(ISO 19113 Geographic Information – Quality …...มาตรฐานหล กการค...

รายงานการศกษา มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล

(ISO 19113 Geographic Information – Quality principles)

References:

And: ผลการศกษา

โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล

โดย สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

กรกฎาคม 2550

รายงานการศกษา มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล

(ISO 19113 Geographic Information – Quality principles)

สารบญ หนา

1บทท 1 บทนา1 ..................................................................................................................................1

11.1 ทมาและความสาคญ1 1

11.2 วตถประสงคและเปาหมายของการศกษา1 2

11.3 ขอบเขตการศกษา1 3

1บทท 2 แนวทางในการศกษา1 .............................................................................................................4

12.1 แนวคดหลกของการศกษา1 4

12.2 แนวทางในการศกษา1 4 12.2.1 ศกษาเอกสารรายงานโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล1 4

12.2.2 ศกษาเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 20021 5

12.2.3 การศกษามาตรฐานและขอมลทเกยวของกบมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล1 5

12.2.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย1 5

1บทท 3 มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles)..........................................6

13.1 เนอหาของมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113 Quality Principles) 6

13.2 เนอหาของมาตรฐาน ISO 19115: Metadata สวนทเกยวกบคณภาพขอมล1 16

13.3 มาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลของ OGC 19

13.4 รายการคณภาพขอมลในมาตรฐาน SDTS 25

13.5 มาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมของ FGDC 27

1บทท 4 การใชงานมาตรฐานดานคณภาพขอมลในประเทศไทย1 ............................................................30

14.1 การใชงานรายการคณภาพขอมลตามมาตรฐานกบขอมลประเทศไทย1 30 14.1.1 คณภาพของขอมลเสนชนความสง1 30

14.1.2 คณภาพของขอมลขอบเขตอาเภอ1 32

14.1.3 คณภาพของขอมลโรงเรยน1 33

14.1.4 คณภาพขอมลสภาพการใชทดน1 36

14.1.5 คณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาต1 38

14.2 มาตรฐานการอธบายขอมล GIS (GIS Metadata) และการอธบายคณภาพขอมล1 40

14.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย1 47

เอกสารอางอง..............................................................................................................................................49

ภาคผนวก ก International Standard ISO 19113 (First Edition 2002-12-01) 50

มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 1

บทท 1 บทนา

1.1 ทมาและความสาคญ

ประเทศไทยตระหนกถงความสาคญ และประโยชนของมาตรฐานกลาง ระบบ ภมสารสนเทศ แต

เนองจากยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการพฒนามาตรฐานหรอการใชงานมาตรฐานระบบภมสารสนเทศ

การดาเนนงานทผานมาจงเปนไปในลกษณะการศกษาทาความเขาใจและตดตามการพฒนามาตรฐานของ

องคกรระหวางประเทศเพอสรางความเขาใจและเผยแพรขอมลทางดานวชาการ อยางไรกตามการศกษา

พฒนาหรอกาหนดมาตรฐานขององคกรระหวางประเทศ ไดมความกาวหนาขนตามลาดบ คอมการประกาศ

และเผยแพรมาตรฐานระหวางประเทศทกาหนดโดย ISO/TC211 ทาใหมการนาเอามาตรฐาน ตางๆ ไปสการ

ใชงาน รวมถงการนาไปประยกตใชรวมกบการพฒนาซอฟตแวร สงผลใหการศกษาทาความเขาใจและการใช

งานมาตรฐาน รวมทง การดาเนนงานเพอพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศของประเทศไทย มความ

คบหนาอยางเหนไดชด เพอใหทกหนวยงานมความเขาใจในหลกการ ขอบเขตเนอหา และนาเอามาตรฐานไป

ประยกตใชงานดานระบบภมสารสนเทศ สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (สทอภ.) ใน

ฐานะหนวยงานทดาเนนงานดานการพฒนาและผลกดนใหเกดมาตรฐานกลาง ระบบภมสารสนเทศ 2จงได

ดาเนน โครงการพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศ โดยใชแนวทางของมาตรฐานระหวางประเทศ

คอ ISO/TC211 เพอสรางความเขาใจในเนอหาของมาตรฐานระบบภมสารสนเทศ ตลอดจนการสารวจและ

รวบรวมขอมลทเกยวของกบมาตรฐานนนๆ เปนพนฐานการศกษาตอยอดหรอการนาไปประยกตใชงาน

ตอไป 2 2หรอเพอใช เปนเอกสาร ทางวชาการประกอบการประกาศใช มาตรฐาน ของประเทศไทย 2ซงจะเปน

ประโยชนตอการพฒนาและใชงานระบบภมสารสนเทศของประเทศไทยโดยรวม

ปญหาหรออปสรรคของการพฒนาและใชงานภมสารสนเทศรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ คอการท

ขอมลซงถกจดทาขนมาไมสามารถนามาใชงานรวมกนได อนมสาเหตเนองมาจากการขาดมาตรฐานกลางใน

การดาเนนงาน ทาใหเกดความแตกตางในดานคณภาพของขอมล สงผลตอประสทธภาพการนาไปใชงาน

และการตดสนใจลงทนดานภมสารสนเทศ แนวทางของการพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศ มเปาหมาย

ในการพฒนาเพอใหเกดมาตรฐานกลางทสามารถใชเปนกรอบของการดาเนนงานเพอพฒนาระบบ

ภมสารสนเทศ ทงทางดานผลตภณฑขอมล กระบวนการทางาน ตลอดจนการพฒนาศกยภาพของบคลากร

ดานภมสารสนเทศ ซงถอเปนองคประกอบทสาคญในการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานภมสารสนเทศของ

ประเทศ (National Spatial Data Infrastructure: NSDI) ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ชวยประหยดในเรอง

งบประมาณ และเกดผลคมคากบการลงทน สรางระบบฐานขอมลทมคณภาพสาหรบใชในการบรหารจดการ

หรอประกอบการวเคราะหและตดสนใจ

การพฒนาและประยกตใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) หรอระบบภมสารสนเทศ

ของประเทศไทยทมการขยายตวอยางรวดเรวและกวางขวาง มการใชเงนงบประมาณและกาลงบคลากรไปเปน

จานวนมากในการรวบรวมจดสรางฐานขอมลสาหรบระบบ GIS ของแตละหนวยงาน การเผยแพรแลกเปลยน

ขอมล GIS กนระหวางหนวยงานตางๆ ยงมไมมากนก สวนหนงเกดจากปญหาเกยวกบคณภาพขอมล


เนองจากผใชขอมลจาเปนตองทราบถงคณภาพของชดขอมล เพอประกอบการตดสนใจในการใชงาน

ชดขอมลนน แตมกไมสามารถหาขอมลเกยวกบคณภาพของชดขอมลทมการจดสรางไวสวนใหญได

เหตผลสาคญอกประการหนงททาใหเกดปญหาดงกลาว คอการทผทเกยวของในการพฒนาและ

ประยกตใช GIS ในประเทศไทยสวนใหญ ขาดความตระหนก ความร และวธการปฏบตเกยวกบการควบคม

และการประเมนคณภาพของชดขอมล GIS นกวชาการและผปฏบตงานดาน GIS ทงหลายยงมความเขาใจ

เกยวกบขอบเขตและความหมายขององคประกอบคณภาพขอมล GIS ไมตรงกน จงเปนทมาของการศกษา

มาตรฐานเกยวกบคณภาพของขอมลขน โดยการศกษารวบรวมขอมลมาตรฐานขององคการระหวางประเทศ

วาดวยการมาตรฐาน (ISO) โดยคณะกรรมการทางเทคนค คณะท 211 (ISO/TC211) ดานมาตรฐานหลกการ

ของคณภาพขอมล หรอ ISO 19113: Quality principles โดยมาตรฐานดงกลาวประเทศไทยไดเรมดาเนนการ

ศกษารวบรวมขอมลในป พ.ศ. 2544 โดย ศนยขอมลขอสนเทศ สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร

เทคโนโลยและสงแวดลอม ในฐานะหนวยงานเลขานการของคณะกรรมการประสานและสงเสรมการพฒนา

ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร และคณะอนกรรมการมาตรฐานระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ไดจดทา

“โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของขอมล” โดยไดมอบหมายใหศนยบรการ

วชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนผดาเนนโครงการ ตอมาโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการ

ประเมนคณภาพของขอมลนไดถกโอนมาให สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการ

มหาชน) ดแลแทน

ในการศกษาและรวบรวมขอมลเกยวกบมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในขณะนน เอกสาร

มาตรฐานของ ISO ทนามาอางองยงอยในขนตอนการพฒนา ปจจบนมาตรฐานดงกลาวไดรบการประกาศเปน

มาตรฐานระหวางประเทศ (IS) เมอป พ.ศ. 2545 (ค.ศ.2002) ดงนน สทอภ. จงไดทาการศกษา ทบทวน

เพอปรบปรงเนอหาของมาตรฐานดงกลาวใหสอดคลองกบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ เพอนาไปใช

อางองในการดาเนนงานตอไป

1.2 วตถประสงคและเปาหมายของการศกษา

การศกษามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ มวตถประสงค ดงน

1) เพอศกษาและปรบปรงเนอหาของรายงานการศกษาเดมใหสอดคลองกบเอกสารมาตรฐาน

ระหวางประเทศ (IS) ทไดประกาศใชงานแลว คอ ISO 19113: 2002

2) เผยแพรความรความเขาใจ ดานหลกการเกยวกบคณภาพของขอมลระบบภมสารสนเทศ ในหม

นกวชาการและผปฏบตงานในประเทศไทย

3) สรางความเขาใจถงวธการ ขนตอน แนวทาง รวมทงลาดบความสาคญในการพฒนามาตรฐาน

เกยวกบคณภาพขอมลในประเทศไทย ใหสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ


การดาเนนการศกษากาหนดเปาหมายไวดงน

1) ไดเอกสารทางวชาการเกยวกบหลกการ องคประกอบ ดานคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ

2) ไดแนวทาง ขนตอนและลาดบความสาคญในการพฒนามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล

ระบบภมสารสนเทศในประเทศไทย

1.3 ขอบเขตการศกษา

1) ศกษาเอกสารรายงานผลการศกษา โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพ

ของขอมล รวมทงขอมลตางๆ ทเกยวของ

2) ศกษา และทบทวน รายงานเอกสารวชาการ เพอการปรบปรงเนอหาของผลการศกษาดาน

หลกการ ความหมาย และองคประกอบตางๆ เกยวกบคณภาพของขอมลระบบภมสารสนเทศ ใหสอดคลอง

กบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002

3) ศกษา วเคราะหและทบทวนขอมลทเกยวของในการประยกตใชมาตรฐานดานหลกการคณภาพ

ขอมลกบขอมลภมสารสนเทศทมอยในประเทศไทย

4) ศกษา ทบทวน แนวทางและขนตอนในการพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการคณภาพขอมลระบบ

ภมสารสนเทศในประเทศไทย โดยการวเคราะหตามมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002

5) จดทาเอกสารทางวชาการดานมาตรฐาน หลกการ องคประกอบของคณภาพขอมลระบบ

ภมสารสนเทศ เพอเปนแนวทางการนาไปประยกตใชงานในประเทศไทย


บทท 2 แนวทางในการศกษา

2.1 แนวคดหลกของการศกษา

การศกษา และจดทาเอกสารทางวชาการดาน มาตรฐานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ

เปนการศกษาทบทวน เพอปรบปรงเนอหารายงานผลการศกษาทไดจดทา และ รวบรวมองคความรท

เกยวของกบการพฒนามาตรฐานดานคณภาพ และวธการประเมนคณภาพขอมล GIS มาวเคราะห ซงไดม

การสรปแนวทางของการพฒนามาตรฐานไวเพอใหงายตอการทาความเขาใจ และเผยแพรใหเปนทรบทราบ

ของนกวชาการ และผปฏบตงานทเกยวของกบการพฒนาและประยกตใชงานเทคโนโลย ระบบภมสารสนเทศ

ในประเทศไทย โดย รายงานผลการดาเนนโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของ

ขอมล ทไดทาการศกษาและรวบรวมขอมลในเบองตนไวแลว ซงในการศกษาครงนน อางองมาตรฐานระหวาง

ประเทศดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ชดมาตรฐาน ISO 19100 ไดแก ISO/DIS 19113 และ ISO/DIS

19114 ซงเปนมาตรฐานฉบบรางทอยในระหวางการจดทาโดยคณะกรรมการทางเทคนค ISO/TC211 เพอ

การทาความเขาใจในหลกการเกยวกบคณภาพขอมล GIS รวมทงวธการประเมนคณภาพ ทกาหนดไวในราง

มาตรฐานระหวางประเทศ รวมถงแนวทางในการประยกตหลกการดงกลาว มาพฒนาเปนมาตรฐานใน

ระดบประเทศ ทเหมาะสมและเปนทตองการสาหรบสภาพการณในประเทศไทย

ปจจบนมาตรฐาน ISO 19113 ไดประกาศเปนมาตรฐานระหวางประเทศ รวมถงการอางองใน

มาตรฐานตางๆ ของชด 19100 ทงนในสวนของประเทศไทย มการประกาศใชมาตรฐานทเกยวของกบ

หลกการคณภาพขอมลไดแก มาตรฐานการอธบายขอมล หรอ Metadata (ISO 19115) แตเนองจาก

รายละเอยดของการศกษามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลตามทไดเคยจดทาไวนน เปนการศกษาท

อางองจากเอกสารฉบบรางของมาตรฐานระหวางประเทศ ดงนนเมอองคกรมาตรฐานระหวางประเทศ

ประกาศมาตรฐานดงกลาวเปนมาตรฐานระหวางประเทศแลว การทประเทศไทยจะนามาตรฐานดงกลาวมา

ประกาศใชงาน หรอใชอางองในการดาเนนงาน จงจาเปนตองมการศกษาเพอทบทวนเนอหาของรายงานผล

การศกษา และปรบปรงเนอหามาตรฐานใหถกตองและสอดคลองตามมาตรฐานระหวางประเทศ โดยแนวคด

หลกของการศกษาในครงน เปนการศกษา ทบทวนเนอหาของมาตรฐานจากรายงานผลการศกษาเดมเปรยบ

กบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศฉบบทประกาศไดแก ISO 19113: 2002 เพอปรบปรงเนอหาให

ถกตองและสมบรณ

2.2 แนวทางในการศกษา

การศกษา รวบรวมและปรบปรงเนอหาของเอกสาร มาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล กาหนด

แนวทางการดาเนนงานดงตอไปน

2.2.1 ศกษาเอกสารรายงานโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล

เอกสารรายงานผลการดาเนนโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการปะเมนคณภาพขอมล

