[] nabywaj mdroci, nabywaj rozwagi,nie zapominaj sw moich ust!Nie gard ni, bo ciebie ocali,ukochaj j, bdzie ci strzega.Podstaw mdroci: zdobywaj mdro,za wszystko, co masz, mdroci nabywaj!Ksiga Przysw 4,5-7Dla Alice, mojej drogiej ony, wspaniaej przyjaciki itej, ktra dziedziczy ze mn ask YCIA.Tytu oryginau: THE GOD REALITY, Acritique of Richard Dawkins The God DelusionPrzekad: Sara Wacawik dzikuje Barbarze Wacawik iAdamowi Wojtasowi, ktrzy swoj zacht przyczynili si do przekadu oryginalnej ksiki ipowstania tego Dziea.Korekta przekadu ipoprawki: Barbara Wacawik, Adam WojtasRedakcja techniczna: Anna SzelgRedakcja:Elbieta Mamczarz iZesp VOCATIOKorekta: Anna BeluchProjekt okadki: Radosaw KrawczykJeli nie zaznaczono inaczej, cytaty biblijne pochodz zBiblii Tysiclecia, Wydawnictwo Pallottinum, Pozna 2003.Cytaty biblijne oznaczone skrtem NPD pochodz zprzygotowywanego Nowego Przekadu Dynamicznego Pisma witego.Copyright 2008 by Day One Publications Leominster, EnglandHR6 8NZCopyright for the Polish edition 2015 by Ocyna Wydawnicza VOCATIO.All rights to the Polish edition reservedWszelkie prawa do wydania zastrzeone.Ksika ani adna jej cz nie moe by przedrukowywana ani wjakikolwiek inny sposb reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, aniodczytywana wrodkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Wsprawie zezwole naley zwraca si do:Ocyna Wydawnicza VOCATIO02-798 Warszawa, ul. Polnej Ry 1e-mail: vocatio@vocatio.com.plRedakcja: tel. (22) 648 54 50Dzia handlowy: fax (22) 648 03 79, tel. (22) 648 03 78e-mail: handlowy@vocatio.com.plKsigarnia Wysykowa02-798 Warszawa 78, skr. poczt. 54tel. (603) 861 952, e-mail: ksiegarnia@vocatio.com.plwww.vocatio.com.plISBN 978-83-7829-161-9Wtej ksice Rob Slane dokonuje treciwego ibardzo pomoc-nego przegldu wielu myli, ktre jarz si wumyle ateisty. Po-przez sw jake celn ironi Rob zmieni Dawkinsowego Boga urojonego we wspaniay ukon wstron chrzecijastwa!Kevin Swanson, redaktor Generations Radio,dyrektor Generations and Visions, pastor Kocioa Reformowanego OPC,Colorado, USAZnanypropagatorateizmu,RichardDawkins,twierdzi,e Bgjestbytemurojonym,zawiarareligijnaszkodliwym wymysem ludzi. Rob Slane wswojej ksice krok po kroku ukazujesabocijegoargumentacjipoczwszyoddarwi-nowskiejewolucji,poprzezpochodzeniei podstawymoral-noci,konsekwencjeetyczneateistycznychprzekonaa po wychowanie dzieci. Pokazuje dobitnie, jak pogldy Daw-kinsa wpisuj si w popart pozorn naukowoci natu-raln psychologiczn tendencj ludzi do wystpowania prze-ciw Bogu.Andrzej ZabootnyChrzecijaskie Forum Pracownikw NaukiBg rzeczywisty to ksika, ktra ukazuje wpeni sabo argu-mentacji Dawkinsa zastosowanej wksice Bg urojony. Eklek-tycznyi sabyaparatnaukowyuytyw narracjiDawkinsa, ukazany wksice Bg rzeczywisty powinien by przestrog dla zwolennikw pseudonauki.p rof. Andrzej Kochaski genetykKsikaRobaSlanea Bgrzeczywistytoniepametnapo-pularnybestsellerRichardaDawkinsa.Tosolidna,opartana gruntownejwiedzy,polemikaz tezamiautoraBogaurojonego. Wprzystpnej formie Slane pokazuje, jak bezsensowne oraz oparte na ignorancji izej