d ai c cht n ni, hn cng tr tr btng. Ni tm li mt cu, hn yu tin hn c ting tm,danh d, v o c; v c trng thy mt ngi xin x, l

hn ln cn si ng kinh ri. Tht l nh trng vo chphm ca hn, tht l m thng tri tim hn, tht l rtrut rt gan hn khng bng; v nu... Nhng hn trli kia ri; anh em chun y.

LP VARPAGNG - FRDIN

ARPAGNG: (Ni ring) - Vn s bnh yn c. (Ni to) - No! Cchuyn g vy, ch Frdin?

FRDIN: - Ch! Tri i! ng anh kho mnh qu nh! Trng thtng l sc mt ca ngi khang kin!

ARPAGNG: -Ai, ti y ?FRDIN: - Cha bao gi em trng thy ng anh c nc da ti

mi n th, cng trng n th.ARPAGNG: -Tht ?FRDIN: - Cht ni! Cha bao gi trong i ng anh li tr bng

by gi; v em thy c nhng ngi mi hm nhm tui

li gi hn ng anh kia y.ARPAGNG: - Vy m ti va trn su chc y, ch Frdin .FRDIN: - ka! Su chc th c ngha l g? thm vo u.

chnh l ci tui hoa nin y, v by gi l ng anh angbc vo thi k ti p nht ca ngi n ng(1) y.

ARPAGNG: -ng vy, nhng gi km i c hai chc tui thti tng c l cng khng hi g.

FRDIN: - ng anh ni a y thi ch? ng anh ch cn g

chuyn , v ci tng ng anh l phi sng n trm tui.


33/76

ARPAGNG: -Ch thy th ?FRDIN: - Hn ch l. ng anh c cc tng mo ca ngi

sng lu trm tui. ng anh ngi yn mt t xem no. ,tht l r rng y nh, gia hai con mt, c mt ci nt

trng th y thi!ARPAGNG: -Ch cng bit xem tng ?FRDIN: - nh. ng anh a bn tay cho em xem no. ! Tri

i! ng i tuyt qu!ARPAGNG: -Th no?FRDIN: - ng anh khng trng thy ci ng ny ny, n i n tn

u ?ARPAGNG: - nh! Th ngha l th no?

FRDIN: - Qu ng ti, ban ny em ni trm tui, nhng ng anhs qua c thp nh tun y ch l.

ARPAGNG: -Th kia ?FRDIN: - Xin tha, ri n phi em ra m gh th ng anh mi

cht cho kia y; v ng anh s chn khp lt con ci,chu cht ni ngoi cho m xem.

ARPAGNG: - Th th cn g bng. Th cng vic ca chng ta rasao?

FRDIN: - Li cn phi hi na ? C ai thy em m vo vic g mli khng thnh cng? Nht l v nhng vic hn nhn them li c mt ci bit ti tuyt diu. Ch c mt m no i ny, m em khng tm c cch ghp thnh la irt chng vnh v em tin rng, em m nh tm y .Th em c th xe duyn c Hong Th - nh- k vo vinc Cng ha Vonid(1) y ch. Cn nh v cng vicny, th d nhin l chng c kh khn g ln lm. Ch l

em vn hay i li nh h, nn em ni chuyn vi b m nguyn ca ng anh v c Marian, sau khi ng anh ctrng thy c em i qua ngoi ph, v ng ta ca shng mt.

ARPAGNG: -Th b ta tr li...FRDIN: - B ta vui v nhn li; v, khi em t vi b ta rng ng

anh rt c mong c i n ca b chiu ti nay ti d lk hn c ca tiu th nh ta th b ng thun ngay, ch

kh khn g, v gi gm c b cho em v vic .


34/76

ARPAGNG: - Ch Frdin , l v ti bt buc phi tht tic qungi Anxem; c c y n d tic th ti rt hi lng,vi s thch ca c y, v ri ci s gy ra trong nh tinhng chuyn lc c linh tinh khng li cho ti chng?

FRDIN: - ! Th ra ng anh cha bit r c em! y li l mt cim c bit m em vn nh ni chuyn vi ng anh. Cem c mt mi c cm kinh khng i vi tt c bn thanhnin v ch c tnh vi cc ng gi thi.

ARPAGNG: -C ta y ?FRDIN: - Vng, c ta y. Tic rng ng anh cha c nghe c ta

ni v chuyn . C, khng th no chu ni bng dngmt chng tr; Nhng c ni chng vui thch g hn l

c trng thy mt ng gi p lo, tt ru. i vi c,cng gi cng d thng, v em xin dn trc ng anh lch c lm ra v tr hn tui tht y. C em mun rng tra cng phi l ngi lc tun; v mi cch y chay bn thng y thi, sn sng lm l ci, c em

bng ct phng cuc hn nhn, ch v chng r l ra lmi c nm mi su tui, v khng c eo knh khn c.

ARPAGNG: -Ch v l thi ?FRDIN: - Vng. C em bo rng nm mi su tui th c chng

va lng, v nht l c ch ng nhng ci mi eo knhthi.

ARPAGNG: -Ch ni vi ti iu , qu l hon ton mi l.FRDIN: - Chuyn cn hn th nhiu, ni khng sao xit c.

Trong bung c ta, thy c vi bc ha v vi tm tranhin; Nhng ng anh ngh l tranh v nhng g no? Nhng

Anix(1) ? Nhng Xphal(2)? Hay nhng Parix(3) vApolong(4)? Khng. Nhng bc chn dung tuyt p caXatuycn(5), ca vua Priam(6), ca lo tng Nextor(7) vca ng gi ngsid(8) nghu nghn trn vai con.

ARPAGNG: -Tuyt qu nh! iu , tht ch bao gi ti ng ti,v ti rt hi lng c bit c ta c tnh tnh nh vy.Qu tht, xa kia nu ti l n b th chc l ti cngchng thm yu bn trai tr.


35/76

FRDIN: - Hn th ri. Bn trai tr l nhng ca n, ai m yuc! Nhng nhi ranh, nhng cng t bt, bu ni gm ngi ta phi thm ci thn xc ca h! V em th hi,

bn h th c g l th v kia ch?

ARPAGNG: -Ring ti, th ti ch hiu h c g l th v, v tikhng bit lm sao li c nhng ngi n b say m hn th.

FRDIN: - C ha l in r. Tui tr m thy d thng! Tht lgn d! Nhng anh chng trai tr m miu(1), no c rangi n ng! C th no m yu nhng ca nm yc?

ARPAGNG: - y, hng ngy ti cng vn bo th, thy h ci

ging th o t nh c(1) ba si ru ln phn vnh lnnh ru mo, nhng b tc gi vng ch nh ru ng(2),ng qun cc th bung thng tht v o xng th phong

phanh h gan h rut(3).FRDIN: - em so snh vi mt con ngi nh ng anh, th bn h

no c ra ngi ra ngm! Th ny mi gi l mt ngin ng ch! Tht trng m sng mt, v phi c dngngi th ny, n vn nh th ny, mi lm cho ngi ta

say m c ch.ARPAGNG: -Ch trng ti c c khng?FRDIN: - Cn phi ni! Trng tht m hn, v ci mt c nh v

tranh y(4). ng anh hy quay i mt t, xem no. Tuyttrn. Xem bc i th no, no. Tht l thn hnh xmxn, dng dp ung dung thot t, khng c mt t du vtno l tt l bnh c.

