‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal...

16
‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving Instituut : Universiteit van Tilburg Faculteit : Communicatie en Cultuur Opleiding : Bedrijfscommunicatie en Digitale Media Cursus : Multimodaliteit & communicatie Docent en : Prof.dr. A.A. Maes & Dr. J. Schilperoord Datum : 22 oktober 2007 Versie : Definitief 1.0 Groep : 4.5 Groepsleden : Alberto, Giliam s910868 Kersten, Martijn s491989 Stoop, Luuk s431722 Verheijden, Andries s259458 Wesselink, Michael s282174

Transcript of ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal...

Page 1: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

‘Voetbal is oorlog’

Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Instituut : Universiteit van Tilburg

Faculteit : Communicatie en Cultuur

Opleiding : Bedrijfscommunicatie en Digitale Media

Cursus : Multimodaliteit & communicatie Docent en : Prof.dr. A.A. Maes & Dr. J. Schilperoord Datum : 22 oktober 2007

Versie : Definitief 1.0

Groep : 4.5

Groepsleden : Alberto, Giliam s910868 Kersten, Martijn s491989 Stoop, Luuk s431722 Verheijden, Andries s259458 Wesselink, Michael s282174

Page 2: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

2 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Inhoudsopgave: Inhoudsopgave: 2

Samenvatting 3

1. Inleiding 4

1.1. Aanleiding tot het onderzoek 4

1.2. Theoretisch kader 4

1.3. Vraagstellingen 5

2. Onderzoeksopzet 6

2.1. Materiaal 6

2.2. Instrumentatie 6

2.3. Verwerking van de gegevens 8

3. Resultaten 9

4. Conclusies 11

5. Discussie 12

Literatuur 13

Bijlagen 14

Page 3: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

3 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Samenvatting In dit artikel is gepoogd te onderzoeken hoe metaforen gebruikt worden in de dagelijkse voetbalverslaggeving. Had Rinus Michels gelijk, kunnen we voetbal volledig conceptualiseren door middel van het oorlogsdomein, of is er meer nodig om deze complexe sport te verlsaan? Een metafoor is in feite het beschrijven van een concept in termen van een ander concept. Dit kunnen we doen om onze taal te versieren, maar ook om aandacht te trekken of een complexe boodschap te verduidelijken.

Voor het onderzoek zijn 284 headlines van de website van Voetbal International geanalyseerd en verwerkt met behulp van Microsoft Excel en SPSS. Voor iedere headline hebben we gekeken of deze wel of niet metaforisch te interpreteren was, wat voor soort metafoor het betrof en in welke categorie we deze konden plaatsen. Voor het soort metafoor hebben we zes domeinen bepaald, te weten: spatieel, embodiment, bedrijfsvoering, dierendomein, oorlog en toneel.

In totaal werden 284 headlines onderzocht, waarvan er 131 (46,1%) metaforisch waren. De meeste van deze metaforen hadden betrekking op de voetballerij, op de voet gevolgd door de spatiële metaforen. De bepaling van of een uiting metaforisch is of niet blijft helaas altijd subjectief. Dit feit en het feit dat het onderzoek mogelijk beïnvloed is door de hoofdcategorieën die we vooraf hebben vastgesteld leiden ertoe dat het onderzoek onder andere omstandigheden andere resultaten had kunnen hebben. Desalniettemin toont het onderzoek een interessant beeld van het gebruik van metaforen in de voetbalverslaggeving.

Page 4: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

4 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Inleiding

“Voetbal is oorlog,” zei de Generaal, zoals Rinus Michels in de dagen van het Wereldkampioenschap 1974 door sommigen afkeurend en door anderen bewonderend werd genoemd. Nederland introduceerde toen niet alleen het totaalvoetbal, maar ook een agressieve, harde speelstijl die er op gericht was om de tegenstander niet in zijn spel te laten komen. 'Ik blijf dus zeggen,' verklaarde Michels in een radio-interview uit die tijd, 'het elftal dat in zo'n toernooi dus niet voldoende aan z'n gele kaarten komt, die moet dus een boete hebben, want die heeft niet gedaan wat ze moeten doen... een rooie kaart, dat kan een enkele keer gebeuren... maar dat is dan wel het uiterste.” (Appel, 1990). Het is duidelijk dat Michels van mening was dat een oorlogsmentaliteit noodzakelijk is voor een toernooizege. In de voetbalverslaggeving wordt regelmatig gebruik gemaakt van metaforen, de

