HAZIRLAYANLAR: 0601.08038 Volkan GAZYER .....

Jant tatlarda lastikle aks sistemi arasnda bulunan, lastiin takld ve desteklendii, yk tayan ve dnen emniyet parasdr. Emniyet paralar: ara zerinde mal ve can gvenliini direkt etkileyen yasal ykmllkleri olan paralardr.

Jant ve lastik aracn zeminle olan ilikisini salar. Aralar seyir halindeyken, yryen aksamla ilgili oluabilecek herhangi bir aksaklk olduka nemli sorunlarn yaanmasna neden olabilir. Bu nedenle, stn kalite ile retilmi, yksek performansa sahip jant kullanmnn nemi ortaya kar.Bir jantn dayankl ve salam olmas birok adan nemlidir. Bu nedenle, boyut ve tasarm ne olursa olsun, her trl yol ve kullanm kouluna dayankl, uzun mrl, gvenli, aracn motor gcn ve performansn yola kusursuz biimde yanstan jantlarn kullanlmas ok nemlidir.

Jantlar kullanm yerlerine gre alak basnl dkm yntemiyle tek para olarak retilen tubeless jantlardan, 6 paral 25 apnda ar i makinalar jantlarna kadar farkl ebatlarda, ekillerde ve farkl spesifik zellikleri karlayacak biimde retilirler.Tek paral jantlar haricinde, genellikle jantlar iki ana paradan oluur. Bu paralara gbek (disk) ve kasnak ad verilir.

Bir genelleme yapmak gerekirse; tube type jantlar ok paral; tubeless (i lastiksiz) jantlar ise tek veya iki paraldr. zel durumlarda ok paral tubeless jantlar da kullanlmaktadr. Bu tip jantlarda szdrmazl salamak amacyla o-ring veya conta kullanlmaktadr. ekil de ar tatlarda kullanlan tubeless jantlar grlmektedir.

ekil: Ar Tatlarda Kullanlan Tubeless Jantlar

ekil: Jant Kesiti

Jant emberi: iirme lastiin takld ve desteklendii elemandr. Jant Taban: Lastiin geirildii fln, topuk yata ve kanaldan oluan profildir. Fln: Jantn her iki yan tarafnda bulunan ve lastik topuunu yanlamasna tutmaya yarayan ksmdr. Topuk Yata: Jantn iirme lastiini radyal olarak tayan ksmdr Kanal: Skme ve takma esnasnda iirme lastiin fln veya topuk yata zerinden gemesini salayan ukur ksmdr. Supap Delii: Lastii iirmeye yarayan, supab takmak iin jant tabannn uygun yerinde alan dairesel biimdeki kademeli deliktir. Supap Delii Faturas: Supabn supap deliine tam olarak oturmasn salayan ve szdrmazln temin edilmesini salayan ksmdr.

Jant Anma Genilii: Jant genilii tarif etmekte kullanlan boyutlardan biri olup flann iki i yzeyi arasndaki uzaklktr. Jant Anma ap: Jantn adlandrlmasna yarayan ancak jant zerinde dorudan llemeyen jant lme apn tarif etmekte kullanlan boyutlardan biridir. Jant lme ap: Jantn iki tarafnda topuk yata yzeyi ile flan i yzeyinin ara ketsinin meydana getirdii emberin apdr. Jant Gbei: Jant tayan ve tat aksna balanan ksmdr. Jant Gbek Delii: Montaj ilemi srasnda jant merkezleme grevi gren deliktir. Balama Delii: Jant tata balamaya yarayan cvata veya saplamalarn getii deliklerdir.

