Jeto Gjelber_Shkurt 2014

7/27/2019 Jeto Gjelber_Shkurt 2014

http://slidepdf.com/reader/full/jeto-gjelbershkurt-2014 1/8

SHKURT 20141JETO GJELBËRETO GJEL ËR

Gazetë Periodike, (Shkurt 2014) Nr. 136

SHPËRNDAHE T

FALAS

Pyjet dhe kullotat, shërbim i munguar!

Viti ndërkombëtari bujqësisë familjare

Një strategji për shfrytëzim të qëndrueshëm të

produkteve pyjore jodrunore (PPJD) në Kosovë

FEDERATA KOMBËTARE E PYJEVE

DHE KUL LOTAVE KOMUNALE

M brojtja e pyjeve sipas Ligjit të I -rë për " Pylltarinë Shqiptare", që u miratua më 27 Janar 1923, e shënuar edhe si

dita e "Shërbimit Pyjor Shqiptar" ishte mbrojtja e pronës, pavar-ësisht nga lloji i pronësisë së tokës. Detyrimet për administrimine tyre ishin të njëjta, si për pyjet shtetërore, kolektive e private.Ky ligj bazohej në parimet e zhvillimit të qëndrueshëm dhe im-pononte zbatim rigoroz të tyre për ruajtjen e ekuilibrave naty-rorë. Pas viteve 90' u miratuan nje sërë aktesh ligjore, ku veçojmëLigjin Nr.7623, datë 13.10.1992 "Për pyjet dhe policinë e shërbim-it pyjor" që njohu tre format e pronësisë, komunale, shtetëroredhe private, Ligjin Nr.7917, datë 13.04.1995 "Për kullotat dhe

livadhet", Ligjin Nr.8743, datë 22.2.2001, "Për pronat e paluajt-shme të shtetit", i cili përcakton regjimin juridik të llojeve të pronavetë paluajtshme të shtetit dhe përgjegjësitë për administrimin e tyredhe Ligjin Nr.8744, dt.22.2.2001, "Për transferimin e pronave tëpaluajtshme publike të shtetit në Njësitë e Qëverisjes Vendore".Gjithashtu u miratuan dhe një sëre Vendimesh të Këshillit të Min-istrave nga viti 2001 deri në vitin 2013. Pavarësisht këtyre ligjevedhe vendimeve proçesi i transferimit dhe rregjistrimit nuk kapërfunduar dhe është i paqartë. Në Shqipëri, ky transferim konsid-erohet si një kthim në traditë, duke respektuar rregullat e menaxhim-it të qëndrueshëm e afatgjatë të këtyre pasurive natyrore.Bazuar në shifra jo shumë të sakta për mungesë inventarizimi dheevidencash, mund të themi se sektori i Pyjeve dhe Kullotave në 6-7 dekadat e fundit është përkeqësuar ndjeshëm, si rrjedhojë e disafaktorëve. Këtu përmendim prerjet abuzive, konçensionet, eksporti,zjarret, shfrytëzimi pa kriter i kullotave, paqartësia e pronës, hapjae tokave të reja, ndërtimet pa kriter etj .

Njohja e pronës isë dhe rikthimi i pronave të marra gja të viteve1945-1990 është përcaktuar edhe në Kushtetutën e Republikëssë Shqipërisë, miratuar në 21 Tetor 1998 (nenet 41 dhe 181).

Megjithëse proçesi i transferimit të pyjeve dhe kullotave tek NjQV-të vijon ende, shpesh herë ka hasur në pengesa burokra-tike, të cilat kanë ngadalësuar ecurinë e tij. Deri tani janë trans-feruar tek NjQV-të 44.34% e pyjeve, 3.8% janë privatë dhe pjesatjetër janë shtetërore.Për të siguruar mbrojtjen dhe shërbimin në pyje e kullota, janëndërtuar struktura, të cilat kanë pësuar ndryshime vit pas viti.

Në vitin 2006 struktura ishte e përbërë prej 1180 punonjës shër- bimi, prej të cilëve 900 ishin speciali stë pyjesh. Ndërsa sot prejrreth 900 punonjës në vartësi të Ministrisë së Mjedisit. Aktual-ish Shqipëria ka një Fakultet të Shkencave Pyjore dhe një Sh-kollë të Mesme Pyjore, ku çdo vit diplomohen dhjetra Inxhinierë

dhe Teknikë Pyjesh.

(VIJON NË FAQEN 2)

FAQE 6

Kosova është shumë e pasur me bimëmjekësore e fruta pyjore. Ato mbulojnëmalet që nga Sharri e deri në Alpe dhekontribuojnë në pasurimin e biodiver-sitetit, si dhe u mundësojnë banorëve tëzonave rurale të ardhura ekonomike.Mungesa e deritanishme e legjislacionit

mbështetës ka bërë që deri tani në Ko-sovë, përdorimi i këtyre llojeve të produk-teve dhe shërbimet për to nuk kanë qënëderi tani të organizuara mirë. Ministria eBujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural (FAQE 3)

JETO GJELBËRETO GJEL ËR

Qëllimi i Vitit Ndërkombëtar tëBujqësise Familjare është të riv-

endosë bujqësinë familjare nëqendër të politikave bujqësore,mjedisore dhe sociale në pro-

gramet kombëtare duke iden-tifkuar mangësitë dhe mundësitë

për të nxitur një zhvendosje drejtnjë zhvillimi më të barabartë dheharmonik...

LUAN ZUBAKU & HAJRUSH KURTAJnë mbështetje të GIZ-it dhe përkrahje tëCNVP Kosovë, si anëtare e grupit të

punës gjatë viti t 2013, kanë përgatitur Strategjinë Kombëtare për zhvillimin ekëtij sektori.Objektivi i përgjithshëm është rritja e kon-tributit të sektorit të produkteve pyjore jo-

drunore në gjenerimin e të hyrave rurale,gjithashtu edhe në ekonominë shtetërore

përmes shfrytëzimit të qëndrueshëm tëtyre, duke u fokusuar në rolin shumëfunk-sional të pylltarisë.

Federata Kombëtare e Pyjeve dheKullotave Komunale mirëpret

anëtaren e saj më të reFAQE 4

Suedia investon në dypasuritë kryesore të Kosovës:

Pyjet dhe brezin e riFAQE 6

Parku KombëtarDivjakë - Karavasta

një vlerë për biodiversitetin

FAQE 5

Kur e djegim drurin të njomë

FAQE 7

Një metër kub drurë ahu dhe bunge me një përmbajtje të

lagështisë prej 45% mund të prodhojë kur digjet , 2.76MWh. Nëse drurët thahen deri në një përmbajtje të lagësh-tisë prej 20% (e cila është një përmbajtje normale lagësh-tie e drurit për ngrohje, e trajtuar si duhet), e njëjta sasi edrurëve të djegur gjeneron 3.26 MWh.

DORIAN NASI Drejtoria e Shërbimit Pyjor, Lushnjë



2 SHKURT 2014JETO GJELBËRETO GJEL ËR

Pyjet dhe kullotat, shërbim i munguar!

Po ashtu, Strategjia për Zhvillimin e Sektorit tëPyjeve dhe Kullotave në Shqipëri (1999-2004) eka pranuar "Njohjen e të drejtave të pronësisëprivate dhe privatizimin e pronës publike"(faqe45). Bazuar në strategjinë e Qeverisë së vitit2004, strukturat pyjore rajonale dhe agjensia emenaxhimit të pyjeve nuk janë krijuar në nivelkombëtar dhe transferimi gradual drejt vetëfi-nancimit nuk ka filluar ende. Policia pyjoreështë ngritur në nivel kombëtar në kuadër tëinspektoratit, ndërsa në rrethe ajo është endepjesë e shërbimit pyjor, pra e pa integruar nëinspektoratin në nivel rajonal. Si rrjedhim e pandarë institucionalisht nga menaxhimi dhe kon-trolli, ndërsa në terren (zona/nivel lokal) kon-trolli dhe menaxhimi janë të kombinuar brendanjë pozicioni.

Transferimi i pyjeve dhe kullotave po vazh-

don në pronësi tek pushteti vendor dhe kambetur aty, pra u tejkalua afati i parashikimit tëStrategjisë për të dhënë pronat nga përdorimnë pronësi të banorëve, si rruga më e sigurt emenaxhimit tyre.Transferimi gradual i personelit të DSHP nëterren (zonat pyjore) drejt komunave, paralel-isht me transferimin nuk ka ndodhur.

KOMUNAT DHE ROLI I TYREKomunat vazhdojnë të bëjnë kërkesa për trans-ferimin në pronësi të tyre të pyjeve dhe kullo-tave për plotësimin e nevojave të banorëve.Mendohet të kenë realizuar regjistrimin nëZVRPP, mbi 30 NjQV. Me vendim të Këshillittë Komunës ka filluar transferimi i pyllin tek

përdoruesit . Kjo ka ndodhur në 20 NjQV nëKukës, Korçë, Elbasan, Gjirokastër, Lezhë, Sh-kodër dhe Pukë. Mbi 100 NjQV, gradualishtpo rri sin kap aci tet et e tyr e, duk e punës uar inxhinierë e teknikë pyjesh në administratate tyre, proçes që duhet të vazhdojë, meqëllim që komunat të marrin me tepër rolinmenaxhues.Reforma administrative në komunat/bashkitëdo të ndikojë organizimin e komunave. Ndosh-ta ajo do të fuqizojë kapacitetet e tyre për tëlehtësuar zbatimin e planeve të menaxhimit.Ndër kohë duhe t të vazhd oje ngrit ja e kapac -iteteve profesionale të personelit të komunavenë mënyrë që të marrin përsipër rolin menax-hues dhe atyre të shërbimi këshillimor sh-tetëror për rolin si këshillues. Aktualisht kanevojë për një bashkëpunim më të mirë midis

aktoreve dhe ndarjen e roleve mes tyre.

