Guidance_paper_for_spray_polyurethane_foam__NL_

Arbo-werkboek voor het

verantwoord aanbrengen

van spray-polyurethaan-

schuim (SPF)

8 november 2011 – PU Europe

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 3

Inhoudsopgave

Termenlijst .......................................................................................................................................................................5

Hoofdstuk 1 Scope van dit werkboek ...........................................................................................................................6

Hoofdstuk 2 Overzicht spray-polyurethaanschuim (SPF) ................................................................................................7

Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF ..............................................................................8

3.1 Geformuleerd polyol (A-component) ...............................................................................................10 3.1.1 Polyolen ..............................................................................................................................10 3.1.2 Katalysatoren ......................................................................................................................10 3.1.3 Schuimmiddelen ..................................................................................................................11 3.1.4 Vlamvertragers ....................................................................................................................12 3.1.5 Oppervlakte-actieve stoffen ..................................................................................................12

3.2 PMDI (B-component) .....................................................................................................................12 3.3 Coatings, primers en organische oplosmiddelen ...............................................................................13 3.4 Stof ..............................................................................................................................................14 3.5 Heringebruikneming ......................................................................................................................14

Hoofdstuk 4 Communicatie over gevaren ...................................................................................................................15

4.1 Stickers en andere waarschuwingsvormen ......................................................................................15 4.2 Veiligheidsinformatieblad (MSDS) ...................................................................................................16 4.3 Training en informatie voor medewerkers ........................................................................................17

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk ....................................................................................................................18

5.1 Werkmethoden .............................................................................................................................18 5.1.1 Voorbereiding van het terrein................................................................................................19 5.1.2 Handreikingen voor gebruikers .............................................................................................20 5.1.3 Opslag en behandeling chemische stoffen .............................................................................21 5.1.4 Aanbrengen van SPF ................................................................................................................23 5.1.5 Knippen en snijden ..............................................................................................................23 5.1.6 Coaten en primen ................................................................................................................24 5.1.7 Reiniging en onderhoud van de apparatuur ............................................................................24

Arbo-werkboek voor het

verantwoord aanbrengen

van spray-polyurethaan-

schuim (SPF)

5.1.8 Omgaan met morsingen .......................................................................................................24 5.1.9 Afvoer van SPF-chemicaliën ..................................................................................................26

5.2 Bescherming van veiligheid en gezondheid ......................................................................................26 5.2.1 Evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) .........................................................27

5.2.1.1 Beschermende kleding .............................................................................................285.2.1.2 Handschoenen .........................................................................................................285.2.1.3 Oog- en gezichtsbescherming ...................................................................................295.2.1.4 Ademhalingsbescherming .........................................................................................29

5.2.1.4.1 Luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR) .........................................305.2.1.4.2 Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen ...................................315.2.1.4.3 Onafhankelijke adembescherming (SAR) en persluchtmaskers (SCBA) .......31

5.2.2 Zorg voor en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) ...................................32

Hoofdstuk 6 Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF .....................................................................................33

6.1 Gevaren met elektriciteit ................................................................................................................33 6.2 Besloten ruimtes ...........................................................................................................................34 6.3 Drukapparatuur .............................................................................................................................34 6.4 Loop- en werkoppervlakken ...........................................................................................................35 6.5 Lawaai op het werk .......................................................................................................................35 6.6 Thermische belasting .....................................................................................................................35

Hoofdstuk 7 Brandpreventie tijdens de bouw .............................................................................................................37

7.1 Beleidsverklaring door PU Europe ...................................................................................................37 7.2 Goed werken in de praktijk ............................................................................................................37 7.3 Opdrachtnemers die werkzaamheden bij hoge temperaturen uitvoeren .............................................38 7.4 Het sprayen van dikke lagen ..........................................................................................................39

BIJLAGE A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s – Occupational Exposure Limits) ............................40

BIJLAGE B Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim.......................................47

BIJLAGE C-1 Communicatie over gevaren – snelle veiligheidsindicaties .........................................................................49

BIJLAGE C-2 Goed werken in de praktijk – Werkmethoden en voorbereiding van het terrein ..........................................50

BIJLAGE C-3 Opslag en behandeling – Opslag en behandeling van chemische stoffen ....................................................51

BIJLAGE C-4 PPE – Persoonlijke beschermingsmiddelen ...............................................................................................52

BIJLAGE C-5 SPF & Brandveiligheid – Brandpreventie tijdens de bouw ..........................................................................53

Erkenning en vrijwaring van de American Chemistry Council / Disclaimer ..................................54


Termenlijst Pagina 5

Geformuleerd polyol Ook bekend onder de naam A-component, is een polyolharssysteem dat bestaat uit een mengsel

van chemicaliën die tot verschillende klassen behoren

Katalysator Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol; dit bevordert de reactie tussen zichzelf en de

PMDI-component

MSDS Het veiligheidsinformatieblad of MSDS (Material Safety Data Sheet) bevat belangrijke informatie

over chemische producten, zoals mogelijke risico’s en veiligheidsmaatregelen

Oppervlakte-actieve Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol, reguleren deze de celstructuur van het schuim

stoffen

PMDI PMDI, ook bekend onder de naam B-component, is een afkorting van polymerisch methyleen

difenyl di-isocyanaat

Polyolen Primair component in het polyolharssysteem (A-component)

PPE Persoonlijke beschermingsmiddelen, of PPE (Personal Protective Equipment), zijn bedoeld om de

medewerker te beschermen tegen blootstelling aan het chemische product

SAR Onafhankelijke adembescherming, of SAR (Supplied Air Respirator), bestaat uit een

ademhalingsapparaat dat verse lucht aanvoert naar de werkplek, rechtstreeks van een bron

buitenshuis

Schuimmiddel Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol; dit veroorzaakt de uitzetting van het schuim na

de reactie tussen geformuleerd polyol en de PMDI

Vlamvertragers Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol, beïnvloeden deze het brandgedrag van het

uiteindelijke schuim

Pagina 6Hoofdstuk 1

Scope van dit werkboek

Dit werkboek biedt richtlijnen voor vaklieden en assistenten die spray-polyurethaanschuim (SPF) van professionele kwaliteit

aanbrengen, hetzij aan de binnenzijde, hetzij aan de buitenzijde van gebouwen. Hoewel er op de bouwplaats ook gebruik

gemaakt kan worden van andere SPF-producten (zoals bijvoorbeeld 1-componentenschuim (OCF) en 2-componentenkits

onder lage druk), richt dit werkboek zich niet in de eerste plaats hierop. Wanneer in dit werkboek verwezen wordt naar ‘SPF-

chemicaliën’, worden hiermee de chemische componenten bedoeld die gebruikt worden in SPF van professionele kwaliteit,

aangebracht onder hoge druk. Op een bouwplaats waar spray-schuim wordt aangebracht, kunnen ook andere chemicaliën,

coatings en solventen gebruikt worden; enkele veelgebruikte stoffen zullen in dit werkboek ook aan de orde komen.

Dit werkboek richt zich op de Arbo-aspecten van werkzaamheden waarbij spray-schuim wordt aangebracht, waaronder de

eerste beoordeling van het terrein, handreikingen voor gebruikers, voorbereiding van het terrein, opslag en behandeling van

SPF-chemicaliën, het aanbrengen van SPF, knippen en snijden, coaten en primen van het schuimoppervlak, schoonmaken van

het terrein, omgaan met morsingen, afvoer van SPF-chemicaliën, en heringebruikneming.

Pagina 7

Overzicht van spray-polyurethaanschuim (SPF)

Spray-polyurethaanschuim (SPF) wordt gevormd door middel van een exothermische (waarbij warmte vrijkomt) chemische

reactie tussen ongeveer gelijke hoeveelheden van een polyol-mengsel (geformuleerd polyol of A-component) en polymerisch

methyleen difenyl di-isocyanaat (PMDI of B-component). Binnen enkele seconden na het aanbrengen is het schuim-oppervlak

al niet kleverig meer.

Het geformuleerde polyol (A-component) is een mengsel van polyolen en andere chemische stoffen die een specifieke rol

spelen in het reactieproces of belangrijke kenmerken geven aan het uiteindelijke isolatieschuim. Deze chemische stoffen

kunnen katalysatoren zijn, schuimmiddelen, vlamvertragers of oppervlakte-actieve stoffen.

Het isocyanaat-component (B-component) dat gebruikt wordt, is PMDI (4,4’ methyleen difenyl di-isocyanaat), wat beschouwd

wordt als een risicofactor, omdat het ademhalings- en huidproblemen kan veroorzaken.

Maar informatie over de chemische stoffen is te vinden in de betreffende technische en veiligheidsinformatiebladen van

de leverancier van het schuim. Deze informatie dient te allen tijde beschikbaar te zijn voor de vaklieden die het product

aanbrengen.

Hoofdstuk 2

Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

Ademhalingstoestellen of maskers met volledige positieve luchttoevoer, alsook andere persoonlijke beschermingsmiddelen

(PPE) zijn vereist om blootstelling aan dampen, aërosols en deeltjes van PMDI en andere chemicaliën tijdens het aanbrengen

van het spray-schuim en de vervolghandelingen te minimaliseren. Afhankelijk van de kenmerken van het schuim, waaronder

de samenstelling van polyol, de warmte die vrijkomt tijdens de exothermische reactie, en de omgevingsfactoren zoals

temperatuur en luchtvochtigheid, kan het tussen de 23 en 72 uur duren voordat het schuim volledig is uitgehard (d.w.z.

totdat de optimale fysieke eigenschappen van het schuim zijn bereikt). Vanwege deze variatie is het belangrijk om de

aanwijzingen van de fabrikant met betrekking tot de tijdsduur tussen het aanbrengen van de lagen in acht te nemen.

Het mogelijke risico van blootstelling aan een chemische stof hangt af van verschillende factoren, zoals de plaats van

binnendringen, de dosering, de frequentie, de duur van de blootstelling en de gevoeligheid en de sensibilisering van de

persoon in kwestie. Het binnendringen vindt bij SPF-chemicaliën normaal gesproken plaats via de ademhaling, rechtstreeks

huidcontact of contact met de ogen. Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden met de chemische stof zelf of via

daarmee vervuilde artikelen, instrumenten of persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). En wanneer iemand na het werken

met chemische stoffen eet, drinkt of rookt zonder eerst de handen te wassen, kan het ook gebeuren dat de stof via de

mond ingenomen wordt. De dosering heeft betrekking op de hoeveelheid chemische stof die het lichaam binnendringt. De

chemische stof kan pas een negatief effect opleveren wanneer het lichaam wordt binnengedrongen. Andere belangrijke

overwegingen zijn de frequentie en de duur van de blootstelling. Hoe lang duurde de blootstelling? Hoe vaak heeft de

blootstelling zich voorgedaan? Een reactie hangt ook af van de mate waarin iemand gevoelig is voor de chemische stof, of

gevoelig is geworden. Dit laatste wordt sensibilisering genoemd; dit houdt een allergische reactie in, waarbij een persoon

gevoeliger wordt voor blootstelling aan steeds lagere concentraties van een bepaalde chemische stof.

Het is belangrijk te voorkomen dat SPF-chemicaliën ingeademd worden of in aanraking komen met huid of ogen.

Hoofdstuk 3 Pagina 8


Met betrekking tot blootstelling via inademing hebben de bevoegde nationale overheidsinstanties of andere relevante

nationale instellingen van de EU-lidstaten voor diverse chemicaliën grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL,

Occupational Exposure Limits) opgesteld. De limieten kunnen van land tot land verschillen. Richtlijnen zijn opgesteld door de

Europese Commissie door de Advisory Committee for Safety, Hygiene, and Health Protection at Work (ACSHH) en de Scientific

Committee on Occupational Exposure Limits (SCOEL). Deze limieten betreffen de luchtconcentraties die volgens deze

expertise-organisaties acceptabel zijn voor blootstelling van gezonde werknemers en omvatten tijdgewogen gemiddelden

(TWA) voor de duur van een volledige werkdag alsook kortdurende blootstellingslimieten (STEL). Extra informatie over de

grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling zijn te vinden in Bijlage A van dit werkboek.

Over het algemeen kan gesteld worden dat wanneer een werknemer de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling

overschrijdt, de werkgever stappen dient te ondernemen om blootstelling te beheersen en te verminderen. Voorbeelden van

beheersing zijn technische maatregelen zoals ventilatiesystemen, werkmethoden, luchtkwaliteitsbewaking, het aanbieden en

onderhouden van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) om blootstelling te voorkomen, training en medisch toezicht.

Werknemers kunnen tijdens de volgende werkzaamheden blootstaan aan SPF-chemicaliën via de lucht:

> behandeling van SPF-chemicaliën voordat het werk begint,

> aanbrengen van SPF,

> knippen, snijden en vormen van SPF na het aanbrengen,

> reiniging en onderhoud van apparatuur, en

> omgaan met morsingen.

Gedurende de uitvoer van deze taken dient de werkomgeving zodanig afgeschermd te zijn dat alleen bevoegd personeel

toegang heeft en bovendien dat dit personeel naar behoren op de hoogte is gebracht van de risico’s van blootstelling aan SPF.

Chemicaliën, en gebruik maakt van de geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Neem contact op met uw leverancier

voor informatie wanneer vaklieden, assistenten, overig personeel en gebruikers het betreffende werkgebied weer mogen betreden.

Hoofdstuk 3Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

Let op: in dit werkboek worden

niet behandeld de chronische

gezondheidsrisico’s die zich op de

werkplek kunnen voordoen met SPF-

chemicaliën of andere chemicaliën,

coatings of oplosmiddelen.

De termen ‘acuut’ en ‘chronisch’ worden

meestal gebruikt om onderscheid te

maken tussen effecten op basis van

ernst of duur. ‘Acute’ effecten doen

zich meestal snel voor na een korte

blootstelling en zijn slechts van korte duur.

‘Chronische’ effecten doen zich meestal

voor na een langdurige blootstelling en

zijn van langere duur. Raadpleeg het

veiligheidsinformatieblad (MSDS) van

de fabrikant voor meer informatie over

mogelijk chronische gezondheidsrisico’s.

Scope of Workbook

This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane

foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to

1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the

primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are

used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam

application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site

assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,

coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.


De volgende paragrafen handelen over chemische substanties die u tegen kunt komen tijdens het aanbrengen van SPF.

