Beynelmilel Paris dordiincii fotogrnmetri kongraslnda Cinin raporu

Yazan: Bnb~ Ishak

1 - 9inde fotogrametrinin inki§afl.

C inde memleketin yiikselmesi i~in 1911 sene'Sinde' vakii , olan inkilap modern hiikumet sisteminin but}}n te~kihl ..

tIm ve bunun ieabl olarak idari, asker! ve ikhsadi sahatarda, yenilikleri memlekete idhale bais oldugu gibi haritaelhk i~e-­rinde de tamam yeni bir te~kilat meydana getirdi.

Elde bulunan haritalar zaruri ihtjya~larl tatmiine kat., degildi. Kisa bir zamanda ve miimkiin oldugu kadar iktlsadl -olarak memleketin haritaslIll yapmak i~in ~are ve va::nta bulmak lazlm geliyordu. 0 halde yeni almaeak haritalar i~ill1

aneak bu ~eraite vefa eden usuller, yahut vinin hususiyettine­tevafuku itibarile ~ayam istifade goriilenler mevzub~his 01a-­bilirdi. ~imdiye kadar olan hartalar pilanyete mesaisi iIe ve­nirengiler mevzi'i idi. Elde meveut nirengilerin mevzi'i Olm'3S1 her ~eyden evvel memleket nirengisinin bir kiil olarak buyiilt 'bir iskelet halmde te~kil edilerek almaeak haritalarda birligin tesis edilmesi ve ba~ka ba~ka mmtakalarda yapdacak i~lerin, bu kiil dahilinde ve birbirlerine merbut bir mesai ~eKliI'lde

olmasmlO garanti ediImesini liizumlu klhyordu. Fotogrametrik usuliiniin topografi ve teknik mesahal3!rda

gosterdigi ameli ve iktisadi gayri kabili miinazaa faid:elel' vinin haritasmm yapllmasmda bu usultin on saf} i~gal et­mesine vesile oldular. 1931 de hususi bir klSIID (Aero suryey)i te~kil edildi ve bu klsnn Nankinde umumi mesaha bi1rosuna

I I , Beynelmilel Paris fotogrametrikoDgr8s~hd 'Cin raporu 103

'-~-, ~, ~~"""-"""------"""~~'-'-----""~"""""-'~~----'-~' (~ ~~~,~~-

·raptedilerek malllpt fotogrametri usulleri*i in harita ahmm­cia faideli kIlmak! ve bu usullerden' ha~gil rinin ve ne gibi §artiarla Qinde .t~tbik edilebilecegini' t~~b etmek vazifesi· verHdi. i'

" Harita abml u~uJleri bazl yerlerde bin ,rlerindenbiiyiik farklargosteriyorlardl. Qinin muhtelif i~.iy~larma gore b~-

I

. rita abmmdaki maksat, hedef ve usulde teh liif gosteriyordu. I •

BaZl yerlerde de acele bir haritaya ihtiya n §iddeti diger miiessirab ihmale saik oluyordu. nazariy~h. biitiin metalibi­oi . n~zarl . dikkate alan usullerden ziyade ha a il'}lerinin hedef ve : ~aksadml ve fermi ihtiyaCi tatmin I 'e n usullel'e aUl ehemmiyet ediliyordu. Bilhassa harita ~h usullerinin bu giinkii inki§afma gOre, haritasl yapdmasli· s· itle arzu edilen biiyiik mmtakalarm 11k arazi; i§lerini ~~n nirengi i§lerini yapup yeti§tirmeye imkin olmadlgl nazatl i 'bare almlyordu.

