COPD Thai Guideline 2010

�

แนวปฏบตบรการสาธารณสข

โรคปอดอดกนเรอรง พ.ศ. 2553



AW 2.indd 1 10/18/10 5:14:52 PM

แนวปฏบตบรการสาธารณสข โรคปอดอดกนเรอรง พ.ศ. 2553 ISBN ทปรกษา : นายแพทยวนยสวสดวร นายแพทยพรพลสทธวเศษศกด คณะทำงานพฒนาแนวปฎบตบรการสาธารณสขโรคปอดอดกนเรอรง กองบรรณาธการ : ศาสตราจารยแพทยหญงนนทามาระเนตร ศาสตราจารยนายแพทยอรรถนานา รองศาสตราจารยแพทยหญงสรยสมประดกล แพทยหญงสนทรฉตรศรมงคล นางวรรณาเอยดประพา ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต.แนวปฏบตบรการสาธารณสขโรคปอดอดกนเรอรงพ.ศ.2553.--กรงเทพมหานคร:สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต,25531......................................2........................................3......................................I.ชอเรอง.ISBN จดพมพและเผยแพรโดย : สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต(สปสช.) 120หม3ชน2-4อาคารรวมหนวยราชการ “ศนยราชการเฉลมพระเกยรต๘๐พรรษา๕ธนวาคม๒๕๕๐” ถนนแจงวฒนะแขวงทงสองหองเขตหลกสกรงเทพมหานคร10210 โทร.021414100โทรสาร.021439730-1 www.nhso.go.thพมพครงท 1 ตลาคม2553จำนวน5,000เลมศลปกรรม: ปณณดาสายยศโรงพมพ :

AW 2.indd 2 10/18/10 5:14:52 PM

แนวปฏบตบรการสาธารณสข เปนเครองมอสำหรบผใหบรการไดใชเปนแนวทางในการสงเสรมและกำกบคณภาพบรการของหนวยบรการ ซงเปนเปาหมายหนงทสำคญ ของการดำเนนงานของสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ทตองการเพมการเขาถงบรการดานสาธารณสขทจำเปนและมคณภาพสำหรบประชาชน โดยเฉพาะอยางยง ในโรคทเปนปญหาสำคญดานสขภาพ ในโรคทพบไดบอย และมความหลากหลายในการรกษา เชน โรคปอดอดกนเรอรง ซงกระทบตอคณภาพชวตและเปนภาระของครอบครว ทจำเปนตองไดรบการสงเสรม ปองกน โดยการหลกเลยงปจจยเสยงของการเกดโรค การใหการดแลรกษา ตลอดจนการฟนฟสภาพสำหรบผทเปนโรคเพอใหสามารถทำกจวตรประจำวนไดเชนเดยวกนกบคนปกต และเพมคณภาพชวตของผปวย สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต หวงเปนอยางยงวา ผใหบรการจะไดใชแนวปฏบตบรการสาธารณสขฉบบนเปนแนวทางในการใหบรการ เพอใหประชาชนทวไปและผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ไดรบความรคำแนะนำในการหลกเลยงปจจยเสยง รวมถงการดแลตนเองอยางถกวธ และไดรบการดแลรกษาทมคณภาพเหมาะสมในทกระดบบรการ ขอขอบคณสมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย สมาคมสภาองคกรโรคหดแหงประเทศไทย และแพทยผเชยวชาญทกทาน ทไดพฒนาแนวปฏบตบรการสาธารณสขโรคปอดอดกนเรอรงเพอเปนแนวทางสำหรบผใหบรการในการพฒนาคณภาพบรการทเปนประโยชนสงสดสำหรบผรบบรการ อยางไรกตาม ผใหบรการอาจปฏบตแตกตางจากแนวทางทแนะนำนไดภายใตสถานการณทมขอจำกด โดยใชวจารณญาณซงเปนทยอมรบตามหลกวชาการและจรรยาบรรณ

(นายแพทยวนยสวสดวร)เลขาธการสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

กรกฎาคม2553

คำนยม

AW 2.indd 3 10/18/10 5:14:53 PM

โรคปอดอดกนเรอรงเปนโรคทพบบอยในเวชปฏบตทวไป และเปน

สาเหตสาคญของการเจบปวยททำใหผปวยตองเขารบการรกษาในโรง

พยาบาล ตองใชงบประมาณในการดแลสง ผปวยเหลานยงมอตราการกลบ

เขารบการรกษาในโรงพยาบาลซำ ๆ โดยเฉลย 2-8 ครงตอป และเปน

สาเหตของการเสยชวตของประชากรไทยในระดบตน ๆ สมาคมอรเวชชแหง

ประเทศไทย ไดปรบปรงแนวทางการวนจฉยและรกษาโรคปอดอดกนเรอรง

ในป พ.ศ. 2548 แตในปจจบนไดมววฒนาการในการดแลรกษาโรคปอด

อดกนเรอรงเพมมากขน ซงจะมผลทำใหคณภาพชวตของผปวยดขนอยาง

มาก จงทำใหเกดแนวปฏบตบรการสาธารณสขโรคปอดอดกนเรอรง พ.ศ.

2553ขนโดยความรวมมอจากสมาคมวชาชพและองคกรทเกยวของ

ในนามของประธานคณะทำงานพฒนาแนวปฏบตบรการสาธารณสข

โรคปอดอดกนเรอรง ขอขอบคณคณะทำงาน รวมทงฝายเลขานการ แพทย

ผเชยวชาญ แพทยผรวมทำประชาพจารณทกทาน และสมาคมอรเวชชแหง

ประเทศไทย รวมถงสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตทใหการสนบสนน

การดำเนนการจดทำแนวปฏบตบรการสาธารณสขฉบบน ใหสำเรจลลวงไป

ดวยดและหวงเปนอยางยงวาแนวทางฉบบนจะเปนเครองมอสงเสรมคณภาพ

การใหบรการ ซงจะเกดประโยชนสงสดตอผปวยและญาตผปวยโรคปอด

อดกนเรอรงในประเทศไทย

ศาสตราจารยนายแพทยอรรถนานา

ประธานคณะทำงานพฒนาแนวปฏบตบรการสาธารณสข

โรคปอดอดกนเรอรง

คำนำ

AW 2.indd 4 10/18/10 5:14:54 PM

รายนามคณะทำงานพฒนาแนวปฏบตการสาธารณสข

โรคปอดอดกนเรอรง

ศาสตราจารยนายแพทยประพาฬยงใจยทธ ทปรกษา

ศาสตราจารยนายแพทยสชยเจรญรตนกล ทปรกษา

ศาสตราจารยนายแพทยอรรถนานา ประธานคณะทำงาน

ศาสตราจารยแพทยหญงคณนนทามาระเนตร คณะทำงาน

ศาสตราจารยนายแพทยวศษฐอดมพาณชย คณะทำงาน

ศาสตราจารยแพทยหญงสมาลเกยรตบญศร คณะทำงาน

พนเอกนายแพทยอานนทจาตกานนท คณะทำงาน

พนเอกนายแพทยอดศรวงษา คณะทำงาน

รองศาสตราจารยนายแพทยชายชาญโพธรตน คณะทำงาน

รองศาสตราจารยนายแพทยฉนชายสทธพนธ คณะทำงาน

ผชวยศาสตราจารยนายแพทยชาญเกยรตบญศร คณะทำงาน

นายแพทยไพรชเกตรตนกล คณะทำงาน

แพทยหญงเขมรสมขนศกเมงราย คณะทำงาน

ผอำนวยการสำนกพฒนาคณภาพบรการ คณะทำงาน

รองศาสตราจารยแพทยหญงสรยสมประดกล คณะทำงานและเลขานการ

นายแพทยเฉลยวพลศรปญญา คณะทำงานและผชวยเลขานการ

นางวรรณาเอยดประพาล ผชวยเลขานการ

นางสาวสมฤดมอบนรนทร ผชวยเลขานการ

AW 2.indd 5 10/18/10 5:14:54 PM

สารบญ คำนยม คำนำ รายนามคณะทำงานพฒนาแนวปฏบตบรการสาธารณสขโรคปอดอดกนเรอรง หลกการของแนวปฏบตบรการสาธารณสขผปวยโรคปอดอดกนเรอรง...... 1 พ.ศ.2553 คำชแจงนำหนกคำแนะนำและคณภาพหลกฐาน..................................... 2 นยาม.................................................................................................... 7 พยาธกำเนด..........................................................................................8 พยาธวทยา............................................................................................8 พยาธสรรวทยา..................................................................................... 9 ระบาดวทยา..........................................................................................9 ปจจยเสยง............................................................................................10 การวนจฉยโรค......................................................................................11 การวนจฉยแยกโรค...............................................................................13 การประเมนผปวยเพอเปนเกณฑในการรกษา........................................13 การรกษา-เปาหมายของการรกษา......................................................14 แผนการรกษา.......................................................................................15 การเลยงปจจยเสยง........................................................................16 การรกษาstableCOPD................................................................16 การรกษาดวยยา......................................................................18 การรกษาอนๆ.........................................................................22 การประเมนและตดตามโรค............................................................24 การรกษาภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรค.................................... 25 การประเมนความรนแรงของภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรคและ25 แนวทางในการรกษา บทสรป.................................................................................................29 เอกสารอางอง.......................................................................................30

AW 2.indd 6 10/18/10 5:14:55 PM

ภาคผนวก ภาคผนวก1 การคดกรองโรคปอดอดกนเรอรง.......................................34 ภาคผนวก2 แนวทางการชวยเหลอใหผปวยCOPDเลกสบบหร............36 ภาคผนวก3 การใชยาชนดสด:เทคนคและอปกรณชวยสดยา..............42 ภาคผนวก4การฟนฟสมรรถภาพปอด..................................................61 ภาคผนวก5การบำบดดวยออกซเจน....................................................70 ภาคผนวก6การวางแผนชวตในระยะสดทาย........................................72 ภาคผนวก7เครองมอทใชประเมนความรนแรงและตดตาม...................75 การดำเนนโรค

สารบญตาราง

ตารางท1แผนการรกษาผปวยโรคปอดอดกนเรอรง......................17

ตามระดบความรนแรงของโรค

ตารางท2 ยาทใชในการรกษาโรคปอดอดกนเรอรง........................20

สารบญแผนภม

แผนภมท1ระดบความรนแรงของโรคปอดอดกนเรอรง..................14

แผนภมท2แผนการรกษาCOPD.................................................15

AW 2.indd 7 10/18/10 5:14:56 PM

8

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

AW 2.indd 8 10/18/10 5:15:04 PM

�



หลกการของแนวปฏบตบรการสาธารณสข


แนวปฏบตบรการสาธารณสขฉบบน เปนเครองมอสงเสรม

คณภาพของการบรการรกษาโรคปอดอดกนเรอรง โดยมวตถประสงคท

จะควบคมอาการของโรคและทำใหผปวยมคณภาพชวตทดขน ดวยการ

รกษาทมประสทธภาพและคมคา ขอแนะนำตาง ๆ ในแนวทางฉบบน

ไมใชขอบงคบของการปฏบต ผ ใชสามารถปฏบตแตกตางไปจาก

ขอแนะนำนได ในกรณทสถานการณแตกตางออกไป หรอมขอจำกด

ของสถานบรการและทรพยากรหรอมเหตผลทสมควรอน ๆ โดยใช

วจารณญาณซงเปนทยอมรบและอยบนพนฐานหลกวชาการและจรรยา

บรรณ

คณะทำงานพฒนาแนวปฏบตบรการสาธารณสขโรคปอดอดกนเรอรง

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

AW 2.indd 1 10/18/10 5:15:14 PM

2

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

คำชแจงนำหนกคำแนะนำและคณภาพหลกฐาน

นำหนกคำแนะนำ (Strength of Recommendation) นำหนกคำแนะนำ ++ “ควรทำ” หมายถง ความมนใจของคำแนะนำ

ใหทำอยในระดบสง เพราะมาตรการดงกลาวม

ประโยชนอยางยงตอผปวย

นำหนกคำแนะนำ + “นาทำ”หมายถงความมนใจของคำแนะนำให

ทำอยในระดบปานกลางเนองจากมาตรการดง

กลาวอาจมประโยชนตอผปวยและอาจคมคาใน

ภาวะจำเพาะ

นำหนกคำแนะนำ +/- “อาจทำหรอไมทำ” หมายถงความมนใจยงไม

เพยงพอในการใหคำแนะนำเนองจากมาตรการ

ดงกลาวยงมหลกฐานไมเพยงพอในการสนบสนน

หรอคดคานวาอาจมหรออาจไมมประโยชนตอ

ผปวย และอาจไมคมคา แตไมกอใหเกด

อนตรายตอผปวยเพมขน ดงนนการตดสนใจ

กระทำขนอยกบปจจยอนๆ

นำหนกคำแนะนำ - “ไมนาทำ”หมายถงความมนใจของคำแนะนำ

หามทำอยในระดบปานกลางเนองจากมาตรการ

ดงกลาวไมมประโยชนตอผปวยและไมคมคา

นำหนกคำแนะนำ -- “ไมควรทำ” หมายถง ความมนใจของคำ

แนะนำหามทำอยในระดบสง เพราะมาตรการ

ดงกลาวอาจเกดโทษหรอกอใหเกดอนตรายตอ

ผปวย

AW 2.indd 2 10/18/10 5:15:22 PM

3



คณภาพหลกฐาน (Quality of Evidence) คณภาพหลกฐานระดบ 1หมายถงหลกฐานทไดจาก 1.1 การทบทวนแบบมระบบ (systematic review) จากการ

ศกษาแบบสมกลมตวอยาง-ควบคม (randomized-controlled

clinicaltrials)หรอ

1.2การศกษาแบบสมกลมตวอยาง-ควบคม ทมการออกแบบวจย

อยางดอยางนอย1ฉบบ(awell-designed, randomized-

controlledclinicaltrial)

คณภาพหลกฐานระดบ 2หมายถงหลกฐานทไดจาก 2.1การทบทวนแบบมระบบของการศกษาแบบไมไดสมกลม

ตวอยาง-ควบคม (non-randomized, controlled, clinical

trials)หรอ

2.2การศกษาแบบไมไดสมกลมตวอยาง-ควบคมทมการออกแบบ

วจยอยางด (well-designed, non-randomized, controlled

clinicaltrial)หรอ

2.3หลกฐานจากรายงานการศกษาตามแผนตดตามเหตไปหาผล

(cohort) หรอการศกษาวเคราะหควบคมกรณยอนหลง

(case-control analytic studies) ทไดรบการออกแบบวจย

เปนอยางด ซงมาจากสถาบนหรอกลมวจยมากกวาหนงแหง/

กลมหรอ

AW 2.indd 3 10/18/10 5:15:29 PM

4

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

2.4หลกฐานจาก multiple time series ซงมหรอไมมมาตรการ

ดำเนนการ หรอหลกฐานทไดจากการวจยทางคลนกรปแบบ

อนหรอทดลองแบบไมมกลมควบคม ซงมผลประจกษถง

ประโยชนหรอโทษจากการปฏบตมาตรการทเดนชดมาก เชน

ผลของการนำยาเพนนซลนมาใชในราวพ.ศ.2480จะไดรบ

การจดอยในหลกฐานประเภทน

คณภาพหลกฐานระดบ 3 หมายถงหลกฐานทไดจาก

3.1การศกษาเชงพรรณนา(descriptivestudies)หรอ

3.2การศกษาแบบมกลมตวอยาง-ควบคม ทมการออกแบบวจย

พอใช(fair-designed,controlledclinicaltrial)