woli s tezy Dawkinsa oraz jak mo-ralnie odraajce s jego konkluzje. Prac Slaneawinni prze-czyta wszyscy wierzcy, ktrzy sw wiar pragn umocni ro-zumem, ale take prawdziwie poszukujcy prawdy agnostycy. Znajd wniej bowiem wiele wanych argumentw.prof. dr hab. Wojciech RoszkowskiInstytut Studiw Politycznych PANKsikaRobaSlanea Bgrzeczywistytodruzgocca,i toza-suenie,krytykapopularnejnazachodziepseudonaukowej nowelki Bg urojony autorstwa propagandzisty zkrgu nowych ateistw Richarda Dawkinsa obdarzonego niezwykle intere-sujcym stylem iswad. Jego bestsellery cechuje zacieka kry-tyka chrzecijastwa czsto rozmijajca si zprawd ikonse-kwentn logik.Rob Slane susznie podkrela karygodn niepami Daw-kinsaosignihumanitaryzmupodauspicjamiautorytar-nych ateistycznych reimw wcielajcych propagowane przez niego idee pastwa bez Boga. Ju Wiktor Frankl ostrzega: Jestemw peniprzekonany,ekomorygazoweAuschwitz, Treblinki iMajdanka nie byy tak naprawd koncepcj takiego czy innego Ministerstwa wBerlinie, lecz powstay przy biur-kachi nasalachwykadowychnihilistycznychnaukowcw i lozofw.Czasemsizastanawiam,czyreagujcnatezy Dawkinsaniepopularyzujemygow kraju,ktryodcierpia za te idee wielokrotnie iwktrym jedynie niewielu syszao o nimi jegodylematach.Wychowaninarewolucyjnychl-mach Eisensteina iprzechowujcy wpamici absurdy soc-ate-izmu jestemy chyba wci na nie odporni.Slanebezpardonoworozprawiasiz darwinowskate-istycznwiarDawkinsa,lepnaargumentypochodzce z eksperymentugeologicznegoczypodstawrozumowania. Stwierdza susznie ... Dawkins czci si doboru naturalnego. Czyni to tak mocno, ztakim uniesieniem inamaszczeniem, e jest lepy na cuda Boego stworzenia. Slane wyranie odr-nia wiar uzasadnion, konieczn wcodziennym yciu, m.in. wrelacjach midzy ludmi, od lepej cho czasem wygodnej wiaryateistw,ktrymnarkjestbrakBogaorazotwarta etykaPeteraSingera.Slanezgadzasiponiekdz Dawkin-sem,twierdzc:Niepotrzebujemychrzecijastwa,byby moralnymi.Uzupeniatojednakw sposbjednoznaczny: Jednakowopotrzebujemychrzecijastwa,byuwiadomi sobie, jak bardzo jestemy niemoralni.dr hab. in. Adam Cenian prof. IMP PAN GdaskPolskitytuksikiRobaSlanealepiejnitytuoryginalny odzwierciedla jej polemiczny charakter wstosunku do ksiki DawkinsaBgurojony.Slanewietniewykazujewniej,eto wanie autor Boga urojonego ma problem ze swoimi urojenia-mi i, by uy jzyka psychologii, przenosi urojenia wasnego umysu na Boga. Rob Slane w swej ksice, ktra ma posta siedmiu szerszych esejw, poddaje krytycznej analizie gwne tezy oraz argumentacj Dawkinsa. Najczciej czyni to bardzo rzeczowoi w oparciuo rzetelneprzesankiorazprawidowo skonstruowany wywd. Polemiczny imiejscami nieco uszczy-pliwyjzyk,doktregosamDawkinsprowokuje,orazwart-ka narracja sprawiaj, e wywody R. Slaneaczyta si bardzo dobrze. Cao ksiki kocz uwagi podsumowujce, sprowadza-jcesiostateczniedopytania,komuuwierzymyRichar-dowiDawkinsowi,z jegowyjtkowonielogicznymi,czsto pokrtnymi i podszytymi z wol, a nierzadko take zideolo-gizowanymi wywodami, czy te Jezusowi Chrystusowi, ktry prawdziwoci swojego przesania dowodzi na krzyu. Pytanie tymbardziejzasadne, e