• i ,

. Aero-siirvey teessiisiinden itibaren bu vazi~et aima dahilihesep

edi1mi~ ve §imdiye kadar eide edilen n~Uc er tatbik edilen usullerin isabetini ve biitiin kuvvetile tatbi~in devamml hakh gostermi§tir. Belki haritalardan istenilen!JI1 tamamile bilinerek feragat ediIdigini ve f~~a ihtiyacatma en uygun gelecek, istenilen s~ra

um metalibattan ,bu usullerin Qin

ve iktisadiligi temin edebilecek . §ekilde oirnasma eherhm et verildigi ve

i!

daima buhususta tecriibeler yaplldlgml dai I zi retmek lazlrndlr. Fotogrametri usulii bazl ufak tecriibelerd sarflOazar 1929

senesinde yinde iki mevkide birden (h~m Nankinde umum mesaha dairesi tarafmdan, hem de Haqk da hava i§leri tarafmdan) tatbika konuldu, 1930 senesill~d ' iki daire birle§~

tirildigi ve urnurtl rnesaha dairesine mer' t oJrnak iizere hususl bir biirQ ihalinde Aero-siirvay t~§ 1 edildi. Bu iki te§ekkiiliin birle§tirilrnesiQinde fotogra~et, i§Ierine biiyiik

104 9 uncu HaritacIlar mecmuaSl

inki§af verdi. piA'erhUktlmet daireleri He de temasa geli­Derek fennI ve iktisadt sahalarda fotogrametri i§lerinin. ge-

ni~lendirilmesi temin edildi. Son senelerin teerubesi Qinin haritasllll yapmak hususunda fotogrametrinin vasi mikyasta

c;ab§masl ieap ettigi ve Qinin nehayetsiz "Ve az 'mu\Tasala va vesaiti olan arazisinin baritasllll yapmak en iyifot~rari1etri ile iktisadi olaeagl an'laml§br.

FotoA'rametrinin Qinde suraUe terakkisi, hirincl, de recede asked komisyonun §efi mare§al 'Qiyank kay §ekin yuksek

kalplilik ve mUzaheretine ve aleddevam havai fotogrametri i§ie­rinealakasma medyundur. Bundan maada erkamharbiye reisi

Hoyo alto ve general Huvank musonk Aero-Siirvey'in te§ek­kiil ve itilasma daimt filt miizaheret gostermi§lerdir.

Havai fotogrametri fennI olarak muhtelif nezaretlerin i§le­

rinde ve bahusus demiryollarl nezaretinde, milli iktisat neza-.

retinde tatbik sahasl bulmu§ ve iizerine aldlgl vazifeleri siirat

ve kifayeUe yaparak i§bu vazifeleri kendisine tevdi edenlerin memnuniyetini kazanml§hr.

Usnl ve teehizat:

Qinde tatbik edilen fotogrametri usulleri slkl slklya Av­rupada tatbik edilen usullere bagJl(hr. Mozaik pbinlarl, bava

resim planlarl ve miinhanili hartalar tanzim ediliyor. Malum usullerle miinhanili harta yapmak miimkiin olmlyan ve to-

p0A'rafi miinasebetlerianlamak iizere takribi olarak irtifamm

bilinmesi ieap eden yerlerde plan va harta iizerine §ekil gos­

teren c;izgilerin c;izilmesi usulu inki§af ettirddi. (Mucessem

gorerek fakat hakiki raklma irea etmiyerek y'Almz oishi tefa­zullan gostermek iizere yapIlan miinhaniler.)

:: i

Ii

Beynelmilel Paris foto~raJD.etrikObgraSl~~a in raporu lOS ~ . , ....... ~~~~~~

Aletler: ' II

Ae,ro-siirvey t.siis eUjgi, zamlUl arz~ lie "en birlik dahi­linde ve, kendisinin yapmasmm icap ettil~i' iiyiik vazi(eye kifayet ,edecek ~ekil~" @letlerle miicehhez i i(tl "ldi. 1929 SeJ;le­

sinde arzi fotogram,etri ic;in ilk dafa wild i ifo grafl almdI ve bava resimleri ic;in de boylece otornatik t.ir klymetlendirme aleti tedarik edilmi~ oidu. Ha va resim pl~n fl ic;in evvelce Huger~hofun seri ,kamarasile ZeisslD r~re mam ahnml~h. Bir middet sonra~e kiyank eyaleti bu e~al tteki nehirJerin hava resimlerini yapmak ic;in Hugershofudi 'ava seri kama­rasiJe mailresimler kamarasml, Hugersho~u ve zeissm ro­dersrnan aletlerini 'Ve hugershofun basit 11m peratoriinii te­darik etti. Makamab aliyenin himaye ve im venetile 1981-1932 senesinde resim alma ve klymetl~nd me ic;in diger aleUer tedarik edildi. '

