บทท 9 แนวคดธรรมาภบาลและบรรษทภบาลกบการบรหารองคการ

การบรหารและการจดการในภาครฐและภาคเอกชนไดมการใหความสำาคญกบระบบคณธรรม และจรยธรรม เนองจากการบรหารและการจดการทงในภาครฐและภาคเอกชนประสบกบภาวะวกฤต อนเกดจากการทจรตทระบาดออกไปอยางรวดเรวและกวางขวาง ความไมรบผดชอบตอสงคมหรอ สวนรวม คำานงแตประโยชนของตนเองและพวกพองอนเปนการบรหารจดการทขาดคณธรรมและ จรยธรรม การบรหารจดการทดในภาครฐ(Good Governance)หรอบางทเรยกกนวาธรรมาภบาลนน จะชวยกระตนอยางมากตอการพฒนาและขยายตวของจรยธรรมในทางธรกจ ทงนเพราะความสมพนธ ระหวางภาครฐกบภาคเอกชนมอยอยางใกลชด ภาครฐในฐานะทเปนผควบคมกตกาการดำาเนนงานของ เอกชนยอมมผลตอการเสรมสรางการบรหารจดการทดในวงการธรกจและการยดมนในหลกคณธรรมและ จรยธรรมรวมทงความรบผดชอบทธรกจมตอสงคม ถาการควบคมยอหยอนหรอหนวยงานในภาครฐมสวน รเหนเปนใจกบการทจรตหรอการเอารดเอาเปรยบสงคมและผบรโภคของธรกจเอกชนหรอมการรวมมอ กนระหวางคนในภาครฐกบในภาคเอกชนเพอแสวงหาผลประโยชนอนมชอบแลวจะเปนอปสรรคซงทำาให การเสรมสรางจรยธรรมในการทำาธรกจเปนไปไดลำาบาก ธรรมาภบาล เปนหลกการทนำามาใชบรหารงานในปจจบนอยางแพรหลายดวยเหตเพราะชวย สรางสรรคและสงเสรมองคกรใหมศกยภาพและประสทธภาพ อาท พนกงานตางทำางานอยางซอสตย สจรตและขยนหมนเพยร ทำาใหผลประกอบการขององคกรธรกจนนขยายตว นอกจากนแลวยงทำาให บคคลภายนอกทเกยวของ ศรทธาและเชอมนในองคกรนนๆ อนจะทำาใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง เชน องคกรทโปรงใส ยอมไดรบความไววางใจในการรวมทำาธรกจ รฐบาลทโปรงใสตรวจสอบได ยอมสราง ความเชอมนใหแกนกลงทนและประชาชน ตลอดจนสงผลดตอเสถยรภาพของรฐบาลและ ความเจรญกาวหนาของประเทศ

ความหมายของธรรมาภบาล ธรรมาภบาล หมายถง การบรหารกจการบานเมองและสงคมทด เปนแนวทาง สำาคญในการจดระเบยบใหสงคมรฐ ภาคธรกจเอกชน และภาคประชาชน ซงครอบคลมถง ฝายวชาการ ฝายปฏบตการ ฝายราชการ และฝายธรกจ สามารถอยรวมกนอยางสงบสข มความรรกสามคคและรวมกนเปนพลง กอใหเกดการพฒนาอยางยงยน และเปนสวนเสรม ความเขมแขงหรอสรางภมคมกนแกประเทศ เพอบรรเทาปองกนหรอแกไขเยยวยาภาวะ วกฤต ภยนตรายทหากจะมมาในอนาคต เพราะสงคมจะรสกถงความยตธรรม ความโปรงใส และความมสวนรวม อนเปนคณลกษณะสำาคญของศกดศรความเปนมนษย และการปกครอง แบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข สอดคลองกบความเปนไทย รฐธรรมนญ และกระแสโลกยคปจจบน (ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบ บรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ.2542)

แนวคดเกยวกบการสรางธรรมาภบาล การสงเสรมใหเกดการสรางธรรมาภบาลนน มาจากความรวมมอของทงสถาบนทง ภาครฐ ภาคเอกชน และประชาสงคม บทบาทของรฐทสำาคญนน คอ รฐเปนผมบทบาทใน การวางรากฐาน และรกษากฎระเบยบตาง ๆ การสรางธรรมาภบาลของรฐนนจำาเปนตอง อาศยระบบการจดการภาครฐทมประสทธภาพ มภาระรบผดชอบภายใตกฎหมาย และนโยบายทโปรงใสตรวจสอบได ดงนนจงมความจำาเปนอยางยงทรฐจะตองมการปฏรประบบราชการ เพอปรบปรงระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพ และรบผดชอบภายใตกรอบ ของกฎหมาย ซงจดมงหมายในการสรางธรรมาภบาลของภาครฐนนจะตองพยายามปฏรป การบรหารจดการใหถกตองตามหลกเหตผล และหนาทมระบบความรบผดชอบดานการเงน ทมประสทธภาพมาใช และใหมความโปรงในการปฏบตงาน ยกระดบความชำานาญของ ภาครฐ

ใหมความทนสมย เปนตน สวนบทบาทขององคการภาคเอกชนและบทบาทของ ประชาสงคม ทมตอการสรางธรรมาภบาล คอ การรวมตวกนของสาธารณชนในการตอตาน การทจรตและการประพฤตมชอบ โดยรฐควรมการหามาตรการทจะกระตนใหเกดการ ตระหนกถงการทำาผดจรรยาบรรณ เปนตน

องคประกอบของหลกธรรมาภบาล ธรรมาภบาล ประกอบไปดวยหลกการสำาคญหลายประการ แลวแตวตถประสงคขององคกรทนำามาใช หลกการทมผนำาไปใชเสมอคอ การมสวนรวมของประชาชน การมงฉนทำามต การมสำานกรบผดชอบ ความ โปรงใส การตอบสนอง ประสทธผลและประสทธภาพ ความเทาเทยมกนและการคำานงถงคนทกกลมหรอพห ภาคและการปฏบตตามหลกนตธรรม แตระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการบรหารกจการบานเมองและ สงคมทดนนไดระบไว 6 หลกการดงกลาวมาแลวและกลายเปนหลกการสำาคญทมการนำามาใชในประเทศไทย อยางกวางขวางอยในปจจบนน แตกมคำาถามวาหลกการตางๆนหมายถงอะไร แลวจะทราบไดอยางไรวาม ธรรมาภบาลแลวหรอยง มมากหรอนอย ตองปรบปรงอะไรอกบาง คำาตอบทอาจเปนไปไดกคอการจดทำา ตวชวดเพอผใชจะไดเขาใจและนำาไปใชตรวจสอบตนเองและผอนหรอหนวยงานอนได หลกการตางๆทอธบายการมธรรมาภบาลและการนำาไปประยกตใช ธรรมาภบาลอาจประกอบไปดวย หลกการตางๆมากมายแลวแตผทจะนำาเรองของธรรมาภบาลไปใช และจะใหความสำาคญกบเรองใดมากกวากน และในบรบทของประเทศ บรบทของหนวยงาน หลกการใดจงจะเหมาะสมทสด สำาหรบประเทศไทยแลว เนองจากไดมระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด และพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ทใหความสำาคญกบหลกการ สำาคญ 6 หลกการดงกลาวแลวในทน จงขอนำาเสนอรายละเอยดของการพฒนาดชนวดธรรมาภบาลบนพนฐาน ของหลกการทง 6 หลกการของสถาบนพระปกเกลา (ถวลวด บรกลและคณะ, 2545) ดงตอ

ไปน

1.ดานหลกนตธรรม (Rule of Laws) หลกการสำาคญอนเปนสาระสำาคญของ หลกนตธรรม ประกอบ“ ”ดวย 7 หลกการคอ หลกการ แบงแยกอำานาจ หลกการคมครองสทธและเสรภาพ หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายตลาการและฝาย ปกครอง ความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหา หลกความเปนอสระของผพพากษา หลก ไมมความผด และ ไมมโทษโดยไมมกฎหมาย และ หลกความเปน“ ”กฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ 1.หลกการแบงแยกอำานาจเปนพนฐานทสำาคญของหลกนตธรรม เพราะ หลกการแบงแยกอำานาจเปน หลกทแสดงใหเหนถงการอยรวมกนของการแบงแยกอำานาจการตรวจสอบอำานาจ และการถวงดลอำานาจ 2.หลกการคมครองสทธและเสรภาพ หลกนตธรรมมความเกยวพนกนกบสทธในเสรภาพของบคคล และสทธในความเสมอภาค สทธทงสองประการดงกลาวขางตนถอวาเปนพนฐานของ ศกดศรความเปน มนษย “ ”อนเปนหลกการสำาคญตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ 3.หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายตลาการและฝายปกครอง การใชกฎหมายของฝายตลาการ หรอฝายปกครองทเปนการจำากดสทธ