เปนโครงการศกษาทมงเนนเนอหาของมาตรฐานตางๆ ทเกยวกบคณภาพขอมลรวมถง ก ารรวบรวมจดทา

คาศพททาง GIS พรอมคานยามเปนภาษาไทยเพอใชเปนจดเรมทจะทาใหเกดมาตรฐานดานคาศพท ทงน


มาตรฐานตางๆ ทนามาอางองในการศกษาบางเรองยงอยในสถานทเปนฉบบราง หรออยในระหวางการ

พฒนาขององคกรมาตรฐานระหวางประเทศ

2.2.2 ศกษาเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002

การศกษามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002 ซงเปนเอกสารมาตรฐานระหวาง

ประเทศดานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ โดยทาการศกษาเอกสารฉบบ First Edition (2002-

12-01) ทองคกรมาตรฐานระหวางประเทศเผยแพร เพอทาการศกษาเปรยบเทยบกบเนอหาของการศกษา

ในรายงานโครงการฯ (ฉบบเดม) ดาน ความหมายขององคประกอบของคณภาพขอมล หลกการดานคณภาพ

ขอมล รวมถงผลการศกษาองคประกอบคณภาพขอมล จากแหลงอนๆ ทไดมการรวบรวมขอมลความร

เพมเตมเกยวกบคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ เพอตรวจสอบความสอดคลองกนของการนาเสนอ

รายการองคประกอบคณภาพขอมลทกาหนดไวใน ISO 19113 รวมถงการศกษาองคประกอบคณภาพขอมล

กบขอมลจรงของประเทศไทย และการศกษาความเปนไปไดของการนาเอาองคประกอบคณภาพขอมลทได

ทาการศกษามาใชกบขอมลจรงในประเทศไทย

2.2.3 การศกษามาตรฐานและขอมลทเกยวของกบมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล

เมอไดศกษาทาความเขาใจ ในหลกการและองคประกอบของคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ

แลว ประเดนสาคญตอมากคอกระบวนการในการตรวจวดคณภาพของขอมล GIS ชดหนงๆ โดยการศกษา

เนอหาของมาตรฐานทเกยวของ ไดแกการศกษามาตรฐานระหวางประเทศดานการประเมนคณภาพขอมล

GIS หรอISO 19114: Geographic Information - Quality Evaluation Procedures ซงประกาศเปนมาตรฐาน

ระหวางประเทศในป พ.ศ.2546 (ค.ศ.2003) รวมทงการศกษาวธการประเมนคณภาพขอมล GIS จากแหลง

อนๆ เปนการศกษารวบรวม เอกสารทางวชาการตางๆ เพมเตมเกยวกบวธการในการตรวจวด หรอการ

ประกนคณภาพขอมล GIS

นอกจากนยงมเนอหาดานคณภาพขอมลทเกยวของ ไดแก การศกษามาตรฐานระหวางประเทศ

ดานการอธบายขอมล GIS หรอ ISO 19115: Geographic Information - Metadata ซงกาหนดวธการในการ

อธบายคณสมบตรวมทงคณภาพของชดขอมล GIS ท ไดทาการศกษาเพอแสดงใหเหนถงลกษณะของการ

อธบายคณภาพขอมลในรายการตางๆ ทไดจากวธการประเมนคณภาพขอมลทแตกตางกนมาอธบายลงใน

Metadata รวมถงกระบวนการทดลองอธบายคณภาพขอมล GIS ใน Metadata โดยการทดลองนาเอาคณภาพ

ของขอมล GIS จรงในประเทศไทยมาบนทกไวในโครงสรางของขอมล Metadata

2.2.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย

เปนการวเคราะหถงขอจากดตางๆ ทยงอาจมอยในมาตรฐานระหวางประเทศ และรายละเอยดท

ตองมการศกษากาหนดเพมเตม เพอใหสามารถกาหนดเปนมาตรฐานในระดบประเทศทหนวยงานตางๆ จะ

สามารถปฏบตตามไดอยางไมมปญหา โดยไดนาเสนอเปนแนวทางในการพฒนามาตรฐานคณภาพและการ

ประเมนคณภาพขอมล GIS ในประเทศไทยตอไป


บทท 3 มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล

(ISO 19113: Quality principles)

การศกษาเนอหาของมาตรฐานระหวางประเทศ ดานหลกการคณภาพขอมลภมสารสนเทศ หรอ

มาตรฐาน ISO 19113: Geographic Information - Quality Principles ซงเปนมาตรฐานระหวางประเทศ ทวา

ดวยเรองเกยวกบหลกการหรอการบงชถงคณลกษณะและรายงานดานคณภาพของขอมลภมสารสนเทศ โดย

มาตรฐานดงกลาวอยในชดมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19100 ทจดทาโดยคณะกรรมการวชาการชดท

211 ของ International Standardization Organization (ISO/TC211)

3.1 เน อหาของมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113 Quality Principles)

การศกษาเอกสารมาตรฐาน ISO 19113 Geographic Information – Quality Principles (ISO 19113:

2002) เนอหาสาระสาคญของมาตรฐาน มดงน

โครงสรางของเนอหาในมาตรฐาน ISO 19113 นนแบงออกเปน 11 สวน ไดแก

1. คานา (Forward) และบทนา (Introduction)

2. มาตรา 1 ขอบเขตของมาตรฐาน (Scope)

3. มาตรา 2 การไดมาตรฐาน (Conformance)

4. มาตรา 3 รายการเอกสารอางอง (Normative References)

5. มาตรา 4 คาศพทและคาจากดความ (Terms and definitions)

6. มาตรา 5 หลกการสาหรบการอธบายคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร

(Principles for describing the quality of geographic information)

7. มาตรา 6 การระบคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร

(Identifying the quality of geographic information)

8. มาตรา 7 การรายงานขอมลคณภาพ (Reporting quality information)

9. ภาคผนวก A ชดทดสอบนามธรรม (Appendix A Abstract test suite)

10. ภาคผนวก B แนวคดของคณภาพขอมลและการใชงาน

(Appendix B Data quality concepts and their use)

11. ภาคผนวก C องคประกอบของคณภาพขอมลและรายละเอยดขององคประกอบยอยบางสวน

(Appendix C Data quality elements, data quality subelements, and a partial listing of the

descriptors of a data quality sub element)

โดยเนอหาแตละสวนสามารถสรปไดดงน


คานา (Forward) และบทนา (Introduction)

แนะนา ISO และแนวทางในการจดทามาตรฐานระหวางประเทศโดยยอ หลกการ ความสาคญของ

ความรเกยวกบคณภาพของชดขอมลภมศาสตร ประโยชนของคณภาพขอมล และวตถประสงคของมาตรฐาน

ระหวางประเทศฉบบน

มาตรา 1 ขอบเขตของมาตรฐาน (Scope)

ขอบเขตของเนอหาในมาตรฐานฉบบน เปนการกาหนดหลกการสาหรบการอธบายคณภาพของขอมล

ภมศาสตร และกาหนดองคประกอบสาหรบการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพ และแนวทางสาหรบการจด

โครงสรางของขอมลเกยวกบคณภาพ

มาตรฐานนสามารถถกใชงานโดยผผลตขอมล ในการจดทาขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลทอธบาย

วาชดขอมลหนงๆ เปนตวแทนของความเปนจรงไดดเพยงใด ผใชขอมลสามารถใชมาตรฐานนในการประเมน

คณภาพของชดขอมลวามคณภาพเพยงพอตอความตองการหรอไม ผจดหาหรอจดซอขอมลสามารถใช

มาตรฐานนในการจดทาขอกาหนดคณสมบตของขอมล และในการจดทา Application schema มาตรฐานน

สามารถถกใชในการแสดงความตองการคณภาพของขอมลของ application นน

มาตรฐานนใชสาหรบการระบ รวบรวม และรายงานคณภาพของชดขอมลภมศาสตร และยงสามารถ

ปรบใชกบชดของชดขอมล (Dataset series) หรอกลมยอยของชดขอมลไดดวย และหลกการของคณภาพใน

มาตรฐานนมไดจากดอยกบขอมลในรปแบบดจตอลเทานน แตสามารถใชกบขอมลในรปแบบอนๆ เชน

แผนท กราฟ หรอตวอกษรไดเชนกน

ทสาคญกคอมาตรฐานนจะ ไม กาหนดระดบคณภาพขนตาทยอมรบไดของชดขอมลภมศาสตรใดๆ

มาตรา 2 การไดมาตรฐาน (Conformance)

เปนขอความทระบวาผลตภณฑทไดมาตรฐานนตองผานขอกาหนดทงหมดทกาหนดไวในชดทดสอบ

นามธรรม (Appendix A Abstract test suite) ในภาคผนวก A ของมาตรฐานฉบบดงกลาว

มาตรา 3 รายการเอกสารอางอง (Normative References)

เปนการแสดงรายการเอกสารตางๆ ซงมเนอหาทมาตรฐานฉบบนใชอางองถงในสวนทเปนเนอหา

สาคญของมาตรฐาน (Normative part) ไดแก

ISO 19106, Geographic information - Profiles

ISO 19108, Geographic information - Temporal schema

ISO 19109, Geographic information - Rules for application schema

ISO 19114, Geographic information - Quality evaluation procedures

ISO 19115, Geographic information - Metadata


มาตรา 4 คาศพทและคาจากดความ (Terms and definitions)

ประกอบดวยรายการคาศพทตางๆ ทใชในมาตรฐานนพรอมทงคาอธบายความหมายของคาศพทและ

คาอธบายประกอบหรอตวอยาง รายการคาศพทดงกลาวเรยงตามลาดบตวอกษร ไดแก

Accuracy

Conformance

Conformance quality level

Data quality date

Data quality evaluation procedure

Data quality measure

Data quality overview element

Data quality result

Data quality scope

Data quality subelement

Data quality value type

Data quality value unit

Dataset

Dataset series

Feature

Feature attribute

Feature operation

Metadata

Product specification

Quality

Universe of discourse

มาตรา 5 หลกการสาหรบการอธบายคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร (Principles for describing the quality

of geographic information)

เนอหาในสวนนเปนเนอหาหลกของมาตรฐานฉบบน คอเปนการกาหนดมาตรฐานของหลกการท

จะตองใชในการอธบายคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร ประกอบไปดวย 3 มาตรา คอ Components of data

quality description, Data quality elements and data quality subelements และ Data quality overview elements

ซงเปนเนอหาสวนสาคญ ของมาตรฐานฉบบน โดยเนอหาในทง 3 มาตรา มดงตอไปน


มาตรา 5.1 Components of data quality description

มาตรฐานฉบบน ( ISO 19113) สามารถใชในการระบคาและรายงานขอมลเกยวกบคณภาพ, การ

ประเมนคณภาพของชดขอมล, การจดทาขอกาหนดของขอมล และความตองการของผใช และการจดทา

แบบจาลองการประยกตใช

เอกสารมาตรฐาน ISO 19114 และ ISO 19115 อธบายวธการในการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพ

เอกสารมาตรฐาน ISO 19114 กาหนดกรอบในการประเมนคณภาพของขอมล

เอกสารมาตรฐาน ISO 19106 อธบายหลกการในการจดทาขอกาหนดของขอมล (Product specification)

เอกสารมาตรฐาน ISO 19109 อธบายวธการพฒนาแบบจาลองการประยกตใช (Application schema)

คาอธบายคณภาพอนหนงๆ นนสามารถใชกบชดของขอมล (Dataset series) ชดขอมล (Dataset) และ

กลมยอยของขอมลซงเปนสวนหนงในชดขอมล (smaller grouping of data in the dataset)

คณภาพของชดขอมลหนงๆ สามารถอธบายไดดวยองคประกอบ 2 ประเภท

data quality elements

data quality overview elements

Data quality elements พรอมดวย data quality subelement ทม descriptor ครบถวนนนจะสามารถ

อธบายวาชดขอมลมคณสมบตสอดคลองกบเงอนไขทกาหนดไวใน product specification ไดดเพยงใด และนน

คอขอมลคณภาพเชงปรมาณ

สวน Data quality overview elements นนใชในการอธบายขอมลเกยวกบคณภาพทเปนลกษณะทวๆ ไป

ทไมเปนเชงปรมาณ โดย Data quality overview elements นมความสาคญอยางยงในการประเมนคณภาพของ

ชดขอมลสาหรบการประยกตใชทแตกตางไปจากวตถประสงคเดมของชดขอมลนน

มาตรฐานระหวางประเทศฉบบน ยงตระหนกถงประเดนทวาขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลนนกม

คณภาพเชนกน คณภาพของขอมลเกยวกบคณภาพนนอาจรวมถงระดบความเชอมน และความเชอถอไดของ

ขอมลเกยวกบคณภาพนน ขอมลเหลานจะถกบนทกไวใน Data quality report ซงจะอธบายไวในมาตรฐาน

ISO 19114

รปท 3-1 แสดงภาพรวมของหลกการสาหรบขอมลเกยวกบคณภาพ และภาคผนวก B มรายละเอยด

เพมเตมเกยวกบหลกการทมาของการกาหนดองคประกอบในการอธบายคณภาพของชดขอมล


รปท 3-1 ภาพรวมของการอธบายคณภาพของขอมล

มาตรา 5.2 Data quality elements and data quality subelements

มาตรา 5.2.1 Data quality elements

องคคณภาพขอมล (Data quality elements) ตอไปนหากใชไดจะตองถกใชในการอธบายวาชดขอมล

มคณสมบตสอดคลองกบเงอนไขทกาหนดไวใน product specification ไดดเพยงใด

Completeness หรอความครบถวน

Logical consistency หรอความสมาเสมอทางตรรกะ

Positional accuracy หรอความละเอยดถกตองเชงตาแหนง

Temporal accuracy หรอความละเอยดถกตองเชงเวลา

Thematic accuracy หรอความละเอยดถกตองเชงขอมลเฉพาะ

มาตรา 5.2.2 Data quality subelements

สาหรบแตละ Data quality element ระบในมาตรา 5.2.1 นนยงประกอบไปดวยองคยอย (sub

element) ตางๆ ดงรายการตอไปน ซงหากใชไดจะตองถกใชในการอธบายคณภาพเชงปรมาณของชดขอมล

- Completeness หรอความครบถวนของขอมล;


- Commission: ขอมลทเกนมาในชดขอมล,

- Omission: ขอมลทขาดหายไปในชดขอมล.

- Logical consistency หรอความสมาเสมอทางตรรกะ;

- Conceptual consistency: การไดตามกฎเกณฑของแบบแผนทางแนวคด (adherence to rules of the

conceptual schema),

- Domain consistency: การทคาของขอมลเปนคาทไดตามคาทยอมให (adherence of values to the

value domains),

- Format consistency: การทขอมลถกบนทกอยางเปนไปตามโครงสรางทางกายภาพของชดขอมล

(degree to which data is stored in accordance with the physical structure of the dataset),

- Topological consistency: ความถกตองของขอมลคณลกษณะทางโทโปโลยของชดขอมล

(correctness of the explicitly encoded topological characteristics of a dataset).