ARPAGNG: -n tri thng! Ti cng ch c bnh c tt g ln

lm. Ch thnh thong b mt cn ho xuyn(1), th thi.FRDIN: - C h g ci . ng anh ln cn xuyn li cng xinh, v

ng anh ho c duyn lm.ARPAGNG: -Xin hi mt t, c Marian trng thy ti bao gi

cha nh? C tng n ti khi ti qua nh khng?FRDIN: - Cha. Nhng chng em ni chuyn vi nhau v ng

anh rt nhiu. Em t cho c y hnh dng ca ng anh,v em khng qun cao ti c ng anh v ci dim

phc cho c em nu c mt ngi chng nh ng anh.


36/76

ARPAGNG: -Ch lm nh vy l tt lm. Cm n ch.FRDIN: - ng anh , em c mt vic nh mn mun nh ng anh

(Lo nghim nt mt) - Em c mt v kin khng khothua n ni mt, ch v thiu mt t tin, m ng anh c

th d dng gip em c kin, nu ng anh c lng ttvi em i cht. ng anh khng th no tng xit ni vuithch ca c y khi no c gp mt ng anh (Lo liti nt mt ln) - i ch! ng anh s va lng c em bitmy! Ci c o su kn(1) li c ca ng anh s lm chotm tr c ta m mn bit chng no! Nhng nht l c ems say m ci qun cc ca ng anh, buc vo o chn

bng dy giy hai u bt st (2). C em n cht mt v ng

anh mt thi, v i vi c ta, mt tnh lang tht nt bngdy giy s th v tuyt trn!

ARPAGNG: -Nghe thy ch ni th, c nhin l ti vui thch lm.FRDIN: - Qu tht, ng anh , v kin i vi em l quan h v

cng (lo li nghim nt mt) - Em s ph sn nu thuakin, m ch mt t gip l s phc hi c c nghipcho em. Tic rng ng anh cha c trng thy ni hnhoan ca c ta khi nghe em ni chuyn v ng anh, (lo

li ti nt mt) - Nghe k nhng c tnh tt ca ng anhi mt c ta vui mng hn h, v cui cng em lmcho c ta cc k nng rut mun trng thy cuc hn nhnc kt c xong xui.

ARPAGNG: -Ch lm cho ti ht sc vui lng, ch Frdin vxin th thc rng ti v cng cm n ch.

FRDIN: - Em xin ng anh gip em mt t nh em yu cu(Lo li nghim nt mt) - Nh em ng vng li

c, v em s bit n ng anh i i kip kip.ARPAGNG: -Thi cho ch, ti phi i vit nt cc th t.FRDIN: - Em cam oan vi ng anh l ch bao gi ng anh li c

th gip em qua khi bc kh khn ln hn lc ny.ARPAGNG: - ti i bo sp sn xe nga a cc ngi i

ch phin.FRDIN: - Nu em khng b s cn thit thc bch, th em ch dm

phin ng anh.


37/76

ARPAGNG: -V ti phi lo liu cho ba n ti c sm sa, cc ngi khi hi sc kho.

FRDIN: - Xin ng t chi em ci n m em khn ni ng anh,ng anh khng sao tng xit ni vui m...

ARPAGNG: -Ti i y, h gi ti y. Lt na s gp li nh.FRDIN: (Mt mnh) - Cho n vt my, bn tin ch m, cht m

my i! Ci thng keo ci, mnh tn cng n my ncng c tr tr; Tuy vy, mnh cng khng nn b cucthng lng mi manh ny, v mnh cn pha bn kia,du sao cng chc chn s c mn n cng tm tt.

HI TH BA

LP IARPAGNG - CLAN - ELY - VALE - M CLT - BC C

GICBRANHAVOAN(*)- LA MECLUYT(**)

ARPAGNG: -No, vo c y, ta phn pht mnh lnh cho cng

vic chiu nay, v ct t ngi no vic ny. Li gn y,m Clt; ta bt u bng m, no. (M tay cm mt cichi) - c, m sn sng v kh trong tay ri y. Tact m vo cng vic qut tc, lau chi khp ni, v nhtl phi cn thn ng c vo cc g mnh tay qu kon mn i. Ngoi ra, ta giao ph cho m vic qun l ccchai ru, trong lc n tic; nu c mt mt, v g, thta c m, ta s tr tin vo cng x ca m y.

BC C GIC: (Ni ring) - Hnh pht khn ngoan qu.ARPAGNG: -Xong... Anh, Branhavoan, v anh La-Meeluyt, ta c

cc anh vo cc chc v ra cc v rt ru, nhng chkhi no khch cn ung thi y nh, ch ng theo cithi ca my tn y t lu lo, c n khu gi ngi tav xui cho ngi ta ung khi ngi ta khng ngh g n.Hy c ch i cho khch gi vi ln , v nh k l baogi cng phi em nhiu nc l n.


38/76

BC C GIC: (Ni ring) - Phi ri. Ung ru vang nguyn cht, nxc ln tn c y m.

LA MECLUYT: - Tha c, chng chu c phi ci o ph (1) ngoi rakhng ?

ARPAGNG: -C, khi no thy khch n; v cn thn ng c lmhu hi qun o.

BRANHDAVOAN: - Tha c, c cng bit l mt bn vt trc ci ochn ca chu b du thp n hoen mt vt to tng.

MECLUYT: - Cn chu, tha c, th qun cc ca chu b thngbt c pha ng, v ni v php c, trng r c...

ARPAGNG: - Im! Hy c kho lo xoay n vo pha tng, vlc no cng ngonh ng trc ra pha quan khch

(Arpagng ly m t vo pha trc o chn ca lo, ch bo cho Branhavoan bit cch che giu vt du) -Cn anh, khi phc dch c lun tay cm ci m nh thny ny. V phn con, con gi ca ta, con s mt nnhng mn n cn li, v cn thn ng ph phm t g.Con gi lm vic l hp lm. Nhng con cng phi sason tip n tnh nng ca ta cho chu tt, c y s nthm con v r con cng i ch phin y. Cha bo g, con

c nghe r khng no?ELY: - Tha cha, c .ARPAGNG: -Cn ng, ng con ca ti, chng phong lu cng t,

ti c lng tt tha th cho ng ci chuyn ban ny, thxin ng cng ng gi tr mt lng my vc vi ngi tanh.

CLAN: - Tha cha, con y ? Mt lng my vc? V l g mic ch?

ARPAGNG: - Tri i, ai ch bit ci tr nhng a con m b ily v k, v ci thi chng thng nhn bng con mtnh th no ci ging gi l m gh. Nhng nu anh mongti qun hn ci ti ngng cung mi y ca anh, th tikhuyn anh nht l nn mt my ti tnh m i i vingi ta, v tip n cho ht sc nim n y.

CLAN: - Tha cha, c tht m ni, th con khng th no ha vicha l s rt vui thch ci chuyn c y tr thnh m k

ca con. Nu con ni vi cha nh vy, l con ni di;


39/76

nhng cn ci chuyn tip n c y cho nim n v lmmt ti tnh vi c y, th con ha vi cha l v khon con s theo ng li cha rm rp.

ARPAGNG: -Hy bit l anh phi lu tm n iu .

CLAN: - Ri cha xem, cha s khng phi phn nn g v chuyny c.

ARPAGNG: - c th th tt lm. Anh Vale, gip ta ci vic ny.No, bc c Gic, bc li gn y; ti dnh bc li lmngi cui cng.

BC C GIC: - Tha c, c mun ni chuyn vi ngi nh xe hayvi ngi u bp ca c ? V ti l c hai.

ARPAGNG: -Ni vi c hai.

BC C GIC: - Nhng vi ngi no trc ?ARPAGNG: -Vi u bpBC C GIC: - Vy xin c hy khoan cho mt t.

(Bc ci o ca ngi nh xe v hin ra di y phc ubp).