คณภาพหลกฐานระดบ 4หมายถงหลกฐานทไดจาก

4.1รายงานของคณะกรรมการผเชยวชาญ ประกอบกบความเหน

พองหรอฉนทามต (consensus) ของคณะผเชยวชาญ บน

พนฐานประสบการณทางคลนกหรอ

4.2รายงานอนกรมผปวยจากการศกษาในประชากรตางกลม

และคณะผศกษาตางคณะอยางนอย 2 ฉบบรายงานหรอ

ความเหนทไมไดผานการวเคราะหแบบมระบบ เชน รายงาน

ผปวยเฉพาะราย (anecdotal report) ความเหนของผ

เชยวชาญเฉพาะราย จะไมไดรบการพจารณาวาเปนหลก

ฐานทมคณภาพในการจดทำแนวทางเวชปฏบตน



AW 2.indd 4 10/18/10 5:15:38 PM

5





AW 2.indd 5 10/18/10 5:15:46 PM

6

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

โรคปอดอดกนเรอรง หรอ COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) เปนโรคทปองกนไดและรกษาได โดยมลกษณะเปน progressive, not fully reversible airflow limitation ซงเปนผลจากการระคายเคองเรอรงตอปอด จากฝนและกาซพษ ทสำคญทสด ไดแก ควนบหร

AW 2.indd 6 10/18/10 5:15:54 PM

7



แนวปฏบตบรการสาธารณสข โรคปอดอดกนเรอรง พ.ศ. 2553

นยาม (Definition) โรคปอดอดกนเรอรง หรอ COPD (Chronic Obstructive

Pulmonary Disease) เปนโรคทปองกนไดและรกษาได โดยมลกษณะ

เปน progressive, not fully reversible airflow limitation ซงเปนผล

จากการระคายเคองเรอรงตอปอด จากฝนและกาซพษ ทสำคญทสด

ไดแก ควนบหร ทำใหเกด abnormal inflammatory response ทงใน

ปอดและระบบอน ๆ ของรางกาย (multicomponent disease) โดย

ทวไปมกหมายรวมถงโรค2โรคคอโรคหลอดลมอกเสบเรอรง(chronic

bronchitis)และโรคถงลมโปงพอง(pulmonaryemphysema)

โรคหลอดลมอกเสบเรอรง มนยามจากอาการทางคลนก กลาวคอ

ผปวยมอาการไอเรอรงมเสมหะโดยมอาการเปนๆหายๆปละอยาง

นอย 3 เดอน และเปนตดตอกนอยางนอย 2 ป โดยไมไดเกดจาก

สาเหตอน

โรคถงลมโปงพอง มนยามจากการทมพยาธสภาพการทำลายของ

ถงลม และ respiratory bronchiole โดยมการขยายตวโปงพองอยาง

ถาวร

ผปวยสวนใหญมกพบโรคทงสองดงกลาวอยรวมกน และแยกออก

จากกนไดยาก

AW 2.indd 7 10/18/10 5:16:02 PM

8

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

พยาธกำเนด (Pathogenesis) ผลจากการระคายเคองอยางตอเนองทำใหเกดการอกเสบเรอรงทง

ในหลอดลม เนอปอด และหลอดเลอดปอด (pulmonary vasculature)

โดยมเซลลสำคญทเกยวของคอT-lymphocyte(สวนใหญเปนCD8)neu-

trophilและmacrophageทำใหมการหลงmediatorหลายชนดทสำคญ

ไดแก leukotrieneB4, interleukin8และtumornecrosis factora

เปนตนนอกจากนยงมกระบวนการสำคญทมาเกยวของกบพยาธกำเนดอก

2ประการคอการเพมของoxidativestressและความไมสมดลระหวาง

proteinaseกบantiproteinase

พยาธวทยา (Pathology) พบการเปลยนแปลงของหลอดลมตงแตขนาดใหญลงไปจนถง

ขนาดเลกมเซลลทเกยวของกบการอกเสบแทรกในเยอบทวไปมgoblet

cell เพมขน และ mucous gland ขยายใหญขน ทำใหมการสราง

mucusออกมามากและเหนยวกวาปกตการอกเสบและการทำลายทเกด

ซำ ๆ จะทำใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางของผนงหลอดลม โดย

เฉพาะหลอดลมสวนปลายทมขนาดเสนผาศนยกลางนอยกวา 2 มลลเมตร

ทำใหมการตบของหลอดลม

เนอปอดสวน respiratory bronchiole และถงลมทถกทำลายและ

โปงพองมลกษณะจำเพาะรวมเรยกวาcentrilobularemphysemaโดย

เรมจากปอดสวนบนแลวลกลามไปสวนอนๆในระยะตอมา

สำหรบบรเวณหลอดเลอดปอด มผนงหนาตวขน กลามเนอเรยบ

และเซลลทเกยวของกบการอกเสบมจำนวนเพมขน

AW 2.indd 8 10/18/10 5:16:10 PM

9



พยาธสรรวทยา (Pathophysiology) การเปลยนแปลงทางพยาธวทยาของปอด นำไปสการเปลยนแปลง

ทางสรรวทยาในผปวยดงน

1. การสราง mucus มากกวาปกต รวมกบการทำงานผดปกต

ของciliaทำใหผปวยไอเรอรงมเสมหะซงอาจเปนอาการนำของโรคกอน

ทจะมการเปลยนแปลงทางสรรวทยาอนๆ

2. การตบของหลอดลมรวมกบการสญเสย elastic recoil ของ

เนอปอดทำใหเกดairflowlimitationและairtrapping

3. การตบของหลอดลม การทำลายของเนอปอด และหลอด

เลอด จะมผลตอการแลกเปลยนกาซ ทำใหเกดภาวะ hypoxemia และ

hypercapnia ตามมาซงอาจทำใหเกด pulmonary hypertension และ

corpulmonaleในทสด

ระบาดวทยา (Epidemiology) ยงไมมการสำรวจระดบชาต แตจากการคำนวณโดยใชแบบจำลอง

อาศยขอมลความชกของการสบบหร และมลภาวะในสภาพแวดลอมใน

บานและในทสาธารณะ ประมาณวารอยละ 5 ของประชากรไทย อาย

เกน 30 ปขนไปปวยเปนโรคปอดอดกนเรอรง� แตในการสำรวจจรงใน

พนทโดยศกษาในเขตธนบรผทมอาย60ปขนไปพบความชกและอบต

การณรอยละ7.1และ3.6ตามลำดบ2สวนการสำรวจผทมอาย40ป

ขนไปในชมชนเมองและชมชนรอบนอกนครเชยงใหมพบความชกรอยละ

3.7 และ 7.1 ตามลำดบ โดยผปวยทสำรวจพบในชมชนสวนใหญเปน

ผปวยระยะแรก สวนผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาลสวนใหญเปน

ผปวยระยะรนแรง3

AW 2.indd 9 10/18/10 5:16:17 PM

10

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ในปจจบนน แมวาการรณรงคเพอการลดการบรโภคยาสบของ

ประเทศไทยไดมการดำเนนการอยางตอเนองและไดผลดทำใหจำนวนผ

สบบหรทมอาย15ปขนไปของประเทศไทยมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง

โดยในปพ.ศ.2550มจำนวนผสบบหร11.03ลานคน(สำนกงานสถต

แหงชาต พ.ศ.2550) ปญหาการบรโภคยาสบยงเปนปญหาทสำคญใน

ประเทศไทย การปองกนไมใหเกดผสบรายใหม (primary prevention)

และการชวยเหลอใหผทสบบหรเลกสบบหร (smoking cessation) จงม

ความสำคญเปนอยางยงทจะลดผลกระทบทเกดจากการสบบหรใน

อนาคตได

ปจจยเสยง แบงไดเปน2กลมคอ

1. ปจจยดานผปวยเชนลกษณะทางพนธกรรม

2. ปจจยดานสภาวะแวดลอมมความสำคญมากทสดไดแก

l ควนบหร เปนสาเหตสำคญทสดของโรคน พบวามากกวา

รอยละ75.4ของผปวยCOPDเกดจากบหร4

l มลภาวะทงในบรเวณบานททำงานและทสาธารณะทสำคญ

คอ การเผาไหมเชอเพลงในการประกอบอาหาร (biomass

fuel) และสำหรบขบเคลอนเครองจกรตาง ๆ (diesel

exhaust)

AW 2.indd 10 10/18/10 5:16:25 PM

��



การวนจฉยโรค อาศยองคประกอบหลายอยาง ไดแก ประวตสมผสปจจยเสยงดง

กลาวขางตน รวมกบ อาการ ผลการตรวจรางกาย ภาพรงสทรวงอก

และยนยนการวนจฉยโดยการตรวจspirometry

อาการ

สวนใหญผปวยจะมอาการเมอพยาธสภาพลกลามไปมากแลว

อาการทพบ ไดแก หอบเหนอยซงจะเปนมากขนเรอย ๆ และ/หรอ ไอ

เรอรงมเสมหะโดยเฉพาะในชวงเชา อาการอนทพบได คอ แนนหนาอก

หรอหายใจมเสยงหวด ในกรณทมอาการอน ๆ เชน ไอออกเลอด หรอ

เจบหนาอก จะตองหาโรครวมหรอการวนจฉยอนเสมอ ทสำคญ คอ

วณโรคมะเรงปอดและหลอดลมพอง(bronchiectasis)

อาการแสดง

การตรวจรางกายในระยะแรกอาจไมพบความผดปกต เมอ

การอดกนของหลอดลมมากขนอาจตรวจพบลกษณะของ airflow

limitation และ air trapping เชน prolonged expiratory phase,

increasedchestA-Pdiameter,hyperresonanceonpercussionและ

diffuse wheeze ฯลฯ ในระยะทายของโรคอาจตรวจพบลกษณะของ

หวใจดานขวาลมเหลว

AW 2.indd 11 10/18/10 5:16:33 PM

12

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

การตรวจทางรงสวทยา

ภาพรงสทรวงอกมความไวนอยสำหรบการวนจฉยโรคปอด

อดกนเรอรง แตมความสำคญในการแยกโรคอน ในผปวย emphysema

อาจพบลกษณะ hyperinflation คอ กะบงลมแบนราบและหวใจมขนาด

เลก ในผปวยทม cor pulmonale จะพบวาหวใจหองขวา และ

pulmonarytrunkมขนาดโตขนและperipheralvascularmarkingลด

ลง

การตรวจสมรรถภาพปอด

Spirometry มความจำเปนในการวนจฉยโรค และจดระดบ

ความรนแรงโดยการตรวจspirometryนจะตองตรวจเมอผปวยมอาการ

คงท (stable) และไมมอาการกำเรบของโรคอยางนอย 1 เดอน การ

ตรวจนสามารถวนจฉยโรคไดตงแตระยะทผปวยยงไมมอาการ จะพบ

ลกษณะของ airflow limitation โดยคา FEV�/FVC หลงใหยาขยาย

หลอดลมนอยกวารอยละ70และแบงความรนแรงเปน4ระดบโดยใช

FEV� รวมกบอาการของโรค (แผนภมท 1) การตรวจสมรรถภาพปอด

อน ๆ อาจมประโยชน แตไมมความจำเปนในการวนจฉย เชนพบคา

residual volume (RV), total lung capacity (TLC), และ RV/TLC

เพมขนสวนคาdiffusingcapacityของcarbonmonoxide(DLCO)

อาจลดลง

AW 2.indd 12 10/18/10 5:16:41 PM

13



การวนจฉยแยกโรค ทสำคญคอ โรคหด วณโรค มะเรงปอด โรคหลอดลมพอง โรค

ปอดจากการประกอบอาชพภาวะหวใจลมเหลว

การประเมนผปวยเพอเปนเกณฑในการรกษา ใชอาการทางคลนก ไดแก ระดบของอาการเหนอยความถและ

ความรนแรงของอาการกำเรบ (exacerbation) รวมทงผลการตรวจ

spirometry(แผนภมท1)เพอเปนเกณฑในการรกษาในกรณทอาการ

ทางคลนกไมสมพนธกบคา FEV� จากการตรวจ spirometry ควรหา

สาเหตรวมอน ๆ เสมอ เชน ภาวะหวใจลมเหลว เปนตน เมอแกไข

สาเหตรวมอยางเตมทแลวผปวยยงมอาการมาก จงพจารณาปรบการ

รกษาโรคปอดอดกนเรอรงตามอาการ

ในรายทมอาการรนแรง การตรวจระดบกาซในเลอดแดง การ

ประเมนคณภาพชวต ลวนมประโยชนในการชวยประเมนความรนแรง

ของโรคเพมเตมและวางแผนการรกษานอกจากนนการประเมนผปวย

แบบเปนองครวม โดยใช BODE index (ภาคผนวก 7) ซงมการเพม

ขอมลเกยวกบดชนมวลกายและความสามารถในการออกกำลงกายมาใช

รวมกบอาการทางคลนก และการตรวจ spirometry จะสามารถ

พยากรณการดำเนนของโรค และอตราการอยรอดของผปวยไดดกวา

ดชนใดดชนหนงเพยงอยางเดยว

AW 2.indd 13 10/18/10 5:16:49 PM

14

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

แผนภมท 1ระดบความรนแรงของโรคปอดอดกนเรอรง

การรกษา เปาหมายของการรกษาคอ

l ปองกนหรอชะลอการดำเนนโรค

l บรรเทาอาการโดยเฉพาะอาการหอบเหนอย

l ทำใหexercisetoleranceดขน

l ทำใหคณภาพชวตดขน

l ปองกนและรกษาภาวะแทรกซอน

l ปองกนและรกษาภาวะอาการกำเรบ

l ลดอตราการเสยชวต

ระดบท1:Mild อาการทางคลนก l ไมมอาการหอบ เหนอยขณะพกl ไมมexacerbationสมรรถภาพปอด lFEV

� ≥80%

ของคามาตรฐาน

ระดบท2:Moderate อาการทางคลนกl มอาการหอบ เหนอยเลกนอยl มexacerbation ไมรนแรงสมรรถภาพปอดl FEV

�50-79%


ระดบท3:Severe อาการทางคลนก l มอาการหอบ เหนอยมากขน จนรบกวนกจวตร ประจำวนl มexacerbation รนแรงมากสมรรถภาพปอด l FEV

�30-49%


ระดบท4:VerySevere อาการทางคลนก lมอาการหอบ เหนอยตลอดเวลาlมexacerbation รนแรงมาก และบอยสมรรถภาพปอด lFEV

�<30%

ของคามาตรฐานlFEV

�<50%

ของคามาตรฐาน รวมกบมภาวะหายใจ ลมเหลวเรอรง

AW 2.indd 14 10/18/10 5:16:57 PM

15



แผนการรกษา เพอคงสภาพรางกายปจจบนใหดทสด และเพอลดความเสยงทจะเกดขนในอนาคต(แผนภมท2)ประกอบดวยหลก4ประการ

คอ

1.การเลยงปจจยเสยง

2.การรกษาstableCOPD

3.การประเมนและตดตามโรค

4.การรกษาภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรค(acuteexacerbation)