- Positional accuracy หรอความละเอยดถกตองทางดานตาแหนง;

- Absolute or external accuracy: ความถกตองสมบรณ หรอความใกลเคยงของคาพกดทบนทกไว

กบคาพกดทยอมรบวาเปนคาทถกตอง ( closeness of reported coordinate values to values

accepted as or being true),

- Relative or internal accuracy: ความถกตองสมพทธ หรอความใกลเคยงของคาพกดสมพทธในชด

ขอมลกบคาพกดสมพทธทเปนทยอมรบวาถกตอง (closeness of the relative positions of features

in a dataset to their respective relative positions accepted as or being true),

- gridded data position accuracy: ความใกลเคยงของคาตาแหนงของขอมลกรดกบคาทเปนท

ยอมรบวาถกตอง (closeness of gridded data position values to values accepted as or being true).

- Temporal accuracy ความละเอยดถกตองของขอมลเชงเวลา;

- Accuracy of a time measurement: correctness of the temporal references of an item (reporting of

error in time measurement),

- Temporal consistency: correctness of ordered events or sequences, if reported,

- Temporal validity: validity of data with respect to time.

- Thematic accuracy ความละเอยดถกตองของขอมลอรรถาธบาย;

- Classification correctness: comparison of the classes assigned to features or their attributes to a

universe of discourse (e.g. ground truth or reference dataset),

- non-quantitative attribute correctness: correctness of non-quantitative attributes,

- quantitative attribute accuracy: accuracy of quantitative attributes.

Data quality subelement อนๆ นอกเหนอจากทระบไวขางตนสามารถถกสรางเพมขนไดสาหรบ

Data quality element ใดๆ


มาตรา 5.2.3 Descriptors of a data quality subelement

เพอใหการบนทกขอมลคณภาพสาหรบ Data quality subelement ใดๆ นนเปนไปอยางสมบรณ

ครบถวนและเปนระบบ มาตรฐานฉบบนกาหนดใหใชตวบอก (Descriptor) 7 รายการดงตอไปน

ขอบเขตของคณภาพขอมล (data quality scope);

ลกษณะการวดคณภาพขอมล (data quality measure);

กระบวนการประเมนคณภาพขอมล (data quality evaluation procedure);

ผลคณภาพขอมล (data quality result);

ชนดของคาคณภาพขอมล (data quality value type);

หนวยของคาคณภาพขอมล (data quality value unit);

วนทของคณภาพขอมล (Data quality date).

ซงรายละเอยดความหมายของตวบอกทง 7 ขางตนนนจะอธบายเพมเตมในสวนของมาตรา 6 ของ

มาตรฐานฉบบน

มาตรา 5.3 Data quality overview elements

มาตรฐานฉบบนกาหนดใหใช Data quality overview elements ตอไปนหากทาได ในการอธบายขอมล

เกยวกบคณภาพทมลกษณะไมเปนเชงปรมาณ

วตถประสงค (Purpose) ซงอธบายถงเหตผลความจาเปนในการสรางชดขอมลนขน และจะ

บอกถงการประยกตใชทคาดไว

การใชงาน (Usage) จะบอกถงการประยกตใชตางๆ ทไดเคยมการใชขอมลชดน

ประวตความเปนมา (Lineage) จะอธบายประวตขนตอนในการจดสรางชดขอมลอยาง

ละเอยดเทาทเปนไปได รวมทงแหลงขอมลทใชและขนตอนในการประมวลผลแปลงรป

ขอมลจนมาถงรปแบบปจจบน

นอกจาก Data quality overview elements ทง 3 รายการขางตน ผใชมาตรฐานนยงสามารถกาหนด

รายการ data quality overview element เพมเตมได

มาตรา 6 การระบคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร (Identifying the quality of geographic information)

มาตรา 6.1 การระบหาขอมลคณภาพเชงปรมาณ (Identifying quantitative quality information)

มาตรานเปนการอธบายหลกการในการระบหาคาคณภาพทเปนเชงปรมาณของชดขอมล โดยมเนอหา

กลาวถงขนตอนตางๆ แบงเปนมาตราตางๆ ดงน

มาตรา 6.1.1 ทวไป (General) เปนขอความสนๆ บอกใหทราบวามาตรา 6.1 นเปนการอธบาย

หลกการในการระบหาคาคณภาพทเปนเชงปรมาณของชดขอมล


มาตรา 6.1.2 การระบหา Data quality elements ทใชไดกบชดขอมล กาหนดใหระบหา data

quality elements ทกรายการทใชไดกบชดขอมลนนๆ

มาตรา 6.1.3 การกาหนดสราง data quality elements ใหมเพมเตม ระบวาสามารถกาหนดสราง

data quality elements ใหมเพมเตมได หากรายการ data quality elements ทระบไวในมาตรฐานฉบบนไม

เพยงพอตอการอธบายคณภาพของชดขอมลภมศาสตรได

มาตรา 6.1.4 การระบ Data quality subelements ทใชไดกบชดขอมล กาหนดใหระบหา data

quality subelements ทกรายการทใชไดกบชดขอมลนนๆ

มาตรา 6.1.5 การกาหนดสราง Data quality subelements ใหมเพมเตม ระบวาสามารถกาหนด

สราง data quality subelements ใหมเพมเตมได หากรายการ data quality subelements ทระบไวในมาตรฐาน

ฉบบนไมเพยงพอตอการอธบายคณภาพของชดขอมลภมศาสตรได

มาตรา 6.1.6 การใชตวบอก (Descriptors) สาหรบ data quality subelement อธบายรายละเอยด

และตวอยางของการใช ตวบอก (descriptors) ทง 7 ตวบอกในการอธบาย data quality subelement แตละ

รายการ

มาตรา 6.2 การระบหาขอมลคณภาพทไมเปนเชงปรมาณ (Identifying non-quantitative quality

information)

สวนนของมาตรฐานกลาวถงการระบหารายการคณภาพทไมเปนเชงปรมาณของชดขอมลตางๆ วา

รายการคณภาพ “วตถประสงค (Purpose)” นนตองมอยสาหรบทกชดขอมล รายการคณภาพ “การใชงาน

(Usage)” ทกประเภททผผลตขอมลทราบกตองถกระบไว และรายการคณภาพ “ประวตความเปนมา

(Lineage)” นนกควรตองมอยสาหรบทกชดขอมล นอกจากรายการคณภาพทไมเปนเชงปรมาณตางๆ ขางตน

แลว กยงอาจกาหนดสรางรายการคณภาพทไมเปนเชงปรมาณใหมเพมเตมได

มาตรา 7 การรายงานขอมลคณภาพ (Reporting quality information)

เนอหาสวนนกลาวถงการรายงานขอมลคณภาพไววา การรายงานขอมลคณภาพทเปนเชงปรมาณนนให

รายงานในลกษณะ Metadata ตามรปแบบวธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 รวมทงอาจรายงาน

ขอมลเพมเตมในรปแบบของ “รายงานการประเมนคณภาพ” (Quality evaluation report) ตามทกาหนดไวใน

มาตรฐาน ISO 19114 สวนการรายงานขอมลคณภาพทไมเปนเชงปรมาณนนใหรายงานในลกษณะ Metadata

ตามรปแบบวธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 เทานน


ภาคผนวก A ชดทดสอบนามธรรม (Appendix A Abstract test suite)

ภาคผนวก A ของมาตรฐานนเปนเนอหาสวนบงคบ (Normative) ทกาหนดรายการการทดสอบตางๆ

สาหรบความไดมาตรฐาน ISO 19113 น (ISO 19113: 2002) ประกอบดวยการทดสอบ 8 ประเภทดงน

การทดสอบองคประกอบคณภาพ (Component test)

การทดสอบความถกตอง (Validity test)

การทดสอบการใชคณภาพเชงปรมาณ (Quantitative quality applicability test)

การทดสอบการใชคณภาพทไมเปนเชงปรมาณ (Non-quantitative quality applicability test)

การทดสอบความเฉพาะ (Exclusiveness test)

การทดสอบความถกตองของการใชตวบอกขององคยอยคณภาพขอมล (Correct use of the

descriptors of a data quality subelement)

การทดสอบการรายงานขอมลคณภาพเปน Metadata (Reporting quality information as

metadata)

การทดสอบการรายงานขอมลคณภาพโดยใชรายงานการประเมนคณภาพ ( Reporting

quantitative quality information using a quality evaluation report)

ภาคผนวก B แนวคดของคณภาพขอมลและการใชงาน (Appendix B Data quality concepts and their use)

ภาคผนวกนเปนสวนขอมลเสรม (Informative) ของมาตรฐานน มเนอหาอธบายรายละเอยดของ

แนวคดของหลกการสาหรบการอธบายคณภาพของชดขอมลภมศาสตร ประกอบดวยแนวคดในการใช

ประโยชนจากขอมลคณภาพ โครงสรางของชดขอมลและองคประกอบในการบรรยายคณภาพ รวมทง

รายละเอยดและตวอยางของการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพขอมล ในทนเอา เฉพาะสวนทเปนหลกการ

แนวคดหลกเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรมาสรปไวเทานน

ขอมลภมศาสตรคอตวแทนของสงตางๆ ในโลกแหงความเปนจรง และเนองจากโลกแหงความเปนจรง

นนมขอบเขตความหมายทกวางขวางและซบซอนอยางเปนอนนต ดงนนสาหรบในแตละวตถประสงคหรอการ

ประยกตใชจงตองมการกาหนดขอบเขตความหมายทเปนรปธรรมของโลกแหงความเปนจรงใหชดเจน โดย

เรยกโลกแหงความเปนจรงทถกกาหนดใหเปนรปธรรมแลวนวา วาทเอกภพ (Universe of Discourse) และ

นยามทกาหนดวาทเอกภพดงกลาวจะถกแสดงไวใน ขอกาหนดผลตภณฑ (Product Specifications) ของชด

ขอมลแตละชด

คณภาพของชดขอมลกคอความใกลเคยงทขอมลนนสามารถแทนความเปนจรงใน วาทเอกภพ ได

นนเอง รปท 3-2 แสดงภาพแบบจาลองของคณภาพขอมลภมศาสตรตามแนวคดของ ISO ซงแสดงใหเหนวา

ขอกาหนดผลตภณฑ นนทาหนาทสาคญ 2 ประการพรอมๆ กนคออธบายนยามของ วาทเอกภพ และกาหนด

คณสมบตของชดขอมล


แบบจาลองเชงแนวคดของคณภาพขอมลภมศาสตรยงแสดงใหเหนวา คณภาพของขอมลนนม

ความหมายทแตกตางกนจากมมมองของผผลตขอมล และผใชขอมล โดยผใชขอมลอาจมวตถประสงคและ

ความตองการทแตกตางไปจากผผลตขอมล ซงเปนผลใหมการนยาม วาทเอกภพ ไวแตกตางออกไป

นอกจากนนกยงมความแตกตางกนของการใชประโยชนจากคณภาพขอมล ผใชขอมลนนอาศยความร

เกยวกบคณภาพขอมลเพออธบายความตองการของตน และใชกาหนดวาชดขอมลหนงๆ นนมความ

เหมาะสมตอการประยกตใชงานเฉพาะของตนหรอไม สวนผผลตขอมลกใชหลกการของคณภาพขอมลในการ

กาหนดเกณฑคณสมบตในการตรวจสอบ ควบคมกระบวนการจดสรางขอมล รวมทงใชในการประเมน และ

อธบายวาชดขอมลทสรางขนนนมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากเพยงไร

รปท 3-2 แบบจาลองแนวคดเกยวกบคณภาพขอมล

ภาคผนวก C องคประกอบของคณภาพขอมลและรายละเอยดขององคประกอบยอยบางสวน (Appendix C

Data quality elements, data quality subelements, and a partial listing of the descriptors of a data quality

subelement)

ภาคผนวกนกเปนสวนขอมลเสรม (Informative) ของมาตรฐาน ISO 19113 น เปนตวอยางของการ

ระบหารายการองคคณภาพขอมลสาหรบใชกบชดขอมลตวอยาง 4 ชด คอชดขอมล Digital Chart of the

World (DCW), ชดขอมล Digital Terrain Map (DTM), ชดขอมลการใชทดน, และชดขอมลโครงขายถนนสาม

มต โดยนาขอกาหนด (Product specifications) สาหรบชดขอมลตวอยางแตละชดมาวเคราะหวาจะสามารถใช

data quality elements หรอ subelements หรอ data quality overview elements ใดไดบาง


3.2 เน อหาของมาตรฐาน ISO 19115: Metadata สวนทเกยวกบคณภาพขอมล

การศกษาเอกสารมาตรฐาน ISO19115 Geographic Information – Metadata (ISO 19115: 2003)

และทาการสรปสาระสาคญของมาตรฐานดงกลาวเฉพาะในสวนการบนทกขอมลเกยวกบคณภาพไดดงน

มาตรฐาน ISO 19115 Metadata นนมขอบเขตเนอหาในการกาหนดแบบแผน (schema) สาหรบการ

อธบายสารสนเทศ (ขอมล) ทางภมศาสตรและการบรการอนๆ (services) โดยการอธบายนจะใหขอมล

เกยวกบการระบตว (identification) ขอบเขต (extent) คณภาพ (quality) แบบแผนเชงปรภมและเชงเวลา

(spatial and temporal schema) ระบบอางองตาแหนง (spatial reference) และการเผยแพร (distribution) ของ

ชดขอมลภมศาสตรใดๆ รปท 3-3 แสดงผงองคประกอบตางๆ ของการอธบายคณสมบตของชดขอมล และ

ขอมลเกยวกบคณภาพกเปนหนงในองคประกอบเหลานน

รปท 3-3 ผงแสดงสวนประกอบของ Metadata ตามรางมาตรฐาน ISO 19115

<<Leaf>> Spatial representation information

<<Leaf>> Data quality information

<<Leaf>> Extent information

<<Leaf>> Reference system information

<<Leaf>> Metadata entity set information

<<Leaf>> Identification information

<<Leaf>> Units of Measure

<<Leaf>> Citation and responsible

party information

<<Leaf>> Content

information

<<Leaf>> Constraint information

<<Leaf>> Portrayal catalogue

information

<<Leaf>>

Maintenance information

<<Leaf>> Application schema

information

<<Leaf>> Distribution information

<<Leaf>> Metadata extension

information


มาตรฐาน ISO 19115 นนอธบายแบบแผนของการอธบายคณสมบตของชดขอมลภมศาสตรโดยใช

ภาษาแบบจาลองทเรยกวา Unified Modeling Language (UML) และในสวนของขอมลคณภาพนนไดมการ

กาหนดหลกการในการอธบายใน metadata ตามผงแสดงในรปท 3-4, รปท 3-5, และรปท 3-6

ผง UML ทแสดงในรปท 3-4 นนแสดงใหเหนวาสาหรบแตละ entity หลก MD_Metadata นนจะม

entity DQ_DataQuality ไดมากกวา 1 entity (สงเกตจากทมระบ 0..* ทเสนเชอมระหวาง entities) โดยสาหรบ

แตละ entity DQ_DataQuality นนจะตองม attribute scope ซงโดยตวมนเองกเปน entity อกประเภทหนงชอ

