bashkomutlari.pdf

8/16/2019 bashkomutlari.pdf

1/20

Bash kullanarak pratik programlama

Linux üzerinde kullanıcının işletim sistemini kullanması için temel iki yol vardır. Bunlardan biri

GUI olarak adlandırdığımız ra!ik arabirimler diğeri de konsol"s#ell olarak adlandırabileceğimizkomut satırı y$netimidir.

%abuk &roramlamada aslında konsoldan verilen komutları belirli bir düzene uyarak çalıştırmaktanibarettir. 'ani konsoldan çalıştırdığımız komutları bir dosyaya sırası ile yazarak en basitinden birs#ell scri&t yazmış oluruz. (abiki belirli amaçlara y$nelmiş &roramlar için !onksiyon) dizi )d$nüler ibi da#a üst düzey ya&ılar kullanmamız erekebilir ki *bas#+ bunları !azlasıylasağlamaktadır.

%od yazmaya başlamadan bir ek da#a ya&alım. 'azı boyunca kodladığımız $rnekleri sizlerde#er#ani bir Linux altında yazı& çalıştırabilirsiniz. ,dit$r olarak %-, altında %edit) Gnome altındaGedit kullanmanızı tavsiye ederim. ,er #er işimi konsoldan ya&mak istiyorum derseniz &ico) nanoya da i ibi konsol tabanlı edit$rleri de kullanmayı deneyebilirsiniz.

,ğer elinizin altında #ali#azırda bir Linux"U/I0 yoksa ve kuracak durumda da değilseniz internetüzerinden ücretsiz olarak 1#ell #esabı sağlayan !irmalardan bir #esa& edinerek $rnek kodları

deneyebilirsiniz. #tt&2""333.ducta&e.net"4mit5a"!reeunix.s#tml adresi çeşitli Linux ve U/I0sistemler üzerinde ücretsiz olarak s#ell #esabına sa#i& olmak isteyenler için iyi bir başlanıçnoktası. Buradan bir #esa& edindikten sonra 6utty 117 &roramı ile sunucunuza bağlanarak $rnekkodları çalıştırabilirsiniz.

La!ı !azla uzatmadan &roramlama dünyasının o meş#ur ilk &roramı ile kodlamaya başlayalım..,vet) *7ello 8orld9 * " *:er#aba dünya9+ &roramından ba#sediyorum.

;9"bin"bas#ec#o *:er#aba -unya9<

B$ylece ilk s#ell scri&t=betik>imizi yazmış olduk. 'ukarıdaki basit &roramda dikkatimizi çeken birsatır var #!/bin/bash) bu satır sonraki alt satırların #ani kabuk tara!ından yorumlanacağını bildirenstandart bir tanımdır ve #er bas# scri&tinde olmalıdır. ,ğer bas# &roramı "bin"bas# değilde !arklı

bir yerde ise scri&tlerin başına o değer yazılmalıdır. Linux altında bir &roramın #ani dizin altındaolduğunu 3#ic# komutu ile bulabiliriz.

? 3#ic# bas#

http://www.ductape.net/~mitja/freeunix.shtmlhttp://www.ductape.net/~mitja/freeunix.shtml


2/20

"bin"bas#

1cri&timizi kaydettikten sonra çalıştırma #akkı verelim. Bunun için Linux dünyasında c#modkomutu kullanılır. 1cri&timizi #ello.s# adı ile kaydettiğimizi varsayarsak aşağıdaki komut ilescri&timize çalıştırma #akkı vermiş oluruz.

$ chmod 700 hello.sh

$./hello.sh

Merhaba Dunya!

Çevresel Değişkenler

7er işletim sistemi çeşitli amaçlarla kullanılmak üzere çevresel değişkenlere sa#i&tir. Linux ibisistem y$netiminin çoğunlukla komut satırından ya&ıldığı sistemlerde bu değişkenlerin $nemi birkat da#a !azladır.