dotyczy Boga a nie kwestii przyro-doznawczych. Kocowe zdanie ksiki jest bardzo wymowne (R.Slane pisze, cytujc sowa w. Pawa zDrugiego Listu do Tymoteusza): Jeli omnie chodzi wiem komu uwierzyem. Tumaczeniekoczydodatekdowydaniapolskiego,pocho-dzcyodwydawcy.Powiconyjestonsoteriologii,awic problematyceszerokorozumianegozbawieniawchrzeci-jastwie zwizanego cile z yciem w Chrystusie i procesem wzrastania w witoci. Proces ten, biorc pod uwag kondycj czowieka,jestkluczowyzpunktuwidzeniajegointegralne-go rozwoju. Susznie wic wydawca uzna za rzecz uyteczn przyblienie zagadnie soteriologicznych czytelnikowi. prof. dr hab. Zbigniew MirekInstytut Botaniki PANPodzikowaniaChciabym podzikowa nastpujcym osobom za ich po-moc iwkad wprzygotowanie tej ksiki do druku: Jimo-wi Holmsowi zwydawnictwa Day One za podjcie wyzwania, jakimbyoprzygotowanietejksikidopublikacji;Caroline McCausland za trud nie do pozazdroszczenia poprawiania mo-jejzatrwaajcejgramatykii interpunkcji;MalcolmowiWatt-sowi, mojemu pastorowi, za danie mi szansy pisania iedytowa-nia dla The Messenger, magazynu, wktrym Bg rzeczywisty pojawisiporazpierwszyjakoseriaartykuw;orazAlice, mojej onie, bez ktrej mioci, wsparcia iwyrozumiaoci nie udaoby mi si tego napisa. 11Uwagi wstpneW ostatnichlatachchrzecijastwojestnieustannie atakowaneprzezwrogonastawionychfundamentali-stycznych ateistw. Trzy konkretne ksiki: Letter to aChri-stian Nation (List do narodu chrzecijaskiego) Sama Har-risa, Bg nie jest wielki1 Christophera Hitchensa iBg urojony2 RichardaDawkinsacieszyysiszczeglnpopularnoci. Spord tych trzech autorw Dawkins jest prawdopodobnie najszerzej znany, ajego ksika znajdowaa si na listach be-stsellerwprzezdugiczas,zyskujcrozmaitewyrnienia. Dawkins, profesor katedry Public Understanding of Science (dosownie: Potocznego Rozumienia Nauk cisych) Uniwer-sytetuOksfordzkiego,ostatnimiczasymniejzajmowasi pomaganiem zwykym ludziom wpojmowaniu istoty nauk cisych, atak naprawd promowa zwyky ateizm. Efektem jego dziaalnoci jest ksika Bg urojony, ktra od pocztku dokocajestbezczelnymatakiemnietylkonareligijako 1Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2007; tytu oryginau ang. God is not Great: How Religion Poisons Everything, Twelve 2009 (przyp. red.).2Wydawnictwo CiS, Warszawa 2007 (przyp. red.).121 *Wszystkiecytatypochodzz ksikiTheGodDelusionRichardaDawkin-sa(BantamBooks2007);w niniejszejpublikacjiwykorzystanotekstpolski wprzekadzie Piotra J. Szwajcera, Bg urojony (przyp. tum.).tak, lecz take na biblijne chrzecijastwo wszczeglnoci. Zostao ono tam przedstawione faszywie, jako irracjonalne ipene za. Wtej ksieczce mam nadziej jednak dowie, i argumenty, na ktrych opieraj si twierdzenia Dawkinsa, swielokrotnienielogiczne,a czasemnawetz gruntunie-prawdziwe. Prostym tego przykadem jest fakt, i niesusznie uoglnia on, twierdzc, e krytykowane przez niego wierze-nia wtranssubstancjacj, wniebowstpienie Marii ikoncep-cjczycaswsplnedlawszystkich,ktrzydeklarujsi jako chrzecijanie. Musimy wic zaoy, e albo rozmylnie ignoruje on historyczny okres nazywany