DQ_Scope เปนตวอธบายวา DQ_DataQuality นนๆ ใชกบขอมลในระดบใด เปนขอมลทงชดขอมล หรอเปน

บางสวน และถาเปนบางสวนกจะตองมขอมลอธบายขอบเขตของขอมลบางสวนนนดวย EX_Extent

Entity DQ_DataQuality แตละอนนนกจะประกอบขนจาก entity 2 ประเภทคอ entity DQ_Element

และ entity LI_Lineage โดย DQ_Element นนใชสาหรบอธบายองคคณภาพขอมลตางๆ ตามหลกการท

กาหนดไวใน ISO 19113 คออธบายดวยตวบอก (descriptors) สวน LI_Lineage ใชสาหรบอธบายประวต

ความเปนมาของขอมล

รปท 3-4 ผง UML แสดงหลกการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata

รายการองคคณภาพขอมลทสามารถนามาอธบายดวย Entity DQ_Element นนประกอบไปดวยรายการ

คณภาพขอมลทไดถกระบไวในรางมาตรฐาน ISO 19113 ดงแสดงในผง UML ในรปท 3-5


รปท 3-5 ผงแสดงองคประกอบยอยของ DQ_Element

สาหรบ Entity LI_Lineage นนกจะประกอบไปดวยการอธบายคณลกษณะของแหลงขอมลทใชในการ

จดสรางชดขอมล ดวย entity LI_Source และการอธบายขนตอนการประมวลผลจดสรางชดขอมล ดวย entity

LI_ProcessStep ซง entity LI_Source และ entity LI_ProcessStep นนสามารถมการเชอมโยงอางองระหวางกน

ไดเพอแสดงใหทราบวาแหลงขอมลใดถกประมวลผลอยางไรบาง ดงรายละเอยดแสดงดวยผง UML ในรปท

3-6


รปท 3-6 ผง UML แสดงสวนประกอบของ LI_Linage

นอกจากนในการศกษายงไดรวบรวมขอมลมาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรจากแหลงอนๆ

อาท มาตรฐานขอกาหนดทางเทคนคดานคณภาพขอมลภมศาสตรซงจดทาโดยองคกร Open Geospatial

Consortium (OGC) มาตรฐานสาหรบการแลกเปลยนขอมลเชงปรภม (Spatial Data Transfer Standard/ SDTS)

และมาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมซงจดทาโดยองคกร F ederal Geographic Data

Committee (FGDC)

3.3 มาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลของ OGC

OGC เปนชอยอของ Open Geospatial Consortium ซงเปนองคกรทมบทบาทสาคญในการกาหนด

มาตรฐานดานระบบสารสนเทศภมศาสตร OGC เปนองคกรธรกจแบบไมหวงผลกาไรซงกอตงขนโดยการ

รวมตวกนของสมาชกซงมทงบรษทซอฟทแวรดาน GIS บรษทซอฟทแวรดานฐานขอมล บรษทคอมพวเตอร

หนวยงานสอสารโทรคมนาคม มหาวทยาลย หนวยงานผผลตขอมล รวมทงองคกรชองรฐ มวตถประสงคเพอ

สงเสรมการพฒนาเทคโนโลยระบบเปด (open system) ในการประมวลผลขอมลภมศาสตร (Geoprocessing)


โดยการรวมกนพฒนาขอกาหนดตางๆ ( Abstract & Implementation Specification) สาหรบการพฒนา

ซอฟทแวร โปรแกรมประยกต และฐานขอมลซงจะสามารถตดตอทางานรวมกนได ( Interoperable) เนองจาก

บรษทพฒนาซอฟทแวร GIS ทสาคญลวนเปนสมาชกของ OGC ดงนนเชอวาขอกาหนดทจะถกพฒนาขนโดย

OGC นจะกลายเปนมาตรฐานนยม (de facto standard) อยางรวดเรว นอกจากนน OGC ยงเขารวมมบทบาท

ในกระบวนการพฒนาชดมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19100 ของ ISO/TC211 อยางมาก โดยผลกดน

ใหขอกาหนดของ OGC ไดรบการพจารณาเปนสวนหนงของชดมาตรฐาน ISO19100 ดวย ( Open GIS

Technical Committee 1998)

ในสวนทเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรนน OGC ไดจดทาเอกสาร Abstract Specification หวขอท 9

วาดวยคณภาพ (OGC 2000) ไวโดยเนอหาในเอกสาร Abstract Specification สาหรบ Quality นเปนการ

แนะนาสาระทางเทคโนโลยและมงเนนไปทความถกตองทางดานตาแหนง และความถกตองทาง geometry

การศกษาเอกสาร Abstract Specification วาดวย Quality ของ OGC สรปสาระสาคญของเอกสารไดดงน

OGC ไดกาหนดความหมายและหลกการของคาสาคญทเกยวของในการอธบายองคประกอบของ

คณภาพขอมลไวดงน

Absolute Accuracy (ความละเอยดถกตองสมบรณ) คอความคลาดเคลอนของตาแหนงของจด

หนงๆ โดยอางองกบระบบพกดอางองหนงๆ (เชน WGS-84)

Relative Accuracy (ความละเอยดถกตองสมพทธ) คอความคลาดเคลอนของระยะทางระหวางจด

2 จด หรอคอคา accuracy ของจดจดหนงเมอเทยบกบจดอน กรณทความคลาดเคลอนของจดทงสอง

ไมมความสมพนธระหวางกน (not correlated) แลว คาความคลาดเคลอนสมพทธจะมคาเทากบ Root

Mean Square (RMS) ของความคลาดเคลอนของแตละจด และหากจดทงสองมความคลาดเคลอน

สมบรณเทากนแลวความคลาดเคลอนสมพทธจะมคาเทากบ 1.4 เทาของคาคลาดเคลอนสมบรณ

ของจดแตละจด อยางไรกตามหากคาคลาดเคลอนของจดทงสองมความสมพนธกนอยางมาก

(Highly correlated) ความคลาดเคลอนสมพทธอาจมคานอยกวาความคลาดเคลอนสมบรณของจด

เหลานนมาก

Value Accuracy (ความละเอยดถกตองของคาตวเลข) โดยปกต การอธบายความละเอยดถกตอง

ของคาจานวนเลขหนงๆ มกใชคาวดทางสถตของคาคลาดเคลอนทคาดวาจะเปนของจานวนเลขนนๆ

และโดยหลกการแลวคาคลาดเคลอนของขอมลจานวนเลขใดๆ กจะมการกระจายตวของความนาจะ

เปน (probability distribution) ลกษณะใดลกษณะหนง อยางไรกตามรายละเอยดทครบถวนของการ

กระจายตวของความนาจะเปนนนมรายละเอยดมากกวาทตองการมาก ดงนนจงมกใชการอธบายดวย

คาคลาดเคลอนคาหนงพรอมดวยความเปนไปไดทคาคลาดเคลอนจรงจะนอยกวาคาคลาดเคลอนนน

ต.ย. เชน เราอาจอธบายความละเอยดถกตองของขอมลความยาวถนนวามความนาจะเปน 0.9 ทจะม

คาคลาดเคลอนนอยกวา 500 เมตร


Vertical Linear Error (คาคลาดเคลอนเชงเสนทางดง) เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ

คาพกดในแกนดง (คาระดบหรอคาความสง) ของจดหนง ๆ บนพนดน โดยใชการอธบายดวยคาท

เรยกวา คาคลาดเคลอนเชงเสน (Linear Error) หรอ “LE” ซงกคอการอธบายคาความนาจะเปนทคา

คลาดเคลอนจะนอยกวาระยะทางคาหนง เชน เราอาจกลาววาขอมลมความนาจะเปนเทากบ 0.95 ท

จะมคลาดเคลอนนอยกวา 8 เมตร

Horizontal Circular Error (คาคลาดเคลอนเชงวงกลมทางราบ) เปนการอธบายความละเอยด

ถกตองของคาพกดทางราบซงประกอบดวยคาพกดสองแกน ( X,Y หรอ Latitude, Longitude) โดย

อาศยคาคลาดเคลอนเชงวงกลม (Circular Error) หรอ “CE” โดยหลกการทวาตาแหนงทางราบของ

จดใดๆ มคาความนาจะเปนเทากบคาทกาหนด ทจะมขนาดของเวคเตอรของคาคลาดเคลอน (vector

error magnitude) นอยกวาระยะทางทกาหนด การใชคาคลาดเคลอนเชงวงกลมนเหมาะกบกรณท

ความละเอยดถกตองของคาพกดในแกนทงสองนนมคาเทาหรอใกลเคยงกน

3-D Spherical Error (คาคลาดเคลอนเชงทรงกลม 3 มต) เปนการอธบายความละเอยดถกตอง

ของคาพกด 3 มต (X,Y,Z) โดยอาศยหลกการของคาคลาดเคลอนเชงทรงกลม (Spherical Error) ทวา

ตาแหนง 3 มตของจดใดๆ มคาความนาจะเปนเทากบคาทกาหนด ทจะมขนาดของเวคเตอรของคา

คลาดเคลอน (vector error magnitude) นอยกวาระยะทางทกาหนด การใชคาคลาดเคลอนเชงทรง

กลมนเหมาะกบกรณทความละเอยดถกตองของคาพกดในแกนทงสามนนมคาเทาหรอใกลเคยงกน

Covariance Matrix (เมทรกซของความแปรปรวนรวม) การอธบายความละเอยดถกตองของ

ตาแหนงของจด ๆ หนงซงประกอบไปดวยคาพกด 2 หรอ 3 แกนนน ทาไดโดยการใชเมทรกซของ

ความแปรปรวนรวม ( Covariance Matrix) ซงจะมขนาด 3 x 3 ในกรณขอมลคาพกด 3 แกนของ

จดๆ หนง โดยแตละแถวและแตละสดมภ (column) ของเมทรกซแทนแตละแกนคาพกด และคาแต

ละคาในเมทรกซจะเทากบผลคณระหวางคาคลาดเคลอนของคาพกดตามแกนของแถว กบคา

คลาดเคลอนของคาพกดตามแกนของสดมภ ดงนนคาตามแนวทแยงมมของเมทรกซของความ

แปรปรวนรวมนกจะเปนความแปรปรวน (Variances) ของคาพกดในแกนตางๆ

Confidence Probability (ระดบความเชอมนของความนาจะเปน) มการใชคาความนาจะเปนคา

ตาง ๆ เชน 0.5, 0.6827, 0.9 และ 0.95 ในการแสดงระดบความเชอมนของความนาจะเปน โดยคา

ความนาจะเปน 0.6827 นนมาจากคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ของขอมลทม

คณสมบตการกระจายตวแบบปกต (Normal Distribution) คาความนาจะเปน 0.9 นนใชในมาตรฐาน

แหงชาตความละเอยดถกตองของแผนทในประเทศสหรฐอเมรกา คาความนาจะเปน 0.95 นนใชใน

รางมาตรฐานความละเอยดถกตองของการกาหนดตาแหนงทางภมศาสตร และคาความนาจะเปน

0.5 นนใชในการประยกตใชงานทางการทหารบางประเภท


Normal Error Distribution (การกระจายตวแบบปกตของคาคลาดเคลอน) ถงแมวาเราจะไม

สามารถทราบถงการกระจายตวทางสถตทแทจรงของคาคลาดเคลอน แตโดยทวไปเราจะสมมตให

เปนการกระจายตวแบบปกต

ในเอกสาร Abstract Specification สาหรบ Quality เวอรชนน OGC ระบรายการคณภาพของขอมลไว 9

รายการ ไดแก

o Absolute Position Accuracy

o Relative Position Accuracy

o Monoscopic Image Absolute Accuracy

o Monoscopic Image Relative Accuracy

o Stereoscopic Images Absolute Accuracy

o Stereoscopic Images Relative Accuracy

o Metric Property Accuracy

o Non-metric Property Accuracy

o Intersection Threshold

รายการคณภาพขอมลทง 9 รายการขางตนสามารถจาแนกออกเปน 4 รายการหลก และมรายละเอยด

ความหมายโดยสรปไดดงน

1. Positional Accuracy ประกอบดวย

a. Absolute Position Accuracy คอคาการวดทางสถตของความละเอยดถกตองทางตาแหนงของ

Geometry (vector) และ Coverage (raster) เทยบกบระบบอางองปรภมหนงๆ (Specified spatial

reference system) รายละเอยดทใชอธบายคาความละเอยดถกตองทางตาแหนงแบบสมบรณ คอ

i. Covariance Matrix เปน symmetrical square matrix ทมขนาดเทากบจานวนคาพกด

หนวยของคาแตละคาเปนเมตรยกกาลงสอง

ii. Estimation Method เปนการอธบายวธการทใชในการประมาณคาใน Covariance Matrix

b. Relative Position Accuracy คอคาการวดทางสถตของความละเอยดถกตองทางตาแหนง

ระหวางจดสองจดใน Geometry (vector) และ Coverage (raster) รายละเอยดในการอธบาย

Relative Position Accuracy กคอ

i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร

ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร

iii. Covariance Matrix

iv. Estimation Method


2. Image Position Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของคาพกดพนดนทคานวณไดจาก

คาพกดตาแหนงในภาพ (image) และเนองจากคาพกดบนพนดนนนคานวณโดยใช image geometry model

และ image support data ดงนนคา Image Position Accuracy ในทนจะสะทอนคาคลาดเคลอนของ image

geometry model และ image support data มใชคาคลาดเคลอนในการวดคาพกดบนภาพ ประกอบดวย

c. Monoscopic Image Absolute Accuracy คอความละเอยดถกตองแบบสมบรณของขอมล

ตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย

i. Estimation Method วธการทใชในการประมาณคา horizontal shear

ii. Horizontal Shear คาตวเลขหนวยเปนเมตรทไดจากคา root-mean-square ของระยะทาง

ราบระหวางตาแหนงบนพนดนทคานวณไดจากภาพทเกยวของกบตาแหนงทคานวณได

จากภาพอนๆ ทมสวนซอนอย

iii. Second Image List รายการภาพอนๆ ทมสวนซอนทบและใชในการคานวณ Horizontal

Shear

d. Monoscopic Image Relative Accuracy คอการอธบายความละเอยดถกตองแบบสมพทธของ

ขอมลตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย



iii. Estimation Method

iv. Second Image List

e. Stereoscopic Images Absolute Accuracy คอความละเอยดถกตองแบบสมบรณของขอมล

ตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย

i. Estimation Method วธการทใชในการประมาณคา Y Parallax, Horizontal shear, vertical

shear และเมทรกซความแปรปรวนรวม (จะมองไมเหน)

ii. Left Image List รายการภาพสาหรบภาพคซอน ทจะถกมองดวยตาซาย

iii. Right Image List รายการภาพสาหรบภาพคซอน ทจะถกมองดวยตาขวา

iv. Y parallax คา root-mean-square ของระยะทางนอยทสดระหวางตาแหนงพกดบนพนดนท

คานวณจากภาพคซอนคแรกในรายการภาพ

v. Horizontal shear คอคา root-mean-square ของระยะ ทางราบระหวางตาแหนงพกดบน

พนดนทคานวณจากภาพคซอนคแรก กบตาแหนงทคานวณจากภาพคซอนอนๆ ทมพนท

ซอนทบกน


vi. Vertical shear คอคา root-mean-square ของระยะทางดงระหวางตาแหนงพกดบนพนดนท

คานวณจากภาพคซอนคแรก กบตาแหนงทคานวณจากภาพคซอนอนๆ ทมพนทซอนทบ

กน

f. Stereoscopic Images Relative Accuracy คอการอธบายความละเอยดถกตองแบบสมพทธของ

ขอมลตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย




iv. Left Image List

v. Right Image List

3. Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของคาของ property รายการตางๆ ของ

feature ใน dataset ประกอบดวย

g. Metric Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ Feature property ทมคา