Linux altında sık kullanılan çevresel değişkenler ve manaları2

7@:, A @ anki kullanıcının ev dizinini $sterir

U1, A @ anki kullanıcının kim olduğunu $sterir

61C A %ullanıcının komut satırındaki işaret= #uzey!eD linux ? ibi>

17,LL A %ullanıcının komut yürttüğü kabuk ismi

Eevresel değişkenleri aynı normal değişkenler ibi kullanabiliriz.

#echo $HOM

/root

$echo $H""

/bin/bash


3/20

Çevresel Değişken tanmlama

Eevresel değişkenler işletim sistemi kurulumu ile birlikte #azır eleceği ibi kendimizdetanımlayabiliriz ve devamlı kullanım için kaydedebiliriz.

:esela 'F1F%B@LG, diye bir çevresel değişken tanımlayı& bunu tüm &roramlar için eçerlikılmak istersek aşağıdaki komut işimizi $recektir.

?ex&ort 'F1F%B@LG,A+"#ome"#uzey!e"tools"security+

Bu ya&tığımız tanımlamalar sistemin bir sonraki açılışında kaybolacaktır) kalıcı #ale etirmek için"etc"bas#rc ya da kendi ev dizinimizdeki .bas#rc dosyasına yazmalıyız.

Değişkenler

6roramlama dillerinin vazeçilmez $ğelerinden biri değişkenlerdir. Bas# ile birlikte değişkentanımı ve kullanımı oldukça kolaydır. -iğer dillerden !arklı olarak tanımladığımız değişkeninti&inin belirtilmesine erek yoktur) değişkenin kullanıldığı yere $re ti&i belirlenir.

? adimA H7uzey!e @/FL

?ec#o ?adim

Huzeyfe ONAL

Fynı değişkeni $adim=”Huzeyfe ONAL” seklinde de ya&abilirdik. -eğişken kullanırken çi!ttırnak =* +> ya da tek tırnak=H > kullanmanın !arkı 2 * + arasında kullanacağımız bazı $zelkarekterler BF17 tara!ından !arklı komutmuş ibi işlem $recektir . :esela bas# için 9 karekterinin$zel bir anlamı vardır ve biz bu karekteri * * arasında kullanırsak ekrana 9 karekteri basılmazda 9karekterinin bas# için i!ade ettiği değer basılır. Bu ti& #atalardan kaçınmak için yeri eldiğinde tektırnak =H H> kullanılır. Ei!t tırnağın aksine tek tırnak arasında aldığı tüm karekterleri olduğu ibiyansıtır.

omut %ktsn &eğişkene atama

Linux altında #er#ani bir komutun çıktısı sonradan kullanmak amacıyla değişkene atılabilir.


4/20

Ealıştırılan komutu => arasına alarak ve başına ? işareti koyarak değişkene atama ya&ar veistediğimiz yerde kullanabiliriz) nasıl mıJ

Krnek

MYFILES=$(ls /etc | grep ab)

$ echo $MYFILES

crontab entropychatdisab le fstab inittab mtab quotatab updfstab

Mlk satırda "etc dizini listelenerek içerisinde ab kelimesi=birleşik ab karekterleri> eçen tüm dosyalar:'NIL,1 değişkenine atanıyor. 1onraki satırda ise bu değişkenin içeriği ekrana basılıyor. Mlksatırdaki *' * karekteri Linux dünyasında &i&e olarak eçer ve bir komutun çıktısını bir sonrakikomuta irdi olarak aktarmaya yarar) yani ls "etc"nin çıktısı re& komutuna &arametre olarakaktarılmış

()el Değişkenler*

Bas# ile &roramlama ya&arken kullanabileceğimiz bazı $zel değişkenler vardır. Bunları kullanmakiçin tanımlamamız erekmez. :esela bu değişkenlerden ?O çalışan &roramın adını verirken ?C ilk

&arametreyi ) ?P P. &arametreyi ve ?; değişkeni de to&lam &arametre sayısını $sterir.

