Seda Akerman

Psikolojik danışma; kişisel, sosyal, eğitimsel ve mesleki konularda kişilerin amaçlarını belirleme, karar verme, varolan problemlerini çözme ve benzeri konularda -tarafsız, kişilik haklarına saygılı, güven ve gizliliğe önem veren eğitimli danışmanlardan yardım aldığı bir gelişim sürecidir.

Psikolojik danışmaya başvuran kişiler zayıf karakterli değil, gerçekte yaşamlarından ve kendilerinden sorumlu olduğunun farkında olan ve varolan problemleri, yaşadıkları zorlukları çözmek için ilk adımı atmış kişilerdir.

Danışman, problemlerinizi nasıl çözeceğiniz konusunda size öğüt veren kişi değildir. O, danışma süreci içinde sizin koyduğunuz hedeflere ulaşmanız, çeşitli konularda sağlıklı karar vermeniz veya problemlerinizi çözmeniz konusunda size yardımcı olan kişidir.

Tabiki, Danışarak, problemler hemen ortadan kalkmadığı gibi, danışman da elinde sihirli değnek olan bir kişi değildir.

1.Muharrem Kepçeoğlu’na göre;

Psikolojik danışmayı 4 başlık halinde ele almıştır:

- Yapılanma- Problemi ortaya koyma- Çözüm için gerekenleri

ortaya koyma- Sonuçlandırma

2. Gerard Egan’a göre;

Üç aşamalı danışma modeli-Problemin aydınlatılması-Amaçlar oluşturma-Harekete geçme

İlk aşama olan yapılanma sürecinde; amaç danışanı bilgilendirmedir. Bu bilgiler danışmanın rolü ve yapabileceği yardımın nitelikleri, danışanın danışma süreci ile ilgili görevlerini ve danışma oluşumunun kurallarını içerir.

Danışanın yanlış ve gerçekçi olmayan beklentilerini ortadan kaldırmak amaçlanır.

Danışanın, danışma isteğini belirtmesi beklenir. Danışman etkili bir dinleyicidir. Bu durumda ortamı, rahatça konuşabilecek duruma getirerek, güveni ve yakınlaşmayı sağlamak danışmanın görevidir. Danışanın elini sıkıp adı ile seslenerek oturacağı yeri göstermeli, danışana nazik davranmalıdır. Böylece danışman, danışana kendisiyle , ilgilenmeye hazır olduğunu göstermiş olur.

Danışman tarafından oluşturulan güven verici ortamda danışan problemini anlatmaya ve problemin etrafındaki duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışır.

Danışman , danışanı ustalıkla dinlemeyi ve onun kendisini anlamasına yardımcı olmayı sürdürür.

Danışan, problemini gerçekçi bir gözle anlamaya başlamıştır.

Bu aşamada, problemi çözmeye yönelik alternatiflerden birini tercih etme ve karar verme süreci yaşanır.

Burada kararı verecek olan kişi danışanın kendisidir. Danışman ise sadece kolaylaştırıcı rolü üstlenir.

Danışanın sorununu niteliği, içeriği anlaşılmaya çalışılmakta ve çıkarılmaktadır. Bu ilişkide istenen davranışlar; danışanın kendini anlaması ve olduğu gibi kabul etmesidir. Danışandan istenmeyen davranışlar ise, çevrenin beklentilerine körü körüne boyun eğme; öz doğasını, benliğini yadsımasıdır.Danışan zorlandığı şeyin ne olduğunu anladıkça, düşüncelerini söylemeyi, duygularını ele almayı öğrendikçe gelişim gerçekleşir.

Alınan kararların uygulamaya konulması ve sonuçların değerlendirilmesi de psikolojik danışmanın bir parçasıdır.

Alınan kararlar , bir sonraki görüşmeye kadarki yapılacaklar için olabileceği gibi danışma sürecinin sonunda varılmak istenen hedefe yönelik de olabilir.

Bu aşamada danışana deneyimlerini somut bir şekilde keşfetmesi ve aydınlatması için bazı danışmanlık becerileri kullanır. Bu beceriler:•Aktif katılım•Dinleme•İçerik ve duyguları yansıtma•Soru sorma

Aktif katılımlı görüşmelerde, merkezde danışan vardır. Danışman kişi, yönlendirici, yol gösterici bir rehber olarak görev yapar.

Konu, bir soru, bir konu ya da olay olarak ortaya konur ve alternatif tezler ileri sürülür.

Burada danışanın aklına takılan her soruyu sorabilmesine imkan tanımak son derece önemlidir.

İyi bir dinleyici;1. Sürekli göz teması kurar.2. Karşısındaki kişinin sözel veya davranışsal mesajlarını iyi değerlendirir.3. Sabırlıdır ve konuşan kişinin sözünü kesmemeye özen gösterir.4. Karşısındaki kişinin yanıtlarına sözel ve davranışsal yanıtlar verebilir.

5. Karşısındaki kişinin anlattıklarını sorular sorarak daha ayrıntılı anlamaya çalışır.6. Konuşulan konuyu özetler ve kendi cümleleriyle doğru şekilde ifade edebilir.7. Karşısındaki kişi ile empati kurabilir.8. Karşısındaki kişinin konuşmasını ilgiyle dinler.9. Dinlemek istediğini ve ilgilendiğini karşı tarafa hissettirir.10. Eleştiri yapmaz ve yargılayıcı değildir.11. Açık görüşlüdür.

İçerik Yansıtması: Destek alan, içinde bulunduğu durumun nasıl oluştuğunu kavratma kaygısı ile bir dizi olayı peş peşe aktarır. Destekleyen ise; uygun boşluklarda araya girerek olanları anladığını ve dinlemeye devam ettiğini içerik yansıtıcı tepkilerle karşıdakine bildirir. Bu geri bildirimler anlatılan olayın eylemsel örgüsü ile ilgilidir.

Duygu Yansıtması: Destek alanın kendini ifade edişine eşlik eden duyguları yakalamak ve ona göstermek olarak özetlenebilir. Bahsettiği olay onda öfke yaratmış ise öfkeyi, üzüntü ise üzüntüyü algıladığımızı ona yansıtmaktır. Bu tür yansıtma eylemi, duygusal olarak onun yanında ve ona dönük oluşumuzun ifadesidir ve katılımcı- devam ettirici bir tepkidir.

AÇIK UÇLU SORULAR TERCİH EDİLMELİ

YÖNLENDİRİCİ SORULARDAN KAÇINILMALI

GEREKSİZ VE RAHATSIZ EDİCİ SORULARDAN KAÇINILMALI

Danışanın problemini net olarak anlamasını ve problemine uygun amaçlara yönelmesini sağlamak gerekir.

Danışmanlık becerileri ile birlikte; duyguların açıklanması, kendini açma ve gerçeklerle yüzleşme becerileri de devreye girer.

Danışman, danışana hangi hedefleri başarabileceği konusunda yardımcı olur.

Danışanın belirlediği amaçların gerçekleşmesi için yapılacak planlar ve bu planları nasıl uygulayacağı konusunda tartışılır.

Yaratıcılık, beyin fırtınası ve cesaretlendirme gibi beceriler burada devreye girer.

3 aşamalı yardım modeli; pragmatik bir anlayışa sahiptir.

Sadece klinik danışmalar için değil; aynı zamanda sağlık, sosyal hizmetler ve yönetim için de geçerli olduğunu belirtmiştir.