PRONËSIA DHE EDUKIMI, PËRGJEGJËSIE JONA PËR RUAJTJEN E TOKËS PËR

BREZAT QË DO TË VIJNË!Proçesi i transferimit ka filluar në vitin 1996

(vijon nga faqja 1) nën drejtimin e Drejtorisë së Përgjithshme tëPyjeve dhe Kullotave në bashkëpunim me

Njës itë e Qev eris jes Vendore dhe ShërbiminPyjor në rrethe. Kjo me mbështetjen teknike efinanciare të Projektit të Pyjeve të BankësBotërore (PP/BB), të Programit për Zhvillimine Pylltarisë Private në Shqipëri (APFDP), i fi-nancuar nga USAID. Aktualisht vazhdojnë tëmbështesin këtë proçes PZHBN, SIDA, SNV(CNVP), ILC dhe organizma të tjerë ndërko-mbëtare. Aktualisht në Drejtorinë e Poli-tikave Pyjore e Kullotave të Ministrisë sëMjedisit, funksionon një Sektor i Pyjevedhe Kullotave Komunale.Si rezultat i reformave, pylltaria komunaleka arritur mjaft suksese në Shqipëri, ku përf-shirja e përdoruesve - familjeve fshatare -është e lartë. Ndikimi duket sidomos nëruajtjen dhe përmirësimin e pyjeve të de-graduara të ndodhura pranë fshatrave, të

përdorura t rad iciona lis ht pr ej tyre, bash kër -isht si fshat apo veçansecila familje në pjesëtë caktuara. Në këtozona , pyje t poripërtërihen dhe kanëfilluar të japin pro-dhime drusore aqshumë të nevojshme

për të zbutur varfërin ënë fshat, si dhe sig-urojnë shërbime tëtjera.Zona të mëdha të

pyj eve të degra dua ra jan ë kth yer sër ish në pyje të vlefshme. Shem-

buj mund të s hihe n nëtë gjithë Shqipërinë sinë Kukës, Dibër, Lezhë, Korçë dhe Elbasan.Kjo është bërë e njohur edhe në shumë planemenaxhimi nga Projekti i parë i BankësBotërore në më shumë se 130 Komuna dhe

planet e AP FDP dhe PZHB N, në 240 planembarështrimi.Kjo është një bazë e mirë për të argumentuar

për Qeverinë se, bazuar mbi traditën dheKushtetutën, privatizimi është i mundur. Mbikëtë bazë në ligjin e ri të Pyjeve që po hartohe t,të vendosen pronësia private dhe njohja me ligje pronarëve tradicionalë që njeh fshati.Për fat të keq, në të kundërtën të zhvillimit

pozi tiv të pyje ve komu nalë , pyjet e larta në pronësi t ë shteti t mbeten probl emat ikë. Eks- perienca që prej vi teve 90' deri më sot tregon

për mbishfrytëzimin e tyre, djegien masive dhe prer jet il egal e. Kërkohen përp jekje të mëdhaqë Shërbimi Pyjor Shtetëror dhe Ministritë

përkatës e që janë ngarkuar me pyje t, të nda l-ojnë degradimin e pyjeve, eksportin defiçitar të drurit dhe çuarjen e këtyre pyjeve drejtmenaxhimit të qëndrueshëm. Pyjet e mbeturashtetit do të duhet të menaxhohen në mënyrëtë qëndrueshme duke përdorur mundësitëekonomike dhe të ardhurat e siguruara ngashërbimet mjedisore të ofruara nga këto pyje.Ka shumë raste që përpjekjet e qeverisë për de-centralizim nuk kuptohen nga komunitetet aponëpunësit vendorë. Fermerët mirditorë, dibranë,matjanë e pukjanë, pyllin e familjes e kanë njërealitet shekullor me gurë e kufinj, që i kufizonme njëri-tjetrin apo me qeverinë. Tani ata sho-

hin që qeveria po i transferon pyjet në komunëdhe dëgjojnë ndonjë nëpunës të komunës qëthotë se dhe pylli yt është pronë e komunës?!Ekspertët e pyjeve, por edhe drejtuesit dhe in-stitucionet nuk e njohën kurrë sistemin e za-belit, për të cilin punohet pothuajse nga pjesadërrmuese e fermerëve në pyjet e vogla rreth

shtëpive, që janë një potencial i madh dhemundëson të sigurojë, dru, gjeth, shkarpa dhe

ndihmon të shpëtojë pyjet e lartë të ahut e pishës në zonat malore. Ai ka rëndësi shumëtë madhe për ekonomitë rurale, stabilitetin ekomuniteteve dhe shëndetin e mjedisit në shu-micën e vendeve rurale të banuara dhe është injohur kudo në botë. Sot në kohët moderne,rreziku më i madh, që po kërcënon deri në hum-

bje, jo ve tëm pyl lin, p o edhe v etë to kën, ësh-të mungesa e të kuptuarit dhe të vlerësuarittë problemit e harmonisë së njeriut me tokëndhe e ligjërimit të këtyre raporteve. Zyrtarët eftohtë urbanë, skllevër të sloganeve fikse,krijojnë konfuzion në të gjitha shtresat e sho-qërisë, fusin në konflikt popullsinë urbane meatë rurale.Shumica e të shkolluarve, pavarësisht ngaspecialiteti, janë të mbyllur në sloganin"mbroni pyllin", duke luajtur patriotin e kri-

juar një ç' orie ntim t ë madh në gj ithë s htre satshoqërore e veçanërisht tek vendimmarrësit.Politika e gabuar e pronësisë mbi tokën, nën-vleftësimi i nevojave dhe planifikimi jo real ityre, kombinuar me prapambetjen ekonomikee sociale dhe ndjeshmërinë tepër të madhe tësistemeve të brishta ekologjike, janë ndër sh-kaktarët e këtij degradimit intensiv në pyje. Me-dia, bashkë me politikën, as që e kuptojnë seeksperti dhe asistenca financiare bëhen të pa-nevojshme për një sistem, nga i cili nuk kërkohet

prodhim. Për të gjithë opinionin publik prerja edrurëve, pa bërë dallimin ku dhe për çfarë, paditur që prerja është formë e menaxhimit, aktual-isht trajtohet si kasaphanë.Pra, është e vështirë të krijohet një bazëekonomike e mjaftueshme për t'u dhënë

njerëzve atë cilësi jetese që meritojnë, si dhenjë qeverisje të bazuar mbi konceptin progre-siv të ndarjes së pasurisë. Kjo është evidenteedhe kur përpiqesh të fajësosh personat e

pus hte tsh ëm apo pol iti kën , që vaz hdo n tëmbajë të "korruptuar" proçesin (dhe jo vetëm).Problemi kryesor i medias është pikërisht bren-da tyre. Pra atje, brenda tij, janë arritjet dhe poatje duhet të kërkohen edhe dështimet. Teoriz-imet vet-përkëdhelëse se për gjendjen e keqetë pyjeve e të tokës, apo erozionin e shtuar eka fajin fshatari dhe"po t'i japim pyllin aido t'a presë", "ai ësh-të ku e ku i korruptu-ar, mediokër e korrup-tues" s'janë gjë tjetër veç një mënyrë justi-

fikimi e pseudo-spe-cialistëve dhe pseu-do-politikanëve, qënuk mund t'a gjejnëveten në treg, por

përpiqen me metodademagogjike nën pet-kun e partive, të rrez-ikojnë e deformojnëgjithë proçesin dherezultatet e gjithë kë-tyre viteve.Vendi ynë ka më se dy mi lionë ha pyje, kul lota,sipërfaqe djerrë e inproduktive, etj. dhe në fakt

janë pak rreth 2000 ekspertë të fushës së pyjeve,që duhet të realizojnë të gjitha shërbimet dhemonitorimin e kontrollin, menaxhimin e tyre.

Por, të gjitha këto bëhen kur ndahen rolet dhe përgjegjësitë me ligj e jo me urdhra, siç veprohetsot. Kjo është rruga që kanë përdorur vendet ezhvilluara dhe i kanë futur pyjet në tregun for-mal, kanë marrë investime për zhvillimin rural,duke u adresuar nga shteti kryesisht tek privati

për mbjellje e shërbime të tjera, jo vetëm me aka-

cie e pisha, por edhe me arrë e lajthi, gështenjae bajame, që përveç vlerave ekologjike kanë

edhe vlera ekonomike. Ne nuk ecim në rrugë të panjohura, modelet janëtë shumta, në radhë të parë nga komunitetetrurale që menaxhojnë tradicionalisht në mënyrëtë shkëlqyer pyjet e veta, përdoruesit tradicio-nalë që janë përdorues e pronarë ndër shekuj të

pronave të tyre. Vetëm po të marrim Kosovën,ku kemi parë dhjetëra herë, por dhe siç njoftonAPK, pyjet e privatëve janë më të shëndetshmese ato shtetërore. Jo vetëm në Slloveni, por edhenë Austri, Zvicër e Suedi, ka edhe pronarë me 1ha tokë pyjore, por kriteri i menaxhimit vendoset

për të gjithë dhe të gjithë janë të detyruar tëzbatojnë menaxhimin e qëndrueshëm. Kush eshkel ndëshkohet! Edhe tek ne le të veprojë ligji... Veç, jo strukturat nën të njëjtën përgjegjësi,

por të ndara, s iç i ka e gj ithë bota ku duam tëintegrohemi.

