C ¸ n c © n t h a n h t o ¸ n q u è ctÕ

Payment o f balance

CHƯƠNG II

1

I. k h ¸ i niÖm

1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ:-Lµ viÖc thu chi cña mét níc trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ tµi chÝnh dÉn ®Õn viÖc t¨ng gi¶m ngo¹i hèi cña mét níc trong mét thêi gian nµo ®ã.-Thùc chÊt cña TTQT lµ thanh to¸n trùc tiÕp gi÷a nh÷ng ngêi c tró (Resident) vµ phi c tró (Non- Resident).

2

2. Kh¸i niÖm c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.

C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ (CCTTQT) lµ mét b¶ng ®èi chiÕu gi÷a nh÷ng kho¶n tiÒn mµ níc ngoµi tr¶ cho mét níc vµ nh÷ng kho¶n tiÒn mµ níc ®ã tr¶ cho níc ngoµi trong mét thêi kú nhÊt®Þnh.

3

Tõ kh¸i niÖm trªn:- Mét níc ph¶i tr¶ tiÒn cho mét níc kh¸c ph¶i xuÊt ph¸t tõ:

+ NhËp hµng hãa hoÆc dÞch vô vÒ.+ Cho níc ngoµi vay hoÆc ®Çu t ra.

- Vµ viÖc níc ngoµi ph¶i tr¶ tiÒn, thanh to¸n cho mét níc kh¸c ph¶i do :

+ XuÊt khÈu hµng hãa+ Níc ngoµi cho níc ®ã vay hoÆc ®Çu t vµo.

4

VÝ dô: Mét ngêi XK Ph¸p b¸n cho ngêi Anh 5.000 tÊn bét m× trÞ gi¸ GBP500.000. NÕu tr¶ tiÒn ngay th× ngêi XK Ph¸p cã GBP500.000 ghi vµo tµi kho¶n

Ph¸p t¹i Anh

Cã NîGBP500.000

Cã

5

Anh t¹i Ph¸p

Nî

GBP500.000

C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ chia lµm hai lo¹i:2.1. CCTTQT trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh:§ ã lµ b¶ng ®èi chiÕu nh÷ng kho¶n tiÒn mµ níc ngoµi thùc tÕ ®· tr¶ cho mét níc vµ nh÷ng kho¶n tiÒn mµ níc ®ã thùc tÕ ®· tr¶ cho níc ngoµi trong mét thêi kú nµo ®ã. Nh÷ng nghiÖp vô nµy ®· ®îc thu chi mét c¸ch døt ®iÓm.

6

2.2. CCTT t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh:

7

-lµ b¶ng ®èi chiÕu gi÷a nh÷ng kho¶n tiÒn ®· vµ sÏ thu, chi vµo mçi thêi ®iÓm nµo ®ã.- C¸n c©n nµy bao gåm c¸c kho¶n n î níc ngoµi vµ

n-íc ngoµi n î mµ viÖc thu chi x¶y ra mét c¸ch cha døt®iÓm. Nã ph¶n ¸nh t×nh h×nh chi tr¶ s¾p x¶y ra cña mét níc nµy ®èi víi níc kh¸c. Nh×n vµo c¸n c©n nµy, ta cã thÓ biÕt níc ®ã lµ chñ n î hay con nî, t×nh h×nh c«ng n î cña níc ®ã nh thÕ nµo.

II. KÕt c Ê u c ñ a c ¸ n c © n t h a n h t o ¸ nq u è c tÕ.

1. H¹ng môc thêng xuyªn (C¸n c©n nghiÖp vô th- êng xuyªn – c¸n c©n giao dÞch, chi tr¶) (current account). H¹ng môc nµy bao gåm nh÷ng nghiÖp vô mµ c¸c kho¶n thu chi thêng xuyªn ®îc thu chi mét c¸ch døt ®iÓm; cßn gäi lµ c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai. Bao gåm:

8

1.1. C¸n c©n th¬ng m¹i (víi nghÜa réng), c¸n c©n

bu«n b¸n h÷u h×nh (víi nghÜa hÑp):- XuÊt khÈu hµng ho¸

- NhËp khÈu hµng ho¸

9

1.2. C¸n c©n dÞch vô: cßn gäi lµ c¸n c©n th-¬ng m¹i v« h×nh, bao gåm:

- Du lÞch.- Cíc phÝ vËn t¶i, b¶o hiÓm, hoa hång.- Lîi tøc, cæ tøc, tr¸i tøc.- Chi phÝ qu©n sù, ngo¹i giao, x· héi.