3.1 Geformuleerd polyol (A-component)

Geformuleerd polyol, ook bekend onder de naam A-component, is een polyolharssysteem dat gewoonlijk bestaat uit een

mengsel van chemicaliën die tot verschillende klassen behoren. Deze omvatten de polyolen – de hoofdingrediënten – en

kleinere hoeveelheden amines en/of metaalkatalysatoren, schuimmiddelen, oppervlakte-actieve stoffen en vlamvertragers.

Geformuleerd polyol (A-component) kan een grote variatie aan chemische stoffen bevatten.

Te lange blootstelling via inademing van geformuleerd polyol (A-component) kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken, met

als gevolg hoesten, keelpijn of een loopneus. Blootstelling aan sommige katalysatordampen kan het zicht tijdelijk onscherp of

wazig maken. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) van de betreffende chemische stoffen voor meer inormatie.

Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden tijdens het gehele werk wanneer de mogelijkheid bestaat om in contact te

komen met SPF-chemicaliën of zaken die vervuild zijn met SPF-chemicaliën, zoals artikelen, gereedschappen, instrumenten of

persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Voor de meeste geformuleerde polyol (A-component) chemicaliën kan contact met

de huid of ogen met A-component (polyol) chemicaliën irritatie tot gevolg hebben en kan leiden tot sensibilisering van de huid.

3.1.1 Polyolen

Polyolen zijn de primaire componenten in geformuleerd polyol (A-component). Polyolen zijn polyfunctionele alcoholen met

een lage dampdruk en lage toxiciteit met betrekking tot alle wegen via welke deze stoffen het lichaam binnen kunnen

dringen. Ze kunnen echter de ogen, de huid en de luchtwegen irriteren wanneer de blootstelling hoog is, vooral tijdens het

aanbrengen van het spray-schuim. Polyolen reageren met PMDI (B-component) chemicaliën om polyurethaan te vormen.

3.1.2 Katalysatoren

Katalysatoren bevorderen de reactie tussen geformuleerd polyol (A-component) en de PMDI (B-component), en helpen de

polyurethaanschuimcellen bij het ontwikkelen van voldoende sterkte om hun structuur te behouden en in elkaar zakken en


vervorming te voorkomen; ook helpen ze bij het completeren van de reactie: de uitharding van het gespoten schuim. De

meeste katalysatoren die in SPF gebruikt worden, vinden hun basis in amines, terwijl sommige verbindingen gebruik maken

van metaalkatalysatoren.

Te lange blootstelling aan lucht gedragen concentraties van amine-katalysatoren kunnen de luchtwegen, de huid en de ogen

irriteren. Inademing kan een omkeerbaar effect tot gevolg hebben dat zich uit als een ‘blauwe waas’ voor de ogen. Wanneer de

blootstelling wordt beëindigd, keert het zicht geleidelijk terug. Wanneer dit binnen een paar uur niet het geval is, dient u een arts

te raadplegen. Amines worden verkregen uit ammoniak en zijn vaak herkenbaar aan hun typische ammoniak/visachtige geur.

Metaalkatalysatoren kunnen, indien aanwezig, opgenomen worden via de huid, met hoofdpijn en/of misselijkheid als

gevolg. Deze verbindingen kunnen ook de ogen, de huid en de luchtwegen irriteren. Langdurig contact met de huid kan

huidaandoeningen tot gevolg hebben. Veel metaalkatalysatoren die toegepast worden in geformuleerd polyol (A-component)

hebben geen grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling.

3.1.3 Schuimmiddelen

Voor geformuleerd polyol (A-component) kan gebruik gemaakt worden van chemische (reactieve) schuimmiddelen, fysische

schuimmiddelen, of een combinatie van beide soorten schuimmiddelen.

Een chemisch schuimmiddel reageert met een andere stof om een gas te vormen. Water wordt in een formule vaak toegepast

als een chemisch schuimmiddel. Het reageert met PMDI om kooldioxide te vormen.

Fysische schuimmiddelen worden verdampt door de hitte van de polyurethaanreactie. Fluorkoolwaterstoffen (HFC’s) worden

vaak gebruikt als fysisch schuimmiddel. HFC kan in contact met huid en ogen irritatie veroorzaken. Te lange blootstelling aan

lucht gedragen concentraties van HFC kunnen de luchtwegen irriteren of het centrale zenuwstelsel aantasten, en in sommige

gevallen een onregelmatige hartslag veroorzaken.

Als grote hoeveelheden schuimmiddelen in een afgesloten ruimte worden vrijgegeven, kan dit zuurstof verdringen waardoor

een zuurstofarme en gevaarlijke atmosfeer ontstaat. Omdat schuimmiddelen echter slechts een klein percentage SPF

bevatten, ligt het niet voor de hand dat een zuurstofarme atmosfeer ontstaat.



3.1.4 Vlamvertragers

Vlamvertragers veranderen de eigenschappen van het schuim en zorgen voor een grotere brandwerendheid van het uitgeharde schuim.

Te lange chemische blootstelling aan vlamvertragers kan de luchtwegen irriteren en rechtstreeks contact met vlamvertragers

kan de ogen en huid irriteren. Er zijn vlamvertragers in verschillende klassen en met verschillende toxicologische profielen,

zodat u altijd het veiligheidsinformatieblad (MSDS) dient te raadplegen.

3.1.5 Oppervlakte-actieve stoffen

Oppervlakte-actieve stoffen omvatten siliconen polymeren die normaal gesproken een lage toxiciteit hebben met betrekking tot alle

wegen via welke deze stoffen het lichaam binnen kunnen dringen. Sommige oppervlakte-actieve stoffen kunnen lichte irritaties aan de

ogen, de huid en de luchtwegen veroorzaken. Voor deze stoffen zijn geen grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling vastgesteld.

3.2 PMDI (B-component)

PMDI (B-component) is reactief en reacties kunnen zich voordoen na onjuiste menging met water, zuren, anorganische

basische stoffen (zoals natriumhydroxide), ammoniak, metaalzouten, oxideringsmiddelen (zoals bleek en chloor) of polyolen.

Te lange blootstelling via inademing kan veroorzaken:

> irritatie van neus, keel en longen, met als gevolg een loopneus, keelpijn, hoesten, benauwdheid op de borst,

kortademigheid, en

> sensibilisering van de luchtwegen, met symptomen als benauwdheid, kortademigheid, hoesten en/of een

piepende ademhaling.

Sensibilisering voor PMDI (B-component) houdt een allergische reactie in, waarbij een persoon gevoeliger wordt voor

blootstelling aan steeds lagere concentraties van een bepaalde chemische stof, zelfs lager dan de concentraties die voor de

meeste mensen als veilig gelden. Let erop dat vroegtijdige herkenning van sensibilisering en de onmiddellijke en afdoende

eliminatie van blootstelling essentieel is om het risico van langetermijnproblemen met de luchtwegen voor werknemers die





overgevoelig zijn geraakt te minimaliseren. Personen die gesensibiliseerd zijn voor SPF-chemicaliën dienen ander

werk aangeboden te krijgen dan de taken waarbij blootstelling aan SPF-chemicaliën mogelijk is.

PMDI (B-component) chemicaliën hebben een muffe geur, maar vanwege de relatief hoge geurdrempel kunnen de meeste

mensen PMDI (B-component) chemicaliën niet waarnemen wanneer deze in toegestane concentraties – met betrekking tot de

van toepassing zijnde grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling – aanwezig zijn. In de praktijk kunt u ervan uitgaan

dat wanneer u PMDI kunt ruiken (muffe geur), u waarschijnlijk de grenswaarden voor blootstelling hebt

overschreden. Wanneer tijdens het werk een muffe geur te ruiken is, dient u de werkomgeving te verlaten en de technische

maatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te controleren om een te hoge blootstelling te voorkomen. Voor

meer informatie over de precieze grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor PMDI refereren wij naar Bijlage A.

Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden tijdens de applicatie, wanneer de mogelijkheid bestaat om in contact te komen

met PMDI (B-component) chemicaliën of zaken die vervuild zijn met PMDI (B-component) chemicaliën, zoals artikelen,

gereedschappen, instrumenten of persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Contact met de huid kan 1) irritatie en

2) sensibilisering (een allergische reactie) tot gevolg hebben. Symptomen kunnen onder andere zijn: roodheid, jeuk, zwelling

en uitslag. Contact met de huid kan ook leiden tot sensibilisering van de luchtwegen (astma). Contact met de ogen kan zich

uiten in roodheid van de ogen of tranende, prikkende of gezwollen ogen.

3.3 Coatings, primers en organische oplosmiddelen

Diverse coatings kunnen in schuimtoepassingen gebruikt worden om het polyurethaanschuim te beschermen tegen fysieke schade

of blootstelling aan ultraviolette (UV) straling. Voorbeelden zijn materialen op basis van acryl, butyl, siliconen, polyureum en

polyurethaan. Veel dak-coatings bevatten organische oplosmiddelen zoals tolueen, petroleumdestillaten, xyleen, methylethylketon,

nafta bestemd voor vernis- en verffabrikanten (VM&P-nafta) en n-butylacetaat. Daarbij kunnen oplosmiddelen gebruikt worden om

het oppervlak waar het spray-schuim op aangebracht wordt voor te behandelen, of na het aanbrengen te reinigen.

Contact tussen de huid en organische oplosmiddelen kunnen ontvetting en uitdroging veroorzaken of barstjes in de huid.

Verschillende organische oplosmiddelen worden gemakkelijk door de huid opgenomen en kunnen ook ingeademd worden. Een

te hoge blootstelling aan organische oplosmiddelen kan hoofdpijn en misselijkheid veroorzaken, en een zeer hoge blootstelling

braken, soms zelfs gevolgd door bewusteloosheid. Raadpleeg het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie met

betrekking tot de coatings, primers en oplosmiddelen waar u mee werkt.

3.4 Stof

Stof kan zich gedurende alle stadia van het bouwproces voordoen. Zorg ervoor dat stof gedurende het gehele bouwproject

netjes opgeruimd wordt. Naast de ademhalingsmoeilijkheden die kunnen optreden bij blootstelling aan stofdeeltjes in de

lucht, kan veel stof ook beperkt zicht en gevaar om uit te glijden opleveren.

Bekijk zorgvuldig de noodzaak voor het dragen van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) tijdens het werken met

SPF-chemicaliën indien er mogelijk blootstelling aan stof plaatsvindt na het aanbrengen van het spray-schuim en voordat het

schuim volledig is uitgehard. Deze omvatten vooral ademhalingsbescherming om te voorkomen dat de stof ingeademd wordt,

beschermende kleding en handschoenen om het risico van contact met de huid te verkleinen, en oog- en gezichtsbescherming

om het risico op contact met de ogen te verminderen. Hoewel SPF normaal gesproken binnen één uur na aanbrengen al

voor 90% is uitgehard en minimaal 90% van zijn optimale fysieke eigenschappen heeft bereikt, kan het, afhankelijk van de

omgevingstemperatuur, nog eens tussen de 23 en 72 uur duren voordat het schuim volledig is uitgehard. Raadpleeg het

veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie met betrekking tot de SPF-chemicaliën waar u mee werkt.

3.5 Heringebruikneming

Heringebruikneming door bewoners en gebruikers zonder dat persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn is mogelijk na

een bepaalde tijd nadat het spray-schuim is aangebracht. Deze tijd voor heringebruikneming hangt af van diverse factoren, zoals de

vorming van het systeem, de mate van ventilatie, de afmetingen van de besloten ruimte en de hoeveelheid schuim die is aangebracht.

Bij toepassingen buitenshuis kan het terrein binnen enkele minuten na het aanbrengen van het spray-schuim alweer betreden

worden; binnenshuis is dit zeer afhankelijk van de aanwezige ventilatie. Over het algemeen wordt bij toepassingen binnenshuis

24 uur aangehouden voordat heringebruikneming kan plaatsvinden. Extra tijd zal waarschijnlijk nodig zijn voor zeer kleine of

besloten ruimtes zonder ventilatie. Neem contact op met uw leverancier voor de richtlijnen voor heringebruikneming.



Pagina 15

Communicatie over gevaren

Europese normen met betrekking tot de communicatie over gevaren zijn ontwikkeld om werknemers te informeren over

de aard en de gevaren van alle chemicaliën die in de werkomgeving gebruikt worden en de beschermende maatregelen

die worden aanbevolen. De Europese Richtlijn 89/391/EEG omvat algemene principes met betrekking tot de preventie van

arbeidsrisico’s, de bescherming van gezondheid en veiligheid, het bieden van heldere informatie en het elimineren van risico-

en ongevalfactoren in de werkomgeving

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Communicatie over gevaren worden geboden in

Bijlage C-1 van dit werkboek.

4.1 Stickers en andere waarschuwingsvormen

Volgens de Europese richtlijnen dienen containers met chemische stoffen voorzien te zijn van een etiket, waarbij de

informatie op het etiket goed leesbaar en duidelijk zichtbaar moet zijn. Op chemische etiketten wordt de inhoud van de

container die op de werkplek wordt gebruikt, beschreven. Daarnaast biedt het etiket informatie over de toxicologische,

chemische en fysische eigenschappen van de chemische stof. Volgens goed gebruik blijft het oorspronkelijke etiket van de

fabrikant behouden. Wanneer chemische stoffen naar een blanco container worden overgebracht, dienen deze containers

volgens de Europese richtlijnen ook voorzien te worden van de vereiste informatie, behalve wanneer de overgehevelde stof

direct door de persoon die de stof heeft overgeheveld gebruikt gaat worden.

Op dit moment bestaan er twee verschillende Europese etiketteer-richtlijnen naast elkaar. Richtlijn 67/548/EEG en 1999/45/

EG hebben betrekking op pictogrammen, risico- en veiligheidszinnen (R-zinnen en S-zinnen). Dit zijn de klassieke Europese

richtlijnen die per 1 juni 2015 uitgefaseerd zijn.

Hoofdstuk 4

Parallel aan deze richtlijn is de nieuwe CLP-verordening (Indeling, Etikettering en Verpakking van stoffen en mengsels), (EG)

nr. 1272/2008, gecreëerd om een Globally Harmonized System (GHS), zoals bevorderd door de VN, mogelijk te maken. De

CLP bepaalt nieuwe gevarenpictogrammen, signaalwoorden, en gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen (H-zinnen en

P-zinnen).

Stoffen:

Sinds 1 december 2010 dienen etiketten voor stoffen ontworpen te worden volgens de CLP (Verordening (EG) nr. 1272/2008).