ARPAGNG: -Lm ci tr kiu cch kh g th?BC C GIC: - Xin nghe c truyn lnh.ARPAGNG: -Bc c Gic , ti hn mi khch n ba ti nay.

BC C GIC: - Tht l i phi thng!ARPAGNG: - Bc hy ni nghe th, bc c cho n ngon c

khng?BC C GIC: - c ch , nu c chi cho ti nhiu tin.ARPAGNG: -Tri t thin a i! Lc no cng tin! Hnh nh

h khng bit ni g khc na: tin, tin, tin! i chao! Hch c ci ting trn mm, tin! Lc no cng ni ntin! l thanh gm gi u ging ca h(1), tin!

VALE: -Ti cha h thy cu tr li no tri tai bng cu tr li. Phi mt nhiu tin c n ngon mi ti gii lmsao ch! Tht l mt vic d dng nht i, v ch c aingu n n ni khng lm ni ci tr ; nhng mun rangi gii giang, th phi ni n chuyn t tin m nngon.

BC C GIC: - t tin n ngon?VALE: -ng ri.


40/76

BC C GIC: - Ni thc tnh, anh qun gia i, anh lm n cho chngti c xem ci b quyt , v xin anh lnh ly chc vu bp h ti: anh c lm ci b con ngi m angqun xuyn ci nh ny mi.

ARPAGNG: -Thi, im. Ta cn phi c nhng g no?BC C GIC: - y, anh c qun gia ca c, anh y s cho c n

ngon m mt t tin.ARPAGNG: -! Ti mun bc tr li ti.BC C GIC: - S c bao nhiu ngi n ?ARPAGNG: - Tm hay mi g ; nhng ch nn tnh tm sut

thi. Khi c cho tm ngi n, th cng c th chomi ngi.

VALE: -Ci d nhin.BC C GIC: - Vy th, cn phi c bn mn nu u thang (1) v nm

mn u tic(2). Cc mn nu ny... Cc mn u ticny...

ARPAGNG: -Eo i! Nh vy l khao c mt thnh ph mt!BC C GIC: - Mn quay ny...ARPAGNG: (Ly tay bt mm bc ta li) - i ch! bt nhn,

my n nhn c nghip ca nh tao !

BC C GIC: - Cc mn n m(2) ny...ARPAGNG: -Cn cha thi ?VALE: -Bc nh lm ngi ta nt rut li gan tt c hay sao? C

nh mi khch nhi cht hay sao? Bc hy i m cth cc sch dy v sinh, v hi cc thy thuc xem c ghi ngi hn l n ung qu khng.

ARPAGNG: -Anh y ni phi lm.VALE: -Bc c Gic ny, xin ni bc vi ng loi ca bc

bit rng ba n c nhiu thc n qu l ti nguy him,mun t r l yu khch, th cn phi tht nhng ba nthanh m, v theo li dy ca c nhn, th phi n m

sng, ch khng phi sng m n(1)ARPAGNG: -Ch! Cu ni hay qu! Li gn y, ta hn anh v

cu . Tht l mt cu cch ngn hay nht m ta cnghe t b n gi. Phi sng m n, ch khng phin m sng... qun, khng phi nh th. Anh ni th

no nh?


41/76

VALE: -Phi n m sng, ch khng phi sng m n.ARPAGNG: -ng ri. Bc nghe r cha? Bc v nhn no ni

cu y nh?VALE: -Lc ny chu khng nh tn .

ARPAGNG: -Anh nh bit ci cu cho ta nh. Ta s cho khcch vng trn l si bung n ca ta.

VALE: -Vng, th no chu cng s vit. Cn v ba tic ca c,xin c c mc chu. Chu s sp t chu tt.

ARPAGNG: -, anh lm i.BC C GIC: - Cng may, ti nhc xc.ARPAGNG: - Phi c nhng th m ngi ta khng n my t,

nhng lm lng d ngay t u: chng hn mn tht cu

ht lu nu la-ua, vi mn pa-t om, n rt nhiu ht d., nhng mn cho h vo.

VALE: -C c tin cy chu.ARPAGNG: -By gi, bc c Gic i, phi lau chi xe nga cho

ta.BC C GIC: - Khoan . y l chuyn ni vi ngi nh xe (Bc

li mc o nh xe vo) C bo...ARPAGNG: -Phi lau chi xe nga cho ta, v sp sn nga ngho

i ch phin.BC C GIC: - Tha c, nga ca c y ? Ni thc tnh, chng c

nhc ni chn c u. Ti khng dm bo l chng nmbp rm: v chng lm g c rm, ni th ch ha ra h qu; nhng c bt chng nhn n nhn ung khc kh,n ni ch cn l nhng khi nim hay l nhng bng ma,nhng hnh dng nga m thi.

ARPAGNG: -Lm ra kh chng n nhc mt lm, chng n c phi

lm g u!BC C GIC: - Tha c, th khng phi lm g c, th khng nn n

g c, hay sao? Nhng con vt ti nghip , th l chngn phi lm vic nhiu, v c n nhiu, cn hn. Trngthy chng mt l i nh th kia, ti t tng khc rut, vqu tnh ti thng yu nhng con nga ca ti lm, nni tng chng nh l chnh mnh, khi trng thy chngau kh; hng ngy ti vn phi bt mm bt ming cho


42/76

chng n, v, tha c, khng thng xt k gn gi(1) tno, th tht l tm a tn nhn qu.

ARPAGNG: -i t y ra n ch phin th c nng nhc g.BC C GIC: - Khng, tha c, ti khng n no bt chng phi i,

v trong ci tnh trng ca chng nh th ny, m qut roivo chng th ti chng nh tm c. C bo, chnglm th no m ko c mt ci xe, khi chng l mnhcn cha ni.

VALE: -Tha c, chu s nh bc Pica(1) bn hng xm nh xecho: vi li, cng cn n bc ta sp xp cho ba tic.

BC C GIC: - Thi c. Th l chng n cht di tay ngi khc,cn hn l di tay ti.

VALE: -Bc c Gic cng hay lm iu lm.BC C GIC: - Anh qun gia cng kho tng cng lm.ARPAGNG: -Im!BC C GIC: - Tha c, ti khng th no chu ni nhng phng

nnh ht, m ti thy rng tt c nhng tr v ca anh ta,nhng tr soi mi khng ngt v bnh m v ru vang,v ci la, mm mui v du n (2), chng qua ch l nnh nt v tn tnh c. Ti thy th m in rut, v hng

ngy ti rt phin lng nghe thy nhng iu ngi ta niv c: v ni ng ti, d sao i vi c ti vn c tnh; v,sau nhng con nga ca ti, th c l ngi m ti yunht.

ARPAGNG: -Bc c Gic ny, bc c th cho ti bit ngi ta ninhng g v ti c khng?

BC C GIC: - Tha c c nu ti c chc rng c s khng lylm pht .

ARPAGNG: -Khng, c i no.BC C GIC: - Xin li c, ti bit chc th no ti cng cho c ni

gin.ARPAGNG: -Nht nh khng, tri li, bc lm cho ti vui lng th

c, v ti rt thch c bit ngi ta ni v ti nhth no?