ของประชาชนมผลมาจากกฎหมายทไดรบความเหนชอบ จากตวแทน ของประชาชน โดย ฝายตลาการจะตองไมพจารณาพพากษาเรองใดเรองหนง ใหแตกตางไปจากบทบญญตของ กฎหมาย ฝายตลาการมความผกพนทจะตองใชกฎหมายอยางเทาเทยมกน ฝายตลาการมความผกพนทจะตอง ใชดลพนจ โดยปราศจากขอบกพรอง 4. หลกความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหา เปนหลกทเรยกรองใหฝายนตบญญตหรอฝายปกครองทออกกฎหมายลำาดบรอง กำาหนดหลกเกณฑในทางกฎหมายใหเปนตามหลกความแนนอนของกฎหมายหลก หามมใหกฎหมายมผลยอนหลง และหลกความพอสมควรแกเหต 5. หลกความอสระของผพพากษา ผพพากษาสามารถทำาภาระหนาทในทางตลาการไดโดยปราศจาก การแทรกแซงใดๆ โดยผพพากษามความผกพนเฉพาะตอกฎหมายและ ทำาการพจารณาพพากษาภายใตมโน ธรรมของตนเทานน โดยวางอยบนพนฐานของความอสระจาก 3 ประการ กลาวคอ ความอสระจากคความ ความอสระจากรฐ และความอสระจากสงคม 6. หลก ไมมความผด และไมมโทษโดยไมมกฎหมาย เมอไมมขอ“ ”บญญตทางกฎหมายใหเปน ความผด แลวจะเอาผดกบบคคลนนๆมได 7. หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ หมายความวา รฐธรรมนญไดรบการยอมรบใหเปน กฎหมายทอยในลำาดบทสงสดในระบบกฎหมายของรฐนน และหากกฎหมายทอยในลำาดบทตำากวาขดหรอแยง กบรฐธรรมนญกฎหมายดงกลาวยอมไมมผลบงคบ

2. หลกดานหลกคณธรรม (Ethics) ประกอบดวยหลกการส คญ 3 หลกการคอหนวยงานปลอดการทจรต หนวยงานปลอดจากการทำาผด วนย และหนวยงานปลอดจากการทำาผดมาตรฐานวชาชพนยมและจรรยาบรรณ องคประกอบของคณธรรม หรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากคอรปชน หรอมคอรปชนนอยลง คอรปชน การฉอราษฎรบงหลวง หรอ corruption โดยรวมหมายถง การทำาใหเสยหาย การทำาลาย หรอการละเมดจรยธรรม ธรรมปฏบตและ

กฎหมาย สำาหรบพษภยของคอรปชนไดสรางความเสยหายและความเดอดรอน และเปนพฤตกรรมทสงผล ในทางลบตอคณธรรมของการบรหารจดการอยางรายแรง เมอพจารณาเรองของคณธรรมจงควรพจารณาเรอง ตอไปน 1.องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการไมปฏบตตามกฎหมาย อยางโจงแจงหรอไมปฏบตตามกฎหมายนอยลง 2. องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตทนอยกวา หรอไมดเทาทกฎหมายกำาหนดหรอปฏบตเชนนนอยลง 3.องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตทมากกวาท กฎหมายกำาหนด หรอปฏบตเชนนนอยลง 4.องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตตามเจตนารมณ ของกฎหมาย แตใชวธการทผดกฎหมายหรอปฏบตเชนนนอยลง สำาหรบการทหนวยงานปลอดจากการทำาผดมาตรฐานวชาชพนยมและจรรยาบรรณนนเปน การกระทำาผดวชาชพนยมไดแก พฤตกรรมทสวนทางหรอขดแยงกบองคประกอบของวชาชพนยมโดย เฉพาะอยาง ยงในประเดนของการมจรรยาบรรณวชาชพ และการประพฤตตามจรรยาบรรณวชาชพ

3. ดานความโปรงใส (Transparency) ประกอบไปดวยหลกการยอย 4 หลกการคอ หนวยงานมความโปรงใสดานโครงสราง หนวยงานม ความโปรงใสดานการใหคณ หนวยงานมความโปรงใสดานการใหโทษ หนวยงานมความโปรงใสดานการ เปดเผยขอมล

1.ความโปรงใสดานโครงสราง ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) มการตรวจสอบภายในทเขมแขง เชน มคณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการสอบสวน เปนตน

2) โปรงใส เหนระบบงานทงหมดไดอยางชดเจน 3) ประชาชนเขามามสวนรวม รบรการทำางาน 4) มเจาหนาทมาดวยระบบคณธรรมมความสามารถสงมาอยใหมมากขน 5) มการตงกรรมการหรอหนวยงานตรวจสอบขนมาใหม 6) มฝายบญชทเขมแขง 2. ความโปรงใสดานใหคณ ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) มคาตอบแทนพเศษในการปฏบตงานเปนผลสำาเรจ 2) มคาตอบแทนเพมสำาหรบการปฏบตงานทมประสทธภาพ 3) มคาตอบแทนพเศษใหกบเจาหนาททซอสตย 4) มมาตรฐานเงนเดอนสงพอเพยงกบคาใชจาย 3. ความโปรงใสดานการใหโทษ ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) มระบบการตรวจสอบทมประสทธภาพ 2) มวธการพจารณาลงโทษผทำาผดอยางยตธรรม 3) มการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตแหงการกระท าผด 4) มระบบการฟองรองผกระทำาผดทมประสทธภาพ 5) หวหนางานลงโทษผทจรตอยางจรงจง 6) มการปรามผสอทจรตใหเลกความพยายามทจรต 7) มกระบวนการยตธรรมทรวดเรว 4. ความโปรงใสดานการเปดเผย ประกอบดวยพฤตการณตอไปน 1) ประชาชนไดเขามารบร การทำางานของคณะกรรมการตรวจสอบ 2) ประชาชนและสอมวลชนมสวนรวมในการจดซอจดหา การใหสมปทานการออกกฎระเบยบ และ ขอบงคบตางๆ 3) ประชาชน สอมวลชน และองคกรพฒนาเอกชน ไดมโอกาสควบคมฝายบรหารโดยวธการตางๆ มากขน 4) มการใชกลมวชาชพภายนอก เขามารวมตรวจสอบ

4. หลกการมสวนรวม (Participation) การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการซงประชาชน หรอผมสวนไดสวนเสยไดมโอกาสแสดง ทศนะ และเขารวมในกจกรรมตางๆ ทมผลตอชวตความเปนอยของประชาชน รวมทงมการนำาความคดเหน ดงกลาวไปประกอบการพจารณากำาหนดนโยบาย และการตดสนใจของรฐ การมสวนรวมของประชาชนเปน กระบวนการสอสารในระบบเปด กลาวคอ เปนการสอสารสองทาง ทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ ซง ประกอบไปดวยการแบงสรรขอมลรวมกนระหวางผมสวนไดสวนเสย และเปนการเสรมสรางความสามคคในสงคม ระดบการใหขอมล เปนระดบตำาสดและเปนวธการทงายทสดของการตดตอสอสารระหวางผวางแผน โครงการกบประชาชน เพอใหขอมลแกประชาชนเกยวกบการตดสนใจของผวางแผนโครงการ และยงเปด โอกาสใหแสดงความคดเหนหรอเขามาเกยวของใดๆ เชน การแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการ และการทำาหนงสอพมพใหขอมลเกยวกบกจกรรมตางๆ หลกการมสวนรวมประกอบไปดวยหลกการสำาคญ 4 หลกการคอ 1.ระดบการใหขอมล เปนระดบตำาสดและเปนวธการทงายทสดของการตดตอสอสารระหวางผ วางแผนโครงการกบประชาชน เพอใหขอมลแกประชาชนเกยวกบการตดสนใจของผวางแผนโครงการ และยงเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนหรอเขามาเกยวของใดๆ เชน การแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการ และการทำาหนงสอพมพใหขอมลเกยวกบกจกรรมตางๆ 2.ระดบการเปดรบความคดเหนจากประชาชน เปนระดบขนทสงกวาระดบแรก กลาวคอ ผวางแผน โครงการเชญชวนใหประชาชนแสดงความคดเหนเพอใหไดขอมลมากขน และประเดนในการประเมนขอด ขอเสยชดเจนยงขน เชน การสำารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบการรเรมโครงการตางๆ และการ บรรยายใหประชาชนฟงเกยวกบโครงการตางๆ แลวขอความคดเหนจากผฟง รวมไปถงการรวมปรกษาหารอ เปนตน 3.ระดบการวางแผนรวมกน และการตดสนใจ เปนระดบขนทสงกวา