การรกษาเพอบรรลเปาหมายดงกลาวขางตน จะตองคำนงถง

อาการขางเคยงจากยา ภาระคาใชจายทงทางตรงและทางออม รวมทง

ความคมคาของการรกษาดวย

แผนภมท 2แผนการรกษาCOPD

แผนการรกษา COPD

เพอคง

สภาพรางกายในปจจบนใหดทสด

เพอลด

ความเสยงทจะเกดขนในอนาคต

ในดานอาการ โครงสรางและ

สมรรถภาพปอดความถของการใชยาขยายหลอดลมตามอาการ

สถานะสขภาพ

กจกรรมในแตละวนโรคหรอภาวะรวม

การกำเรบของโรค

ความเสอมสถานะสขภาพ

โรคหรอภาวะรวมทอาจเกดขนใหม

ความเสอมของโครงสรางและสมรรถภาพปอด

ผลขางเคยงของยาทใช

การเสยชวต

ในดาน

AW 2.indd 15 10/18/10 5:17:05 PM

16

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

1. การเลยงปจจยเสยง มาตรการในการเลยงปจจยเสยงทสำคญ คอ การชวยเหลอใหผ

ปวยเลกสบบหรอยางถาวร โดยใชพฤตกรรมบำบด หรอรวมกบยาทใช

ชวยเลกบหร(ภาคผนวก2)และหลกเลยงหรอลดมลภาวะเชนเลยง

การใชเตาถานในทอากาศถายเทไมดเปนตน

2. การรกษา stable COPD การดแลรกษาผปวยอาศยการประเมนความรนแรงของโรคตาม

อาการและผล spirometry สวนปจจยอนทใชประกอบในการพจารณา

ใหการรกษา ไดแก ประวตการเกดภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรคภาวะ

แทรกซอน ภาวะการหายใจลมเหลว โรคอนทพบรวม และสถานะ

สขภาพ(healthstatus)โดยรวมแผนการรกษามลกษณะเปนลำดบขน

ตามระดบความรนแรงของโรค(ตารางท1)

การใหขอมลทเหมาะสมเกยวกบโรค และแผนการรกษาแกผปวย

และญาตจะชวยใหการรกษามประสทธภาพผปวยมทกษะในการเรยนร

การใชชวตกบโรคนดขน และสามารถวางแผนชวตในกรณทโรคดำเนน

เขาสระยะสดทาย(endoflifeplan)

AW 2.indd 16 10/18/10 5:17:13 PM

17



ตารางท 1 แผนการรกษาผปวยโรคปอดอดกนเรอรงตามระดบความ

รนแรงของโรค

ระดบท 1 : Mild

อาการทางคลนกl ไมมอาการหอบเหนอยขณะพกl ไมมexacerbationสมรรถภาพปอด l FEV

�≥80%ของคามาตรฐาน

การรกษาl แนะนำและชวยใหผปวยเลกสบ บหร(ภาคผนวก2)l ยาสดขยายหลอดลมชนดออกฤทธสน1-2ชนดตามอาการl ใหวคซนปองกนไขหวดใหญปละ1ครง

ระดบท 2 : Moderate

อาการทางคลนก l มอาการหอบเหนอยเลกนอยl มexacerbationไมรนแรงสมรรถภาพปอด l FEV

�50-79%ของคามาตรฐาน

การรกษาเหมอนระดบ1รวมกบl ยาขยายหลอดลมชนดออกฤทธสน1-2ชนดตามเวลา+sustained-releasetheophyllinel เรมrehabilitationเมอยงมการจำกดของกจกรรมประจำวนหลงการใหยา(ภาคผนวก4) ถายงควบคมอาการไมได หรอมการกำเรบของโรคหลงใหการรกษาแลว 2-3 เดอน ใหพจารณารกษาตามระดบ 3

AW 2.indd 17 10/18/10 5:17:23 PM

18

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ระดบท 3 : Severe

อาการทางคลนก l มอาการหอบเหนอยจนรบกวนกจวตรประจำวนl มexacerbationรนแรงมากสมรรถภาพปอด l FEV

�30-49%ของคามาตรฐาน

การรกษาเหมอนระดบ2และl เปลยนเปนยาสดขยายหลอดลมชนดออกฤทธยาว1-2ชนดตามเวลาและ/หรอ l ในกรณทมsevereexacerbation>1ครงในระยะ12เดอน:เพมICSหรอเปลยนเปนcombinationLABA/ICSl ถายงควบคมอาการไดไมด อาจ พจารณาใชยาหลายกลมรวมกนl พจารณาใหการบำบดดวยออกซเจน ระยะยาว(ภาคผนวก5)

ระดบท 4 : Very severe

อาการทางคลนก l มอาการหอบเหนอยตลอดเวลาl ม exacerbation รนแรงมากและ บอยสมรรถภาพปอด l FEV

�<30%ของคามาตรฐาน

l FEV� < 50% ของคามาตรฐาน

รวมกบมภาวะหายใจลมเหลวเรอรง

การรกษา l เชนเดยวกบระดบท3l พจารณาใหการวางแผนชวตระยะ สดทาย(endoflifeplan)(ภาค ผนวก6)

2.1 การรกษาดวยยา

การใชยามจดประสงคเพอบรรเทาอาการ ลดการกำเรบ และเพม

คณภาพชวต ปจจบนยงไมมยาชนดใดทมหลกฐานชดเจนวาสามารถลด

อตราการตายและชะลออตราการลดลงของสมรรถภาพปอดได

AW 2.indd 18 10/18/10 5:17:33 PM

19



2.1.1 ยาขยายหลอดลม

ยากลมนทำใหอาการและสมรรถภาพการทำงานของผปวยดขน

ลดความถและความรนแรงของการกำเรบ เพมคณภาพชวตทำใหสถานะ

สขภาพโดยรวมของผปวยดขน (คณภาพหลกฐาน 1) แมวาผปวยบาง

รายอาจจะไมมการตอบสนองตอยาขยายหลอดลมตามเกณฑการตรวจ

spirometryกตาม

ยาขยายหลอดลมทใชแบงไดเปน3กลมคอb2-agonist,anticho-

linergicและxanthinederivative(ตารางท2)การเลอกใชยาชนดใด

ชนดหนงหรอมากกวาหนงชนดรวมกนขนกบความรนแรงของโรคและการ

ตอบสนองตอการรกษาของผปวยแตละรายรวมไปถงคาใชจายในการรกษา

ระยะยาวเนองจากผลการศกษาในกลมสมาชกโรคถงลมโปงพองภาคเหนอ

พบวามผปวยทมความรนแรงระดบ3และ4 เพยงสวนนอยเทานนทได

รบยาขยายหลอดลมอยางสมำเสมอ4 จงสมควรเนนใหใชยาอยางสมำ

เสมอในผปวยกลมน(ตารางท1)

การบรหารยาขยายหลอดลม แนะนำใหใชวธสดพน (metered-

dose หรอ dry-powder inhaler) เปนอนดบแรกเนองจากม

ประสทธภาพสงและผลขางเคยงนอย5 (คณภาพหลกฐาน 1, นำหนกคำ

แนะนำ++)ในรายทไมสามารถฝกใชยารปแบบสดไดถกวธ(ภาคผนวก

3) อาจอนโลมใหใชยาชนดรบประทานทดแทนได (นำหนกคำแนะนำ +/-)

ยงไมมขอมลชดเจนวาการใชยาสดโดยวธ nebulization ขณะทผปวยไม

ไดเกดอาการกำเรบมประโยชนมากกวาการใชยาโดยวธสดพน ดงนน

ควรพจารณาใชเฉพาะในรายทไมสามารถใชยาโดยวธสดพน อยางม

ประสทธภาพเทานน(นำหนกคำแนะนำ++)

AW 2.indd 19 10/18/10 5:17:41 PM

20

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

สวนการใชยาขยายหลอดลมสองชนดทมกลไกและระยะเวลาการ

ออกฤทธตางกนอาจชวยเสรมฤทธขยายหลอดลมหรอลดผลขางเคยงเชน

ยาผสมระหวางb2-agonistชนดออกฤทธสนกบanticholinergicทำใหคา

FEV� เพมขนมากกวาและนานกวาการใชยาแยกกน6 โดยทไมทำใหเกด

tachyphylaxis (คณภาพหลกฐาน 1) ตวอยางยาขยายหลอดลม

และวธการใชดงตารางท2

ตารางท 2 ยาทใชในการรกษาโรคปอดอดกนเรอรง

กลมยา ชอสามญ ขนาดยา ความถการบรหารยา

ทก (ชวโมง)

1.ยาขยายหลอดลม1.1b

2-agonist

1.1.1ชนดออกฤทธสนชนดรบประทาน ชนดสด

salbutamolterbutalinesalbutamol

2มก.2.5มก.100,200มคก.(MDI&DPI)

4-64-64-6

1.1.2ชนดออกฤทธยาวชนดรบประทาน ชนดสด

bambuterolprocaterolsalmeterol formoterol

10มก.25,50มคก.25-50มคก.(MDI&DPI)12มคก.(DPI)

248-1212+

12+

1.2Anticholinergic1.2.1ชนดสดออกฤทธสนผสมกบb

2-ago-

nist

ipratropium+fenoterolหรอipratropium+salbutamol

0.02มก.+0.05มก.(MDI)21มคก.+120มคก. (MDI)

6–8

6–8

AW 2.indd 20 10/18/10 5:17:51 PM

21



กลมยา ชอสามญ ขนาดยา ความถการบรหารยา

ทก (ชวโมง)

1.2.2ชนดสดออกฤทธยาว

tiotropium 18มคก./วน(DPI)

24+

1.3Xanthinederivative

sustained-releasetheophylline

<400มก./วน 12–24

2.คอรตโคสเตยรอยดชนดสด

beclomethasone budesonide fluticasone

1,000-2,000มคก./วน800-1,600มคก./วน500-1,000มคก./วน

12 12 12

3.ยาผสมระหวางb2-

agonist ชนดออกฤทธยาวกบคอรตโคสเตยรอยดชนดสด

formoterol+budesonidesalmeterol+fluticasone

9 / 3 2 0 - 1 8 / 6 40มคก./วน100/500-100/1000มคก./วน

12 12

2.1.2 ICS

ถงแมวาการใหยาICSอยางตอเนองจะไมสามารถชะลอการลดลง

ของคา FEV�7-9แตสามารถทำใหสถานะสขภาพดขน10 และลดการกำเรบ

ของโรคในผปวยกลมทมอาการรนแรงและทมอาการกำเรบบอย11-14

(เชนมากกวา1ครงตอป)(คณภาพหลกฐาน1,นำหนกคำแนะนำ++)

โดยขอมลขนาดยาทเหมาะสมและความปลอดภยระยะยาวยงมนอย บาง

รายงานพบวา ผปวยกลมทไดรบยา ICS จะเกดปอดอกเสบมากกวา15

(คณภาพหลกฐาน1)อยางไรกตามไมควรใชยา ICS เพยงอยางเดยว

โดยไมมยาขยายหลอดลมรวมดวย ขนาดของยา ICS ทแนะนำ ดได

จากตารางท2

AW 2.indd 21 10/18/10 5:18:01 PM

22

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

2.1.3 ยาผสม ICS และ LABA ชนดสด

มหลกฐานวายาผสมกลมนมประสทธภาพเหนอกวายา LABA

หรอยาICSชนดสดเดยวๆโดยเฉพาะในผปวยขนรนแรงและมอาการ

กำเรบบอยๆแตกยงมความโนมเอยงทจะเกดปอดอกเสบสงขนเชนกน16

(คณภาพหลกฐาน1)

2.1.4 Xanthine derivatives

มประโยชนแตเกดผลขางเคยงไดงาย จงควรพจารณาเลอกใชยา

ขยายหลอดลมกลมอนกอน5 ทงน ประสทธภาพของยากลมนไดจากการ

ศกษายาชนดทเปนsustained-releaseเทานน(คณภาพหลกฐาน2)

2.1.5 ยาอน ๆ

1) ยาละลายเสมหะไมแนะนำใหใช(นำหนกคำแนะนำ+/-)

2) ยา anti-oxidant เชน carbocisteine17, N-acetyl

cysteine18 : มรายงานจำนวนนอยทพบวา ยาในขนาดสงสามารถลด

อาการกำเรบได(คณภาพหลกฐาน2,นำหนกคำแนะนำ+/-)

2.2 การรกษาอน ๆ

2.2.1 วคซนแนะนำใหวคซนไขหวดใหญปละ1ครงระยะเวลาท

เหมาะสมคอเดอนมนาคม–เมษายนแตอาจใหไดตลอดทงป19(คณภาพ

หลกฐาน 1, นำหนกคำแนะนำ ++) สำหรบ pneumococcal vaccine

ยงไมมขอมลชดเจน

2.2.2 การฟนฟสมรรถภาพปอด (pulmonary rehabilitation)

มวตถประสงคเพอลดอาการของโรค เพมคณภาพชวต และเพมความ

สามารถในการทำกจวตรประจำวน ซงการฟนฟสมรรถภาพปอดน จะ

ตองครอบคลมทกปญหาทเกยวของดวย เชน สภาพของกลามเนอ

AW 2.indd 22 10/18/10 5:18:09 PM

23



สภาพอารมณและจตใจ ภาวะโภชนาการ เปนตน การฟนฟสมรรถภาพ

ปอดมขอบงชในผปวยทกรายทเรมมอาการ โดยเรมตนจากการจด

กจกรรมผปวยในและผปวยนอก และอาจขยายไปถงการจดกจกรรมใน

ชมชนและครวเรอนดวย (ภาคผนวก 4) จากผลการศกษาในกลม

สมาชกโรคถงลมโปงพองภาคเหนอ พบวาไมมผปวยระดบ 3 และ 4

รายใดไดรบคำแนะนำหรอการทำการฟนฟสมรรถภาพปอดเลย4

การฟนฟสมรรถภาพปอดจะตองมการประเมนผปวยทงกอนและ

หลงการเขารวมกจกรรม เพอใชเปนตวชวด ประโยชนทไดรบและ

เปาหมายทตองการในผปวยแตละราย โดยการประเมนควรประกอบ

ดวยดชนหลกดงตอไปน

1) ขนความรนแรงของอาการเหนอย(dyspneascore)

2) ความสามารถในการออกกำลงกาย(exercisecapacity)

3) คณภาพชวต(qualityoflife)

4) ภาวะโภชนาการ/ดชนมวลกาย(BMI)

5) ความรเรองโรค(patienteducation)

6) ความแขงแรงของกลามเนอทใชในการหายใจและกลามเนอ

แขนขา(musclestrength)

ทงนดชนทใชในการประเมนขนอยกบศกยภาพของสถานบรการ

2.2.3 ใหการบำบดดวยออกซเจนระยะยาว(ภาคผนวก5)

2.2.4 การรกษาโดยการผาตด และ/หรอ หตถการพเศษ

ผปวยทไดรบการรกษาดวยยาและการฟนฟสมรรถภาพปอดอยาง

เตมทแลว ยงควบคมอาการไมได ควรสงตออายรแพทยผชำนาญโรค

ระบบการหายใจเพอประเมนการรกษาโดยการผาตดเชน

AW 2.indd 23 10/18/10 5:18:17 PM

24

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

1) Bullectomy

2) การผาตดเพอลดปรมาตรปอด (lung volume reduction

surgery)

3) การใสอปกรณในหลอดลม(endobronchialvalve)

4) การผาตดเปลยนปอด

4.5 การวางแผนชวตระยะสดทาย (end of life plan) (ภาค

ผนวก6)