Een voorbeeld is te zien in Figuur 1.

Mengsels:

In de huidige overgangsfase kunnen mengsels ofwel geëtiketteerd worden volgens de klassieke Europese richtlijnen 67/548/

EEG of 1999/45/EG, of volgens de nieuwe CLP-verordening (EG) nr. 1272/2008. De overgangsfase loopt tot 1 juni 2015; na

deze datum wordt alleen de CLP-etikettering geaccepteerd. Een voorbeeld van de klassieke Europese richtlijn wordt getoond

in Figuur 2.

4.2 Veiligheidsinformatieblad (MSDS)

Van elke fabrikant of importeur van chemicaliën wordt geëist dat deze voor elke gevaarlijke chemische stof die geproduceerd

of geïmporteerd wordt, een veiligheidsinformatieblad (MSDS) verkrijgt of ontwikkelt. Medewerkers dienen ervoor te zorgen

dat er voor elke gevaarlijke stof die ze gebruiken een veiligheidsinformatieblad (MSDS) op de werkplek aanwezig is. Indien er

voor een chemische stof die op uw werkplek gebruikt wordt, geen veiligheidsinformatieblad aanwezig is, dient u contact op te

nemen met de fabrikant.

Een veiligheidsinformatieblad (MSDS) wordt vervaardigd volgens de richtlijnen uiteengezet in Bijlage II van de Europese

Verordening (EG) nr. 1907/2006. Deze verordening beschrijft welke informatie een veiligheidsinformatieblad dient te bevatten.

Risico- en veiligheidszinnen of gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen staan hier ook in. Het veiligheidsinformatieblad

(MSDS) voor mengsels wordt op dezelfde wijze behandeld als het veiligheidsinformatieblad voor stoffen.


Figuur 1: PMDI (B-component) is volgens

deze verordening een stof en moet

dienovereenkomstig geëtiketteerd worden

Figuur 2: Geformuleerd polyol (A-

component) is een mengsel en kan daarom

overeenkomst de klassieke richtlijnen of de

nieuwe verordening geëtiketteerd worden

Hoofdstuk 4Communicatie over gevaren

Dit betekent dat tussen 1 december 2010 en 1 juni 2015 het veiligheidsinformatieblad (MSDS) informatie zal bevatten

zoals bepaald in Richtlijn 67/548/EEG of 1999/45/EG en de Verordening (EG) nr. 1272/2008 (CLP). Na 1 juni 2015 zal het

veiligheidsinformatieblad (MSDS) alleen de informatie bepaald door CLP bevatten.

Voordat u een SPF-product gaat gebruiken, dient u het volledige veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor dat product gelezen

en begrepen te hebben. Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) bevat belangrijke informatie over het product, onder andere

de onderdelen van de chemische stof en de concentraties (bij benadering), de geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen

(PPE) voor het werk, informatie over het omgaan met accidentele uitstoot, en informatie over opslag, behandeling, transport

en verwijdering.

Omdat deze documenten zo belangrijk zijn, dient u ze op een gemakkelijk toegankelijke plaats te bewaren. Zorg er altijd

voor dat er van alle veiligheidsinformatiebladen (MSDS) een schoon exemplaar in een duidelijk aangegeven map zit;

zo is alle informatie altijd meteen beschikbaar. Veel opdrachtnemers stellen het op prijs als er reserve-exemplaren van

veiligheidsinformatiebladen (MSDS) aanwezig zijn zodat hulpverleners in noodgevallen of incidenten de informatie meteen

kunnen inzien. Een ander goed gebruik is om, voordat men aan het werk gaat, alle medewerkers op de SPF werkplek te

wijzen op de locatie van de map met veiligheidsinformatiebladen (de MSDS-map).

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Communicatie over gevaren worden geboden in

Bijlage C-1 van dit werkboek.

4.3 Training en informatie voor medewerkers

De Europese Arbo Kaderrichtlijn (89/391/EEC), officieel genaamd ‘Veiligheid en gezondheid bij het gebruik door

werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats’ is opgesteld om de algemene principes voor de bescherming van

de arbeidsomstandigheden van de medewerkers uiteen te zetten. Binnen dit kader zijn werkgevers verplicht om de juiste

maatregelen te nemen zodat werknemers de benodigde informatie met betrekking tot veiligheids- en gezondheidsrisico’s en

de beschermende en preventieve maatregelen en handelingen. De nationale wetgeving en de praktijk bepalen hoe training

gegeven dient te worden en informatie overgedragen. Raadpleeg uw nationale weten regelgeving voor meer informatie.Hoofdstuk 4Communicatie over gevaren


Goed werken in de praktijk

Het volgende onderdeel van dit document belicht goede werkmethoden en geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen

(PPE) die er samen voor moeten zorgen dat inademing van SPF-chemicaliën en contact met huid en ogen door vaklieden,

assistenten, gebruikers en personeel in de omgeving wordt voorkomen.

De bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers wordt bewaakt door verschillende Europese richtlijnen.

Onder deze richtlijnen evalueren de werkgevers alle risico’s en gevaren waaraan hun medewerkers worden blootgesteld

of blootgesteld kunnen worden en bieden preventieve en beschermende maatregelen om dergelijke risico’s te vermijden.

Werken die plaatsvinden in tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, zoals bij SPF gebruikelijk is, worden specifiek bewaakt door

Richtlijn 92/57/EEG ‘Implementatie van minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en

mobiele bouwplaatsen’.

In dit document wordt ervan uitgegaan dat de bouwplaats volledig voldoet aan de eisen van deze Richtlijn. Advies en tips

voor de bescherming en veiligheid van SPF-vaklieden worden hieronder gegeven. Het doel hiervan is om werkgevers en

werknemers te helpen bij het verkrijgen van een maximaal beschermings- en preventieniveau.

De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van alle wettelijk bindende eisen die in de Europese en Nationale wetgevingen

zijn vastgelegd, rust bij de werkgevers.

5.1 Werkmethoden

Goede werkmethoden zijn van groot belang voor de veiligheid in elke werkomgeving. De volgende onderwerpen dienen met

de medewerkers overlegd te worden. Ze hebben betrekking op het aanbrengen van het spray-schuim en betreffen vaklieden,

assistenten en overige werklieden die zich in de buurt van het werkgebied bevinden.



Een algemene risico-preventieregel is dat er geen voedingsmiddelen op het werkterrein bewaard, bereid of genuttigd mogen

worden. Deze regel geldt ook in een omgeving waar SPF-chemicaliën behandeld en/of gebruikt worden. Ook is het verboden

om in de buurt van chemicaliën te roken.

5.1.1 Voorbereiding van het terrein

De volgende factoren dienen in acht genomen te worden voordat SPF aangebracht wordt:

> Gaat het werk plaatsvinden in een gebouw dat gebruikt wordt of dat in aanbouw is?

> Zal het gebouw ontruimd worden?

> Zijn er ook andere mensen aan het werk wanneer het schuim aangebracht wordt?

> Wordt het schuim binnen of buiten aangebracht?

> Hoe groot is het werkgebied? Is het een grote open ruimte, of een vliering of kruipruimte met beperkte ventilatie?

Verwarmings-, ventilatie- of airconditioning-systemen (VVAC-systemen), dienen tijdens het aanbrengen van primers, spray-

polyurethaanschuim en coatings uitgeschakeld te worden om aanzuiging van stof, aerosol en/of dampen naar binnenruimten

te voorkomen. Voorkom het binnendringen van stof en deeltjes door de luchtopeningen van de VVAC-systemen, na

uitschakeling, met plastic af te plakken. Laat dit plastic na het aanbrengen van het spray-schuim enige tijd zitten – bij

voorkeur 24 uur of langer; dit is vooral van belang na het aanbrengen van coatings; wacht tot de coating volledig is uitgehard

en geen dampen meer afgeeft.

Het VVAC-systeem mag pas weer opgestart worden nadat er voldoende tijd overheen is gegaan en de plastic afplakking is verwijderd.

Neem de volgende punten in overweging wanneer een terrein wordt voorbereid voor het aanbrengen van SPF:

> Als niet het gehele gebouw wordt ontruimd, kijk dan in hoeverre de SPF-chemicaliën naar de andere verdiepingen

kunnen doordringen. Overleg met de beheerders van het gebouw of de andere aannemers welke verdiepingen in

gebruik zullen zijn.Hoofdstuk 5Goed werken in de praktijk


Hoofdstuk 5Goed werken in de praktijk

> Als het een in aanbouw zijnd gebouw betreft, overleg dan met de terreinbeheerder en de veiligheidscoördinator

welke risico’s er zijn met betrekking tot andere werkzaamheden; bepaal een veiligheidszone rond het werkgebied

om werknemers in de omgeving te beschermen. Een veilige afstand tussen het werkgebied en werknemers in

de omgeving hangt af van een aantal factoren, waaronder, onder andere, de hoeveelheid SPF die aangebracht

wordt, het oppervlak waarop dit gebeurt,en de luchtverplaatsing.

> Geef duidelijk aan in welk gebied beperkte toegang geldt.

> Bepaal voor de werkzaamheden beginnen waar de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) aangetrokken en

uitgedaan kunnen worden.

> Bepaal vooraf de kans op schade door te veel aanbrengen van het spray-schuim. Zorg voor een noodplan in geval

van schade aan de omgeving door het spray-schuim. Zorg ervoor dat alle medewerkers preventieve maatregelen

nemen om te veel aanbrengen van spray-schuim te voorkomen.

> Maak vooraf een lijst van oppervlakken (zoals ramen, deuren, apparatuur, buitenwanden) die door het

aanbrengen van spray-schuim beschadigd zouden kunnen raken.

> Neem bij buitenwerkzaamheden de windrichting in ogenschouw voordat het aanbrengen van spray-schuim

aanvangt. Als het werk zich over verschillende dagen uitstrekt, houd er dan rekening mee dat de windrichting kan

veranderen en dat het werkgebied dienovereenkomstig aangepast kan worden. Gebruik bij wind een windscherm.

> Breng geen spray-schuim of coatings aan als de windkracht te hoog is. Windsnelheden of windvlagen met een

snelheid hoger dan 30 km/u zullen een gecontroleerde aanbrenging vermoeilijken.

Een samenvatting van Product Stewardship met betrekking tot Goed werken in de praktijk in verband met het

aanbrengen van SPF-chemicaliën, binnen en buiten, wordt geboden in Bijlage C-2 van dit werkboek.

5.1.2 Handreikingen voor gebruikers

De vaklieden en hun assistenten die SPF gaan aanbrengen, krijgen professionele training met betrekking tot de gevaren

die het aanbrengen van spray-schuim met zich meebrengt. Gebruikers van een gebouw zijn niet altijd bekend met de

mogelijke gezondheidsgevaren van het aanbrengen van spray-schuim of de veiligheidsmaatregelen die nodig zijn om risico’s

te minimaliseren. Het aanbrengen van SPF kan gepaard gaan met blootstelling aan diverse chemicaliën, waaronder de

ingrediënten van SPF, coatings en oplosmiddelen. Zorg ervoor dat alle mogelijke blootstellingen in kaart zijn gebracht voordat

u handreikingen voor gebruikers opstelt.

Vaklieden en ander personeel kunnen de gebruikers van een gebouw informeren over de mogelijke gevaren voor de

gezondheid die er zijn tijdens het aanbrengen van SPF en de manieren waarop zij zich tegen deze gevaren kunnen

beschermen. In Bijlage B vindt u een voorbeeld-checklist met informatie die u zou kunnen geven aan eigenaren,

aangewezen personen of gebruikers. Hoewel er dankzij de natuurlijke ventilatie bij toepassingen buitenshuis minder gevaar

is met betrekking tot inademing van SPF-chemicaliën dan bij toepassingen binnenshuis, doen opdrachtnemers er goed aan

om deze checklist als leidraad te gebruiken bij het informeren van gebruikers. In openbare of bedrijfsgebouwen zou de

opdrachtnemer ervoor kunnen kiezen om de eigenaren en aangewezen personen van een gebouw handreikingen te bieden,

alsook individuele huurders.

Soms komt het voor dat een eigenaar of aangewezen persoon het werkgebied wil betreden voordat het gebouw vrijgegeven

wordt, bijvoorbeeld om het werk te inspecteren. Er kunnen persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn om het

werkgebied te betreden, ook wanneer de persoon in kwestie niet direct betrokken is bij het aanbrengen van SPF-chemicaliën.

Om blootstelling te vermijden, kunt u ook overwegen om het proces van het aanbrengen van het spray-schuim of inspectie

van de status van het werk op een alternatieve wijze door de eigenaar of de aangewezen persoon te laten beoordelen,

bijvoorbeeld door het bekijken van foto’s of videofilms.

5.1.3 Opslag en behandeling chemische stoffen

Het is belangrijk dat SPF-chemicaliën voor en tijdens gebruik op de juiste wijze op de bouwplaats opgeslagen worden.

Onjuiste opslag kan onbruikbaarheid van de materialen tot gevolg hebben. Daarnaast kan er branden/of explosiegevaar

ontstaan. Ook is het belangrijk om materialen die niet gecombineerd mogen worden, afzonderlijk op te slaan.

Sla containers ter bescherming op in een koele, afgesloten omgeving, buiten direct zonlicht en buiten bereik van overmatige

warmte. Raadpleeg de aanwijzingen van de fabrikant voor de temperatuurlimieten voor opslag van de vaten. Normaal



gesproken wordt een temperatuur tussen de 10 ºC en 25 ºC aangehouden. Zorg voor een goede ventilatie in de opslagruimte

en de totale afwezigheid van ontstekingsbronnen.

Vaten met PMDI (B-component) dienen op grote afstand van water, zuren, logen, alcoholen en sterk oxiderende en reduceermiddelen

opgeslagen te worden. De meeste sterke reduceermiddelen zijn ook corrosief. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) en

productetiketten. Te allen tijde dient contact tussen PMDI (B-component) en deze stoffen vermeden te worden.

Naast het uit de buurt houden van onverenigbare materialen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de containers met PMDI

(B-component) dichtblijven, om de inhoud te beschermen tegen vocht en rechtstreeks contact met water. Als er water bij komt,

kan het vat scheuren of exploderen omdat water langzaam reageert met PMDI (B-component) en dan kooldioxide vormt.