;9"bin"bas#

ec#o *&roram ismiA ?O+

ec#o *ilk &arametreA ?C*

ec#o *ikinci &arametreA?Pn+

ec#o *(o&lam &arametre sayisiA?; *

$ */test*sh parametre+, parametre+-

program ismi=test.sh

ilk parametre= parametre!

ikin"i parametre= parametre#

oplam parametre sayisi=%


5/20

ullanc ile iletişim

'azacağımız scri&tlerde bazen kullanıcı ile iletişim erekir) bu durumda read komutunu kullanarakkullanıcıdan bili alır ve bu biliyi bir değişkene atayarak kullanabiliriz.

Basit bir etkileşim scri&ti

#!/bin/sh

echo –n "Adinizi Giiniz "

ed nme

echo "Mehb $nme !"

1cri&timize ad.s# olarak adlandırı& çalıştıralım

$chmo& . a&*sh

$*/a&*sh

Adinizi &iriniz' Huzeyfe ONAL

(erhaba Huzeyfe ONAL )

ead komutuna Qt &arametresi vererek kullanıcının belirli bir süre içinde iriş ya&masınısağlayabiliriz. ,ğer belirlene sürede kullanıcı #er#ani bir şey irmezse bir sonraki adım işlemesokulur yani kullanıcı #akkını kaybetmiş olur. Benzer şekilde kullanıcının irdiği verileri ekranayazmak istemezsek Qmesela &arola ibiR read komutunu Qs &arametresi ile denemeliyiz.

(rnek

;9"bin"bas#

ec#o Rn


6/20

read Rt user

ec#o Rn


7/20

1ek mi2 Çi3t mi cripti

Fşağıdaki scri&t kullanıcıdan sayı irmesini bekler ve irilen sayının tek mi) çi!t mi olduğunu bulur.Bu basit $rnekleri eliştirmek mümkündür

;9"bin"bas#

numberAO

ec#o Rn ReZ O [ t#en

ec#o


8/20

56 oşul De4imi

7emen #er &roramlama dilinde kendine yer bulan IN ya&ısı bas# &roramlamada da karşımıza

çıkıyor. Basitce bir şarta bağlı olarak &roram işletmeye yarayan IN ya&ısı scri&tlerimizi da#akontrollü yazmamıza olanak sağlıyor.

Bas# scri&tlerindeki temel i! ya&ısı aşağıdıdaki ibidir

i "art #

then

prgra%&g'esi

i

da#a elişmiş bir i! ya&ısı ise i!) eli! ve elseden oluşur.

i "ul #

then

%utlar

eli "ul* #

then

%utlar&*

+

+

eli "ul, #

then

++

else

%utlar&-

i


9/20

Bu ya&ı ile biraz da#a elişmiş koşullu ya&ılar kullanabiliriz. Mlk uyan eli! koşulundan sonra &roram i! ya&ısını terkeder. ,ğer i! ya da eli! şartlarından birine uymazsa sıra elseye elir ve burada verilen komut uyulanır.

Krnek

i .$sayi. e0 , #

then

ech .sayi ,1e esittir ,.

i

i .$sbt. = .,. #

then

ech .sbt egeri ,1ur.

i

ilk $rnekde aritmetik bir karşılaştırma ya&ılırken ikinci $rnekte strin karşılaştırması ya&ılıyor.1trin karşılaştırma işlemlerinde değişken ve karşılaştırma ya&ılan tara! mutlaka * + arasındaverilmelidir) aksi takdirde #ata alabilirsiniz.

7lişkisel Operat8rler

Bir $nceki aritmetik i! $rneğinde QeZ i!adesi kullandık) &eki ne işe yarar bu QeZ ve benzerii!adelerJ Bu i!adeler bas# &roramlamada kullanılan $zel karşılaştırma o&erat$rleridir ve #er birininanlamı vardır. =Inilizce>.