การปรกษาหารอ กลาวคอ เปน เรองการมสวนรวมทมขอบเขตกวางมากขน มความรบผดชอบรวมกนในการตดสนใจ และวางแผนเตรยม โครงการ และเตรยมรบผลทจะเกดขนจากการดำาเนนโครงการ ระดบนมกใชในกรณทเปนเรองซบซอนและม ขอโตแยงมาก เชน การใชกลมทปรกษาซงเปนผทรงคณวฒในสาขาตางๆ ทเกยวของ การใชอนญาโตตลาการ เพอปญหาขอขดแยง และการเจรจาเพอหาทางประนประนอมกน เปนตน 4.ระดบการพฒนาศกยภาพในการมสวนรวม สรางความเขาใจใหกบสาธารณชน เปนระดบขนทสงสด ของการมสวนรวม คอเปนระดบทผรบผดชอบโครงการไดตระหนกถงความสำาคญและประโยชนทจะไดรบจาก การมสวนรวมของประชาชนและไดมการพฒนาสมรรถนะหรอขดความสามารถในการมสวนรวมของประชาชน ใหมากขนจนอยในระดบทสามารถมสวนรวมไดอยางเตมท และเกดประโยชนสงสด

5. หลกสำานกรบผดชอบ (Accountability) มความหมายกวางกวาความสามารถในการตอบคำาถามหรออธบายเกยวกบพฤตกรรมไดเทานน ยงรวมถงความรบผดชอบในผลงาน หรอปฏบตหนาทใหบรรลผลตามเปาหมายทกำาหนดไว รวมทงการตอบสนองตอความคาดหวงของสาธารณะ เปนเรองของความพรอมทจะรบผดชอบ ความพรอมทจะถกตรวจสอบได โดยในแงมมของการปฏบตถอวา สำานกรบผดชอบเปนคณสมบตหรอทกษะทบคคลพงแสดงออกเพอเปนเครองชวาไดยอมรบในภาระกจทไดรบมอบหมายและนำาไปปฏบตดวยความรบผดชอบ ประกอบดวยหลกการยอยดงน 1. การมเปาหมายทชดเจน การมเปาหมายชดเจนเปนสงสำาคญสงแรกของระบบสำานกรบผดชอบกลาวคอ องคการจะตองทำาการกำาหนดเปาหมาย วตถประสงคของการปฏบตการสรางวฒนธรรมใหมใหชดเจนวาตองการบรรลอะไรและเมอไรทตองการเหนผลลพธนน 2. ทกคนเปนเจาของรวมกน

จากเปาหมายทไดกำาหนดเอาไว ตองประกาศใหทกคนไดรบรและเกดความเขาใจ ถงสงทตองการบรรลและเงอนไขเวลาทตองการใหเหนผลงาน เปดโอกาสใหทกคนไดเปนเจาของ โครงการสรางวฒนธรรมนรวมกน เพอใหเกดการประสานกำาลงคนรวมใจกนท างาน เพอผลตภาพโดยรวมขององคการ 3. การปฏบตการอยางมประสทธภาพ ความสำาเรจของการสรางวฒนธรรมสำานกรบผดชอบ อยทความสามารถของหนวยงานในการสอสารสรางความเขาใจใหเกดขนในองคการ ผบรหารใหความสนบสนน แนะนำา ทำาการตดสนใจอยางมประสทธภาพและมการประสานงานรวมมอกนทำางานระหวางหนวยงานตางๆในองคการ 4. การจดการพฤตกรรมทไมเออการทำางานอยางไมหยดยง ปจจบนการเปลยนแปลงนบวาเปนเรองปกต และทกครงทมการเปลยนแปลงมกจะมการ ตอตานการเปลยนแปลงเสมอ หนวยงานตองมมาตรการในการจดการกบพฤตกรรมการตอตานการเปลยนแปลงดงกลาวเพอใหทกคนเกดการยอมรบแนวความคดและเทคโนโลยใหมๆ 5. การมแผนการสำารอง สวนประกอบสำาคญขององคการทมลกษณะวฒนธรรมสำานกรบผดชอบ ตองมการวางแผนฟ นฟ ทสามารถสอสารใหทกคนในองคการไดทราบและเขาใจถงแผน และนโยบายของ องคการ และทสำาคญคอ ตองมการกระจายขอมลขาวสารทถกตองสมบรณ อยางเปดเผย 6. การตดตามและประเมนผลการทำางาน องคการจำาเปนตองมการตดตามและประเมนผลการทำางานเปนระยะๆ อยางสมำาเสมอ เพอตรวจสอบดวาผลงานนนเปนไปตามมาตรฐานคณภาพงานทก าหนดไวหรอไม ผลงานทพบวายงไมเปนไปตามมาตรฐานทกำาหนดตองมการดำาเนนการแกไขในทนท ขณะทผลงานทไดมาตรฐานตองไดรบการยอมรบยกยองในองคการ

6. หลกความคมคา (Value for Money) หลกการนคำานงถงประโยชนสงสดแกสวนรวมในการบรหารการ

จดการและการใชทรพยากรทมอยอยางจำากด สงเหลานเปนผลในการปฏบตอนเกดจากการใชหลกธรรมาภบาลนนเอง ประกอบดวย 1. การประหยด 1.1 การทำางานและผลตอบแทนบคลากรเปนไปอยางเหมาะสม 1.2 การไมมความขดแยงเรองผลประโยชน 1.3 การมผลผลตหรอบรการไดมาตรฐาน 1.4 การมการตรวจสอบภายในและการจดทำารายงานการเงน 1.5 การมการใชเงนอยางมประสทธภาพ 2. การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด 2.1 มการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ 2.2 มการพฒนาทรพยากรบคคล 2.3 มการใชผลตอบแทนตามผลงาน 3. ความสามารถในการแขงขน 3.1 การมนโยบายแผน วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย 3.2 การมการเนนผลงานดานบรการ 3.3 การมการประเมนผลการทำางาน 3.4 ผบรหารระดบสงมสภาวะผนำา เมอมหลกการทเปนแนวทางในการสรางธรรมาภบาลแลว หนวยงานทตองการใชหลกการบรหารแนวใหมทมงสรางธรรมาภบาลสามารถประยกตใชไดและวดระดบการมธรรมาภบาลของหนวยงานตนได โดยการเกบรวบรวมขอมลทงจากผใหบรการและผรบบรการ ตลอดจนรวบรวมขอมลทมอยแลวในหนวยงาน ภาพขางลางนเปนตวอยางของการนำาหลกการขางตนไปสรางตวชวดและนำาไปทดสอบจรงในหนวยงาน และสามารถแสดงผลใหเขาใจไดงาย ทำาใหผบรหารสามารถนำาไปปรบปรงแกไขการทำางานของหนวยงานใหมธรรมาภบาลมากขนได

 เปาหมายของธรรมาภบาล

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบ พ.ศ. 2550 ไดสรางระบบบรหารกจการบานเมองทดอนเรยกเปนศพทภาษาองกฤษวา “ good governance” โดยมเปาหมายรวมกนอย 3 ประการ ประกอบดวย

ประการแรก การบรหารมงผลสมฤทธเพอใหการบรหารงานภาครฐ มคณภาพไดมาตรฐานตามทประชาชนตองการ มความโปรงใสในการตดสนใจและในกระบวนการทำางาน ใหประชาชนไดรบขอมลขาวสาร รวมแสดงความคดเหนและมสวนรวมในการทำางาน รวมทงการประหยด มประสทธภาพตอผลงานนนแทนการเนนทำาใหถกตองตามกฎระเบยบและวธการเพยงอยางเดยว