Vaten met geformuleerd polyol (A-component) dienen op grote afstand van zuren, logen en sterk oxiderende en

reduceermiddelen opgeslagen te worden om contact te vermijden. Wanneer een vat met geformuleerd polyol (A-component)

wordt geopend, kan het beste eerst de stop bovenop het vat langzaam geopend worden om zodoende de opgebouwde

druk te laten ontsnappen, waarna het vat veilig geopend kan worden. Wanneer een vat met behulp van bijvoorbeeld een

verwarmingsdeken opgewarmd wordt, kunt u door deze stop los te draaien het overtollige gas laten ontsnappen. Steek een

temperatuursensor in het materiaal om de temperatuur van het materiaal te controleren en oververhitting te voorkomen. Met

een mixer kunnen de stoffen voorzichtig gemengd worden om ervoor te zorgen dat de warmte zich gelijkmatig verspreidt.

Wees heel voorzichtig met het erin steken en het eruit halen van de mixer, zodat u geen mengsel morst. Raadpleeg het

technische informatieblad van de fabrikant voor een indicatie van de maximale opslagtemperatuur.

Vaten of containers met coating of primer met oplosmiddelen kunnen een etiket hebben met de vermelding ‘Ontvlambaar’ of

‘Brandbaar’. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) van de betreffende chemische stoffen voor de juiste opslagaanwijzingen.

Medewerkers die containers met geformuleerd polyol (A-component) of PMDI (B-component) chemicaliën hanteren

dienen geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen om mogelijke risico’s van blootstelling aan SPF-

chemicaliën door middel van inademing of contact met huid of ogen te minimaliseren. Afhankelijk van de taak kan dit

chemicaliënbestendige handschoenen of kleding of oogbescherming zijn. Indien er gevaar van inademing van SPF-

chemicaliën bestaat, kan ademhalingsbescherming nodig zijn.



Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Opslag en behandeling van chemische stoffen

worden geboden in Bijlage C-3 van dit werkboek.

5.1.4 Het aanbrengen van SPF

Tijdens het aanbrengen van SPF kunnen de vaklieden en hun assistenten het mogelijke risico van blootstelling aan SPF-

chemicaliën voor gebruikers en collega’s die op de werkplek aanwezig zijn, aanzienlijk verminderen. Het werkgebied dient

naar behoren afgesloten te zijn voor iedereen behalve het personeel dat uit hoofde van de verantwoordelijkheden die hun

werk met zich meebrengt op de werkplek aanwezig moet zijn; zij dienen bovendien de juiste training te hebben genoten en

de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen.

De juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor hogedruktoepassingen bestaan in de regel uit minimaal

chemicaliënbestendige handschoenen, beschermende kleding, oog- en gezichtsbescherming en ademhalingsbescherming.

De specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) kunnen variëren afhankelijk van de omstandigheden in de

werkomgeving, zoals aanbrenging binnen of buiten, de hoeveelheid ventilatie, de specifieke componenten van de chemicaliën

in het geformuleerd polyol (A-component) en de hoeveelheid SPF-chemicaliën die wordt aangebracht.

5.1.5 Knippen en snijden

Normaal gesproken is SPF binnen één uur na aanbrenging voor 90 % uitgehard en heeft het schuim 90 % van de optimale fysieke

eigenschappen bereikt. Naarmate de exothermische reactie van het schuim afneemt, hardt het minder snel uit. Het kan dan

ook nog tussen de 23 en 72 uur duren voordat het materiaal volledig is uitgehard, afhankelijk van de omgevingstemperatuur en

luchtvochtigheid. Uit recente onderzoeksgegevens blijkt bovendien dat de oppervlaktereactie van SPF binnen 15 minuten al is

voltooid (Lesage et al, 2007). Wanneer u dus gaat knippen en snijden door de oppervlakte van SPF, naar het binnenste van het

aangebrachte materiaal dat nog bezig is uit te harden, dient u geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen,

daar blootstelling aan SPF-chemicaliën nog mogelijk is. Noodzakelijke beschermingsmiddelen (PPE) tijdens het knippen en snijden

kunnen bestaan uit chemicaliënbestendige handschoenen, een overall om huid en kleding te beschermen, oogbescherming, en

ademhalingsbescherming om te voorkomen dat u stof en SPF-chemicaliën inademt.



5.1.6 Coaten en primen

Chemicaliën die gebruikt worden voor coaten en primen tijdens SPF-projecten kunnen ook een mogelijke blootstelling aan

chemicaliën met zich meebrengen. Over het algemeen kunnen coatings en primers organische oplosmiddelen bevatten;

daarnaast kunnen ook andere chemicaliën aanwezig zijn. Sommige coatings en primers kunnen schadelijk zijn wanneer deze

ingeademd worden of wanneer deze in contact komen met de huid. Raadpleeg het betreffende veiligheidsinformatieblad

(MSDS) voor specifieke informatie over de inhoud en de voorzorgsmaatregelen tijdens het coaten en primen.

5.1.7 Reiniging en onderhoud van de apparatuur

Reinig na het aanbrengen van het schuim de apparatuur en de werkomgeving grondig. Draag de juiste persoonlijke

beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u materialen reinigt die vervuild zijn met geformuleerd polyol (A-component) of PMDI

(B-component) chemicaliën en wanneer u containers hanteert die A-component of B-component bevatten (bijvoorbeeld

vaten, emmers, spray-pistolen). Maak gebruik van een stofzuiger uitgerust met een HEPA-filter (High Efficiency Particulate

Air-filter); dit zal de hoeveelheid stof tijdens het reinigen verminderen.

Nadat u het werkgebied hebt verlaten, kunt u de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) uiten afdoen in de

daarvoor bestemde schone zone waar geen risico is van blootstelling aan SPF-chemicaliën. Verwijder de persoonlijke

beschermingsmiddelen conform de plaatselijke en nationale voorschriften die hierop van toepassing zijn. Controleer en reinig

herbruikbare persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Als persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) beschadigd zijn, laat

deze dan repareren voordat ze opnieuw gebruikt worden of gooi ze weg en vervang ze.

Het is verstandig om een setje kleding op het werk te houden. Let erop dat leren kleding, zoals schoenen, riemen en

horlogebandjes die na blootstelling aan SPF-chemicaliën vervuild zijn, niet ontsmet kunnen worden en derhalve op

verantwoorde wijze afgevoerd moeten worden.

5.1.8 Omgaan met morsingen

Wanneer materiaal gemorst wordt, kan het in de grond, het grondwater of in de lucht terechtkomen. Aanbevolen wordt om

een noodsetje bij de hand te hebben waarmee morsingen kunnen worden opgeruimd, met daarin absorberende materialen,



zoals klei, watten of oude lappen, waarmee u schade aan het milieu kunt beperken.

Een schone werkplek voorkomt struikelen, uitglijden en vallen. Omdat de chemicaliën in geformuleerd polyol (A-component) zeer

glad kunnen zijn, dient u morsingen zo snel mogelijk te markeren en op te ruimen – zeker op paden en vloeren waarop gelopen

wordt.

Hoewel het niet vaak voorkomt, kan het gebeuren dat chemicaliën van geformuleerd polyol (A-component) en PMDI

(B-component) in ernstige mate gemorst worden of vrijkomen. Als dit gebeurt, is het belangrijk onmiddellijk actie te

ondernemen om schade aan het milieu te beperken.

Afhankelijk van plaatselijke en nationale voorschriften kan van u geëist worden dat u morsingen en emissies van spray-

schuim en coatingingrediënten aan de plaatselijke en/of nationale overheidsinstanties meldt. Zorg er daarom voor dat alle

containers met chemicaliën goed afgesloten zijn, behalve wanneer deze daadwerkelijk in gebruik zijn.

In geval van een grote morsing of emissie van PMDI (B-component) (d.w.z. meer dan een paar kilo of liter), dient u het volgende

in overweging te nemen:

> Stuur alle medewerkers uit de onmiddellijke omgeving weg om onnodige blootstelling te vermijden.

> Zorg voor de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor degenen die betrokken zijn bij de reiniging.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor reinigingswerkers kunnen bestaan uit geschikte beschermende

ademhalingsapparatuur, ondoordringbare kleding, schoeisel, oog/gezichtsbescherming en handschoenen – in

overeenstemming met de veiligheidsvoorschriften.

> Absorbeer de PMDI (B-component) chemisch met zand, natte grond of een absorberende kleisoort (bijvoorbeeld

vermiculiet of kattenbakstrooisel). Plaats het geabsorbeerde materiaal in vaten en neutraliseer de stof. Sluit deze vaten

gedurende een bepaalde tijd niet af (normaal gesproken minimaal 48 uur, of langer als de temperatuur later is dan 10 °C).

Definieer het afval (d.w.z. gevaarlijk of niet gevaarlijk afval) en verwijder het afval in overeenstemming met de van toepassing

zijnde voorschriften.



Het kan zijn dat u een grote morsing of emissie van PMDI aan een plaatselijke of nationale alarmcentrale moet melden. De

boete voor een niet-melding kan zeer hoog oplopen, dus neem liever het zekere voor het onzekere.

Uitgehard polyurethaanschuim voldoet niet aan de criteria van gevaarlijk afval volgens de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen

(nr. 2008/98/EG) en mag daarom gestort worden. Sommige stortplaatsen kunnen vragen naar het veiligheidsinformatieblad

(MSDS) voor uitgehard polyurethaanschuim voordat het storten wordt goedgekeurd. Op het moment dat dit document werd

opgesteld, was storten een aanvaardbare optie. De regelgeving kan van land tot land verschillen; raadpleeg daarom altijd de

nationale en/of plaatselijke afvalverwerkingsinstantie voordat u afval gaat verwijderen.

5.1.9 Afvoer van SPF-chemicaliën

Beide chemicaliën in SPF systemen worden geclassificeerd als gevaarlijke afval en mogen alleen afgevoerd worden volgens de

procedure omschreven in de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Kleine hoeveelheden geformuleerd polyol (A-component)

en PMDI (B-component) kunnen gemakkelijk omgezet worden in uitgehard polyurethaanschuim. Dit is geen gevaarlijk afval.

Indien grote hoeveelheden SPF-chemicaliën afgevoerd moeten worden, neem dan contact op met de fabrikant van het

systeem en vraag naar de juiste voorschriften.

Vaten met SPF-chemicaliën dienen op de juiste wijze geprepareerd, ontsmet en afgevoerd te worden, in overeenstemming

met de wettelijke eisen. Het is nooit aanvaardbaar om een vat achter te laten of te verwijderen zonder dat de juiste

verwijderingsprocedures in overeenstemming met de wettelijke eisen in acht worden genomen. Raadpleeg het

veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor meer informatie.

Draag te allen tijde de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u omgaat met SPF-chemicaliën en de vaten

die deze materialen bevatten.

5.2 Bescherming van veiligheid en gezondheid

Personeel dat werkt met SPF-chemicaliën dient de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen. Als eerste informatiebron

voor gezondheid en veiligheid dient het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de SPF-chemicaliën. Een exemplaar van de laatste revisie


Het is van het allerhoogste belang om te voorkomen dat SPF-chemicaliën ingeademd worden of in aanraking komen met huid of ogen.


hiervan dient te allen tijde op de SPF-locatie aanwezig te zijn. Het is de verantwoordelijkheid van de fabrikant en/of de leverancier van

de chemicaliën om ervoor te zorgen dat er een up-to-date exemplaar van het veiligheidsinformatieblad (MSDS) aanwezig is.

Het is een goede zaak om voorafgaand aan het karwei een evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE-evaluatie)

uit te voeren.

5.2.1 Evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)

Het doel van evaluaties van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE-evaluaties) is om te bepalen welke persoonlijke

beschermingsmiddelen nodig zijn voor een bepaalde klus, afhankelijk van de omstandigheden op de werkplek.

Neem bij het kiezen van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor een karwei waarbij SPF wordt aangebracht de

volgende zaken in overweging:

> Plaats van de werkzaamheden: binnenshuis of in de open lucht, vindt het werk plaats in een besloten ruimte,

welke ventilatie is aanwezig, wat is de omgevingstemperatuur, hoe is de luchtvochtigheid, wat is de windrichting

en -snelheid, indien van toepassing, enz.

> Risico op blootstelling via inademing of contact via ogen of huid met SPF-chemicaliën op basis van de taken die

gedaan moeten worden.

> De hoeveelheid SPF-chemicaliën die wordt aangebracht en de methode die hiervoor wordt gebruikt.

> Het soort werk dat wordt uitgevoerd en de verwachte mate van slijtage aan de persoonlijke

beschermingsmiddelen (PPE).

> Kenmerken van de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die de uitvoering van de werkzaamheden kunnen

hinderen, zoals handschoenen die behendigheid nadelig beïnvloeden of ademhalingsbescherming die het zicht

rondom belemmeren.

> Past het bij de drager. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) in een verkeerde maat biedt onvoldoende

bescherming. Daarbij is draagcomfort belangrijk; immers, als iemand opziet tegen het dragen van persoonlijke



beschermingsmiddelen (PPE) is de kans groot dat ze niet gebruikt worden.

Geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) kunnen bestaan uit:

> Beschermende kleding,

> Handschoenen,

> Oog- en gezichtsbescherming,

> Ademhalingsbescherming.

De effectiviteit van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) hangt af van de juiste keuze, het juiste gebruik en het juiste

onderhoud. Het is van belang voor werkgevers en werknemers om te begrijpen wanneer persoonlijke beschermingsmiddelen

(PPE) nodig zijn, hoe ze aan- en uitgedaan en gebruikt worden, hoe ze onderhouden worden en hoe ze afgevoerd worden.

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Persoonlijke beschermingsmiddelen worden

geboden in Bijlage C-4 van dit werkboek.

5.2.1.1 Beschermende kleding

Het gebruik van geschikte beschermende kleding is nodig wanneer de mogelijkheid van rechtstreeks contact met SPF-

chemicaliën bestaat. Geschikte beschermende kleding varieert aan de hand van mogelijke blootstelling. Vaklieden en

assistenten dragen normaal gesproken een wegwerpoverall (Figuur 3) om te voorkomen dat spray en nevel in aanraking

komt met huid en kleding. Om de huid te beschermen dient de beschermende kleding alle huid te bedekken: er mag geen

blote huid zichtbaar zijn. Wanneer geen ademhalingstoestel met kap wordt gedragen, kies dan voor een overall met een

capuchon. Voor taken met spatgevaar is het beter om te kiezen voor een pak met een vloeistofdichte laag, zoals PVC.

