CZY MOJE DZIECKO JEST GOTOWE DO PODJĘCIA

NAUKI W SZKOLE?JOANNA RYGIELSKA

PROCES SYSTEMATYCZNEGO KSZTAŁCENIA ROZPOCZYNA SIĘ W SZKOLE, ALE JEGO POMYŚLNY PRZEBIEG ZALEŻY OD STANU, W JAKIM DZIECKO 6-7 LETNIE

DO NIEGO PRZYSTĘPUJE, ZALEŻY OD GOTOWOŚCI DZIECKA DO PODJĘCIA NAUKI, OD JEGO DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

POJĘCIE DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ OZNACZA, ŻE DZIECKO OSIĄGNĘŁO TAKI POZIOM ROZWOJU UMYSŁOWEGO, FIZYCZNEGO I UCZUCIOWO-SPOŁECZNEGO,

KTÓRY POZWALA NA SPROSTANIE NOWYM WYMAGANIOM. WYMAGANIA TE DOTYCZĄ ZARÓWNO PRZYSWAJANIA WIEDZY, JAK I KONTAKTÓW Z

RÓWIEŚNIKAMI I NAUCZYCIELEM.

NA DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ SKŁADA SIĘ: • DOJRZAŁOŚĆ UMYSŁOWA,

• DOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNO-SPOŁECZNA,

• DOJRZAŁOŚĆ FIZYCZNA.

DZIECKO OSIĄGNĘŁO DOJRZAŁOŚĆ UMYSŁOWĄ, GDY:• PRZEJAWIA ZAINTERESOWANIE NAUKĄ, ZWŁASZCZA CZYTANIEM, PISANIEM,

LICZENIEM, ZACIEKAWIENIE ZJAWISKAMI ZACHODZĄCYMI W NAJBLIŻSZYM OTOCZENIU,

• JEST DOBRZE ZORIENTOWANE W NAJBLIŻSZYM OTOCZENIU; WIE GDZIE MIESZKA, JAK SIĘ NAZYWA, POTRAFI OPOWIEDZIEĆ O PRACY RODZICÓW, ZAJĘCIACH RODZEŃSTWA,

• JEGO MOWA JEST POPRAWNA POD WZGLĘDEM ARTYKULACYJNYM, A SŁOWNICTWO NA TYLE BOGATE, ŻE BEZ PROBLEMU POTRAFI POROZUMIEWAĆ SIĘ Z INNYM; NIE MA PROBLEMÓW ZE ZROZUMIENIEM PRZEKAZYWANYCH WIADOMOŚCI, POLECEŃ, INSTRUKCJI CZY TREŚCI CZYTANEGO OPOWIADANIA, BAJKI, LEKTURY; WYPOWIADA SIĘ CAŁYMI ZDANIAMI, POPRAWNIE GRAMATYCZNIE,

• POTRAFI ODRÓŻNIĆ LEWĄ STRONĘ CIAŁA OD PRAWEJ, A TAKŻE POKAZAĆ PRAWĄ LUB LEWĄ CZĘŚĆ CIAŁA OSOBY STOJĄCEJ NA WPROST,

DZIECKO OSIĄGNĘŁO DOJRZAŁOŚĆ UMYSŁOWĄ, GDY:• CHĘTNIE MÓWI O SWOICH SPOSTRZEŻENIACH, PRZEŻYCIACH, ZADAJE DUŻO PYTAŃ NA TEMAT

OBSERWOWANYCH WYDARZEŃ I ZJAWISK,

• POTRAFI SKUPIĆ UWAGĘ PRZEZ DŁUŻSZY CZAS NA TEJ SAMEJ CZYNNOŚCI, POTRAFI Z UWAGĄ ŚLEDZIĆ TREŚĆ OPOWIADANEJ CZY CZYTANEJ BAJKI,