reformacj, wcza-siektregoodbyasiwielkadebatanadbiblijnociwielu wcze niejszychprzekona,alboz rozmysemignorujewy-krystalizowaniesiewangelicznegonurtuchrzecijastwa, ktreodciosiodwieluniebiblijnychnauk.W efekcie sprowadzi on swoje wywody do dyskutowania tylko takich pogldw,ktreywowspierajjegocele.Takczyinaczej ksikaBgurojonypokazuje,ejejautoruywazwodni-czych argumentw, by tylko odwrci uwag swoich czytel-nikwodwaciwegoceluksiki,jakimjestzaatakowanie Bibliii biblijnegouczniostwaChrystusowego,jakierozwija si we wspczesnym wiecie.Cel ksiki Bg urojony ujawniony zosta we wstpie, gdzie Dawkins pisze, e ksika przeznaczona jest dla ludzi, ktrzy nierzadkouwiadamiajsobiewasnepragnienieodejciaod 13wiary rodzicw, ale nie zdaj sobie sprawy, e maj tak mo-liwo, przyczyn czego jest ta czy inna forma indoktrynacji, jakiej nieodmiennie poddawane s dzieci*. Sowo indoktry-nacja wtym kontekcie oznacza taki sposb nauczania osoby (bdgrupyosb),byprzyjmowaypewnedoktrynybezkry-tycznie, nie potrac jednoczenie poda przyczyn, dla ktrych uwaajjezaprawdziwe.DopewnegostopniaDawkinsma racj:w naszymotoczeniuodbywasicigaindoktrynacja. Jednak we wspczesnym wiecie zachodnim nie dotyczy ona chrzecijastwa,a zupenieinnegopogldunawiat.Mwi to wimieniu milionw dzieci, ktre nauczano, e ewolucja jest faktem,i ktreszczerzew towierz,a jednakscakowicie niezdolne do podania choby jednego dowodu na poparcie tej prawdy. By poda przykad poprosiem pewnego znajome-go nastolatka, ktry by zagorzaym ateist iewolucjonist, by przedstawichojedendowdprzekonujcygoo susznoci teoriiewolucji.Poduszymwahaniuzaprezentowamiw cennydowd,naktrymopierawszystkieswojeprzeko-nania ksik: Opowstawaniu gatunkw Darwina3. Na pewno nietakiprzykadindoktrynacjimianamyliDawkins,nie-mniejwpisujesiondoskonalew jegopogldy,kwestionujc jednoczenie jego tez, jakoby ateizm by synonimem wolnego umysu ioznacza waciw niezaleno mylenia. Dawkinsniemarnujeczasui odrazuprzechodzidopo-tpianiareligii.Chociazaprzecza,jakobyreligiabyar-demws z e l k i e g o za,zapewnia,ejestonapowodem 3Charles Robert Darwin (18091882) przyrodnik angielski, twrca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem (przyp. red.).14wi k s z o c i.Nauytekdowoduswojejnaukowejtezy nawizuje on do piosenki Imagine Johna Lennona4 ipisze: Wyobrasobiewiatbezreligii,bezzamachowcw-sa-mobjcw,11wrzenia,7lipca,krucjat,polowaniana czarownice,spiskuprochowego5,podziauIndii,koniktu izraelsko-palestyskiego,bezmasakri czysteketnicznych w byejJugosawii,przeladowaniaydwjakotych,kt-rzyzabiliPananaszego,bezkoniktww IrlandiiP-nocnej,honorowychzabjstwi bezrnychteleewangeli-stw znatapirowanymi wosami iwlnicych garniturach, oskubujcych atwowiernych ludzi zostatnich groszy.Oczywicie na tej licie znajduje si wiele za, zpowodu kt-rego kady przytomny czowiek bdzie ubolewa, ale do listy tejnaleaobydodajeszczekilkainnychrzeczy.Wyobra sobiewiatbezateizmu.Bezsowieckichguagw,nazistow-skiego holocaustu iobozw koncentracyjnych, gdzie przepro-wadzanonaukowedowiadczenianapodludziach,pl mierci wKambody; wyobra sobie Chiny bez Mao Tse-tun-ga ijego obozw korekcyjnych, Kub bez Fidela