Baterijski sistem paljenjaKristijan Vrbi 12/09

Baterijski sistem paljenja Kod vozila sa benzinskim motorima postoje dvasistema paljenja: baterijski i magnetni

Baterijski sistem paljenja koristi se gotovo kod svihputnikih vozila serijske proizvodnje

Magnetni sistem paljenja koristi se samo u specijalnim sluajevima kada se zahteva vea sigurnost paljenja, najee kod sportskih vozila i motorcikala

Konvencionalni baterijski sistem paljenja Elementi baterijskog sistema paljenja su:indukcioni kalem-bobinaprekida paljenja razvodnik paljenjasvjeiceakumulator

Konvencionalni bateriski sistem paljenja

Princip rada konvencionalnog bateriskog sistema paljenja

Ukljuivanjem prekidaa, odnosno kontakt-kljua, uspostavlja se strujno kolo kroz primar bobine od prikljuka 15 do prikljuka 1 i prekidaa paljenja ka masi. Zbog postojanja te struje, u magnetnom jezgru bobine stvara se jako magnetno polje koje obuhvata i namotaje sekundara. Kada se osovina razvodnika malo okrene, platinska dugmad u prekidau paljenja se otvaraju i naglo prekidaju primarnu struju bobine. Sa prekidom struje menja se jaina magnetnog polja, zbog ega se u sekundaru indukuje napon. Zbog veeg broja namotaja sekundara visina tog napona e biti znatno vea. Taj visokonaponski impuls se vodi direktno na sveicu jednocilindrinih motora i tu stvara varnicu.

Kod etvorocilindrinih motora visokonaponski impuls se sprovodi na rotirajui kontakt razvodnika a odatle rasporeuje na onu sveicu koja je na redu za paljenje.

Pomicanjem uglaste osovine razvodnika platinska dugmad se ponovo spajaju i zatvaraju primarno kolo bobine. Ovaj proces se ponavlja velikom brzinom, u zavisnosti od broja obrtaja motora.

ematski prikaz baterijslog sistema paljenja a) Jednocilindrini motori:b) etvorocilindrini motori: 1. akumulator, 2. kontakt-klju, 3. bobina, 4. svjeica, 5. prekida paljenja, 6. kondezator, 7. masa, 8. razvodnik paljenja

Indukcioni kalem - bobina Indukcioni kalem je transformatorsa primarnim i sekundarnim namotajem.Oba namotaja su na istom jezgru Sekundar je od tanke bakarne icesa 15000 do 30000 namotaja Primar je od deblje bakarna ice sasa svega nekoliko stotina namotaja Namotaji su vezani na red, zajedniki kraj je izveden naprikljunu klemu br.1, a odatle na prekida paljenja u razvodniku1 Drugi kraj primara vezan je za klemu 15, gde dolazi dovodstruje od akumulatora preko kontakt kljua15

Princip rada indukcionog kalema Rad bobine zasniva se na zakonu el.magnetne indukcije.Kroz primarni namotaj tee jednosmerna struja pa se onamora prekidati da bi se stvorilo promenljivo magnetno polje Primarna struja se prekida pomou prekidaa paljenja u tano odreenom trenutku prema hodu klipova u motoru U tom istom polju nalazi se i sekundarni namotaj, pa e seu njemu indukovati el.motorna sila. Zahvaljui velikom brojunamotaja ukupna EMS, odnosno napon na krajevima sekundara je veliki

Prekida paljenja Uloga prekidaa paljenja je da prekida primarnu strujubobine u taktu rada motora. Za svaki prekid dobijaju sejedan visokonaponski impuls i jedna varnica Ako motor ima jedan cilindar, prekida prekida struju samo jednom, a ako motor ima etiri cilindra, prekida mora etiri puta da otvori i prekine primarnu struju u toku jednog obrtaja Zbog toga je rad prekidaa u direktnoj vezi sa radilicom i bregastom osovinom motorai ugrauje se u samo telorazvodnika paljenja

Kontakti prekidaa-platinska dugmad Izraeni su od legure volframa, materijala koji je otporan narazarajue dejstvo elektrinog luka,koji se javlja prilikom prekidanja strujnog kola sa velikim iduktivnim otporom Da bi se smanjilo varnienje i produio vek kontakata prekidaa paljenja, paralelno sa njima vezuje se kondezator

Kondezator paljenja Pored uloge da zatiti platinsku dugmad, kondezatorsvojim dejstvom omoguava nagli prekid primarne struje,indukciju vieg napona na sekundaru bobine a time i jauvarnicu na sveici Kapacitet kondezatora, u zavisnosti od parametara sistemapaljenja i konstrukcije bobine, iznosi od 0,15 do 0,35F. Vei kapacitet prua bolju zatitu platinskih dugmadi ali usporava prekid primarne struje Kapacitet kondezatora se bira prema potrebama motorau praznom hodu

Razvodnik paljenja Razvodnik paljenja struju visokog napona razvodi iz bobine i rasporeuje na pojedine svjeice u cilindrima motora U sredini je prikljuakdovoda sa bobine, a okolosu odvodi ka svjeicama

Presek razvodnika Rotirajii kontakt rotor, prima visokonaponski impuls preko elastine grafitne etkice u sredini Rotirajuikontakt-rotor Svojim isturenim krajem sprovodi ga na nepomini kontakt koji je u spoju sa sveicom koja je na redu za paljenjekapa

