20.04.2320.04.23

(8.ÜNİTE 1.KONU)

20.04.2320.04.23

Yandaki resimde gördükleriniz bazı kayaç örnekleridir.Peki ama diyeceksiniz ki, kayaç nedir?

KAYAÇ: Mineral ve taş parçacığı topluluklarına verilen addır.Farklı kayaçların zaman içinde birbirine dönüşmesine de kayaç döngüsü denir.

KAYAÇLAR

Mağmatik Kayaçlar

TortulKayaçları

Başkalaşım Kayaçları

20.04.2320.04.23

1.Mağmatik Kayaçlar

Magmanın yükselerek yer kabuğunun içerisine girmesi ve yer kabuğunun derinliklerinde,

yeryüzüne yakın veya yeryüzünde soğuyarak katılaşması sonucu oluşan kayaçlardır.

•Mağmanın soğuması ve katılaşması derinlerde meydana gelirse ortaya çıkan kayaçlara plütonik kayaçlar

(derinlik kayaçları) denir(örnek: granit). •Bu soğuma ve katılaşma yüzeyde meydana gelirse volkanik(yüzey) kayaçları (örnek: andezit,bazalt,trakit,sünger taşı)

•Derinlik kayaçları ile volkanik kayaçlar arasında bir geçiş safhasında oluşmuşsa yarı derinlik (damar kayaçları) denir (örnek: diyabaz).

Not: Bu kayaçlara bazı kitaplarda PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR adı verilmiştir.

! MAGMATİK KAYAÇLAR KRİSTAL YAPILI OLUP İÇLERİNDE FOSİL BULUNMAZ.

20.04.2320.04.23

GRANİT

MAĞMATİK KAYAÇ RESİMLERİ

OBSİDİYEN BAZALT

ANDEZİT DİYABAZ TRAKİT

20.04.2320.04.23

2.Tortul Kayaçlar

Tortul kayaçlar, hava ve suların çoğunlukla mağmatik kayaçları ve diğer kayaçları aşındırıp,

sürükleyip, çökeltmesiyle oluşur.

• Genellikle katmanlıdırlar ve çoğu kez fosil içerirler.• Kökenlerine ve oluşum ortamlarına göre mekanik,organik ve kimyasal olmak üzere üçe ayrılır.

Kırıntılı(mekanik) tortul kayaçlar, aşınma, taşınma ve çökelme süreçlerinden geçerek oluşurlar. Örnek: kumtaşı,çakıl,kum,kil…

Organik tortul kayaçlar, alg,sünger,mercan ve midye gibi canlıların artıklarınınBirikip çökelmesiyle oluşurlar. Örnek:Kalker,tebeşir,kömür,radyolarit , petrol…

Kimyasal tortul kayaçlar,Akarsular ve yer altı sularının kayaçlar arasından geçerkenKimyasal maddeleri çözüp,buharlaşmasıyla bu maddelerin çökelmesi sonucu oluşur.Örnek: Kaya tuzu ,sarkıt,dikit,tüf, traverten,…

20.04.2320.04.23

Tortul Kayaç Resimleri

çakıl

tebeşir

kömür

dikit

kalker

Kaya tuzu

20.04.2320.04.23

3.Başkalaşım Kayaçlar

Tortul ve mağmatik(püskürük) kayaçların değişik etkilerle değişmesinden oluşurlar.

•Tabakalıdırlar ve kristal yapıları vardır.

Örneğin; Kalkerin başkalaşımıyla mermer ,

Kilin başkalaşımıyla da fillat denilen başkalaşım kayaçları oluşur.

mermer

20.04.2320.04.23

Kayaçları Sınıflandıralım-özet

KAYAÇLAR

MAĞMATİK(PÜSKÜRÜK)

TORTUL BAŞKALAŞIM

Granit Bazalt

Sünger taşı

Kum

ÇakılKil

MermerFillat