Fritmetik karşılaştırmalar için kullanılan bu o&erat$rlerden bazıları ve anlamları

e E"ittir

l 232t2r


10/20

1 b2y2t2r

1e b2y2 e"ittir

le 232 e"ittir

2os' 3li45ili 6e8le

9 9ile Dsya siraan bir sya %i

9ile Dsya 'ar 'e unabilir uru%a %i

: 9ile Dsya 'ar 'e ya45labilir uru%a %i

; 9ile Dsya 'ar 'e 3al5"t5r5labilir uru%a %i

d 9ile 6ee sya bir i4in %i

s 9ile 6ee syan5n byutu s55ran b2y2 %2

hen

echo ? $s (e $s- bo4@?

9i

(rnek9

\i $'ar = .Yes. #

then

ech .Deger = Yes.

eli $'ar = .7. #

then

ech .Deger= 7.

else


11/20

ech .8ecersi4 Deger++.

i

:ase ;aps

]ase ya&ısı i!Rt#enRelse ya&ısının biraz elişmiş versiyonudur. Bir değişkene ait çoklu seçim vardırve bu seçimlerden #er biri !arklı bir değeri temsil etmektedir. 7ani değişken şarta uyduysa odeğişkenin temsil ettiği komut yürütülür. ,ğer #er#ani bir koşula uymazsa ^> ile başlayan satırdakikomut devreye irer.

]ase temel ya&ısı

case se4enek in durumC> komutlar durumP> komutlar durumS> komutlar ^> komutx

esac

1akvim (rneği9

Fşağıdaki scri&t ayları ve isimleri eşleştirmiştir. Bu scri&ti eliştiri& kullanıcıdan ayı sayı olarakirmesini isteyi& karşılığını yazdırabiliriz.

9!/bin/sh

:

:

case $; in

>

>


12/20

>


13/20

Fynı scri&ti i! ya&ısı kullanarak yazmak isteseydik aşağıdaki ibi olacaktı. 7er iki scri&ti incelerseki! ile case arasında !arkı da#a iyi anlamış oluruz

9!/bin/bash

ech n . ile , arasina bir sayi girini4 .

rea character

i .$character. = .;. #> then

ech .Jir 8irini4+.

else

i .$character. = .*. #> then

ech .Ii girini4++.

else

i .$character. = .,. #> then

ech .Kc girini4+++.

else

ech .Yanlis eger girini4+.

i

i

i

6or2 ?hile D8ng>leri

Bir işi belirli sayıda ya da belirli koşula kadar ya&mak için kullanılan !orR3#ile d$nüleri &roramlama dillerinin vazeçilmez kalasik $ğelerinden biridir. 7iç unutmuyorum ilk &roramlamadersi aldığımız zamanlarda #enuz !or ya&ısını $ğrenmemiştik ve #oca ekrana Cden COOe kadarsayıların çıktısını yazdırmamızı istemişti. (abii #aliyle d$nü nedir bilmediğimiz için birazdüşünü& 2 * ne var bunda ) alt atla yazariz demiştik+..Bir müddet sonra #ocamız bizim &roramımızıincelemeye eldiğinde kendisini ülmekten alamamıştı ve *'a bine kadar yazın desem neya&acaksınız çocuklar demişti+ . 1onraki ders d$nüler idi ve biz can kulağı ile dersi dinliyorduk.


14/20

(emel Nor ya&ısı

6or degisken in

Do -omutlar ..

&one

Krnek

9!/bin/bash

r aylar in ca Subat Mart nisan Mayis 6a4iran te%%u4 @gusts

ech $aylar

ne

scri&t çalıştırıldığında sırası ile @cak subat ... okuyarak ekrana basacaktır.

Bir diğer $rnekle konuyu &ekiştirelim2 "etc" dizininde r ile başlayan tüm dosyalar listelenerelkaralarında *dizin+ $zelliği taşıyanlar ekrana dizin adı =dir>) dizin $zelliği taşımayanlar isedosyaadi =!ile > şekilde yazdırılacaktır.