3. การประเมนและตดตามโรค ในการประเมนผลการรกษาควรมการประเมนทง อาการผปวย

(subjective)และผลการตรวจ(objective)อาจประเมนทก1-3เดอน

ตามความเหมาะสม ทงนขนกบระดบความรนแรงของโรคและปจจยทาง

เศรษฐสงคม

3.1ทกครงทพบแพทย ควรตดตามอาการ อาการเหนอยหอบ

(อาจใชMMRC scale (ภาคผนวก 7)หรอ visual analogue scale)

การทำกจกรรมประจำวน (actual daily activity) ความสามารถในการ

ออกกำลงกายความถของการกำเรบของโรคอาการแสดงของการหายใจ

ลำบากและการประเมนวธการใชยาสด

3.2 ทก 1 ป ควรวด spirometry ในผปวยทมอาการเหนอย

คกคามกจวตรประจำวน ควรวด BODE Index, 6 minute walk

distance (ภาคผนวก 7), ระดบ oxygen saturation หรอ arterial

bloodgases

AW 2.indd 24 10/18/10 5:18:25 PM

25



4. การรกษาภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรค (acute exacerbation) การกำเรบเฉยบพลนของโรคหมายถงภาวะทมอาการเหนอยเพม

ขนกวาเดมในระยะเวลาอนสน (เปนวนถงสปดาห) และ/หรอมปรมาณ

เสมหะเพมขนหรอมเสมหะเปลยนส(purulentsputum)โดยตองแยก

จากโรคหรอภาวะอนๆ เชน หวใจลมเหลว pulmonary embolism,

pneumonia,pneumothorax

การประเมนความรนแรงของภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรค และแนวทางในการรกษา

กลมทมความรนแรงนอย

หมายถง ผปวยทมอาการหอบไมมาก ซงการรกษาสามารถเปน

แบบผปวยนอกได การรกษา คอ เพมขนาดและความถของยาขยาย

หลอดลมชนดสด สำหรบคอรตโคสเตยรอยด พจารณาใหเปนราย ๆ

โดยใหเปนprednisoloneขนาด20-30มก./วนนาน5-7วนสวนยา

ตานจลชพพจารณาใหในกรณทสงสยวามการตดเชอแบคทเรย

กลมทมความรนแรงมาก

หมายถงผปวยทมลกษณะทางคลนกดงน

1. มการใชกลามเนอชวยหายใจ (accessory muscle) มากขน

หรอ มอาการแสดงของกลามเนอหายใจออนแรง เชน abdominal

paradoxหรอrespiratoryalternans

AW 2.indd 25 10/18/10 5:18:32 PM

26

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

2. ชพจรมากกวา 120 ครง/นาท หรอม hemodynamic

instability

3. Peakexpiratoryflowนอยกวา100ลตร/นาท

4. Oxygen saturation นอยกวา 90% หรอ PaO2 นอยกวา

60มม.ปรอท

5. PaCO2มากกวา45มม.ปรอทและpHนอยกวา7.35

6. ซมสบสนหรอหมดสต

7. มอาการแสดงของหวใจหองขวาลมเหลวทเกดขนใหมเชนขา

บวมเปนตน

ขอบงชในการรบผปวยไวรกษาในโรงพยาบาลไดแก

1. มอาการกำเรบรนแรงมากดงกลาว

2. โรคเดมมความรนแรงอยในระดบท4

3. มโรคหรอภาวะอนทรนแรงรวมดวย เชน ภาวะหวใจลมเหลว

เปนตน

4. ผปวยทไมตอบสนองตอการรกษาการกำเรบ

5. ผปวยทไมสามารถไดรบการดแลทเหมาะสมทบานได

การรกษาในโรงพยาบาลประกอบดวย

1. การใหออกซเจน โดยปรบอตราไหลของออกซเจนเพอใหได

ระดบ oxygen saturation อยางนอย 90% และระวงไมใหออกซเจน

มากเกนไปจนเกดภาวะซมจากคารบอนไดออกไซดคง(CO2narcosis)

2. ยาขยายหลอดลม ใช b2-agonist หรอ b

2-agonist รวมกบ

anticholinergic เปนยาขนตน โดยใหผานทาง metered dose inhaler

AW 2.indd 26 10/18/10 5:18:40 PM

27



รวมกบspacer4-6puffsหรอใหผานทางnebulizerถาไมดขนสามารถ

ใหซำไดทก20นาทจนกวาอาการจะดขนหรอมอาการขางเคยงจากยา

3. คอรตโคสเตยรอยด ใหในรปของยาฉด เชน hydrocortisone

ขนาด100-200มก.หรอdexamethasone5-10มก.เขาหลอดเลอด

ดำทก 6 ชวโมง หรอยารบประทาน prednisolone 30-60 มก./วนใน

ชวงแรกและเมออาการดขนแลวจงปรบขนาดยาลงโดยระยะเวลาการใช

ยาประมาณ7-14วน

4. ยาตานจลชพ พจารณาใหทกราย โดยยาทเลอกใชควรออก

ฤทธครอบคลมเชอไดกวาง ทงนขนอยกบประวตการไดรบยาตานจลชพ

ของผปวยรายนนในอดตประกอบกบขอมลระบาดวทยาของพนทนนๆ

5. สำหรบการให aminophylline ทางหลอดเลอดดำ แมวา

ประโยชนยงไมชดเจน อาจพจารณาใหในรายทมอาการรนแรงมากและ

ไมตอบสนองตอการรกษาอนๆแตตองระวงภาวะเปนพษจากยา

6. การใชเครองชวยหายใจ

6.1Non-invasivepositivepressureventilation(NIPPV)

ใชในกรณทมเครองมอ และบคลากรพรอม ในผปวยทไมตอบ

สนองตอการรกษาขางตน เรมมอาการแสดงของกลามเนอหายใจออน

แรงหรอตรวจพบPaCO245-60มม.ปรอทหรอpH7.25-7.35

ขอหามใชNIPPVไดแก

1) หยดหายใจ

2) มความผดปกตในระบบไหลเวยนโลหต เชน ความดนโลหต

ตำกลามเนอหวใจขาดเลอดหวใจเตนผดจงหวะเปนตน

3) มระดบความรสกตวเลวลงหรอไมรวมมอ

4) มโครงหนาผดปกต

AW 2.indd 27 10/18/10 5:18:48 PM

28

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

5) ผปวยทเพงผาตดบรเวณใบหนาหรอทางเดนอาหาร

6) ผปวยทมเสมหะปรมาณมาก

7) ผปวยทมอาการอาเจยนรนแรงหรอมภาวะเลอดออกในทาง

เดนอาหาร

หลงการใชNIPPVควรประเมนการตอบสนองหลงการใชครงถง

หนงชวโมง โดยดจากระดบความรสกตว อาการหอบเหนอยของผปวย

และอตราการหายใจ และ/หรอคา pH และ PaCO2 ถาไมดขนให

พจารณาใสทอชวยหายใจ

6.2Invasivemechanicalventilation

ขอบงชของการใสทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจ

1) มขอหามใชNIPPV

2) ไมตอบสนองตอการใชNIPPV

3) Acuterespiratoryacidosis(pH<7.25)

4) มภาวะพรองออกซเจนรนแรงทไมสามารถแกไขได

เกณฑการจำหนายผปวยทมภาวะกำเรบเฉยบพลนของโรคออกจาก

โรงพยาบาลประกอบดวย

1. อาการผปวยดขนใกลเคยงกอนการกำเรบของโรค

2. Hemodynamicstatusคงทเปนเวลาอยางนอย24ชวโมง

3. ความถของการใชยาขยายหลอดลมชนดสดเพอบรรเทาอาการ

ลดลง

4. ผปวยหรอผดแลสามารถบรหารยาชนดสดไดอยางถกวธ และ

รบทราบแผนการรกษาตอเนองพรอมการนดหมายตรวจตดตามอาการ

AW 2.indd 28 10/18/10 5:18:56 PM

29



บทสรป ปจจบนมความกาวหนาในการดแลรกษาผปวยโรคปอดอดกน

เรอรง ทำใหผปวยกลมนมคณภาพชวตทดขนและลดโอกาสเกดภาวะ

แทรกซอน ซงการดแลรกษานตองมลกษณะบรณาการ โดยอาศย

มาตรการตาง ๆ และบคลากรในสาขาทเกยวของรวมกนปฏบตงาน

อยางไรกตามโรคนยงคาดกนวาจะเปนสาเหตของ Disability Adjusted

LifeYear(DALY)ทสำคญเปนอนดบท3ของโลกในอก15ปขางหนา

ดงนนการหยดยงทสำคญคอการรณรงคการงดสบบหร และกำหนด

มาตรการควบคมมลภาวะในบรเวณทอยอาศยและทสาธารณะใหอยใน

เกณฑทยอมรบได

AW 2.indd 29 10/18/10 5:19:04 PM

30

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

เอกสารอางอง 1. Regional COPDWorking Group. COPD prevalence in 12 Asia-Pacific countries and regions: projections based on the COPD prevalence estimationmodel.Respirology2003;8:192-8.2. Maranetra N, Chuaychoo B, DejsomritrutaiW, et al. The prevalence and incidence of COPD among urban older persons of Bangkok Metropolis.JMedAssocThai2002;85:1147-55.3. Pothirat C, Petchsuk N, Pisanthanaphan S, et al. (Abstract) Prevalence,smokingrisk factorandseverityofCOPD incommunity: a comparative study between an urban and a rural area in Chiang Mai. In the proceedings of Annual meeting of Thoracic Society of Thailand2007,PangSaunkaewHotel,ChiangMai4. PothiratC,PetchsukN,DeesomchokA, et al.Clinical characteristics and long-term survival among COPD patients of Northern Thailand COPDclubmembers.JMedAssoc.Thai2007;90:653-62.5. GlobalInitiativeforChronicObstructiveLungDisease.Globalstrategy for thediagnosis,managementandpreventionofchronicobstructive pulmonarydisease.NHLBI/WHOworkshop report.Bethesda,National Heart,LungandBloodInstitute,Dateupdated:November2008.6. Gross N, Tashkin D, Miller R, et al. Inhalation by nebulization of albuterol-ipratropium combination (Dey combination) is superior to eitheragentalone in the treatmentofchronicobstructivepulmonary disease. Dey Combination Solution Study Group. Respiration 1998; 65:354-62.7. BurgePS,CalverleyPM,JonesPW,etal.Randomised,doubleblind, placebo controlled study of fluticasone propionate in patients with moderate to severe chronic obstructive pulmonary disease: the ISOLDEtrial.BMJ2000;320:1297-303.8. LungHealthStudyResearchGroup.Effectofinhaledtriamcinoloneon the decline in pulmonary function in chronic obstructive pulmonary disease:LungHealthStudyII.NEnglJMed2000;343:1902-09.9. PauwelsRA,LofdahlCG,LaitinenLA,etal.Long-termtreatmentwith inhaledbudesonideinpersonswithmildchronicobstructivepulmonary diseasewhocontinuesmoking.EuropeanRespiratorySocietyStudyon Chronic Obstructive Pulmonary Disease. N Engl JMed 1999; 340: 1948-53.

AW 2.indd 30 10/18/10 5:19:12 PM

31



10.Spencer S, Calverley PM, Burge PS, et al. Impact of preventing exacerbationsondeteriorationofhealthstatusinCOPD.EurRespirJ 2004;23:698-702.11.Mahler DA,Wire P, HorstmanD, et al. Effectiveness of fluticasone propionateandsalmeterolcombinationdeliveredviatheDiskusdevice in the treatment of chronic obstructive pulmonary disease. Am J RespirCritCareMed2002;166:1084-91.12.JonesPW,WillitsLR,BurgePS,etal.Diseaseseverityandtheeffect of fluticasone propionate on chronic obstructive pulmonary disease exacerbations.EurRespirJ2003;21:68-73.13.Calverley P, Pauwels R, Vestbo J, et al. Combined salmeterol and fluticasoneinthetreatmentofchronicobstructivepulmonarydisease: arandomizedcontrolledtrial.Lancet2003;361:449-56.14.Szafranski W, Cukier A, Ramirez A, et al. Efficacy and safety of budesonide/formoterol in the management of chronic obstructive pulmonarydisease.EurRespirJ2003;21:74-81.15.SinghS,AminAV,LokeYK.Long-termuseofinhaledcorticosteroids andtheriskofpneumoniainchronicobstructivepulmonarydisease:a meta-analysis.ArchInternMed.2009;169:219-29.16.CalverleyPM,AndersonJA,CelliB,etal.Salmeterolandfluticasone propionate and survival in chronic obstructive pulmonary disease. N EnglJMed2007;356:775-89.17.ZhengJP,KangJ,HuangSG,etal.Effectofcarbocisteineonacute exacerbationofchronicobstructivepulmonarydisease(PEACEStudy): arandomizedplacebo-controlledstudy.Lancet.2008;371:2013-8.18.DecramerM,Rutten-vanMolkenM,DekhuijzenPN,etal.Effectsof N-acetylcysteineonoutcomesinchronicobstructivepulmonarydisease (Bronchitis Randomized on NAC Cost-Utility Study, BRONCUS): a randomisedplacebo-controlledtrial.Lancet2005;365:1552-60.19.WongsurakiatP,MaranetraKN,WasiC,etal.Acuterespiratoryillness inpatientswithCOPDandtheeffectivenessofinfluenzavaccination: arandomizedcontrolledstudy.Chest2004;125:2011-20.

AW 2.indd 31 10/18/10 5:19:20 PM

AW 2.indd 32 10/18/10 5:19:20 PM

ภาคผนวก

AW 2.indd 33 10/18/10 5:19:20 PM

34

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ภาคผนวก 1 การคดกรองโรคปอดอดกนเรอรง (Screening for COPD)

การคดกรองหาผทมความเสยงตอการเกดโรคปอดอดกนเรอรง

จะชวยใหพบผปวยระยะตนมากขน สามารถวนจฉยและใหการรกษา

ผปวยไดแตเนน ๆ วธคดกรองทพบวามความแมนยำและคมคาจากการ

ศกษาในประชากรเขตธนบรอาย 60 ปขนไป1,2 ไดแก การตอบ

แบบสอบถามและการวด peak expiratory flow (PEF) โดยใชmini

peakflowmeter

จากการศกษาน คำถามขอใดขอหนง ดงตอไปน มความไวและ

ความจำเพาะในเกณฑดพอสมควร

l มประวตสบบหร

l มอาการไอ แนนหนาอกหรอหอบเหนอยฉบพลนเมออากาศ

เปลยนแปลง

l มเสมหะมากกวา2ชอนโตะตอวน

สวนการวดPEFในการคดกรองผทมความเสยงตอโรคปอดอดกน

เรอรง เมอใชคา PEF นอยกวารอยละ 62 ของคาทควรจะเปน (%

predicted value) พบวามความไวรอยละ 72.7 ความจำเพาะรอยละ

81.1และมความคมคา(cost-effectiveness)ทสด2,3

ผทเขาเกณฑคดกรองดงขางตนตองรบการตรวจ spirometry เพอ

ยนยนการวนจฉยตอไป

AW 2.indd 34 10/18/10 5:19:28 PM

35



เอกสารอางอง

1. MaranetraN,ChuaychooB,Lertakyamanee,etal.The

cost-effectiveness of a questionnaire as a screening

test forchronicobstructivepulmonarydiseaseamong

the Bangkok elderly. J Med Assoc Thai 2003; 86:

1033-41.