เปนจานวนเลข รายละเอยดในการอธบายประกอบดวย

i. Property Name ชอของ property นน

ii. Property Error คาคลาดเคลอน

iii. Probability คาความนาจะเปนหนงในคา 0.5, 0.6827, 0.9 และ 0.95

iv. Estimation Method

h. Non-metric Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ Feature property ทม

คาเปนตวเลอก หรอเปนตวอกษร รายละเอยดในการอธบายประกอบดวย

i. Property Name ชอของ property นน

ii. Probability คาความนาจะเปนทคาขอมลนนจะมคาถกตอง


4. Intersection Threshold ใชแสดงเงอนไขในการตรวจสอบวารปทรงเรขาคณต (Geometry) หนงๆ

มการตดกนกบตวมนเองอยางไมถกตองหรอไม รายละเอยดประกอบดวย

i. Threshold Distance เปนคาระยะทางหนวยเปนเมตร

ii. Intersection Dimension คาตวเลขจานวนเตมทระบวาเปนการพจารณารปทรงเรขาคณต

แบบ 2 หรอ 3 มต


3.4 รายการคณภาพขอมลในมาตรฐาน SDTS

SDTS ยอมาจาก Spatial Data Transfer Standard (ANSI 1998) ซงเปนมาตรฐานของรปแบบกลาง

สาหรบการแลกเปลยนขอมลเชงปรภม พฒนาขนและประกาศใชเปนมาตรฐานอยางเปนทางการ ในประเทศ

สหรฐอเมรกา เปนมาตรฐานทมการใชงานแพรหลายพอสมควรโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา

ในเนอหาของมาตรฐาน SDTS นนไดอธบายแนวทางในการรายงานคณภาพของขอมลปรภมไปพรอม

กบชดขอมลในรปแบบกลาง SDTS โดยไดระบรายการคณภาพขอมลปรภมไว 5 รายการคอ ประวตความ

เปนมา (Lineage), ความถกตองทางตาแหนง (Positional Accuracy), ความถกตองทางขอมลอรรถาธบาย

(Attribute Accuracy), ความสมาเสมอทางตรรกะ (Logical Consistency), และ ความครบถวน (Completeness)

โดยขอมลคณภาพแตละสวนตองแสดงการอางองกบเวลาดวย รายละเอยดเพมเตมของรายการคณภาพ

ดงกลาวไดมการอธบายไวในมาตรฐาน SDTS และสามารถสรปไดดงน

3.4.1) Lineage

Lineage ควรตองประกอบไปดวยขอมลคาอธบายลกษณะของวสดแหลงขอมลทงหมดทใชในการจดทา

แฟมขอมลดจตอล รวมทงขนตอนวธการในการแปลงและประมวลผลจากแหลงขอมลมาเปนขอมลในขน

สดทายดวย สาหรบฐานขอมลทสรางขนจากการผสมผสานขอมลจากหลายแหลงขอมล กจะตองถกอธบาย

อยางละเอยดเพยงพอใหทราบถงแหลงขอมลของแตละองคขอมลในแฟมขอมลนน

ขอมลทถอวาเปนสวนหนงของประวตความเปนมาของขอมลและควรรวมอยใน Lineage นน

ประกอบดวย ขอมลเกยวกบหมดควบคมสาหรบระบบพกดอางองของขอมล ขอมลเกยวกบวธการในการ

แปลงคาพกด และขอมลตาแหนงของจดควบคมทใชในการแปลงคาพกด

3.4.2) Positional Accuracy

การอธบายความถกตองทางตาแหนงควรพจารณาจากคณภาพของขอมลขนสดทายทผานกระบวนการ

แปลงคาพกดตางๆ หมดแลว โดยขอมลเกยวกบกระบวนการแปลงคาพกดควรเปนสวนหนงของ Lineage

กรณทความถกตองทางตาแหนงมความไมสมาเสมอในชนแผนทนน อาจรายงานความถกตองทางตาแหนง

เปนขอมลอรรถาธบายรายการหนงของวตถเชงปรภม (Spatial object) แตละอน หรออาจใชชนแผนทแสดง

ความนาเชอถอ (Reliability diagram) การวดความถกตองทางตาแหนงสามารถทาไดดวยวธการตางๆ ดงน

1) การประมาณคาโดยอนมาน (Deductive Estimate) เปนการประมาณคาความถกตองทางตาแหนง

จากความรเกยวกบความผดพลาดทอาจเกดขนในขนตอนตางๆ ในการจดทาขอมล

2) หลกฐานภายใน (Internal Evidence) เปนการใชการทดสอบจากการวดซาเพอหาคาแยง เชนการ

รงวดวงรอบปด


3) การเปรยบเทยบกบแหลงขอมล (Comparing to Sources) เปนการเปรยบเทยบขอมลผลลพธกบ

แหลงขอมลดวยสายตา

4) แหลงขอมลอนทเปนอสระและมความถกตองสงกวา (Independent Source of higher accuracy) เปน

การทดสอบหาความถกตองทางตาแหนงของขอมลโดยการเปรยบเทยบกบขอมลจากแหลงขอมล

อนทมความถกตองสงกวา ซงวธการทดสอบควรเปนไปตามกฎเกณฑทกาหนดไวใน “ASPRS

Accuracy Standard for Large Scale Maps”

กรณทขอมลจดสรางจากแผนทเดม SDTS กาหนดวาควรระบในรายงานความถกตองของขอมลทาง

ตาแหนงวาขอมลอาจเปนผลจากการเลอนตาแหนงหรอเปลยนแปลงรปรางเนองจากกระบวนการเยเนอรลไล

เซชนแผนท (Map Generalization)

3.4.3) Attribute Accuracy

การประเมนความถกตองของขอมลอรรถาธบายทมลกษณะเปนคาตวเลขแบบตอเนอง Attributes

measures on a continuous scale) นนสามารถใชวธการทคลายกบวธการทใชกบความถกตองของขอมลเชง

ตาแหนงได สวนสาหรบขอมลอรรถาธบายทมลกษณะเปนคาทไดจากการจดกลมจาแนกเปนประเภท

(Categorical attributes) นนอาจไดจากการทดสอบดวยวธการตางๆ ตอไปน

1) การประมาณคาโดยอนมาน (Deductive Estimate) เปนการประมาณคาความถกตองของขอมลจาก

ความรตาง ๆ แมกระทงจากการคาดเดาดวยประสบการณ โดยควรอธบายหลกการทใชในการ

ประมาณคาดวย

2) การทดสอบโดยการสมตวอยางแบบอสระ (Tests Based on Independent Sampling) เปนการ

ตรวจสอบความถกตองของคาขอมลของขอมลตวอยาง แลวนาเสนอในรปของ Misclassification

matrix โดยควรอธบายถงกระบวนการการสมตวอยางดวย

3) การทดสอบโดยการซอนทบพนท (Tests Based on Overlay) เปนการซอนทบแผนทขอมลททาการ

ทดสอบกบแผนทขอมลทใชอางอง และรายงานความถกตองในรปของ Misclassification matrix

ของคาพนททมความผดพลาดของคาขอมลอรรถาธบาย ซงแผนทขอมลทใชอางองนนควรเปน

อสระจากขอมลททาการทดสอบและควรมระดบความถกตองสงกวาดวย

3.4.4) Logical Consistency

การรายงานความสอดคลองทางตรรกะ (Logical Consistency) ของขอมลควรอธบายถงความถกตอง

ของความสมพนธตางๆ ระหวางขอมลในโครงสรางฐานขอมล จากการทดสอบดวยวธการตางๆ ตอไปน

1) การทดสอบคาทใชได (Tests of Valid Values) เปนการตรวจสอบคาของขอมลวาเปนคาทอนญาต

ใหตามทกาหนดไวในโครงสรางฐานขอมล


2) การทดสอบทวไปของขอมลกราฟก (General Tests for Graphic Data) เปนการตรวจสอบคณสมบต

ทวๆ ไปของขอมล กราฟก เชน การทเสนตดกนในจดทควรจะเปนเทานน , การทเสนซากน, การ

ปดของพนทรปปด, หรอการทมพนทรปปดทมขนาดเลกผดปกต เปนตน

3) การทดสอบโทโปโลย (Specific Topological Tests) เปนการตรวจสอบความเรยบรอยของการ

จดสรางพนทรปปดขนจากขอมลเสนขอบเขต โดยพจารณาจากเงอนไขตางๆ เชน เสนทกเสนตอง

ตดกนทจดปม (node) เทานน, การวนรอบของเสนและจดปมเปนไปอยางสอดคลองกนรอบพนท

รปปด, และพนททมลกษณะเปนวงแหวนดานใน (Inner rings) ถกลอมรอบอยางสอดคลองดวย

พนทรปปดอน เปนตน

ในกรณของขอมล Raster นน Logical consistency ตองระบคาจากดความของคา Null ของขอมลไวดวย

เพอใหสามารถทราบวาเปนการขาดหายไปของขอมล หรอการทไมสามารถกาหนดคาได หรอคาขอมลเทากบ

ศนย

3.4.5) Completeness

รายงานความครบถวน (Completeness) ควรอธบายความสมพนธระหวางวตถทนาเสนอในฐานขอมล

กบวตถทมอยจรงในเอกภพทกาหนด (Abstract universe) นนคอการอธบายความครอบคลมของขอมลทงใน

แงพนทและความหมาย (Taxonomic properties) นอกจากนนควรมการอธบายเงอนไขในการเลอกขอมล คา

จากดความทใช และกฎเกณฑอนๆ ในการทาแผนท ตวอยางเชนขนาดของพนททเลกทสดทจะทาการสารวจ

และนาลงมาไวในฐานขอมลดวย

3.5 มาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมของ FGDC

FGDC ไดจดทามาตรฐานเกยวกบการทดสอบและอธบายความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมขน

โดยมชอเรยกเปนภาษาองกฤษวา Geospatial Positioning Accuracy Standards (FGDC 1998) มาตรฐาน

ดงกลาวมวตถประสงค เพอกาหนดวธการทเปนทยอมรบรวมกนสาหรบการรายงานความถกตองของคาพกด

ทางราบและทางดงของวตถทกาหนดไดชดเจนซงบนทกตาแหนงดวยคาพกดของจดๆ หนงเทานน ตวอยาง

ของวตถดงกลาวคอหมดหลกฐาน หมดควบคมในการสารวจรงวด หรอหมดควบคมในงานสารวจดวย

ภาพถายทางอากาศ มาตรฐานนจะทาใหสามารถเปรยบเทยบความถกตองของคาพกดตาแหนงของจดๆ

เดยวกน ทไดจากวธการสารวจรงวดแบบหนงกบคาทไดจากการสารวจวธอน

มาตรฐาน Geospatial Positioning Accuracy Standards นปจจบนประกอบดวยเนอหาแบงออกเปน 5

บท ไดแก

บทท 1 วธการรายงาน (Reporting Methodology)

บทท 2 มาตรฐานสาหรบโครงขายหมดควบคมยโอเดตก (Standards for Geodetic Networks)


บทท 3 มาตรฐานแหงชาตเกยวกบความถกตองของขอมลปรภม (National Standards for Spatial

Data Accuracy)

บทท 4 มาตรฐานสาหรบงานดานสถาปตยกรรม วศวกรรม งานกอสราง และการจดการ

สาธารณปโภค (Standards for Architecture, Engineering, Construction (A/E/C) and Facility

Management) และ

บทท 5 มาตรฐานสาหรบงานสารวจอทกศาสตรและแผนทการเดนเรอ (Standards for Nautical

Charting Hydrographic Surveys)

เนอหาของมาตรฐานในบทท 1 เปนการแนะนาวตถประสงคและขอบเขตของมาตรฐาน รวมทงระบ

แนวทางการใชงานมาตรฐานนวา สามารถใชในการประเมนและรายงานความถกตองทางตาแหนงของขอมล

ปรภมทผลต ปรบปรงแกไข และเผยแพรโดยหนวยงานของรฐ นอกจากนนยงไดอธบายหลกการเบองตน

เกยวกบมาตรฐานความถกตองไววา มาตรฐานการรายงานความถกตองทางตาแหนงในแนวราบ (Horizontal

positional accuracy) คอการใชระยะรศมของวงกลมของความไมแนนอน (Circle of Uncertainty) ทซงโอกาสท

ตาแหนงจรงของจดจะตกอยในวงกลมมอย 95% สวนมาตรฐานในการรายงานความถกตองทางตาแหนงใน

แนวดงใชคาไมแนนอนเชงเสน (Linear Uncertainty Value) ซงโอกาสทคาจรงจะตกอยในชวงของคาไม

แนนอนเชงเสนนอย 95% มาตรฐานนกาหนดใหมการอธบายวธการในการทดสอบความถกตองเอาไวดวย

บทท 2 ของมาตรฐานฉบบนกาหนดรายละเอยดวธการทดสอบและรายงานความถกตองทางตาแหนง

ของโครงขายหมดควบคมยโอเดตก โดยมการกาหนดมาตรฐานการจาแนกระดบความถกตองของโครงขาย

ออกเปนระดบชนตางๆ และกาหนดขนตอนแนวทางในการประเมนระดบชนของความถกตองของโครงขาย

นอกจากนนกมการระบหลกการในการรายงานความถกตองทางตาแหนงของโครงขาย โดยใหรายงานวา

ขอมลพกดของหมดควบคมในโครงขายนนมระดบความถกตองทางตาแหนงอยในระดบชนใด ทงความ

ถกตองทองถน (Local accuracy) และความถกตองของโครงขาย (Network accuracy) ทงนควรรายงานแยกกน

ระหวางความถกตองทางราบและทางดง

บทท 3 เปนมาตรฐานแหงชาตเกยวกบความถกตองของขอมลปรภม (NSSDA) มวตถประสงคในการ

กาหนดวธการทางสถต และวธการทดสอบสาหรบการประมาณคาความถกตองทางตาแหนงของจดบนแผนท

และในฐานขอมลปรภมในรปแบบดจตอล ทงแบบราสเตอรและเวคเตอร มาตรฐานนถกจดอยในประเภท

มาตรฐานในการใชงานขอมล (Data Usability Standard) มาตรฐานนมไดกาหนดเกณฑคาความถกตองขนตา