• JEST ZDOLNE DO ROZUMIENIA PODSTAWOWYCH POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH: KSZTAŁTU, WIELKOŚCI, KIERUNKU, ODLEGŁOŚCI, CZASU I LICZBY; POTRAFI GRUPOWAĆ RÓŻNE PRZEDMIOTY WEDŁUG BARW, KSZTAŁTU I WIELKOŚCI; UMIE SORTOWAĆ ZNANE MU PRZEDMIOTY WEDŁUG OKREŚLONEJ ZASADY, NP. OWOCE, ZWIERZĘTA ITP.; WYMIENIA KILKA RÓŻNIC W DWU POZORNIE PODOBNYCH DO SIEBIE PRZEDMIOTACH LUB OBRAZKACH,

• POTRAFI ODRÓŻNIĆ Z OTOCZENIA DŹWIĘKI RÓŻNYCH POJAZDÓW, INSTRUMENTÓW MUZYCZNYCH, GŁOSY ZWIERZĄT; UMIE WYRÓŻNIĆ GŁOSKĘ NA POCZĄTKU I KOŃCU WYRAZU, POTRAFI PODZIELIĆ WYRAZ NA SYLABY, NP. LO-KO-MO-TY-WA I ODTWORZYĆ PROSTY UKŁAD RYTMICZNY WYSTUKANY PRZEZ DOROSŁEGO,

DZIECKO JEST DOJRZAŁE EMOCJONALNIE I SPOŁECZNIE, GDY:

• CHĘTNIE BAWI SIĘ Z RÓWIEŚNIKAMI; ZALEŻNIE OD SYTUACJI POTRAFI POPROWADZIĆ ZABAWĘ LUB USTĄPIĆ KOLEDZE; ROZUMIE ZASADY GIER I ZABAW,

• SAMODZIELNIE UMIE SIĘ UBRAĆ, JEŚĆ; UTRZYMUJE PORZĄDEK W SWOICH ZABAWKACH; LUBI BYĆ POŻYTECZNE W DOMU I PRZEDSZKOLU,

• POTRAFI OPANOWYWAĆ SWOJE EMOCJE, PRZEJAWIA POCZUCIE OBOWIĄZKU I ZAINTERESOWANIE NAUKĄ, ZACHOWUJE SIĘ ODPOWIEDNIO DO SYTUACJI,

• ROZPOCZĘTE PRACE DZIECKO STARA SIĘ WYKOŃCZYĆ, DBA O ICH WYGLĄD ESTETYCZNY,

DZIECKO JEST DOJRZAŁE EMOCJONALNIE I SPOŁECZNIE, GDY:

• PODPORZĄDKOWUJE SIĘ POLECENIOM DOROSŁYCH, ROZUMIE ICH KONIECZNOŚĆ, NAWET JEŚLI SĄ DLA DZIECKA AKTUALNIE NIEMIŁE,

• POTRAFI NAWIĄZAĆ KONTAKT Z OBCĄ OSOBĄ, JEST POGODNE PRZY ROZSTANIU Z RODZICAMI.

• ROZUMIE PROSTE SYTUACJE SPOŁECZNE I MA ROZEZNANIE, CO JEST DOBRE, A CO ZŁE ( NP. ŻE NIE WOLNO KRZYWDZIĆ INNYCH, NISZCZYĆ CUDZEJ WŁASNOŚCI )

• PRZEJAWEM NIEDOJRZAŁOŚCI SPOŁECZNEJ JEST STAŁE ABSORBOWANIE

UWAGI NAUCZYCIELA, DOMAGANIE SIĘ CIĄGŁEGO WYRÓŻNIANIA I DĄŻENIE DO

UPRZYWILEJOWANEJ POZYCJI W GRUPIE CZY KLASIE.

• DZIECI NIEDOJRZAŁE SPOŁECZNIE MOGĄ TEŻ IZOLOWAĆ SIĘ OD GRUPY,

STRONIĆ OD KOLEGÓW, UNIKAĆ WSPÓLNYCH ZABAW ŁATWO PODDAWAĆ SIĘ

DOMINACJI KOLEGÓW, WYKAZYWAĆ BIERNOŚĆ, NIEŚMIAŁOŚĆ, LĘKLIWOŚĆ,

MAŁOMÓWNOŚĆ.