Castro ijego obozwmierci;wiatbezmasowychmordwnanienaro-dzonych dzieciach, bez nihilistycznej modziey egzystujcej 4JohnLennon(19401980)brytyjskimuzyk,kompozytor,wokalista iautor tekstw, jeden zczonkw legendarnego zespou The Beatles. Utwr Imagine,utopijnaballadarockowanapisanai wykonywanaprzezJohna Lennona, pochodzca zalbumu wydanego w1971r., znalaz si na trzecim miejsculistypiciusetutworwwszechczaswwedugczasopismaRolling Stone Magazine (przyp. red.).5Spisekprochowy(GunpowderPlot)konspiracjalat16041605grupy katolikwangielskich,planujcychzamachmajcynaceluzabjstwokrla Anglii iSzkocji Jakuba I(przyp. red.). 15bezjakiegokolwieksensui celu,ktraw przeciwiestwie do Dawkinsa rozumie praktyczne nastpstwa faktu, i yj wwiecie pozbawionym celw.Co prawda, wdalszych fragmentach swojej ksiki Daw-kins prbuje wyjani, e rzeczywicie ateici dopucili si wie-lu zych uczynkw, lecz broni swojej tezy, twierdzc, e nie ma przecie dowodu na to, by dopucili si ichd l a t e g o, e s ateistami, czy na to, e ateizm wsposb systemowy zmusza ludzi do czynienia za. C, nikt nie sugeruje, e ateici s seryjnymi morderca-mi czy despotycznymi tyranami! Ale wprzypadku wszystkich oprawcw wymienionych wczeniej to ni mniej, ni wicej, tyl-koichateistyczneprzekonaniakreujceichosobowobyy odpowiedzialnezato,cozrobili!NaprzykadLenin6,archi-tekt Zwizku Sowieckiego, powiedzia: Musimy wytpi reli-gi. To jest podstawowe zaoenie marksizmu*.W licieza,ktrynapisadoMaksymaGorkiego7 w 1913 roku,ujawniaswojeprzewiadczenie,iabyosi-gn cel, jakim jest cakowite zlikwidowanie religii, absolut-nie uzasadnione jest uycie siy:Kadaideareligii,kadaideaBoga,nawetniewinnyirt zide Boga jest niewysowionym zem []. Zem najgorszego 6Wodzimierz Lenin, wac. Wadimir Iljicz Uljanow (18701924) rosyjski dziaaczkomunistyczny,twrcapartiibolszewickiej,organizatori pierwszy przywdca pastwa sowieckiego, ideolog komunizmu, publicysta polityczny (przyp. red.). 7Maksym Gorki, wac. Aleksiej Maksimowicz Pieszkow (18681936) ro-syjski pisarz ipublicysta (przyp. red.).*David A. Noebel, Understanding the Times, Harvest House Publishers 1994 (tu wprzekadzie S.W.).16rodzaju,zaraznajbardziejwstrtnegotypu.Milionygrze-chw, ohydnych uczynkw, aktw przemocy izyczne zakae-nia [] s owiele mniej niebezpieczne od subtelnej, duchowej ideiBoga,przystrojonejw najmdrzejszenawetideologiczne kostiumy. Kada prba obrony czy uzasadnienia idei Boga, na-wet najbardziej wyranowana, znajlepszymi intencjami, jest w z a s a d z i e u s p r a wi e d l i wi a n i e mz a s t o s o wa -n i a f i z y c z n e j r e a k c j i* (wyrnienie autora).Zwrmy uwag na ostatnie przeraajce sowa. S to sowa czowieka,ktryniecofnsiprzedwprowadzeniemich wycie, gdy obj wadz, itrzeba by gupcem, by zaprzecza istnieniu powizania pomidzy nimi aateistycznymi przeko-naniami wypowiadajcej je osoby.Dawkinsowepotpianiewszystkichreligiijestjednake dziwne, biorc pod uwag fakt, e on take jest czowiekiem religijnym.Niewierzcylubitwierdzi,esniereligijni,bo daje im to pewne poczucie wyszoci jak gdyby religia bya jak wstrtn chorob, aoni s wystarczajco mdrzy