BC C GIC: - Tha c, c mun, th ti xin ni thng l khpmi ni ngi ta ch ci c; t t pha h ch vo chng

ti trm nghn cu nho bng v chuyn c, v h ch c


43/76

g vui sng hn l em c ra m kch ch giu v lunmm t chuyn v thi keo kit ca c. K th ni rngc cho in nhng nin, lch ring, trong c tng gp inhng tun n chay, nhng ngy king mn, bt ngi

nh nhn mm nhn ming(1), c li cho c; k khc li borng c lun lun sn sng c chuyn gy vi k nngi vo nhng dp tng thng tt nht hay nhng khih xin ra, kim c m khng cho h ci g ht. a nyth k chuyn rng c mt ln c a ra ta kin conmo hng xm v ti xi mt ca c mt mu i cun tha; a khc, rng c mt m ngi ta bt c cch thn ln vo n trm la kiu mch ca nga nh c,

v bc nh xe, ngi lm trc ti y, ging cho c,trong m ti khng bit bao nhiu l gy, m v sau cchng thm ni nng g v chuyn . Ngha l xin nitht vi c, khng th i n u m khng nghe thyngi ta nhic mc c trm iu. C l bia ming, ltr ci cho thin h, v bao gi ni n c, ngi ta cnggi c l h tin, keo bn, bn tin, bp hu

bp c.

ARPAGNG: (Va nh va ni) - My l thng ngu, thng n cp,thng v li, thng mt dy.

BC C GIC: - y y! Ti bit trc m! C c khng nghe. Ti bo l ni tht th s lm c mt lng m.

ARPAGNG: -T ry, n ni phi liu mm

LP IIBC C GIC - VALE

VALE: (Ci) - Bc c Gic i, xem ra th ngi ta ph ci lngthnh tht ca bc qu y nh.

BC C GIC: - M kip! Tha ng lnh mi, ng c ln mt lnmy, khng vic g n ng. Bao gi n lt ng n nth ng tha h m ci, ng c ci n ca ti m nh.

VALE: -! ng c Gic, xin ng ng gin m.BC C GIC:(Ni ring) - Anh chng u du. ta lm b ra oai v

nu hn ngc m king s, th ta s sa cho mt trn (Ni

to) - Tha ng hay ci, ng c bit khng? Ti, l ti


44/76

khng c ci, v nu ng lm ti nng tit ln, th ti scho ng c ci mt kiu khc!(Bc c Gic y li Vale n tn u kia sn khu, vay va da nt)

VALE: -y! Nh nh ch no!BC C GIC: - Th no, nh nh ? y khng thch nh nh!VALE: -Thi ti xin m!BC C GIC: - My l mt thng lo.VALE: -ng c Gic i!BC C GIC: - Khng c ng c Gic, c Gic g c. Tao m v ci

gy, th tao gin cho my mt trn nn thn by gi.VALE: -Th no! Ci gy ? (Vale y li bc ra y nh bc ta

lm ban ny).BC C GIC: - Ka! T c ni th u.VALE: - Anh chng ngu xun, anh c bit khng? Chnh ta s

gin cho anh th c.BC C GIC: - Hn th ri.VALE: -Ci ng anh, nc m g, bt qu ch l tn u bp hn

h.BC C GIC: - T bit ri.

VALE: -Anh cha bit tay ta.BC C GIC: - Bit lm ch .VALE: -Anh nh gin ta, c phi khng?BC C GIC: - Ni a y m.VALE: -Nhng ta, th ta khng a ci kiu ni a y nh (Anh

ging cho bc ta my gy) - cho anh bit l mt thngni a v duyn.

BC C GIC: (Mt mnh) - M cha ci tnh tht th! Lm ngh bt

li! T nay ta xin kiu, v quyt khng bao gi thm nitht na. Th l c ch cho cam, c cn c quyn nhp(1) mnh, ch cn ci thng qun gia ny, mnh phi both, nu c dp.

LP IIIFRDIN - MARIAN - BC C GIC

FRDIN: - Bc c Gic i, bc c bit c ch c nh khng?BC C GIC: - C, tht qu l c nh, ti bit qu i mt(2)!

FRDIN: - Nh bc lm n bo vi c l chng ti n.


45/76

LP IVMARIAN - FRDIN

MARIAN: - Chao i! Ch Frdin , em vo mt tnh th tht l

lng! V nu phi ni ra ci iu em cm ngh, em s cucgp mt ny qu!

FRDIN: - Ti sao ch? C em lo ngi ni g no?MARIAN: - i! Ch cn phi hi em ? Ch li khng hnh dung

nhng ni lo s ca mt k sp sa phi trng thy ci khhnh m ngi ta nh buc mnh vo ?

FRDIN: - Ti cng thy rng, mun c cht mt cch d chu,th Arpagng khng phi l ci th kh hnh m c em

ng chn; v, c trng nt mt c em, th ti bit rngtrong tm tr c em cn ln vn anh chng trai tr mmiu m c em ni chuyn vi ti.

MARIAN: - Vng. Ch Frdin , em khng mun chi ci iu ; vnhng cuc ti lui thm hi rt l cung knh ca chng nh em, xin th thc vi ch, lm cho tm hn em i

phn cm ng.FRDIN: - Nhng c c c bit thn th chng ta khng?

MARIAN: - Khng, em khng bit thn th chng ra sao; nhng embit con ngi chng phong t ti mo tht l d thng;v nu em c quyn kn chn, th em s kn chng hnl mt ngi no khc, v em bit rng mt phn ln cngv chng m em thy ngi chng m ngi ta nh pg em, mt mi au kh, kinh ngi.

FRDIN: - Tri i, tt c nhng chng trai kia dung mo th dthng v ni nng th ngt st, nhng phn ng li kit

xc kit x, th c em ly mt ng chng gi, cho c emnhiu tin nhiu ca cn hn. Ti th tht vi c em rngv ci m ti ni , khoi cm c phn b thit thi, vvi mt ng chng nh th, th cng c mt vi iu mtth; nhng no c phi chuyn lu di, v ni tht, ch tlu ng ta cht i, c em tha h ly mt ngi d yu hn,h s n b mi chuyn.

MARIAN: - Tri i, ch Frdin, tht l chuyn l lng khi mun c

sung sng, li phi c mong hay ch i ci cht ca


46/76

mt ngi; v chng ci cht c phi bao gi cng theolin mi mu tnh ca ta c u.

FRDIN: - C em ni chi y ch? C em ch ly lo ta vi iukin l t lu s ga ba; v phi l mt khon trong

hn c. Trong ba thng m lo khng cht th lo qu!Ka, lo dn xc ra kia ka.

MARIAN: -i ch! Frdin i, mt vi mi!

LP VARPAGNG - FRDIN - MARIAN

ARPAGNG: -M nng i, thy ti eo knh ti gp nng th nyxin nng ch gin. Ti cng bit nhan sc ca nng chi

li mt ngi, t nhin l l r rng, chng cn eoknh cng trng thy; nhng xt cho cng, ngi ta vn

phi dng knh chim ngng cc v sao v ti chtrng v cam quyt rng nng chnh l mt v sao, m lmt v sao p nht trong x s cc v sao. Ch Frdinny, c nng chng ni chng rng v c v nh khng tcht g l vui mng thy mt ti.

FRDIN: - L v c em cn ng l lng b ng; vi li con gi

bao gi ch thn th, khng t ngay lc u nhng ninim cm ngh trong lng.

ARPAGNG: -Ch ni c l (Ni nh vi Marian) - C em xinh pi, y l con gi ti, n ra cho c y.

LP VILY - ARPAGNG - MARIAN - FRDIN

MARIAN: - Tha c, ti n thm c, th ny tht l qu munmng.

LY: - Tha c, ng l em n thm c, th c li n thm em.Chnh em phi n trc mi phi.

ARPAGNG: -C trng thy em n ln y nh; c di vn mc ttm.

MARIAN: (Ni nh vi Frdin) - , con ngi kh !ARPAGNG: -Ngi p bo sao?FRDIN: - Bo rng thy ng anh tuyt qu.ARPAGNG: -C lm hn hnh cho ti qu, c em xinh p tuyt

vi .