ÇFARË KËRKOHET?" Të gjitha këto ndryshime bëjnë të nevojshëm

hartimin e një ligji të ri për pyjet, ku të pasqyro-hen realitetet e reja, si dhe të ecet drejt shndër-rimit të së drejtës së përdorimit në të drejtë

pronësie të sipërfaqeve pyjore e kullosore. Kjotë bëhet sipas kritereve të caktuara dhe kombin-uar me interesat e përdoruesve vendorë me atotë krejt shoqërisë, për të siguruar zhvillim tëqëndrueshëm të pasurive natyrore dhe rritjen emirëqënies së njerëzve.

" Inventari i pyjeve dhe planet e menaxhimit do tëndihmojë në përditësimin e të dhënave. Kërko-het të qartësohet sipërfaqja e pronave dhe mbikëtë bazë të ndërtohen strukturat në të gjithanivelet, proçes që mund të bëhet paralelisht

me reformën institucionale." Të dhëna të qarta (inventari dhe kadastra) do tëlehtësojnë vendim-marrjen nga të gjitha pikë-

pamjet si për pyjet shtetërore, komunale dhezonat e mbrojtura si dhe të përmirësojë shër-

bimin që duhet për të gjitha pronat dhe moni-torimi i tyre.

Vendi ynë po bën përpjekje të mëdha për inte-grimin në BE, por integrimi nuk është qëllim nëvetvete, si një "punë" që duhet kryer. Fillimisht,

gjithësecili nga ne duhet të punojë me përkush-tim për të krijuar standardet më të mira të jetesës

për qytetarët shqiptarë dhe kjo më pas, natyr-shëm shpie në qëllimin final, atë të integrimit.Mirënjohje dhe respekt për të gjithë specialistëte çdo fushe, e atyre të pyjeve në veçanti, për

kontributin që kanë dhënë e vazhdojnë të japin,që ky vend të bëhet ashtu siç të gjithë ne e duam,ku të drejtat e mohuara historikisht, por edhe atoaktuale, të respektohen, ku ligjet të zbatohen merigorozitet dhe drejtësia të ngrihet në piedestalinqë i takon, duke rikthyer kështu dinjitetin enëpërkëmbur...




Një strategji për shfrytëzim të qëndrueshëm të

produkteve pyjore jodrunore (PPJD) në KosovëLUAN ZUBAKU & HAJRUSH KURTAJ

Kosova është shumë e pasur me bimë mjekë-sore e fruta pyjore. Ato mbulojnë malet qënga Sharri e deri në Alpe dhe kontribuojnënë pasurimin e biodiversitetit, si dhe u mundë-sojnë banorëve të zonave rurale të ardhuraekonomike. Mungesa e deritanishme e legjis-lacionit mbështetës ka bërë që deri tani nëKosovë, përdorimi i këtyre llojeve të produk-teve dhe shërbimet për to nuk kanë qënë deritani të organizuara mirë. Ministria e Bujqësisë,Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural në mbështetje tëGIZ-it dhe përkrahje të CNVP Kosovë, sianëtare e grupit të punës gjatë vitit 2013, kanëpërgatitur Strategjinë Kombëtare për zhvillimine këtij sektori.Objektivi i përgjithshëm është rritja e kontributittë sektorit të produkteve pyjore jodrunore nëgjenerimin e të hyrave rurale, gjithashtu edhenë ekonominë shtetërore përmes shfrytëzimittë qëndrueshëm të tyre, duke u fokusuar nërolin shumëfunksional të pylltarisë.Për këtë arsye, do të zbatohet politika e inkura-jimit të përdorimit të produkteve pyjore jo-drunore nëpërmjet menaxhimit të integruar tëpyjeve, duke ndjekur parimet e shfrytëzimittë qëndrueshëm të të gjitha llojeve të produk-teve jodrunore, duke përfshirë edhe parimine parandalimit, parimin e barazisë së brezave,ruajtjen e diversitetit biologjik dhe zhvilliminekologjik të qëndrueshëm. Menaxhimi i buri-meve të natyrës së paprekur i rregulluar meligje do të bashkërendohet me aktivitete py-jore nën administrimin e MBPZhR-së.Strategjia e PPJD është dokumenti bazë për mbrojtjen, kultivimin, grumbullimin, shfrytëz-imin dhe tregtimin e produkteve pyjore jo-drunore, që përcakton synime afatgjata për ruajtjen e kësaj pasurie kombëtare që ështëme interes për zhvillimin ekonomik të zonaverurale të Kosovës.Zhvillimi i një kornize normative dhe institu-

cionale, pavarësisht nga pronësia e burimeve,ku veprimtaritë në kuadër të strategjisë nësektorin e produkteve pyjore jodrunore do t'ikontribuonin menaxhimit dhe shfrytëzimit tëqëndrueshëm të burimeve, duke lehtësuar nëkëtë mënyrë gjenerimin e të ardhurave nëzonat rurale.Bazuar në regjistrimin e produkteve pyjore

jodrunore për pesë rajone ku është bërë vlerë-simi (Alpet Shqiptare, Malet e Sharrit, rajoni iGollakut, rajoni i komunave të Mitrovicës,Podujevës dhe në Kosovën Qëndrore), përpi-luar nga Fakulteti i Shkencave Matematiko-

Natyrore, janë identifikuar 84 lloje të rëndë-sisë së lartë ekonomike me potencial pothua-

jse 29.000 ton të lëndës së parë të thatë. Ra- jonet më të pasura të Kosovës me PPJD janëMalet e Sharrit dhe Alpet Shqiptare. Në këtorajone, sidomos në zonën nënalpine, dominojnë

boronica, dëllinja dhe aguliçja - lloje të rëndë-sishme dhe të vlefshme në tregjet ndërko-mbëtare. Në përgjithësi duke pasur parasyshse territori i Kosovës ka 10,908 km2, nga

pikëpamja e biodiversitetit është mjaft e pa-sur me produkte pyjore jodrunore në aspektinsasior dhe atë cilësor.Ato janë të përhapura më së shumti në pyjedhe toka pyjore, si në pyje publike, pyje pri-vate dhe parqe kombëtare. Menaxhimi i

pyjeve private dhe publike dhe tokave pyjore janë përgjegjësi e MBPZhR-së përmes De- partamentit të Pyjeve, i cili bën zhvillimin e politikave, ligjeve dhe rregulloreve. AgjenciaPyjore e Kosovës është përgjegjëse për menaxhimin, monitorimin, kontrollimin dhe in-spektimin, ndërsa autoritetet komunale janë

përgjegjëse për mbrojtjen e pyjeve dhe produk-teve jodrunore. Strategjia është bazuar nëPlanin e Zhvillimit Bujqësor dhe Rural (PZh-BR) 2007-2013 (përkatësisht 2010-2013), dhedo të harmonizohet me PZhBR-në e re 2014-2020, siç përshkruhet.Sektori pyjor në Kosovë mund të kontribuojë

në stabilitetin social dhe përmirësimin e sig-urisë. Një mënyrë e përfitimit nga kapaciteti

pyjor do të ishte ofrimi i produkteve të rëndë-sishme për zvogëlimin e varfërisë dhe zhvil-limin socio-ekonomik. Veprimtaria pyjoremund të sigurojë punësim dhe rritjen e mundë-sive të sektorit privat në ofrimin e shërbimeve.Organizimi i pronarëve të pyjeve, përkrahja eOJQ-ve, ngritja e vetëdijësimit, zhvillimi i

bashkëjetesës, etj., janë aktivitete që do tëfuqizojnë shoqërinë civile dhe do të kontribuojënë proçesin e demokratizimit. Zbatimi i pro-

jekteve dhe punës tjetër zhvillimore do ndër-tohet mbi këto themele.Strategjitë e prezantuara janë menduar për tëdrejtuar zhvillimin e PPJ-ve gjatë periudhëssë ardhshme shtatëvjeçare dhe bazohen nëanalizat e mëparshme. Gjatë rrjedhës së këtij

projekti janë identifikuar mangësi për sa i përketnjohurive. Gjithashtu, është më se e qartë se

pavarësisht mbështetjes së ofruar më herët,shumë fusha janë ende të dobëta dhe kanënevojë për mënyra të ndryshme të mbësh-tetjes për të arritur potencialin e tyre të plotë.Për më tepër, është më se e dukshme se zba-timi i suksesshëm i strategjive do të kërkojënjë bashkërendim të kujdesshëm dhe mbësh-tetje të përkushtuar prej të gjitha institucion-

eve përkatëse të Kosovës.Përkundër ekzistimit të këtyre përparësive,gjendja në sektorin e produkteve pyjore jo-drunore në kuptimin e shfrytëzimit të qën-drueshëm dhe ndikimit në zhvillimin ekonomik rural nuk mund të konsiderohet si e mirë, dhe