DZIECKO JEST DOJRZAŁE POD WZGLĘDEM FIZYCZNYM, GDY:

• POTRAFI WYKONYWAĆ PROSTE ĆWICZENIA GIMNASTYCZNE, NP. SKAKAĆ NA JEDNEJ NODZE, SPRAWNIE RZUCA I ŁAPIE PIŁKĘ,

• CECHUJE SIĘ DOBRĄ SPRAWNOŚCIĄ RĄK; SZCZEGÓLNIE WAŻNA JEST SZYBKOŚĆ, PRECYZJA I ZGRANIE RUCHÓW OBU RĄK; DZIECKO POTRAFI SAMO ZAWIĄZAĆ SZNUROWADŁO, ZAPINAĆ GUZIKI,

• SPRAWNIE POSŁUGUJE SIĘ KREDKĄ, OŁÓWKIEM; POTRAFI OKREŚLIĆ CO NARYSOWAŁO; W RYSUNKU DZIECKA MOŻNA ROZPOZNAĆ RZECZYWISTE PRZEDMIOTY; KOLORUJĄC OBRAZEK NIE WYCHODZI POZA LINIĘ, RYSUJĄC ZAŚ CZŁOWIEKA ZACHOWUJE PODSTAWOWE PROPORCJE POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA

• POTRAFI LEPIĆ Z PLASTELINY, CIĄĆ NOŻYCZKAMI WG WYTYCZONEJ LINII PROSTEJ LUB KRZYWEJ.

ROZWOJOWE KAMIENIE MILOWE (PRZYKŁADY) U PIĘCIO- I SZEŚCIOLATKA:

RUCH W PRZESTRZENI (MOTORYKA DUŻA):

• DZIECKO UMIE PRZEJŚĆ PO RÓWNOWAŻNI

• DZIECKO UMIE PODSKAKIWAĆ

• DZIECKO CORAZ LEPIEJ RADZI SOBIE Z BIEGANIEM, SKAKANIEM I GRANIEM W GRY Z PIŁKĄ

• DZIECKO UMIE ZŁAPAĆ PIŁKĘ RĘKAMI

RUCHY RĄK (MOTORYKA MAŁA)

• DZIECKO UMIE ODTWORZYĆ SCHODKOWY UKŁAD KLOCKÓW I BUDUJE GO Z CZTERECH KLOCKÓW

• DZIECKO UMIE TRZYMAĆ NARZĘDZIA PISARSKIE STABILNIE TRZEMA PALCAMI

• DZIECKO UMIE RYSOWAĆ POSTAĆ LUDZKĄ Z GŁOWĄ, NOGAMI I TUŁOWIEM, OCZAMI, NOSEM I USTAMI

• DZIECKO UMIE NAWLEC DUŻĄ IGŁĘ I ZSZYĆ RÓŻNE MATERIAŁY

ROZWOJOWE KAMIENIE MILOWE (PRZYKŁADY) U PIĘCIO- I SZEŚCIOLATKA:

JĘZYK I POROZUMIEWANIE SIĘ:

• DZIECKO UMIE UWAŻNIE SŁUCHAĆ

• DZIECKO JEST ROZMOWNE I TWORZYĆ ROZBUDOWANE ZDANIA

• DZIECKU PODOBA SIĘ ROLA NAUCZYCIELA- CHCE SIĘ BAWIĆ, UCZYĆ INNYCH

• DZIECKO PRZECIĘTNIE ROZWIJAJĄCE SIĘ ZNA ZNACZENIE 10-13 TYS. SŁÓW

ROZWOJOWE KAMIENIE MILOWE (PRZYKŁADY) U SZEŚCIO- I SIEDMIOLATKA

RUCHY W PRZESTRZENI (MOTORYKA DUŻA):

• DZIECKO UMIE PEWNIE ZESKOCZYĆ ZE SPRZĘTU SZKOLNEGO LUB PARKOWEGO

• DZIECKO UMIE Z DUŻĄ PRECYZJĄ ZŁAPAĆ I RZUCIĆ PIŁKĘ

• DZIECKO UMIE PODSKAKIWAĆ W TAKT MUZYKI

• DZIECKO UMIE KOPNĄĆ PIŁKĘ NA ODLEGŁOŚĆ 6 METRÓW

RUCHY RĄK ( MOTORYKA MAŁA):