47/76

MARIAN: (Ni ring) - nm!ARPAGNG: -Ti rt cm n c v nhng ngh .MARIAN: (Ni ring) - Khng th chu c na.ARPAGNG: -y l con trai ti, n cng ra bi yt c.

MARIAN: (Ni nh vi Frdin) - ! Frdin, gp g l lng! Chnh lcon ngi m em ni chuyn vi ch !

FRDIN: (Ni vi Marian) - Chuyn tnh c tht l k d.ARPAGNG: -Ti thy rng c ngc nhin thy ti c nhng a

con ln nh th; nhng ch bao lu ti s thot n hai ay m.

LP VII

CLAN - ARPAGNG - LY - MARIAN - FRDINCLAN: - Tha c, ni thc tnh, y l chuyn o le m c nhin

ti khng h ng ti, v cha ti lm cho ti rt ngcnhin hi ny khi c ng cho ti bit nh ca c.

MARIAN: - Ti cng c th ni ng nh vy. Chuyn gp g tnhc ny lm cho ti ngc nhin chng km g cu, v tikhng ch i ti mt chuyn o le nh vy.

CLAN: - Tha c, nh rng cho ti khng th no kn chn

c ngi tt p hn, v ti c hn hnh gp c, thtl mt iu rt i vui mng; nhng mc du nh vy, tis khng oan quyt vi c rng ti ly lm vui thch vci chuyn c c th rp ranh tr thnh m k ca ti. Xinth tht, kh lng m ti c th ni ln li chc tng, vxin php c, ti khng c mong cho c ci danh ngha. Mt vi ngi c th cho li pht biu ca ti l ph

phng; nhng ti chc c s l ngi nh gi n mt cch

ng mc; tha c, y l mt cuc hn nhn m c cngtha hiu l ti khng thch; bit r ti l th no ri, chcc chng l g v n tri vi li ch ca ti n chng no;chc c cng vui lng ti ni thng, nu cha ti cho

php, rng nu mi vic thuc quyn ti quyt nh, th skhng c cuc kt hn ny.

ARPAGNG: (Ni to) - Li chc tng g m lo qu: ri ng hi ticho my!


48/76

MARIAN: - Cn ti, li cu, ti xin tha vi cu rng hai bncng chng khc g nhau, v nu thc cu khng thchc thy ti l m k ca cu, th c nhin ti cng chngthch g thy cu l con chng ca ti. Xin cu ch ngh

rng chnh ti l k rp tm gy cho cu ni lo ngi .Ti s rt phin lng nu phi lm cho cu tht , v nuti khng b p buc bi mt quyn lc tuyt i, th xinth vi cu rng ti s khng ng thun cuc hn nhnlm cho cu phin mun ny.

ARPAGNG: (Ni ring) - C y ni phi. Li chc tng ngu di,th phi tr li cho xng hp (Ni to) - Ti xin c em thath cho ci ti lo lu ca thng con ti. N l mt a tr

tui di dt, ni nng cn r.MARIAN: - Ti xin cam oan vi ng l nhng iu cu y ni

khng lm mch lng ti mt t no; tri li, cu y gii tchn tnh nh vy, ti ly lm ng lm. Ti thch cu yth tht nh th; v gi th cu y ni nng khc ging, thti li khng qu mn bng.

ARPAGNG: - C sn lng th ti cho n nh th, tht l c lng nhiu qu. Dn d ri n s khn hn, v c s thy

n thay i ngh.CLAN: - Khng, tha cha, con khng th no thay lng i d

c, v ti thit tha xin c tin cho nh vy.ARPAGNG: - Ci thng mi ngng cung ch! N li cng lm

gi!CLAN: - Cha mun con ni tri lng con hay sao?ARPAGNG: - Vn cha thi! Anh c mun i ging i khng

no?

CLAN: - Vng, cha mun con ni nng khc ging, th y,tha c, xin c cho php ti d nh t mnh vo a vcha ti ca ti, v th tht vi c l ti cha thy trn ic g d thng bng c; ti khng quan nim c g snhni ci hnh phc c va lng c, v c mang danhngha lm chng c l mt s vinh quang, mt nim hoanlc, ti coi cn hn danh phn ca bc vng ln nhtton cu. Vng, tha c, theo con mt ti, hnh phc c

chim hu c, l ci phc phn tt p nht i; ti t tt


49/76

c tham vng ca ti vo iu . Khng c g m ti likhng lm ni cho mt cuc chinh phc qu bu nhngny; v nhng tr lc mnh m nht...

ARPAGNG: -Thi thi, anh i, ti xin anh.

CLAN: - l con thay li cha m tn tng c y.ARPAGNG: -i cho, ta cng c mm t gii by ly, khng

cn phi nh n mt mt ngi i l(1) nh ci mt anh.No, cho gh ngi y.

FRDIN: - Thi . Ta nn i ngay ch phin th hn, tr v chosm sa, lc tha h ung dung m chuyn tr.

ARPAGNG: -Vy, cho ng nga vo xe i. C nng, xin c thli cho, nu ti thiu st khng ngh n chuyn mi c

dng nc im tm ri hy i.CLAN: - Tha cha, con lo liu c ri, con c cho i kim h

cha v cho em v y vi mm cam Tu, chanh ngtv mt ko.

ARPAGNG: (Ni nh vi Vale) - Vale!VALE: (Ni vi Arpagng) - Cu y lon tr mt ri.CLAN: - Tha cha, hay cha thy cn t qu ? Xin c rng lng

lng th cho.

MARIAN: - By v lm g, khng cn thit.CLAN: - C c bao gi thy mt ci mt kim cng sng hn ci

m cha ti ng eo ngn tay kia khng tha c?MARIAN: - Qu tht l sng lm .CLAN: (Tho nhn kim cng ty b v a cho Marian) - C

phi xem gn vo mi c.MARIAN: - p lm, c nhin ri, v lp lnh mun ngn tia la.CLAN: (ng chn ngang trc mt Marian v thy c nh a

tr li) - Khng. Tha c, n c vo tay tuyt m,chng nn ri. l mn tng phm ca cha ti gi c.

ARPAGNG: - Ta?CLAN: - C phi khng nh, tha cha, l cha mun c gi ly v

tnh yu qu cha?ARPAGNG: (Ni nh vi con trai) - Th no?CLAN: - Cn th no g na! (Ni vi Marian) - Cha ti ra hiu

bo ti phi ni c thu nhn cho.

MARIAN: - Ti khng mun...


50/76

CLAN: - Ai li th? Cha ti nht nh khng nhn tr li u.ARPAGNG: (Ni ring) - Tht in rut!MARIAN: - Nh th ch ha ra...CLAN: (Vn ngn cn Marian tr li chic nhn) - ng m, ti

ni, lm nh th cha ti mch lng y.MARIAN: - Xin lm n...CLAN: - Khng i no.ARPAGNG: (Ni ring) - Th t ci thng...CLAN: - y, cha ti pht v c c t chi y.ARPAGNG: (Ni nh, vi con trai) - H! Thng phn bi!CLAN: - C thy cha ti ng bun bc kia ka.ARPAGNG: (Ni nh vi con trai, va e do anh) - My l qun

ao ph!CLAN: - Tha cha, c phi li con u. Con lm ht sc con p

c gi ly, nhng c vn cn c chp.ARPAGNG: (Ni nh vi con trai, cu tit) - Thng cht treo!CLAN: - Tha c, c lm cho cha ti qu trch ti yARPAGNG: (Ni nh, vi con trai, vn mt nhn my nh nh

th) - Thng v li!CLAN: -C lm cho c ti pht m mt ri. Xin c lm n, ng

khng c nhiu hn na.FRDIN: - Tri i, sao m kiu cch lm th! Gi ly chic nhn i,

chiu ng m.MARIAN: - khi lm ng tc gin, ti xin tm gi lc ny, v ti

s tm mt dp khc hon li.LP VII

ARPAGNG - MARIAN - FRDIN- CLAN - BRANHAVOAN -LY

BRANHAVOAN: - Bm c, ngoi kia c mt ng no mun gp c.ARPAGNG: -Bo rng ta ang bn, v lc khc ng li.BRANHAVOAN: - ng ta ni l em tin li cho c.ARPAGNG: -Xin li cc v. Ti tr li ngay.