Balama Delii Fatura ve Havas: Jant tata balamaya yarayan cvata veya saplamalarn jantn zerine daha iyi oturmasn salayan balama delii iindeki ilenmi ksmlardr. Jant Gbei Balant Yzeyi: Jant gbeinin poyra ile birletii yzeydir. Emniyet Omuzu: lastiksiz lastiklere, yastk vazifesi yapan jant tabanndaki bombelerdir.

ok paral olan Jant kesinlikle daha avantajldr. ki veya paradan oluan bir jantn, tek paralya gre nemli bir avantaj, daha salkl ve tamir edilebiliyor olmasdr. Herhangi bir darbe nedeniyle jantn kenar hasar grdnde, sadece o parann deitirilmesi mmkn olabiliyor. Ancak tek paral bir jant zarar grdnde yenisiyle deitirmek gerekiyor. ok paral jantn bir dier kolayl, her tip otomobilde kullanlabilmesi. Farkl llerdeki ara paralar kullanlrken, jantn karosere gre ieri veya darya doru konumlanmas salanyor. Bylelikle iz genilii de deitirilerek, aracn yere tutunma gc artrlabiliyor. Gbek olarak adlandrlan blm de yine lastiklerin z geniliini etkiliyor.

Taksimat dairesi ap Jant zerinde birbirine 180 a yapan iki bijon deliinin merkezleri arasndaki milimetre cinsinden mesafeyi temsil etmektedir ET (offset) ET yani Offset deeri, jantn tipik zelliklerinden birini temsil eder. Jantn ortasndan geen hayali eksen ile jantn araca bijonlarla baland yz (bijon deliklerinin olduu eksen) aras mesafedir CH - CBD (poyra ap centre hole/bore diameter) CH deeri, jantn gbek ls dediimiz, jant araca monte ederken poyraya oturttuumuz ap milimetre cinsinden ifade eder.

ekil: Temel jant lleri (PCD, ET ve CH)

Jant genilii (nominal genilik lastik oturma genilii) Jant genilii: lastiin janta oturduu yzeyin uzunluunu in cinsinden ifade eden ldr. Jantlarn zerinde markalanm olan bu deer, jant ap ile birlikte lastik seimi iin temel referans lleri oluturur.

Jant ap (nominal ap lastik oturma ap) Jant ap: bu l ise lastiin janta oturduu yzeyin apn in cinsinden ifade eder.Lastik seiminde en temel l jant apdr. nk lastikler, jant ap referans alnarak retilirler. Jant ve lastik seiminde dikkat edilmesi gereken en nemli nokta: jant ve lastiin ayn ap deerlerine sahip olup olmaddr.

ekil: Janttaki temel karakteristikler

Hafif alminyum alaml jant retimi iin en ok tercih edilen temel ilem alak basnl dkm olmaktadr. Alak basnl dkm ilemini kapsayan hafif alaml jant retim prosesi ekilde gsterilmitir.

ekil : Jant retim prosesi genel akm emas

Ham madde olarak primer alaml ingot veya prosese uygun bileime sahip hurdalar kullanlabilmektedir. Genellikle tercih edilen, 4xx.x, 5xx.x, 6xx.x serisi alminyum alaml ingotlardr. Tabloda baz alminyum ingotlarn metal ierikleri verilmitir.

Alaml alminyum ingot serilerinden bazlar:

Tabloda Eti Alminyum iletmelerinden alnm rnek bir ingot bileimi verilmitir.

Tablo: rnek ETAL-177 alaml ingot ierii

Proseste kullanlacak ingot seimi herhangi bir sorun yaratmamasna karn hurda seimi ve hurda hazrlama ilemleri byk nem arz etmektedir. Kimyasal bileim analizi ile element ierii tespit edilen hurdalardan, element ierii nihai rn iin belirlenen standartlarn ok dnda bir bileime sahip olan hurdalar kesinlikle prosese alnmamaktadr. Hurda kullanmnda ilk tercih alminyum hurda jantlardr. Prosese dahil edilecek olan hurdalara boya kaldrma, ykama ve kurutma ilemleri yaplr.

Bu zellikler nda belirlenen afinite diyagram da yledir:

Jant Seiminde, Yaplan Anketler Sonucunda Belirlenmi Mteri Kriterleri:

Jant Seiminde, Yaplan Anketler Sonucunda Belirlenmi Sk Karlalan Problemler:

elik ve hafif metal alaml olmak zere iki gruba ayrlan jantlar, zellikle otomobillerde kullanlan jantlarda, motor sporlarndan elde edilen tecrbelerle gelitirilmektedir. Bylece, jantn daha salam ve uzun mrl olmas salanmaktadr. Jant alrken dikkat edilmesi gereken en nemli unsur, reticilerin belirledii deerlerin dna klmamasdr. Jantlarn TSE, EN ve CE belgeli olup olmadna da dikkat edilmelidir .

