DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY

Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Projeleri Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Projeleri için TurSEFF Finansmanıiçin TurSEFF Finansmanı

16 Eylül 2014İstanbul

Mustafa SalmanPazarlama Müdürü

DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY

1 - GENEL TURSEFF TANITIMI1 - GENEL TURSEFF TANITIMI

Program YapısıProgram Yapısı

265M $’lik Fon

KOBİ ler – Enerji

Verimliliği ve

Yenilenebilir Enerji Projeleri

ÜcretsizTeknik Destek Paketi

Doğrulama Danışmanı

TurSEFF nedir?TurSEFF nedir?

Yatırımcı firma:• KOBİ Yatırım Türü:•Enerji Verimliliği (EV) •Yenilebilir Enerji (YE)Üst Limit:5 milyon Euro

TurSEFF kapsamındaki EV Projeleri ÖrnekleriTurSEFF kapsamındaki EV Projeleri Örnekleri

TurSEFF kapsamındaki YE Projeleri TurSEFF kapsamındaki YE Projeleri

Enerji Verimliliği Projeleri Enerji Verimliliği Projeleri TurSEFF Uygunluk KriterleriTurSEFF Uygunluk Kriterleri

Başvuru Aşamaları Başvuru Aşamaları

Müşteri partner bankaya başvurur

Partner banka müşterinin

kredibilitesini ve TurSEFF temel kriterlere uygunluğunu onaylar ve

müşteriden “Taahhüt Mektubu”nu alır.

Banka proje ile ilgili dökümanları

TurSEFF’e yönlendirir

1 2 3

Başvuru AşamalarıBaşvuru Aşamaları

TURSEFF ekibi projeyi

finansal, teknik ve çevresel

olarak değerlendirir

Proje kriterlere

göre uygun ise ilgili bankaya

onay verilir

Banka kredi teklifini

müşteriye sunar

Şube, kredi kullanımı ve

projenin tamamlanma

bilgisini TurSEFF’e iletir.

4 5 6

7

Temel KriterlerTemel KriterlerKimler Başvurabilir?Kimler Başvurabilir?

11

TurSEFF’e Uymayan YatırımlarTurSEFF’e Uymayan Yatırımlar

TURSEFF- I Programının İki Yıllık Performans TURSEFF- I Programının İki Yıllık Performans SonuçlarıSonuçları

Toplam kredi tutarı 264 milyon USD (fonun %93’i)

‣Toplam proje sayısı 374 adet.

Büyük ölçekli projeler 99 adet ;167 milyon USD

Küçük ölçekli projeler 233 adet ; 74 milyon USD

Tedarikçi kredileri 39 adet ; 23 milyon USD

Enerji Verimliliği Projeleri 177 milyon USD

Yenilenebilir Enerji Projeleri 87 milyon USD

Sektör bazında finansman 2010-2012 Sektör bazında finansman 2010-2012

13

Sektör başına düşen kredi miktarlarıSektör başına düşen kredi miktarları

DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY

2 - PV SOLAR YATIRIMLARINDA 2 - PV SOLAR YATIRIMLARINDA TURSEFF KREDİLERİTURSEFF KREDİLERİ

DağılımDağılım

15

€ 0

€1-€250,000

€250,000-€1,000,000

€1,000,000-€5,000,000

€5,000,000+

Temmuz 2013- Eylül 2014 Toplam•238 Proje (76 EE & 162 RE) •195 milyon EUR (24 EE & 171 RE)

35 PV projesi, toplam 14.79 milyon EUR tutarındaki PV yatırımına kredi kullandırıldı.

Hayali Örnek Çalışma: Van! Hayali Örnek Çalışma: Van!

16

TurSEFF Örnek Proje

Şehir Van

Sektör Tekstil

Ana Yatırım 500 kWp

Enerji tasarrufu [MWh/yıl] 760

Parasal Tasarruf [EUR/yıl] 67,000 EUR

Parasal Tasarruf Aylık(EUR/ay) 5,500 EUR

Yatırım Bedeli 500,000 EUR

Kredi /Yatırım Oranı %100

Karbon Tasarrufu [tCO2eq/yıl] 385

Geri Ödeme 7.5 yıl

IRR (iç verim oranı) %12.5

Temel kabuller- Elektrik fiyatı 0.28 TL/kWh-Spesifik yatırım 1,000 EUR/kWp-Panel verimi %15.2-Kullanılacak alan 3,283 m2

İç elektrik tüketimini karşılayacak PV sistemi kurulumu

Van Enerji Verimliliği PV Projeleri Van Enerji Verimliliği PV Projeleri

17

Kabuller•1,000 EUR/kW spesifik yatırım•Performans faktörü %80•Işınım kaynağı: RetScreen database

Elektrik fiyatının geri ödeme üzerine etkisi

Öz tüketim PV projesi için uygunlukÖz tüketim PV projesi için uygunluk

18

Enerji Verimliliği ProjeleriEnerji Verimliliği Projeleri

KRİTERLER

İç Verim Oranı (IRR) > 7%

• €250,000 < Kredi Miktarı < €5,000,000• Projeler öz tüketim talebini karşılamaya yönelik üretimi

hedeflemektedir.