iowie-ceni,byniezapanatwstrtnchorob.Alepostawmy spraw jasno: ateizm jest religi. Sowo religia pochodzi od aciskiego religio, ktre oznacza czy, wiza [ze sob]. Mona to rozumie na dwa sposoby: osobisty izbiorowy. Na poziomie osobistym oznacza to zestaw wierze iprzekona, ktre wumyle wyznajcej je osoby s cile ze sob zwizane, tworzc jej wiatopogld. Askoro ateici maj pewien zestaw przekona, jasne jest, e na poziomie osobistym ateizm mieci si wkategorii religii, tak jak na przykad buddyzm czy islam. 1 *Ibidem.17Napoziomiezbiorowymreligiajestzestawemprzekona, ktre cz ze sob wielu ludzi, tworzcych pniej odrnia-jcsi,zorganizowangrup.O ileateicimogniechtnie przyzna,esreligijniw osobistymtegosowaznaczeniu, otyle prawdopodobnie zaprzecz temu, e dotyczy to take poziomu zbiorowego. Bd twierdzi, e nie odrzucaj religii jako takiej, ale organizacje religijne (wdomyle oczywicie kocioy). Ajednak oczywiste jest, e ateici maj tak sam potrzeb czenia si ze sob, jak wyznawcy kadej innej reli-gii. Dawkins sam to przyznaje, kiedy napomyka, e wszelkie prbyzorganizowaniaateistwbyytrudnei jakdotdda-remne, atake, i ma nadziej, e jego ksika zachci ich do ujawnieniasi[comingout],abymogligonopowiedzie: Tak, jestem ateist!, aby trudno byo ich nie usysze.Czy to nie brzmi jak nawoywanie ateistw do poczenia si? Oczywicie, e tak! Azatem czy nie jest to zacztek budo-wy organizacji religijnej? Jak najbardziej! Dwie wielkie deklaracje wiary ateistycznej (Manifest komu-nistycznyorazManifesthumanistycznyI,IIi III8)wrazz wiel-kimiateistycznymieksperymentamiXXwieku(Zwizek Sowiecki,NazistowskaRzesza,ChiskaRepublikaLudowa, Albania, Koreaska Republika Ludowo-Demokratyczna [tzw. Korea Pnocna] itd.) s wymiernym dowodem na to, do cze-go skonni ijak zdeterminowani s ateici, jeli chodzi opo-czenie si izebranie si wok pogldw, ktre podzielaj.8PierwszyManifesthumanistycznypowstaw roku1933,dwanastpne wroku 1973 i2003; tekst zob. take na http://pl.wikipedia.org/wiki/Huma-nizm linki zewntrzne (przyp. red.).18Mona si spiera zbadaczami jzyka co do tego, czy zna-czeniesowareligio[re-ligio]czy,wizamonarozci-gnnaoznaczenieponownegopojednania[z Bogiem],co wskazywaoby na to, e religia jest systemem przekona zo-rientowanymnaostatecznezbawienie9.Alenawetprzytym zaoeniuateizmnadalmoebyklasykowanyjakoreligia, poniewaaspektzbawczyjestwyraniewidocznyw dwch gwnych wiatopogldach, ktre on przyjmuje: whumanizmie ikomunizmie. Manifest humanistyczny II mwi na przykad, e nie ocali nas adne bstwo,s a mi mu s i my s i e b i e o c a -l i [ocali, czyli zbawi od gr. sowa sodzo, ktre oznacza zarwno ocalenie, jak izbawienie (dopisek wydawcy)]*. Karol Marks10 napisa za, e proletariat utkn wtakiej stre-e rozwoju, e sam si nie uwolni, dopki nie uwoli rwnie innych klas, ato oznacza, e wobecnej sytuacji, gdy ludzko wykazujecakowitutratzdolnocidoodkupieniasamej siebie,procestenmoesidokonatylkoprzezc a k o wi -9Wtakim kontekcie biblijne chrzecijastwo nie jest religi. Chrzecija-stwo wujciu biblijnymnie jest systemem religijnych nakazw izakazw, ale jest osobistym zwizkiem czowieka ze zmartwychwstaym