ประการทสอง การปรบเปลยนบทบาทการทำางานของภาครฐ โดยเนนงานในหนาทหลกของภาครฐซงไดแก การกำาหนดนโยบายทมองการณไกลการมบงคบใชกฎหมายทใหความเสมอภาคเปนธรรมและองคการบรหารอยางเปนอสระ มสวนรวมของภาคประชาชนในการดำาเนนการ

ประการทสาม การบรหารแบบพหภาคไดแก การบรหารทใหผมสวนไดเสยเขามามสวนรวมในการกำาหนดเปาหมายตดสนใจ หรอรวมปฏบตงานโดยไมผกขาดหรอรวมศนยอำานาจ

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ไดกำาหนดขอบเขตเปาหมายของคำาวา การบรหารกจการบานเมองทดวา ไดแก การบรหารราชการเพอบรรลเปาหมาย ดงตอไปน

1. เกดประโยชนสขของประชาชน2. เกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ3. มประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกจรฐ4.ไมมขนตอนการปฏบตงานเกนความจำาเปน5. มการปรบปรงภารกจของสวนราชการใหทนตอสถานการณ6. ประชาชนไดรบการอำานวยความสะดวกและไดรบการตอบ

สนองความตองการ7. มการประเมนผลการปฏบตราชการอยางสมำาเสมอ

ลกษณะของธรรมาภบาล ลกษณะเงอนไขของหลกธรรมาภบาล มหลกสำาคญ 6 ประการ ดงน1.หลกการมสวนรวมของสาธารณชน (Public Participation)  กระบวนการทประชาชนมโอกาสและมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจอยางเทาเทยมกน(Equity) ไมวาจะเปนโอกาสในการเขารวมทางตรงหรอทางออม โดยผานกลมผแทนราษฎรทไดรบการเลอกตงจากประชาชนโดยชอบธรรม2.หลกความสจรตและโปรงใส (Honesty and Transparency)  กลไกการบรหารทมความสจรตและโปรงใส ซงรวมถงการมระบบ กตกา และการดำาเนนงานทเปดเผย ตรงไปตรงมา ประชาชนสามารถเขาถงและรบรขอมลขาวสารไดอยางเสร เปนธรรม ถกตอง และมประสทธภาพ ซงหมายถง การทผเกยวของทงหมด ไมวาจะเปนหนวยงานกำากบดแลและประชาชนสามารถตรวจสอบและตดตามผลได3.หลกพนธะความรบผดชอบตอสงคม (Accountability) ความรบผดชอบในบทบาทภาระหนาททมตอสาธารณชน โดยมการจดองคกรหรอการกำาหนดกฎเกณฑทเปนการดำาเนนงานเพอสนองตอบความตองการของกลมตางๆ ในสงคมอยางเปนธรรม ในความหมายน มความหมายทมากกวาความรบผดชอบเฉพาะตอผบงคบบญชาหรอกลมผเปนฐานเสยงทใหการสนบสนนทางการเมอง

4.หลกกลไกการเมองทชอบธรรม (Political Legitimacy)  เปนกลไกทมองคประกอบของรฐบาลหรอผทเขารวมบรหารประเทศทมความชอบธรรม เปนทยอมรบของคนในสงคมโดยสวนรวมไมวาจะโดยแตงตงหรอเลอกตง5.หลกเกณฑทยตธรรมและชดเจน (Fair Legal Framework

and Predictability) กรอบของกฎหมายทยตธรรมและเปนธรรมสำาหรบกลมคนตางๆ ในสงคม ซงกฎเกณฑมการบงคบใชและสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ เปนกฎเกณฑทชด ซงคนในสงคมทกสวนเขาใจ6.หลกประสทธภาพและประสทธผล (Efciency and Effectiveness)  เปนกลไกทมประสทธภาพในการดำาเนนงาน ไมวาจะเปนดานการจดกระบวนการทำางาน การจดองคกร การจดสรรบคลากร และมการใชทรพยากรสาธารณะตางๆ อยางคมคาและเหมาะสม มการดำาเนนการใหสาธารณะทใหผลลพธเปนทนาพอใจ และกระตนการพฒนาของสงคมทกดาน (ดานการเมองสงคมวฒนธรรมและเศรษฐกจ)

การประยกตใชหลกธรรมาภบาลในการบรหาร การบรหารงานในรปแบบของธรรมาภบาลนน จะเนนทการเจรญเตบโตอยางตอเนอง มนคง ไมลมละลาย ไมเสยงตอความเสยหาย พนกงานมความมนใจในองคการวา สามารถปฏบตงานในองคการไดในระยะยาว การนาธรรมาภบาลมาใชในการบรหารนน เพอใหองคการมความนาเชอถอและไดรบการยอมรบจากสงคม ปจจบนการบรหารงานใน ภาครฐไดรบความสนใจจากประชาชนเปนอยางมาก ในเรองของความโปรงใสในการ ดำาเนนงาน ดงนนการนำาหลกธรรมาภบาลมาใชในหนวยงานของรฐ กเพอใหประชาชนเกด ความเชอถอศรทธาวาปญหาตาง ๆ ทเกยวกบการทจรต คอรปชนของหนวยงานภาครฐจะลดลง ซงสงทจาเปนในการบรหารงานของหนวยงานในภาครฐ ไดแก

1. ความรบผดชอบตรวจสอบได ความรบผดชอบ คอ บคคล องคการ และผททาหนาทในการตดสนใจ ซงหนาท เกยวกบการบรหารงานภาครฐ ตองมภาระความรบผดชอบตอสาธารณะเกยวกบการ กระทำา กจกรรม หรอการตดสนใจใด ๆ ซงสงผลกระทบตอสาธารณะ ความรบผดชอบ ทกลาวมา หมายถง การเปดเผยขอมล

การมความยตธรรม ปฏบตตอทกคนดวยความ เสมอภาค และตรวจสอบได โปรงใส และดำาเนนการภายใตกรอบของกฎหมาย2. ความโปรงใส ความโปรงใส หมายถง การตดสนใจและการดาเนนการตาง ๆ อยบนกฎระเบยบ ชดเจน การดาเนนงานของรฐบาลในดานนโยบายตาง ๆ นน สาธารณะชนสามารถ รบทราบ และมความมนใจไดวา การดำาเนนงานของรฐนนมาจากความตงใจในการ ดำาเนนงานเพอใหบรรลผลตามเปาหมายของนโยบาย3. การปราบปราบทจรตและการประพฤตมชอบ การทองคการภาครฐใชอำานาจหนาท หรอการแสวงหาผลประโยชนในทางสวนตว เหลานถอเปนการทจรต และการประพฤตมชอบทงตอองคการภาครฐเองและองคการ ในภาคเอกชน การปรบปรงประสทธภาพในการทางานและการทาใหเกดความโปรงใส รวมไปถงการปฏรประบบราชการจะเปนเครองมอในการปราบปรามการฉอฉล และเสรมสรางธรรมาภบาล 4. การสรางการมสวนรวม การมสวนรวมเปนการเปดโอกาสใหกบประชาชน หรอผทมสวนเกยวของเขามาม บทบาทในการตดสนใจดาเนนนโยบาย มสวนรวมในการควบคมการปฏบตงานของ สถาบน การมสวนรวมจะกอใหเกดกระบวนการตรวจสอบ และเรยกรองในกรณทเกด ความสงสยในกระบวนการดำาเนนงานของรฐไดเปนอยางด5. การมกฎหมายทเขมแขง ธรรมาภบาลมพนฐานการดำาเนนการอยบนกรอบของกฎหมายโดยไมเลอกปฏบต มการใหความเสมอภาคเทาเทยม และเปนธรรมกบทกฝาย มกฎหมายทเขมแขง มการระบการลงโทษทชดเจน และมผลบงคบใชไดจะเปนสงทชวยพฒนาระบบการปกครอง เพอปองกนการละเมดหรอฝาฝน การมระบบกฎหมายทดจะสงเสรมการปกครองตาม หลกนตธรรม6. การตอบสนองททนการ ธรรมาภบาล หมายถง การใหการตอบสนองททนการตอผมสวน

เกยวของทกฝาย ในเวลาททนการ7. ความเหนชอบรวมกน สงคมทประกอบดวยบคคลทมความคดเหนแตกตางกนไป ธรรมาภบาลจะทาหนาท เปนตวกลางในการประสานความตองการทแตกตาง ใหอยบนพนฐานของประโยชนสวนรวมและขององคการเปนหลก 8. ประสทธภาพและประสทธผล ประสทธภาพและประสทธผลในหลกธรรมาภบาลนน ตองการใหมการใชทรพยากรตาง ๆ ใหเกดประโยชนสงสดและคมคา9. ความเสมอภาคและความเกยวของ หลกธรรมาภบาลจะเนนใหบคลากรทกคนในองคการ รสกมสวนรวมหรอรสกเปนสวนหนงกบองคการ บคคลสามารถมสวนเกยวของในกจกรรมหลกทจะชวยสรางความ เตบโตใหกบหนวยงาน