• DZIECKO UMIE ZBUDOWAĆ PRECYZYJNIE RÓWNĄ WIEŻĘ Z KLOCKÓW SZEŚCIENNYCH

• DZIECKO UMIE TRZYMAĆ OŁÓWEK W SPOSÓB STANDARDOWY (UCHWYT DYNAMICZNY TRÓJPALCZASTY)

• DZIECKO UMIE KONTROLOWAĆ ROZMIAR LITER, KTÓRE PISZE

• DZIECKO UMIE RYSOWAĆ ROZPOZNAWALNE OBRAZY CZŁOWIEKA, DRZEWA, DOMU

• DZIECKO UMIE KOLOROWAĆ OBRAZKI, NIE WYKRACZAJĄC POZA KONTUR

ROZWOJOWE KAMIENIE MILOWE (PRZYKŁADY) U SZEŚCIO- I SIEDMIOLATKA

JĘZYK I POROZUMIEWANIE SIĘ:

• DZIECKO UMIE MÓWIĆ PŁYNNIE I Z PEWNOŚCIĄ SIEBIE

• DZIECKO UMIE ZAPAMIĘTYWAĆ I POWTÓRZYĆ PIOSENKĘ

• DZIECKO UMIE BUDOWAĆ CORAZ BARDZIEJ ZŁOŻONE OPISY

PRAWIDŁOWOŚCI ROZOJOWE DZIECKA SZEŚCIOLETNIEGO I SIEDMIOLETNIEO 6 LATEK 7 LATEK

– nietrwała – przerzutna – mimowolna – skoncentrowana na atrakcyjnych silnych bodźcach

UWAGA– wyższy stopień uwagi dowolnej – skoncentrowana – skupiona

– sympraktyczne ( konkretno-obrazowe o charakterze magicznym) – pojawiają się definicje

MYŚLENIE – mniej zależne od bezpośredniej sytuacji – poglądowo-obrazowe oparte na wyobrażeniu – ujawnia się myślenie słowno-logiczne

– potoczna – zależna i niezależna – częste występowanie rzeczowników i czasowników

MOWA pojawia się mowa pisana – występują prawie wszystkie fonemy – pojawia się analiza dźwięków mowy

– niezamierzona, mechaniczna – obrazowa i konkretna – słaba umiejętność kierowania procesami zapamiętywania i przypominania – mały zakres, trwałość i pojemność pamięci

PAMIĘĆ obrazowa i konkretna – rozwija się pamięć logiczna – zwiększają się procesy zapamiętania i przypominania – zwiększa się zakres, trwałość i pojemność pamięci – zapamiętywanie wielu konkretnych, rzeczowych szczegółów

PRAWIDŁOWOŚCI ROZOJOWE DZIECKA SZEŚCIOLETNIEGO I SIEDMIOLETNIEO

odtwórcza, silnie związana z doświadczeniem dziecka – bogata, przejawiająca się w łatwości i szybkości tworzenia wyobrażeń wytwórczych – mimowolna, której cechą charakterystyczną jest swobodny bieg wydarzeń – marzenia nierealne

WYOBRAŹNIA odtwórcza i twórcza – kierowana, powstająca pod wpływem określonych bodźców – dowolna, powstająca pod wpływem świadomego zamiaru i wysiłku woli – marzenia realne

wrażliwość poszczególnych analizatorów na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne – synkretyzm i silne związanie spostrzeżeń z działaniem

WRAŻENIASPOSTRZEŻENIA

– rozwija się spostrzeganie przedmiotowe – spostrzeżenia są ukierunkowane i celowe – rozwija się dokładność spostrzeżeń

brak kontroli maskowania i tłumienia uczuć – ekspresyjność – impulsywność – siła i gwałtowność reakcji – labilność emocjonalna i uczuciowa

EMOCJE – emocje i uczucia kontrolowane – trwalsze przejawy i formy reakcji emocjonalnych

różnorodność kontaktów w przedszkolu i domu – konflikty pozytywne i negatywne – odwzorowywanie w zabawie stosunków międzyludzkich – przyswajanie norm postępowania społecznego