Osnovni delovi razvodnika paljenjakaparotorzatitnaploaosovinavakuumskiregulatorkondenzatorzupanik U kuitu, ispod prekidaa paljenjaje centrifugalni regulator pretpaljenja koji regulie pretpaljenje u zavisnosti odbroja obrtaja motora Sa spoljne strane su kondezator paljenja ivakuumski regulator koji regulie pretpaljenjeu zavisnosti od optereenja motora Zatitni poklopac titi kontakte od gasova koji stvaraju koroziju Pomou zupanika na osovini razvodnik se uzubljuje sa bregastom osovinom

svjeice Visoko-naponski impuls, proizveden u sistemu paljenja, svjeice sprovode u cilindar motora ipale radnu smeu Varnica nastaje usledjonizacije vazduha izmeuelektroda, pod dejstvomvisokog napona svjeice su mehaniki,termiki i elektrino najoptereeniji deo sistemaza paljenje

etvorotaktni benziski motor Na ovoj animaciji, moemo videti princip rada etverotaktnog motora sadve bregaste osovine u glavi motora iulogu svjeice Takvi motori obino nose oznaku "DOHC",skraeno od "double overhead camshaft" ili u prevodu, dupla bregasta osovinana glavi motora. Ovo je presek samo jednog cilindra motora a odnosi se na rad svih cilindara u motoru

Popreni presek svjeicePRSTENPODLOKEESTOUGAONAMATICA Motori se meusobno razlikuju, pa za svaki tip motora postoji drugaija svjeica Najvanije osobine svjeice su:

toplotna vrednost rastojanje izmeu elektroda poloaj elektrine varnice u prostoru za sagorevanjePROSTOR ZA SAGOREVANJE

Toplotna vrednost svjeice Za ispravno funkcionisanje svjeice potrebno je da temperatura vrha izolatora bude u granicama od 450 do 900C Ako je temperatura nia, na izolatoru i elektrodama se taloeprodukti sagorevanja. Stvara se provodni sloj preko kojeg sevisokonaponski impuls prazni na masu, pa izostaje varnica Ako je temperatura via dolazi do usijavanja elektroda i paljenja smee i pre pojave varnice. To je tzv.samopaljenjekoje nepovoljno utie na rad motora Toplotna vrednost svjeice zavisi od: toplotne provodljivosti izolatora i elektroda veliine dodirnih povrina izloenih vrelim gasovima veliine i oblika prostora za sagorevanje naina ugradnje i lepljenja srednje elektrode u izolatoru vrste materijala, oblika i naina ugradnje unutranjeg zaptivnog prstena

Toplotna vrednost svjeiceTOPLA svjeica manje toplotne vrednosti (TOPLA) ima izduenvrh izolatora, dublju upljinu izmeu tela izolatora i poveanu dodirnu puvrinu za vrele gasove svjeica vee toplotne vrednosti (HLADNA) ima zaobljen vrh izolatora i suenu upljinu, pa je dodirna povrina sa vrelim gasovima znatno manja Temperatura svjeice rastelinearno sa porastom optereenjamotora

itanje svjeice Posmatranjem svjeice posle duegrada mogue je oceniti da li je pravilno odabrana toplotna vrednost,kao i stanje i stepen istroenosti motora Ako je motor ispravan i dobro podeen i ako je svjeicaodgovarajue toplotne vrednosti, ona ima boju re kojaprelazi u smee, metalno kuite je neznatno zaprljanouljnom garei, a elektrode su iste i sivkaste

itanje svjeice 1. svjeica sa potroenim elektrodama, uzrokovae teko pokretanje motora i poveanu potronju goriva 2. svjeica, koja se pregrevala u radu 3. aava naslaga na sveici, ukazuje na prebogatu smesu 4. Rastopljene elektrode, ukazuju na neadekvatnu toplotnu vrednost svjeice, netaan ugao paljenja ili siromanu smesu.1234

itanje svjeice 1. Ovoliki depozit garei obino nastaje uslijed prevelike potronje ulja ili aditiva u gorivu. 2. Gare ukaste boje na izolatoru ukazuje na pregrevanje svjeice, uslijed agresivnije vonje. 3. Ovako nauljena svjeica ukazuje na istroenost karika ili semeringa (gumica) ventila. 4. Pucanje keramikog izolatora uzrokuje neodgovarajua toplotna vrednost svjeice ili nepodeenost razmaka izmeu elektroda. 5. Ovakvo zapuenje razmaka izmeu elektroda uzrokuje ulje motorau kombinaciji sa potpuno nesagorelom smesom goriva. 6. Savijena minus elektroda, najverovatnije je posledica ugradnje neadekvatne (predugake) svjeice.123456

Rastojanje elektroda Tano rastojanje elektroda propisuje proizvoa motora,dok proizvoai svjeica daju neko univerzalno rastojanje(0,65mm), najpogodnije za reim rada standardnih motora Poto se elektrode troe, potrebno je s vremena na vremekontrolisati njihovo meusobno rastojanje i eventualno gapodesiti Danas se mogu sresti svjeice sa dve, tri ili etiri minus elektrode,a sve zbog poboljanja varnice,no nije preporuljivo ugraivatimodifikovane svjeice ukoliko toproizvoa vozila nije predvideo

Ugradnja svjeicaPrilikom ugradnje svjeice treba voditi rauna o sljedeem:1. Nalegajue povrine na svjeici i motoru moraju biti iste2. Svjeice se isporuuju sa zaptivnim prstenovima koji sene mogu skidati3. Duina navoja svjeice mora biti odgovarajua4. Svjeice se prilikom uvrtanja ne smeju niim podmazivati5. Svjeica se pritee tzv.moment-kljuem propisanom silom:

- novu svjeicu posle pritezanja otpustiti za 1/4 kruga, ili 90 - upotrebljavanu svjeicu posle pritezanja neznatno otpustiti - 30 - svjeicu sa konusnom osnovicom posle pritezanja otpustiti jo manje, ili za oko 10ispravnopogreno

Hvala na panji!