BOTA NË TË CILËN JETOJMË DHE EKOLOGJIA

Sa lloje organizmash eukariot njihen deri më tani në tokë???

8.7 milion

EKOLOGJIA

Logos=shkenca mbi …

Oikos=shtëpi ose mjedis

Degë e Biologjisë e cila merret me studimin e marrëdhënieve mes qenieve të gjalla dhe me mjedisin ku ato jetojnë

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

ORGANIZIMI I QENIEVE TË GJALLA

FAKTORËT EKOLOGJIK: BIOTIK DHE ABIOTIK

NDËRLIDHJA E FAKTORËVE BIOTIK DHE ABIOTIK

NISHA EKOLOGJIKEMarrëdhëniet e një lloji me faktorët

biotik dhe abiotik: si gjen ushqim dhe strehim, si mbijeton, si shumohet dhe si ndërvepron me llojet tjera

Roli që ka një organizëm në

ekosistem

EKOLOGJIAAutoekologji

Individët, marrëdhëniet mes tyre dhe me mjedisin ku

jetojnë

SinekologjiMarrëdhëniet brenda komuniteteve dhe me

mjedisin ku jetojnë

Intensiteti i Faktorëve Ekologjik

PESIMUM

IPESI

MUM

I

INTENSITETI I FAKTORIT EKOLOGJIK

EURIVALENTË: organizmat të cilët mund të përballojnë lëkundjet e mëdha të intensitetit të një faktori ekologjik

STENOVALENTË: organizmat të cilët NUK mund të përballojnë lëkundjet e mëdha të intensitetit të një faktori ekologjik

AKTI

VITE

TI I

ORG

ANIZ

MIT

VALENCA EKOLOGJIKE:shtrirja brenda së cilës një organizëm mund të jetojë

MIN

IMU

MI

MAKSIM

UM

I

OPTIMAL

Faktor kufizues:faktori që i largohet optimales Faktor kufizues

Faktorët Ekologjik: TEMPERATURA

Temperatura (0C)

Frigofilë: organizma që u janë përshatur temperaturave të ulëta

Termofilë: organizma që u janë përshatur temperaturave të larta

POIKILOTERMË: temperatura trupore varet nga temperatura e mjedisit të jashtëm

HOMEOTERMË: mbajnë temperaturën të pandryshueshme (e rregullojnë vet)

Thelbësor për qeniet e gjalla

Faktorët Ekologjik: UJI DHE LAGËSHTIA

Vetëm 5% e tërë sasisë së ujit që merr bima përdoret për rritjen e saj. Pjesa tjetër lirohet përmes transpirimit

Uji Kapilaruji mes grimcave të dheut tek i cili rrënja ka çasje. Është uji më i

përshtatshëm që bima e shfrytëzon për zhvillim

10%

85%

REGJIMI UJOR I BIMËS

1. Pranimi nga toka

2. Përçimi nëpër bimë

3. Lirimi

Përshtatja ndaj UJIT

(bimët)

HIDROFITEjetojnë në ujë

HIGROFITEjetojnë në vende të

lagështa

MEZOFITEjetojnë në zona

mesatarisht të lagështa

KSEROFITEjetojnë në rajone të thata

AJRI

DRITA

DRITA

SKIOFITE: kanë nevojë për hije

HELIOFITE: kanë nevojë për dritë

Helios=

Skia=

CIKLI I UJIT

CIKLI I KARBO

NIT

AUTOTROFËkrijojnë

ushqimin vet

FOTOTROFË marrin ushqimin

të gatshëm

mishngrënës që ushqehet

me bim

ëngrënës

mish

ngrë

nës q

ë ush

qehe

t

m

e mish

ngrë

nës

Omnivorë: ushqehen me bimë dhe shtazë

ND

ËRVE

PRIM

ET E

Q

ENIE

VE T

Ë G

JALL

A N

Ë EK

OSI

STEMNEUTRALIZMI

KOMPETICIONI

MUTUALIZMIPROTOKOOPERI

MIKOMENSALIZMI

AMENSALIZMI

PARAZITIZMI

PREDATORIZMI

Ndërveprimet më të lidhura mes llojeve

Ndërveprimet + , - , 0

ND

ËRVE

PRIM

ET E

Q

ENIE

VE T

Ë G

JALL

A N

Ë EK

OSI

STEM

NEUTRALIZMIA dhe B nuk

kanë ndikim tek njëri tjetri (?)

KOMPETICIONIA dhe B veprojnë

në mënyrë aktive njëri në

tjetrin

MUTUALIZMIA dhe B veprojnë

pozitivish njëri në tjetrin

PROTOKOOPERIMI

A dhe B kane dobi njëri nga

tjetri (jo e obligueshme)

ND

ËRVE

PRIM

ET E

Q

ENIE

VE T

Ë G

JALL

A N

Ë EK

OSI

STEM

KOMENSALIZMI Pozitive për A, neutrale për B

AMENSALIZMI Negative për B, neutrale për A

PARAZITIZMIPozitive dhe

obligative për A, negative për B

PREDATORIZMIPozitive dhe

obligative për A (grabitqarin),

negative për B (prenë)

Parazitët dhe bujtarët e tyre bashkëevoluojnë

Miksomitoza (virale)

Rezistenca: 35% mbijetojnë në ditët e sotme

90% efikas (virusi): 600 mil 100 mil

Sa më gjatë të jetojë bujtari aq më shumë bujtarë tjerë mund të

infektojë paraziti

Të mbijetuarit janë imunë ndaj ri-infektimit

MUTUALIZMIKërpudhat+Algat=LIKENET

Kërpudha: më e madhe dhe më e fortë – u jep formën likeneve

Alga: siguron ushqimin

Kërpudha: thith ujin dhe materiet ushqyese nga ajri

Kërpudha: mbron algat

Komensalizmi: balena dhe gaforrja sesile

E mbron nga grabitqarët Siguron transportin tek burimet e reja

NISHA EKOLOGJIKEMarrëdhëniet e një lloji me faktorët

biotik dhe abiotik: si gjen ushqim dhe strehim, si mbijeton, si shumohet dhe si ndërvepron me llojet tjera

Roli që ka një organizëm në

ekosistem

Organizmat konkurrues bashkëevoluojnëNisha Potenciale:

kushte të përsosura që

mund të i shfrytëzojë një

organizëm

Nuk mund ta përballojnë mungesën e

ujit

Nisha e Realizuar: pjesa e nishës

potenciale që një organizëm e zë në konkurrencë me organizmat tjerë