โดยหนวยงานตางๆ จะตองกาหนดคาเกณฑความถกตองทตองการสาหรบการประยกตใชของตนขนเอง

มาตรฐาน NSSDA นใชคา root-mean-square error (RMSE) ในการประมาณคาความถกตองทางตาแหนง

และรายงานผลในรปของคาระยะทางบนผวดนทความเชอมน 95% มาตรฐาน NSSDA นยงไดกาหนด

แนวทางในการทดสอบความถกตองทางตาแหนงของแผนทหรอชดขอมลใดๆ ไวโดยใหใชแนวทางการ

ตรวจสอบกบแหลงขอมลอสระอนทมระดบความถกตองสงกวา และกาหนดใหใชจดทดสอบอยางนอย 20

จดซงกระจายอยางเหมาะสมในพนทของขอมล มาตรฐาน NSSDA กาหนดแนวทางในการรายงานผลคาความ

ถกตองทางตาแหนงสาหรบชดขอมลในกรณตางๆ เชนกรณทความถกตองทางตาแหนงในแนวราบกบใน


แนวดงไมเทากน กรณทขอมลมเฉพาะคาตาแหนงในแนวราบ กรณทขอมลมความถกตองทางตาแหนงไม

สมาเสมอเทากนทงพนทเปนตน ในภาคผนวกของบทท 3 มาตรฐาน NSSDA นยงไดอธบายถงความสมพนธ

ระหวางคาความถกตองตามมาตรฐาน NSSDA กบคาความถกตองตามมาตรฐานอนๆ ไดแกคา RMSE, คา

ความถกตองตามมาตรฐานความถกตองของแผนทแหงชาต ( U.S. National Map Accuracy Standard) เดม,

และคาความถกตองตามมาตรฐานความถกตองสาหรบแผนทมาตราสวนใหญของ American Society for

Photogrammetry and Remote Sensing (ASPRS) ดวย

บทท 4 เปนมาตรฐานความถกตองทางตาแหนงสาหรบงานดานสถาปตยกรรม วศวกรรมและการ

กอสราง (A/E/C) และการจดการสาธารณปโภค (Facility Management) เปนมาตรฐานทใชกบขอมลแบบทาง

วศวกรรม (engineering drawing) แผนท และขอมลการสารวจทใชสนบสนนการวางแผน การออกแบบ

กอสราง การปฏบตงาน การบารงรกษา และการจดการระบบสาธารณปโภค สงกอสราง ระบบขนสงและ

โครงการอนๆ ทเกยวของ เนอหาของมาตรฐานสวนนประกอบดวย : หลกการความหมายของความถกตองเชง

ปรภม (ทางตาแหนง) ซงกคอหลกการของวงกลมของความคลาดเคลอนทความเชอมน 95% ดงทกาหนดไว

ในบทท 1 ของชดมาตรฐานน; หลกการในการอางองระบบพกดและ datum และแนวทางการดาเนนการ

เกยวกบความถกตองของขอมลในกรณขอมลเปนระบบพกดแบบทองถน และกรณขอมลอยในระบบพกด

แหงชาต; หลกการในการกาหนดมาตรฐานความถกตองเชงปรภมสาหรบแผนทและแบบในงาน A/E/C ซง

ระบวามาตรฐานความถกตองอาจถกกาหนดจากความตองการเฉพาะของโครงการ หรออาจกาหนดขนจาก

มาตรฐานอนทมอยแลว เชน NMAS หรอ ASPRS เปนตน รวมทงระบแนวทางในการกาหนดมาตรฐานความ

ถกตองเชงปรภมในกรณทขอมลมความถกตองไมสมาเสมอเทากนทกชนขอมล; หลกการในการกาหนด

มาตรฐานความถกตองของงานสารวจควบคมสาหรบงาน A/E/C; หลกการในการทดสอบและตรวจสอบคา

ความถกตอง; และทายทสดคอหลกการในการรายงานและการรบรองความถกตอง โดยมภาคผนวกแสดง

ตวอยางของมาตรฐานของการสารวจและการทาแผนทในงาน A/E/C ทแนะนาใหใชดวย


บทท 4 การใชงานมาตรฐานดานคณภาพขอมลในประเทศไทย

4.1 การใชงานรายการคณภาพขอมลตามมาตรฐานกบขอมลประเทศไทย

เพอใหสามารถเขาใจในความหมายของรายการคณภาพตางๆ ทระบไวในมาตรฐาน การจดทา

โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของขอมล ไดทดลองประยกตใชรายการคณภาพ

ขอมลภมศาสตร ในการอธบายคณภาพของขอมลภมศาสตรพนฐานบางชนขอมลของประเทศไทย โดยสมมต

รายละเอยดตางๆ ทเกยวของจากสภาพความเปนจรงทมความเปนไปไดมากสาหรบขอมลภมศาสตรของ

ประเทศไทย โดยจดทาขอมลตวอยางจากขอมลเสนชนความสง ขอมลขอบเขตอาเภอ ขอมลโรงเรยน ขอมล

สภาพการใชทดน และขอมลขอบเขตอทยานแหงชาต เปนตวแทนในการศกษา

4.1.1 คณภาพของขอมลเสนชนความสง

ในการศกษาพจารณาใชขอมลเสนชนความสงท Digitize จากแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000

ของกรมแผนททหาร จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมล

เสนชนความสงโดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมน

คณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-1

ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน

รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต

Completeness of Feature

(Omission/Commission)

ต.ย.1 – นบจานวนเสนชนความสงรวมในชด

ขอมลแลวเปรยบเทยบกบจานวนเสนชนความ

สงรวมในแผนทตนฉบบในพนทเดยวกน

รายงานผลลพธเปนจานวนเสนชนความสงทขาด

หายไปหรอทเกนมา

- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล

อางอง

- อาจรายงานผลเปนคารอย

ละของเสนทขาดหายไป

(หรอเกนมา)

ต.ย. 2 – เปรยบเทยบเสนชนความสงแตละเสน

ในชดขอมลกบเสนชนความสงในแผนทตนฉบบ

ตรวจสอบวาเสนชนความสงเสนใดในชดขอมล

ขาดหายไป หรอเกนมา รายงานผลลพธเปน

จานวนเสนชนความสง (และความยาวรวม) ท

ขาดหายไป และจานวนเสนชนความสง (และ

ความยาวรวม) ทเกนมา


อางอง

- ความคลาดเคลอนทาง

ตาแหนง อาจทาใหการ

จบคเพอเปรยบเทยบ

ผดพลาดไป

Completeness of

Attribute

ตรวจหาเสนชนความสงทไมมคาขอมลระดบ

ความสง รายงานผลเปนจานวน (หรอรอยละ)

เสนชนความสงทตรวจพบ

- เปนคณภาพของขอมล

อรรถาธบาย คาระดบความ

สง

Logical Consistency

(Domain consistency)

ตรวจสอบคาระดบของเสนชนความสงปกต วา

เสนใดมคาระดบซงหารดวย 20 ไมลงตว หรอม






คาเกน 2000 เมตร รายงานผลเปนจานวนเสน

ชนความสงทตรวจพบ

สง

- เปนการตรวจสอบโดยไม

ตองใชขอมลอนๆ จาก

ภายนอก

Logical Consistency

(Conceptual consistency)

ตรวจสอบหาเสนชนความสงทตอเนองกนแตม

คาระดบไมเทากน รายงานผลเปนจานวนกรณท

ตรวจพบ



สง



ภายนอก

Logical Consistency

(Topological consistency)

ตรวจสอบหาการตดกนของเสนชนความสง

รายงานผลเปนจานวนการตดกนทพบ

ตรวจสอบหาเสนชนความสงทมปลายขางใดขาง

หนงหรอทงสองขางเปนอสระไมเชอมกบเสนอน

ใดเลย รายงานผลเปนจานวนเสนชนความสงท

ตรวจพบ

- ขอมลเสนชนความสงตองม

เสนขอบเขตพนทเปน

กรอบลอมรอบอย



ภายนอก

Positional Accuracy

(Absolute accuracy)

ต.ย.1 ซอนทบขอมลเสนชนความสงกบแผนท

ตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวางเสน

ชนความสงแตละเสนในชดขอมลกบเสนชน

ความสงเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผล

เปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ

คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error

พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน


อางอง

ต.ย.2 สมเลอกจดทอยบนเสนชนความสงมา

จานวนหนง อานคาพกดตาแหนงของแตละจด

ออกสนามไปทตาแหนงพกดดงกลาวและหาคา

ระดบผวดน ณ ตาแหนงนนดวยอปกรณระบบ

GPS ทสามารถหาพกดทางราบผดพลาดไมเกน

5 เมตร และสามารถหาคาระดบผดพลาดไมเกน

1 เมตร เปรยบเทยบคาระดบทวดไดจรงใน

สนามกบคาระดบของเสนชนความสงนน นบ

จานวนจดตรวจวดทมคาระดบของเสนชนความ

- ใชขอมลรงวดภาคสนาม

เปนขอมลอางอง




สงผดจากคาระดบทวดไดในสนามเกนกวา 10

เมตร (ครงหนงของชวงชนความสง) รายงานผล

เปนรอยละของจานวนจดทนบไดเทยบกบ

จานวนจดทสมวด

Thematic Accuracy (non-

quantitative attribute

correctness)

สมเลอกเสนชนความสงมาจานวนหนง

ตรวจสอบความถกตองของคาระดบของเสนชน

ความสงทสมมาแตละเสน กบคาระดบของเสน

ชนความสงเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงาน

ผลในรปของรอยละของจานวนคาระดบทผด

จากตนฉบบ


อางอง

- คาระดบในกรณนไมถอ

เปนขอมลเชงปรมาณ

4.1.2 คณภาพของขอมลขอบเขตอาเภอ

การศกษาพจารณาใชขอมลขอบเขตพนทอาเภอของหนงจงหวดโดยท Digitize จากแผนทภมประเทศ

มาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและ

อธบายคณภาพของขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และ

มาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-2

ตาราง 4-2 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน

รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลขอบเขตอาเภอ หมายเหต

Completeness of Features


ต.ย.1 – นบจานวนอาเภอรวมในชดขอมลแลว

เปรยบเทยบกบจานวนอาเภอของจงหวดนน

ตามขอมลรายชออาเภอลาสดทใชอย ณ ศาลา

กลางจงหวด รายงานผลลพธเปนจานวนอาเภอท

ขาดหายไปหรอทเกนมา

- ใชขอมลรายชออาเภอ

ลาสดท ศาลากลางจงหวด



ละของอาเภอทขาดหายไป


ต.ย.2 – เปรยบเทยบรายชออาเภอทมอยใน

ฐานขอมลกบรายชออาเภอลาสดทใชอย ณ

ศาลากลางจงหวด ตรวจสอบวาอาเภอใดในชด

ขอมลขาดหายไป หรอเกนมา รายงานผลลพธ

เปน จานวนและรายชออาเภอทขาดหายไป และ

ทเกนมา

- ใชรายชออาเภอลาสดท

ศาลากลางจงหวดเปน

ขอมลอางอง

- ความผดพลาดหรอ

แตกตางของชออาเภอ อาจ

ทาใหการจบคเพอ

เปรยบเทยบผดพลาดไป

Completeness of

Attribute

ตรวจหารปปดขอบเขตอาเภอทไมมคาขอมล

รหสประจาอาเภอ หรอชออาเภอ รายงานผล


อรรถาธบาย รหสประจา


ตาราง 4-2 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน

รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลขอบเขตอาเภอ หมายเหต

เปนจานวน (หรอรอยละ) รปปดทตรวจพบ อาเภอ และชออาเภอ

Logical Consistency


ตรวจสอบคารหสประจาอาเภอวาตวเลขสอง

หลกแรกซงเปนคารหสประจาจงหวดของรปปด

ใดมคาแตกตางไปจากอาเภออนๆ รายงานผล

เปนจานวนอาเภอทตรวจพบวารหสสองตวแรก

แตกตางจากอาเภออน


อรรถาธบาย คารหสประจา

อาเภอ



ภายนอก

Logical Consistency


ตรวจสอบหารปปดทมคารหสอาเภอซากน และ

ไมใชพนทเกาะ รายงานผลเปนจานวนรปปดท

ตรวจพบ


อรรถาธบาย คารหสประจา

อาเภอ



ภายนอก

Logical Consistency


ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย

(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย

ทพบ



ภายนอก

Positional Accuracy

(Absolute accuracy)

ซอนทบขอมลเสนขอบเขตอาเภอแผนทตนฉบบ

วดระยะความคลาดเคลอนระหวางเสนขอบเขต

อาเภอแตละเสนในชดขอมลกบเสนขอบเขต

อาเภอเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผลเปน

ระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ




อางอง

Thematic Accuracy (non-

quantitative attribute

correctness)

ตรวจสอบความถกตองของขอมลชออาเภอของ

รปปดแตละรป กบแผนทตนฉบบ รายงานผลใน

รปของจานวน (รอยละของ) ขอมลทผดไปทผด

จากตนฉบบ


อางอง


อรรถาธบาย ชออาเภอ

4.1.3 คณภาพของขอมลโรงเรยน

ในการศกษาพจารณาใชขอมลโรงเรยนในพนทหนงจงหวด ไดจากการ Digitize แผนทภมประเทศ

มาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร รวมกบขอมลจากแหลงอนๆ ประกอบเชน ขอมลจากการสารวจ

ภาคสนามดวยเครอง GPS จดเกบเปนขอมลจดในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและ


อธบายคณภาพของขอมลโรงเรยนของประเทศไทย โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และ

มาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-3

ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน


Completeness


ต.ย.1 – นบจานวนโรงเรยนรวมในชดขอมลแลว

เปรยบเทยบกบจานวนโรงเรยนรวมในขอมล

ทาเนยบโรงเรยนของกระทรวงศกษาธการใน

พนทจงหวดเดยวกน รายงานผลลพธเปน

จานวนโรงเรยนทขาดหายไปหรอทเกนมา

- ใชขอมลทาเนยบโรงเรยน

ของกระทรวงศกษาธการ



ละของโรงเรยนทขาด

หายไป (หรอเกนมา)

ต.ย.2 – เปรยบเทยบโรงเรยนเฉพาะทไดจาก

การ digitize แตละโรงเรยนในชดขอมล กบ

โรงเรยนเดยวกนในแผนทตนฉบบ ตรวจสอบวา

โรงเรยนใดในชดขอมลขาดหายไป หรอเกนมา

รายงานผลลพธเปน รอยละของจานวนโรงเรยน

ทขาดหายไป และรอยละของจานวนโรงเรยนท

เกนมา


อางอง

- ความคลาดเคลอนทาง

ตาแหนง อาจทาใหการ

จบคเพอเปรยบเทยบ

ผดพลาดไป

Logical Consistency


ตรวจสอบคาขอมลรหสประเภทโรงเรยน วามคา

ใดไมอยในรายการรหสประเภทโรงเรยนท

กาหนดไวในโครงสรางขอมล รายงานผลเปน

จานวน (หรอรอยละ) ของโรงเรยนทตรวจพบ


อรรถาธบาย รหสประเภท

โรงเรยน



ภายนอก

Logical Consistency


ตรวจสอบหาโรงเรยนทมขอมลทอยของ

โรงเรยนไมสอดคลองกบตาแหนง โดยการ

ซอนทบขอมลตาแหนงโรงเรยนกบขอมล

ขอบเขตการปกครอง (ซงอยในฐานขอมล

เดยวกน) รายงานผลเปนจานวนโรงเรยนท

ตรวจพบ


อรรถาธบาย คาทอย


- สมมตวาขอมลเขตการ

ปกครองถกตอง



ภายนอก (ฐานขอมล)