oorlogsmetafoor is er daar een van. Oorlog is echter niet de enige metafoor die we in de voetballerij terugvinden, meerdere domeinen zijn geschikt voor de conceptualisering van het voetbal. Welke eigenschappen van deze domeinen zijn dominant of diagnostisch en waarom worden deze op de voetballerij gemapped?

1.1. Aanleiding tot het onderzoek

Door de ontwikkelingen van de laatste jaren zijn voetbalverslaggevers meer dan ooit tevoren tot oorlogsverslaggevers geworden. Door de opkomst van de harde supporterskern en de hooligans kennen we niet alleen meer projectielen, knallen en kogels op het veld, maar ook ver daarbuiten (Appel, 1990). Het is dus mogelijk dat Michels’ uitspraak meer waarheid bevat dan ooit tevoren. Als dat zo is, is dit dan ook terug te vinden in de verslaggeving?

1.2. Theoretisch kader

In deze paragraaf wordt uitgelegd van welke theorie gebruik is gemaakt tijdens het onderzoek en

hoe wij deze hebben toegepast op ons onderzoek. Wat is een metafoor: Een metafoor is, abstract gezien, het begrijpen van een concept in termen van een ander concept. Een metafoor is een samenvoeging van twee domeinen. Het brondomein ondersteunt de letterlijke betekenis van de expressie en het doeldomein is het domein waar de zin feitelijk over gaat. (Croft & Cruse, 2004). Metaforen zijn meer dan een originele manier om een letterlijke betekenis te verduidelijken, maar vormen vaak coherente stelsels die ons denken structureren. Metaforen zijn te onderscheiden in metaforen die aangeven hoe wij de wereld om ons heen vormgeven aan de hand van onze lichamelijke ervaringen en structurele metaforen (Lakoff & Johnson, 1980). Een voorbeeld van het eerste type is hoe we koud met ‘omlaag’ associëren en warm met ‘omhoog’. Je zult nooit een thermometer zien waarbij kou bovenaan staat en warmte onderaan. Dit type metafoor is wat in dit onderzoek aangegeven wordt met spatieel. Een voorbeeld van het tweede type is de metafoor verbale discussie is oorlog. Hierbij map je eigenschappen als tweestrijd en drang om te winnen van het oorlogsdomein op het domein van verbale discussie. De diagnosticiteit van de eigenschappen van oorlog zorgt ervoor dat alleen de

meest voor de hand liggende kenmerken worden overgedragen op het andere domein. De minder voor de hand liggende eigenschappen zoals het doodschieten van mensen worden niet gemapped, dit doe je immers in een verbale discussie niet (Shen, 1999). Waarom gebruiken we metaforen:

Zoals gezegd gebruiken we metaforen niet enkel en alleen om ons taalgebruik te versieren, ze hebben ook daadwerkelijk betekenis en een doel. Een spreker of schrijver kan van metaforisch taalgebruik gebruik maken wanneer hij of zij met letterlijk taalgebruik niet hetzelfde effect kan bereiken als met een metafoor. Daarnaast vallen metaforen meer op dan letterlijk taalgebruik en kunnen ze abstracte en complexe concepten verduidelijken door deze in termen van een concreet concept uit te leggen (Croft & Cruse, 2004). Een lezer of toehoorder herkent een metafoor vaak automatisch wanneer hij of zij bemerkt dat een letterlijke interpretatie van de boodschap niet voor de hand ligt of zelfs volstrekt onzinnig is.