ROZWÓJ SPOŁECZNY – rozwój społeczny kształtuje się przez: • atmosferę • postawy i przekonania domu rodzinnego • oddziaływanie nauczycieli • obcowanie z rówieśnikami

zabawa – nauka – praca – zabawa podstawową formą aktywności – zabawa samodzielna i zbiorowa twórcza, czynnościowa – zabawa tematyczna, kształcąca – kształtują się nawyki pracy społecznej

AKTYWNOŚĆ:ZABAWANAUKAPRACA

zabawa – traci charakter dominujący – pojawiają się zasady nauka – główny obowiązek – aktywność umysłowa praca – nauka i pomoc rodzicom – nabiera znaczenia społecznego przez konieczność

O POWODZENIU DZIECKA W SZKOLE DECYDUJE WIELE CZYNNIKÓW:• ZASÓB WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI, A TAKŻE ZDOLNOŚCI,• MOTYWACJA DZIECKA DO NAUKI, WIARA WE WŁASNE SIŁY, ODPORNOŚĆ

EMOCJONALNA, ZDROWIE I KONDYCJA FIZYCZNA, INICJATYWA I TWÓRCZOŚĆ, ZAUFANIE DO SIEBIE I OTOCZENIA,

• POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA ZARÓWNO FIZYCZNEGO, JAK I PSYCHICZNEGO DZIECKO ODPRĘŻONE, ZADOWOLONE, AKCEPTOWANE PRZEZ INNYCH I DOCENIANE ŁATWIEJ KONCENTRUJE SIĘ NA LEKCJI, CHĘTNIEJ I SZYBCIEJ SIĘ UCZY

• POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI,• WARTOŚCI, WYOBRAŻENIE O ŚWIECIE I INNYCH LUDZIACH

W JAKI SPOSÓB WYROBIĆ U DZIECKA POZYTYWNE NASTAWIENIE DO NAUKI?• PRZEDE WSZYSTKIM NIE MOŻEMY STRASZYĆ DZIECKA SZKOŁĄ. CZĘSTO DZIECI MOGĄ SŁYSZEĆ OD RODZICÓW TAKIE ZDANIA,

JAK: „JESTEŚ TAKI PRZEMĄDRZAŁY. ZOBACZYSZ, JAK PÓJDZIESZ DO SZKOŁY, TO CI PANI/PAN DOPIERO POKAŻE”. ZA POMOCĄ TAKICH STWIERDZEŃ WBUDOWUJEMY U DZIECKA PRZEKONANIE, ŻE SZKOŁA TO MIEJSCA NIEZBYT PRZYJEMNE, NASTAWIONE NA STAWIANIE OGRANICZEŃ, A NAWET NA WYMIERZANIE KAR.

• MOŻNA ZA TO PODKREŚLAĆ PRZY RÓŻNYCH OKAZJACH, W JAKI SPOSÓB SZKOŁA MOŻE UATRAKCYJNIĆ ICH ŻYCIE. MOŻNA IM POWIEDZIEĆ, ŻE BĘDĄ MOGŁY OBLICZYĆ, CZY MAJĄ DOŚĆ PIENIĘDZY NA ZAKUP DANEJ RZECZY, BĘDĄ MOGŁY SAME PRZECZYTAĆ PROGRAM TELEWIZYJNY ITP.

• Z KOLEI STARSZE RODZEŃSTWO ZA NAMOWĄ RODZICÓW MOŻE OPOWIEDZIEĆ O PRZYJEMNYCH STRONACH SZKOŁY, TAKICH JAK ZABAWY SZKOLNE ALBO WYCIECZKI.

• WARTO RÓWNIEŻ WŁĄCZYĆ DZIECKO W PRZYGOTOWANIA DO SZKOŁY ZABIERAJĄC JE NA ZAKUPY PO PRZYBORY SZKOLNE, POMAGAJĄC IM PRZYGOTOWAĆ ZESZYTY LUB URZĄDZIĆ W POKOJU KĄCIK DO NAUKI. DZIECKO POWINNO CIESZYĆ SIĘ, ŻE PÓJDZIE DO SZKOŁY.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