Aero-Survey de bugun bu aletler vardir: " • I'

Resim alma kamaralarl: I '

Hu~ershofun hava seri kamarasl F. i!3, R. "M. K. C/3 Zeiss F. 21

'I wild hava kamaraSI (camla c;ah~lr) F. m6, F. ~~' M~il resimler ic;in a1 kamarasl

".' . ,

Rodresman: Hugershofun rodre~m~m

Z~i!;lsm " ij~gershofun komp~ratorii , " '~,~rIJ:letlendirm~ ,p.leHeri:

wild Otograf Stereo p~aniglraf Zeiss ~I 4 modeli

Arzi fotQgr~me~ ic;in: . lki arzi cihaZl, h~r" biri 17,5 F. ve 24 F.

"

',Forma 12 X 12

" " "

18X18 10X15 13X18

Forma 13xI8

iicehhez.

106 9 uneu Haritacllar mecmuaSl

Mesaha tayyareleri:

11k zamanlarda husus! mesaha tayyaresi yoktu. Hava kl­taatmm 'tayyareleri tarafmdan fotograflar ahmyordu. ~ekiyank eyaletinin fotogrametri klsmile birle§dikten sonra "Bayersche Flugzeukwerk" den Messer ~imdin D. 18 mod-eli bir me';' saha tayyaresi almdl ve havai fotogrametri i§leri vusat kes­bedipte bu tayyarede kafi gelmeyinee Yunkersin W. 33 ve W. 34 tayyaresile Rayon 8.5 tedarik edildi. Buna ilaveten tayyare amirligi tarafindan Yiinkersin A. 35 tyyyaresile bir Puss malk tayyaresi hizmete tahsis klhndl.

2 - Nireng~~~J.d~~arl _ tayini._ve arazide ikmal mesaisi:

Fotogrametri i§lerinin inki§af ve sura tile beraber haritas): ahnaeak mmtakamn nirengilerini yaprnak uzere nirengi §ubesi de kuvvetle mesaisini tezyit eUi. Vok geni§ bir sahada, mm­takavi olarak rn.evzu bulunan haritasl almacak klslmlarm hepsinin bir arada ve bir §ebekeye bagh olaraknirengisini yaprnlya imkan yoktu. Bilahare umum! §ebekeye idhaline sadlk kalmarak te§kil olunaeak mevzii nirengilerle iktifa meeburiyeti vardl. Bir <;ok yerlerde nirengi §ubesi yalmz. ikinci dereeeye kadar nirengi te§kil edebiliyordu. Bu sebeple diiz arazide Rodresman mesaisi i<;in ve daghk mmtakalarda klymetlendirmek i<;in ieap eden nirengi teksifini ve pas' nok­talarl tayinini Aero-survey in bu maksatlar if;in te§kil ettigi nirengi guruplarl yaplyordu. Nokta §ebekelerinin teksifi ekse­riyetle plan<;ete ile, nadir hallerde teodolitle ve hesapla ya-plhyordu. Husus! bir maksat olan demir yolu in§asl mesaii evveliyesinde pas noktalannI tesbite poligon m~ulii He <;ah§l­hyordu.

Pas Iloktalarmm tayininde nirenginin ve topografm raklIIl tayinindeki usullerle <;ab§lhyor, ikinci derecedeki noktalarm ra­klmlan polin Aeroidin irtifa barametresile tayin ediliyordu.