Chrystusem. Nie jest wic religi, gdy religie, do jakich odnosi si Dawkins, zktrym polemi-zuje Slane, mwi otym, coczowiek powinien czyni wcelu obaskawienia swojegobstwa, aby uzyska od niegobogosawiestwo wpostaci wiecznego ycia czy te innych korzyci. Biblijne chrzecijastwonatomiast mwi otym, czegoBg, Jedyny, Prawdziwy PAN iWiekuisty Wadca Niebios, suwerennie dokona wswoim Synu Jezusie Chrystusie, aby umoliwi czowiekowi wiecz-n spoeczno ze sob. Mwi wic odziaaniu Boga wobec czowieka, ktry waden sposb nie jest wstanie pokona rozdzielajcej ich przepaci. Tego aspektu Dawkins najwyraniej wogle nie pojmuje (przyp. red.).10Karol Henryk Marks (18181883) niemiecki lozof, ekonomista idzia-acz polityczny; twrca koncepcji ekonomicznej, jeden znajwaniejszych teo-retykw iideologw socjalizmu (przyp. red.). *Tekst wszystkich trzech manifestw mona znale na stronie stowarzysze-nia American Humanist (tu wprzekadzie S.W.).19t e z b a wi e n i e l u d z k o c ip r z e z p r o l e t a r i a t* (wyrnienieautora).Takwicwedugateistycznychhuma-nistwzbawienieleyw rkachcaejludzkoci;wedugate-istycznychkomunistww rkachproletariatu.Niezalenie od tego, czym ponadto ateizm jeszcze jest, jest on, ito zca pewnoci, systemem religijnym, zarwno wsensie czenia iwizania, jak ipowszechnego zbawienia.JakosygnatariuszManifestuhumanistycznegoIIIDawkins powinien by wiadom tego, e podpisa dokument, ktry jest wpeni religijny. Poprzednie manifesty Manifest humanistycz-nyIiII jednoznacznie podkrelaj fakt, e humanizm jest i religi,i wiar.Powinienbytakewiadomtego,enaj-wiksi humanici ostatniego stulecia, wktrych lady pragnie pj, zgodnie zaklasykowali humanizm jako religi (uczyni-y to rwnie sztandarowe postaci tego humanizmu, jak John Dewey11 iJulian Huxley12). Zca pewnoci jest on wiadomy tego, e humanizm, wobliczu prawa, jest wUSA traktowany jako religia, odkd w1961roku Sd Najwyszy uzna, e licz-ne stowarzyszenia humanistyczne jako organizacje religijne (sic!) s wolne od pacenia podatku dochodowego.Wyglda jednak na to, e Dawkins, odchodzc od meto-dy naukowej, przyjmuje domylnie, e pod pojciem religia zawierasijedyniejegopotocznerozumieniejakooddawa-nieczcibstwulubbstwom.W porzdku,alerwniei to *PaulJohnson,Intellectuals,AudioCD,BlackstoneAudio,Inc.2013(tu wprzekadzie S.W.).11John Dewey (18591952) lozof, pedagog, czoowy przedstawiciel ame-rykaskiego progresywizmu (przyp. red.).12Julian Sorell Huxley (18871975) angielski biolog, humanista. By bra-tem pisarza Aldousa Huxleya (przyp. red.). 20nie zgadza si zjego twierdzeniem, wedug ktrego wiat bez religiibybywiatembezza.Gdybytakbyo,gdybyw ta-kimtwierdzeniubyochoziarnoprawdy,tokademiejsce na wiecie, gdzie by nie oddawano czci jakiemu bstwu, po-winnobyrdemniezwykejinspiracji,miejscemgodnym podziwu inaladownictwa. Czy jest takie miejsce? Jako nikt nie moe go znale! Zostawmy ateistom prby wyjanienia, dlaczegobrakreligiinigdyniedorsdomanifestuJohna Lennona,a wrczodwrotnie:zawszekreowawielkichaos ispustoszenie wkadym narodzie, ktry kiedykolwiek prbo-wa zrezygnowa zjakiej wiary.Jestjeszczejednostwierdzeniezawartewewstpiedo