2. Maranetra N, Chuaychoo B, Naruman C, et al. The

cost-effectiveness of mini peak expiratory flow as a

screening test for chronic obstructive pulmonary

diseaseamongtheBangkokelderly.JMedAssocThai

2003;86:1133-9.

3. Chuaychoo B, Maranetra N, Naruman C, et al. The

most cost-effective screening method for chronic

obstructive pulmonary disease among the Bangkok

elderly.JMedAssocThai2003;86:1140-8.

AW 2.indd 35 10/18/10 5:19:36 PM

36

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ภาคผนวก 2 แนวทางการชวยเหลอใหผปวย COPD เลกสบบหร

(Smoking cessation)

ผปวย COPD มกจะไมเลกสบบหรดวยตนเอง การชวยเหลอ

ผปวยใหเลกสบบหรจงมความสำคญอยางมาก มขนตอนสำคญ (5A)

คอ

1. ASK : ปจจบนน การสบบหรอยางตอเนองจดวาเปนโรค

เรอรงแพทยทกคนควรจะถามผปวยทกคนเกยวกบประวตการสบบหรวา

สบมานานเทาไร ปรมาณการสบตอวน และควรจะบนทกประวตการ

สบบหรลงในประวตผปวยและใหถอวาการสบบหร เปนactiveproblem

ในการดแลผปวยเสมอจนกวาผปวยจะเลกสบบหรได

2. ADVISE : แพทยตองใหขอมลเกยวกบผลเสยของการ

สบบหรและประโยชนของการเลกสบบหรใหผปวยทราบและเสนอความ

ชวยเหลอในการเลกบหรทกครงทมโอกาส และจะตองสามารถใหคำ

แนะนำผปวยเกยวกบเรองการเลกบหรหรอสามารถสงตอผปวยไปรบการ

ดแลทเหมาะสมได

3. ASSESSMENT : เปนการประเมนวาผปวยมความตองการ

ทจะเลกสบบหรหรอไม ถาผสบมความตองการจะลงมอเลกสบบหร

แพทยควรใหคำแนะนำทเหมาะสมเพอชวยใหผปวยลงมอเลกสบบหร

สวนผสบทยงไมตองการเลกสบบหร ควรมการใหคำแนะนำเพอกระตน

ใหผสบคดเรมลงมอเลกสบบหรทกคร งทม โอกาส (motivation

counseling)

AW 2.indd 36 10/18/10 5:19:43 PM

37



4. ASSIST : เปนการชวยเหลอใหผปวยสามารถหยดบหรได

โดยแพทยจะตองอธบายถงขนตอนการเลกบหร และแนวทางปฏบตตว

ระหวางการลงมอเลกสบบหรใหผปวยทราบหลงจากทไดอธบายใหผปวย

ทราบถงแนวทางการเลกบหร กควรจะมการกำหนดวนทจะเลกบหรขน

ภายในเวลา 1 เดอน โดยแพทยสามารถแนะนำถงแนวทางปฏบตตวใน

ชวงกอนจะเลกและในวนทเลกบหร ถาวางแผนจะใชยาชวยเลกบหร ก

สามารถจายยาและแนะนำวธใชทถกตอง

5. ARRANGE : (follow up) ภายหลงจากการลงมอเพอเลก

สบบหรแพทยควรมการนดผปวยกลบมาเพอตดตามผลการรกษาและให

คำแนะนำทเหมาะสมตอไป

แนวทางรกษาผทตองการเลกสบบหร การรกษาทพบวาสามารถทำใหผสบมโอกาสเลกสบบหรไดมากขน

ประกอบดวยแนวทางสำคญ2แนวทางคอ

1. การใหคำปรกษาเพอปรบเปลยนพฤตกรรม เปนการรกษาท

สำคญและประสบผลสำเรจมากทสด พบวาการใหคำปรกษาผปวยแมใช

ระยะเวลาสนๆ (brief counseling) กสามารถจะเพมโอกาสในการเลก

สบบหรใหสำเรจในผปวยไดมากขน การใหคำปรกษาทใชเวลามากขน

หรอเปนกลมกสามารถเพมโอกาสใหเลกบหรสำเรจมากขนการใหผสบ

โทรศพทรบคำปรกษาอยางตอเนองจากศนยเลกบหรทางโทรศพท

(หมายเลข1600)กสามารถจะทำใหผสบมโอกาสเลกบหรไดมากขน

2. การใชยาในการชวยเลกบหร (smoking cessat ion

medications) ปจจบนยาทใชชวยในการเลกบหรทพบวาสามารถเพม

โอกาสในการเลกบหรไดประกอบดวยยา2กลมตามตารางท1คอ

AW 2.indd 37 10/18/10 5:19:51 PM

38

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

1) nicotine supplement เปนการให nicotine เสรมในผปวย

เพอลดอาการของ nicotine withdrawal ปจจบนในประเทศไทยมอย 2

รปแบบไดแกnicotinepatchและnicotinegum

2) non-nicotine medicationในปจจบนทใชกนคอbupropion

SR และ nortriptyline ซงเปนยาทมฤทธ antidepressant แตพบวาม

ฤทธชวยลดอาการอยากบหรได และทำใหผเลกบหรประสบความสำเรจ

มากขน และยา varenicline ทออกฤทธโดยเปน partial agonist และ

partial antagonist ของ nicotinic receptor ใน central nervous

system

ขอควรระวงในการใชยาชวยในการเลกสบบหร คอไมควรใชใน

ผทสบบหรปรมาณไมมาก (<10 มวนตอวน) ผทตงครรภหรอให

นมบตร และผทมขอหามในการใชยาแตละชนด

AW 2.indd 38 10/18/10 5:19:59 PM

39



ยา

ชวยเ

ลกบห

ร ขน

าดยา

ระ

ยะเวลา

(ส

ปดาห

) Es

timated

Odd

s Ra

tio

(95%

CI)*

ขอด

ขอเส

ย ขอ

ควรร

ะวง

นโคตนชนด

แผนแปะ

(Nicotine

patch)

l>10มวน/วน:ใชขนาด

21มก./วนx6-8

สปดาห;จากนนลดเปน

14มก./วน&7มก./วน

ทกๆ2-4สปดาห

l <10มวน/วน:ใช

ขนาด14มก./วนx6

สปดาห;แลวลดเปน

7มก./วนx2-4สปดาห

6–16

1.9

(1.7–2.2)

ออกฤทธยาว

lออกฤทธชา

ไมเหมาะ

กบผทม

อาการเสยน

ยา(craving)

บอยๆ

lผวหนง

อกเสบ

(50%

)

หลกเลยงใน

สตรตงครรภ

หรอใหนมบตร

หมากฝรง

นโคตน

l >25มวน/วน:ใชขนาด

4มก.โดยสปดาหท0-6

ให1ชนทก1-2ชม.

(อยางนอย9ชน/วน);

สปดาหท7-9ให1ชน

ทก2-4ชม.;สปดาหท

10-12ให1ชนทก4-8

ชม.

l <25มวน/วน:ใชขนาด

2มก.ตามแนวทางขางตน

6–14

1.5

(1.2–1.7)

lใชงาย

lลดอาการ

เสยนยาได

ด

lชะลอนำ

หนกเพม

ได

ตองเคยวให

ถกวธ(Chew

andPark

technique)

เพอลดผล

ขางเคยง

lผทม

Temporo-

mandibular

joint(TMJ)

disease

หรอใชฟน

ปลอม

lสตรตง

ครรภ

ตารา

งท 1รายละเอยดยาทใชชวยเลกบหร

AW 2.indd 39 10/18/10 5:20:09 PM

40

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ยาชว

ยเลก

บหร

ขนาด

ยา

ระยะ

เวลา

(ส

ปดาห

) Es

timated

Odd

s Ra

tio

(95%

CI)*

ขอด

ขอเส

ย ขอ

ควรร

ะวง

Bupropion–

SR

เรมยาอยางนอย1-2

สปดาหกอนหยดบหรโดย

ใหขนาด150มก.รบ

ประทานวนละครง3วน

แลวเพมเปน150มก.

รบประทานวนละ2ครง

เชา–เยน

12-24

2.0

(1.8-2.2)

lใชในผปวย

โรคหวใจ

ได

lชะลอนำ

หนกเพม

ได

lใชไดดในผ

ปวยทม

ภาวะซม

เศรารวม

ดวย

lอาการชก

(1:1,000)

leating

disorders

lนอนไมหลบ

(35-40%)

lผปวยโรค

ลมชก

lผปวยใชหรอ

เคยใชยา

กลม

MAO

Ilสตรตง

ครรภ

Varenicline

เรมยาอยางนอย1-2

สปดาหกอนหยดบหรโดย

ใหขนาด0.5มก.รบ

ประทานวนละครง3วน

จากนน0.5มก.วนละ2

ครงเชา-เยนในวนท4-7

และ1มก.วนละ2ครง

เชา-เยนในวนท8เปนตน

ไป

12-24

3.1

(2.5-3.8)

lไดผลสงสด

lลด

positive

reinforcement

ได

lใชไดในผ

ปวยโรค

หวใจ

lคลนไส

(30%

) labnormal

dreams

(5%)

lสตรตง

ครรภ

lผปวยไตวาย

ระยะสดทาย


ลมชกหรอม

psychiatric

disorders

AW 2.indd 40 10/18/10 5:20:19 PM

41



ยาชว

ยเลก

บหร

ขนาด

ยา

ระยะ

เวลา

(ส

ปดาห

) Es

timated

Odd

s Ra

tio

(95%

CI)*

ขอด

ขอเส

ย ขอ

ควรร

ะวง

Nortriptyline

เรมยาอยางนอย10-28วน

กอนหยดบหรโดยใหขนาด

25มก.รบประทานวนละ

ครงแลวเพมขนาดขน

เรอยๆทก3-5วนจนถง

75-100มก.วนละครง

12

1.8

(1.3-2.6)

ราคาถก

lปากและ

คอแหง

lงวงนอน

lสตรตง

ครรภ


หวใจทก

ประเภท

lผทเคยใช

ยากลม

MAO

I

ภายใน2

สปดาห

ปรบปรงจากแนวทางเวชปฏบตสำหรบการบำบดรกษาโรคตดบหรในประเทศไทยปพ.ศ.2552

*แสดงประสทธภาพของยาทใชเมอเทยบกบกลมทไมไดยา

AW 2.indd 41 10/18/10 5:20:30 PM

42

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ภาคผนวก 3 การใชยาชนดสด : เทคนคและอปกรณชวยสดยา

(Inhalers : techniques & devices)

การสดยาอยางถกวธเปนกญแจสำคญในการรกษาโรคทางหลอดลมให

ประสบผลสำเรจดวยด

หลกเกณทในการเลอกชนดยาสด 1

1. ชนดของอปกรณบรหารยา :Metered-dose inhaler (MDI),

MDIwithspacer,Drypowderinhaler(DPI),Nebulizer(NB)

2.วธการบรหารยา:ทเหมาะกบอายโรครวมทมอยความถนด

ของผปวยและแพทย ถามยามากกวา 1 ขนาน ควรใชชนดของอปกรณ

บรหารยาเปนแบบเดยวกนเพอลดความสบสนและงายตอการใช

3.ราคายาและการเขาถงยา(accessibility)

ชนดของยาสดรกษาโรคปอดอดกนเรอรงและถงลมโปงพองทมใช

กนอยไดแกชนดกดสด(MDI)ชนดกดสดและอปกรณชวยสด(MDI

withspacers)ชนดผง(DPI)และชนดพนฝอยละออง(NB)

ชนดกดสด นนมขอดหลายประการคอ แพรหลายกวาชนดอนๆ พกพา

งาย สวนใหญมราคาถก การสดไมตองใชแรงสดสง2 แตมขอจำกดคอ

ตองอาศยจงหวะทสมพนธในขณะกำลงกดยาและหายใจเขา (coordination)

ผปวยบางรายและผปวยอายนอย ๆ รวมทงผสงอายมกไมสามารถใชได

อยางถกวธ3

AW 2.indd 42 10/18/10 5:20:38 PM

43



การบรหารยาสามารถสดไดโดย

1.สดทางปากโดยการหบปากใหสนท(closemouthtechnique)

2.สดโดยการอาปากคาง(openmouthtechnique)และ

3.สดโดยใชอปกรณกระบอกชวยสด(MDIswithspacers)

การสดยาอยางถกวธ ยาจะเขาถงหลอดลมเปาหมาย (drug

deposition) 10-20% และการสดโดยการอาปากคางไวอาจจะชวยใหยา

เขาถงหลอดลมสวนปลาย(distalairways)ไดมากขน3

การใชกระบอกชวยสดจะชวยลดปญหาความสมพนธของจงหวะ

การกดยาและการหายใจเขา ทำใหการสดสะดวกขน นอกจากนยงชวย

ลดอาการแทรกซอนเฉพาะท (oral candidiasis anddysphonia)ขอด

อกประการหนงของการใชยาสดชนดกดรวมกบกระบอกชวยสด นนคอ

สามารถใชไดกบผทมหลอดลมหดเกรงทหองฉกเฉนได� การใชยากดสด

นรวมกบกระบอกสดบางชนดสามารถใชกบผปวยทใชเครองชวยหายใจ

ได

ชนดผง ขอดของยาสดชนดนคอ ไมตองอาศยจงหวะในการสดยามาก

เหมอนชนดกดสด แตมขอจำกดคอตองการแรงสดสงกวา 30-60 ลตร/

นาทขนไป2,3 หากแรงลมสดเขาไมแรงพอจะลดประสทธภาพของยา2 ซง

จะเปนขอจำกดในเดกเลก และไมแนะนำใหใชกบผปวยประเภททมการ

หดตวของหลอดลมรนแรง� โดยทวไปมกมราคาสงกวาชนดกดสด

ปรมาณยาทเขาถงหลอดลมเปาหมายไดประมาณ14%2

ชนดฝอยละออง มขอจำกดคอ คาใชจายตอครงมากกวา และขนตอน

ทมากกวาชนดอน ๆ ประสทธภาพของการรกษาอาจแตกตางกนไดถง

AW 2.indd 43 10/18/10 5:20:46 PM

44

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

10 เทา3 โดยขนกบประสทธภาพของเครอง (driving gas flow)

ปรมาตรยาทบรหาร ยาเขาถงหลอดลมเปาหมายประมาณ 10% ไม

สามารถพกพาไดอยางสะดวก การบรหารแตละครงใชเวลานานกวา

เปนตน ขอดคอ ใชไดกบผปวยทมหลอดลมหดเกรงรนแรงได โดยการ

หายใจตามปกต (tidal breathing) หรอผทใชเครองชวยหายใจ และใน

เดกเลกๆหรอผทไมสามารถใชยาสดชนดอนๆไดเลย

การใชเครองพนฝอยละอองสำหรบยาอน ๆ ทนอกเหนอไปจาก

ขยายหลอดลมปกต เชน ยาสเตยรอยด นนควรเลอกชนดทออกแบบ

และไดรบการทดสอบประสทธภาพกบสารชนดนนมากอน2 การทำความ

สะอาด อปกรณทบรรจนำยาและสำหรบสดฝอยละออง (nebulizing

chamber, mouth piece and face mask) ควรลางดวยนำสบออน ๆ

(mildsoap/detergentandwater)ลางดวยนำเปลาจนสะอาด(rinse)

และปลอยไวใหแหง(airdry)ทกครงหลงการใชงาน

รายละเอยดของการใชยาสด :เทคนคและการใชอปกรณชวยสดแตละ

ชนดทแสดงดงตอไปน เปนตวอยางบางสวนของอปกรณทมการใชอยใน

เวชปฏบต

การสดยาชนด metered dose inhaler (MDI)