kjo për një sërë arsyesh, ndër të cilat veçojmë:kuadri ligjor i pamjaftueshëm - mungon lista eçmimeve; shfrytëzimi i pakontrolluar; mung-esë e studimeve për kufizimet vjetore të po-tencialeve, inventarët aktualë nuk pranohenapo zbatohen gjerësisht në planin menaxhuestë pyjeve, mungon vlerësimi i kapacitetit të

burimeve; numri i vogël i ndërmarrjeve tëliçencuara dhe me leje për produktet pyjore

jodrunore; shitja e produkteve si lëndë e parëme çmime shumë të ulëta; numri i vogël i in-dustrive përpunuese dhe eksportuese; niveli iulët i vetëdijësimit publik mbi rolin dhe rëndës-inë e grumbullimit të qëndrueshëm të PPJ-ve

për gjenerimin e të ardhurave rurale; mung-esë e mundësisë për trajnimin e stafit (pyll-tarët), i cili merret me menaxhimin dheshfrytëzimin e qëndrueshëm të këtyre produk-teve në njohjen e produkteve, kohën e shfrytë-zimit; infrastrukturë e dobët rrugore; skemëe kufizuar për çertifikim; mungesë e opera-torëve dhe grumbulluesve të liçencuar; mu-ngesë njohurive mbi teknikat e avancuara për menaxhimin e qëndrueshëm të burimeve,tharjen, grumbullimin, përpunimin, ambal-azhimin dhe reklamimin e produkteve.Me hyrjen në fuqi të kësaj strategjie,shpresojmë që t'i hapet rrugë mbrojtjes dhe

shfrytëzimit të qëndrueshëm të produkteve pyjore jodrunore, si dhe zhvillimit të këtij sek-tori shumë të rëndësishëm për Kosovën, i cilimund të kontribuojë edhe në mirëqënien,

punësimin dhe zhvillimin e përgjithshëm tëzonave rurale.

Kosova është shumë e pasur me bimë mjekësore e fruta pyjore. Ato mbulojnë malet qënga Sharri e deri në Alpe dhe kontribuojnë në pasurimin e biodiversitetit, si dhe u mundë-sojnë banorëve të zonave rurale të ardhura ekonomike. Mungesa e deritanishme elegjislacionit mbështetës ka bërë që deri tani në Kosovë, përdorimi i këtyre llojeve tëprodukteve dhe shërbimet për to nuk kanë qënë deri tani të organizuara mirë. Ministria

e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural në mbështetje të GIZ-it dhe përkrahje tëCNVP Kosovë, si anëtare e grupit të punës gjatë vitit 2013...




Me datë 17 Janar 2014, në ambjentet eBashkisë Fier u zhvillua takimi me temë "Fu-qizimi i qëndrueshëm i Pylltarisë Komunaledhe rrjetezimi i Federatave Rajonale tëPyjeve". Ky takim u mbështet nga "Feder-ata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Ko-munale" (FKPKK) dhe fondacioni "Bash-kojmë Vlerat e Natyrës me Njerëzit"(CNVP). Në të morën pjesë përfaqësuestë Njësive të Qeverisjes Vendore (komuna,bashki), Drejtorisë së Shërbimit Pyjor, Feder-atave Rajonale të Pyjeve dhe Shoqatave tëPërdoruesve të Pyjeve dhe Kullotave Komu-

nale në qarkun e Fierit si dhe media lokale.Hapja e takimit u bë nga z.Genci Pina, spe-cialist pyjesh pranë komunës Topojë-Se-man. Ai falenderoi organizatorët dhe tëpranishmit për pjesëmarrjen. Sipas tij zhvil-limet e vrullshme në sektorin e pyjeve dhekullotave tashmë ndihen kudo. Z.Pina thek-soi se mirë administrimi i fondit pyjor duhettë jetë objekt kryesor i punës jo vetëm ipersonelit pyjor por duhet shkuar në një stadte ri drejt fuqizimit të qëndrueshëm të pyll-tarisë komunale. Një rol të veçantë duhettë marrë edhe krijimi i Shoqatave të Për-doruesve të Pyjeve dhe Kullotave dhe or-ganizimi i tyre në nivel rajonal. Shumë ko-muna nuk kanë specialist pyjesh dhe situa-

ta rëndohet me kryerjen e veprimtarive tëpaligjshme duke dëmtuar çdo ditë fondinpyjor. Sipas z.Pina takimi duhet të shërbejënë drejtim të rritjes së ndërgjegjësimit dheforcimit të rolit që luajnë SHPPKK dhe spe-cialistët e pyjeve në menaxhimin e pyjevedhe kullotave.Në takim mori pjesë edhe Kryetari i Ko-munës Topoje - Seman, z.Arben Voja. Aindër të tjera tha: "Mbrojtja e pyjeve për nesi Njësi e Qeverisjes Vendore është vlerë.Për këtë kemi ngritur një strukturë të mirënë të cilën përfshihen inxhinier dhe teknik pyjesh si dhe vroj tues në periudhën e verëspër mbrojtjen e pyjeve nga zjarri. Kjo struk-turë planifikon nevojat për furnizimin me

material drusor të komunitetit, dhe në zba-

Federata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave

Komunale mirëpret anëtaren e saj më të reNGRIH ET FEDERATA RAJONALE E PYJEVE DHE KULLOTAVE KOMUNALE FI ER

tim te VKM-së nr.22 ja paraqet për mira-tim këshillit të komunës dhe organeve tëtjera miratuese deri në zbatimin në prak-tikë. Planifikimi bëhet sipas rregullave dhemundësisë vjetore të shfytëzimit".Po ashtu, z.Voja theksoi se rëndësi të

veçantë i kanë kushtuar shtimit të sipër-faqeve pyjore. Dy vitet e fundit në komu-

nën Topoje-Seman janë mbjellë 4 ha siper-faqe me llojet pishë, plep dhe ekualipt si dhe

janë planifikuar mbjellje me drurë dekora-

tiv, pyllëzimi i qendrave shëndetesore, sh-

kollave dhe qendrave të fshatrave."Ne jemi perpjekur ti mbrojmë të gjitha sipër-faqet pyjore qofshin private, komunale aposhtetërore. Shpresojmë që me krijimin eFederatës Rajonale të Pyjeve dhe Kullo-tave Komunale të ketë me shumë angazhim

dhe bashkëpunim mes aktorëve vendorë dhekombëtar. Nëpërmjet bashkëpunimit mes

strukturave, ti japim më shumë përparësi pyllit.", e mbylli fjalën e tij z.Voja.Fjalën më pas e mori shefja e Shërbimit

Këshillimor pranë Drejtorisë së ShërbimitPyjor në qarkun e Fierit, znj.Roventa Sera.Ajo tha se si shërbim këshillimor në QarkunFierit kanë ndihmuar komunat në plotësimine dokumentave të transferimit dhe hartimine projekteve kryesisht atyre të lidhur me vjel-

jen e prodhimeve të dyta pyjore. Po ashtu,znj.Sera nënvizoi domosdoshmërinë e punë-simit pranë komunave të inxhiniereve të

pyjeve dhe gadishmërinë e tyre për të bash-këpunuar.Pjesë e programit të takimit ishte dhe pre-zantimi mbi pylltarinë komunale dhe rëndës-inë e pjesëmarrjes së komunitetit në menax-himin e pyjeve dhe kullotave nga përfaqe-suesja e Federatës Kombëtare të Pyjeve dhe

Kullotave Komunale, znjsh.Albora Kacani. Një shembull konkret i përfshir jes së ko-munitetit në menaxhimin e pyjeve dhe kullo-tave u soll nga përfaqësuesi i FederatësRajonale të qarkut Kukës, z.Xhelal Shuti.Ai ndau me të pranishmit eksperiencën e

Komunës Malzi ku pas transferimit të pyjeve tek komuna, është bërë t ransferimii të drejtave të përdorimit tek individët tëcilët e kanë përdorur pyllin brez pas brezi.Sot këta banorë janë në gjendje të ndërhyjnëdhe investojnë në pyjet e tyre. Prandaj, si-

pas z.Shuti organizimi i përdoruesve në Sho-qata legjitime e më tej në Federata e ndih-mon këtë proçes. Kjo ju krijon atyre mundësiaplikimi për grante në bazë të plotësimit tëkritereve siç është për shembull përfshirjae grave dhe në strukturat vendim-marrësetë SHPPKK dhe Federatave.