BeynelmileI Paris fotograPletrikongrasmda Qin raporu 107

Diiz veya hafif arlzah arazinin rodresmanla yapIlan pla­nmda munhaniler dogrudan. dogruya arazide tayin ediliyor, bunun i<;in rodersman edilen plan saman kagldl uzerine kopya edilerek onunlaaraziye ylklhr, icap eden noktalarm raklml duz arazinin tesviyesi usulli ile veyahut ihtimamla kullamlan barametro He tayin edilir.

lkmali mesai i<;in hava resimleri saman kagldl iizerine kopya edilir ve yahut ortokramatik haritalar yaplhr ve bunun iizerinde ikmal i§i mutat veyhile arazide yaplhr.

3,.=}lava, res!mlerinin klymetlendirilmesi:

Qinin eski haritalarl geyen asrm sonlarmda alman seyahat krokileri, mahdut bir mmtakanm topograf usulile haritalan ve hiy bir birile irtibatt olmadan muhtelif bazl vilayetlerin topograf usulile ahnml§ haritalan ve ekseriyetle de derecei slhhati pek az haritalardl. Bir yok hallerde, meseHl geyilmesi mii§kiil daghk mmtakalarda bu hartlarm maksadl her hangi bir nirengi ve ihtimamla yapIlml§ topografya usulii mevzuu­bahs olmadan arazinin kaba bir resmini gostermekti.

Fakat §u §ayam dikkaUiki Qinin hiy bir haritasl olma­mgma dair yok yaYllml§ olan rivayetlerin ash yoktu. Hemen biitiin Qinin Sin kiyanktan Gin denizine ve manyoriden Kan­tona kadar bazl ufak mmhkalarla iktisadi hemen hiy bir ehemmiyet! haiz olmayan rnmtakalar hariy olmak ii'lere bu­tiin Qinin kiiyiik mikyaslarda, 1: 100,000 ve 1: 200,000 mik­yaslarmda haritasl vardlr. Fakat biitiin bu haritalar nirengiye miistenit degildi. BaZI noktalarm tayin edilen mevki'i cogra­fiyelerile barometre mesahasma istinat ediyordu.

Fotogrametriye dii§en en esash vazife yapdacak haritada araziye sadakati ve mevzi ve raklm itibarile derecei sihhat nisbetinin yiikselmesini temin edecek bir usulii mesai olmasl idi.

108 9 uneu Haritaellar mecmuaSl

Memleketin yiikselmekte devam eden ikhsadiyah aym zamanda muhtelif mikyash haritalarlll yaptlmasllla liizu~

hasIl etmektedir. Umumiyet itibarile kii~iik mikyash olarak

yapIlan ve rodresman He kadastro plan ve haritalarllla mu­kabil bazl mlllhkalarlll ~ok karl§Ik olan e§kali tas8rrufiyesini ve vergi meselelerini gergi gibi hal ve tanzim i~in 1: 2,500 : 1: 1,000 mikyaslllda kadastro haritalan yapmak icap etmek­tedir.

Bir ~ok tecrubelerden ve bir Qok mukayeselerden sonra yin en muvaflk olarak §u usulii mesai~ bulmm~tur:

1 - 8eyhude zaman israfmdan tevakki i~in, basit hesap §ekilleri rlliistesna olmak iizere butun' hesabi usulleri terk etmek,

2 -- Butiin mesaide ikbsadt olarak elde edilmesi liizim gelen derecei sIhhat hududunda kalmak, fakat bu hiQ bir zaman aletin verebildigi derecei sIhhat hududunu ihmal et-

ruek degildir. BHakis aletin yiiksek derecei slhhatine istinat ederek . usulde kolaylIk yapmak ve arzi mesaiyi azaltmak demektir.

3 - Mesai usuliinde hava resimlerini 0 suretle almak ki, bununla icablllda biiyiik mikyash resimleri de ve nisbeten

ku~iik mikyash resimleri de klymetlendirebilme~ miimkiin olsun.