1. ถอดฝาครอบออกและเขยาหลอดยา

2. หายใจออกจนสด

3. ใสหลอดยาไวในปาก ปดรมฝปากใหสนทและเรมหายใจเขา

ทางปากเบาๆและยาวกอนกดหลอดยาลงและสดหายใจตอ

ไปจนสดลมหายใจ

AW 2.indd 44 10/18/10 5:20:54 PM

45



4. กลนลมหายใจไว 10 วนาทหรอนานกวานนแลวหายใจออก

ตามปกต

5. หากจะสดยาซำใหรอระยะเวลาอก30-60วนาท

โดยทำซำตามขนตอนท2-43,4

หมายเหต ในขนตอนท 2สำหรบผสดทมความชำนาญดแลวอาจใชวธ

เปดปากสดยา (open mouth technique) โดยใหสวน mouth piece

หางจากปากผสดประมาณ 2 นวมอ เรมหายใจเขากอนกดหลอดยาลง

และสดหายใจตอในลกษณะเดยวกนทกประการ แตใหเปดรมฝปากคาง

ไวในขณะสด อาจจะทำใหยาเขาถงทางเดนหายใจสวนลาง (drug deposition)

ไดมากขน

ขอผดพลาดทพบบอย คอไมหายใจออกใหสดกอนสดยาไมเขยาหลอด

ยากอนกด กดหลอดยาไมสมพนธกบการหายใจเขา (เรวหรอชาเกนไป)

สดยาเรวหรอชาไป ไมหายใจลกตอเนองจนสดหลงการกดหลอดยา

ไมกลนลมหายใจหลงหายใจเขาสด

AW 2.indd 45 10/18/10 5:21:02 PM

46

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

การสดยาชนดแอคควเฮลเลอร (Accuhaler)

1. เปดเครอง จบตวเครองดานนอกและใชนวหวแมมอ อกขาง

วางในรองสำหรบเปดเครองดนนวหวแมมอไปจนสด

2. เลอนหนดานปากกระบอกสำหรบสดเขาหาตวดนแกนเลอน

ไปจนสดซงจะไดยนเสยง“คลก”

3. สดยา โดยหายใจออกจนสดและตองระวงไมใหลมหายใจ

เขาไปในเครอง อมปากกระบอกใหสนท สดลมหายใจเขาใหลกสดอยาง

สมำเสมอแลวกลนลมหายใจไวประมาณ 10 วนาท หลงจากนนคอยๆ

หายใจออกชาๆทางจมก

4. หากจะสดยาซำใหทำซำตามขนตอน 2-3

5. ปดเครอง โดยวางนวหวแมมอลงในรอง ดนหวแมมอกลบใน

ตำแหนงปดซงจะไดยนเสยง“คลก”แกนเลอนจะกลบคนสตำแหนงเดม

และพรอมใชงานในครงตอไป

ขอผดพลาดทพบบอย คอ ไมหายใจออกใหสดกอนสดยา และหายใจ

พนเขาไปในหลอดยา

AW 2.indd 46 10/18/10 5:21:10 PM

47



การสดยาชนดเทอรบเฮเลอร (Turbuhaler)

1. เปดเครองโดยหมนฝาครอบออกทวนเขมนาฬกาจบหลอดยา

ใหอยในแนวตง

2. เตรยมยาใหพรอมสด โดยใชมออกขางจบสวนฐานของเครอง

หมนฐานกระบอกยาไปและกลบจนสดทง 2 ทศทางและไดยนเสยง

“คลก”หลงจากไดยนเสยง“คลก”แลวหามเขยาหลอดยา

3. สดยาโดยหายใจออกชาๆจนสดระวงไมใหลมหายใจเขาไป

ในเครอง อมปากกระบอกสวนทใชสำหรบสด (ประกบรมฝปากใหสนท)

หายใจเขาทางปากใหแรงและลกอยางสมำเสมอจนสด

4. นำกระบอกยาออกจากปากหายใจออกชาๆจนสด

5. หากตองสดยาซำ ใหทำซำตามขนตอนท2-4

6. ปดเครองนำฝาครอบปดตวเครองและหมนตามเขมนาฬกา

ขอผดพลาดทพบบอย คอ ไมจบหลอดยาใหอยในแนวตงกอนหมนฐาน

หลอดยาไมหายใจออกใหสดกอนสดยาหายใจพนเขาไปในหลอดยาใช

นวปดรระบายอากาศทขอบบนของฐานเครอง

AW 2.indd 47 10/18/10 5:21:18 PM

48

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

การสดยาชนด MDI ผานกระบอกชวยสดขนาดใหญ

1. ถอดฝาครอบออกและเขยาหลอดยา สอดหลอดยาเขาใน

กระบอกชวยสดดงภาพ

2. หายใจออกจนสดและอมสวนปลายกระบอกทเปนทางให

ละอองยาออก(mouthpiece)

3. กดหลอดยาMDIใหละอองยาเขาไปอยในกระบอก

4. สดหายใจเขายาวและลกเพอใหละอองยาเขาไปในหลอดลม

5. กลนลมหายใจเมอหายใจเขาสดเปนเวลา10วนาทหรอกวานน

จากนนหายใจออกทางmouthpiece

6. สดหายใจเขาซำอกครงโดยไมตองกดหลอดยา หลงจากนน

เอากระบอกออกจากปากได

7. หากตองสดยาซำใหรอเวลาประมาณ30วนาท

การทำความสะอาด ลางดวยนำเปลาหรอนำสบออนแลวจงลางออกดวย

นำเปลา หลงจากนนผงใหแหง (air dry) ไมควรเชดผนงดานในของ

อปกรณและใหกดหลอดยา2ครงเพอเคลอบผวดานในกระบอกกอน

ใชครงตอไป

AW 2.indd 48 10/18/10 5:21:26 PM

49



การสดยาชนด MDI ผานกระบอกชวยสด Aerochamber

1. ถอดฝาครอบออกและเขยาหลอดยา สอดหลอดยาเขาใน

กระบอกชวยสดดงภาพ

2. หายใจออกจนสดและอมสวนปลายกระบอกทเปนทางให

ละอองยาออก(mouthpiece)ทเปนชนดทอตอหรอหากเปนชนดชนด

ฝาครอบ(facemask)ใหครอบรมฝปากและจมก

3. ใหผสดหายใจเขาและออกเบา ๆ และชา ๆ ทางปาก หาก

ไดยนเสยงคลายนกหวดดงขนใหผสดลดความเรวในการสดลง

4. เมอการหายใจไดจงหวะดแลวใหกดหลอดยาMDIโดยทผสด

ยงคงหายใจเขาและออกดวยtidalbreathingตดตอกน5ครง

5. หลงจากนนใหนำกระบอกออกจากปากผสดได

6. หากตองการสดยาฃำใหรออก2-3วนาทจงทำตามขนตอนท

2-5

AW 2.indd 49 10/18/10 5:21:34 PM

50

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

การสดยาชนด MDI ผานกระบอกชวยสด Integra

1. ถอดฝาครอบกระบอกชวยสดและบรรจหลอดยา (canister)

ดงภาพ

2. เขยาและจบกระบอกใหไดระดบ

3. หายใจออกใหสดและนมนวล

4. อมmouthpieceไวในปาก

5. กดหลอดยาเพอใหละอองยาเขาในกระบอก

6. หายใจเขาลกและชาๆ

7. กลนลมหายใจไวใหนานเทาทจะกระทำได

8. เอากระบอกยาออกจากปากและหายใจตามปกต

9. หากตองสดยาฃำใหรอ2-3วนาทจงทำขนตอน2-7

10.ถอดอปกรณออกและเกบตามเดม

AW 2.indd 50 10/18/10 5:21:42 PM

51



การสดยาชนด MDI ผานกระบอกชวยสด Jethaler

1. กระบอกสดพรอมหลอดยา(canister)บรรจดงในภาพ

2. ถอดฝาครอบกระบอกสวนทเปน mouth piece ของ jet

halerออก

3. เขยาหลอดยาโดยแรงโดยทยงไมตองกดcanister

4. หายใจออกใหสดและอมสวนmouthpiece

5. กด canister และสดหายใจเขาใหลก 2-3 วนาท (สามารถ

สดหายใจเขาไดมากกวาหนงครง)

6. เมอหายใจเขาสดใหกลนลมหายใจไวใหนานเทาทจะทำได

7. เอากระบอกยาออกจากปาก แลวหายใจตามปกตและปด jet

halerดวยฝาปด

อปกรณชวยสดยาชนดนควรสะอาดอยเสมอและหากจะทำความ

สะอาดใหใชนำอนหลงจากนำcanisterออกแลว

AW 2.indd 51 10/18/10 5:21:50 PM

52

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

การสดยาขยายหลอดลมแคปซล ดวยเครองสดแฮนดดเฮเลอร

(Handihaler®)

1. ดงฝาปดขนและเปดปากกระบอก

2.บรรจแคปซลยาลงในชองสำหรบใส

(ไมแกะแคปซลยาไวลวงหนา)

3.ปดปากกระบอกลงจนไดยนเสยง

“คลก”

4.จบเครองตงขนและกดปมสำหรบเจาะ

แคปซลยาดานขาง

AW 2.indd 52 10/18/10 5:21:58 PM

53



5.หายใจออกใหสดระวงไมใหลมหายใจ

ออกเขาไปในเครอง

6.ประกบรมฝปากรอบๆปากกระบอกให

แนน เงยหนาเลกนอย สดลมหายใจ

เขาทางปากลก ๆ ชา ๆ จนสด ดวย

ความเร วพอท ไดยน เสยงส นของ

แคปซล กลนลมหายใจใหนานเทาทจะ

ทำไดพรอมดงกระบอกยาออกจากปาก

แลวหายใจตามปกต จากนนทำตาม

ขนตอนท 5 และ 6 เพอสดยาออก

จากแคปซลจนหมด

7. เปดปากกระบอก เทแคปซลเปลาทง

แลวปดปากกระบอกและปดฝาเกบ

AW 2.indd 53 10/18/10 5:22:06 PM

54

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

การสดยาอซเฮลเลอร (Easyhaler)

1.ถอดฝาครอบออก

2. จบหลอดยาใหอยในแนวตง เขยา

หลอดยาขนลง2-3ครง

3. กดหลอดยาดานบนของตวเครองลงจน

ไดยนเสยง“คลก”และคลายนวทกดขน

4.หายใจออกจนสดระวงไมหายใจเขาไป

ในเครอง จากนน อมสวนสำหรบสดยา

และหายใจเขาทางปากใหแรง ลกและ

สมำเสมอหลงจากนนเอากระบอกยาออก

จากปาก และกลนลมหายใจไวอยางนอย

5วนาทแลวหายใจตามปกต

AW 2.indd 54 10/18/10 5:22:14 PM

55



การบรหารยาสด สวงเฮเลอร (swinghaler)

1. เปด เอาฝาครอบออกโดยการกดลงท

ปลายเครองมอทง2ขาง

2.เขยาจบทฐานกระบอกยาเขยาขนลง

ในแนวตง

3. หงายเครองสดยาเอาดานทมตวเลข

จำนวนยาขน จดใหเครองอยในระดบราบ

ดงภาพ แลวดนฐานกระบอกยาไปทาง

ปลายกระบอกยา1ครง

4.หายใจออกใหสดและกลนลมหายใจไว

5. อมปลายกระบอกยาใหอยระหวางรม

ฝปากบนและลาง หายใจเขา ทางปากให

เรวและลกจนสด และกลนลมหายใจไว

2-3 วนาท เอากระบอกยาออกจากปาก

แลวหายใจตามปกต

AW 2.indd 55 10/18/10 5:22:23 PM

56

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

6. ดนฐานกระบอกยาไปทางปลาย

กระบอกยาอกครง เพอปดระบบการปอน

ยา

7.ปดฝาครอบยาหลงการใชยา

การบรหารยาผานเครองสด Aerosol Cloud Enhancer (ACE)

Spacer

1. เตรยม ACE spacer, valved mouth piece, coaching adapter

(whistle)และหลอดยาสด

AW 2.indd 56 10/18/10 5:22:31 PM

57



2. ประกอบอปกรณทงหมดเขากน โดยใส valved mouthpiece,

coachingadapter(whistle)ทปลายทง2ดานและตอหลอดยาสดเขา

ทางดานบนดงในรป

3.การสดยากระทำไดโดย

1) เขยาหลอดยา

2) หายใจออกจนสดและกดหลอดยาลง เพอใหละอองยา เขาไป

อยในspacer

3) อม mouth piece ไวระหวางรมฝปากและหายใจเขาชา ๆ

หากไดยนเสยงนกหวดดงขนใหลดความเรวในการสดลง

AW 2.indd 57 10/18/10 5:22:39 PM

58

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

4) กลนลมหายใจไวประมาณ10วนาทและหายใจออก

5) สดหายใจซำเชนเดมอกครง โดยยงไมตองกดยาใหมเพอใหได

ยาทอาจหลงเหลออยในchamber

6) หากตองสดยาเพมใหทำซำตามขนตอนท1)-5)

การบรหารยาสดในผปวยทหายใจทางทอเจาะคอ (Tracheostomy

tube)

ในกรณทผปวยหายใจผาน tracheostomy และตองบรหารยา

สด อาจใชอปกรณเสรม

1. ACE(aerosolcloudenhancer)spacerตอกบ

2.T-pieceadapterและ

3.extensiontubeดงรป

AW 2.indd 58 10/18/10 5:22:47 PM

59



การบรหารยากระทำไดโดย

(1)ตอT-pieceadapterเขากบtracheostomytube

(2)เขยาและกดหลอดยาในชวงเรมหายใจเขา เพอใหละอองยา

เขาไปในspacer

AW 2.indd 59 10/18/10 5:22:55 PM

60

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

เอกสารอางอง

1. DolovichMB,AhrenRC,HessDR,etal.Deviceselectionand

outcomes of aerosol therapy: evidence based guideline.

American College of Chest Physicians/American College of

Asthma,Allergy,andImmunology.Chest2005;127:335-71.

2.NewmanSP,ClarkSW.Inhalationdevicesandtechniques.In

Asthma3rd ed. Clark TJH,Godfrey S, Lee TH.editers.1992

Chapman&Hall,London469-505.

3.Canadian Asthma Consensus Group. Inhalation devices and

propellants.JAMC1999;161s44-s52.