Ndërkohë, z.Rexhep Ndreu, kryetar i Fed-eratës Kombëtare të Pyjeve dhe KullotaveKomunale foli mbi forcimin e rolit të SHP-PKK dhe përfshirjen e gjerë të komu-niteteve vendore në marrjen e vendimeve.Sipas z.Ndreu Shqiperia ka një kapital të

jashtëzakonshëm burimesh natyrore por për menaxhimin dhe përdorimin e tyre duhet qëtë gjithë të kenë një vizion dhe mision të

qartë se ku duam ti çojmë ato.z.Namik Danaj, solli eksperiencën e tij sikryetar i SHPPKK Aranitas. Sipas tij roli ispecialistin në komunë dhe Shoqatë ështëshumë i rëndësishëm. Komuna Arianitasnuk e ka një të tillë për momentin. Pjesë eaktiviteteve të SHPPKK Arianitas deri tanikanë qenë kryerja e rreth 80 ha pastrim

pyjesh, ndërt imi i disa pri tave malore dhericungime në 15 ha sipërfaqe. Me kryer-

jen e këtyre aktivi te teve është synuar zbutja e varfërisë në zonë nëpërmjet punë-simit të njerëzve vendore. Megjithatë, si-

pas z .Danaj ësh të e domosdoshme që çdokomunë të ketë planin e saj të mbarësht-rimit i cili do të krijonte premisa të tjera

për pyllëzime, ricungime, prita malore dheaktivitetete të tjera socio-ekonomike.Specialisti pranë Bashkisë Divjakë,

"Z.ARBEN VOJA, KRYETAR I KOMUNES TOPOJE-SEMANGJATE FJALES SE TIJ"

Me datë 17 Janar 2014, në ambjentet e Bashkisë Fier u zhvillua takimi me temë "Fuqi-zimi i qëndrueshëm i Pylltarisë Komunale dhe rrjetezimi i Federatave Rajonale të Pyjeve".Ky takim u mbështet nga "Federata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale"(FKPKK) dhe fondacioni "Bashkojmë Vlerat e Natyrës me Njerëzit" (CNVP). Në tëmorën pjesë përfaqësues të Njësive të Qeverisjes Vendore (komuna, bashki), Drej-torisë së Shërbimit Pyjor, Federatave Rajonale të Pyjeve dhe Shoqatave të Përdoruesvetë Pyjeve dhe Kullotave Komunale në qarkun e Fierit si dhe media lokale.

Në takim mori pjesë edhe Kryetari i Ko-munës Topoje - Seman, z.Arben Voja. Aindër të tjera tha: "Mbrojtja e pyjeve përne si Njësi e Qeverisjes Vendore ështëvlerë. Për këtë kemi ngritur një strukturëtë mirë në të cilën përfshihen inxhinier dheteknik pyjesh si dhe vrojtues në periudhëne verës për mbrojtjen e pyjeve nga zjarri.Kjo strukturë planifikon nevojat për furniz-imin me material drusor të komunitetit, dhenë zbatim te VKM-së nr.22 ja paraqet përmiratim këshillit të komunës dhe organevetë tjera miratuese deri në zbatimin në prak-tikë. Planifikimi bëhet sipas rregullave dhemundësisë vjetore të shfytëzimit".

“

“




Parku Kombëtar Divjakë - Karavasta

një vlerë për biodiversitetinDORIAN NASI

Drejtoria e Shërbimit

Pyjor, Lushnjë

Parku Kombëtar Divjakë-Karavasta shtrihet në Ultë-sirën Perëndimore të vendittonë me një sipërfaqe prej 22230 ha. Ai është një perlë për nga peisazhi natyror dhe njëvlerë ende e pazbuluar për

biodiversitetin.Parkun Kombëtar Divjakë-Karavasta është i përbërë ngadisa zona pyjore. Përmendimkëtu zonën pyjore "Pisha e Di-vjakës" me llojet e pishës sëbutë dhe të egër, zonën e rezer-vatit "Kular" me rreth 800 hapyll ku dominojnë llojet fletorësi plepat dhe shelgjet, si dhezonën Pyjore "Gjeneruke" menjë sipërfaqe rreth 2100 ha nëtë cilën ndodhet habitati i dush-kut me llojet si Qarri, Shparthi,Bunga dhe Bungbuta.Ky park shquhet për larmish-

mërinë e tij në biodiversitetinspecifik dhe atë ekologjik. Atygjenden mbi 300 lloje specieshbimore, duke filluar nga bar-ishtore deri në ato drunore.Parku bën pjesë në zonën fi-toklimatike lauretum (Zona eDafinës) ku dominojnë llojetkryesore si: Pisha e butë, Pishae egër, Frashëri i bardhë,

Në foto: "Pisha e Egër", MonumentNatyreMosha: Rreth 350 vjeçPerimetri: 6 mLartësia: rreth 34 mVendodhja: Parku Kombëtar Divjake-Karavasta

“Frashëri gjethe ngushtë oseFrasheri i ujt, Shkoza, Lofata,Dëllinja kokërrmadhe, Dëllinja

e kuqe, Vidhi i fushës, Mersi-na, Rrënja, Shparthi,Qarri,Plepi i bardhë, Shelgu i

bardhë, Murrizi, Xina, Bafra,Thana etj.

Një vend të rëndësishëm në park zënë edhe siperfaqetujore të cilat ja shtojnë edhemë tepër bukurinë. Këtu për-mendim Lagunën e Karavas-

tasë me një sipërfaqe rreth4500 ha, në të cilën rritet dheriprodhohet specia e veçantë

e Pelikanit Kaçurrel. Ai për- bën rreth 6% të polpullatës botërore të sasisë së tij si dheskajin perëndimor të Ballkanitku rritet e zhvillohet.Fauna e parkut është mjaft e

pasur për faktin se në këtë ter-ritor gjenden mjedise dhe hab-itate të ndryshme. Këto habi-tate shfrytëzohen për dimërim

dhe folëzim nga shumë llojeshpendësh. Llojet më kryesoregjitare janë: dhelpra, çakalli,lepuri i i egër, lundra dhe vidra.Për sa i përket avifaunës për-mendim llojin e PelikanitKaçurrell si lloj me rëndësi tëveçantë, ndërsa dominojnëllojet harabelore, llojet e cap-kave, rosave, gjinia e shap-kave, laureshave, mëllen-

jave, familja e bajzave, pul- bardhave, dallëndysheve etj.

Parku Kombetar Divjakë-Karavasta administrohetnga Drejtoria e ShërbimitPyjor Lushnje me persone-lin e saj përkatës. Aktualishtnë këtë park është duke uhartuar Projekti për Kon-servimin e Qëndrueshëm tëtij me pjesëmarrjen e push-tetit lokal dhe paleve të in-teresuara nga Ministria eMjedisit dhe AgjensiaJaponeze për Bashkëpunim

Ndërkombëtar (JICA). Ak-torë të tjerë të përfshirë jane :Ministria e Bujqësisë, Minis-

tria e Turizmit, Agjensia e Plan-ifikimit të Territorit, Bashkia Di-vjakë, si dhe Komunat Remas,Libofshë, Gradishtë, Tërbuf dhe Gose.Për më shumë informacionvizitoni faqen e Facebook-ut:https://www.facebook.com/

pages/Drejtoria-e-sherbimit- pyjor-Lushnje/

z.Petro Verdha, u shprehoptimist për krijimin estrukturave të tilla si Sho-

qatat dhe Federatat. Sipastij në këtë mënyrë do tërritet sensibilizimi në nivelqarku dhe kërkesa e llog-arisë për ta menaxhuar mëmirë ekonominë pyjore. Për sa i përket proçesi t tëtransferimit Bashkia Div-jakë ka mar rë në pro nës irreth 106 ha pyje lisi dhepishe të ci lët janë rregj is-truar në hipotekë si pyllkomunal.Sipas z.Verdha pavarësishtse sipërfaqet e transferuarajanë tepër të degraduara ato

kanë veti të jashtëzakoshmeripërtëritëse dhe mund tëshërbejnë në përmirësimine jetesës së komunitetit.Një shembull pozitiv ështëai i fshatit Grabian ku ferm-

erët kanë shfrytëzuar kon-figuracionin e terrenit për tëmbjellë pemë në proskat

pranë tokave të ty re. Nëkëtë fshat llojet si lisi japim

një biomasë të kënaqshmedhe lartësia shkon mbi 15m. Përfaqësuesi i Bashkisëtheksoi faktin që fermerëtduhet të drejtohen drejt mb-

jell jeve në kana le, rrugë e pr os ka du ke shfryt ëz uar çdo copë toke. Ndërkaq,duke folur mbi reformat endodhura në pyje vitet efundit, z.Verdha tha se pro-na duhet të shkojë tek i zotiqoftë privat, komunal aposhtetëror dhe kjo duhet tëmbështetet me ligj."Ndërsa strukturat e tilla si

Shoqatat dhe Federatat ePyjeve dhe Kullotave Ko-munale duhet të forcojnërolin e tyre mbështetës", thaai.Znj. Mimoza Spiro, spe-

cialiste në komunënQendër, Fier tha se prej mëshumë se tre vitesh janë për-

pjekur për rreg jis trimin e pyjeve të transferuara komu-

nës (44.5 ha gjithsej) pranëZRPP në Fier. Për shkak të pr oçedur av e burokr at ik erregjistrimi nuk ka përfundu-ar ende.Sipas specialistes së komu-nës ky proçes duhet të për-fundojë bashkë me çerti-fikimin e pyjeve dhe kullo-tave. Me krijimin e FederatësRajonale të Pyjeve dhe Kullo-tave, znj.Spiro mendon që in-teresi për marjen ne pronësiose përdorim të pyjeve të Ko-munës do të rritet.

Specialisti i pyjeve në komu-nën Qendër, Mallakastër,z.Enea Aliaj tha se si ko-munë ata kanë marrë 1200ha pyje dhe presin të marrin

dhe 100 ha të tjerë. Gjendjae pyjeve të komunës Qendër ka ardhur duke u përmirë-suar që prej transferimit dhekomuna disponon një buxhettë mirë nga të ardhurat qësiguron .Sipas tij, dhënia e

pyjeve dhe kullotave në për-dorim është forma më emirë për mbrojtjen e këtyresipërfaqeve dhe përmirë-simin e jetës së komunitetit.

