KAFA VE YÜZ KEMİKLERİ

DR. ÖZGÜR ÖZDEMİR

KRANİUM (Kafatası)

Kafatası başın iskeleti olarak tanımlanır, kranial (kafa) ve fasial (yüz) olmak üzere 2 grupta incelenir.Kafatası beyin ve gözleri içine alan pek çok yapıyı korur.Ayrıca göz hareketleri, çiğneme, yutma,konuşma ve diğer bazı yüz hareketleri ile ilgili kaslar için destek noktası oluşturur

Kafa kemikleri sütürler ile birbirine bağlı eklemlerdir ve hareketsizdirler. Hareketli eklem mandibula (alt çene) ile temporal kemik arasındaki temporomandibular eklemdir.

Bu sütürler karşılıklı içiçe geçmiş dikiş tarzındadırlar

Yeni doğanlarda erişkin dönemde olmayan (Normalde 2 yaş civarında kapanır), kemiklerin birleşme yerlerinde bulunan boşuklar vardır. Bunlara fontanel (BINGILDAK) denir.

Yine yüz kemikleri içinde hava boşlukları (SİNÜS) bulunur.

Koronal sütür: frontal-parietal

Sagital sütür: parietal-parietal

Lambdoid sütür: oksipital- parietal

Kranial kemikler: 8 adettir

Frontal (alın),

paryetal (yan kafa; 2 adet),

Oksipital (ense),

temporal ( şakak; 2 adet),

sfenoid (kafa tabanında bulunur)

etmoid kemik (burun kökünde ve kafa tabanında bulunur)

YÜZ KEMİKLERİ : 14 adettirNazal 2 adet

Maksilla 2 adet

Lakrimal 2 adet

Zigomatik 2 adet

palatin 2 adet

İnferior nazal konka 2 adet

Vomer

Mandibula (alt çene)

Hyoid kemik normalde boyundadır fakat spinal kolon yapısına katılmadığı için yüz kemiklerine dahil edilir.

Os Frontale

Kafatasının önünde yer alır.Önde geniş bir pars squama Ve her iki orbita (göz) üstünde pars orbita kısımları vardırİç yüzde pars orbitaların arasında os ethmoidale vardır.Frontal kemik içinde geniş hava boşluları (Frontal sinüs) bulunur.

Os parietale

Kafatasının iki yanında yer alır.Dış yüzü konkavİç yüzü konvekstir.İç yüzünde arterlerin izleri bulunur (Sulkus arteriosa)Her iki kemik orta hatta sagital sütürler ile birleşirler.Frontal kemikle yaptıkları ekleme koronal sütür denir.

Os OksipitaleKafatsının arkasını oluşturur.

İçinde beyincik ve beyin sapı bulunur.

Beyin sapının omurilik kanalına geçtiği büyük bir delik bulundurur (Foramen magnum)

Üstünde parietal (Lambdoid sütür) yanlarda temporal kemik ile eklem yapar.

Foramen magnumun önünde (anteriorda) sfenoid kemik (kafa tabanında bulunur) ile eklem yapar.

Foramen magnumu iki yanında atlas (1.servikal omurga) ile eklem yapan oksipital kondiller bulunur

Kemiğin dış yüzeyinde orta hattaki çıkıntıya Protüberensiya Oksipitalis Externalis denir iç yüzündeki çıkıntıya ise PO İnternalis denir

Os TemporaleKafatasının yanlarında (şakak kemiği) bulunurlar

Ayrıca kafa tabanının yapısına katılırlar.

İçinde işitme organımızın sinirleri ile yüz kaslarımızı çalıştıran fasiyal sinir bulunur.

Pars squama, petroza, mastoidea, timpanika ve stiloidea’dan oluşur.

Pars squmaza önde sfenoid ve zigomatik kemikle, üstünde parietal kemik arkada oksipital kemik ile eklem yapar.

Pars squama mandibula ile eklem yapar.

Os Temporale

Pars petroza içinde işitme organımızın yerleştiği sivri tarafı içe yerleşmiş tabanı dışta üç yüzlü piramite benzer.

Arkasında içinde hava boşlukları olan mastoid çıkıntı bulunur.

Mastoid çıkıntıya boyun kaslarımız yapışır.

Pars timpanikaya kulak zarı yapışır ve dış kulak yolunu yapar.

Os sfenoidale Kafa tabanında bulunur.

Ortada yer alan korpus (gövde) ve iki büyük kanat (ala major), iki küçük kanat (ala minor) ve ala major dan aşağıya doğru uzanan iki çıkıntı (Lateral pterigoid ve medial pterigoid ) ana yapıyı oluşturur.