ksiki, ktre warto by skomentowa. Dawkins przedstawia ateistwjakoszykanowanmniejszo;twierdzi,eludzie ci jakoby obawiali si przyzna do ateizmu zpowodu uprze-dze tkwicych wspoeczestwie. Chocia na poparcie swo-jejtezyprzytaczakilkaprzykadw,oglnyobrazateistw, ukazywanych jako strapionej iuciszanej grupy jest miechu wart.Absurdalnotychswzauwaymy,czytajcchoby peany uznania dla jego ksiki, cytowane zprasy brytyjskiej, ktra zwykle jest mocno ze sob skcona. Atu nagle zaczy-na brzmie jednym gosem penym zachwytu. Zdaje si wic, e Dawkins znalaz sposb na wyciszenie ich wewntrznych sporw. Recenzje wnajbardziej znanych dziennikach iczaso-pismach byy nastpujce: TheDailyExpressstwierdzi,eksikabyaroz-paczliwie potrzebna. TheGuardianopisajjakopencharakteru iorzewiajc. 21The Sunday Times uzna, e jest to ksika, ktra po-moenamodrzucitenonsensowneprzesdy,ktre nkay nas od pierwszej wizyty wszkce niedzielnej. The Daily Mail orzek, e ksika Dawkinsa jest go-sem tych, ktrzy jego pirem woaj, e chc si ujaw-ni jako niewierzcy, ale nie wiedz, czy si odwa. TheSundayTelegraphnapisa:Jeliszukaszzro-zumieniaewolucjialboargumentwpopierajcych ateizm, nie znajdziesz lepszych przewodnikw ni Ri-chard Dawkins. The Mail on Sunday zapewni: Dawkins nie mg-by wyrazi si janiej. Nie ma Boga. Wszystkie religie s wbdzie. Czytobrzmijakco,czegospoeczestwoniebdzietole-rowao?Czymoeszpoda,Czytelniku,tytuchobyjednej ksiki napisanej przez kreacjonist, ktra we wspczesnych mediachzebraabytakiepochway,jakBgurojony,i byaby wystawionaw centralnymokniewystawowymwszystkich liczcychsiksigarnii bibliotek?Taniepokojcazgodno opinii prasy brytyjskiej (apewnie nie tylko tej) obnaa pewien fakt, e ateici wcale nie s zaledwie tolerowan czci spoe-czestwa (jak armuje ich Dawkins), ale nale do najbardziej wpywowychgrup,ktreksztatujmylenieinnych,i wcale niewydajesi,bymielibyzagroeniprzeladowaniamiza swoje pogldy.Argumenty zawarte wksice Bg urojony mona podzieli na sze gwnych tematw: 1)nieprawdopodobiestwo istnienia Boga, 2)selekcja naturalna jako wyjanienie istnienia ycia, 3)selekcja naturalna jako wyjanienie korzeni moralnoci, 4)niemoralno Biblii, 5)zo wiary, 6)religijne wychowanie dziecka jako jego molestowanie. Wposzczeglnych rozdziaach zmierz si ztymi tematami, wykazujc wiele wad zaoe itwierdze Dawkinsa oraz po-kazujc zawarte wnich faszerstwa.Cel tej ksiki jest wic dwojaki. Po pierwsze, wczasach, gdychrzecijastwojestlekcewaonei wymiewane,chcia-bym zdopingowa chrzecijan do stanicia wobronie swoich przekonaw obliczucorazbardziejsceptycznegoi wrogiego im wiata. Po drugie, wczasach, gdy ateizm (awzasadzie re-ligia zwana Nowym Ateizmem) gwatownie si rozwija, mam nadziejskoniateistwi agnostykw,zwaszczatych,kt-rzy przeczytali ksik Dawkinsa imu uwierzyli, do zastano-wienia si nad tym, czy zaoenia, na ktrych opieraj swoj wiar, s tak logiczne, jak im si to wydaje. Mam nadziej, e odkryj przed Czytelnikami tej broszury, czym tak naprawd jest publikacja Richarda Dawkinsa Bg urojony, niezalenie od tego, wco kto wierzy, ie naczelne miejsce wyciu kadego zajmie Prawda (por. J 14,6).