(Flood Prevention and Reduction Model in Suratthani Province) · 2018-03-13 · RSU JET Vol. 15,...

RSU JET Vol. 15, No. 2, 2012 บทความวจย ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- 40 -

การศกษามาตรการปองกนและลดผลกระทบนาทวมในพนท

จงหวดสราษฎรธาน

(Flood Prevention and Reduction Model in Suratthani Province)

มงคลกร ศรวชย(1), ยพา ชดทอง(2) และ เสร ศภราทตย(3)

(1) ศนยการเปลยนแปลงภมอากาศและภยพบต มหาวทยาลยรงสต (2) บรษท ปญญาคอนซลแตนท จากด

(3) ภาควชาวศวกรรมโยธา มหาวทยาลยรงสต

E-mail : [email protected]

บทคดยอ จงหวดสราษฎรธาน ประสบกบเหตการณอทกภยในลมนาตาปบอยครง และอทกภยทเกดในพนทราบลม มกจะ

เกดบรเวณทราบลมรมแมนา เนองจากแมนาตนเขน และมความสามารถระบายนา ไมเพยงพอ บทความนจงไดทาการประยกตใชแบบจาลองทางคณตศาสตรFLO 2D ครอบคลมพนทลมนาตาป-พมดวง นามาประเมนประสทธผลของการใชมาตรการตางๆ 7 มาตรการ กลาวคอ 1) การขดลอกแมนาตาป และแมนาพมดวง 2) การสรางพนทแกมลงบรเวณทงปากขอ อาเภอเคยนซา 3) การขดคลองผนนาจากบรเวณเขาหวควายเพอระบายลงทะเล 4) การกอสรางทางนาหลากบรเวณถนนเซาเทรน ซบอรดเพอระบายลงทะเล 5) การขดลอก และการสรางพนทแกมลง 6) การขดลอกและการขดคลองผนนา และ 7)

การขดลอก การสรางพนทแกมลง การขดคลองผนนา และการกอสรางทางนาหลาก จากการวเคราะหประเมนประสทธผลมาตรการตางๆ รวมทงมาตรการผสมผสานดงทกลาวขางตน พบวา มาตรการทงหลายสามารถลดพนทนาทวมไดประมาณ 62%, 19%, 4%, 4%,79%, 65%, และ 83% (จากพนทนาทวมกรณเหตการณนาทวมครงใหญ 2554) สาหรบมาตรการท 1),

2), 3), 4), 5), 6), และ 7) ตามลาดบ อยางไรกตาม การศกษาเชงลกถงความเปนไปไดทางวศวกรรม ภมสงคม และเศรษฐศาสตรของมาตรการตางๆ ดงกลาวขางตนมความจาเปนอยางยงทจะตองศกษาตอไป

คาสาคญ : นาทวม, ภยพบต, สราษฎรธาน, การปองกน และ การลดผลกระทบ


- 41 -

ABSTRACT

Suratthani province have often confronted in floods which flowed over from the Tapee river. Inundation that

occurs in catchment areas usually happens at the basin along the river due to shallow areas and less capacity of drainage.

Most flooded areas were along the river bank because of shallow areas and less capacity of drainage. This article aims to

apply the mathematical model named FLO 2D in the study area where is area along the Tapee river bank and Pumduang

river bank. The model is used to evaluate the effectiveness of 7 measurements that are 1) dredging the Tapee river and

Pumduang river, 2) developing detention area around Thung Pak Kor, Khian Sa district, 3) diverting water by developing

canal at Khao Hua Khwai area for drainage to the sea, 4) constructing the flood way around the southern seaboard for

drainage to the sea, 5) dredging and developing detention area, 6) dredging the rivers and developing canal for water

diversion and 7) dredging the rivers, developing detention area, developing canal for water diversion and constructing the

flood way. As a result, it was found that 7 measurements could alleviate flooded areas as followed 62%, 19%, 4%, 4%,

79%, 65% and 83% respectively regard to great flood event in 2011. However, the depth approach study about the

measurements of engineering, socioeconomic feasibility is required to study further.