4.ACCP:InhaledMedicationsandDevices:AmericanCollege

of Chest Physicians 2003. Tips and Techniques. www.

chestnet.org

AW 2.indd 60 10/18/10 5:23:03 PM

61



ภาคผนวก 4 การฟนฟสมรรถภาพปอด (Pulmonary rehabilitation)

นยาม การฟนฟสมรรถภาพปอด คอ โปรแกรมการดแลผปวยท

ทพพลภาพจากโรคระบบการหายใจเรอรง โดยทมบคลากรจากสหสาขา

โปรแกรมดงกลาวสามารถออกแบบ หรอปรบเปลยนไดเพอใหเหมาะสม

กบสภาพของสงคมและสถานทตลอดจนมความคลองตวในการปฏบต

การฟนฟสมรรถภาพปอดเปนการดแลรกษาผปวยแบบองครวม ท

เสรมเพมเตมผลจากการรกษาดวยยา โปรแกรมฟนฟสมรรถภาพปอดท

มคณภาพจะมผลทำใหผปวยมอาการเหนอยลดลง การกำเรบของโรคลด

ลง ความสามารถในการออกกำลงกายเพมขน และคณภาพชวตดขน

โดยผลดดงกลาวทงหมดจะสงผลโดยทางออม ทำใหคาใชจายในการดแล

รกษาผปวยลดลง

บคลากรสหสาขาท เกยวของในการดำเนนโปรแกรมฟนฟ

สมรรถภาพปอด ไดแก แพทย พยาบาล นกเทคนคดานการทดสอบ

สมรรถภาพปอดเภสชกรนกกายภาพบำบดโภชนากรนกสงคมวทยา

ตลอดจนผปวยทเคยไดรบการรกษาตามโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพปอด

มาแลว เปนตน หรออาจจะเปนบคลากรอนทไดรบการฝกฝนตามความ

เหมาะสม

AW 2.indd 61 10/18/10 5:23:11 PM

62

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ขอบขายของการฟนฟสมรรถภาพปอด (Scopes of pulmonary

rehabilitation)ประกอบดวย

1. Patientselectionandassessment

2. Pulmonaryrehabilitationsetting

l Hospital-base(in-patient,out-patient)

l Community-base

l Home-base

3. Programcontent

l Patienteducation

l Exercisetraining

l Psychosocialandbehavioralintervention

l Outcomeassessment

l Nutritionalassessment

1. การประเมนความรนแรงของโรค และการคดเลอกผปวย

เพอเขาโปรแกรม (patient selection and assessment)

ผปวยทควรไดรบการฟนฟสมรรถภาพปอด ไดแก ผปวยทม

อาการเหนอยเรอรง จนคกคามการดำเนนชวตปกตประจำวน กอใหเกด

ขอจำกดตาง ๆ ทงดานการออกกำลงกาย การประกอบกจกรรมนอก

บานหรอกจกรรมพนฐานในสงคมเกดความกงวลและความกลวทจะอย

คนเดยวจำเปนตองพงพาผอน

การคดเลอกผปวยใหเขาโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพปอด โดย

ทวไปจะประเมนตามอาการหรอความทพพลภาพจากโรค ความรนแรง

ของโรคซงประเมนจากpulmonaryfunctiontestsหรอarterialblood

AW 2.indd 62 10/18/10 5:23:19 PM

63



gases สามารถใชเปนเกณฑในการชวยคดเลอกผปวยได แตไมมกฎ

เกณฑทแนนอน

2. รปแบบของโปรแกรม (pulmonary rehabilitation

setting)

โปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพปอด สามารถใชไดทงในโรง

พยาบาล (hospital-base) ในชมชน (community-base) หรอทบาน

(home-base)ทงนขนอยกบความเหมาะสมและความคลองตวอยางไร

กตามโปรแกรมทมประสทธภาพและเปนทนยมมากทสด คอ โปรแกรม

ฟนฟสมรรถภาพปอดทใชในโรงพยาบาลแบบผปวยนอก

3. องคประกอบของโปรแกรม (program content)ไดแก

3.1 การใหการศกษาแกผปวย (patient education)

ไดแกความร เกยวกบโรค ความร เรองยาและวธการใชยา

ประโยชนของการฟนฟสมรรถภาพปอด การหยดสบบหร การปฎบตตว

เมอเหนอยหรอเมอโรคกำเรบ การบำบดดวยออกซเจน การดแลรกษา

ภาวะโภชนาการทเหมาะสม ตลอดจนการควบคมภาวะอารมณและจตใจ

เปนตน นอกจากนนยงครอบคลมถงการวางแผนชวตตนเองเมอโรคเขาส

วาระสดทาย

3.2 ฝกการหายใจ (breathing exercise)

3.3 การฝกฝนออกกำลงกาย (exercise training)

การฝกฝนออกกำลงกาย เปนองคประกอบทสำคญทสดของการ

ฟนฟสมรรถภาพปอดทสามารถเปลยนผลลพธของโปรแกรมได

โปรแกรมการออกกำลงกายทมประสทธภาพจำเปนตองเนนการฝกฝนทง

ดาน strength training ควบคไปกบ endurance training และทำการ

ฝกฝนอยางตอเนองเปนระยะเวลาทนานพอ ผลลพธจากการฝกฝนออก

AW 2.indd 63 10/18/10 5:23:27 PM

64

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

กำลงกายนจะทำใหผปวยมความสามารถในการออกกำลงกายไดหนกขน

และทนทานขน (increase maximum work rate and exercise

endurancetime)ความสามารถในการหายใจเขา(inspiratorycapacity)

เพมขนอตราการหายใจและระดบความเหนอย(dyspneascale)ขณะ

ออกกำลงกายลดลง สงผลใหอตราการหายใจและคณภาพชวตโดยองค

รวม(health-relatedqualityoflife)ดขน

บทสรปจากการศกษาตาง ๆ พบวา การฝกฝนออกกำลงกายทม

ประสทธภาพประกอบดวย

ก.ฝกฝนออกกำลงกายแบบenduranceexercisetrainingโดย

วธการขจกรยานอยกบท (stationary cycling) หรอการเดน-วง

(treadmillorshuttlewalking)

ข. การออกกำลงกายตอเนอง อยางนอย 4-12 สปดาหขนไป

โดยออกกำลงกาย สปดาหละ 3-5 ครง ครงละ 20-30 นาท และ

กำหนดความหนกของการออกกำลงกาย(intensity)แตละครงวาจะตอง

ได 60-75% ของ maximum oxygen consumption หรอจนผปวยม

อตราการเตนหวใจ60-75%ของmaximumheartrate

การศกษาจากโรงพยาบาลรามาธบด3, 4 พบวา การฝกฝนออก

กำลงกายโดยประยกตใชทารำมวยจน Tai Chi Qigong ควบคกบการ

ควบคมการหายใจแบบ pursed-lip ครงละ 30 นาท สปดาหละ > 5

ครง เปนเวลานาน 6 สปดาหขนไป จะมผลทำใหผปวยมความสามารถ

ในการออกกำลงกายเพมขน(increasemaximumexercisecapacities

and functional exercise capacities) ความสามารถในการหายใจเขา

(inspiratory capacity) ขณะออกกำลงกายเพมขน กลามเนอหายใจ

AW 2.indd 64 10/18/10 5:23:35 PM

65



แขงแรงขน คณภาพชวต (health-related quality of life) ดขน และ

ความเหนอยลดลง ทงนระดบผลทดขนอยในเกณฑทเทยบเคยงได และ

ไมนอยกวาการฝกฝนโดยวธ cycling หรอ walking แตมขอดตรงท

ปฎบตไดพรอมกนเปนกลมและฝกฝนเองทชมชนหรอทบานได

การศกษาจากโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม6 โดยใชโปรแกรม

Suandok Exercise Training (SET) กพบวาไดผลดทงในระยะสนและ

ระยะยาว ทำให อาการหอบเหนอยลดลง กลามเนอแขน-ขาแขงแรง

ขน ความคงทนในการออกกำลงเพมขน ทำกจกรรมประจำไดมากขน

คณภาพชวตดขน และโรคกำเรบไดยาก อปกรณทใชในการฝก ใชเปน

จกรยานมอ(armergometer)จกรยานเทา(legergometer)เดนบน

สายพาน (treadmill) หรออาจประยกตใชอปกรณทสามารถหาไดงาย

และราคาถก เชน dumbbell ถงทราย และยางยด (theraband) ซง

สามารถใหผปวยนำไปฝกตอเนองทบานหลงสนสดโปรแกรมได

ผปวยทมขอจำกดในการออกกำลงกายมาก และไมสามารถฝกฝน

รางกายตามโปรแกรมตาง ๆ ได กอาจไดประโยชนจากการออกกำลง

กายงายๆเชนการกางแขนเหวยงแขนขนลงการกระดกขาและการ

บดตว ฯลฯ กจกรรมงาย ๆ เหลานหากทำพรอมการฝกฝนการหายใจ

แบบpursed-lipอยางสมำเสมอจนเคยชนกอาจชวยบรรเทาความเหนอย

ในชวตประจำวนลงได

โดยทวไป การออกกำลงกายแบบการฝกฝนกลามเนอเฉพาะกลม

เชนการใชแขนยกนำหนกการเตะขาทถวงดวยกระสอบทรายฯลฯจะ

สามารถเพมมวลกลามเนอเฉพาะกลมแตจะไมสงผลตอความสามารถใน

การออกกำลงกายแบบองครวม(exercisecapacity)แตประการใดจง

เหมาะสำหรบผปวยทมขอจำกดทางกายภาพทไมสามารถฝกฝน

AW 2.indd 65 10/18/10 5:23:43 PM

66

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

endurance exercise training ได ในทำนองเดยวกน การฝกฝน

inspiratorymuscletrainingหรอpursed-lipbreathingจะมผลเพยง

ชวยใหความเหนอยขณะออกกำลงกายลดลง

3.4 Psychosocial and behavioral intervention

ความชวยเหลอทชวยเสรมสรางความมนคงทางอารมณ และจตใจ

ตลอดจนการปรบเปลยนพฤตกรรมการดำเนนชวตทเหมาะสม เชนการ

แนะนำอาชพ การแนะนำการปฏบตตวเพอหลกเลยงความเหนอย การ

สรางเครอขายหรอรวมกลมผปวยทมโรคคลายคลงกนใหมกจกรรมทรวม

กน หรอแลกเปลยนความคดเหนประสบการณกน ตลอดจนการมท

ปรกษายามผปวยมปญหา สงตาง ๆ เหลานลวนมผลสำคญตอสขภาพ

ทางกายและใจโดยองครวม อนจะทำใหผปวยตอสกบโรค และมชวตใน

สงคมไดดขน

3.5 การประเมนผลลพธของการฟนฟสมรรถภาพปอด

(outcome assessment)

การประเมนผลลพธจากการฟนฟสมรรถภาพปอดน จำเปนอยาง

ยง และตองทำเปรยบเทยบผปวยเมอกอนเขาโปรแกรม และ 6-12

สปดาหหลงเขาโปรแกรม เพราะไมเพยงแตจะทำใหผปวยไดรบรความ

เปลยนแปลงในทางทดทเกดขนหลงการฟนฟสมรรถภาพปอดยงเปนการ

ประเมนศกยภาพ และประสทธภาพของโปรแกรมทใชในสถาบนนน ๆ

หลงจากนนควรทำการประเมนอยางนอยทก1ปทงนเพอเปนกำลงใจให

ผปวยตดตามโปรแกรมตอไปใหนานทสด และสถาบนไดทำการทบทวน

AW 2.indd 66 10/18/10 5:23:51 PM

67



ปรบเปลยนโปรแกรมของตนเองใหเหมาะสมยง ๆ ขน องคประกอบ

สำคญทควรประเมนคอ

ก. ความสามารถในการออกกำลงกาย(exercisecapacity)

โดยการวด 6-minute walking distance (6-MWD,

meters) ในสถาบนทมศกยภาพอาจประเมน maximum

exercisecapacitiesกได

ข. ประเมนความเหนอยกอนและหลงการออกกำลงกาย

โดยใชBorgscale(BDI,TDI)

ค. ประเมนคณภาพชวต

โดยใช Modified Medical Research Council (MMRC)

หรอSt.GeorgeRespiratoryQuestionnaires(SGRQ)

การประเมนยอยอน ๆ เชน อตราการกำเรบของโรค อตราการ

นอนโรงพยาบาล หรอคาใชจายในการรกษาโรค ลวนชวยเสรมใหเหน

ประโยชนของการฟนฟสมรรถภาพปอดมากขน

3.6 การประเมนดานโภชนาการ (Nutritional assessment)

ผปวย COPD ทมนำหนกนอย มความสมพนธกบอตราตายทสง

ขน ควรประเมนภาวะโภชนาการของผปวย เชน วดนำหนกตว, คา

BodyMassIndex(BMI)ปรมาณไขมนมวลกลามเนอกอนการพนฟ

สมรรถภาพ ควรใหการแนะนำดานโภชนาการควบคกบการออกกำลง

กายเพอปรบสมดลยของนำหนกตวและภาวะโภชนาการใหอยในเกณฑ

ใกลเคยงปกตมากทสด

AW 2.indd 67 10/18/10 5:23:58 PM

68

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

เอกสารอางอง 1. American Thoracic Society Statement. Pulmonary rehabilitation-

1999.AmJRespirCritCareMed1999;159:1666-82.

2. Troosters T, Casaburi R, Gosselink R, et al. Pulmonary

rehabilitation in chronic obstructive pulmonary disease–State of

theart.AmJRespirCritCareMed2005;172:19–38.

3. KiatboonsriS,VorakitvatK,VongvivatK,etal.EffectofTaiChi

Qigongexercise.TraininginstableCOPDpatients.ERSMeeting

Abstracts200628:3186a.

4. Kiatboonsri S., Amornputtisathaporn N, Siriket S, et al. Tai Chi

QigongexercisetraininginCOPD.ChestMeetingAbstracts2007

132:535a.

5. วซดการออกกำลงกายชด“การออกกำลงกายฟนฟสมรรถภาพปอดไทช

ชกง” (Tai Chi Qigong exercise-based pulmonary rehabilitation)

2009 โดย ศาสตราจารยแพทยหญง สมาล เกยรตบญศร หนวยโรค

ระบบการหายใจและเวชบำบดวกฤต ภาควชาอายรศาสตร โรงพยาบาล

รามาธบด

6. Chaicharn Pothirat, Kingkaew Somrit, Nittaya Petchsuke, et al.

SuandokintensiveexercisetrainingprogramforCOPDpatients:A

shortandlongtermefficacyanalysis.(บทคดยอ)หนงสอประกอบการ

ประชมสามญประจำป สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย ป 2549.

Collaborations in Pulmonary Medicine.โรงแรมอมพเรยลภแกว

จ.เพชรบรณ,18-20มกราคม2549หนา104.