Page 5: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

5 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Hoe interpreteren we metaforen: De klassieke visie op het interpreteren van metaforen wordt weergegeven in de Conceptual

Metaphor Theory, kortweg CMT, van Lakoff (1980). Deze theorie houdt in dat tussen twee domeinen permanente correspondenties zijn die van het ene op het andere domein gemapped kunnen worden. De Blending Theory (BT) gaat uit van vier spaces, te weten het brondomein, het doeldomein, de generic space en de blended space (Croft & Cruse, 2004). Het doeldomein is het domein waarover je iets wil zeggen in termen van het brondomein. In het voorbeeld verbale discussie is oorlog het brondomein en verbale discussie het doeldomein. De generic space is de overlap tussen deze twee domeinen, wat ze gemeen hebben. In het voorbeeld zijn dat de eerder genoemde eigenschappen als tweestrijd en drang om te winnen. De BT verschilt wezenlijk van de CMT door de toevoeging van de blended space. Hierin vormt het geselecteerde materiaal uit het bron- en doeldomein een nieuwe structuur. Neem het voorbeeld mijn chirurg is een slager. Een logische interpretatie van deze zin is dat de chirurg van de spreker incompetent is, terwijl dit een eigenschap van noch slager noch chirurg is. Na een korte literatuurstudie is gebleken dat nog nauwelijks onderzoek gedaan is op het gebied van voetbalmetaforen. Echter is er wel onderzoek gedaan aan de Vrije Universiteit van

Amsterdam met als insteek ‘metaforenonderzoek is voetbal’. (Steen, 2007). Een treffend voorbeeld van ‘voetbal is oorlog’ is de volgende headline: ‘Deens dynamiet schiet Feyenoord aan flarden’. Hiermee doelt men op het feit dat Kenneth Perez met twee harde schoten die doel troffen, mede verantwoordelijk was voor het verlies van Feyenoord bij PSV. Onbewust worden verbindingen, ‘mappings’, gemaakt bij het interpreteren van concepten zoals ‘dynamiet’ en ‘aan flarden schieten’. Het concept ‘dynamiet’ verwijst hier naar een krachtig schot. ‘Aan flarden schieten’ is feitelijk het bezorgen van een nederlaag bij de tegenstander (Fauconnier & Turner, 2002). Er zijn veel overeenkomsten tussen voetbal en oorlog. Toch is er geen ‘volledige’ mapping, omdat mensen elkaar niet letterlijk doodschieten bij voetbal. Dit noemt men ‘target domain overrides’ (Croft & Cruse, 2004). Komt uit metaforen in voetbalverslaggeving nu daadwerkelijk naar voren dat voetbal oorlog is? Hierbij richten wij ons puur op Nederlandstalige tekst en onderzoeken dan ook geen beeldmateriaal. Bij het analyseren van de headlines zal het onderscheid worden gemaakt tussen pure, spatiële en niet-metaforen.

Tijdens het onderzoek wordt getracht de ‘generic space’ te benoemen, de eigenschappen die voetbal en oorlog gemeenschappelijk hebben. Daartoe moeten wij de eigenschappen benoemen die gemapped worden, deze eigenschappen worden geblend in een metafoor.

1.3. Vraagstellingen

Op basis van de hierboven geformuleerde verwachtingen zijn we gekomen tot de volgende hoofd- en deelvragen. De verwachting die onderaan deze paragraaf geformuleerd wordt is op te vatten als hypothese voor dit onderzoek.

Hoofdvraag: Hoe wordt voetbal metaforisch geconceptualiseerd in taal?

Deelvragen 1. In welke mate wordt gebruik gemaakt van metaforen in voetbalheadlines?

2. Hoeveel metaforen daarvan zijn te ondervangen in oorlogsterminologie? 3. In welke mate vallen de metaforen uiteen in andere complexe generische structuren? 4. Hoeveel metaforen zijn nieuw conform de ‘blending theory’? Indien 50% plus 1 van de metaforen betrekking heeft op het concept ‘oorlog’, wordt verondersteld dat voetbal inderdaad hoofdzakelijk in termen van oorlog gedefinieerd wordt. Dit zou onze verwachting bevestigen dat Rinus Michels gelijk had.

Page 6: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

2. Onderzoeksopzet

In deze sectie beschrijven we hoe het onderzoek is opgezet voor wat betreft het materiaal, de instrumentatie en de verwerking van de gegevens.