Keywords : Flood , Disaster, Suratthani, Prevention and Reduction

. บทนา ปญหานาทวม เกดขนในประเทศไทยเปนประจา

ทกป และมกจะเกดขนในหลายๆพนท ซงปจจยททาใหเกดนาทวม เปนผลมาจากนาทวมทเกดจากพายฝนจานวนมาก เกดการไหลภายในชองของลานาทาใหเกดการเออลนขนมาบนฝงและไหลทวมบรเวณใกลเคยง นอกจากน ปญหานาทวมนน ย งมสาเหตมาจากลกษณะภมประเทศ และสภาพแวดลอม ซงเปนสาเหตอกประการหนง

โดยจงหวดสราษฎรธาน กเปนอกพนทหนงทไดรบผลกระทบจากเหตการณอทกภยในชวงเดอนมนาคมถงเมษายน พ.ศ. 2554 โดยมพนทนาทวมทงจงหวดประมาณ 515,690 ไร [1] โดยเกดจากเหตการณฝนตกหนกในพนท ซงจากขอมลการตรวจวดของสถานอตนยมวทยาพบวา หลายพนทมปรมาณฝนสะสม ในชวงวนท 22 – 31

มนาคม 2554 เกดกวา 500 มลลเมตร ซงเหตการณครงนไดสรางมลคาความเสยหายในจงหวดประมาณ , ลานบาท

[2]

การหาแนวทางในการลดผลกระทบจากเหตการณภยพบตจงถอไดวาเปนสงทสาคญมาก เพอลดความเสยหายจากทงชวตและทรพยสน โดยรปแบบของมาตรการตางๆนน ตองเปนแบงสามสวนหลกๆ คอสวนของการพยากรณและเตอนภย การจดการภยพบตโดยใชชมชนเปนฐาน และมาตรการดานโครงสรางตางๆ เพอลดผลกระทบ ซงในบทความนจะนาเสนอมาตรการเชงโครงสรางในรปแบบตางๆ โดยใชแบบจาลองทางคณตศาสตร FLO-2D ซงเปนแบบจาลองทไดถกนามาใชกนอยางแพรหลายสาหรบการจาลองนาหลากและโคลนถลม โดยการศกษาครงนไดกาหนดตามแนวคดของประชาชนในพนท หนวยงานทเกยวของ และรวมถงการศกษาในอดต เพอเปนขอมลสาหรบในการวางแผนในอนาคต โดยการศกษาครงนไมไดคดการคมคาทางเศรษฐศาสตร และผลกระทบตอชมชน ซงจาเปนอยางยงทตองมการศกษาเพมเตมในอนาคต


- 42 -

. วตถประสงคของการศกษา การศกษาในครงน เพอหาแนวทางในการลด

ผลกระทบจากเหตการณอทกภยในพนทจงหวดสราฏรธาน ใชมาตราการทางดานโครงสราง ประกอบไปดวย ขดลอกลานาในแมนาตาปและพมดวง สรางพนทแกมลง บรเวณทงปากขอ ตาบลเคยน ขดคลองผนนาแมนาตาป บรเวณเขาหวควาย เพอระบายลงทะเล สรางทางนาหลาก บรเวณถนนเซาเทรนซบอรด เพอระบายลงทะเล โดยใชแบบจาลองทางคณตศาสตร FLO-2D และแสดงผลในระบบสารสนเทศภมศาสตร . แบบจาลอง FLO-2D

