dergi kas›m/aral›k 201172

Diş hekimliği hizmeti verilen muayenehane, po-

liklinik ve merkez gibi yerler yapılırken belli bir

programın dahilinde tasarlanması gerekmektedir.

Aşamaları;

• Analiz ve ön çalışmalar

• Planlama ve tasarım

• Projelendirme

• 3D modelleme

• Alt yapı projelendirmesi (En önemlisi)

• İç mimari düzenleme

• Ünit ve diğer dental elemanların yerleştirilmesi

• Dolap sistemleri tasarım, üretim ve montaj

Analiz ve önçalışmalar

Analiz ve önçalışmalarla ilk olarak sağlık kuruluş-

larının mekansal gereksinimlerinin belirlenmesi

gerekmektedir:

Muayenehaneler için:

asgari 12 m2 muayene odası

asgari 10 m2 bekleme odası

Poliklinikler için:

asgari 12 m2 muayene odası - 2 adet

asgari 6m2 mesul müdür odası

asgari 9m2 personel dinlenme odası

asgari 25 m2 bekleme odası

Merkezler için:

asgari 12 m2 muayene odası - 3 adet

asgari 25 m2 genel anestezi odası

asgari 6m2 mesul müdür odası

asgari 9m2 personel dinlenme odası

asgari 25 m2 bekleme odası

asgari 7 m2 panoramik röntgen odası (eğer pano-

ramik kullanılacaksa)

Bunların yanı sıra,

Ağız ve diş sağlığı merkezlerinde yukarıda sayılan

fiziksel koşullar dışında; yeterli büyüklükte steri-

lizasyon odası, arşiv, mutfak bulunması gereken

mekanlardır. Ayrıca genel anestezi müdahale üni-

tesinin ek birimleri olarak hizmet eden bir gözlem

odası, yıkanma birimi, soyunma odası ve yarı ste-

ril bir alana ihtiyaç duyulmaktadır.

Bir tasarım öyküsü

Mimar Sülayman Erenmim.suleyman@gmail.com

MUAYENE YERLEŞİM PLANI

1

2

3

4.1

4.2

5

6 a b

lejant

bölümler

muayene odaları

klinik dışı odalar

dinlenme odaları

teknik malzeme odası

resepsiyon / bekleme odası

klinik oda

röntgen odası

klinik oda

cerrahi oda

danışma odası

muhasebe labaratuvar sterilizasyon

dergi kas›m/aral›k 2011 73

Planlama ve tasarım

Gerek duyulan bu mekanların hekim ve hasta açı-

sından ergonomik olarak planlaması ve tasarımı

yapılmalıdır.

Projelendirme

Mekanların birbirleriyle ve kullanıcılarıyla ilişkile-

ri değerlendirilerek, yapılan planlamadan sonra

sağlık kuruluşunun mimari projesinin kullanıla-

cak (diş üniti, röntgen cihazı, sterilizasyon cihaz-

ları gibi) özel tefrişatlarla beraber oluşturulması

gerekmektedir.

3D modelleme

Mimari proje oluşturulurken iç mekanda, dış cep-

hede, tefrişlerin yerleşiminde ve aydınlatmada

nasıl bir etkinin oluştuğunu görebilmek için tasa-

rım üç boyutlu modellerle desteklenebilir.

Alt yapı projelendirmesi

Tüm bu işlevsel ve estetik kaygıların yanı sıra sağ-lık kuruluşunun altyapı projelerini oluşturmak en önemli ve hassas konudur.

Isıtma ve soğutma sistemlerinin yanı sıra, iyi çö-

zümlenmiş bir havalandırma sistemi bir sağlık ku-

Örnek proje

Örnek 3D modelleme

Beyazlar; basınçlı havanın geldiği, su geliş ve pis su gide-rinin olduğu boru, kırmızılar da elektrik tesisatının içinden geçti-ği borudur. Buradan elektrik, telefon, internet ve kamera sis-teminin kabloları geçer. Kamera sistemleri ve İnternet bağlantısı da altyapıda yapılır. Her hangi bir sistemde problem olduğu zaman bu kablolar borulardan çekilerek problem giderilir.