Ha vat fotogrametride aglr bir mahzur daima resimden sonra pas noktasmm arazide yaplimasl idi. Memleketin hari-

kulade geni§1igi, ikhsadi olarak klymetinin' tehaliifii, baZl mmhkalarm musait olmasma mukabil bazi mmhkalarm hatta

tehlikeli oimasl ve her §eyden sarfmazar bir vok mmhkalarda birinci dereceden maada nirengi buiunmamasl sebebile de

Beynelmilel Paris fotogram~tl'i. JIp~graslnda Qin raporu 109

pek ~ok olmaSI ieabeden pas noktalarmm tayini masraf iti­~arile de gayri kabili tahammiil oluyordu. Bu sebeple de haritanm kat'i sihhatmm tenakusu gayri kabili i~tinap idi. Memleketin muht~lif aksammm .par~a .par~a yapiian haritalarl miiteakip senelerde birbirine eklendigi zaman aralarmda miin­hani ve z8viye ihtilafl olacagl pek tabiidir. Yalmz §imdiden bizim vasIl oldug~muz dereeei sIhhat haritanm nisbi dereeei sihhatinin iyi bir tarzda oimasl ve· biitiin arazi tafsilatmm ve e§i.{alillin ve birbirlerine olan vaziyeUerinin dogru olarak gost~ri1ijjidir.

Sir ~ok hallerde resim mozaYlklarl ve resim planlarl ilk . ihtiyaea kafi geliyorlar. KIsmen arazi irtifalarmm bilinmesi arzu edilen mmhkalarm streskopi usulile ve zeiss stireo­metri aletile klymeUendirilerek Formen linien karten yaplhr. Tamam slhhati haiz miinhanili harita yapmak i~in aneak ~ltrep planigrafla kJymetlendirilir.

Arzi Fotogrametri He tamamile istisnai olarak ~ah§lhyor.

1 - Entzerrung: Diiz olan arazide veya arazi irtifal nazarl itibara almmI­

yan biitiin hallerde hava planlarl yaplyorlar. Biiyiik mmta­kalarm haritalarl mevzubahs olunea Aero sUrvey in topog­rafya klsml tarafmdan mahdut viisatte nirengi te§kil ediliyor, ve elde edilen mUselles noktalarile resim iizerinden intihap edilen pas noktalarl Ol~iiliiyor. Entzerrung ekser ahvallerde 1: 10000 mikyasmda hava planlan i~in kullamhyor. ~imiye

kadar 1: 10000 mikyasmda 5.000 km. lik ve 1: 25.000 mik­ya~mda 400 km. lik saha rodersman yapIlmI§hr. Bundan mada1: 2.500 mikyasmd:l 1.600 km. lik bir sahanm kadastro hartasl yapIlml§ ve bu bilahare izhar edilen arzu iizerine 1: 1.000 mikyasma . biiyiitiilmii§tiir. Negatiften biiyiiltiilerek

110 9 UDeu Haritaellar MeemuaSl

projeksiyon yapJlan resimler mavi kagIt iizerine harita §ek­linde gec;irilmi§tir. Kadastro memurlarl bu riIavi kagltlara almml§ r('simler iizerinde mahallinde icap eden irtifalar gec;i­riyor ve mesahai sathiye hesaplannI yaplyorlar. Biitfin mesai 12 ay devam etmi§ ve arziolarak yapIlmasl teklif edilen paramn be§te birile 'ikmal edilmi§tir.

Mozaik resimler en geni§ tarzda diiz ve az arlzah arazide yaplhyor. Mozaik resimler te§kili ic;in yapllan' uc;u~ta miimkiin oldugu kadar ayni irtifada uc;maya ve tayya­renin tesviyesini ayni §ekilde tutmlya itina olunur. Qiinki ve­sait 0 kadar azdlrki uc;w~tan sonra arzi birmesai ve buna istinaden bir rodersman muamelesi mevzubahs olmlyordu. Resimlerin bir birine yapl§hrIlmasl her hangi bir, ko§eden ba§byarak evvelakolon istikametinde birbirini muayyen miktarda kapayan resimlerin mii§t«~rek sahalarl birbiri iize­rine getirilerek yapJ§hrma tahtasl iizerinde 1,20Xl,20 olarak yapH~tIrlhyor. Resimlerin birbirini kapama nisbeti % 60 dlr. iki miicavir kolonun birbirini kapama nisbeti % 30 ve ek­seriyetle bo§luk kalmaktan ictinap iC;in % 50 dir.