แบบจาลอง FLO-2D เปนแบบจาลองการไหล 2 มต ทพฒนาโดย Jim O’Brien ประธานบรษท FLO-2D

Software, Inc. ใชหลกการคานวณของ Finite Different

Grid เพอจาลองพฤตกรรมนาหลากทกระจายไปยงบรเวณตาง ๆ ทนาทวมถง โดยสามารถแสดงขอบเขตและความรนแรงของระดบนาทวม อตราการไหล และความเรวของน า อ กท ง แบบจ า ล อ ง FLO-2D ส าม า ร ถป ร ะ เ ม นประสทธผลของมาตรการใชสงกอสรางตางๆ ทใชลดผลกระทบทอาจจะเกดจากนาหลาก เชน การสรางฝาย การผนนา และการสรางคนกนนา ผลจากการประเ มนพฤตกรรมนาหลากโดยใชแบบจาลอง FLO-2D สามารถสรางแผนทแสดงความเสยงและระดบความรนแรงของระดบนาทวม (Flood Hazard Map)

โดยแบบจาลอง FLO-2D ไดถกนามาใชกนอยางแพรหลายสาหรบการจาลองนาหลากและโคลนถลม เชน O’Brien et.al (1993)[3] ไดประยกตใชแบบจาลอง FLO-2D

ในการประเมนการไหลถลมของโคลนจาก เหตการณเกดขนแมนา Rudd Creek ในมลรฐยทา เสร ศภราทตย และวฒชย วชยเมฆพตร (2546)[4] ไดนาเสนอการใชแบบจาลองคณตศาสตร FLO-2D ในการประเมนความรนแรงจากเหตการณนาทวมอาเภอหาดใหญ สมบต อย

เมอง ( )[5] ไดศกษาตะกอนไหลถลมและนาปนตะกอนบา ในป 2544 บรเวณพนทนากอ อาเภอหลมสก

จงหวดเพชรบรณ และ เสร ศภราทตย ยพา ชดทอง และ มงคลกร ศรวชย (2008)[6] ไดนาเสนอการใชแบบจาลองคณตศาสตร FLO-2D ในการประเมนความรนแรงจากเหตการณนาทวมตวเมองเชยงราย

แบบจาลอง FLO-2D มหลกการทางาน 2 สวนคอ การไหลในลานาและการไหลบนผวดน การไหลในลานาเปนการไหล 1 มต โดยใชขอมลรปตดลานา (Cross-section) เมอเกดนาลนตลงและไหลหลากบนผวดนจะเปนการไหล 2

มต การคานวณของแบบจาลอง FLO-2D ใชสมการการไหลแบบไมคงท ประกอบดวย สมการการไหลตอเนอง (Continuity Equation)ดงแสดงใน สมการท 1 และสมการโมเมนตม (Momentum Equation)ในแนวแกน xและ y ดงแสดงใน สมการ 2 และ 3 ตามลาดบ โดยอาศยหลกการของ Finite Different Grid ซงแบงพนทนาทวมออกเปนกรดสเหลยมขนาดเลก และคานวณทศทางการไหลเปน 8

ทศทาง ดงแสดงในรปท 1

qth

yvh

xuh

…..(1)

0

fxsxzg

yuv

xuu

tu

…..(2)

0

fysxzg

yvv

xvu

tv

…..(3)

เมอ u และ v คอ ความเรวการไหลในทศทาง x และ y ตามลาดบ

h คอ ระดบนา z คอ ระดบทองนาหรอพนทนาทวม

q คอ อตราการไหลเขาดานขางตอหนวยความยาว Sfx และ Sfy คอ ความชนเสนลาดพลงงานในทศทาง x และ y


- 43 -

รปท 1 ทศทางการไหลในแตละพนทกรด [7]

. การปรบเทยบแบบจาลอง การจดทากรณศกษาการไหลหลากเนองจากนา

ลนตลง โดยจาลองเหตการณนาทวมในชวงระหวาวนท 23

มนาคม – 4 เมษายน 2554[ ][ ] โดยผลการวเคราะหจากแบบจาลองแสดงคาระดบนาและปรมาณนาทตาแหนงตาง ๆ ของลานา ขอมลตรวจวดระดบนาทสถานวดนา X.217