5.2.1.2 Handschoenen

Handschoenen gemaakt van nitril, neopreen, butyl of PVC bieden over het algemeen voldoende bescherming tegen PMDI

(B-component) materialen. Bescherming tegen PMDI wordt ook verondersteld voldoende te beschermen tegen geformuleerd


Figuur 3: Wegwerpoverall

© 3

M C

omp

any

20

11. A

lle r

echt

en r

eser

veer

den


polyol (A-side); raadpleeg echter altijd het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de fabrikant voor specifieke informatie over

bescherming tegen geformuleerd polyol. Als het goed is, kunt u kiezen uit diverse maatvoeringen. Een handschoen die te groot of

te klein is, kan de gebruiker onvoldoende bescherming bieden. Een stoffen handschoen met een laagje nitril, neopreen, butyl of

PVC kan goede bescherming bieden aan vaklieden die SPF aanbrengen.

5.2.1.3 Oog- en gezichtsbescherming

Een goede oogbescherming voorkomt dat vloeibare SPF-chemicaliën in de ogen komen, alsook accidentele verstuivingen van

reagerend schuim, aerosol, dampen die tijdens het sprayen kunnen ontstaan, en lucht gedragen deeltjes die rondzweven

tijdens het slijpen en schuren.

Het type oogbescherming hangt af van de aard van het werk.

Personen die vloeibare SPF-chemicaliën in open containers hanteren, kunnen hun ogen beschermen door een veiligheidsbril te dragen

of een veiligheidsbril in combinatie met een masker. Het gebruik van contactlenzen wordt afgeraden. Contactlenzen verhogen het

risico op oogirritaties door spatten, lucht gedragen deeltjes en dampen en kunnen het uitspoelen van de ogen bemoeilijken.

5.2.1.4 Ademhalingsbescherming

Tijdens het werken met SPF-chemicaliën is ademhalingsbescherming nodig, tegen zowel de relatief lage grenswaarde voor

beroepsmatige blootstelling die geldt voor PMDI (B-component) chemicaliën als de mogelijke blootstelling aan chemicaliën van

geformuleerd polyol (A-component).

Ook kan extra bescherming nodig zijn als de mogelijkheid van blootstelling aan meerdere chemicaliën tegelijkertijd bestaat. Het

is mogelijk dat blootstelling aan één chemische stof lager is dan de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling terwijl de

blootstelling aan een andere stof hoger is dan de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling. Administratieve maatregelen,

zoals werkschema’s en werkmethoden, worden tegelijkertijd toegepast om blootstelling te minimaliseren.

Ademhalingstoestellen zijn nodig wanneer de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor luchtconcentraties nog

steeds overschreden worden nadat technische en administratieve maatregelen zijn ingevoerd. Deze limieten zijn voor een aantal

SPF-chemicaliën ingesteld, waaronder sommige chemicaliën die in de meeste SPF-systemen voorkomen.


Figuur 4: Chemicaliënbestendige

handschoenen


Maak bij het aanbrengen van polyurethaanschuim buitenshuis gebruik van luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR). Maak

gebruik van onafhankelijke adembescherming (SAR) wanneer het schuim binnenshuis, in een besloten ruimte, wordt aangebracht.

5.2.1.4.1 Luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR)

Gezicht bedekkende APR’s kunnen gebruikt worden tijdens het aanbrengen van SPF buitenshuis, wanneer de luchtconcentraties van

MDI lager zijn dan 0,25 ppm (oftewel 50 keer de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling gedurende een 8-urige werkdag).

APR’s verwijderen vervuilende deeltjes uit de lucht door middel van mechanische filtratie en/of chemische adsorptie.

De bescherming die door een APR wordt geboden hangt af van de gekozen cartridge, de toestand van de cartridge en de

maatvoering van het ademhalingstoestel. Ter bescherming tegen SPF-chemicaliën is een APR uitgerust met filtercartridges

die beschermen tegen deeltjes en organische dampen (bijvoorbeeld type A2B2P3 of gelijkwaardig). De maskers en

filters dienen voorzien te zijn van een CE-markering ter certificering dat het masker of de filter voldoet aan de relevante

geharmoniseerde EN verordening.

Wanneer de filters van het ademhalingstoestel verstopt raken, wordt het voor de gebruiker moeilijk om door de cartridge adem

te halen. Wanneer het adsorptiemiddel opgebruikt is, kan het gebeuren dat er chemische dampen door de cartridge heen

breken. Cartridges van ademhalingstoestellen dienen volgens een vast schema vervangen te worden om te voorkomen dat

de filter verstopt raakt of chemische stoffen doorbreken. Werkgevers dienen ervoor te zorgen dat verstopping en chemische

doorbraak voorkomen wordt, door cartridges volgens een vast schema te verwisselen, gebaseerd op de ESLI (de indicator die

het einde van de levensduur aangeeft) van de fabrikant van het ademhalingstoestel, of op basis van objectieve informatie die

garandeert dat de cartridges voor het einde van hun levensduur vervangen worden.

Een verstopt ademhalingstoestel of de (geur)detectie van een chemische substantie terwijl het ademhalingstoestel gedragen

wordt, kan een teken zijn dat het ademhalingstoestel niet naar behoren werkt. Verlaat in dat geval onmiddellijk het werkgebied

om het ademhalingstoestel na te kijken, en vervang indien nodig de cartridges. Blootstelling aan een chemisch middel terwijl

het ademhalingstoestel gedragen wordt kan het gevolg zijn van een ondeugdelijke afsluiting of een chemische doorbraak.

Vervang de filter als deze verstopt is of wanneer doorbraak heeft plaatsgevonden.


Figuur 5: Gezicht bedekkende APR met

OV-cartridge (Organic Vapour Cartridge)

en deeltjesfilter (P100)

© 3

M C

omp

any

20

11. A

lle r

echt

en r

eser

veer

den


5.2.1.4.2 Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen

Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen (PAPR’s) zijn APR’s die uitgerust zijn met een batterij-aangedreven blaas-unit

die gefilterde lucht levert aan het gelaatstuk van de gebruiker. Het gelaatstuk dat samen met een PAPR wordt gebruikt, kan

een strak gelaatstuk zijn of een ruim zittende kap. Wanneer de blaas-unit in bedrijf is, staat het strak zittende gelaatstuk van

het ademhalingstoestel onder positieve druk. Wanneer de blaas-unit uitgeschakeld is, staat het masker onder negatieve druk.

Mensen die een strak zittende PAPR dragen, dienen jaarlijks een pasvormtest uit te voeren en vóór elk gebruik de afsluiting te

controleren terwijl het masker onder negatieve druk staat (d.w.z. terwijl de blaas-unit uitgeschakeld is). Bij de ruim zittende

kap staat het ademhalingstoestel onder positieve druk. Zowel bij het strak zittende ademhalingstoestel als de ruim zittende kap

dienen de ademhalingscartridges verwisseld te worden volgens het schema genoemd in 5.2.1.4.1. Een pasvormtest is alleen

vereist voor een strak zittende PAPR.

Een PAPR wordt vaak gebruikt voor toepassingen buitenshuis en kan ook gekozen worden wanneer een APR normaal gesproken

wordt gebruikt. Wanneer de temperaturen buitenshuis erg hoog zijn, kan de PAPR zorgen voor een air-conditioning-achtig

effect, waardoor de drager koeler en comfortabeler kan werken. Ook is een pasvormtest niet nodig voor een PAPR met een ruim

zittende kap. Verder kunnen sommige mensen die om medische of andere redenen moeite hebben met de negatieve druk van

een APR, een PAPR vaak wel gebruiken. Een arts of verpleegkundige kan na een medisch onderzoek bepalen of een medewerker

die om fysieke redenen geen negatieve-druk-APR kan gebruiken, wel een PAPR mag dragen.

5.2.1.4.3 Onafhankelijke adembescherming (SAR) en persluchtmaskers (SCBA)

Onafhankelijke adembescherming, of SAR’s (Supplied Air Respirators ) worden normaal gesproken binnenshuis, in een

besloten ruimte, gebruikt. Een SAR levert in te ademen lucht van een bron buitenshuis, bijvoorbeeld via een compressor, een

fles perslucht, of een lagedrukpomp verbonden aan een luchtslang. SAR’s worden ook wel ‘Type C’-systemen of lucht-slang-

ademhalingstoestellen genoemd. Bij correct gebruik kan een SAR de drager de hoogst mogelijke bescherming bieden. Een SAR

bestaat uit een strak zittend gelaatstuk of een ruim zittende kap of helm waaraan lucht geleverd wordt via een slang met een

kleine diameter die verbonden is aan een luchtbron.

Er zijn drie types SAR te onderscheiden:


Figuur 6: Onafhankelijke

adembescherming, of SAR (Supplied Air

Respirator)

© 3

M C

omp

any

20

11. A

lle r

echt

en r

eser

veer

den


> Continue stroom, waarbij een voortdurende luchtstroom aan het gelaatstuk of de kap/helm geleverd wordt,

ongeacht de ademsnelheid van de medewerker.

> Druk-vraag, waarbij een constante luchtstroom geleverd wordt, waardoor een kleine positieve druk in het masker

ontstaat en die ook reageert op de ademsnelheid van de medewerker.

> Luchtstroom aan de hand van de vraag, die minder goed beschermt dan de continue stroom en de druk-vraag-

modus, en die in te ademen lucht aan het masker levert op basis van de ademsnelheid van de medewerker. SAR’s

op basis van vraag hebben flinke nadelen wanneer deze gebruikt worden voor SPF-toepassingen; daarom kiezen

veel opdrachtnemers ervoor om deze niet te gebruiken.

SAR’s en SCBA’s dienen voorzien te zijn van een CE-markering en te voldoen aan EN 402, 270, 1835, 12941 en 12942.

5.2.2 Zorg voor en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)

Zorg ervoor dat persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor eenmalig gebruik afgevoerd worden in overeenstemming met

de plaatselijke of nationale milieuwetgeving, afhankelijk van de chemische stof(fen) die vervuiling veroorzaakt kunnen hebben.

Indien geschikt voor hergebruik, ontsmet de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) na het verlaten van het werkgebied. Om de

persoonlijke beschermingsmiddelen in goede staat te houden, dienen deze regelmatig gereinigd en gedesinfecteerd te worden. Volg

de instructies van de fabrikant op bij het reinigen en desinfecteren van het ademhalingstoestel. Periodieke inspecties van persoonlijke

beschermingsmiddelen zorgen ervoor dat apparatuur en onderdelen tijdig vervangen, gerepareerd of gevuld worden. Het is

belangrijk om te controleren of de persoonlijke beschermingsmiddelen in verschillende maatvoeringen beschikbaar is. De persoonlijke

beschermingsmiddelen dienen gecontroleerd te worden op scheuren, barsten of andere tekenen van slijtage die hun effectiviteit

nadelig kan beïnvloeden. Het verdient de voorkeur om daartoe opgeleid personeel hun eigen persoonlijke beschermingsmiddelen voor

en na elk gebruik te laten controleren. Verwijder kapotte materialen onmiddellijk en vervang of repareer ze.

Berg persoonlijke beschermingsmiddelen op een veilige plaats op, waar ze niet beschadigd kunnen raken en daardoor minder

effectief zijn, buiten bereik van zonlicht, chemische besmetting, extreme temperaturen, vocht, dieren en insecten. Liefst op een

speciaal daarvoor aangewezen, koele, droge plaats.



Scope of Workbook










Chapter 1

Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF

Naast het risico op blootstelling aan chemische stoffen tijdens het aanbrengen van SPF-chemicaliën zijn er nog andere aspecten die

tijdens het werk mogelijk gevaar kunnen opleveren. Zorg ervoor dat u van tevoren weet welke dit zijn en hoe u deze het beste kunt

aanpakken. Bijvoorbeeld gevaren met elektriciteit, in besloten ruimtes, met drukapparatuur, op loop- en werkoppervlakken, lawaai

op het werk en thermische belasting.

6.1 Gevaren met elektriciteit

Elektriciteitskabels op de werkplek vormen een mogelijk ontstekingsgevaar en andere ernstige risico’s, zoals elektrische

schokken of elektrocutie. Als u kapotte elektriciteitskabels in de omgeving ontdekt, zorg dan dat alle ontvlambare materialen

uit de buurt gehouden worden en evacueer personeel totdat de kabels gerepareerd zijn. Houd apparatuur altijd uit de buurt

van elektriciteitskabels en andere elektriciteitsbronnen.

Waar gewerkt wordt met elektrische apparatuur, dienen opdrachtnemers de nationale regelgeving te volgen met betrekking

tot de vergrendeling of verzegeling van machines en apparatuur tijdens reparatie- en servicehandelingen.

Elektrische apparatuur die gebruikt wordt in SPF-toepassingen dient uitgerust te zijn met een GFCI (aardlekschakelaar) of

andere uitschakelmechanismen om elektrische schokken en elektrocutie te voorkomen. Dit is met name belangrijk wanneer

het werk in de buurt van water plaatsvindt, of op natte oppervlakken of daken.

Alle apparatuur en containers met ontvlambaar materiaal dient geaard te zijn. Plastic containers die gebruikt worden voor het

vervoer van oplosmiddelen kunnen niet geaard worden. Gebruik gereedschap dat geen vonken kan veroorzaken (bijvoorbeeld

van messing of aluminium) wanneer ontvlambaarheid een probleem kan zijn. Koppel of ontkoppel geen elektriciteitskabels in


Scope of Workbook











de buurt waar schuim is aangebracht, omdat er nog ontvlambare dampen in de lucht kunnen hangen. Controleer de nationale

regelgeving met betrekking tot elektriciteit en aarding voor uw omgeving en type apparatuur en raadpleeg de voorschriften

van de fabrikant voor specifieke instructies voor de apparatuur.

6.2 Besloten ruimtes

Vlieringen en kruipruimtes zijn voorbeelden van besloten ruimtes. Elk werk dat plaatsvindt in een besloten ruimte dat

mogelijk een gevaarlijke atmosfeer kan veroorzaken, dient te voldoen aan de eisen beschreven in de nationale wetgeving.

Deze wetgeving kan betrekking hebben op de bewaking van zuurstof, brandgevaar, giftige gassen voor en tijdens

aanwezigheid, uitschakeling van alle bronnen waardoor plotseling energie in de ruimte zou kunnen vrijkomen (zoals

elektrische apparatuur), het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen, en/of het zorgen voor personeel dat

standby staat in geval van nood.