แนวทางปฏบตตามหลก ธรรมาภบาล“ ”

ธรรมาภบาลมความเกยวของกบธรกจอยางชดเจน เพราะหลกทง 6 ประการ สามารถนำามาแปรเปนวธปฏบตสำาหรบองคกร เพราะเมอองคกรมการปฏบตทดตอพนกงาน พนกงานกมความสขมขวญและกำาลงใจในการทำางาน สงผลใหพนกงานทกคนรกและทมเทในการทำางาน และพรอมมสวนรวมในความกาวหนาของบรษท ดงนน การนำาธรรมภบาลมาใชเปนแนวทางในการบรหารงาน จงมความสำาคญและจำาเปนตอความสำาเรจขององคกรทกประเภททกระดบ 1. การสรางธรรมาภบาลใหเกดขนทกระดบจะทำาใหเกดการพฒนาทยงยนโดยมคนเปนศนยกลางอยางแทจรง ทำาใหสงคมไทยเปนสงคมเสถยรภาพ พฒนา และอยรวมกนอยางสนตสข สรางความเขมแขงใหประชาคมและเพมการมสวนรวม 2.เปนหลกการพนฐานในการสรางความเปนธรรมในสงคมเอาผลประโยชนใหกบคนทกระดบไมวาคนรวยหรอคนจนในเรองการมงานทำา การ

มรายได การพฒนาทเทาเทยมกน และการมคณภาพชวตทดขน 3.ธรรมาภบาลชวยลดบรรเทาหรอแกปญหาถงแมปญหาทเกดขนจะมความรนแรงกยงชวยลดหรอบรรเทาความรนแรงลงไป และปญหาทไมรนแรงกอาจจะไมเกดขนอก อกทงทำาใหสงคมมความเขมแขงทกดาน ทงทางคณคาและจตสำานกทางสงคม การเมอง 4.ธรรมาภบาลจะชวยลดปญหาการฉอราษฎรบงหลวงและสงเสรมใหคนมความซอสตยสจต 5.ธรรมาภบาลเปนแนวคดทเกอหนนสงคมประชาธปไตยจะทำาใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจ และมการตรวจสอบการทำางานของรฐโดยประชาชนและองคกรทเกยวของ 6.ธรรมาภบาลจะชวยใหระบบบรหารของรฐมความยตธรรม เปนทนาเชอถอทงในและตางประเทศ 7.ธรรมาภบาลเปนแนวทางสำาคญในการจดระเบยบใหสงคมทงภาครฐ ภาคธรกจเอกชนและภาคประชาชน สามารถอยรวมกนอยางสงบสขมความรรกสามคคและรวมกนเปนพลง กอใหเกดการพฒนาอยางยงยน และเปนสวนเสรมสรางความเขมแขงหรอสรางภมคมกนแกประเทศ

ความสำาเรจในการสรางระบบธรรมาภบาล ในการนำาหลกธรรมาภบาลไปใชในการบรหารจดการทงภาครฐ และภาคเอกชน เพอใหเกดผลสำาเรจหนวยงานตองดำาเนนการ  ดงน 1. ตองรวมมอกนบรหารกจการบานเมองและสงคมไทยใหดยงขน หมายถง ทกภาคในสงคม ไดแก ภาครฐ ภาคธรกจเอกชน และภาคประชาชน ตองรวมมอกนบรหารกจการบานเมองและสงคมไทยใหดยงขนๆ ไป 2. ตองดำาเนนการอยางตอเนอง หมายถง การบรหารกจการบานเมองและสงคมทดตองดำาเนนการอยางตอเนอง โดยมปจจยสำาคญ คอ ผนำาและเจาหนาททกคนทตองเขาใจมจตสำานก เหนความจำาเปนและความสำาคญของการดำาเนนการในเรองน

3. หลกการและวธการใชอำานาจ หมายถง กระบวนการสราง การบรหารกจการบานเมอง และสงคมทดในสงคมใดๆ ขนอยกบวธการใชอำานาจ ซงแบงออกเปนสองสวน คอ ผใชอำานาจและผถกใชอำานาจหากทงสองผายพอใจในวธการบรหารกนการบานเมองและสงคม ยอมหมายความวา สงคมนนมการบรหารจดการบานเมองและสงคมทด 4. ดำาเนนการใหเปนไปตามองคประกอบ องคประกอบการสรางระบบบรหารกจการบานเมอง และสงคมทดม 4 ประการ คอ

ความเชอของผมอำานาจวาอำานาจสามารถแบงปนได กลไกการแบงปนอำานาจ กลไกการคานอำานาจ ระบบการตรวจสอบการใชอำานาจและการคานอำานาจ

 ประโยชนของธรรมาภบาล ประโยชนของธรรมาภบาล แยกออกตามลกษณะองคกรได 2 ประเภท คอ1. ประโยชนของธรรมาภบาลตอภาครฐ หลกธรรมาภบาลจงถอเปนหลกพนฐานในการปกครองผใตบงคบบญชาในการบรหารจดการเพราะจะชวยใหสามารถบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงทำาใหพนกงานทกคนมความสขในการทำางาน และยงชวยสรางขวญและกำาลงใจทด พรอมปฏบตหนาทตามทตนไดรบมอบหมายอยางเตมกำาลงความสามารถ ซงจะสงผลดโดยรวมกบการดำาเนนงานใหเจรญกาวหนาตอไปไดอกในอนาคต หลกธรรมาภบาลมประโยชนตอภาครฐ2. ประโยชนของธรรมาภบาลตอภาคธรกจ หลกธรรมาภบาลจงถอเปนหลกพนฐานในการปกครองผใตบงคบบญชาทผประกอบการ SMEs ไทยจำาเปนอยางยงทจะตองนำาใชในการบรหารจดการ เพราะจะชวยใหสามารถบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ

อกทงยงทำาใหพนกงานทกคนมความสขในการทำางาน และยงชวยสรางขวญและกำาลงใจทดพรอมปฏบตหนาทตามทตนไดรบมอบหมายอยางเตมกำาบงความสามารถ ซงจะสงผลดโดยรวมกบการดำาเนนงานใหเจรญกาวหนาตอไปไดอกในอนาคต โดยสงทสงผลตอกจการธรกจ SMEs ไทยจากการนำาหลกธรรมาภบาลไปใชในกจการ

ความหมายของบรรษทภบาล "บรรษทภบาล" มาจากคำาวา "บรรษท" ทหมายถง บรษท หรอ องคกร และคำาวา "ภบาล" มาจากคำาวา "อภบาล" ทแปลวา ดแลรกษาไมใหตกลงไปในทางทเสอมเสยหาย เมอนำาคำาสองคำานมารวมกนจะไดความหมายวา "บรษทหรอองคกรทดแลกจการ ไมใหตกลงไปในทางทเสอมเสยหาย" หรอ "การกำากบดแลกจการ" (Corporate Governance) ใหองคการ บรรลเปาหมายทตองการ คอ การเตบโตทยงยน 1. สามารถสรางกำาไร 2. มเสถยรภาพและความโปรงใส 3. เจรญเตบโต 4. เผอแผตอสงคม ซงเปน แนวคดและกระบวนการทองคกรพงปฏบต กรอบแนวคดการกำากบดแลกจการจะมสวนปลกยอยแตกตางไปตามรปแบบของการจดตงองคกร เชน บรษทมหาชน บรษทเอกชน หรอ แมแต SMEs ตางกมรปแบบการกำากบดแลกจการทแตกตางกนตามกลมของผมสวนไดเสยนอกจากนการกำาากบดแลกจการในประเภทอตสาหกรรมทตางกน กมกจะมรายละเอยดปลกยอยทแตกตางกนตามลกษณะของความเสยงทเกดขนจากการดำาเนนธรกจ

ตามความหมายของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย "บรรษทภบาล" หรอ "การกำากบดแลกจการ" คอ "ระบบทจดใหมโครงสรางและกระบวนการของความสมพนธระหวางคณะกรรมการ ฝายจดการ และผถอ