Në komunën Qendër, Mal-lakastër nevojat për dru zjar-ri janë jo shumë të larta për

arsye se banorët përdoringazin dhe energjinë për ngrohje.

Ndër të tjera ai tha: "Nëqarkun e Fierit problemet e

hasura më shpesh në terren janë rregjistrimi dhe çer ti-fikimi i pyjeve dhe kullo-tave. Është e domos-doshme që të bëhet një

përditës im i ha rtave dhedixhitalizimi i tyre. Këto

probleme bëhe t edhe më tëvështira për shkak të mu-ngesës se fondeve dhespecialistëve topografë."Për sa i përket strukturavetë SHPPKK ato nuk janëkrijuar në çdo komunë dhedisa prej tyre kanë mung-esë të kapaciteteve profe-

sionale. Por sipas tij ngritja e Shoqatave dhe më teje Federatës Rajonale ësh-të një nevojë për afrimin

pranë tyre t ë njerëzve që eduan pyllin dhe janë të gat-

shëm ti shërbejnë atij.Me përfundimin e diskuti-meve të pranishmit ranëdakord un animisht për kr-ijimin e Federatës Rajonale

të Pyjeve dhe Kullotave Fier.Gjithashtu u bë zgjedhja eorganeve drejtuese të saj kuKryetar u zgjodh z.GenciPina (inxhiner pyjesh) dhenënkryetar z.Enea Aliaj (in-xhiner pyjesh). Ndërkohë, uzgjodh sekretar z.Petro Ver-dha (Agronom). Për tu

pergezuar ishte zgjedhja sianëtare bodri e dy femrave

për kat ësi sht , znj .RoventaSera (inxhiere pyjesh) dheDhoksa Gjergji (specialistekadastre).Federata Kombëtare e

Pyjeve dhe Kullotave Ko-munale i shpreh përgëzimetanëtares së saj më të re dheshpreson për një bash-këpunim të frytshëm në tëardhmen.

Specialisti pranë Bashkisë Divjakë, z.Petro Verdha, ushpreh optimist për krijimin e strukturave të tilla si Sho-qatat dhe Federatat. Sipas tij në këtë mënyrë do të rritetsensibilizimi në nivel qarku dhe kërkesa e llogarisë për tamenaxhuar më mirë ekonominë pyjore.




Viti ndërkombëtar i

bujqësisë familjare

Suedia investon në dy

pasuritë kryesore të Kosovës:Pyjet dhe brezin e ri

Ref: http://www.fao.org/family-farming-2014/en/

Viti Ndërkombëtar i Bujqësisë Familjare(IYFF) 2014 ka për qëllim të rrisë profilin ebujqësisë familjare dhe asaj me shkallë të vogëlduke përqëndruar vëmendjen e botës në roline saj domethënës në zhdukjen e varfërisë, of-rimin e sigurisë ushqimore dhe të ushqyerit,përmirësimin e jetesës, menaxhimin e buri-meve natyrore, mbrojtjen e mjedisit, dhe ar-ritjen e zhvillimit të qëndrueshëm, në veçantinë zonat rurale.Qëllimi i Vitit Ndërkombëtar të BujqësiseFamiljare është të rivendosë bujqësinë famil-jare në qendër të politikave bujqësore, mjed-isore dhe sociale në programet kombëtareduke identifkuar mangësitë dhe mundësitëpër të nxitur një zhvendosje drejt një zhvilli-mi më të barabartë dhe harmonik.Viti Ndërkombëtar i Bujqësisë Familjare(IYFF) 2014 do të nxisë diskutim të gjerëdhe bashkëpunim në nivelet kombëtare, ra-jonale dhe botërore për të rritur ndërgjegjë-simin dhe të kuptuarit e sfidave me të cilatpërballen fermerët e vegjël dhe për të ndih-muar në identifikimin e rrugëve efektive për mbështetjen e fermerëve të familjes.

ÇFARË ËSHTË BUJQËSIAFAMILJARE?

Bujqësia familjare përfshin të gjitha aktivite-tet bujqësore me bazë familje, dhe është elidhur me disa fusha të zhvillimit rural. Bujqë-sia familjare është një mjet i organizimit tëprodhimit në bujqësi, pylltari, peshkim, kullotëdhe akuakulturë i cili është i menaxhuar dhe

drejtuar nga një familje dhe kryesisht i mbësh-tetur në punën e familjes, përfshi si gratë dhe

burrat.Si në vendet në zhvillim dhe ato të zhvillu-ara, bujqësia familjare është forma mbi-zotruese e bujqësisë ne sektorin e prodhimittë ushqimit.

Në nivel kombëtar, ka një numër faktorëshqë janë kyc për një zhvillim të suksesshëmtë bujqësisë familjare, të tilla si: kushtet agro-ekologjike dhe karakteristikat tokësore; mje-disi politik; hyrja në tregje; e drejta për tokëndhe burimet natyrore; qasja në teknologji dheshërbimet këshilluese; qasja në financa; kush-tet demografike, ekonomike dhe socio-kultur-ore; ndër të tjera disponueshmëria e arsimimittë specializuar.Bujqësia familjare ka një rol të rëndësishëmsocio-ekonomik, mjedisor dhe kulturor.

PSE ËSHTË E RËNDËSISHMEBUJQËSIA FAMILJARE?

" Bujqësia familjare dhe ajo me shkallë të vogël janë të lidhura ngushtë me sigurinë ushqimore botërore." Bujqësia familjare ruan produktet ushqimoretradicionale, duke kontribuar në një ushqim tëekuilibruar dhe në mbrojtjen e agro-biodiver-sitetit botëror dhe përdorimin e qëndrueshëmtë burimeve natyrore." Bujqësia famijare përfaqëson një mundësi

për të rritur ekonomitë vendore, sidomos kur kombinohet me politika të veçanta që kanë

për qëllim mbrojtjen sociale dhe mirëqenien ekomuniteteve.

Ref: Ambasada Suedeze nëPrishtinë

Me datë 11 Shkurt 2014, në një shkollë në lug-inën e Rugovës u inaguruar sistemi i ri i ngro-hjes miqësor me mjedisin. Deri tani, shkolla ka

përdorur për ngrohje drutë e zjarrit dhe sobattradicionale, një metodë që kërkonte përdorimine deri 50 m3 dru për sezon dhe ishte e pamjaf-tueshme për të ngrohur plotësisht klasat. Sho-qata e Pronarëve Privatë të Pyjeve, në bash-këpunim me organizatën zbatuese BashkojmëVlerat e Natyrës me Njerëzit (CNVP), në kon-sultim me Komunën e Pejës vendosën të pilo-tojnë këtë sistem ngrohje të avancuar në këtëshkollë të Rugovës.

Sistemi i ri i ngrohjes përdor biomasën, nëformën e ashklave të dala nga mbeturinat edrurit dhe rrallimet në pyll. Përdorimi i ashklave,

burim i rinovueshëm i energjisë, kontribuon në përdorimin e qëndrueshëm të pyjeve. Ky sistemi avancuar i ngrohjes ka një efikasitet të en-ergjisë prej 95%, që e bën sistemin e ngrohjesmë miqësor me mjedisin. Për më tepër, nësesistemi përdoret gjerësisht, mund të ofrojë po-tencialisht mundësi punësimi në formën e furni-zuesve të biomasës dhe punëtorëve teknik,mirëmbajtësve dhe kështu me radhë.Drejtori i shkollës në Rugovë, z.RamizQorraj ndër të tjera tha:"Ky sistem ngrohje do të thotë shumë për pop-ullsinë që jeton në luginën e Rugovës, pyllin

dhe nxënësit e shkollës. Ky sistem është shumë

RUGOVË: SISTEMI I NGROHJES NË SHKOLLË MIQËSOR ME MJEDISIN

efikas, miqësor me mjedisin dhe krijon vendetë reja pune. Ne shpresojmë që kjo nismë do të

shërbejë si një shembull i mirë edhe për shkollate tjera të komunës. Ne ishim me shumë fat qëu përzgjodhëm për pilotimin e këtij bashkëpunimi." Një fjalë përshëndetëse u mbajt edhe nga Kry-etari i Komunës së Pejës, z.Gazmend Muhax-heri. Të pranishëm në ceremoninë e inagurimitishin edhe përfaqësues nga Mitrovica dhe Gja-kova, Ministria e Bujqësisë, Pyjeve dhe Zhvil-limit Rural, Agjensisë së Pyjeve të Kosovës dheinstitucioneve e organizata të tjera. Nxënësit eshkollës kënduan këngë dhe kërcyen valle tradi-cionale për të festuar këtë ngjarje.Pilotimi i sistemit të ri të ngrohjes është pjesë e

projektit prej 4 milion eurosh i financuar ngaqeveria Suedeze dhe zbatuar nga fondacioniBashkojmë Vlerat e Natyrës me Njerëzit

(CNVP).