6.3 Drukapparatuur

Behandel hogedruktoepassingen met de grootste zorg, daar vloeistof onder druk zeer gevaarlijk kan zijn. Als er in de slang

een lek, scheur of breuk ontstaat, als gevolg van slijtage, schade of verkeerd gebruik, dan kan er met grote kracht vloeistof

uitgespoten worden, wat schade of ernstig letsel kan veroorzaken. Alle vloeistofslangen hebben veerklemmen aan beide

uiteinden om knikken in de slang en bochten nabij koppelingen te voorkomen waardoor de slang zou kunnen breken. Draai

alle vloeistofkoppelingen voor elk gebruik goed aan. Vloeistof onder hoge druk kan een losse koppeling verder losmaken

waardoor de vloeistof met grote kracht uit de koppeling gespoten kan worden. Gebruik nooit een slang die beschadigd is.

Controleer voor elk gebruik de gehele slang op scheuren, lekken, slijtageplekken, bobbels en controleer de koppelingen op

schade en speling. Vervang de slang onmiddellijk wanneer u een van deze zaken ontdekt. Probeer een hogedrukslang nooit

te repareren met een extra koppeling, tape of een ander middel. Een gerepareerde slang kan de hogedrukvloeistof niet in

bedwang houden. Hanteer en positioneer de slangen zorgvuldig. Trek niet aan slangen om apparatuur te verplaatsen. Hoofdstuk 6Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF

Guía de Seguridad y Salud para Proyección de Poliuretano Página 35

Scope of Workbook










Chapter 1

Als u tijdens het werken met hogedrukvloeistof een snee of schaafwond oploopt, roep dan onmiddellijk medische hulp in omdat

er chemische vloeistof in de wond gekomen kan zijn. Behandel de wond niet als een gewone wond. Vertel de arts precies welke

vloeistof betrokken was en overhandig hem/haar een exemplaar van alle relevante veiligheidsinformatiebladen (MSDS).

6.4 Loop- en werkoppervlakken

Verhoogde werkoppervlakken zijn een veelvoorkomend gevaar bij werkzaamheden waarbij SPF wordt aangebracht.

Ondeugdelijke constructies en verkeerd gebruik van verhoogde werkplatforms zijn de twee meest voorkomende oorzaken van

verwondingen in de bouw. Alle ladders en steigers dienen volgens de laatste nationale regelgeving geconstrueerd en gebruikt

te worden. Elk werk dat plaatsvindt op een verhoogd niveau dient voorzien te zijn van valbescherming volgens de nationale

regelgeving.

6.5 Lawaai op het werk

Tijdens het aanbrengen van SPF kunnen medewerkers blootgesteld worden aan lawaai van bronnen zoals het gebruik van

bouwapparatuur. Wanneer technische en administratieve maatregelen onvoldoende zijn om de blootstelling van medewerkers

te beperken tot onder de toelaatbare blootstellingslimiet (PEL), is gehoorbescherming verplicht.

Als algemene richtlijn geldt dat wanneer iemand zijn stem moet verheffen om op een afstand van ongeveer 1 meter door

iemand gehoord te worden, de blootstelling waarschijnlijk hoger is dan 90 dBA.

6.6 Thermische belasting

SPF mag worden aangebracht buitenshuis en in een omgeving waar geen VVAC-systeem (verwarming, ventilatie en

airconditioning) aanwezig is of uitgeschakeld is. Daarom kan het zijn dat medewerkers die SPF aanbrengen, moeten werken

onder zeer warme of zeer koude omstandigheden. De volgende omstandigheden kunnen ook bijdragen aan koude- of

hittestress:


Hoofdstuk 6Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF

Scope of Workbook










> Verhoogd metabolisme als gevolg van de fysieke aard van de werkzaamheden. Ook kan het metabolisme

verhoogd zijn als gevolg van persoonlijke beschermingsmiddelen.

> Verhoogde stralingswarmte bij werkzaamheden buitenshuis.

> Variaties in temperatuur en luchtvochtigheid als gevolg van niet-geconditioneerde circulatie via plaatselijke

afzuiging. Hierdoor kan, afhankelijk van de omgevingstemperatuur, koude- of hitte-stress ontstaan.

> Afhankelijk van de omgevingsomstandigheden kan koude- of hitte-stress ontstaan als gevolg van overmatig

transpireren.

Houd rekening met deze omstandigheden en het feit dat medewerkers gedurende hun werkzaamheden mogelijk koude- of

hitte-stress kunnen ondervinden. Wijs medewerkers, met name vaklieden en hun assistenten, op de tekenen en symptomen

van koude- of hitte-stress en wanneer zij hiervoor medische hulp moeten inroepen.

Zonnesteek kan bijvoorbeeld levensbedreigend zijn. Tekenen van zonnesteek kunnen zijn: een warme, droge huid (zonder

zweet) en een hoge lichaamstemperatuur. Als u zonnesteek bij iemand vermoedt, verplaats diegene dan naar een koele

schaduwplek en bel 112 voor onmiddellijke geneeskundige hulp.


Hoofdstuk 6Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF

Scope of Workbook










Chapter 1

Brandpreventie tijdens de bouw

7.1 Beleidsverklaring door PU Europe

Het is het beleid en de aanbeveling van PU Europe dat alle spray-polyurethaanschuim (SPF) dat binnenshuis wordt aangebracht,

zo snel mogelijk na het aanbrengen om veiligheidsredenen en om te voldoen aan de brandveiligheidseisen bedekt moet worden

met een geschikte beschermingslaag, zoals 12 mm gipsplaat, behalve wanneer het schuim zelf op basis van brandproeven die

speciaal voor deze toepassing ontwikkeld zijn, door een vertegenwoordiger van de bouwvoorschriften is goedgekeurd.

7.2 Goed werken in de praktijk

Brandgevaar vormt een zeer ernstig risico in de bouw en tijdens reparaties en renovaties, omdat las- en zaagapparatuur

vlammen en vonken kunnen veroorzaken. Met name in combinatie met spray-schuim wanneer dit hieraan wordt blootgesteld

is dit gevaarlijk. Hoewel brand waarbij polyurethaanschuim betrokken is niet vaak voorkomt, is er wel degelijk een risico en

kan het voorkomen worden. Een goed gebruik is om op de bouwplaats de volgende voorzorgsmaatregelen te nemen:

> Pleeg voor, tijdens en na het aanbrengen van spray-schuim veiligheids-werkoverleg met de andere opdrachtnemers.

> Plaats waarschuwingsborden en -stickers op de werkplaats duidelijk zichtbaar en in de buurt van de locaties waar

andere opdrachtnemers hete werkzaamheden uitvoeren.

> Zorg ervoor dat andere opdrachtnemers de locatie waar het spray-schuim wordt aangebracht niet kunnen

betreden totdat het product op de juiste wijze is bedekt.

> Blijf tijdens het aanbrengen van spray-schuim voortdurend alert op mogelijk brandgevaar; stel indien nodig een

brandwacht aan.


Scope of Workbook











> Breng geen spray-schuim aan op elektrische hotspots, zoals lichtpunten en bedrading.

> Zorg ervoor dat de omgeving tijdens het aanbrengen van spray-schuim goed geventileerd is.

7.3 Opdrachtnemers die werkzaamheden onder hoge temperaturen uitvoeren

Wanneer opdrachtnemers werkzaamheden uitvoeren onder hoge temperaturen, dienen zij:

> Te voldoen aan EN of nationale veiligheidsbepalingen met betrekking tot lassen, zagen en solderen.

> Te voldoen aan de richtlijnen voor de bouw of industrie.

> Te zorgen voor bescherming van brandbare materialen zoals spray-schuim door hun werk te verplaatsen naar een

omgeving waar zich geen brandbare materialen bevinden.

> Indien het werk niet verplaatst kan worden, te zorgen dat het spray-schuim tijdens de werkzaamheden onder

hoge temperatuur, is afgeschermd met een daartoe geschikte las- of branddeken.

Zorg voor een brandwacht wanneer:

> het brandbare materiaal zich binnen 10 m van de werkzaamheden onder hoge temperatuur bevindt;

> er zich binnen een straal van 10 m wand- of vloeropeningen bevinden waardoor brandbare materialen in

naastliggende gebieden blootliggen, bijvoorbeeld in besloten ruimtes in muren of vloeren;

> er zich brandbare materialen bevinden aan de andere zijde van tussenwanden, muren, plafonds of daken die

mogelijk aangestoken kunnen worden.

Elke opdrachtnemer dient:

> Veiligheid op het werk belangrijk te vinden.

> Zorg ervoor dat de vaklieden die het spray-schuim aanbrengen veiligheidstraining hebben ontvangen. Hoofdstuk 7Brandpreventie tijdens de bouw

Scope of Workbook










Chapter 1

> Zorg ervoor dat er voldoende brandblussers aanwezig zijn, op gemakkelijk bereikbare locaties (Let op: alle

werknemers dienen bekend te zijn met het gebruik van brandblussers).

> Afvalmateriaal zoals stukken afgesneden schuim, papier, oplosmiddel en verpakkingsmateriaal dient elke dag op

de juiste wijze verwijderd te worden in verband met de brandbaarheid van deze materialen.

> Als er brand uitbreekt die niet meteen geblust kan worden, evacueer dan onmiddellijk het gebied en bel 112 (de

brandweer).

7.4 Het sprayen van dikke lagen

Het sprayen van polyurethaan-hardschuim met een gesloten celstructuur in lagen die dikker zijn dan 4 cm dient gecontroleerd

te gebeuren. De warmte die vrijkomt tijdens de exothermische reactie van de reagerende materialen kan binnen het

isolatiemateriaal zeer veel hitte veroorzaken. Dit probleem doet zich nog sterker voor op koude ondergronden.

In het algemeen dient het isolatiemateriaal in lagen aangebracht te worden die per keer niet dikker zijn dan 4 cm, afhankelijk

van het spray-schuimsysteem, waarbij een afkoeltijd van minimaal 20 minuten tussen de lagen in acht genomen moet

worden. De koeltijd hangt af van de omgevingsomstandigheden zoals temperatuur en ventilatie. Indien meer dan twee

lagen worden aangebracht, moet de tijd tussen de lagen steeds meer dan 20 minuten bedragen. Als de warmte niet kan

ontsnappen, kan de temperatuur binnen in het schuim zodanig stijgen dat de fysieke eigenschappen veranderen en men

zich er zelfs aan kan branden. In extreme gevallen, waarbij het polyurethaanschuim in te dikke lagen en/of met onvoldoende

tussenliggende tijd aangebracht wordt, kan het schuim spontaan vlam vatten.

Raadpleeg het technische informatieblad van de fabrikant voor aanbevelingen met betrekking tot de ideale laagdikte en de

aanbevolen tijd tussen lagen.

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Brandpreventie tijdens de bouw worden

geboden in Bijlage C-5 van dit werkboek.


Hoofdstuk 7Brandpreventie tijdens de bouw

Chapter 1

Scope of Workbook










Pagina 40

Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s – Occupational Exposure Limits)

Hieronder volgt een beknopt overzicht van de systemen van grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling die gelden in

de Europese lidstaten en een aantal andere landen. Meer informatie over de lidstaten is te vinden via de links hieronder, of

via de pagina’s van de betreffende lidstaat op de website van het Europees Agentschap. Het wordt sterk aanbevolen om de

betreffende nationale wetgeving te raadplegen.

EU-lidstaten

België

In België staan OEL’s bekend onder de naam “Valeurs Limites d’Exposition Professionnelle” (VLEP) / of “Grenswaarden voor

Beroepsmatige Blootstelling (GWBB). Sommige van de Belgische OEL’s zijn gewijzigd in overeenstemming met de EU-

richtsnoeren, maar de bron van veel OEL’s in België is nog steeds de ACGIH (USA) TLV-lijst.

Het Belgische Ministerie van Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg – http://www.meta.fgov.be/

VLEP/GWBB Lijst – http://www.emis.vito.be/

Belgische pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://osha.europa.eu

Denemarken

In het Deense OSH-systeem, zijn de Grænseværdier for stoffer og materialer (grenswaarden voor stoffen en materialen)

administratieve instructies die gehandhaafd worden onder de Wet Arbeidsomgeving.

In Denemarken zijn de meeste OEL-waarden TWA – 8u.

Bijlage ALET OP: Als gevolg van de veranderende aard van de informatie en de complexiteit van de wetgeving raden wij u aan om de website van de OSHA te raadplegen om de juiste waarden te vinden:

http://osha.europa.eu/en/topics/ds/oel/members.stm

http://www.meta.fgov.be/

http://www.emis.vito.be/

http://osha.europa.eu




De Arbeidsinspectie (Arbejdstilsynet) – http://www.arbejdstilsynet.dk/

Deense pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://dk.osha.europa.eu/

Duitsland

Duitsland kent twee soorten OEL’s voor lucht in de werkomgeving:

> de TRK’s (Technische Richtkonzentrationen); dit zijn de technische richtsnoerconcentraties, en

> de MAK’s (Maximale Arbeitsplatzkonzentrationen), die de maximale concentratie van een chemische stof in de

werkomgeving aangeven.

De MAK-waarden zijn dagelijkse gewogen gemiddelden gedurende een periode van 8 uur en zijn van toepassing op gezonde

volwassenen. Hierin worden omschreven de specifieke, aanvaardbare piek-concentraties per stof, inclusief de langste duur

van een dergelijke piek. Indien de stof via de huid opgenomen kan worden, staat dit aangegeven.

De TRK is de concentratie van een chemische stof in de lucht binnen een werkomgeving, die bereikt mag worden met gebruik

van de best mogelijke technologie (state of the art).

Technische Regels zijn te verkrijgen bij BAuA – http://www.baua.de/prax/index.htm

Lucht-grenswaarden in Duitsland zijn te vinden via BAuA hierboven of via DGUV: http://www.dguv.de/content/

index.jsp (http://publikationen.dguv.de/dguv/pdf/10002/grenzwerte2011.pdf).

Duitse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://de.osha.europa.eu/

Finland

Het Finse OEL-systeem wordt onderverdeeld in de wettelijk gehandhaafde bindende grenswaarden (sitovat raja-arvot) en

de meer oriënterende concentraties waarvan bekend is dat ze schadelijk zijn (haitalliseksi tunnetut pitoisuudet, HTP-arvot).