LP IXARPAGNG - MARIAN - CLAN - LY - FRDIN - LA

MECLUYTLA MECLUYT: (m sm ra v lm cho Arpagng ng ln knh) -

Bm c...


51/76

ARPAGNG: -i! Ti cht mt!CLAN: - Sao vy, tha cha? Cha c au khng?ARPAGNG: -Chc hn thng bt nhn n n tin bn con n

ca ta, lm cho ta gy c y.

VALE: -Khng h g u .LA MECLUYT: - Cm c, xin c tha li, chu tng chy mau vo cho

c vic.ARPAGNG: -My vo lm g y, thng ao ph kia?LA MECLUYT: - Vo bm vi c l c hai con nga ca c u long

mng st c.ARPAGNG: -Cho dt mau li ca hng ng mng.CLAN: - Trong khi ch i ng mng xong xui tha cha,

con thay cha tip i tn khch, v dn c ra vn; con scho bng nc ra .

ARPAGNG: -Vale, anh mt mt t vo tt c nhng tr , vnh anh lu tm vt vt li c cng nhiu cng tt gi tr li cho nh hng.

VALE: -Chu hiu ri.ARPAGNG: (Mt mnh) - Thng con ng ngc! My nh lm tao

st nghip hay sao?

HI TH TLP I

CLAN - MARIAN- VALE - FRDINCLAN: - Ta hy tr vo trong ny, chuyn tr tin hn nhiu.

Chung quanh khng cn c ai ng nghi ngi na, vchng ta c th ni nng c t do.

LY: - Vng, tha c, ng anh ca em c tm s vi em v mi

tnh ca anh y i vi c. Em cng bit nhng chuynngang tri nh vy c th gy nhng ni phin mun bunkh nh th no, v em xin cam oan vi c rng em thittha n chuyn ca c, vi mt mi cm tnh v hn.

MARIAN: - c mt ngi nh c quan tm n chuyn ca mnh,tht l mt nim an i du lng; v ti mong rng i viti, c gi c mi mi tnh hu i ho sng , n rt ckh nng xoa du cho ti mi ni ng cay ca s mnh.


52/76

FRDIN: - Ni thc tnh, c hai ngi tht khn kh, khng bo choti bit chuyn, trc khi xy ra c s ny! Nu bit trc,th d nhin l ti trnh cho cc bc ni lo bun ny v khng a cng vic n ci bc hin nay.

CLAN: - Lm th no? Chng qua l s kip hm hiu ca ti nxui ra nh vy. Nhng, em Marian xinh p i, em quytnh th no?

MARIAN: - i! Em c quyn quyt nh g c? Trong thn phn lthuc, em ch c th thm mong trm c m thi!

CLAN: - Trong lng em, chng c g cho anh trng cy cngoi nhng ni c mong ? Chng c mt cht tnh xtthng gip gip? Chng c mt cht n u cu tr?

Chng c tnh yu thng tch cc ?MARIAN: - Em bit ni th no vi anh by gi? Anh hy t mnh

vo a v em, v xt xem em c th lm c nhng g.Anh c lo mu tnh k h em i: em xin nghe theo anh,v em tin rng anh cng tha hiu l phi ch i hi em nhng g m danh d v l gio c th cho php emlm.

CLAN: - Than i! Em quy hnh ng ca anh vo trong khun

kh phin h ca mt th danh d khc nghit v mt nnl gio kht khe nh vy, th tht l dn anh n ch cngng.

MARIAN: - Anh bo em lm th no c? D cho em c th vtqua mun ngn t gi gn m n b con gi chng em

bt buc phi c, d vy i na em cng vn phi tntrng m em. B c nui nng em trc mt nim htd thng yu, nn em khng th n lng lm cho c

phin mun. Anh hy ra cng, hy vn ng vi b c;hy chm lo ht cch ly lng c. Anh mun lm g,ni g cng c, em xin anh t do, v nu ch cn emng li ng thun, th em sn lng th tht vi c tt cmi cm tnh ca em i vi anh.

CLAN: - Ch Frdin, khn kh, ch Frdin i, ch c vui lng gipgip chng ti khng?

FRDIN: - Cht ni, li cn phi hi iu ? Ti ht sc sn

lng. Cu cng bit l ti vn c bng thng ngi. Tri


53/76

bm sinh ti chng phi con ngi st , v ti rt thchc lo cng gip vic cho ngi, khi ti thy nhngngi yu nhau bng mt mi tnh oan chnh. V chuynny, chng ta c th lm c nhng g no?

CLAN: - Ch th ngh h xem.MARIAN: - Ch hy soi sng cho chng em.LY: - Ch hy tm mu k no ph ci vic m ch

lm.FRDIN: - Cng kh y. (Ni vi Marian) - V phn b c, th c

khng phi l hon ton khng bit nghe iu phi chngv c l ta cng c th lm c xiu lng v quyt nhchuyn tng cu con ci khon nh tng cho ng b (Ni

vi Clan) - Nhng ry r nht, l ng b ca cu li lng b ca cu.

CLAN: - nh.FRDIN: - Ti ni rng ng c s mang lng hn gin nu ngi ta

t ra l khc t c, v sau th c s chng vui lngng thun cuc hn nhn ca cu. Mun kho lo, th philm th no chnh ng c t t hn v phi c tmcch no khin ng c chn c em i .

CLAN: - Ch ni ng y.FRDIN: - Vng, ti ni ng, ti cng bit lm. ng li l phi

nh th; nhng gay nht l tm ra c phng sch.Khoan: nu ta c c mt m no hi ng tui, cti gii giang nh ti v kho ng tr gi lm mt bqu phi, bng cch b tr gp gp mt on l tu tng vmn mt danh hiu lng nhng n hu tc hay n ttc g , m ta gi thit l X H - Brtanb chng

hn, th ti ti khn kho nh la ng c cho ctng l mt ngi giu c hng trm ngn quy bcmt, ngoi nhng nh ca dinh c khng k: tng ngi say m c nh iu v ch c mong c lm vc, n ni em c ti sn biu c theo hn kh hn hoi.Ti tin chc rng c s tai nghe li mi li, v k ra thng c yu c lm, ti bit, nhng c li yu tin c l cnhn mt t; v mt khi b tr la kia lm la mt, c

ng thun ci vic ca hai c cu, th d sau , mun


54/76

xem k t tng nhng ti sn ca b hu tc nh ta, mc c v mng, th by gi cng ch quan h g na.

CLAN: - Tt c nhng mu sch , tht l cao kin.FRDIN: - C ti lm. Ti va sc nh ra mt b bn c th

dng vo vic ny.CLAN: - Ch Frdin , ch hy tin chc lng bit n ca ti nu

cng vic xong xui. Nhng, em Marian kiu dim i,chng ta hy bt u tranh th b c; du sao sc phc ci cuc nhn duyn ny i cng c li lm ri.V phn em, anh yu cu em c gng ht sc ca em i.Em hy li dng tt c quyn lc ca em i vi c, dotnh thng yu ca c i vi em, em hy trit pht

huy tt c nhng duyn dng xiu lng, nhng v quyn rmnh lit m tri ph bm cho kho mt ln mi caem, v xin em ch b st nhng li u ym, nhng gingkhn cu du ngt v nhng cch mn trn cm ng lngngi, m anh tin chc khng ai c th t chi iu g.