2.1. Materiaal

Van 1 oktober tot en met 8 oktober 2007 zijn 284 Nederlandstalige headlines van de website van Voetbal International (www.vi.nl) onderzocht. Deze website wordt gemaakt en bijgehouden door de redactie van Voetbal International. Voetbal International is een toonaangevend wekelijks Nederlands voetbalmagazine. De headlines zijn gekopieerd naar een Microsoft Excelbestand voor de analyse van het gebruik van metaforen.

Dit Excelbestand is uiteindelijk geprepareerd voor verdere verwerking in het computerprogramma SPSS (Statistical Package for the Social Sciences).

Figuur 1: Nieuwsarchief Voetbal international

2.2. Instrumentatie

De 284 geanalyseerde headlines zijn zoals gezegd afkomstig van de website www.vi.nl. De gebruikte headlines vormen de onafhankelijke variabelen. De afhankelijke variabelen zijn:

- Wel of niet metaforisch? - Wat voor een soort metafoor? - Welke categorie?

Op de vraag ‘wel of niet metaforisch?’ is met ja of nee beantwoord. Wat voor een soort metafoor is gerangschikt op: pure metaforen, spatiële metaforen en niet-metaforen. Dit om een beter onderscheid te maken tussen de echte metaforen en de spatiële metaforen, de indirecte verwijzingen. Daarna zijn er categorieën en subcategorieën opgesteld om specifieker aan te geven waar de metafoor betrekking op heeft. De verschillende categorieën en subcategorieën zijn:

Page 7: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

7 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

0. Niet-metaforisch

Bedrijfsvoering 1. Leiding geven 2. Financieel verlies 3. Hard en efficiënt werken 4. Winstgevende zaak

5. Verbintenissen 6. Stilstand van vooruitgang 7. Aanbetaling

Spatieel 8. Verplaatsen 9. Positie in ranglijsten

Embodiment 10. Beschrijving gevoel 11. Grip kwijtraken 12. Mentaal proces 13. Lichamelijke klacht 14. Grip terugvinden 15. Fysiek proces

Oorlog 16. Schade oplopen in strijd 17. Voor schade behoeden 18. Overwinning in strijd 19. Afmaken 20. Verliezen in strijd 21. Defensie 22. Aanval 23. Vergelding 24. Tweegevecht 25. Vergiffenis 26. Stilstand

Dierendomein 27. Slachten van dieren

28. Slachtoffer 29. Dierengedrag

Toneel 30. Afsluiting 31. Verloop 32. Spel

33. Niet-dubbel metaforisch

Page 8: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

8 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

In Figuur 2 is te zien hoe de headlines in Microsoft Excel zijn verwerkt.

Figuur 2: Verwerking in Microsoft Excel

2.3. Verwerking van de gegevens

De 284 headlines zijn geanalyseerd aan de hand van een door ons ontworpen lijst. In deze lijst zijn de metaforen van Voetbal International geïmporteerd en genummerd. Door deze nummering was het mogelijk om de aantallen en percentages van de categorieën te berekenen in SPSS (zie Figuur 3).

In de resultaten is er aandacht voor het totaal aantal metaforen die gevonden zijn in de headlines

en wordt berekend welke categorieën het meest voorkomen.

Verdere details van de analyse bevinden zich in de digitale bijlagen.

Figuur 3: Verwerking in SPSS

Page 9: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

9 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

3. Resultaten

Van de onderzochte voetbalheadlines (n=284) waren 131 (46,1%) voorzien van een metafoor. Van deze 131 headlines met metaforen waren er 16 voorzien van een metafoor die in 2 categorieën in te delen viel of meerdere metaforen bevatten (12%).