NihayeUe birle§mede hasIl olan fark biitiin resimler iize­rine miinasebetlerine gore taksim ve tevzi edilir.

Bu usul c;ok iyi bulundu. Bu rablt diger uzak plan kl­slmlarl i~in bir mu§kiHHa bais' olmaml§, ve intihap edilen 1: 20.000 mikyasma tevafuk etmi§tir. Numune olarak yapIlan resimde oldugu gibi biitiin resimlerde de arazinin biitiin taf~ sHah kabili tefriktir, bu suretlede resim muzaiklerinin arazi ik;tisat ve orman iktisat hartalarl ic;in tamam kabili istifade oldugu tezahur etmi§tir.

~imdiye kadar a§agldaki resim mozaikleri ikmal edilmi§~

tiro

Beynelmilel Paris fotogia.riletrt 'kongrasinda Qin raporulll

1: 7.500 mikyasmda 1: 10.000 1: 12.000 1: 20.000· 1: 20000

" " " "

30 km. 1430· "

360 " 6060 "

15000 ,,( ikmal i~in" eide bulunan)

~tere~~op_i _k_l~~etlend!rme : Hartadan ~ok iyi de recede bir derecei sIhhat matlup olan

heryerde ve i~te stereskopi klymetlendirme usulile ~ah~II­

mI~br. tyi derecd sIhhat her ~eyden evvel asked ve fennt hartalar' i~in isteniyor, ve fenni makamat ve devairi hiiku-met bilhassa ve miitemadiyen artmak iizere nehir i~lerinde

yol in~aahnda. su temin ve tedariki i~lerinde sahil1erle nehk sahillerinin su baskmma kar~I muhafazasl i~lerinde ve §i­mendifer ,i~leriI:ide hava resimlerile yapIlan hartaYI kullam­yorlar.

Biiyiik bir demiryolu in~a projesinde, giizergah hava re­simlerinden klymetlendirilen haritalarla tayin edilmi§ti. Mec­mu tuIi 180 Km. kolon geni~ligi 2 Km., resim mikyasl 1: 12,000 olarak F=21 ve forma 18 X 18 olan zeiss kamarasile resimier aImml§ ve 1: 5,000mikyasmda klymetlendirilmi§tir .

. Bilhassa pas noktalan olmayan bu gibi i§Ierde tek bir pIa-· nigrafla istenilen klsa biT zamanda miinhanili haritaYI mey­

. dana getirmek kabil olamlyordu, bazI arazide arzi mesai tamamile gayri miimkiin idi.

A§ada tafsilen yazIlacagl iizere burada havai nirengi usulii I kly~etlendirmede c;ok faideIi olmu§tur.

Hava nirengi yalmz nokta te~kil edebiliyordu. KlymeUen-· direrek tarnam harta yapmak i§i bu noktalarla resimler SIra­lanarak konup ve nihayetindeki kapanma hatasl biitiin resirn­ler iizerine taksim ediliip bertaraf edildikten sonra resimler' Slra He kIymeUendirilerek eide ediliyordu. Bazl mevkif nok­talarmm kabaca miinhanilerini resmedebilrnek ic;in grafik olarak bir c;ok kabili tefrik noktalarm irtifal tayin ediliyordu ..

112 9 UDeu Haritaellar mecmuasl

Umumt ~ekilde miinhaniler (kaba ~ekilde) istasyonlar da dahil oldugu halde 1: 25,000 mikyasmdaki resim mozaikinden iktibas olunuyr.

~imdiye kadar bu ~ekilde 3,5 ay i<;erisinde 8.300 kilomet­relik bir sahamn 1: 50,000 mikyasmda haritasl tanzim edil­mi~tir.

3 - Haval nirengi.