9!/bin/bash

r %yile in /etc/rG

i .$%yile. #

then

ech .$%yile (ir).

else

ech .$%yile (ile)


15/20

i

ne

istem&eki kullanclar "isteleme cripti

"etc"&ass3d dosyasında bulunan kullanıcıları listelemek için aşağıdaki scri&ti kullanabiliriz. 1cri&tiçerisinde kullanılan a3k bas# ibi bir scri&t dilidir ve scri&t içerisindeki $revi "etc"&ass3ddosyasındaki satırları 2 karekterine $re ayrıştırı& ilk kolonu seçmektir.

;9"bin"bas#

6F118-NIL,A"etc"&ass3d

aAC

!or name in ?=a3k RN2 _`&rint ?C_


16/20

@hile 2 until ullanm

*%oşul tuttuğu sürece ve koşul erçekleşene kadar işlem ya& * mantığı ile çalışan 3#ile ve Untilya&ısı bas# altında kullanabileceğimiz d$nü çeşitlerindendir.

(emel 8#ile ya&ısı

hile koşul #

işlemler

ne

;9"bin"bas#

%y'ar=<

hile $%y'ar ne ;< #

ech $%y'ar

%y'ar=$(( $%y'ar N ; ))

ne

myvar değişkeninin Oa eşitle ve karşılaştırmaya başla) değişken CO olmadığı müddetçe ekranadeğişkenin değerini yaz ve değerini bir artır.

until 3#ilein tam tersi denilebilir. Fşağıdaki $rnekte değşkenimiz CO olana dek ekrana yaz diyoruz.

;9"bin"bas#

%y'ar=<

until $%y'ar e0 ;< #


17/20

ech $%y'ar

%y'ar=$(( $%y'ar N ; ))

ne

6onksi4onlarla işlemler

6roramımız içinde sık kullanacağımız bazı ya&ıları bir düzen altında tanımlayarak devamlıkullanabiliriz. :esela &roramımız içerisinde kullanıcıdan veri alacak bir b$lüm olsun ve biz bu

b$lümü birden !azla yerde kullanmak isteyelim) normalde #er kullanacağımız yerde idi& aynışeyleri yazmamız erekecekti. @ysa bu bloğu !onksiyon olarak tanımlarsak kullanmamız erekenyerde sadece !onksiyonu adıyla çağırmamız yeterlidir.

1emel 6onksi4on ;aps9

Bas# &roramlamada iki çeşit !onksiyon tanımı ya&ılabilir.

3unction fonksiyon_Adi `komutlar

ya da

fonksiyon_adi => `komutlar

Krnek

;9"bin"bas#; ekrana #ello yazmak için kullanılan !onksiyon#ello=>` ec#o !onksiyonunu cairdiniz..<

ec#o !onksiyonu cariliyor..<#ello

;-ier tanimlama yontemi

!unction #ello=>`

ec#o !onksiyonunu cairdiniz..<


18/20


19/20

selectin=

until .$selectin. = .

ech ..

ech .HQ8Q@M ME7K.

ech .; R Js Dis alanini 8runtule

ech .* R Js belle alanini 8runtule

ech ..

ech .< R Hrgra%an ciis

ech ..

ech n Seci%ini4i 8irini4T

rea selectin

ech ..

case $selectin in

; ) > press&enter >>

* ) ree > press&enter >>

< ) e-it >>

G ) ech .Luten ;U *U ya a< egerini girini4> press&enter

esac

ne

Di)iler

-iziler benzer $zellikteki değişkenleri ru&lamaya yarar. :esela yılın aylarını bir diziye atayarak bu diziye ay adını verirsek elimizde CP elemanlı bir dizi olur.

FylarA=@cak 1ubat :art nisan :ayis 7aziran (emmuz Fustos ,ylul ,kim %asim Fralik >

CP elemanlı bir dizi. -izilerin indisi Odan başlar yani aylar dizisine bakacak olursak dizinin ilkelemanı aylarXO[ Hdır.


20/20

array=( 4er ne t three ur i'e )

ech $Oarray

bashkomutlari.pdf

Documents

Transcript of bashkomutlari.pdf