บรเวณอาเภอเคยนซา ใชในการปรบเทยบแบบจาลอง ดงแสดงในรปท 2 โดยปรบคาสมประสทธความเสยดทานของลานา ( Manning’s n coefficient ) เพอใหคาระดบนาทคานวณไดจากแบบจาลองมคาใกลเคยงกบขอมลตรวจวดมากทสด จากผลการวเคราะหคาสมประสทธความเสยดทานของลานาจะมคาอยในชวงระหวาง 0.03 – 0.02

ขอบเขตนาทวม ( Flood inundation )

รปท 2 ระดบนาเปรยบเทยบจากวดจรงทสถาน X.217 และ

ผลคานวณ

ความสงของนาทวมพบวามพนทนาทวมทงหมดเทากบ 520.24 ตารางกโลเมตร พนทนาทวมในตวเมองสราษฎรธาน เทากบ 105.12 ตารางกโลเมตร ความสงนาทวมระหวาง 0.5 – 2.5 เมตร พนทนาทวมอาเภอพนพน เทากบ


- 44 -

212.93 ตารางกโลเมตร ความสงนาทวมระหวาง 0.5 – 3.0

เมตร พนทนาทวมอาเภอเคยนซา เทากบ 83.12 ตารางกโลเมตร ความสงนาทวมระหวาง 0.5 – 2.5 เมตร พนทนาทวมอาเภอพระแสง เทากบ 11.59 ตารางกโลเมตร ความสงนาทวมระหวาง 0.5 – 1.5 เมตร และพนทนาทวมอาเภอเวยงสระเทากบ 30.56 ตารางกโลเมตร ความสงนาทวมระหวาง 0.5 – 2.5 เมตรขอบเขตนาทวมจากแบบจาลองเมอ

เทยบกบภาพถายดาวเทยมเหตการณนาทวมสราษฎรธานเมอวนท 4 เมษายน 2554 พบวาขอบเขตพนทนาทวมทไดจากแบบจาลองใกลเคยงกบเหตการณทเกดขนจรงดงแสดงในรปท 3 อยางไรกตามคาระดบนาสงสดทเกดขนจรงยงไมมการตรวจวดจากหนวยงานทเกยวของ แตสามารถเปรยบเทยบได

(ก) ภาพถายดาวเทยม (ข) ผลจากแบบจาลอง

รปท 3 ขอบเขตพนทนาทวมจงหวดสราษฎรธาน


- 45 -

. มาตรการปองกนและลดผลกระทบ การศกษาครงนไดศกษามาตรการปองกนและลด

ผลกระทบจากสภาวะนาทวมทเกดขนในลมนา ตาปและลมนาพมดวง 7 มาตรการ ไดแก (แสดงในรปท 4)

1) การขดลอกแมนาตาป และแมนาพมดวงรวมปรมาณขดลอก 41 ลานลกบาศกเมตร 2) การสรางพนทแกมลงบรเวณทงปากขอ อาเภอเคยนซา มพนทประมาณ 41 ตารางกโลเมตร สามารถรบนาได 82 ลานลกบาศกเมตร

3) การขดคลองผนนาจากบรเวณเขาหวควายเพอระบายลงทะเลทคลองทาทองความยาวประมาณ 32 กโลเมตร รบนาได 385 ลกบาศกเมตรตอวนาท

4) การกอสรางทางนาหลากบรเวณถนนเซาเทรน ซบอรดเพอระบายลงทะเลความยาว 35 กโลเมตร รบนาได 275

ลกบาศกเมตรตอวนาท

5) ขดลอกลานา (มาตรการท 1) และสรางพนทแกมลง (มาตรการท 2) 6) ขดลอกลานา (มาตรการท 1) และขดคลองผนนาแมนาตาป (มาตรการท 3) 7) ขดลอกลานา (มาตรการท 1) สรางพนทแกมลง (มาตรการท 2) ขดคลองผนนาแมนาตาป (มาตรการท 3) และสรางทางนาหลาก (มาตรการท 4)