MARIAN: - Em s ht sc ca em v em quyt khng b st ci gu.

LP IIARPAGNG - CLAN MARIAN

LY - FRDINARPAGNG: (Ni ring) - ka! Thng con ca ta n hn tay m

k h ca n, v m k h ca n li chng c v khng cg lm. trong hoc c iu g y?

LY: - Ka cha.ARPAGNG: -Xe nga sn sng c ri. Cc ngi c th mun

i lc no cng c.CLAN: - Tha cha, cha khng i, th con a cc b y i.ARPAGNG: -Khng, con hy li. Cc b y i mt mnh cng

c, cha cn cn n con.

LP III

ARPAGNG - CLAN


55/76

ARPAGNG: -, ny, ci chuyn m k gc sang mt bn, con thycon ngi th no?

CLAN: - Con thy th no y ?ARPAGNG: -, v dng v, v thn hnh, v nhan sc, v tr tu?

CLAN: - Th, th .ARPAGNG: -Th, l th no ch?CLAN: - C tht th m ni, th con gp c ta y, thy khng

nh lc trc con vn tng. Dng v th hon ton liu; thn hnh th cng nhc, nhan sc th rt xong, v trtu th tm thng ht sc. Tha cha, cha ng ngh rngni th l cha chn nn, v, k v m k m ni, th cny hay c khc i vi con, cng th thi.

ARPAGNG: -Th m lc ny con li ni vi c y rng...CLAN: - Con c ni vi c y vi cu nng nt, chng qua l

lm vui lng cha y thi.ARPAGNG: -Vy ngha l con khng thch c y?CLAN: - Con y ? Con ch thch t no.ARPAGNG: -Th th cha ly lm bun, v nh vy tan mt mt

nh cha cht c. Khi trng thy c ta y, cha c suyngh v tui tc ca cha; v cha ngh ngi ta c th d

ngh, khi thy cha ly mt ngi v tr nh th. Ngh nhvy, nn cha t b nh ly c ta lm v; nhng vcha trt hi c ta v c li giao c, nn cha nhci c ta cho con, nu con khng t ght b c ta nhvy?

CLAN: - Cho con ?ARPAGNG: -Cho con.CLAN: - Lm v?

ARPAGNG: -Lm v.CLAN: - Cha , nh rng c ta khng ng s thch ca con lm;

nhng cho cha c vui lng, tha cha, con s thuntnh ly c ta, nu cha mun.

ARPAGNG: - Cha y ? Cha bit l phi tri lm, ch con ngtng: cha khng mun p ung con u m.

CLAN: - Xin li cha, v thng yu cha, con s c gng khcphc.


56/76

ARPAGNG: - Khng, khng: Hn nhn khng th no c hnhphc nu khng c tnh yu.

CLAN: - Tha cha, ci ri sau ny s ti, khng bit chngngi ta thng ni tnh yu nhiu khi l kt qu ca hn

nhn.ARPAGNG: -Khng, v pha n ng, ch nn nh liu may ri,

v cha chng mun chuc ly nhng hu qu tai hi. Thrng con c i cht tnh yu c y, th nh; cha s con ly c y thay cha. Nhng ng ny khng phi th,th thi cha s c nh nh u tin, v cha s ly chocha thi vy.

CLAN: - Tha cha, s tnh n th ny, th con phi t by tm

s vi cha, con phi bc l vi cha cu chuyn thm knca chng con. S tht l con yu c y t ci hm conc gp c trong mt bui do chi; con hi ny lnh xin cha cho php con ly c ta lm v, ch v thy chatuyn b nh ca cha v s tri cha nn con mi ngpngng d dt.

ARPAGNG: -Th anh n nh c y cha?CLAN: - Tha cha, .

ARPAGNG: -Nhiu ln ri ch?CLAN: - So vi thi gian, th cng kh gi l nhiu.ARPAGNG: -Anh c c tip i t t khng?CLAN: - T t lm , nhng ngi ta vn khng bit con l ai, v

th nn lc ny Marian b ngc nhin.ARPAGNG: -Anh c th l tm tnh vi c y, v c tuyn b

nh ci xin ri ch?CLAN: - D nhin l c, v con cng ng qua vi b m ri.

ARPAGNG: - Th anh ng cu hn, b c c tai nghe anhkhng?

CLAN: - C , v rt nim n.ARPAGNG: - Th c con c mn m p li tnh yu ca anh

khng?CLAN: - C xt nhng biu hin b ngoi, th tha cha, con tin

chc rng c y i vi con cng c i cht n cn.ARPAGNG: (Ni nh ring) - Mnh c bit ci chuyn kn ny,

tht l khoi; ng l iu mnh mun d hi (ni to) -


57/76

ny, ng con ca ti i, ng c bit l th no khng? Lxin ng lm n liu m dt b mi t tnh i, liu mthi nhng tr eo ui mt con ngi m ti sp hi cicho ti, v t ngy na, liu m ly ci ngi m ti hi

cho ng.CLAN: - , th ra cha nh la con nh th y! c, n n

nc ny, th con, con xin tuyn b vi cha l con skhng i no gt b mi tnh ca con vi Marian; rngkhng c tr liu lnh no m con khng dm m uvo(1) tranh ginh vi cha, chinh phc c y cho kc, v nu cha cy l c c s ng thun ca b m,th c th l con cng s c nhng ngi h tr khc, h

s tranh u cho con.ARPAGNG: -Th no, thng cht treo kia! My dm c gan nh

ht tay trn ca tao !CLAN: - Chnh cha nh ht tay trn ca con th c, v con l

ngi n trc.ARPAGNG: - Tao khng phi l cha my ? My khng c bn

phn phi knh n cha ?CLAN: - y khng phi l nhng chuyn m con ci bt buc

phi nhng b, v tnh yu chng bit n mt ai c.ARPAGNG: - tao cho my mt trn n nn thn, cho my bit

n ci mt tao.CLAN: - Tt c nhng nt n ca cha u v ch.ARPAGNG: -My phi dt b Marian.CLAN: - Khng i no.ARPAGNG: -Chng bay em ngay cho tao mt ci gy y.

LP IVBC C GIC - ARPAGNG - CLAN

BC C GIC: - y! y! y! Ci g th, cc ngi? Sao li th ny?CLAN: - Ti cc cn.BC C GIC: (Ni vi Clan) - ! Cu i, nh nhng ch no.ARPAGNG: -My n ni vi tao m hn lo nh th !BC C GIC: (Ni vi Arpagng) - ! C i, ti xin c.CLAN: - Ti chng i no chu nhng.

BC C GIC: (Ni vi Clan) - ka! i vi c nh?


58/76

ARPAGNG: -C mc ta cho n mt trn.BC C GIC: (Ni vi Arpagng) - ka! i vi cu nh? Th l

i vi ti, n i mt nh.ARPAGNG: -Bc c Gic, ti mun nh ngay bc phn x h ci

vic ny, t r l ti phi mi mi i y ch.BC C GIC: - Xin vng (Ni vi Clan) - Cu hy lnh ra mt t.ARPAGNG: -Ti yu mt ngi con gi m ti mun ly; th m

ci thng cht treo kia n lo xc dm cng yu vi tiv i ly lm v, bt chp c hun lnh ca ti

BC C GIC: - ! Th th cu y tri ri.ARPAGNG: - Con m nh cnh tranh vi cha, c phi l mt

chuyn ng ngc qu ng khng no? Bn phn ca n

l phi knh n ti, khng c ng n tnh yu ca ti,c phi khng no?