Korpusda içinde hipofiz bezinin yerleştiği çukurluk (fossa hipofizialis) bulunur. Bu çukura sella tursika da denir.

Sfenoid kemiğin üzerinde kafatasının içinden (intrakranial) yüzümüze ve duyu organlarımıza giden önemli sinir ve damarların geçtiği yarık (fissür) ve delikler (foramen) bulunur.

Os EthmoidaleKafa tabanında, her göz küresinin arasında yer alır.Os Sfenoidale, frontale ve nazal kemiklerle eklem yaparlar.Lamina Cribrosa, lamina perpendikülaris ve labirintus olarak üç parçadan oluşur. Lamina Cribrosa burun tavanını ve orbita (göz küresi) tabanını yapar. İçinde küçük delikler vardır ve koku sinirleri buradan geçerek beyne ulaşır.Lamina perpendikülaris orta hatta yukarıdan aşağıya uzanarak burun boşluğunu ikiye ayırır. Yukarıya doğru fronatal kemiğin arasından kafa içine uzanan kısma Crista Galli denir. Labirintus nazal hava boşluklarını yapar. İki parçası vardır Süperior ve orta nazal konka. İçinden geçen havayı ısıtan mukoza ile döşelidir.

Yüz kemikleri

Nazal 2 adet

Maksilla 2 adet

Lakrimal 2 adet

Zigomatik 2 adet

palatin 2 adet

İnferior nazal konka 2 adet

Vomer

Mandibula (alt çene)

Hyoid kemik normalde boyundadır fakat spinal kolon yapısına katılmadığı için yüz kemiklerine dahil edilir.

Os Nazale Burnun sırt kısmını yapan orta hatta birleşmiş iki kemiktir.

MaxillaYüzün ana kemiklerindendir. Yüze asıl şeklini verir. Orbita tabanı, oral (ağız) ve nazal (Burun) boşluklarının yapısına katılır.

Gövde (Korpus) üstünde 4 adet çıkıntısı vardır.

Processus frontalis, zygomatikus, alveolaris, palatinus.

Alveolaris üstünde üst çene dişlerimiz vardır.

Korpus içinde iki büyük hava boşluğu (Sinüs) bulunur.

Os lakrimale

Orbita duvarının iç (medial), nazal boşluğun dış (lateral) duvarını yapar.

İçinden göz yaşı bezini ( lakrimal gland) burun boşluğuna taşıyan kanallar geçer.

Os Zigomatikum

Orbitanın dış yüzünden kulağın önün uzanan köprü yapısında bir kemiktir.

Frontal kemiğe uzanan (Processus frontalis) ve temporal kemiğe uzanan ( Processus temporalis) iki çıkıntısı vardır.

Vomer

Burun boşluğunun arkasında bulunur.

Yutağa bakan açıklığı ikiye ayırır.

Os ethmoidale ve maxilla ile eklem yapar.

İnferior nazal konka

Os ethmoidalenin iki parçasının (süperior ve orta nazal konkanın) altında bulunur.

Esasında Os ethmoidaleden ayrılmış ve bağımsız hale gelmiştir.

Önde maxilla ve arkada os palatinumla eklem yapar.

Nasolakrimal kanal buraya açılır.

Os palatinum

Üst damağın arka kısmını yapar.

Yatay (horizontalis) ve dikey ( perpendikülaris) laminalardan oluşur.

MandibulaeAlt çene kemiğidir. Çiğneme ve konuşmada önemlidir.

Ramus ve Corpus olarak iki bölümdür.

Bunların birleştiği yere angulus (Açı) mandibulae denir.

Hem corpusa hemde ramusa önemli çiğneme kasları yapışır

Ramusun iki çıkıntısı mevcuttur. Processus condylaris ve Processus coronoideus.

Condylaris temporal kemik ile temporomandibular eklemi yapar.

Coronoideus’a kasların yapışma yeridir.

Ramusun iç yüzeyinde inferior alveolar sinirin girdiği delik (foramen mandibulae ) vardır.

Bu sinir alt çene dişlerinin ve mukozasının siniridir.

Os Hyoideum

Kafatası ile ilişkisi yoktur ancak boyun omurga yapısına katılmadığı için yüz kemikleri içinde sayılır.

Mandibula ile larinks (gırtlak) arasında bulunur.

At nalı şeklindedir. Greater (büyük) ve lesser (küçük) kornu diye iki tane çıkıntısı vardır.

Boynumuzda yutkunma ile ilgili kaslar yapışır.

Temporal kemiğin stiloid çıkıntısına stilohyoid ligaman ile bağlıdır.