Beide zijn verbonden aan de Labour Protection Act, die werkgevers verplicht om werknemers te voorzien van gezonde en

veilige arbeidsomstandigheden.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid – http://www.stm.fi

Finse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://fi.osha.europa.eu/

Bijlage AGrenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

http://www.arbejdstilsynet.dk/

http://dk.osha.europa.eu/

http://www.baua.de/prax/index.htm

http://www.dguv.de/content/index.jsp

http://www.dguv.de/content/index.jsp

http://publikationen.dguv.de/dguv/pdf/10002/grenzwerte2011.pdf

http://de.osha.europa.eu/

http://www.occuphealth.fi/ttl/projekti/htp/Htparvot2000.pdf

http://www.stm.fi

http://fi.osha.europa.eu/

Scope of Workbook










Frankrijk

In Frankrijk worden de (lucht-) OEL’s genoemd “Valeurs limites d’exposition professionnelle aux agents chimiques en

France” (VL). Deze VL worden omschreven als de concentratie van een stof in de lucht binnen een werkomgeving die een

persoon gedurende een vastgestelde periode kan inademen zonder dat er een risico van verandering in de gezondheid

van die persoon bestaat. De VL’s worden vastgesteld door het Ministère de l’Emploi et de la Solidarité (het Ministerie van

Werkgelegenheid en Solidariteit). Sommige waarden worden ook aanbevolen door het nationale ziekenfonds CNAM.

Frankrijk kent twee typen OEL-waarden:

> Grenswaarden voor blootstelling van korte duur (valeurs limites d’exposition à court terme); dit zijn de

grenswaarden gedurende maximaal 15 minuten;

> en gemiddelde grenswaarden voor blootstelling (valeurs limites de moyenne d’exposition); deze worden

gedurende een periode van 8 uur gemeten.

Het Ministerie van Werkgelegenheid en Solidariteit (Ministère de l’Emploi et de la Solidarité) – http://www.travail.

gouv.fr/index.asp

INRS publiceert delen van de VL op het Internet, op de volgende pagina’s: http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/

CataloguePapier/ED/TI-ED-98/ed98.pdf – http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/CataloguePapier/ED/TI-ED-984/ed984.pdf

Franse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://fr.osha.europa.eu/

Griekenland

De algemene wet met betrekking tot de ‘gezondheid en veiligheid van werknemers’ en een aantal daaruit voortvloeiende

presidentiële besluiten hebben harmonisatie bereikt met de EU-wetgeving. De onderwerpen die in deze wetgeving aan

de orde komen (zoals beroepsmatige factoren, werkomstandigheden) omvatten ook de bepalingen voor afdwingbare

grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor bijna 600 chemicaliën. De meeste OEL’s die genoemd worden komen

overeen met de drempelgrenswaarden (TLV-TWA) zoals gepubliceerd door de ACGIH (USA).

Griekse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://gr.osha.europa.eu/



http://www.travail.gouv.fr/index.asp

http://www.travail.gouv.fr/index.asp

http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/CataloguePapier/ED/TI-ED-98/ed98.pdf



http://fr.osha.europa.eu/

http://gr.osha.europa.eu/


Groot Brittannië

Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL) in Groot Brittannië functioneren onder de Control of Substances

Hazardous to Health Regulations (COSHH) en de spiegelwetgeving daarvan in Noord-Ierland. Volgens de regels van de

COSHH zijn werkgevers verplicht ervoor zorgen dat de blootstelling van werknemers aan stoffen die gevaarlijk zijn voor

de gezondheid ofwel voorkomen wordt, ofwel, indien dat in de praktijk onmogelijk is, voldoende wordt beheerst. OELs in

Groot Brittannië kunnen onderverdeeld worden in Maximum Exposure Limits (MEL’s) en Occupational Exposure Standards

(OES’s). Blootstelling dient zo ver mogelijk onder een MEL te blijven, terwijl in het geval van OES aanvaard wordt dat de stof

verminderd wordt tot een specifiek niveau. De lijst met grenswaarden voor blootstelling staat bekend onder de naam EH40

en is beschikbaar bij HSE Direct.

Diensten van HSE – http://www.hse.gov.uk/legislation/services.htm

The Health and Safety Executive – http://www.hse.gov.uk

UK pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://uk.osha.europa.eu/good_practice/

Ierland

In Ierland worden de Occupational (Air) Exposure Limits (OELs) omschreven als de maximaal toelaatbare concentratie van

een chemische stof in de lucht binnen een werkomgeving waaraan werknemers blootgesteld mogen worden, gedurende een

8-urige werkdag of een referentieperiode van 15 minuten.

Health and Safety Authority – http://www.hsa.ie/

Statutory Instrument 1994 No. 445 is te verkrijgen via de website van de Health and Safety Authority:

http://www.hsa.ie/eng/Your_Industry/Chemicals/

Ierse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://ie.osha.europa.eu/good_practice/

Italië

De Italiaanse grenswaarden voor blootstelling zijn identiek aan de TLV’s die vastgesteld zijn door de ACGIH (USA). De lijst is

beschikbaar als papieren versie. Een bijgewerkte lijst van de Italiaanse wetgeving met betrekking tot gevaarlijke stoffen is

verkrijgbaar via Internet, op de website van het Nationaal Instituut voor Beroepsmatige Veiligheid en Preventie (ISPESL). Bijlage AGrenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

http://www.hse.gov.uk/legislation/services.htm

http://www.hse.gov.uk

http://uk.osha.europa.eu/good_practice/

http://www.hsa.ie/

http://www.hsa.ie/eng/Your_Industry/Chemicals/

http://ie.osha.europa.eu/good_practice/

Scope of Workbook










ISPESL – http://www.ispesl.it

De ISPESL zoekmachine voor wetgevingen is te vinden op: http://www.ispesl.it/norme/accessibile/main.

aspx?lingua=ita

Italiaanse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://it.osha.europa.eu/

Luxemburg

Luxemburg heeft de grenswaarden voor blootstelling overgenomen van diverse internationale Arbo-agentschappen. De

grenswaarden voor blootstelling in Luxemburg zijn gebaseerd op de verordening van 19 juli 1991. OEL’s die in Luxemburg

gebruikt worden, zijn identiek aan die van Duitsland, behalve wanneer specifieke OEL’s worden genoemd

Inspection du Travail et des Mines – http://www.itm.lu/

Ministère du Travail et de l’Emploi – http://www.mt.etat.lu/

Luxemburgse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://lu.osha.europa.eu/good_practice/

Nederland

In Nederland bestaan twee typen OEL’s, met een verschillende basis en status:

> Wettelijk bindende OEL’s, en

> administratieve OEL’s.

Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s, of Occupational Exposure Limits) worden ook wel MAC-waarden

genoemd (Maximaal Aanvaarde Concentraties). Een MAC-waarde wordt omschreven als een maximaal aanvaarde concentratie

van een stof in gas-, damp-, mist- of stofvorm in de lucht van een werkomgeving. In Nederland wordt een OEL-waarde

vastgesteld op basis van een 8-urige, tijd-gewogen, maximaal aanvaarde concentratie (8-uur TWA) en op basis van een

gemiddelde concentratie gedurende 15 minuten (15-minuten TWA).

MAC-waarden zijn te vinden op Internet: http://www.dohsbase.nl en http://www.ser.nl/nl/taken/adviserende/

grenswaarden.aspx



http://www.ispesl.it

http://www.ispesl.it/norme/accessibile/main.aspx?lingua=ita

http://www.ispesl.it/norme/accessibile/main.aspx?lingua=ita

http://it.osha.europa.eu/

http://www.itm.lu/

http://www.mt.etat.lu/

http://lu.osha.europa.eu/good_practice/

http://www.dohsbase.nl

http://www.ser.nl/nl/taken/adviserende/grenswaarden.aspx

http://www.ser.nl/nl/taken/adviserende/grenswaarden.aspx


Het Dutch Expert Committee on Occupational Standards (DECOS) van de Gezondheidsraad – http://www.gr.nl

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – http://www.minszw.nl/

De Sociaal Economische Raad – http://www.sev.nl

Nederlandse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://osha.europa.eu/fop/netherlands/nl

Oostenrijk

De Oostenrijkse OEL-lijst is gebaseerd op internationale en nationale bronnen, zoals de American Conference of

Governmental Industrial Hygienists (ACGIH – zie onder USA voor meer informatie) en de Duitse MAK-commissie.

Bundesministerium für Wirtschaft und Arbeit, (BMWA) – http://www.bmwa.gv.at/

Oostenrijkse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://at.osha.europa.eu/

Polen

In Polen zijn de Occupational (Air) Exposure Limits (OEL’s) wettelijk bepaald, met name in de Arbeidswet.

De verordening uitgegeven onder de Arbeidswet betreffen de maximale concentratie en intensiteit van schadelijke factoren in

de werkomgeving.

De wetgeving is te vinden op http://isap.sejm.gov.pl

De eisen zijn te vinden op http://www.ciop.pl

Poolse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://www.pl.osha.europa.eu/

Portugal

In Portugal zijn de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor gevaarlijke stoffen gepubliceerd in de Portugese

Standaard 1796 uit 1988. De uitgevende instantie is het Portuguese Institute of Quality. De Standaard 1796 wordt op dit

moment herzien. De VLE’s (OEL’s) die genoemd worden in deze Standaard, alsook in de nieuwe Standaard zijn gelijkwaardig

aan de grenswaarden die gepubliceerd zijn door ACGIH (USA).

Portuguese Institute of Quality – http://www.ipq.ptBijlage AGrenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

http://www.gr.nl

http://www.gr.nl/

http://www.minszw.nl/

http://www.sev.nl

http://osha.europa.eu/fop/netherlands/nl

http://www.bmwa.gv.at/

http://at.osha.europa.eu/

http://isap.sejm.gov.pl

http://www.ciop.pl

http://www.pl.osha.europa.eu/

http://www.ipq.pt/index.htm

http://www.ipq.pt

Scope of Workbook










Direção de Serviços de Prevenção de Riscos Profissionais, Instituto de Desenvolvimento e Inspeção das

Condições de Trabalho, Lisboa – www.act.gov.pt

Portugese pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://pt.osha.europa.eu/good_practice/

Spanje

Het wettelijke kader voor grenswaarden voor gevaarlijke stoffen (in het Spaans: VLA = Valores Límite Ambientales) werd in

2011 gepubliceerd.

Instituto Nacional de Segurança e Higiene no Trabalho (INSHT) – http://www.insht.es

Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling aan chemicaliën in Spanje 2011 – http://www.insht.es/InshtWeb/

Contenidos/Documentacion/TextosOnline/Valores_Limite/limites2011/Limites2011web.pdf

Spaanse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://es.osha.europa.eu

Zweden

De “Hygiënische grenswaarden en maatregelen voor luchtverontreiniging” (Hygieniska gränsvärden och åtgärder mot

luftföronreningar, Arbetarskyddsstyrelsens författningssamling; AFS 2000: 3) is een instructie afgegeven door de Zweedse

Arbeidsmilieu Raad (Arbetsmiljöverket) bekrachtigd door de Arbeidsmilieuverordening (Arbetsmiljöförordningen; SFS 1977:

1166). Deze verordeningen zijn gebaseerd op de Arbeidsmilieu Wet (Arbetsmiljölagen; SFS 1977: 1160) en de grenswaarden

vormen het uitgangspunt voor chemisch risico management. De nationale wetgeving bepaalt dat de werkgever verplicht is

om het blootstellingsniveau zo laag mogelijk onder de grenswaarde te houden.

De meeste OEL’s zijn maximale waarden van luchtconcentraties in de werkomgeving.

Arbetsmiljöverket – http://www.av.se

Zweden pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://se.osha.europa.eu/good_practice/



http://www.idict.gov.pt/

www.act.gov.pt

http://pt.osha.europa.eu/good_practice/

http://www.insht.es

http://www.insht.es/InshtWeb/Contenidos/Documentacion/TextosOnline/Valores_Limite/limites2011/Limites2011web.pdf

http://www.insht.es/InshtWeb/Contenidos/Documentacion/TextosOnline/Valores_Limite/limites2011/Limites2011web.pdf

http://es.osha.europa.eu/

http://es.osha.europa.eu

http://www.av.se

http://se.osha.europa.eu/good_practice/

Pagina 47

Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim

Deze checklist is bedoeld om opdrachtnemers te helpen in hun overleg met eigenaren en gebruikers van een gebouw

omtrent de gezondheids- en veiligheidsoverwegingen tijdens het aanbrengen van spray-schuim. De lijst suggereert een

aantal discussieonderwerpen, maar heeft niet de intentie volledig te zijn. Overweeg het bespreken van extra gezondheids- en

veiligheidsonderwerpen die van belang zijn voor uw specifieke project.

> Algemene informatie over de duur, de planning en de omvang van het werk, met nadruk op de beschikbaarheid van

elektriciteit en water, stroomonderbrekers, noodingangen en -uitgangen door bouwprofessionals en eigenaren/gebruikers.

> Informatie over de chemicaliën die bij het aanbrengen van SPF worden gebruikt.

• Hoe spray-schuim gemaakt wordt; reactie tussen A-component en B-component.

• De mogelijke gezondheidsrisico’s van A- en B-componenten chemicaliën. Leg uit dat er voor alle chemicaliën

voldoende veiligheidsinformatiebladen (MSDS) op de bouwplaats beschikbaar zijn en neem deze

documenten indien gewenst met de eigenaar/gebruiker door.

• Wijs op de locaties van verbanddozen en oogwaspunten.

> Uitleg van de maatregelen die genomen worden om de vaklieden, de assistenten, het personeel in de omgeving

en de gebruikers te beschermen.

• Plannen met betrekking tot ventilatie en inperking.

• Bespreek de locaties en werking van VVAC-systemen en bespreek de afsluiting van het gebouw tijdens het

aanbrengen tot het moment van heringebruikneming.

• Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die gebruikt worden en de redenen hiervoor.

Bijlage B

Scope of Workbook










• Bespreek de plannen om het werkgebied af te zetten, inclusief de plannen voor bewaking van de omgeving

van het werkgebied.

> Bespreek met de eigenaar/gebruiker wanneer het gebouw gedurende en na het aanbrengen ontruimd zal worden.

• Zoek uit of het gebouw gebruikt wordt door mensen met speciale gevoeligheden (bijvoorbeeld mensen met

ademhalingsproblemen of aandoeningen aan de luchtwegen) en onderneem de juiste acties.