Hafif metal jantlar, elik jantlara gre yapsal zellikleri ve tubeless lastiklerleuyumlar sayesinde, ara denge ve direksiyon hakimiyetine olumlu ynde katkda bulunmaktadrlar (Kormetal, 2006).

Hafif metal jantlar, alminyum ve titanyum gibi metal alamlarndan retilirler. Bu tip metallerden retilen jantlarn, satan retilen (elik) jantlara gre en nemli avantajlar hem hafif olmalar hem de daha salam olmalardr. Bu nedenle, alminyum alaml jantlar, ara toplam arln azaltr ve yakt ekonomisine katkda bulunur. Hafif metal jantlar, yapsal zellikleri itibariyle, d etkenlerden kaynaklanan darbeleri kolay absorbe ederler. Ayrca, elik jantlara gre iyi alamlanmalar halinde ekstra gvenlik salarlar. Hafif metal jantlar, sacdan retilen jantlara gre lastik ve fren sistemlerinde oluan sy hzla transfer ettikleri iin mrleri daha uzundur. Hafif metal alaml jantlar, otomobillerde stn zellikleri nedeniyle tercih edilmelerine ramen; forklift, kamyon, otobs, traktr, tr ve i makinalarnda elik jantlar kullanlmaktadr. elik jantlar, alminyum-titanyum alaml jantlar gibi dkm yntemiyle retilebilirler ancak, svama yntemiyle veya elik hadde profiliyle retilen jantlar zellikle ar vastalarda saladklar stn yk tama kapasitesi ve salamlklar nedeniyle tercih edilmektedirler.

FORKLFTki Paral Jantlar : Forklift ve Askeri aralar iin 5 - 6 mm kalnlnda 8" 9" 10" 12" 18" 20" iki paral jant retilmektedir.

FORKLFTSegmanl Jantlar: Forklift, Endustriyel ve hizmet arala iin 5 - 6 - 7 - 8 - 10 - 12 mm kalnlnda 8" 9" 10" 12" 15" 20" segmanl jant retilmektedir.

ZRA ARALAR Tubeless Zirai Ara Jantlar: Tarm sektrnde kullanlan aralar iin 14" 15" 1618" 20" tubeless jant retilmektedir.

ZRA ARALARSegmanl Zirai Ara Jantlar: Rmorklar da kullanlan 15" 16" 20" jantlar retim aamasndadr.

TRAKTR JANTLARIzellikle ilalamaya ynelik traktrler' de kullanlan 32" 36" 42" 44" 48" 54" traktr jant retilmektedir. Ayrca bierdverler iin 34" jant retilmektedir.

MAKNASI Makinas Paral Tubeless Jantlar: Grayder ve loaderler iin 24" ve 25" paral tubeless jant retilmektedir.

MAKNASI Makinas Be Paral Tubeless Jantlar: Loaderler ve kaya kamyonlar iin 25" ve 33" be paral tubeless jant retilmektedir.

BACKHOE LOADERBackhoe loaderler iin 18" 20" 24" 28" 30" jant retimi yaplmaktadr.

MN LOADER JANTLARIMini loaderler iin 16.5" jant retimi yaplmaktadr.

TCAR VE BNEK ARA JANTLARIHafif ticari ve binek aralar iin 14" 15" 16" jant retilmektedir.

Toplam Kalite Ynetimi Aralarnn Hafif Alaml Jant retimi zerine Uygulanmas Sunum Raporu, stanbul Teknik niversitesi Kimya Metalurji Fakltesi ,Mays 2011 Trkiye Jant Sanayi Ve Jant Sanayinde Kullanlan Kalp elikleri zerine Bir Aratrma, Melih Oyta Yksek Lisans Tezi ,Makine Mhendislii Anabilim Dal, Haziran 2006 http://www.teknikjant.com/tr/10.ASP?