Positional Accuracy

(Absolute accuracy)

ต.ย.1 - ซอนทบขอมลโรงเรยนกบแผนท

ตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวางแต

ละโรงเรยนในชดขอมลกบโรงเรยนเดยวกนใน

แผนทตนฉบบ รายงานผลเปนระยะ


อางอง

- วดเฉพาะโรงเรยนทปรากฏ

อยทงในชดขอมล และใน




คลาดเคลอนสงสด และคาระยะคลาดเคลอน

เฉลย Root Mean Square Error พรอมทงคา

เบยงเบนมาตรฐาน

แผนทตนฉบบ

ต.ย.2 – สมสารวจรงวดตาแหนงโรงเรยนจานวน

หนงโดยใชเครอง GPS ทใหคาความละเอยด

ถกตองทางตาแหนงสง (เชนผดพลาดไมเกน 1

เมตร) นาตาแหนงโรงเรยนทไดไปเปรยบเทยบ

กบตาแหนงของโรงเรยนเดยวกนในชดขอมล

วดระยะความคลาดเคลอนของตาแหนง

รายงานผลเปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคา

ระยะคลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square

Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน

- ใชการสมตวอยาง

- ใชขอมลสารวจทมความ

ถกตองสงกวาเปนขอมล

อางอง

- ตองใหแนใจวาการจบค

โรงเรยนถกตอง

Positional Accuracy

(Relative accuracy)

สมโรงเรยนมา 10 ค (20 โรงเรยน) อานคา

พกดตาแหนงของโรงเรยนจากฐานขอมล ใช

คานวณระยะทางในฐานขอมลระหวางโรงเรยน

ในแตละค ออกสนามไปวดคาพกดของโรงเรยน

ดงกลาวดวยระบบ GPS ทใหความถกตองของ

พกดทางราบดกวา 10 เมตร คานวณระยะทาง

ราบจรงระหวางโรงเรยนแตละค เปรยบเทยบ

ระยะทางในฐานขอมลกบระยะทางจรงสาหรบ

โรงเรยนแตละค หาความคลาดเคลอนสงสด

ความคลาดเคลอนเฉลย RMSE และคา


- ใชขอมลระยะทางทรงวดได

จากภาคสนามเปนขอมล

อางอง

Thematic Accuracy

(quantitative attribute

accuracy)

สมสารวจภาคสนามโรงเรยนจานวนหนง ทาการ

เกบขอมลจานวนหองเรยน เปรยบเทยบคา

ขอมลจานวนหองเรยนทสารวจไดกบขอมล

จานวนหองเรยนของโรงเรยนเดยวกนใน

ฐานขอมล วดคาความคลาดเคลอนของจานวน

หองเรยน รายงานผลเปนคาคลาดเคลอนสงสด

และคาคลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square

Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน


อรรถาธบาย จานวน

หองเรยน




อางอง






Temporal Accuracy

(Accuracy of Time

Measurement)

สมสารวจภาคสนามโรงเรยนจานวนหนง ทาการ

เกบขอมลวนทกอตงโรงเรยน เปรยบเทยบกบ

ขอมลวนทกอตงโรงเรยนของโรงเรยนเดยวกน

ในฐานขอมล วดคาความคลาดเคลอนของวนท

กอตงโรงเรยน รายงานผลเปนคาคลาดเคลอน

สงสด และคาคลาดเคลอนเฉลย Root Mean

Square Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน


อรรถาธบายวนทกอตง





อางอง



Temporal Accuracy

(Temporal Consistency)

จากขอมลวนทกอตงโรงเรยนทสมสารวจไดใน

ขอทแลว ตรวจสอบการเรยงลาดบการกอตง

โรงเรยน แลวเปรยบเทยบกบการเรยงลาดบจาก

ขอมลในฐานขอมล นบจานวนโรงเรยนทขอมล

วนทกอตงไมเรยงอยในลาดบทถกตอง รายงาน

ผลเปนจานวน (หรอรอยละ) ของโรงเรยน

เหลานน


อรรถาธบายวนทกอตง





อางอง



4.1.4 คณภาพขอมลสภาพการใชทดน

ในการศกษาพจารณาใชขอมลสภาพการใชทดนในพนทหนงจงหวดแหง ซงไดจากการ Digitize จาก

แผนทสภาพการใชทดนมาตราสวน 1:100,000 ของกรมพฒนาทดน จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร

เปนขอมลพนทรปปด ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมลสภาพการใชทดนของประเทศไทย

โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล

สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-4

ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน


Completeness


ต.ย.1 – วดขนาดเนอทรวมของพนทรปปด

ทงหมดในชดขอมล แลวเปรยบเทยบกบเนอท

ของจงหวดนนตามตวเลขของทางจงหวด

รายงานผลลพธเปนจานวนเนอทขาดหายไปหรอ

ทเกนมา

- ใชขอมลเนอทของจงหวด

นนตามตวเลขของทาง

จงหวด เปนขอมลอางอง


ละของเนอททขาดหายไป





ต.ย.2 – ซอนทบขอมลสภาพการใชทดนกบ

ขอบเขตจงหวด ตรวจสอบวามพนทสวนใดของ

ขอมลสภาพการใชทดนขาดไป (ไมครอบคลม

เขตจงหวด) หรอเกนมา (ออกนอกเขตจงหวด)

รายงานผลลพธเปน รอยละของเนอทของพนทท

ขาดหายไป และรอยละของเนอทของพนททเกน

มา

- ใชขอมลเขตจงหวดเปน


Logical Consistency


ตรวจสอบคาขอมลรหสประเภทการใชทดนของ

พนทรปปดแตละรป วามคาใดไมอยในรายการ

รหสประเภทการใชทดนทกาหนดไวใน

โครงสรางขอมล รายงานผลเปนจานวน (หรอ

รอยละ) ของพนทรปปด (รวมทงพนทรวม) ท

ตรวจพบ



การใชทดน



ภายนอก

Logical Consistency


ตรวจสอบหาพนทรปปดทอยตดกนและมคา

รหสประเภทการใชทดนเหมอนกน รายงานผล

เปนจานวนพนทรปปด (รวมทงเนอทรวม) ท

ตรวจพบ



การใชทดน




Logical Consistency




ทพบ



ภายนอก

Positional Accuracy

(Absolute accuracy)

ต.ย.1 - ซอนทบขอมลสภาพการใชทดนกบแผน

ทตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวาง

เสนขอบเขตพนทรปปดในชดขอมลกบเสน

ขอบเขตเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผล

เปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ




อางอง

Thematic Accuracy

(Classification

correctness)

ต.ย.1 - สมสารวจภาคสนามสภาพการใชทดน

ในตาแหนงตาง ๆ มาจานวนหนง วดคาพกด

ของตาแหนงดวยเครอง GPS เปรยบเทยบคา

ขอมลประเภทการใชทดนของจดเกบตวอยางกบ

ขอมลประเภทการใชทดนของตาแหนงเดยวกน


อรรถาธบาย ประเภทการ

ใชทดน





ในฐานขอมล รายงานผลเปน Classification

Error Matrix หรอคา Percentage Correctly

Classified (PCC)



อางอง

ต.ย.1 - หาขอมลสภาพการใชทดนทมความ

ถกตองสงกวา เชนขอมลสารวจใหมจาก

ขอมลภาพจากดาวเทยม ซอนทบกบขอมล

สภาพการใชทดนในฐานขอมล ตรวจสอบหา

พนททมประเภทการใชทดนไมตรงกน รายงาน

ผลเปนเนอทรวมของพนทดงกลาว หรอรายงาน

เปน Classification Error Matrix (ทมขอมล

ขนาดเนอททผดพลาดแทนจานวนจดท

ผดพลาด)


อรรถาธบาย ประเภทการ

ใชทดน



อางอง

4.1.5 คณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาต

ในการศกษาพจารณาใชขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตในพนททวประเทศ ซงไดจากการ Digitize

จากแผนทขอบเขตพนทอทยานแหงชาตมาตราสวน 1:250,000 ของกรมปาไม จดเกบในรปแบบขอมลแบบ

เวคเตอรเปนขอมลพนทรปปด ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมลขอบเขตขอบเขตพนท

อทยานแหงชาต โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมน

คณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-5

ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน


Completeness


ต.ย.1 –นบจานวนอทยานแหงชาตทมอยใน

ฐานขอมล เปรยบเทยบกบจานวนอทยาน

แหงชาตทวประเทศตามขอมลของกรมปาไม

รายงานผลลพธเปนจานวนอทยานแหงชาตขาด

หายไปหรอทเกนมา

- ใชขอมลจานวนอทยาน

แหงชาตทวประเทศของ

กรมปาไม เปนขอมล

อางอง

ต.ย.2 – ตรวจสอบเปรยบเทยบรายชอของ

อทยานแหงชาตในฐานขอมลกบรายชออทยานฯ

ในทะเบยนรายชออทยานแหงชาตของกอง

อทยานแหงชาต กรมปาไม รายงานผลลพธเปน

จานวนอทยานแหงชาตขาดหายไป และจานวน

อทยานแหงชาตทเกนมาในฐานขอมล

- ใชขอมลทะเบยนรายชอ

อทยานแหงชาตของกอง

อทยานแหงชาต เปนขอมล

อางอง

- ความผดพลาดของขอมล

ชออทยานในฐานขอมล

อาจทาใหการจบค




เปรยบเทยบกน

คลาดเคลอน

ต.ย.3 – ซอนทบแผนทขอบเขตอทยานแหงชาต

ในฐานขอมล กบแผนทตนฉบบ ตรวจสอบวาม

รปปดใดในฐานขอมลขาดหายไปหรอเกนมา

รายงานผลลพธเปน จานวนพนทรปปดทขาด

หายไป และทเกนมา

- ใชแผนทตนฉบบเปน


Completeness of

Attribute

ตรวจหารปปดขอบเขตอทยานแหงชาตใน

ฐานขอมล ทไมมคาขอมลรหสประจาอทยานฯ

หรอชออทยานฯ รายงานผลเปนจานวน (หรอ

รอยละ) รปปดทตรวจพบ


อรรถาธบาย รหส และชอ

อทยานแหงชาต

Logical Consistency


แสดงแผนทขอบเขตอทยานแหงชาตทงหมดขน

ซอนกบขอมลขอบเขตประเทศไทย ตรวจสอบ

พนทของรปปดทอยนอกขอบเขตประเทศไทย

รายงานผลเปนขนาดเนอทของพนทรปปดทเกน

ออกไป

- เปนการตรวจสอบ Spatial

Domain consistency

- เปนการตรวจสอบโดยใช

ขอมลขอบเขตประเทศเปน


Logical Consistency


ตรวจสอบหาพนทรปปดทอยตดกนและมคา

รหสอทยานหรอชออทยานเหมอนกน รายงาน

ผลเปนจานวนพนทรปปด (รวมทงเนอทรวม) ท

ตรวจพบ


อรรถาธบาย รหสและชอ

อทยาน




- อาจชวยใหตรวจพบความ

ผดพลาดทางตาแหนง

หรอทางโทโปโลยดวย

Logical Consistency




ทพบ



ภายนอก

Positional Accuracy

(Absolute accuracy)

ต.ย.1 – ซอนทบขอมลขอบเขตอทยานฯ ใน

ฐานขอมลกบแผนทตนฉบบ วดระยะความ

คลาดเคลอนระหวางเสนขอบเขตอทยานฯ ใน

ชดขอมลกบเสนขอบเขตเดยวกนในแผนท

ตนฉบบ รายงานผลเปนระยะคลาดเคลอนสงสด

- ใชแผนทตนฉบบเปน





และคาระยะคลาดเคลอนเฉลย Root Mean

Square Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน

Thematic Accuracy

(Quantitative attribute

accuracy)

เปรยบเทยบคาขอมลเนอทเขตอทยานฯ ของแต

ละอทยานทบนทกไวในฐานขอมล กบตวเลขเนอ

ทของอทยานฯ เดยวกน ตามขอมลทะเบยนเขต

อทยานแหงชาต ของกรมปาไม รายงานผลเปน

คลาดเคลอนสงสด และคาระยะคลาดเคลอน

เฉลย Root Mean Square Error พรอมทงคา



อรรถาธบาย เนอทอทยาน

แหงชาต

- ใชขอมลเนอทตามประกาศฯ

ในทะเบยนเขตอทยาน

แหงชาต เปนขอมลอางอง

Thematic Accuracy

(Non-quantitative

attribute accuracy)

ซอนทบแผนทขอบเขตอทยานแหงชาตใน

ฐานขอมล กบแผนทตนฉบบ เปรยบเทยบคา

ขอมลชออทยานแหงชาตของแตละรปปดวาตรง

กบในแผนทตนฉบบหรอไม รายงานผลลพธเปน

จานวนพนทรปปดทมขอมลชออทยานแหงชาต

ไมถกตอง


อรรถาธบาย ชออทยาน

แหงชาต

- ใชขอมลแผนทตนฉบบ


4.2 มาตรฐานการอธบายขอมล GIS (GIS Metadata) และการอธบายคณภาพขอมล

มาตรฐานดานการอธบายขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (Metadata) หรอ ISO 19115 Geographic

Information – Metadata ปจจบนประกาศเปนมาตรฐานระหวางประเทศเมอป พ.ศ.2546 (ค.ศ. 2003)

เนอหาวธการอธบายคณภาพขอมลในสวนของ Metadata มรปแบบของการอธบายคณภาพขอมล ดงน

- รายการอธบายคณภาพขอมล ถกจดโครงสรางแบงเปน entity ยอยๆ เพอชวยใหมความ

คลองตวในการบนทกขอมล

- การอธบายขอมลสาหรบบนทกประวตการใชงาน (Usage) ของชดขอมล (ซงเปนหนงใน Quality

overview element ทระบไวในมาตรฐาน ISO 19113 Quality Principles) ถกบนทกอยภายใต

สวนของ Lineage มรายการอธบายขอมลชอ resourceSpecificUsage (idSpecUse) ทอยภายใต

สวนของ MD_Identification สาหรบบนทกประวตการใชงาน โดยชไปท entity MD_Usage ใน

การบนทกขอมล

- การอธบายคณภาพเชงปรมาณของขอมล จะใชรายการ metadata ตอไปนเปนกรอบหลกสาหรบ

รายการคณภาพทกประเภท คอ

♦ nameOfMeasure - ชอของชนดการทดสอบ

♦ measureIdentification - รหสระบกระบวนการมาตรฐาน


♦ measureDescription - คาอธบายประเภทของการวด

♦ evaluationMethodType - ชนดของวธการทใช

♦ evaluationMethodDescription - คาอธบายวธการทใช

♦ evaluationProcedure - แหลงอางองถงกระบวนการประเมนคณภาพขอมล

♦ result - ผลลพธ

คณภาพขอมลจะมประโยชนมากหากไดถกอธบายอยางเปนระบบไวใน Metadata ทเปนมาตรฐาน ทงน

เพอใหผอนสามารถเขาใจความหมายของขอมลเกยวกบคณภาพเหลานนไดอยางถกตอง เหมาะสม

ISO/TC211 ไดกาหนดแนวทางในการรายงานคณภาพของขอมลภมศาสตรซงไดจากการประเมนตาม

หลกการของมาตรฐาน ISO 19114 ไวใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115

เพอใหเกดความเขาใจในแนวทางและวธการรายงานคณภาพของขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน

ISO 19115 โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมลไดทดลองทาการอธบาย

คณภาพของชนขอมลเสนชนความสงของประเทศไทยซงไดจากแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 โดย

ใชมาตรฐาน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115 แตเนองจากการศกษามไดมการประเมนคณภาพของ

ขอมลจรง คาคณภาพทนามาอธบายบางคาจงเปนคาทสมมตขนเพอเปนตวอยางใหเกดความเขาใจเทานน ดง

ตารางท 4-4

ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115

MD_Metadata

FileIdentifier: TESTQUALITY10001

language: Th

CharacterSet ??

parentIdentifier: TEST1000001

hierarchyLevel: 010 (feature type)

hierarchyLevelName: ขอมลเสนชนความสง

Contact:

CI_ResponsibleParty

individualName: ชนนทร ทนนโชต

organizationName: ภาควชาวศวกรรมสารวจ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Role: 010 (publisher)

DateStamp: 2001-08-22

metadataStandardName: ISO 19115

metadataStandardVersion: DIS



+identificationInfo

MD_DataIdentification

language: Th

characterSet: ??