Niet metaforischBedrijfsvoering

SpatieelEmbodiment

OorlogDierendomein

Toneel

Metafoor 1

0

10

20

30

40

50

60

Perc

ent

Metafoor 1

De eerst gevonden en meest voorkomende voetbalmetaforen (metafoor1) gaan over oorlog (13,7%), spatieel (11,3%), embodiment (10,2%) en bedrijfsvoering (8,1%). Dierendomein en toneel spelen een beperkte rol met respectievelijk 1,8 en 1,1 procent. Bij de eerder genoemde 16 headlines die een dubbele metafoor bevatten scoort spatieel 2,1%, oorlog 1,8%, embodiment 1,1% en bedrijfsvoering 0,7%. Daarnaast blijkt uit de analyse dat de meest voorkomende combinatie tussen ‘metafoor1 & metafoor2’ spatieel en embodiment is. Ook

komt in 6 van de 16 headlines een oorlogsmetafoor voor, in combinatie met zowel embodiment als spatieel. Volledig aantal gevonden metaforen

Om duidelijkheid te verschaffen in de verdeling van het totale aantal gevonden metaforen (metafoor1 & metafoor2) zijn de aantallen hiervan gecombineerd. Dit resulteert in de volgende verdeling:

Onderwerp Aantal Procent

Bedrijfsvoering 25 17,01%

Spatieel 38 25,85%

Embodiment 32 21,77%

Oorlog 44 29,93%

Dierendomein 5 3,40%

Toneel 3 2,04%

Totaal 147 100,00%

Uit de analyse blijkt dat oorlogsmetaforen het meest voorkomen, gevolgd door spatiële en embodiment metaforen. Binnen de oorlogsmetaforen scoren subcategorieën ‘overwinning in de strijd’ (33,33%), ‘verliezen in strijd’ (15,38%) en ‘schade oplopen in strijd’ (12,82%) het hoogst. Bij spatieel is de verdeling ‘positie in ranglijsten’ (53,1%) en ‘verplaatsen’ (46,9%). Bij embodiment ‘beschrijving gevoel’ (44,83%), ‘grip kwijtraken’ (20,69%) en ‘fysiek proces’ (13,79%) en bij

bedrijfsvoering ‘financieel verlies’ (39,13%), ‘verbintenissen’ (30,43%) en ‘winstgevende zaak’ (17,39%).

De in totaal meest voorkomende subcategorieën zijn ‘positie in ranglijsten’ (7,88%), gevolgd door ‘verplaatsen’ en ‘overwinning in strijd’ (beiden 5,14%).

Page 10: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

10 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

De meest opvallende headlines waren “Feyenoord wekt Kuipvrees en Vitesse jojoot” en “Barça plet Zaragoza zoals Roadrunner de coyote”. Deze headlines zijn nieuw conform de ‘blending

theory’ (Croft & Cruse, 2004). De content van de overige metaforen bestond uit bestaande begrippen. Deze begrippen zijn dermate ingeburgerd, dat deze niet meer worden beschouwd als 'blending'.

Page 11: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

11 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

4. Conclusies

Uit de analyses is gebleken dat 29,93% van de metaforen betrekking heeft op oorlog. Zoals aangegeven in hoofdstuk 1 kan worden geconcludeerd dat indien 50% plus 1 van de metaforen betrekking heeft op het concept ‘oorlog’, ‘voetbal oorlog is’. Na onderzoek kan gesteld worden dat voetbal volgens deze redenatie geen oorlog is. Dat de hypothese wordt verworpen geeft echter niet aan dat voetbal nooit oorlog is. In iets minder dan één op de drie headlines wordt bij voetbalverslaggeving gekozen voor een oorlogsmetafoor. Commentatoren en verslaggevers maken graag gebruik van oorlogstermen, echter niet in zo’n grote mate als Rinus Michels dat deed voorkomen.. Er wordt in 46,1% van de headlines gebruik gemaakt van een metafoor. Oorlog is daarbij de