Qëllimi i Vitit Ndërkombëtar të Bujqësise Familjare është të rivendosë bujqësinëfamiljare në qendër të politikave bujqësore, mjedisore dhe sociale në programetkombëtare duke identifkuar mangësitë dhe mundësitë për të nxitur një zhvendosjedrejt një zhvillimi më të barabartë dhe harmonik.

Sistemi i ri i ngrohjes përdor biomasën, nëformën e ashklave të dala nga mbeturinat edrurit dhe rrallimet në pyll. Përdorimi i ash-klave, burim i rinovueshëm i energjisë, kon-tribuon në përdorimin e qëndrueshëm tëpyjeve. Ky sistem i avancuar i ngrohjes kanjë efikasitet të energjisë prej 95%, që e bënsistemin e ngrohjes më miqësor me mjedisin.

“

“




Shumica e drurëve që përdoren për ngrohjejanë zakonisht të sapo prerë dhe përgji thë-

sisht stivosen pa kujdes para se të përdoren,që do të thotë se përmbajtja e lagështisë sëdrurëve është duke filluar nga 35 - 45% (shifra e fundit për drurë të sapo prerë ).Drurët që ruhen si drurë të rrumbullakëtashtu siç priten nga pylli dhe që nuk janë tëçarë, edhe nëse janë prerë të shkurtëra nëgjatësi 0.5 ose 1 metër, nuk mund thahen siduhet edhe në qoftë se i mbajmë në stivë për disa muaj rradhazi. Kjo është edhe mënyraqë shumica e drurëve për djegie trajtohet sotnë Kosovë.Një metër kub drurë ahu dhe bunge me njëpërmbajtje të lagështisë prej 45% mund tëprodhojë kur digjet , 2.76 MWh. Nëse drurëtthahen deri në një përmbajtje të lagështisëprej 20% (e cila është një përmbajtje normalelagështie e drurit për ngrohje, e trajtuar si du-het), e njëjta sasi e drurëve të djegur gjeneron3.26 MWh. Pra, drurët e tharë siç duhet prod-hojnë 18.1 % më shumë energji se sa drurëte patharë (shih grafikun më poshtë ). Nësenjë familje normalisht përdor 10 m3 drurë tënjomë, të blerë me çmimin mesatar prej 50euro për m3 (ose 32 Euro për mst) do të mundtë kursejë 90 Euro, pasi do të prodhojë të njëtënngrohtësi me volum më të vogël drurësh të tha-ra mirë. Nëse e llogarisim në shkallë vendi,një pasojë tjetër do të ishte se do të duhej tëpriteshin 270,000 m3 drurë më pak nga pyjete Kosovës, duke siguruar të njëjtën nivel tëngrohjes së shtëpive të Kosovës.Drurët e zjarrit në përgjithësi nuk duhet tëpërdoren në të njëjtin sezon që janë prerë.Kjo do të thotë se drurët e prerë në sezonin(Mars-Nëntor 2013), duhet të përdoret nësezonin Gusht- Maj 2014/ 15.

TRAJTIMI I DUHUR I DRURËVE TË ZJARRIT.

Supozohet se një klient vazhdon të blejë drurëtë sapo prerë (të njomë) për përdorim në tënjëjtin sezon pasi i ka blerë. Trajtimi në vijimduhet të japë një cilësi të arsyeshme të mirëtë drurit, kur fillon sezonin e dimrit.(a ) Blini drurët sa më shpejt të jetë e mundur,kryesisht në Prill - Maj. Kjo jo vetëm që dot'ju japë kohë për t'i përgatitur drutë siç duhet,por kjo është edhe koha kur çmimet janë 30-40% më të ulta se në Nëntor/Dhjetor);( b ) Menjëherë bëni prerjen e drurëve në

Kur e djegim drurin të njomë

Po afron koha e përshtatshme për mbjelljen e fidanëve pyjorë! Ju njoftojmë se disponojmë fidanë të llojeve tëndryshme si më poshtë:Zeman Lalaj në Vlorë disponon 5000 fidanë bredhi me lartësi 1.5 metër, 2000 fidanë pishe të zezë me lartësi1-5 -2.5 metër, si dhe 40 mijë fidanë të llojeve të ndryshme. Për çdo sqarim të mëtejshëm jeni të lutur tëkontaktoni në numrat e telefonit +355 69 21 23 919, dhe +355 332 22 843.Në fidanishten e Z. Florin Torba në Peshkopi ka fidanë standartë për mbjellje në vjeshtë Arrë 2 vjeçare 4000copë, Gështenjë 2 vjeçare 4000 copë, Bli dekorativ 1.5 m mbi 1000 copë.Kontaktoni me Z. Florin Torba në numrin e telefonit: +355 68 34 01 378.Haxhi Mani nga Muhurri i rrethit Dibër, 12 km larg qytetit të Peshkopisë disponon fidanë sherebele të cilëtbëhen gati për mbjellje para datës 20 Shtator. Të interesuarit janë të lutur të kontaktojnë me Z. Haxhi Maninë numrin e telefonit +355 68 64 69 360.

NJOFTIM

gjatësinë që do të përdoret në sobë dhe içani në copëza të vogla. Çdo dru duhet tëçahet së paku në 4 copa apo më shumë

nëse ëstë i trashë. Drurët e hollë mjafton tëçahen në mes, pa u bërë merak nëse dukentë vegjël;

( c ) Kur stivosen drurët e çara, lënëshumë hapësira " ajri" në mes njëri tjetrit.Është mirë që stiva e drurëve të ngrihetnga toka që ajri të mund të qarkullojë nëçdo drejtim. Drurët nuk duhet të ruhendirekt në terren. Ajri duhet të jetë në gjend-

je të qarkullojë nën grumbull . St iva edrurëve duhet të jetë nën çati apo membulesë të lartë, por me anë të hapura për të përmirësuar tharjen.

Duke trajtuar drurët e zjarrit në këtëmënyrë, bëhet i mundur reduktimi i përm-

bajt jes së lagështi së nga 45% që ështëajo fillestare deri në rreth 30% kur të v ijëkoha që drurët të përdoren për djegie, qëkorrespondon me një rritje 14 % të en-ergjisë ngrohëse që përfitohet, e cila së

bashku me çmimet më të ulëta fil les tareqë blihen drurët në pranverë mund tëzvogëlojë faturën e përgjithshme tëdrurëve të zjarrit të një viti, me 25 %ose më shumë.

Njer ëzi t duan të përdor in drurë të sapo prerë, sepse ato dig jen më ngadalë dheduket sikur soba mbushet më rrallë medru. Në këtë drejtim kjo duket se është

sjellje e llogjikshme racionale, por paso- jat ekonomike që na kri johen duke për -dorur drurë të njomë janë të panjohura.

Redaksia

Shumica e drurëve që përdoren për ngrohje janë zakonisht të sapo prerë dhe përgjithë-sisht stivosen pa kujdes para se të përdoren, që do të thotë se përmbajtja e lagështisë sëdrurëve është duke filluar nga 35 - 45% ( shifra e fundit për drurë të sapo prerë ). Drurëtqë ruhen si drurë të rrumbullakët ashtu siç priten nga pylli dhe që nuk janë të çarë, edhenëse janë prerë të shkurtëra në gjatësi 0.5 ose 1 metër, nuk mund thahen si duhet edhe

në qoftë se i mbajmë në stivë për disa muaj rradhazi. Kjo është edhe mënyra që shumicae drurëve për djegie trajtohet sot në Kosovë.

Vl erësimi i energj isësëprodhuar nga 1 m3 sol id dru zjar r i tëdushku t dhe ahu t me përmbaj tj e tëndryshme tëlagështi rës

Përmbaj ta e l agështirës




The 2014 International Year of Family Farming(IYFF) aims to raise the profile of family farmingand smallholder farming by focusing world atten-tion on its significant role in eradicating hunger and poverty, provid ing food security and nu trition, im- proving livelihoods, managing natural resources, pro-tecting the environment, and achieving sustainabledevelopment, in particular in rural areas.The goal of the 2014 IYFF is to reposition familyfarming at the centre of agricultural, environmentaland social policies in the national agendas by identi-fying gaps and opportunities to promote a shift to-wards a more equal and balanced development. The2014 IYFF will promote broad discussion and co-operation at the national, regional and global levelsto increase awareness and understanding of the chal-lenges faced by smallholders and help identify effi-cient ways to support family farmers.WHAT IS FAMILY FARMING?

Family farming includes all family-based agricultur-al activities, and it is linked to several areas of therural development. Family farming is a means of organizing agricultural, forestry, fisheries, pastoraland aquaculture production which is managed andoperated by a family and predominantly reliant onfamily labour, including both women's and men's.

Both in developing and developed countries, familyfarming is the predominant form of agriculture inthe food production sector.

At national level, there are a number of factors thatare key for a successful development of family farm-

THE INTERNATIONAL YEAR OF FAMILY FARMING

Ref: http://www.fao.org/family-farming-2014/en/

NATIONAL FEDERATION OF COMMUNAL FORESTS AND PASTURES

AN ABSENT SERVICE TO

FORESTS AND PASTURES!