TurSEFF, Proje Değerlendirme Raporu (PAR)

hazırlar.

Gelir amaçlı PV projesi için uygunlukGelir amaçlı PV projesi için uygunluk

19

Yenilenebilir Enerji ProjeleriYenilenebilir Enerji Projeleri

KRİTERLERAnahtar Performans Endeksi (KPI)

> 1.3 kWh/€/year

Net Bugünkü Değer (NPV) (%7 ıskonto oranı ile)

Pozitif

Basit geri ödeme dönemi 15 yıldan az

• €250,000 < Kredi Miktarı < €5,000,000• Projeler öncelikli olarak üretilen enerjinin şebekeye satışını

hedeflemektedir.

TurSEFF, Proje Değerlendirme Raporu (PAR)

hazırlar.

Küçük ölçekli PV projesi için uygunlukKüçük ölçekli PV projesi için uygunluk

20

Küçük Ölçekli Projeler (LEME LESI)Küçük Ölçekli Projeler (LEME LESI)

• Kredi Miktarı ≤ €250,000• Aşağıdaki teknik kriterler üzerinden hızlı değerlendirme

yapılır; – Mono/Polikristalin Paneller: Panel Verimliliği > 15%

– İnce film Paneller: Panel Verimliliği > 10%

Pazar bölümlendirmePazar bölümlendirme

21

TurSEFF;1.Ticari lisanssız ve2.Ticari lisanslıProjelere kredi desteği verebilir.

Türkiye Enerji Pazarının Anahtar İtici GücüAnahtar İtici Gücü;•Kapasite ve•Üretilen enerjimiktarlarının talebi karşılayamamasıdır.

Ticari lisanssız (<1 MW) pazarıTicari lisanssız (<1 MW) pazarı

AvantaAvantajlarjlar•Elektrik üretim lisansı gerekmez; •Asıl amaç elektrik tüketimini azaltmak ise gelirler perakende elektrik alış fiyatından hesaplanabilir, kısa geri ödeme süresi (kur riski)•Türkiye’nin her yerinde cazip bir yatırımdır

DezavantajlarDezavantajlar•Şebekeye elektrik satmaları gerektiğinde sadece YEKDEM fiyatı kullanabilirler, serbest piyasa fiyatı kullanamazlar fiyat esnekliği yok•Elektrik dağıtım şebekeleri tarafından proje onayı yavaş pazarda belirsizlik•10 kW’lik tesis ile 1 MW tesis için gereken dokümantasyon aynı bürokratik zorluklar

22

Lisanslı Üretim PazarıLisanslı Üretim Pazarı

AvantaAvantajlarjlar•Serbest piyasa fiyatı veya YEKDEM fiyatı kullanabilirler fiyat esnekliği; Güncel YEKDEM fiyatı serbest piyasadan avantajlı;

•Spesifik yatırım maliyeti düşük (EUR/kW) düşük sermaye giderleri (CAPEX)

•Gelecekte büyüme potansiyeli

•Artmaya devam eden talebi karşılamaya destek oluyorlar

•Serbest tüketicilere doğrudan satış imkanı

DezavantajlarDezavantajlar•EPDK lisansı zorunluluğu lisans alma prosedüründe belirsizlikler;

•Pazar henüz çok yeni son onayı almak için uzun bir süreç var: 600 MW of lık lisansın Aralık 2013’te verilmesi bekleniyordu. 2015’e kadar az sayıda proje hayata geçebilecek

•Projenin karlılığı kurulum yerine (ve yarışma ihalesine) bağlı

23

Tasarım ve kurulum Tasarım ve kurulum riskrisklerileri

Tasarım ve Kurulum RiskleriTürkiye’de aktif çok sayıda küçük ve orta boy yerli ve uluslararası EPC firması bulunmakta. Kurulum riskleri genellikle EPC firmasının tecrübesi ile ilgilidir Türkiye’de kurulum riskleri düşük ve orta seviye olarak değerlendirilebilir.