7. Chaicharn Pothirat, Nittaya Petsuk,Warawut Chaiwong. Efficacy

ofModifiedSuandokExerciseTraining(MSET)programappliedfor

AdvancedCOPDpatients incommunity-basedhospital.(บทคดยอ)

AW 2.indd 68 10/18/10 5:24:07 PM

69



หนงสอประกอบการประชมวชาการประจำป สมาคมอรเวชชแหงประเทศ

ไทยป 2550 ‘Emerging Threats in PulmonaryMedicine’ โรงแรม

โลตสปางสวนแกวจ.เชยงใหม17-19มกราคม2550หนา122

AW 2.indd 69 10/18/10 5:24:14 PM

70

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ภาคผนวก 5 การบำบดดวยออกซเจน (Oxygen therapy)

การบำบดดวยออกซเจน เปนการรกษาแบบ non-pharmacologic

treament ในผปวย COPD stage III หรอ IV ซงโรคมความรนแรง

มาก เกด arterial desaturation ในชวง stable stage เปนการบำบด

ดวยoxygenระยะยาวหรอlongtermoxygentherapy(LTOT)

ขอบงชของ LTOT คอผปวย stable stage COPD ทไดรบการ

ประเมนในขณะพก (resting) ขณะออกกำลงกายหรอขณะหลบ แลว

พบวามคณสมบตขอใดขอหนงดงตอไปน

1) PaO2 <55mmHgหรอSaO

2 <88%

2) PaO2 56-59 mmHg หรอ SaO

2 89% แตพบมภาวะ

แทรกซอนจาก longstandinghypoxiaรวมดวย เชนerythrocytosis

(Hct>55%),pulmonaryhypertension,หรออาการบวมจากหวใจลม

เหลวเปนตน

อปกรณการใหออกซเจน นยมใช nasal cannula โดยใหปรมาณ

ออกซเจนในอตราการไหลทคอนขางตำ (low flow) เพยงพอทจะทำให

PaO2>60mmHgหรอSaO

2>90%(โดยทไมทำใหCO

2คง)ไม

วาในขณะทพกขณะออกกำลงกายหรอขณะหลบสวนระยะเวลาการให

ออกซเจน จำเปนจะตองไดรบอยางนอยวนละ 15 ชวโมง (15-24

ชวโมง)จงจะมผลการเปลยนแปลงทางสรระวทยาในทางทดขนกลาวคอ

ลดอตราตายลดpulmonaryhypertensionและลดerythrocytosisได

AW 2.indd 70 10/18/10 5:24:22 PM

71



นอกจากนนยงทำใหการหมนเวยนโลหตดขน ออกกำลงกายไดมากขน

และ mental status ดขน แหลงกำเนดออกซเจน (oxygen source)

อาจเปน compressed oxygen จาก cylinder หรอจากเครองสกด

ออกซเจน (oxygen concentrator) หรอจากออกซเจนเหลว (liquid

oxygen)เปนตน

AW 2.indd 71 10/18/10 5:24:30 PM

72

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

ภาคผนวก 6 การวางแผนชวตในระยะสดทาย (End of life plan)

เนองจากผปวยCOPDจะมprogressivelungfunctiondecline

โดยเฉพาะFEV�นนลดมากกวาคนปรกตอยางนอย3-4เทาการรกษา

ดวยยาในปจจบน และ LTOT อาจชวยชะลอความเสอมและเพมอายขย

บาง แตโรคเรอรงดงกลาวยงดำเนนตอจนโรครนแรงมากขนและเขาส

ระยะสดทายในทสด โดยผปวยอาจเสยชวตจาก COPD เอง และ/หรอ

ภาวะแทรกซอนทเกดรวมกนกได ดงนนผปวยทกรายควรจะไดรบคำ

แนะนำการเตรยมตวและเตรยมใจในการวางแผนชวตในระยะสดทาย

ปจจยหลกๆทควรคำนงในการคดเลอกผปวยไดแก

1. ผปวย COPD ในขนรนแรงมาก (ระดบท 3 และ 4) ทงน

โดยยนยนจากอาการ อาการแสดงทางคลนก การตรวจ spirometry

และโรครวม

2. ผปวยทกรายควรจะไดผานการรกษาดวยยาอยางถกตองและ

ดทสดมาแลว ไดรบการฟนฟสมรรถภาพปอดและ LTOT แตยงปรากฏ

อาการทางคลนกททรดลงเรอย ๆ และไมสามารถฟนคนสสมรรถนะเดม

ได

AW 2.indd 72 10/18/10 5:24:38 PM

73



3. อาการทางคลนกทชวยบงชวาโรคเขาใกลระยะสดทายไดแก

3.1 Frequent exacerbation โดยไมพบสาเหตกระตนท

ชดเจน หรอ exacerbation ทรนแรงมากจนตองพง

invasive ventilation > 2 ครงตอป และแตละครงตอง

ใชเวลาหยาเครองนานเกน10วน

3.2ผปวยม desaturation มาก จนตองพงออกซเจนตลอด

24ชม.หรอbed riddenหรอเหนอยมากจนประกอบ

กจวตรสวนตวประจำวนไมได

3.3ผปวยมโรคแทรก หรอโรครวมอน ๆ ในระยะทรนแรง

และไมสามารถรกษาใหหายไดเชนchroniccongestive

heart failure, uncontrolled malignancy, end stage

cirrhosis หรอ end stage renal disease ทตองพง

chronicdialysisเปนตน

ผทดำเนนการแนะนำการวางแผนชวตระยะสดทาย ควรเปน

แพทยเจาของไขทรจกคนเคยจนเปนทไววางใจของผปวยและญาต ถา

ผปวยมสตสมปชญญะด ควรจะแนะนำทงผปวยและญาตพรอม ๆ กน

ขนตอนการแนะนำจำเปนตองทำหลายๆครงคอยเปนคอยไปจากนอย

ไปหามาก พรอมสอดแทรกความรทงภาค ทฤษฎและภาคปฎบต

ตวอยางเชน การใหความร เกยวกบความเรอร งและลกษณะท

progressive ของโรค การลองใหผปวยและญาตนกทบทวนเปรยบเทยบ

ความเปนไปของอาการโรคของตนเองตงแตเรมเปนจนถงปจจบนการเขา

AW 2.indd 73 10/18/10 5:24:46 PM

74

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

กลมผปวยฟนฟสมรรถภาพปอดจะทำใหผปวยไดเขาสงคมของคนทโรค

คลายคลงกน ไดพบเหนผปวยทมความหนกของโรคทแตกตางกน รวม

ทงไดเหนผปวยบางรายในกลมทคอยๆเสยชวตไปเปนตนโดยทวไปวธ

และขนตอนการแนะนำนนไมมกฎเกณฑทแนนอนตายตว ทงนขนอย

ความถนดของแพทย ความเขาใจ การรบร และการยอมรบของผปวย

และญาต โดยมวตถประสงคใหผปวยและญาตไดเตรยมตวเตรยมใจเมอ

วนนนของวาระสดทายมาถง เพอผปวยจะไดเสยชวตอยางสงบสขและไม

ทรมาน ทงนการแนะนำควรกระทำดวยความเขาใจทดตอกน ภายใต

ความเหมาะสมทางเศรษฐานะและไมขดตอการยอมรบทางวฒนธรรม

และสงคม

AW 2.indd 74 10/18/10 5:24:53 PM

75



ภาคผนวก 7 เครองมอทใชประเมนความรนแรงและตดตามการดำเนนโรค

1. BODE index

การใหคะแนน BODE index ตามระดบคาความผดปกตของ

ตวแปรตางๆ

ตวแปร คะแนนของ BODE index

0 � 2 3

FEV�(%predicted) ≥65 50-64 36-49 ≤35

6MWD(meters) >350 250-349 150-249 ≤149

MMRCdyspneascale 0-1 2 3 4

BMI(Bodymassindex) >21 ≤21

แสดงความสมพนธระหวาง BODE index กบอตราการเสยชวต

คะแนน BODE index อตราการเสยชวต (%)

12 เดอน 24 เดอน 52 เดอน

0-2 2 6 19

3-4 2 8 32

5-6 2 14 40

7-10 5 31 80

AW 2.indd 75 10/18/10 5:25:03 PM

76

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

เอกสารอางอง CelliB,CoteCG,MarinJM,etal.TheBody-massindex,Airflow

Obstruction, Dyspnea, and exercise capacity index in chronic

obstructivepulmonarydisease.NEnglJMed2004;350:1005-

12.

2. การวด 6 minute walk distance การเตรยมอปกรณ

อปกรณทจำเปน

1. เทปวด

2. นาฬกาจบเวลา

3. อปกรณกำหนดตำแหนง 2 จด เชน กรวยจราจรขนาดเลก

เสาเกาอ

4. กระดาษบนทกผล

5. เครองวดความดน

6. pulseoxymeter

อปกรณทควรม

1. เครองนบจำนวนรอบ (ถาม; ในกรณทไมมอปกรณ สามารถ

ใชการขดนบจำนวนรอบได)

2. เกาอทสามารถเคลอนยายไดงาย

3. ถงออกซเจน

4. อปกรณชวยฟนคนชพ

AW 2.indd 76 10/18/10 5:25:11 PM

77



การเตรยมสถานท

1. สถานท ควรเปนทางเดนภายในอาคาร ควรมลกษณะตรง

ยาวพนราบแขงทผคนไมพลกพลาน

2. ขนาดมาตรฐานของทางเดนควรมความยาว 30 เมตร (ไม

ควรตำกวา20เมตร)

3. ควรทำเครองหมายทางเดนทกๆ3เมตร

4. จดเรมตนและจดเลยวกลบควรทำเครองหมายดวยเทปสสดใส

5. วางอปกรณกำหนดตำแหนง หลงจากจดเรมตนและกอนจด

เลยวกลบประมาณ30ซม.

การเตรยมผปวยกอนการทดสอบ

1. ผปวยสามารถใชเครองชวยเดนไดถาจำเปน

2. ในกรณทผปวยมโรคประจำตวใหใชยาประจำตวตอไป

3. ผปวยไมควรอดอาหาร หรอรบประทานอาหารปรมาณมาก

กอนการทดสอบ

4. ผปวยไมควรออกกำลงกายอยางหนก ภายใน 2 ชวโมงกอน

ทำการทดสอบ

จดเรมตน จดเลยวกลบ

30เมตร

30ซม. 30ซม.

=อปกรณกำหนดตำแหนง

AW 2.indd 77 10/18/10 5:25:19 PM

78

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

วธการทดสอบ

1. ใหผปวยนงพกบนเกาอใกลจดเรมตนของการเดนเปนเวลา

อยางนอย10นาท

2. ตรวจวด:1)ชพจร2)ความดนโลหตของผปวย3)ระดบ

Borgdyspneascore4)oxygensaturationควรบนทกคา

เมอสญญาณคงทแลว

3. ตรวจสอบวาไมมขอหามตรวจขอใดขอหนงดงตอไปน

Absolute contraindication

Unstableanginaduringthepreviousmonth

Myocardialinfarctionduringpreviousmonth

Relative contraindication

ขณะพกชพจร>120ครงตอนาท

ขณะพกความดนโลหตsystolic>180mmHg

ขณะพกความดนโลหตdiastolic>100mmHg

4. ใหผถกทดสอบยน บอกระดบความเหนอย (Dyspnea)

และความลา(Fatigue)

5. ตงนาฬกาจบเวลาและเครองนบจำนวนรอบใหอยท 0 ตลอด

จนอปกรณตางๆ เชน ใบบนทกผลClipboardBorgscale

จากนนยายผถกทดสอบมายงเสนเรมตน

6. กอนการทดสอบควรพดกบผถกทดสอบดงตอไปน

“จดประสงคของการทดสอบ คอ การเดนใหไดระยะทางมากทสด

ภายในเวลา 6 นาท คณจะตองเดนไปและกลบบนทางเดนน เวลา 6

นาทเปนเวลาทนานสำหรบการเดน ดงนนคณจะรสกวาคณตองใชความ

AW 2.indd 78 10/18/10 5:25:27 PM

79



พยายามในการเดน คณอาจจะรสกเหนอยและรสกหมดแรง คณ

สามารถจะเดนใหชาลง หยด หรอพก เทาทจำเปน โดยในขณะทพก

คณอาจยนพงฝาผนง แตควรเดนตอทนททคณสามารถทาได

คณจะตองเดนออมกรวยทงขาไปและขากลบ คณควรเดนหมน

ออมกรวยไป อยางรวดเรว และเดนกลบไปทางเดมโดยทนท

ดฉน(ผม)จะทำใหด โปรดสงเกตในขณะทดฉน(ผม) หมนออมกรวย จะ

ไมมการชะลอ (แสดงการเดนไปกลบใหด 1 เทยว และเดนออมกรวย

อยางรวดเรว)

คณพรอมทจะทำการทดสอบแลวหรอยง ดฉน(ผม) จะนบจำนวน

รอบทคณเดนไดทกครงทคณเดนมาครบรอบทเสนเรมตน โปรดจำไววา

จดประสงคของการเดนน คอ เดนใหไดระยะทางมากทสดเทาทจะทำได

ภายใน 6 นาท แตหามคณวง หรอวงเหยาะ ๆ เรมไดเดยวนเลย หรอ

เมอคณพรอม”

7. เรมการทดสอบ

8. ระหวางการทดสอบควรพดดงน

หลงจากนาทท1(พดดวยนาเสยงธรรมดา)

“ทำไดดแลวคะ (ครบ) เหลออก 5 นาท”

หลงจากนาทท2



“ทำไดดแลวคะ (ครบ) เหลอเวลาอกครงเดยวกจะเสรจแลว”



AW 2.indd 79 10/18/10 5:25:35 PM

80

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553



เมอมเวลาเหลอ 15 วนาทกอนทการทดสอบจะสนสด บอกกบผ

ปวยวา

“อกสกครดฉน (ผม) จะบอกใหคณหยดเดน เมอไดยนคำวา

“หยด” ใหหยดอยกบท แลว ดฉน (ผม) จะเดนไปหา”

ในกรณทผปวยหยดระหวางทำการทดสอบ บอกผปวยวา “คณ

สามารถยนพง ฝาผนงได เมอรสกดขนแลวคอยเดนตอไป”

9. เมอสนสดการทดสอบวด:

1) ชพจร

2) ความดนโลหตของผปวย

3) ระดบ Borg dyspnea scale (ตามตารางท 1) และ

ระดบfatigue(บอกผถกทดสอบถงคาpre-testกอน)

4) ในกรณทวด oxygen saturation (เปน option) ควร

บนทกคาเมอสญญาณคงทแลว

5) ระยะทางทเดนได

6) ถามถงสาเหตททำใหหยดเดน (กรณทผปวยเดนไมถง

6นาท)

10.ชมเชยผปวยและหานาใหผปวยดม จากนนการทดสอบเปน

อนเสรจสนสมบรณ

หมายเหต ถาทำการทดสอบซาควรทำในเวลาเดยวกนของวน

AW 2.indd 80 10/18/10 5:25:43 PM

81



ตารางท 1ระดบBorgdyspneascale

ระดบ ความหมาย

0 ไมมอาการเลย

0.5 เรมรสกเหนอยนอยมากๆ

� นอยมาก

2 นอย

3 ปานกลาง

4 คอนขางมาก

5 มาก

6

7 มากๆ

8

9

10 มากทสด

AW 2.indd 81 10/18/10 5:25:53 PM

82

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

3. เกณฑการใหคะแนน ภาวะหายใจลำบาก (Modified Medical

Research Council Dyspnea Score; mMRC)

เกณฑการใหคะแนนภาวะหายใจลำบาก ทำเครองหมาย (√) เพยง 1 ขอ

รสกหายใจหอบขณะออกกำลงกายอยางหนกเทานน (0)

หายใจหอบเมอเดนอยางเรงรบบนพนราบ หรอเมอเดนขนทสงชน

(1)

เดนบนพนราบไดชากวาคนอนทอย ในวยเดยวกนเพราะหายใจหอบ หรอตองหยดเพอหายใจ เมอเดนตามปกตบนพนราบ

(2)

ตองหยดเพอหายใจ หลงจากเดนไดประมาณ 100เมตรหรอหลงจากเดนไดสกพกบนพนราบ

(3)

หายใจหอบมากเกนกวาทจะออกจากบาน หรอหอบมากขณะแตงตวหรอเปลยนเครองแตงตว

(4)

ขอมลจาก ศนยสขภาพปอด หนวยวชาโรคระบบการหายใจ รพ.มหาราชนคร

เชยงใหมพ.ศ.2546

AW 2.indd 82 10/18/10 5:26:02 PM

83



AW 2.indd 83 10/18/10 5:26:10 PM

84

แนวป

ฏบตบ

รการ

สาธา

รณสข

โร

คปอด

อดกน

เรอร

ง พ.

ศ. 2

553

AW 2.indd 84 10/18/10 5:26:13 PM

COPD Thai Guideline 2010

Documents

Transcript of COPD Thai Guideline 2010