รปท 4 แสดงตาแหนงพนทแกมลง คลองผนนา และทางนาหลาก


- 46 -

. ผลการศกษา ผลการศกษากรณมาตรการปองกนและลด

ผลกระทบจากนาทวมตอพนทลมนาตาปและพนพน พบวามาตรการตางๆสามารถลดผลกระทบจากปญหานาทวมไดในบรมาณทตางกน ดงแสดงรายละเอยดไวในตารางท มาตรการขดลอกลานาตาป พมดวง และพนพน สามารถลดขอบเขตพนทนาทวมได ประมาณรอยละ 62 โดยลดพนทนาทวมตวเมองสราษฎรธานไดประมาณรอยละ 44 และลดพนทนาทวมอาเภอพนพนไดประมาณรอยละ 93 เมอเทยบกบเหตการณนาทวมเมอวนท 23 มนาคม ถง 10 เมษายน พ.ศ. 2554 และลดระดบสงสดลง 1.00 เมตร มาตรการขดคลองผนนาบรเวณเขาหวควาย จะสามารถชวยลดขอบเขตพนทนาทวมอาเภอพนพนประมาณรอยละ 7 (แสดงในรปท

3) มาตรการสรางพนทแกมลงจะสามารถชวยลดขอบเขตพนทนาทวมบรเวณอาเภอเคยนซา พระแสง เวยงสระ บานนาเดม และบานนาสาร มากกวารอยละ 50 มาตรการสรางทางนาหลากสามารถลดขอบเขตพนทนาทวมอาเภอเคยนซาและบานนาเดม มาตรการขดลอกลานาและสรางพนทแกมลงสามารถลดขอบเขตพนทนาทวมไดประมาณรอยละ 79

มาตรการขดลอกและขดคลองผนนา มาตรการขดลอกและขดคลองผนนาสามารถลดขอบเขตพนทนาทวมไดประมาณรอยละ 65 และมาตรการรวมทประกอบดวยการขดลอก สรางพนทแกมลง ขดคลองผนนา และทาทางนาหลาก สามารถลดขอบเขตพนทนาทวมไดถงรอยละ ซงแสดงดงรปท ถงรปท

ตารางท 1 พนทนาทวมหลงจากใชมาตรการลดกระทบ

กรณศกษา ระดบนาทวมสงสด

(ม.) ขอบเขตพนทนาทวม

(ตารางกโลเมตร) %

ลดลง 1. เหตการณนาทวม 23 ม.ค. ถง 10 เม.ย. 54 3.50 520.24

2. ขดลอกลานา 2.50 199.00 62

3. สรางพนทแกมลง 2.50 421.43 19

4. ขดคลองผนนา 2.50 500.47 4

5. ทางนาหลาก 2.50 497.97 4

6. ขดลอกลานา และสรางพนทแกมลง 2.50 108.83 79

7. ขดลอกลานา และขดคลองผนนา 2.50 180.36 65

8. ขดลอกลานา สรางพนทแกมลง ขดคลองผนนา และทางนาหลาก 2.00 87.55 83


- 47 -

รปท 5 แผนทแสดงขอบเขตพนทนาทวมและระดบนา

กรณศกษามาตรการขดลอก


กรณศกษามาตรการสรางพนทแกมลง


กรณศกษามาตรการขดคลองผนนา


กรณศกษามาตรการสรางทางนาหลาก


- 48 -


กรณศกษามาตรการขดลอกและสรางพนทแกมลง


กรณศกษามาตรการขดลอกและขดคลองผนนา


กรณศกษามาตรการรวม

. สรปผลการศกษา จากการศกษาหาแนวทางการลดผลกระทบจากเหตการณอทกภยในพนทจงหวดสราษฏรธาน ในป 2554