• Als het werk een groot kantoorgebouw of flatgebouw betreft, overleg dan of het gebouw geheel of

gedeeltelijk ontruimd moet worden; overleg zaken zoals HVAC en ventilatie; bespreek het luchten van de

ruimtes in het gebouw.

• Geef een richtlijn voor het tijdstip van heringebruikneming; overleg hiertoe met de fabrikant van het product.

> Indien de eigenaar/gebruiker het gebouw gedurende het aanbrengen niet wil verlaten, bespreek dan de

problemen die zich kunnen voordoen bij blootstelling.

• Bespreek de eisen met betrekking tot persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor de eigenaar/gebruiker

wanneer deze het werkgebied betreedt om het aanbrengen te bekijken (bespreek alternatieve methoden

om het werk te inspecteren waarbij mogelijke blootstelling wordt geminimaliseerd, zoals het bekijken van

foto’s of real-time videofilms).

• Kwesties rond luchten en ventilatie.

• Procedures voor de bewaking van luchtkwaliteit, indien van toepassing.

> Bespreek met de eigenaar wat te doen om schade aan eigendommen als gevolg van een teveel aanbrengen van

spray-schuim te voorkomen.

> Informeer de gebruikers dat een vis-achtige of ammoniak-geur kan duiden op amine-katalysatoren in de SPF, en

geef richtlijnen en contactinformatie in geval van sterke geuren of geuren die niet verdwijnen.

> Bespreek de procedures rond het schoonmaken achteraf en hoe het stof en de restanten opgeruimd zullen worden.


Bijlage BOverleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim

Pagina 49Bijlage C-1C

omm

unic

atie

ove

r ge

vare

n Vaststellen van chemicaliën en risico’s Verantwoorde afvoer POLYOLEN kunnen schadelijke stoffen bevatten zoals katalysatoren, vlamvertragers en schuimmiddelen.

Methyleen difenyl di-isocyanaat (MDI) is een chemische stof, die bij onjuist gebruik gevaarlijk kan zijn.

Draag tijdens het verwerken van POLYOL en MDI altijd handschoenen, volledige gezichtsbescherming en een masker met filter.

Leeg vaten en IBC’s (Intermediate Bulk Containers) volledig om reststoffen te minimaliseren.

Zorg ervoor dat de lege vaten volgens de plaatselijke voorschriften worden opgehaald en afgevoerd.

Schuim-afval kan afgevoerd worden samen met plastic afval.

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 1 t/m 3 > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 13

Persoonlijke bescherming Accidentele uitstoot, opslag en behandeling Gebruikt u de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor uw taken?

> Luchtzuiverend ademhalingstoestel (APR) voor aanbrengen van spray-schuim in de open lucht

> SAR (Supplied Air Respirator) voor aanbrengen van spray-schuim binnenshuis

> In alle gevallen: volledige gezichtsbescherming, handschoenen, overall, laarzen

> Onderhoud uw persoonlijke beschermingsmiddelen aan het eind van elke werkdag, vervang filters, gooi beschadigde apparatuur weg

In geval van accidentele uitstoot: verhelp de oorzaak van de morsing, adsorbeer de vloeistoffen met droog zand of zaagsel. Gebruik geen water. Voorkom dat gemorste vloeistoffen in het afvoersysteem terechtkomen.

Berg POLYOL en MDI op in een koele plaats, buiten direct zonlicht. Zorg dat vaten en IBC’s goed gesloten blijven. Zorg er tijdens het openen van een vat of IBC met POLYOL voor dat de interne druk langzaam en beheerst kan ontsnappen. Bewaar vaten en IBC’s bij een temperatuur tussen 10 ºC en 30 °C. Breng een vat met POLYOL op een temperatuur tussen 20 ºC en 25 °C voordat u het opent.

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 8 > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 6

Brandbestrijding Spoed Eisende HulpBij een brand waarbij POLYOL of MDI betrokken is, dient u onmiddellijk de brandweer in te schakelen.

Houd gesloten vaten of IBC’s koel door ze te besproeien met water om explosiegevaar te vermijden.

Als er in de buurt van aangebracht spray-schuim werkzaamheden onder hoge temperaturen uitgevoerd moeten worden, zorg dan voor bescherming van het schuim met branddekens en plaats waarschuwingsborden om werknemers op het gevaar te wijzen.

Bij contact met de huid: onmiddellijk wassen met stromend water en zeep. Verwijder vervuilde kledingstukken.

Bij contact met de ogen: onmiddellijk wassen met stromend water gedurende minimaal 15 minuten; houd de ogen open.

Breng de getroffen persoon onmiddellijk naar het ziekenhuis, afdeling Spoed Eisende Hulp. Bij inslikken: roep medische hulp in.

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 5 > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 4

Overige informatieOverige informatie wordt geboden op ETIKETTEN en in het VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD (MSDS): Sn

elle

vei

ligh

eid

sin

dic

ati

es

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 9 t/m 16 en de ETIKETTEN op vaten of IBC’s

> Fysische en chemische eigenschappen > Stabiliteit en reactiviteit > Toxicologie

> Transport > Verplichte informatie

Pagina 50Bijlage C-2Met deze informatie kunnen vaklieden, assistenten en werklieden in de buurt van het werkgebied het hoogste niveau van bescherming en preventie bereiken.

Schakel VVAC-systemen, zoals verwarmings-, ventilatie- of airconditioning-systemen uit en plak de luchtopeningen af met plastic (gedurende minimaal 24 uur)

Voedingsmiddelen en roken zijn verboden in de buurt van plaatsen waar chemicaliën worden gebruikt, behandeld en/of opgeslagen

Bepaal een veiligheidszone rond het werkgebied en zorg voor beperkte toegang

Voorkom het doordringen van dampen naar andere verdiepingen

Trek persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) aan en uit in de daarvoor bestemde ruimten

Voorkom dat er teveel spray-schuim wordt aangebracht en bescherm alle oppervlakken die beschadigd zouden kunnen worden

Houd rekening met de windrichting wanneer er in de openlucht wordt gewerkt en werk niet als het erg winderig is (bij windsnelheden hoger dan 30 km/u) G

oed

wer

ken

in d

e p

rak

tijk

Wer

km

eth

oden

en

voo

rber

eid

ing

va

n h

et t

erre

in

Pagina 51Bijlage C-3O

psl

ag

en

beh

an

del

ing

Op

sla

g e

n b

eha

nd

elin

g v

an

ch

emis

che

stof

fen Het is belangrijk dat de chemicaliën

van spray-polyurethaanschuim (SPF) voor en tijdens gebruik op de juiste wijze op de bouwplaats opgeslagen en behandeld worden. Onjuiste opslag en verkeerd gebruik kunnen de onderdelen onbruikbaar maken en mogelijk risico met zich meebrengen

MSDS > Zorg ervoor dat er voor elke gevaarlijke chemische stof een

veiligheidsinformatieblad (MSDS) op de werkplek aanwezig is

> Zorg ervoor dat van dit veiligheidsinformatieblad (MSDS) altijd de nieuwste versie beschikbaar is

> Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) bevat belangrijke informatie over het omgaan met accidentele uitstoot, de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE), en informatie over opslag, behandeling, transport en verwijdering

Opslag Behandeling > Sla materialen die niet gecombineerd mogen worden

afzonderlijk op

> Berg vaten op een koele plaats op, buiten direct zonlicht en buiten bereik van overmatige warmte (liefst bij een temperatuur tussen 10 ºC en 25 ºC)

> Houd de vaten altijd goed afgesloten om te voorkomen dat er vocht of andere stoffen bij kan komen

> Bewaar vaten uit de buurt van zuren, logen, alcoholen en sterk oxiderende en reduceermiddelen

> Alle containers dienen correct geëtiketteerd te zijn

> Draag de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u chemicaliën behandelt

> Open vaten behoedzaam zodat eventuele opgebouwde druk langzaam kan ontsnappen

> Voorkom morsingen wanneer u een transferpomp in een vat steekt of deze eruit haalt

> Als u een vat wilt opwarmen, doe dit dan langzaam en zorg ervoor dat de stop los zit om gas te laten ontsnappen. Roer zachtjes en voorkom oververhitting!

Omgaan met morsingen Algemeen advies > Zorg ervoor dat u altijd een noodsetje met absorberend

materiaal bij u draagt om morsingen direct op te ruimen

> Ontsmet en ruim morsingen op volgens het veiligheidsinformatieblad (MSDS)

> Draag altijd persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u morsingen ontsmet en opruimt

> Stuur medewerkers weg uit het besmette geibed om onnodige blootstelling te vermijden

> Meld grote morsingen aan de plaatselijke of nationale overheidsinstanties

> Leg slangen en kabels netjes neer en houd de werkplek schoon om struikelen, uitglijden en vallen te voorkomen

> Zet vaten tijdens transport goed vast om morsingen te voorkomen

> Zorg dat er altijd een verbandtrommel in de buurt is voor kleine verwondingen

> Zorg dat er een brandblusser aanwezig is tijdens transport

Pagina 52Bijlage C-4P

PE

Per

soon

lijk

e b

esch

erm

ing

smid

del

en

Draag tijdens het sprayen alle persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)

Helm*

Oogbescherming met zij-afscherming (reinig en onderhoud)

Goedgekeurde ademhalingsbescherming (reinig en onderhoud) – gebruik onafhankelijke adembescherming (SAR) in besloten ruimten, en luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR) bij toepassingen buitenshuis

Nitril rubberen handschoenen*

Chemicaliënbestendig pak*

Oogbescherming tegen spatten

Nitril handschoenen

Bescherming tegen vloeistofspatten

Bescherming tijdens het overbrengen van pompapparatuur

Draag oogbescherming tegen spatten van chemische stoffen wanneer tijdens de onderhoudsprocedure oplosmiddelen gebruikt worden voor de reiniging

Beschermt tegen mogelijk contact van de blote huid met chemische stoffen

Nitril handschoenen die tijdens pistoolreparaties gedragen zijn

* Deze onderdelen zijn bestemd voor eenmalig gebruik en worden achteraf weggegooid. Volg de instructies op het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor het verwijderen van eventuele vloeibare materialen die afgevoerd moeten worden.

Sprayen

Behandeling

Onderhoud

Pagina 53Bijlage C-5SP

F &

bra

ndve

iligh

eid

Bra

nd

pre

ven

tie

tijd

ens

de

bou

w

Pleeg veiligheids-werkoverleg met de andere opdrachtnemers

Plaats waarschuwingsborden en -stickers op de bouwplaats

Voer hete werkzaamheden uit op een plaats waar geen brandbaar materiaal is

Of scherm het spray-schuim af met een daartoe geschikte las- of branddeken, als het werk niet verplaatst kan worden

Zorg voor een brandwacht wanneer werkzaamheden onder hoge temperatuur plaatsvinden: > Binnen 10 m van spray-

polyurethaanschuim (SPF)

> Binnen 10 m van openingen waar SPF blootligt

> Wanneer er aan de andere kant van de wand SPF aangebracht is

Bedek zo snel mogelijk na aanbrenging alle binnenshuis aangebrachte spray-polyurethaanschuim met een geschikte beschermlaag, zoals 12 mm gipsplaat


Erkenning en vrijwaring van de American Chemistry Council:

Dit document is voor een deel gebaseerd op het Arbo-werkboek voor het verantwoord onder hoge druk aanbrengen van spray-

polyurethaanschuim (“Health and Safety Product Stewardship Workbook for High-Pressure Application of Spray Polyurethane Foam”), door

de American Chemistry Council (ACC), dat op 15 maart 2010 werd gepubliceerd. PU Europe is de ACC erkentelijk voor haar ondersteuning.

De ACC kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van deze publicatie van PU Europe, die uitsluitend door PU Europe

werd opgesteld. Hij biedt richtlijnen voor vaklieden en assistenten die spray-polyurethaanschuim (SPF) van professionele kwaliteit

aanbrengen, hetzij aan de binnenzijde, hetzij aan de buitenzijde van gebouwen. De publicatie is niet bedoeld als een vervanging voor

een deugdelijke training of andere eisen, noch is hij ontwikkeld om wettelijke rechten en plichten te omschrijven. Hij is ook niet bedoeld

als een handleiding of een instructiegids. Iedereen die betrokken is bij het onder hoge druk aanbrengen van SPF van professionele

kwaliteit, hetzij binnenshuis, hetzij buitenshuis, is hoofdelijk verplicht om ervoor te zorgen dat zijn/haar handelingen in overeenstemming

zijn met de nationale, federale, staats- en plaatselijke weten regelgevingen en dient hierover juridische adviseurs te raadplegen.

Dit document is per definitie algemeen van aard en de vaklieden, assistenten en de individuele bedrijven kunnen een andere aanpak

hebben met betrekking tot specifieke praktijken op basis van specifieke feitelijke omstandigheden, de uitvoerbaarheid en effectiviteit

van bepaalde handelingen, en de economische en technologische haalbaarheid. Noch de ACC, noch de afzonderlijke leden van het

Center for the Polyurethanes Industry van de ACC, noch enige van hun respectievelijke directieleden, functionarissen, medewerkers,

onderaannemers, adviseurs of andere rechthebbenden geeft enige garantie of verklaring, expliciet of impliciet, met betrekking tot de

juistheid of volledigheid van de informatie in dit handboek; noch zullen de ACC of enig bedrijf dat lid is daarvan enige aansprakelijkheid

of verantwoordelijkheid voor enig gebruik of misbruik, of de resultaten van dergelijk gebruik of misbruik, of enige informatie, procedure,

conclusie, mening, product of proces uiteengezet in deze Richtlijnen aanvaarden. Er worden geen garanties gegeven; alle

impliciete garanties van verkoopbaarheid of geschiktheid voor een bepaald doel worden uitdrukkelijk uitgesloten.

Disclaimer:

Terwijl alle informatie en aanbevelingen in deze publicatie met de grootst mogelijke zorg zijn samengesteld en voor zover wij weten op

het moment van publicatie correct zijn, mag niets hierin opgevat worden als garantie, expliciet of anderszins. Dit document dient als

aanvulling op, niet als vervanging van, plaatselijke richtlijnen en voorschriften.

PU EuropeAv. E. Van Nieuwenhuyse 6B-1160 Brussel (België)

Tel.: +32 2 676 72 71Fax: +32 2 676 74 79

[email protected]

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Guidance_paper_for_spray_polyurethane_foam__NL_

Documents

Transcript of Guidance_paper_for_spray_polyurethane_foam__NL_