1.3. C¸n c©n di chuyÓn mét chiÒu:

- Quµ c¸p, biÕu tÆng (viÖn trî cho kh«ng)

10

2. H¹ng môc vèn

Cßn gäi lµ c¸n c©n di chuyÓn vèn vµ tÝn dông (the capital account balance). Bao gåm 2 giao dÞch chñ yÕu:1.§Çu t trùc tiÕp2.TÝn dông ®Çu t gi¸n tiÕp , tiÒn göi dµi h¹n cña NH.

11

-CCTTVL vµ CC vèn dµi h¹n ®îc coi lµ CCTT c¬ së, ®©y lµ c¬ së x¸c ®Þnh tµi chÝnh cña mét n- íc tèt hay xÊu.-CC vèn ng¾n h¹n chØ lµ mét gi¶i ph¸p t×nh huèng, c¸c nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh kh«ng ®a vµo c¸n c©n c¬ së.- Ngoµi 2 môc trªn cßn cã môc sai sãt (chªnhlÖch) ph¸t sinh do nhÇm lÉn, sai sãt.

12

3. Chªnh lÖch (sai sãt)

4. C©n b»ng

13

H¹ng môc Bªn cã Bªn nî Chªnh lÖch1. H¹ng môc thêng xuyªn - 1181.1. C¸n c©n th¬ng m¹i - 124

a. XK hµng hãa + 214b. NK hµng hãa - 338

1.2. C¸n C©n dÞch vô + 21a. XuÊt khÈu + 146b. NhËp khÈu - 125

1.3. C¸n c©n di chuyÓn 1 chiÒu - 15 - 152. H¹ng môc vèn + 912.1. Vèn chuyÓn ra - 342.2. Vèn chuyÓn vµo + 1253. Sai sè (Chªnh lÖch) + 334. C©n b»ng + 6

14

III. ViÖc g h i chÐp c ¸ c s è l i Ö u t r o n g l Ë p c ¸ n c © n t h a n h t o ¸ n

1.§èi víi luång hiÖn vËt: LÊy sè liÖu cña h¶i quan khihµng ho¸ qua biªn giíi vµ tÝnh trÞ gi¸ xuÊt khÈu theo gi¸ FOB vµ trÞ gi¸ nhËp khÈu theo gi¸ CIF. Cho phÐp dung sai gi÷a xuÊt, nhËp hµng ho¸ ë mét tû lÖ nµo ®ã th× ®îc coi lµ c©n b»ng.VD: ë Ph¸p cho phÐp 3-5%.2.§èi víi luång tiÒn tÖ: LÊy sè liÖu qua hÖ thèng ng©n hµng.3. §ång tiÒn ghi chÐp: ViÖt Nam dïng USD.

15

IV. N g u y ª n t ¾ c b ó t t o ¸ n c ñ a CCTTQT

1. Nguyªn t¾c 1:1. Cã +-C¸c giao dÞch liªn quan tíi c¸c luång tiÒn thu ®îc tõ níc ngoµi ®îc ph¶n ¸nh vµo bªn cã (credit) cña CCTTQT. Bao gåm c¸c nghiÖp vô sau:- XK hµng ho¸, dÞch vô- Quµ c¸p, viÖn trî tõ níc ngoµi

16

- §Çu t, tÝn dông vµo trong níc (®Çu t vµo trong - níc

17

– capital inflow) cã thÓ do:+ Nguån vèn ch¹y vµo trong níc lµm t¨ng tµi s¶n níc

ngoµi ë níc m×nh. VD: C«ng d©n ngêi níc ngoµi mua cæ phiÕu ë VN sÏ lµm t¨ng tµi s¶n cña ngêi níc ngoµi ë VN-->ghi cã + vµo CCTTQT cña VN

+ Nguån vèn ch¹y vµo trong níc lµm gi¶m tµi s¶n cña níc m×nh ë níc ngoµi (VD: C«ng d©n VN b¸n cæ phiÕu ngo¹i quèc cho ngêi níc ngoµi, do ®ã lµm gi¶m tµi s¶n cña VN ë n- íc ngoµi, thu håi vèn vÒ trong níc ---> vèn thu håi nµy ghi vµo bªn cã + cña CCTTQT VN.

2. Nî - Bªn n î ph¶n ¸nh c¸c luång tiÒn mµ

níc ®ã chi tr¶ cho níc ngoµi:

-NK hµng ho¸, dÞch vô-ChuyÓn quµ c¸p vµ ®Çu t ra níc ngoµi -> liªn quan ®Õn viÖc thanh to¸n cho ngêi níc ngoµi.