ผลการศกษาทง 7 กรณ แสดงขอบเขตพนทนาทวม และความสงของนาทสรปไวในดงตารางท 1 แสดงใหเหนถง ผลทคาดวาจะไดรบ จากการใชมาตรการตางๆ ทมการนาเสนอในเบองตน พบวามาตรการขดลอกลานา สรางพนทแกมลง ขดคลองผนนา และทางนาหลาก สามารถลดพนทนาทวมไดมากทสดถง รอยละ 83 แตจาเปนอยางยงทจะตองศกษาถงผลกระทบทางดานสงแวดลอม สงคม และเศรษฐศาสตร ของโครงการนตอไป เพอหาจดเหมาะสมทงทางวศวกรรม ทางสงคม และทางเศรษฐกจ ทจาเปนอยางยงควรทจะหากจกรรมอนๆเพมเตมเพอให การกอสรางตางมคณคามากกวาหนงมต หรอเอนกประสงค


- 49 -

. กตตกรรมประกาศ ในการศกษาครงน ขอขอบคณจงหวดสราษฎรธาน ทสนบสนนทนการศกษาครงน สานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย สราษฎรธา น โครงการชลประทานจงหวดสราษฎรธาน ศนยอทกวทยาและบรหารนาภาคใต ศนยอตนยมวทยาภาคใตฝงตะวนออก นายอา เภอในพนทจงหวดสราษฎรธาน ทใหการสนบสนนขอมลทเปนประโยชนตางๆ

. เอกสารอางอง [1] สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน), “รายงานการตดตามพนทนาทวม ป โดยใชขอมลจากดาวเทยม THEOS”, http://www.gistda.or.th/gistda_n/ เขาถงเมอ เมษายน

[2] จงหวดสราษฎรธาน, “พบตภย ครงเดยวกเกนพอ” หนงสอหารายไดชวยเหลอผประสบพบตภย จงหวดสราษฎรธาน, .

[3] O’Brien, J.S.,P.Y. Julien and W.T. Fullerton, “Two-

dimensional water flood and mudflow simulation”,

J.Hyd. Eng., ASCE, 119(2), 244-259, 1993.

[4] เสร ศภราทตย และวฒชย วชยเมฆพฒน , “การคานวณนาหลากจากเหตการณนาทวมหาดใหญ 2543”,

วารสารชมรมนกอทกวทยาไทย ปท 8 ฉบบท 7 หนา 177-186, 2546.

[ ] สมบต อยเมอง, “การประเมนศกยภาพของตะกอนไหลถลมและนาปนตะกอนบา ในป 2544 บรเวณพนทนากอ อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ ภาคกลางของประเทศไทย” วทยานพนธ, ปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, .

[ ] Seree Supratid, Yupa Chidtong and Mongkonkorn

Srivichai, “National Flood Modeler for two-

dimensional dynamic flood routing model (FLO-2D

model)-Case study: Kok river, Chiang Rai Thailand”

Final Report submitted to Mae Kong River

Commission, 2008.

[7] Jim O’Brien,“FLO-2D USER’S MANAUL

2001.06”, 2002.

[8] จงหวดสราษฎรธาน, “สภาพนาทวมจงหวดสราษฎรธาน” รายงานนาทวม วนท มนาคม - เมษายน . [9] สานกบรหารจดการนาและอทกวทยา, สรปสภาวะการ เ กด อทกภย ลมนาตาป จงหวด สราษฎรธาน ,

http://water.rid.go.th/hydhome/mainpage.html เขาถงเมอ สงหาคม

(Flood Prevention and Reduction Model in Suratthani Province) · 2018-03-13 · RSU JET Vol. 15,...

Documents

Transcript of (Flood Prevention and Reduction Model in Suratthani Province) · 2018-03-13 · RSU JET Vol. 15,...