Tatbikatta miistamel her iki usulden evvela nadir nokta­sile nirengi te~kHi tecriibe edildi. Bunun icabl olan hesabm c;oklugu biiytik i~ler ic;in bu usuliin terkedilmesini mucip oldu. Buna mukabil planigrafta stereskopi olarak slralama usulii c;ok sahih o]arak bulundu. Evvela tecriibe olarak noktaslz olan 20 Km. lik bir tulde nirengi te~kil edildi. Kapatma ha-

tasl olarak mpzvi hal aSI + 15 metre bulundu. trUfa koritrolu ic;in evvelce bir llokta yoktu.

Geni~ bir sathl araziyi nirengilemek ic;in usulde biraz tebeddiilat yapIldl. Resimlenecek arazinin klymetlendirmek

ic;in almacak resminden mada daha kiiC;iik mikyasda olmak fizere daha evvel fotograflandlflhyor. Daha ktiC;iik mikyasda alman bu resimler tizerinde biHihare alman biiyiik resimde de

iyi goriinen noktalar siravari sitreo planigrafla nirengileni­yor, nihayette bulunan kapama hataf-ll hey'eti umumiyeye hesapla veya grafik olarak tevzi edildikten sonra elde edilen

bu noktalarla daha biiyiik mikyasta almml~ olan resimlerden klymetlendirme ameliyatma gec;iliyor.

195 Km; tuliinde olan bir mmhkamn kapanma hatasl: dx = + 288 metre dy = + 1Lj:47 " dz = - 143,3" Bulunmu§tur.

Beynelmilel Paris fotogrametri kongrasmda Qin raporu 113

BUhassa §ayam dlkkat olan cihet resimlerde· yan meyil irrl'li'ran bulunmamn~ olmasldlr. Miinferit noktalarm tefazul i.rtifa ihtilaflarl modelin yukarl kenarmda 146 metre, a~agl

kenarmda 142 metre olarak bulunmu§tur. Nirengi maksadile aIm an resimlerin mikyasl l: 25.000 olup F=13,5 R. M. K ile rormasl 12 x 12 o}arak almml§ ve 1: 50.000 miky~smda klY­metlendiTilmi§tir. ~imdiye kadarki teeriibelerle biiyiik bir rmntakanm bu usulle ha vai nirengisi te§kil edilerek klymetlen-dirilmesi. ,imkAm bu usulle goriihnii§tiir. 195 km. tuliinde olan bu mlntakanm klyrnetlendirme aletile nirengilenmesi tarnam bir ayda yapllabilmi§tir.

4 - Tedris ve yetilJtir~~:

Mesaha j§lerinin muhtelif vazifelerini ifaYI vadeden fotog­rametrinin en tatbiki ve iktisadi bir usul oldugu gayri kabili miinazaa ve miinaka§a ve hakikaten bu maksadl ternin eder oldugu cihetle Qinde de fotogrametri usuHi bu giinde ve miistakbelde de mesaha i§lerinin en ehemmiyetlisi olaeaktIr. 1930 senesine kadar Cinde fotogrametri mesaisi miinferit mesainin ve miistesna olarak te~kil edilen resim mozaiklerile resim pilanlarmdan ibaretti, ve ne bu i~i yapabileeek miite­hasslslar vardl, ne de bunlarm yeti§mesi i<;in bir imkan ve te~kilat vardI. Bu sebeple rnerkezl harta dairesi her §eyden evvel bir tlllim ve tedl'is imkam hasil etmiye cah~tI ve 1930 da hususi olarak bir fotogrametri kursu a<;h ki bu kurs bu gUn meveut bulunan merkezi rnesaha makarnmm mesaha mektebini hasIl etmi§tir. lki senelik kursla kursa i~tirak eden-lerin esash bir suretle bilahare y~paeaklarl t'otogrametri tat­bikat ve ameliyatI i<;in liizumlu olan malftmatla meslekl ola-rnk .yeti~tirilmeleri ieap ediyordu. Geni§ bir esas iizerine te~­kil edilen kurs bu miiddet zarfmda arzi ve havai fotogramet­rinin esaslarile beraber fotogrametri ameliyatmm ierasl i<;in