TopicCategory: 006 (elevation)

geographicDescription:

.EX_GeographicDescription

.extentTypeCode 1 (inclusion)

.geographicIdentifier:

.RS_Identifier

.code จงหวดเพชรบร

citation:

.CI_Citation

.title: เสนชนความสง 1:50,000

.date:

. CI_Date

. date:

. dateType:

abstract: ขอมลเสนชนความสง ดจไทสจากแผนทภมประเทศมาตรา

สวน 1:50,000

purpose: สาหรบเปนขอมล GIS พนฐานใหหนวยงานตางๆ ใชงาน

+resourceSpecificUsage

.MD_Usage

.specificUsage ใชในการศกษาทดลองวเคราะหวางแผนพฒนาแหลงนา

ถนน และการใชทดน

.userContactInfo:

. CI_ResposibleParty

. organizationName: ศนยสารสนเทศ สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย

. positionName: หวหนาฝายพฒนาระบบคอมพวเตอร

. role: 004 (user)

+resourceSpecificUsage

.MD_Usage



.specificUsage ใชในการศกษาวเคราะหความออนไหวทางสงแวดลอมตอ

การพฒนาอตสาหกรรม

.userContactInfo:

. CI_ResposibleParty

. organizationName: สานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม

. positionName: ผอานวยการกองประสานนโยบายและแผนสงแวดลอม

. role: 004 (user)

+dataQualityInfo

DQ_DataQuality

Scope

.DQ_Scope

.level: 005 (dataset)

+lineage

.LI_Lineage

+source

.LI_Source

.description: สาเนาภาพถายแผนตนรางเสนชนความสงทใชในการพมพ

แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 ระวางเลขท

4045IV, 4046II, 4046III

.scaleDenominator

.MD_RepresentativeFraction

. denominator 50000

.sourceCitation

. CI_Citation

. title: ภาพถายแผนตนรางเสนชนความสง 1:50,000

. date:

..CI_Date

..date: 1990-08-10

..dateType: 003 (revision)

. citeResponsibleParty

..CI_ResponsibleParty



..organizationName: กรมแผนททหาร

..role: 006 (originator)

+sourceStep

.LI_ProcessStep

.description: นาสาเนาภาพถายแผนตนรางมา scan ท resolution 250 dpi

.rational เพอแปลงจากสาเนาภาพ analog เปนขอมล raster digital

+sourceStep

.LI_ProcessStep

.description: นาขอมลทไดจากการ scan มาทาการ vectorize พรอมทง

แกไข และกาหนดคา attribute ระดบความสง โดยวธ semi-

interactive ดวยโปรแกรม R2V

.rational จดสรางขอมล GIS ในรปแบบ vector แกไขความผดพลาด

ของรปกราฟก และกาหนดคา attribute หลก

+sourceStep

.LI_ProcessStep

.description: ใชโปรแกรม PC Arc/Info อานขอมล vector ทไดจาก R2V

สรางเปน coverage แลวใชคาสง clean เพอสราง topology

แลวใชคาสงใน arcedit ตรวจหา/แกไข dangle node

.rational ตรวจสอบ/สราง topology consistency

+sourceStep

.LI_ProcessStep

.description: ใชคาสง transform แปลงคาพกดของขอมลใหเปนระบบ

พกด UTM โดยใชจด มมขอบทง 4 ของเสนกรอบแผนท

เปนจด tic ควบคมคา RMS ไมเกน 0.03 นว

.rational แปลงคาพกดของขอมลใหเปนระบบพกด UTM

+report

.DQ_Completeness

.nameOfMeasure: การนบ

.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงทขาดหายไปหรอเกนมา

.evaluationMethodType: 002 (directExternal)

.evaluationMethodDescription นบจานวนเสนชนความสงในชดขอมลเปรยบเทยบกบ

ขอมลอางอง (ในทนคอแผนทตนฉบบ)



.result:

. DQ_QuantitativeResult

. valueType: Number

. valueUnit เสน <หรอ เปอรเซนต>

. value 15 <หรอ 1.5>

+report

.DQ_CompletenessOmmission


.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงทขาดหายไป


.evaluationMethodDescription นบจานวนเสนชนความสงในชดขอมลทขาดหายไปเมอ

เปรยบเทยบกบขอมลอางอง (ในทนคอแผนทตนฉบบ)

โดยการซอนภาพขอมลในชดขอมลกบขอมลอางอง

.result:


. valueType: Number

. valueUnit เสน <หรอ เปอรเซนต>

. value 10 <หรอ 1.0>

.result:

. DQ_ConformanceResult

. specification

..CI_Citation

..title ขอกาหนดโครงการจดสรางฐานขอมล GIS จงหวด

..date

.. CI_Date

.. date: 1996-05-27

.. dateType: 001 (creation)

..citeResponsibleParty:

.. CI_ResponsibleParty

.. organizationName: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

.. role: 006 (originator)

. explanation จานวนเสนชนความสงทขาดหายไปจะตองไมเกน 0.5 %



. pass 0 (No)

.DQ_AbsoluteExternalPositionalAccuracy

.measureDescription ระยะคลาดเคลอนของตาแหนงของเสนเทยบกบตนฉบบ


.evaluationMethodDescription ซอนขอมลเสนชนความสงกบขอมลอางอง (ในทนคอแผน

ทตนฉบบ) วดระยะคลาดเคลอนระหวางเสนชนความสง

เสนเดยวกนในชดขอมลทงสอง หาคา RMSE ของคา

คลาดเคลอนทวดมาทงหมด

.result:


. valueType: Number

. valueUnit เมตร

. value 18.342

+dataQualityInfo

DQ_DataQuality

Scope

.DQ_Scope

.level: 011 (property type) ???

.levelDescription เสนชนความสงทกเสนทมคา attribute ประเภทเสนชน

ความสงเปน “เสนชนความสงปกต”

+report

.DQ_DomainConsistency


.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงปกตทมคาระดบไมเขาเกณฑ

.evaluationMethodType: 001 (direct internal)

.evaluationMethodDescription ตรวจสอบคา attribute คาระดบความสง ของเสนชนความ

สงปกต นบวาเสนใดมคาระดบทหารดวย 20 ไมลงตว

.result:


. valueType: Integer

. valueUnit เสน

. value 40


4.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย

จากผลการศกษามาตรฐานระหวางประเทศ และมาตรฐานขององคกรวชาชพตางๆ ทมเนอหาเกยวกบ

คณภาพขอมลภมศาสตร สามารถตงขอสงเกตดงตอไปน

ขอกาหนดเกยวกบหลกการและวธการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตรมกจะถกบรรจอยเปน

สวนประกอบสวนหนงในมาตรฐานประเภทอน เชนในมาตรฐานรปแบบของการแลกเปลยนขอมล

(เชนในมาตรฐาน SDTS) หรอในมาตรฐานวธการอธบายขอมล (เชน มาตรฐาน OGC) เปนตน

ในขณะทมาตรฐานระหวางประเทศ ISO19113 และ ISO19114 นนเปนมาตรฐานสาหรบหลกการ

และวธการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตรโดยตรง จงมเนอหาครอบคลมประเดนตางๆ ทเกยวของ

ไวคอนขางครบถวนกวา

มาตรฐานบางฉบบยงเนนเฉพาะรายการคณภาพดานความถกตองเชงตาแหนงเทานน เชนมาตรฐาน

ของ FGDC และมาตรฐานของ OGC

มาตรฐาน ISO19113 จะกาหนดหลกการพนฐานและระบรายการคณภาพทหลากหลายคอนขาง

ครบถวนรวมทงมการกาหนดวธการทจะสามารถเพมเตมรายการคณภาพอนๆ อกได ในขณะท

มาตรฐาน OGC กาหนดรายละเอยดของรายการคณภาพดานความถกตองเชงตาแหนงทครอบคลม

ไปถงขอมลคาพกดจากแบบจาลองภาพคซอน สวนมาตรฐานของ FGDC ซงเปนมาตรฐาน

ระดบประเทศ มเนอหาครอบคลมไปถงขอมลหมดควบคมยโอเดตก และกาหนดเกณฑคณภาพขน

ตาไวดวย

จากการวเคราะหลกษณะของประเดนเนอหาเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตร ทไดมการระบไวใน

มาตรฐานฉบบตางๆ สามารถสรปแนวของเนอหาเปน 6 กลมคอ

1) หลกการ ขอบเขตความหมายของคณภาพขอมลภมศาสตร หลกการในการประยกตใชงาน

2) รายการองคประกอบของคณภาพขอมลภมศาสตร นยามและการอธบายความหมาย รวมทง

อาจมตวอยางประกอบคาอธบาย

3) หลกการ แนวคด และแนวทางขนตอนทวไปสาหรบการประเมนคณภาพขอมล

4) รายละเอยดของตวชวด และเทคนควธการตาง ๆ สาหรบการวดรายการคณภาพขอมล

5) เกณฑขนตาของคณภาพขอมลสาหรบรายการคณภาพขอมลแตละรายการ โดยอาจเปนเกณฑ

ขนตาของคณภาพสาหรบการประยกตใชงานขอมลในกรณตาง ๆ

6) รปแบบ วธการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลภมศาสตร


ขอเสนอแนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย ดงน

1. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการ ขอบเขตความหมายของคณภาพขอมล

ภมศาสตร รวมทงรายการและคานยามขององคประกอบของคณภาพขอมลภมศาสตร ใหเกด

ความเขาใจทตรงกนในหมผพฒนาและผใชงานกอนเปนอนดบแรก โดยเหนควรนาเอาเอกสาร

มาตรฐานระหวางประเทศ ISO19113: 2002 มาใชเปนกรอบอางองในการ ประกาศใช

มาตรฐานของประเทศไทย ทงนเนองจากเปนมาตรฐานระหวางประเทศซงพฒนาโดย ISO และ

ประเทศไทยเองกเปนสมาชกของคณะกรรมการเทคนค ISO/TC211 และไดมสวนรวมในการ

พฒนามาตรฐานดงกลาวดวย

2. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการ แนวคด และขนตอนแนวทางในการ

ดาเนนการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตร เปนการสรางขอตกลงเพมเตมในหลกการเกยวกบ

การวดคณภาพขอมล ซงควรจะรวมถงประเดนเรองการเลอกใชแหลงขอมลสาหรบอางองในการ

วดคณภาพของชดขอมล การสมตวอยาง การวดความคลาดเคลอน การเลอกและคานวณ

ตวชวดคณภาพ และการคานวณคาคณภาพรวมจากรายการคณภาพหลายรายการ ซงเอกสาร

มาตรฐาน ISO19114: 2003 ควรถกประกาศใชเพอเปนกรอบอางองในการพฒนามาตรฐาน

ดานนในประเทศไทย รวมถงประเดนเกยวกบการเลอกใชแหลงขอมลอางอง ซง ISO/TC211

ไดประกาศมาตรฐานดานขอกาหนดผลตภณฑขอมล (ISO 19131:Data Product Specifications)

ซงจะตองมการศกษาในรายละเอยดของมาตรฐานขอกาหนดดงกลาวเพอการนามาใชงานตอไป

3. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานทเกยวกบรายการคณภาพขอมลตางๆ ไดแกรายการ

องคประกอบยอยของแตละรายการคณภาพ ประเภทของตวชวดตางๆ ทสามารถนามาใชในการ

อธบายคณภาพขอมลแตละรายการได ทงนโดยการศกษาจากเอกสารมาตรฐานอนๆ ทมการ

ระบรายละเอยดดงกลาวไว เชน มาตรฐานของ OGC มาตรฐานของ FGDC รวมทงเอกสารทาง

วชาการอนๆ เชนตารา บทความทางวชาการ เปนตน

4. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานรปแบบ วธการอธบาย รายงานคณภาพขอมล โดยอาศย

หลกการ วธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 เปนหลก เพอความสอดคลองกบ

หลกการของการอธบายคณภาพขอมลทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19113 และ ISO 19114

5. ศกษาพฒนามาตรฐานเกณฑคณภาพขนตาของขอมลภมศาสตรรายการพนฐานทมการใชงาน

โดยกลมผใชจานวนมาก เชนเกณฑคณภาพขนตาของขอมลแผนทฐานของประเทศไทย

6. ศกษาพฒนามาตรฐานหลกการแนวทางในการกาหนดเกณฑคณภาพของการเลอกใช หรอจดทา

ขอมลภมศาสตรสาหรบการประยกตใชงานดานตาง ๆ


เอกสารอางอง (References)

International Organization for Standardization (ISO) ISO 19113: 2002 (E). ISO 19113 Geographic

information – Quality principles.

สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (2544). รายงานฉบบสมบรณ

โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล จดทาโดยศนยบรการวชาการแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย


ภาคผนวก ก

International Standard ISO 19113 (First Edition 2002-12-01)

(ISO 19113 Geographic Information – Quality …...มาตรฐานหล กการค...

Documents

Transcript of (ISO 19113 Geographic Information – Quality …...มาตรฐานหล กการค...