BC C GIC: - C dy phi lm. ti ging gii cho cu y; c cng y (Bc tin li ch Clan gc bn kia sn khu).

CLAN: - , c, ng c mun chn bc phn x, th ticng khng t chi; i vi ti ai phn x cng ch quanh g, v ti sn lng nghe kin ca bc v cu chuynxch mch ny, bc c Gic .

BC C GIC: - Tht l hn hnh cho ti qu.CLAN: - Ti say m mt c thiu n, c c p ng lng yu

ca ti v u ym tip nhn nhng li c nguyn ca ti,th m cha ti li nh n hi ly c y, lm ngang trimi tnh ca chng ti.

BC C GIC: - Th th c tri l l ra y ri.CLAN: - Ngn y tui ri, m cn ngh n chuyn ci v th c

d dng khng ch? Cn yu vi ng, th c coi c

khng? ng l ng c nn ci tr y cho bn tr, cphi khng?

BC C GIC: - Cu ni phi, ng c lm cm tht. Cu tikhuyn can c vi li (Tr li vi Arpagng) - C , cuc khng n ni khc tnh khc nt u, cu chu nghera ri y. Cu ni rng cu vn bit l bn phn phi knhtrng c, va ri ch l lc u qu nng m pht khngy thi, v cu sn lng tun theo c, min l c vui


59/76

lng i x vi cu cho nh nhng hn v ci cho cumt ngi no m cu c th ng l c.

ARPAGNG: -C th ch! Bc c Gic ny, bc bo n, nu cnh th, th mun g ti cng chiu, v tr c Marian ra,

ti cho n c t do kn chn tha h.BC C GIC: - C ti (Bc i ti Clan) - Ny cu, ng c khng

n ni ngang chng lm u, c c phn trn rng chti cu pht khng nn lm cho c ni xung y thi; cch gin ci cch n ca cu thi, v c rt sn lng chocu c nh nguyn, min l cu kho x cho t tn vic cho l , tn knh v phc tng ng o lm con.

CLAN: - ! Bc c Gic ny, bc c th on chc vi c rng

nu c cho ti ly Marian, th c s thy ti bao gi cngl ngi phc tng nht i, v khng bao gi ti lm mtvic g tri lnh ca c.

BC C GIC: (Ni vi Arpagng) - Xong ri. Cu thun vng theoli c day.

ARPAGNG: -Th th tt p qu.BC C GIC: (Ni vi Clan) - Mi vic u n tha. C hi lng

nhng li ha ca cu.

CLAN: - Tht l i phc!BC C GIC: - Tha cc ngi, xin cc ngi c vic cng nhau ni

chuyn; by gi hai bn ng vi nhau ri, hi ny xxt ch v khng hiu nhau thi.

CLAN: - Bc c Gic thn mn, ti s sut i nh n bc.BC C GIC: - C g u, tha cu.ARPAGNG: -Bc lm ti vui lng, bc c Gic , tht l ng

c n cng (Lo rt khn mi xoa ti ra lm cho bc

c Gic tng lo sp cho bc ci g) - Bc c vic ci, ti s nh chuyn , ti ni chc nh vy.

BC C GIC: - Xin cm n c.

LP VCLAN - ARPAGNG

CLAN: - Tha cha, con xin cha tha li cho con t v qu nng.ARPAGNG: -Khng h g.

CLAN: - Xin cha tin rng con ht sc hi hn.


60/76

ARPAGNG: -V cha, th ht sc vui mng thy con bit ngh.CLAN: - Cha qun li cho con mau chng nh vy, tht l v

cng lng!ARPAGNG: -Ngi ta qun d dng nhng li lm ca con ci,

khi chng bit hi u hi ci.CLAN: - Sao! Cha khng cn gin mt t no v nhng ti ngang

ngc ca con ?ARPAGNG: -Cha bt buc phi th, v con chu phc tng v

bit tn knh.CLAN: - Tha cha, con xin ha vi cha l t nay n ngy xung

l, con s ghi lng tc d ci c ca cha.ARPAGNG: -Cn cha th cha ha vi con l con mun xin cha ci

g cha cng cho.CLAN: - ! Tha cha, con chng xin cha g na, v cha cho

con qu nhiu ri, khi cho con c ly Marian.ARPAGNG: -Th no?CLAN: - Tha cha, con bo rng con c qu i va lng, v

cha c lng nhn c cho con c ly Marian, th l cho con tt c mi th ri.

ARPAGNG: -Ai ni n chuyn cho my ly Marian?

CLAN: - Chnh cha m.ARPAGNG: -Tao?CLAN: - Ch cn g na.ARPAGNG: -a! Chnh my ha t b y ch!CLAN: - Con, t b?ARPAGNG: -Phi.CLAN: - C i no.ARPAGNG: - Th khng phi l my t b nh ngp ngh

y ?CLAN: - Tri li, con thit tha hn bao gi ht.ARPAGNG: -Th no! Thng cht treo kia, li gi tr ?CLAN: - Ch c g lm con thay i c.ARPAGNG: - tao lm cho my bit, bt nhn.CLAN: - Cha mun lm g, c vic.ARPAGNG: -Tao cm my t nay khng c dn mt tao.CLAN: - Cng may.

ARPAGNG: - Tao rung b my


61/76

CLAN: - C rung bARPAGNG: -Tao t my.CLAN: - c thi.ARPAGNG: -Tao ct quyn tha k ca my.

CLAN: - Tha h.ARPAGNG: -Tao ban cho my li nguyn ra.CLAN: - Cha ban cho ci g, con cng chng thm.

LP VILA FLET - CLAN

LA FLET: (T pha vn ra, m mt ci trp) - i ch! Cu i! Gpcu va ng dp! Cu theo chu mau ln.

CLAN: - C chuyn g?LA FLET: - bo c theo chu m li, chuyn hay lmCLAN: - Th no?LA FLET: - c vic cho cu ri, y ny.CLAN: - Ci g?LA FLET: - Chu phi rnh sut bui y.CLAN: - Ci g ?LA FLET: - Kho vng ca ng c, chu v c.

CLAN: - My lm th no?LA FLET: - Ri cu s bit u ui. Ta hy chun i, nghe ting

ng c ku go y.LP VII

ARPAGNGLo ku k trm t trong vn chy ra, u khng m- i, k trm, i, k trm! i, c a git ngi! i, c kst nhn! Xt x cho ti, tri cao t dy! Ti b nguy ri,

b m st ri! N ct c ti, n ly trm tin bc cati! N l a no! N ra sao ri? N u? N trn u?Lm th no tm thy n? Nn chy ng no? Ng nochng nn chy? N c kia khng? N c y khng?Ai ? ng li! (Lo t nm cnh tay mnh) - Tr tintao y, v li!... ! Ti y m. u c ti lon ri,ti khng cn bit ti u, ti l ai, v ti ng lm g.Than i! Khn kh tin ca ti i, khn kh tin ca ti

i, bn yu qu i, chng cp mt my ca tao i ri!


62/76

V, mt my l tao mt chn nng ta, nim an i, nivui ca tao; th l i tao ht ri, tao chng cn sng thgian lm g na! Khng c my, ta

Lão Hà Tiện - Kiệt tác sân khấu thế giới

Documents

Transcript of Lão Hà Tiện - Kiệt tác sân khấu thế giới