18

2. Nguyªn t¾c 2:Bót to¸n kÐp: Cã nghÜa lµ mçi giao dÞch ®îc ghi2 lÇn, mét ghi bªn cã, mét ghi bªn nî.- VÝ dô 1. Unimex Hµ néi xuÊt khÈu hµng sang§øc thanh to¸n chËm 3 th¸ng 500.000 USD. XuÊt khÈu hµng ho¸ sÏ ®îc ghi Cã +. B¸n chÞu 3 th¸ng tøc lµ lµm t¨ng tµi s¶n cña VN ë §øc, do®ã nã ®îc ghi Nî –. 1

9

H¹ng môc Nî - Cã +

- X u Ê t k h È u h µ n g h ã a 500.000 USD

- NhËp v è n n g ¾ n h ¹ n r a 500.000 USD

20

VÝ dô 2: Mét ngêi VN ®Õn du lÞch ë Mü; chi ¨n ë kh¸ch s¹n lµ 20.000 USD.

21

+ Ghi vµo bªn n î CCTTQT cña VN: gièng nh giao dÞch nhËp khÈu hµng ho¸ ---> t¹o ra nghÜa vô ph¶i thanh to¸n cho ngêi níc ngoµi.+ T¨ng 1 kho¶n n î ng¾n h¹n vµo Mü; tøc lµ t¨ng tµi s¶n ngo¹i quèc ë VN ---> ghi cã vµo CCTTQT cña VN.

V. M è i q u a n hÖ c ñ a c ¸ n c © n t h a n h t o ¸ n :

1. Víi tû gi¸ hèi ®o¸i- Khi C¸n c©n thanh to¸n d thõa- Khi C¸n c©n thanh to¸n thiÕu hôt

2. Víi nÒn s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ më:

22

C¬ cÊu cña nhu cÇu s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ më

23

Tæng s¶n xuÊt trong

níc

Tiªu dïng néi

®Þa

§Çu tnéi®Þa

XuÊt khÈu

NhËp khÈu

= + + -

Hay

Tæng s¶n xuÊt trong

níc

Tiªu dïng néi

®Þa

§Çu tnéi®Þa

XuÊt khÈu

NhËp khÈu

- - = -

VI. C ¸ c biÖn p h ¸ p ®iÒu chØnh CCTTQT:

Ba tr¹ng th¸i cña c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ- Tæng s¶n lîng trong níc > Tæng møc chi tiªu C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ béi thu- Tæng s¶n lîng trong níc < Tæng møc chi tiªu C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ béi chi- Tæng s¶n lîng trong níc = Tæng møc chi tiªu C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ c©n b»ng

Muèn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng béi chi C¸n c©n thanh to¸n QT:- HoÆc ph¶i c¾t gi¶m chi tiªu- HoÆc ph¶i t¨ng s¶n lîng (khã) 2

4

§iÒu chØnh c ¸ n c©n Thanh t o ¸ n q u è c tÕ

ChÝnh s¸ch vµ

BiÖn ph¸p tµi chÝnh

ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ

ChÝnh s¸ch tµi khãa

C«ng C«ng T¨ng Gi¶mcô l·i cô thÞ thu chisuÊt trêng ng©n ng©n

më s¸ch s¸ch

ChÝnh s¸ch tû

gi¸

Ph¸ gi ¸ tiÒn tÖ

Thu hót vèn n íc

ngoµi

§Çu t

ViÖnVay

trî n îquèc

tÕ

XuÊt Vµng

Tuyªn bè ph¸

s¶n

25

1. ChÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p tµi chÝnh

26

1.1 ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ:- C«ng cô thùc thi: + L·i suÊt.

+ ChÝnh s¸ch thÞ trêng më.

2. ChÝnh s¸ch tµi khãa:- T¨ng thu ng©n s¸ch.- C¾t gi¶m chi tiªu.

2. ChÝnh s¸ch tû gi¸:- Chñ yÕu lµ ph¸ gi¸ ®ång tiÒn trong níc so víi ngo¹i tÖ.- Môc ®Ých: § Èy m¹nh xuÊtkhÈu,

h¹n chÕ nhËpkhÈu, khuyÕn khÝch ®Çu t vµo trong níc, h¹nchÕ®Çu t ra níc ngoµi.

§iÒu chØnh cung cÇu ngo¹i hèi trªn thÞ trêng tiÒn tÖ §iÒu chØnh c¸n c©n thanh to¸n

27

3. BiÖn ph¸p thu hót vèn níc ngoµi

1. Thu hót vèn ®Çu t cña níc ngoµi.

2. Vay n î níc ngoµi.

3. C¸c kho¶n viÖn trî quèc tÕ.

28

4. XuÊt vµng ®Ó tr¶ n î (vµng víi t c¸ch lµ tiÒn

tÖ thÕ giíi ®Ó c©n b»ng CCTTQT)

5. Tuyªn bè ph¸ s¶n, v ì nî, ®×nh chØ tr¶ n îníc ngoµi.

29