According to the first Law on "Albanian Forestry" approvedon January 27, 1923, a date announced even as the "AlbanianForest Service Day", protection of forests was literally pro-tection of property, despite of the type of land property.Obligations for their administration were the same for thestate, common and private forests. This law was based onprinciples of sustainable development, which imposed rig-orous enforcement of sustainability principles for mainte-nance of natural balances. After 90's were approved a seriesof legal acts, where we underline the Law No. 7623, date13.10.1992 "On Forests and Forest Service Police", whichrecognized the three forms of property, state, communaland private, the Law No. 7917, date 13.04.1995 "On pas-tures and meadows", the Law No. 8743, date 22.2.2001 "Onstate immovable properties", which determines the juridicalregime of the state immovable property types and responsi-bilities of their administration and the Law No. 8744, date22.2.2001 "On transferring of state public immovable prop-erties to Local Government Units". Amongst these laws,were approved even many Decisions of the Council of Min-isters from 2001 to 2o13 and yet the transfer of propertieshas not finished, so does registration, and the situation con-tinues to be unclear. In Albania, this transfer is considered asa return to the tradition, respecting the rules of long termsustainable management of these natural assets. Based onnot that accurate figures, due to the lack of inventory andevidences, can be said that during the past 6-7 decades theForest and Pastures sector is significantly worsened, as con-

sequence of a range factors, among which illegal cuttings,concessions, exports, massif forest fires, usage of pastureswithout criteria, establishment of new agricultural lands inforests etc. Although the transfer process of forests andpastures to LGUs is still running, often it has encounteredbureaucratic obstacles, which have slowed down its perfor-mance, however, so far are transferred 44.34% to LGUs,3.8% are private and the rest is state property…

Ownership and education, our responsibility forsaving the land for the next generations!The transfer process has begun since 1996, run by GeneralDirectorate of Forests and Pastures in cooperation with LGUsand Forest Service in districts, as well as technically andfinancially supported by Forest Project (WB) and AlbanianPrivate Forest Development Program (USAID). Currentlycontinue to support this process NRDP, SIDA, SNV/CNVP,ILC and other international organisms, also a structure of Communal Forests and Pastures is functioning within Min-istry of Environment. As result of reforms, communal for-estry has achieved many successes in Albania, where inclu-sion of users - rural families - is high. The impact is distin-guished in maintenance and improvement of degraded for-ests occurred near villages, traditionally used by them village-based or family-based for particular areas. In these areas,forests are regenerating and have begun to give wood prod-ucts, so much needed for alleviating poverty in rural areas, aswell as providing other services. Large degraded forest areasare returning to valuable forests again. Models can be seen allover Albania, such as in Kukes, Dibra, Lezha, Korca, El-basan etc. This is made possible and acknowledged even inmany management plans by the first project of World Bank for more than 130 communes, plans of APFDP and NRDPin 240 management plans. This is a good basis to argumentfor the Government that, based on tradition and Constitu-tion of Albania, privatization is possible and on this base, inthe new Forest Law we are preparing, to be determined theprivate property and recognition by law of traditional own-ers recognized by village community as such. Unfortunately,

opposite of positive development of communal forests, state-owned high forests remain problematic. Experience sinceearly 90's to nowadays shows for an overexploitation, mas-sive fires and illegal cuttings of them. Great efforts are neededthat the State Forest Service and relevant ministries -whichdeal with forests - to stop their degradation and deficientexport of wood, for taking these forests towards a sustain-able management. State-owned forests should be sustain-ably managed, using economic possibilities and incomes ob-tained by environmental services provided by these forests.There are many cases where government's decentralizationefforts are not understood by communities or local employ-ees. For the farmers of Mirdite, Dibra, Mati, Puka etc.,family forest is an age-long reality with landmarks and bound-aries that divide properties amongst each other and state as

well. Now, they see government transferring forests to com-mune and listen commune's employees saying: even your forest is commune's property?! Forest experts, but evenleaders and institutions did never recognized the zabel sys-tem, with which is being worked by majority part of farmersin small forests around houses, that are a great potential andenable providing of wood, leafage, kindling etc., and contrib-ute in saving high forests of beech and pine in mountain areas.This system has a great importance for the rural households,stability of communities and environmental health in mostof populated rural areas, and is also recognized everywherein the world. Today in modern times, the greatest risk whichis threatening for vanishing not only forests but even landitself, is the lack of understanding and assessing the issue of harmony of man with the land and legalization of theserelationships. "Cold" urban officials, addicted to fixed slo-gans, create confusion to all strata of society and put intoconflict the urban population with that rural one. Most of scholars, regardless from specialty, are enclosed into slogan"protect forest", playing the role of patriot and creating a big disorientation to all strata of society, especially to deci-sion-makers. Wrong policy of property on land, underes-timation of the needs and their unreal planning, combinedwith the economic and social backwardness and a very highsensibility of fragile ecological systems are amongst thecausers of this intensive degradation in forests. Media alongwith policy, nor do understand that the expert and thefinancial assistance become unneeded for a system, from

which production is not required. For all public opinion,wood cutting without making the distinction where and for what, without knowing that cutting is a management form,is currently treated as "slaughter". So, it is hard to be creat-ed a sufficient economic base for giving to people that kindof life quality they deserve, as well as governance based onthe progressive concept of division of wealth. This is evi-dent even when try to blame the powerful people or policythat continues to keep the process "corrupted" (but notonly). The main problem of media is precisely inside them.So, there, inside policy are the achievements and there, alsoshould be sought even failures. Self-pampered theorizing,that for the severe condition of forests and land, or theincreased erosion is the villager's fault and "if we give to himforest, he will cut it", "he is even more corrupted, mediocreand corrupter" are nothing more than an excuse of pseudo-specialists and pseudo-politicians who cannot find them-selves nowhere, but try with demagogic methods under thehabiliment of political parties to endanger and deform allthe process and results of all these years. Our country hasover two million hectares of forests, pastures, unproductiveareas etc. and around 2000 forest experts have to realize allservices, their monitoring, control and management. But allthese can be done when roles and responsibilities are divid-ed by law and not by orders, as it is acted today. This is theway the developed countries have used and have put for-ests into the formal market, have got investments for ruraldevelopment addressed by state, mainly to the private for

planting and other services, not only with black locusts and pines, but even with walnuts, hazelnuts, chestnuts andalmonds, that apart ecological values have even economicvalues. We aren't walking on unknown paths, there arenumerous models, first of all from the rural communitieswho traditionally manage excellently their own forests,traditional users who are users and owners for centuriesof their properties. Merely taking Kosovo as an exam- ple, we've seen dozens of times - but as reported even by Kosovo's Forest Agency - private-owned forests arehealthier than those state ones. Not only in Slovenia, but even in Austria, Switzerland andSweden there are owners with 1 ha of forest land, but themanagement criteria are set for all, and everyone is obligedto apply sustainable management. Who breaks the rules, is punished! The same should be applied even here… but, allstructures should have clear and divided responsibilities, asthe union where we want to integrate to, has them.What is required?- All these changes make imperative drafting of a new forest

law, where to be reflected the new realities, as well as to bemoved toward conversion of the use right into propertyright of forest and pasture areas, according to the setcriteria, combining interests of local users with those of the entire society, to ensure sustainable developmentof natural assets and improvement of people liveli-hoods.

- Forest inventory and management plans will aid in up-dating of data, but it is needed to be clarified the size of properties and on this base to be built the structures atall levels, a process that can be done in parallel with theinstitutional reform.

- The accurate data (inventory and cadaster) will facilitatedecision-making in all aspects, for the state and commu-nal forests, as well as the protected areas and also theneeded service and monitoring of all properties.

Our country is making great efforts for the EU integra-tion, but integration is not a goal in itself, as a "work" to be done. Firstly, all of us should work with dedicationfor enabling the best living standards for Albanian citi-zens and this after, naturally leads to the final goal, thatof integration. Gratitude and respect to all specialists of every field, and to forest specialists in particular for thecontribution they've given and continue to give, thatthis country to become as we all want it, where thehistorically denied rights, but even those current ones to be respected, where laws to be rigorously enforced andthe justice to rise on the pedestal it belongs, thus, restor-ing the trampled dignity…ing, such as: agro-ecological conditions and territori-

al characteristics; policy environment; access to mar-kets; access to land and natural resources; access totechnology and extension services; access to finance;demographic, economic and socio-cultural condi-tions; availability of specialized education amongothers.

Family farming has an important socio-economic,environmental and cultural role.WHY IS FAMILY FARMING IMPORTANT?" Fami ly and sm al l- scale fa rm ing are inex-

tricably linked to world food security." Family farming preserves traditional food

product s, wh ile contribu ting to a balanced dietand safeguarding the world's agro-biodiversityand the sustainable use of natural resources.

" Fami ly farming re presen ts an opportun i-ty to boost local economies, especially whencombined with specific policies aimed at social protect ion and well-being of communities.

SWEDEN INVESTS IN TWO OFKOSOVO'S MAIN ASSETS: FORESTAND THE YOUNG GENERATIONOn Tuesday the 11th of February an environ-mentally friendly heating system was inaugu-rated in a school in Rugova Valley. Until thisday, the school has used firewood and tradi-tional stoves for heating, a method that requiredthe use of up to 50m 3 woods per season andwas insufficient to heat the classrooms fully.The Association of Private Forestry Owners,in cooperation with the implementing organi-zation Connecting Natural Values and People(CNVP), in consultation with the municipalityof Peja/Pec, decided to pilot this advancedheating system in the school in Rugova.

Jeto Gjelber_Shkurt 2014

Documents

Transcript of Jeto Gjelber_Shkurt 2014