Risk azaltıcı önlemRisk azaltıcı önlem EPC seçiminde tecrübe ve finansal güç dikkate alınmalıdır

24

Uygulamada gecikme riskleriUygulamada gecikme riskleri

Uygulamada gecikme RiskiTürkiye’de bağlantı izni değerlendirme ve sonuçlandırma hızı düşüktür.

Ayrıca ekipman nakliyesinin ve tesliminin kötü planlanması da uygulamada gecikmelere sebep olabilir. Türkiye’de uygulamada gecikme riskleri orta ve yüksek’tir.orta ve yüksek’tir.

Risk azaltıcı önlem Risk azaltıcı önlem gerekli izinlerin alınmasını ve ürün tedarikinin dikkatle planlanması ve EPC firmasının doğru seçimi (Firma yabancı ise iyi bir Türk firma ile birlikte çalışmalıdır)

25

İşletme riskleriİşletme riskleri

İşletme RiskleriPV sistemleri sıradan (bakım) ve sıradışı (onarım) bakıma ihtiyaç duyarlar. Panel verimi zamanla azalır (yılda %0.7-0.9). PV panel performansı bir PV projesinin finanse edilebilirliğinin en önemli faktörüdür işletim riskleri orta ve yüksek orta ve yüksek ‘tir.

Risk azaltıcı önlem Risk azaltıcı önlem yatırımcı ve hizmet sağlayan firma arasındaki kontratta ekipmanın performans testleri ve zaman içinde (10-25 yıl sonraki) performans garantileri konularının belirlenmesi.

26

Fiyat riskleriFiyat riskleri

Enerji verimliliği amaçlı lisanssız PV projelerinin fiyat riskleri

Elektrik perakende satış fiyatları şu anda döviz kuruna bağlı olarak düşük olsa da yükselmesi bekleniyor bu projelerin fiyat riskleri düşüktür.

Şebekeye satış amaçlı lisanssız PV projelerinin fiyat riskleri

Bu tür projelerin tek satış opsiyonu 10 yıl için verilen YEKDEM mekanizmasıdır (baz fiyat + yerli üretim desteği) 10. yıldan sonra satış fiyatının belirsiz olması bu tür projelerin fiyat risklerinin orta ve yüksek olmasına yol açıyor

Lisanslı yenilenebilir enerji PV projelerinin fiyat riskleri

Bu tür tesisler hem serbest satış piyasasına hem de YEKDEM mekanizmasına ulaşabilmektedir, serbest piyasada elektrik fiyatlarının düşmesi beklenmemektedir bu tür projelerin fiyat riski düşüktür.

27

TeknolojiTeknoloji Risk Risklerileri

Teknoloji Riskleri

PV sistemlerinin teknolojisi dünya çapında denenmiş ve kendini kanıtlamış bir teknoloji olup Türkiye PV pazarında pek çok yerli ve yabancı üretici bulunmaktadır teknoloji riski düşüktürdüşüktür

Risk azaltıcı önlem Risk azaltıcı önlem EPC ve ekipman tedarikçilerinin doğru seçilmesi

28

Finansal RisklerFinansal Riskler

Finansal RisklerFaiz oranı sabit ve vade yeteri kadar uzun ise finansal risklerin düşük olduğu söylenebilir. Faiz oranı değişken ve vade kısa ise, finansal risk orta veya yüksek orta veya yüksek olarak değerlendirilebilir

Risk azaltıcı önlem Risk azaltıcı önlem Pazarda mevcut finansman olanaklarının (TurSEFF veya MidSEFF gibi) dikkatle incelenmesi ile normal ticari kaynaklardan daha iyi fiyatlı ve vadeli kaynaklara ulaşılabilir

29

Kur RiskiKur Riski

Kur riskiPazar koşullarında EUR/TRY ve EUR/USD kurları son derece değişken olabilir. Kredi kullanılan para birimi ile projenin maliyet, gelir ve giderlerinin aynı birimde olmaması halinde kur riski orta ve orta ve yüksek yüksek olarak değerlendirilir.

Risk azaltıcı önlem Risk azaltıcı önlem Projenin gelirleri, giderleri ve maliyeti ile aynı para birimden kullanılan kredi kuru riskleri düşürür. Ayrıca projenin finansal sürdürülebilirliğini ve hassas noktalarını daha iyi anlamak için kur değişiminin etkilerini inceleyen duyarlılık analizleri yapılmalıdır

30

İletişimİletişim

TEŞEKKÜR EDERİZ…

Asmadalı Sokak No:27Koşuyolu / Kadıköy

34718 Istanbul / TURKEY

Tel: +90 216 340 0020 Fax: +90 216 339 2444

www.turseff.org

31