หนเพอสรางความสามารถในการแขงขนนำาไปสความเจรญเตบโตและเพมมลคาใหกบผถอหนในระยะยาว" การกำากบดแล กจการทดมความสำาคญตอบรษทจดทะเบยน โดยแสดงใหเหนถงการมระบบบรหารจดการทม ประสทธภาพ โปรงใส ตรวจสอบได ซงชวยสรางความเชอมนและความมนใจตอผถอหน ผลงทน ผมสวนไดเสย และผทเกยวของทกฝายจงกลาวไดวาการกำากบดแลกจการทดเปนเครองมอเพอเพมมลคาและสงเสรมการเตบโตอยางยงยนของ บรษท ดงนน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยจงไดเสนอหลกการกำากบดแลกจการทด 15 ขอ ใหแกบรษทจดทะเบยนใชเปนแนวทางปฏบตในขนเรมแรกและกำาหนดใหบรษทจดทะเบยนทกบรษทตองเปดเผยการปฏบตตามหลกการกำากบดแลกจการทด 15 ขอ ตอมา ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยไดปรบปรงหลกการ 15 ขอเปน "หลกการกำากบดแลกจการทดสำาหรบบรษทจดทะเบยน ป2549" เพอเปนแนวทางใหบรษทจดทะเบยน โดยให เรมรายงานการปฏบตตงแตขอมลประจำาป 2550 เปนตนไป

หลกการกำากบดแลกจการทดสำาหรบบรษทจดทะเบยน ป 2549 แบงเนอหาเปน 5 หมวดดงน

1. สทธของผถอหน กำาหนดสทธขนพนฐานของผถอหน ไดแก การซอขายหรอโอนหน การมสวนแบงในกำาไรของกจการ การไดรบขาวสารขอมลของกจการอยางเพยงพอ การเขารวมประชมเพอ ใชสทธออกเสยงในทประชมผถอหนเพอแตงตงหรอถอดถอนกรรมการ แตงตงผสอบบญช และ เรองทมผลกระทบตอบรษท ทงน ผถอหนมสทธในความเปนเจาของโดยควบคมบรษทผานการ แตงตงคณะกรรมการใหทำาหนาทแทนตนและมสทธในการตดสนใจเกยวกบการเปลยนแปลงทสำาคญของบรษท

2. การปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน สรางความมนใจใหกบผถอ

หนวาคณะกรรมการและ ฝายจดการจะดแลใหการใชเงนของผถอหนเปนไปอยางเหมาะสม เปนปจจยสำาคญตอความมนใจ ในการลงทนกบบรษท คณะกรรมการควรกำากบดแลใหผถอหนไดรบการปฏบต

3. และปกปองสทธขนพนฐานทไดกลาวไวแลวในขอ (1) อยางเทาเทยมกน

4. บทบาทของผมสวนไดเสยในระบบการกำากบดแลกจการมผมสวนไดเสยหลายกลมดวยกนทสำาคญ ไดแก ลกคา พนกงาน คคา ผถอหน หรอผลงทน เจาหน และชมชนทบรษทตงอย สงคม หรอภาครฐ กลมผมสวนไดเสยอน ไดแก คแขง และผสอบบญชอสระ เปนตน ผมสวนไดเสย เหลาน ควรไดรบการดแลจากบรษทตามสทธทมตามกฎหมายทเกยวของ คณะกรรมการควร พจารณาใหมกระบวนการสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางบรษทกบผมสวนไดเสยในการสราง ความมงคง ความมนคงทางการเงนและความยงยนของกจการ

5. การเปดเผยขอมลและความโปรงใส คณะกรรมการควรดแลใหบรษทเปดเผยขอมลสำาคญทเกยวของกบบรษททงขอมลทางการเงนและขอมลทมใชขอมลทางการเงนอยางถกตองครบถวน ทนเวลา โปรงใส ผานชองทางทเขาถงขอมลไดงาย มความเทาเทยมกนและนาเชอถอ คณภาพของรายงานทางการเงนเปนอกเรองทผถอหนและบคคลภายนอกใหความสำาคญ คณะกรรมการจงควรมนใจวา ขอมลทแสดงในรายงานทางการเงนมความถกตองเปนไปตามมาตรฐานการบญช ทรบรองโดยทวไป และผานการตรวจสอบจากผสอบบญชทเปนอสระ

6. ความรบผดชอบของคณะกรรมการ คณะกรรมการควรมภาวะผนำาวสยทศนและมความเปนอสระในการตดสนใจเพอประโยชนสงสดของบรษทและผถอหนโดยรวมคณะกรรมการควรจดใหมระบบแบงแยกบทบาทหนาทความรบผดชอบระหวางคณะกรรมการและฝายจดการทชดเจนและดแลใหบรษทมระบบงานทใหความเชอมนไดวากจกรรม

ตางๆของบรษทไดดำาเนนไปในลกษณะทถกตองตามกฎหมายและมจรยธรรม ในขณะทคณะกรรมการควรประกอบดวยกรรมการทมคณสมบตหลากหลาย ทงในดานทกษะ ประสบการณ ความสามารถเฉพาะดานทเปนประโยชนกบบรษท รวมทงการอทศเวลาและความพยายามในการปฏบตหนาท เพอเสรมสรางใหบรษทมคณะกรรมการทเขมแขง

หลกการกำากบดแลกจการทดสำาหรบบรษทจดทะเบยน ป 2549

เปนเพยงขอเสนอแนะวาคณะกรรมการและความเกยวเนองสมพนธกนผมสวนไดสวนเสยทกกลมขององคกรผมสวนไดสวนเสยพงไดรบการปฏบตอยางอยางเปนธรรมควรนำาหลกการฉบบนไปปฏบตใหไดมากทสดโดยอาจปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพการณของแตละบรษท หรอชแจงขอขดของททำาใหไมสามารถปฏบตตามหลกการดงกลาวไดพรอมเหตผลหรอมาตรการทดแทนทบรษทนำามาใช บรรษทภบาล หรอ การกำากบดแลกจการ เปนแนวคดและกระบวนการหรอขอพงปฏบตขององคกรท ไดรบการยอมรบในระดบสากล องคกรเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Cooperation and Development: OECD) ไดใหค าจ ากดความของ "การก ากบดแลกจการ" วาเปน "ชดความสมพนธระหวางคณะกรรมการ ฝายจดการของบรษท ผถอหน และผมสวนไดเสยอนๆ และยงหมาย รวมถงโครงสรางการบรหาร และควบคมการด าเนนงาน และการตดตามผลการด าเนนงาน เพอใหบรษทสามารถ บรรลถงเปา

หมายทตงไว" หลกการกำากบดแลกจการของ OECD มจดมงหมายในการเปนกรอบอางองในการพจารณาและกำาหนดกรอบโครงสรางของกฎหมายและระเบยบทเกยวของกบการกำากบดแลกจการในประเทศของตนโดยคำานงถงสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม กฎหมาย และวฒนธรรม การกำากบดแลกจการของ OECD ม หลกการสำาคญ 6 เรอง ไดแก

1. การสรางความมนใจในการมกรอบโครงสรางของการกำากบดแลกจการทมประสทธผล โดยมงสรางเสรมใหตลาดทนมความโปรงใสและเปนตลาดทนทมประสทธภาพคำานงถง ผลกระทบทอาจมตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ มงสรางความนาเชอถอของ ตลาดทน และสรางสงจงใจทผมสวนรวมในตลาดทนในขณะทเงอนไข หลกเกณฑและขอบงคบของกฎหมาย ซงมผลตอวธการปฏบตในการกำากบดแลกจการตองมความสอดคลองกบหลกของกฎหมาย มความโปรงใสและใชบงคบได

2. สทธของผถอหนและบทบาทหนาททสำาคญของผเปนเจาของโดยมงปกปองคมครองและ สงเสรมการใชสทธของผถอหน ทงสทธพนฐานของผถอหน และการใหผถอหนมสทธทจะเขารวมในการตดสนใจ หรอไดรบทราบถงผลของการตดสนใจของบรษททเกยวกบการ เปลยนแปลงในปจจยพนฐานของบรษท รวมถงกระบวนการใดๆ ทบรษทจดใหผถอหนบางราย มอำานาจในการควบคมกจการมากกวาสดสวนการถอครองหนทผถอหนนนมอย บรษท ควรเปดเผยขอมลดงกลาวใหผถอหนทกรายทราบ และการซอขายหลกทรพยเพอ วตถประสงคในการเขามอำานาจควบคมการดำาเนนกจการของบรษทไมควรถกจำากดดวยกฎเกณฑใดๆแตตองมกระบวนการทมประสทธภาพและโปรงใส

3. การปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน การปฏบตตอผถอหนทกรายมความเทาเทยมกน ไมวาจะเปนผถอหนรายยอย หรอผถอหนทเปนชาวตางชาตและผถอหนทกรายควรมโอกาส ทจะไดรบการ

ชดเชยอยางเหมาะสม ในกรณทสทธของความเปนผถอหนของตนถกละเมด

4. บทบาทของผมสวนไดเสยในการกำากบดแลกจการ โดยใหความสำาาคญตอสทธของผมสวน ไดเสย ทงทเปนไปตามขอบงคบของกฎหมาย หรอโดยการตกลงรวมกน ควรกระตนใหเกดความรวมมอกนทงสองฝาย คอ ระหวางบรษทและผมสวนไดเสยในการสรางความมงคง สรางงาน และสรางความยงยนของบรษทบนฐานะการเงนทมนคง

5. การเปดเผยขอมลและความโปรงใส ขอมลขาวสารทมนยสำาคญของบรษทจะมการเปดเผยอยางถกตอง ครบถวน และตรงตอเวลาทกำาหนดไวซงขอมลขาวสารทมนยสำาคญนน รวมถง ฐานะทางการเงน ผลการดำาเนนงานการเปนเจาของและกระบวนการของการกำากบดแลกจการของบรษท

6. ความรบผดชอบของคณะกรรมการบรษท โดยมการกำาหนดแนวทางของกลยทธในการ ดำาเนนงาน วางระบบทมประสทธภาพในการตดตามและวดผลการบรหารจดการของคณะผบรหารโดยคณะกรรมการบรษท และมคณะกรรมการบรษททมความรบผดรบชอบตอผล ของการปฏบตหนาทของตน (Accountability) ทงตอบรษทและตอผถอหน

นอกจากบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยทมกจะเปนกลมแรกทควรตองมการปฏบตตาหลกการ กำากบดแลกจการทดเนองจากบรษทจดทะเบยนใชเงนทนสวนหนงจากประชาชน และเพอใหตลาดหลกทรพยเปน ทนาลงทนแลว รฐบาลไดกำาหนดใหรฐวสาหกจนำาหลกการกำากบดแลกจการทดไปปฏบตดวยเพราะรฐวสาหกจเปน หนวยงานของภาครฐทมบทบาทสำาคญตอเศรษฐกจและการพฒนาของประเทศ ดงนน เพอเปนการเสรมสรางและจดใหมระบบการบรหารจดการทดในรฐวสาหกจ กระทรวงการ

คลง โดยสำานกงานคณะกรรมการนโยบาย รฐวสาหกจจงไดดำาเนนการปรบปรงหลกการและแนวทางการกำากบดแลทดในรฐวสาหกจโดยเทยบเคยงกบหลกการกำากบดแลกจการทดในรฐวสาหกจของ OECD ป2548 (OECD Guidelines on Corporate Governance of State-Owned Enterprises 2005) และหลกการกำากบดแลกจการทดสำาหรบบรษทจดทะเบยน ป2549 ของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยเพอใหหลกการและแนวทางการกำากบดแลทดในรฐวสาหกจมความเปนสากลและรฐวสาหกจสามารถนำาไปใชในทางปฏบตใหเกดประสทธภาพมากยงขนดวยความสำาคญดงกลาว คณะรฐมนตรจงไดใหความเหนชอบ หลก“การและแนวทางการกำากบดแลทดในรฐวสาหกจป2552” ตามท คณะกรรมการกำากบนโยบายดานรฐวสาหกจเสนอ เพอใหรฐวสาหกจถอปฏบตตอไปทงนสาระสำาคญของหลกการและแนวทางการกำากบดแลทดในรฐวสาหกจป2552

หลกการและแนวทางการกำากบดแลทดในรฐวสาหกจป2552 ประกอบดวย 6 หมวด คอ

1.การดำาเนนการของภาครฐในฐานะเจาของ โดยตองกำาหนดแนวนโยบายของผถอหนภาครฐของรฐวสาหกจทชดเจน กรรมการรฐวสาหกจและผบรหารสงสดควรยดแนวนโยบายของผถอหนภาครฐของรฐวสาหกจ เพอใชเปนแนวทางในการกำาหนดยทธศาสตรในการพฒนา รฐวสาหกจและเผยแพรแนวทางการพฒนาตอสาธารณชน ในขณะทภาครฐควรใหอสระในการดำาเนนงานแกคณะกรรมการรฐวสาหกจและไมควรเขาไปแทรกแซงการบรหารงานประจำา

2. สทธและความเทาเทยมกนของเจาของกจการ/ผถอหน เจาของกจการ/ผถอหนมสทธรวม ในความเปนเจาของ โดยควบคมรฐวสาหกจผานกระบวนแตงตงคณะกรรมการทมหลกเกณฑ การสรรหาอยางโปรงใสเพอทำาหนาทแทนตนกรรมการทไดรบการแตง

ตงจะตองเปนกรรมการในรฐวสาหกจไมเกน 3 แหง หากแตงตงอดตผบรหารสงสดของรฐวสาหกจนนเปน กรรมการรฐวสาหกจ ควรพนจากตำาแหนงแลวอยางนอย 1 ป ในขณะทเจาของกจการ/ผถอ หนทกคนควรมโอกาสและไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนโดยมสทธไดรบขอมล สารสนเทศอยางเพยงพอและทนเวลาเพอการตดสนใจทมประสทธผล

3.ความรบผดชอบของคณะกรรมการ ควรจดใหมยทธศาสตรการพฒนาองคกรทสอดคลองกบแนวนโยบายของผถอหนภาครฐของรฐวสาหกจและตดตามกำากบใหมการดำาเนนงานใหบรรลวตถประสงค คณะกรรมการรฐวสาหกจควรกำาหนดวสยทศนของกจการ และมความ รบผดชอบตอการปฏบตงานของฝายจดการ โดยควรตดตามผลการดำาเนนงานของฝาย จดการใหมการปฏบตตามแผนงานทกำาหนดไวอยางสมำาเสมอ คณะกรรมการรฐวสาหกจควร จดใหมจรรยาบรรณของรฐวสาหกจทเปนลายลกษณอกษร และทบทวน/ปรบปรง จรรยาบรรณดงกลาวใหทนสมยเปนประจำาและควรมมาตรการปองกนกรณทกรรมการและผบรหารใชขอมลภายในเพอหาผลประโยชนใหแกตนเองหรอผอนในทางมชอบ

4. บทบาทของผมสวนไดสวนเสย ควรไดรบการดแลจากรฐวสาหกจตามสทธทมตามกฎหมาย ทเกยวของ และคณะกรรมการรฐวสาหกจควรกำาหนดนโยบายในการดแลสงแวดลอมและสงคมอยางชดเจนโดยกำาหนดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในกรณทรฐวสาหกจมการดำาเนนโครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม สขภาพอนามย คณภาพชวต หรอสวนไดสวนเสยอนใดทเกยวของกบชมชนหรอทองถน

5. การเปดเผยขอมลสารสนเทศและความโปรงใส คณะกรรมการรฐวสาหกจควรจดใหมหนวยงานหรอผรบผดชอบงานสอสารกบบคคลภายนอก เพอสอสารกบผลงทนและผทเกยวของอยางเทาเทยมและเปนธรรมดแลใหมการเปดเผยขอมลสารสนเทศสำาคญท

เกยวของกบรฐวสาหกจทงขอมลสารสนเทศทางการเงนและทไมใชทางการเงนอยางถกตอง เชอถอไดครบถวน เพยงพอ สมำาเสมอและทนเวลา นอกจากนควรจดใหมคณะกรรมการ ตรวจสอบ และหนวยงานบรหารความเสยงเพอจดทำารายงานประเมนผลความเสยง

6. จรรยาบรรณคณะกรรมการควรจดใหมแนวทางปฏบตเกยวกบจรรยาบรรณ เพอใหกรรมการ ผบรหาร ฝายจดการ และพนกงานทกคน ไดทราบและน าไปใชปฏบตอยาง เครงครด โดยครอบคลมถงจรรยาบรรณของผบรหารทมตอเจาของกจการ/ผถอหนพนกงาน ลกคาและประชาชนคคาและ/หรอเจาหนและ/หรอลกหนคแขงทางการคาสงคมสวนรวมและจรรยาบรรณของพนกงานตลอดจนจรรยาบรรณของเจาของ