114 . 9 uncu Haritacllar mecmuaSl

diger arazide yapIlacak i§lere dair malo.mah ihti:va ediyordu. Tatbiki olarak yeti§tirilmeleri en ~ok ehemmiyet verilen klslmru. Bu maksatla da miidafaa vekaleti u~u§ talim ve tatbikatlarl i~in bir tayyare tahsis etmi§ti. Keza boylece havai fotogrametri i§­leri i~in icap eden alat ve vesait ve laboratuvarda bu kurs ve yeti§tirme i§i i~in tefrik ve tayin edilmi§ti. Boylelikle arzi fotogrametri i~in arazide ~ah§mak, havai fotogrametri· 'i~in u~mak ve pas noktasl te§kil etmek,fotografClhk i~jn labura­tuvar i§leri ve arzi ve havai klymetlendirme aletlerile ~alt§a­rak esash bir tedris usulii takip edilerek seri ve Amin b,r §ekilde maksadm istihsaline ~ah§lhyordu.

1930 da hususi bir §ube olarak Aero siirvey te§kil edi­lince heman tatbiki olarak ~all!~maya imkan hasIl oldugu gibi Aero survey de i§e ba§ladlgi glinden itibaren miitehasslslara malik olmak imkamm buldu .. Havai fotogrametrinin yin har­tacIhgma ve Qin harta i§lerine dahil olmasile Qinin hartaclhk ufkunda modern bir §ekilde c;ah§mak ve topografyanm hiitlin matalibatma uygun olarak hart a yapmak imkam hasil oldu. Fotogrametrinin biitlin usulleri 11 azarI itibare ahnarak en mu­VaflkmIn tatbikile eide edilen muvaffakiyet fotogrametriye olan itimadl tezyit eUi ve i§in inki!i!afma bais oldu. Her §ey­den evvel icap eden aletlerin tedarikile fotogrametrinin muh­telif tarzl mesaisini ba~aracak iIml ve fenni miitehasSlsiar yeti§tirmek icap ediyordu. Buna gore tanzim ediien zaman. prugramile kademe ve derece iizerine icap eden miiddet da­hilinde bu ihzarat ikmal edildi ve mesainin icra pllain da kararla§hrIlarak resimler almd!. t§in viisati, kesreti ve ihti­yacm tenvviili usullerde ve mesaide de tenevviiii icap ettir­diginden bilahare bu muhtelif ihtiyavlara vefa edebilecek §ekilde yeni bir te§kilat yaplldl.

Beynelmilel Paris fotogrametri kongrasnida C;in rl'lporu US .. --....--~~ ~~~~~-~

KIsa bir zaman i~inde fotogrametri iQin maUup evsafl haiz insan yeti§tirmek ve bilahere i§ sahasmda onlardan istifade edebilmek miimkiin olmadlgl b'criibe He anla§Ildl. Bu sebeple yeti§tirme prograrm Is1ah edilerek bir klslm ta .. mam mesaha miihendisi evsafml haiz olarak yani jeodezi ve buna muktazi riyaziyat, topografya, fotogrametri ve karto­grafi i§lerinin hepsini birden yapapilecek miitehasslslar olmak iizere ve bunlarm her birinde ayrl ayrl yeti§tirilerek gurup mesailerini ve biitiln fenni mesaiyi idare etmek iizere yeti§­tirilmesine, diger bir klslm da bir kUl halinde' fotogrametri i§lerinin hey'eti umumiyesini degilde, i§in biitun teferriiat ve §umuliine vakif evvelki §ekilde yeti§mi§ miitehasslslarm neza­retleri altmda bu mecmua mesaisinin herhangi bir k]Smml yapmak iizere teknisiyen, yahut fenni yardlmcl olarak yeti§­tirilmesi muvaflk olacagI ve ancak bu §ekilde biiyiik ihtiyaca vefa 'edebUecegi goriildu. Fakat bu ikinci. klslmda da yine 'yalmz ve mfinhas]ran bir i§ yapmakla beraber, icabmda ve zamanla diger i§leri de yapabilmeleri i~in diger hususat ve i§lerin umumiyeti hakkmda kendilerine mahimat verilmesine

'ehemmiyet verilmi§tir.