Borularda yaşlanmaya bağlı çatlama olmaz. Çünkü kullanılan borular oksijen bariyerlidir. Genleşmeye dayanıklıdırlar, bağlantı yerlerinde soğuk sıcak problem yaratmaz. Kollektör sisteminden (ana dağıtım sistemi) tüm alanlara giden ve geri gelen borular nedeniyle arıza olduğunda sadece oradaki problem çözülür.

Sistem odası: Ana panoların ol-duğu (örneğin elektrik panosu) bu sistemde her yer ayrı çalışır. Bütün prizler veya makineler ayrı sisteme bağlıdır. Sigorta atması durumunda sorun genel-de değil, sadece bağlı olduğu makinede yaşanır. Örneğin bir ünitte problem olursa diğer çalışan ünitler bu sistemde zarar görmez ve çalışmaya devam ederler.

Duvarlar arasında taş yünü kullanılarak diğer çalışma birimlerine sesin geçmemesi bu şekilde sağlanır.

Duvarda bulunan basınç sistemi panosunun her ünitin olduğu yerde bulunması gerekir.

Yangın ve duman alarmı da altyapı yapılırken konumlandı-rılmalıdır.

dergi kas›m/aral›k 201174

ruluşunun sterilizasyonu için olmazsa olmazıdır.

Sürekli yapılacak bir hava sirkülasyonu steril ve

ferah mekanların oluşmasını sağlamaktadır.

Devamlı akarsuyu, pis su tahliye sistemi, ünite

bağlı olan kompresör ve dahilindeki aspiratör

bağlantıları sağlık kuruluşu için spesifik konular

olduğundan spesifik çözümler gerektirmektedir.

Ayrıca akarsuyu ve kompresörü olası güç ve su

kesintileri öngörülerek jeneratör ve hidroforla

desteklenmelidir. Jeneratör, hidrofor, havalandır-

ma cihazı, klima üniteleri gibi cihazlar mümkünse

bahçe, bodrum veya üstü kapalı bir terasta ko-

numlandırılmalıdır.

Isı geri kazanım cihazı: Hem temiz hava verir, hem de ısıtmak için fazla enerji

kaybını önler. Kışın soğuk havayı alır, içerisi soğumasın diye içerdeki pis

havanın bir miktarını tutar. Dışarıdaki temiz ve soğuk havayı alır, içerideki bir miktarını tuttuğu sıcak havayla karıştı-

rarak içeri verir.

İklimlendirme ve klimalandırma farklı şeylerdir. İklimlendirme konforlu hava

sağlamaktır. Ameliyathane varsa iklim-ledirip temiz hava sağlamanız gerekir.

Bunu yapmazsanız oradaki herkes hasta olur.

Yerler pvc esaslı antibakteriyel, yine duvar boyaları da antibakteriyel esaslı

boyalar olmalıdır.

Ünit ve diğer dental elemanların yerleştirilmesi

Elektrik ve su tesisatının diş ünitine gelen kısım-

larının yerden yapılma zorunluluğu vardır ki sırf

bu bile başlı başına uzmanlık isteyen bir konudur

ve detaylı bir ön çalışma gerektirmektedir. Ünitin

konumlanacağı yeri belirlemek için hekimin ve

hastanın hareketlerinin iyice tespit edilmesi ve

genel insan antropometrisine uygun bir şekilde

davranılması gerekmektedir; hekim-ekipman iliş-

kisi ancak bu şekilde doğru kurulabilir. Bu ilişkiler

ne kadar iyi kurulursa hastalar açısından o kadar

süreklilik sağlanır ve hekimin çalışma verimi art-

tırılır.

Ayrıca kliniklerde kullanılan zemin kaplama mal-

zemesinin kolay temizlenebilir, dezenfekte edile-

bilir ve antibakteriyel bir özellikte olması gerek-

mektedir. Yani tabandan tavana tüm kaplamalar,

boyalar ve tesisatın hijyenik şartlara uygun olma-

sı gerekmektedir.