หลกบรรษทภบาลทดสำาหรบ SMEs บรรษทภบาลหรอการกำากบดแลกจการทดสำาหรบ SMEs เปนกระบวนการกจกรรม หรอ กลไกทกระทำาเพอใหเกดการจดการทดในธรกจ เพอเปนการเสรมสรางและจดใหมระบบการบรหารจดการทดในวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม(SMEs) จงไดเทยบเคยงกบหลกการกำากบดแลกจการทดสำาหรบบรษทจดทะเบยน ป2549 ของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และปรบใชเปนแนวทางการก ากบดแลทดสำาหรบ SMEsหลกบรรษทภบาลทดสำาหรบ SMEs ประกอบดวยหลก 4 ประการ ไดแก 1. หลกการมสวนรวม เปดโอกาสใหผมสวนไดเสยของบรษท มสวนรวมรบร รวมคด รวมเสนอความเหน และมสทธทจะเขารวมในการตดสนใจหรอไดรบทราบถงผลของการตดสนใจของบรษททเกยวกบการเปลยนแปลงในปจจยพนฐานของบรษท สงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางบรษทกบผมสวนไดเสยใน

การสรางความมงคง ความมนคงทางการเงน และความยงยนของธรกจ และเปดเผยขอมลสำาคญทเกยวของใหผมสวนไดเสยไดรบทราบอยางเพยงพอเพอสรางการมสวนรวม2. หลกความถกตอง ปฏบตตามกฎหมาย กฎขอบงคบตางๆ อยางถกตอง เครงครด ไมขดแยง ลวงละเมดและฝาฝน และควรออกขอบงคบตางๆ ของบรษทใหทนสมยและเปนธรรม ตลอดจนสรางคานยมทดของบรษทบนพนฐานความถกตองดงาม บรษทควรใหผมสวนไดเสยไดรบสทธทพงมพงไดอยางยตธรรม กลมใดกลมหนงไมควรมอภสทธเหนอกลมอน ในอนทจะทำาใหไดรบผลประโยชนเกนปกต หรอมการเคลอนยายผลประโยชนของกลมบคคลหนงไปยงกลมอนๆ อยางไมยตธรรม3. หลกความโปรงใส บรษทตองโปรงใสและตรวจสอบได ทงในดานการดำาเนนงานและการเปดเผยขอมล ซงไมไดหมายความถงแคการเปดเผยขอมลหรอไมเปดเผยขอมลเทานน แตหมายถงความถกตองของขอมลและระยะเวลาทเปดเผยดวยเพราะการเปดเผยขอมลทไมถกตอง จงใจบดเบอนขอมล หรอการเปดเผยขอมลทถกตองแตเปดเผยออกมาในระยะเวลาทไมเหมาะสม ยอมสามารถสรางความเสยหายใหเกดขนกบผทเกยวของในการนำาขอมลดงกลาวไปใชตอ นอกจากน บรษทยงควรเปดโอกาสใหบคคลท ภายในและภายนอกกจการธรกจ’สามารถตรวจสอบซงกนและกนได4. หลกความรบผดชอบ บรษทควรกำาหนดแนวการดำาเนนงานในการบรหารจดการธรกจและวธปฏบตตอผบรโภคหรอผรบบรการในดานตางๆ ในขณะทผบรหารตองตระหนกและมความรบผดชอบตอภาระหนาท ผลการดำาเนนงานตามแนวทางและเปาหมายทไดตงไว และควรมกระบวนการจดการกบความเสยงตางๆ ทอาจจะเกดขนไดรวมถงปญหาสาธารณะและภาระความรบผดชอบตอชมชนทบรษทตงอยและสงแวดลอม

ทอาจเปนผลมาจากการดำาเนนธรกจ

องคประกอบของบรรษทภบาลโครงสรางและกระบวนการ- โครงสรางในองคการ เชน คณะกรรมการบรษท- โครงสรางจากภาครฐ เชน รฐบาล รฐสภา ฯลฯ - กระบวนการ เชน การประเมนผล การจงใจ ฯลฯ

จรยธรรมและคณธรรม- ความรบผดชอบ - ความเทยงธรรม - ความมงมนในการพฒนา - ความซอสตย

ความสามารถและภมปญญา - การนำาความรสรางทกษะ ใหเกดความชำานาญ

วตถประสงคการมบรรษทภบาล - เพมศกยภาพในการสรางสมรรถนะการแขงขน - เพมโอกาสในการเขาสตลาดทนของโลก - เพมโอกาสในการเสาะหาพนธมตรทางธรกจได งายขนและเปน

พนธมตรทมบรรษทภบาลทดผมสวนไดเสยกบองคกรธรกจ - ผถอหน - คณะกรรมการบรษท - ผบรหาร - พนกงาน - เจาหน - รฐบาล

การสรางบรรษทภบาลทด- ความเขาใจทถกตอง- ความคดทถกตอง

- ความทมเททถกตอง- การกระทำาทถกตอง- การควบคม- การประเมนและการปรบแกทถกตอง

 ลกษณะบรรษทภบาลทดและไมด

ด ไมด- บคลากรมความสามารถ - การทำางานเปนทม - ความเปนผนำา - วญญาณความเปนเจาของ - ประสบการณทเพยงพอ - มทกษะในงาน

- การแยกอำานาจไมชดเจน - มผลประโยชนทขดกน - ออกคาสงไมมเหตผลรองรบ - วฒนธรรมองคการไมม - ความภกดองคการมระดบตำา

ฯลฯ

หลกการบรรษทภบาลทดของ OECD องคกรความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา

1. นโยบายดานบรรษทภบาล2. สทธของผถอหน3. การปฎบตตอผถอหนอยางเทาเทยม4. บทบาทของผเกยวของกบบรษท5. การเปดเผยขอมล6. บทบาทและความรบผดชอบของกรมการบรษท

ปจจยสำาคญสความสำาเรจของการกำากบดแลกจการทด1. ความเขาใจในกระบวนการจดการทมประสทธภาพและประสทธผล

2. วฒนธรรมองคกร3. หลกการและวธปฎบต ซงเรมจากสามารถทำาไดงายกอน (ปรง

ปรง,พฒนา)4. ความรวมมอจากผถอหน กรรมการฝายจดการและพนกงานทก

ระดบ

สรป

ธรรมาภบาล ในการนำาแนวคดธรรมาภบาลมาใชในการบรหารองคการนน ในปจจบนภาครฐไดนำาแนวคดธรรมภบาลมาใชในการบรหารองคการมากขน เนองจาก องคการทมการนำาหลกธรรมาภบาลมาใชจะเปนองคการทเจรญเตบโตอยางตอเนอง และไดรบการยอมรบจากสงคม ไดรบความสนใจจากประชาชนเปนอยางมาก ประชาชนเกดความเชอถอศรทธาวาปญหาตางๆ ในการทำางานของภาครฐจะลดลง เชน ปญหาเกยวกบการทจรต ซงหลกธรรมาภบาลทนำามาใชในการบรหารงานในองคการ ไดแก เจาหนาทรฐมความรบผดชอบตอสาธารณะมากขน มความโปรงใสในการทำางานเพอปองกนการทจรต มการเปดโอกาสใหหลายภาคสวนมสวนรวมมากขน และมความเสมอภาคเทาเทยมกน บรรษทภบาล หลงการบรรษทภบาลเปนเเนวทางการปฎบตพนฐานในการประกอบธรกจทชดเจนถกตองการมหลกบรรษทภบาลเปรยบเสมอนมบานท

เเขงเเรงจากหลกการปฎบตตามหลกกฎหมายอยางถกตองโดยม2 หลกสำาคญคอ1.หลกการมสวนรวม2.หลกการโปรงใส

อางอง

https://sites.google.com/site/aujutaratsisungnone/neuxha/bth-thi-5-hlak-thr-rmaphi-bal-ni-xngkhkr

http://lumsai.go.th/public/news_upload/backend/files_7_1.pdf

https://www.igpthai.org/CGSME/file/corporate%20governance%20for%20SMEs%20V1.0..pdf

https://www.slideshare.net/rungnapasawaddee/4-39089184

หลกบรรษทภบาล.(ออนไลน)www.igpthai.org.(30.08.2562)

ธรรมาภบาล.(ออนไลน)www.correct.go.th.(30.08.2562)