meest voorkomende metafoor gevolgd door spatieel en embodiment. Van de onderzochte headlines met metaforen, zijn 29,93% te ondervangen in oorlogsterminologie. Binnen de oorlogsmetaforen scoren subcategorieën ‘overwinning in de strijd’ (33,33%), ‘verliezen in strijd’ (15,38%) en ‘schade oplopen in strijd’ (12,82%) het hoogst. Hieruit blijkt dat bij het gebruik van oorlogsmetaforen, vooral wordt gerefereerd aan het domein strijd uit de oorlog. In veel mindere mate wordt gerefereerd aan ernstige zaken als afmaken en het leven verliezen bijvoorbeeld. Van de 131 headlines met metaforen, waren er 16 met dubbele metaforen. Uit de analyse van headlines, blijkt dat de meest voorkomende combinatie tussen ‘metafoor1 & metafoor2’ spatieel en embodiment is. Echter komt een oorlogsmetafoor in 6 van de 16 headlines voor, in combinatie met zowel embodiment als spatieel. Men kan stellen dat oorlog een dermate basaal domein in het menselijk denken is, dat het ook de basis vormt voor conceptualisering van andere concepten. Opvallend was dat er slechts 2 headlines waren die voldeden aan de ‘blending theory’. Dit waren de headlines “Feyenoord wekt Kuipvrees en Vitesse jojoot” en “Barça plet Zaragoza zoals

Roadrunner de coyote”. De content van de overige metaforen bestond uit bestaande begrippen en zijn niet terplekke in het leven geroepen.

Page 12: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

12 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

5. Discussie

De keuze of een headline een metafoor is en de daadwerkelijke indeling hiervan blijft een

subjectieve keuze. Wat de een als metafoor ziet, kan de ander niet als een metafoor zien.

Daarnaast is er het besef dat de categorieën die we vooraf hebben vastgesteld mogelijk invloed

hebben gehad op de classificatie van de metaforen. Waren we het onderzoek begonnen met

andere hoofdcategorieën dan was de uitkomst mogelijk anders geweest.

Het begrip embodiment heeft in dit rapport dezelfde betekenis als in de bestudeerde theorie van

Gibbs (Gibbs, 2006). In ons onderzoek gebruikten we embodiment voor lichamelijke verwijzingen

zoals, grip kwijtraken of een fysiek proces. Wel dient te worden opgemerkt dat de begrippen

embodiment en spatieel dicht bij elkaar liggen.

Een beperking van het onderzoek was dat na analyse van de resultaten bleek dat de meest

voorkomende combinatie van categorieën embodiment en spatieel was. Het probleem hierbij

was dat er zo weinig combinaties zijn, 16 in totaal, dat het moeilijk is om hier conclusies aan te

verbinden.

Gezien de geringe beschikbare tijd hebben wij in ons onderzoek ervoor gekozen om alleen

headlines op de website van VI te analyseren. Dit zorgt voor consistentie in het onderzoek, maar

geeft een eenzijdig beeld. Mogelijk schrijven andere websites of tijdschriften met meer creativiteit

en maken ze daarbij meer gebruik van metaforen. Uit ons vooronderzoek bleek echter dat

www.vi.nl voldoende metaforen gebruikt om ons onderzoek op te baseren.

Om meer gefundeerde uitspraken te doen over ‘Voetbal is oorlog’, moet in toekomstig onderzoek

het gebruik van metaforen in meerdere media worden onderzocht. Volledige teksten uit kranten,

websites of voetbalverslaggeving door voetbalcommentatoren komen dus ook in aanmerking

voor analyse. Hierbij kan gedacht worden aan zowel Nederlandstalige als niet-Nederlandstalige

media.

Het is bijvoorbeeld interessant om te onderzoeken of er meer Engelstalige voetbalmetaforen zijn

en of deze meer of minder betrekking hebben op oorlog. Tevens kan onderzoek gedaan worden

met als vraagstelling of door de toename van geweld omtrent voetbal vanaf de jaren ’70

daadwerkelijk meer gebruik gemaakt wordt van metaforen die betrekking hebben op oorlog.

Page 13: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

13 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Literatuur

Steen, G.J. (2007) Wanneer denken wij in metaforen? Over de relatie tussen taalgebruik en

cognitie. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam.

Gibbs, R. W. (2005). Embodiment in metaphorical imagination. In R. A. Zwaan & D. Pecher (Eds.), Grounding cognition: The role of perception and action in memory, language and

thinking (pp. 65-92). Cambridge: Cambridge University Press. Croft, W., & Cruse, D. A. (2004). Cognitive linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.

(chapter 8) Fauconnier, G., & Turner, M. (2002). The way we think: Conceptual blending and the mind's hidden

complexities. New York: Basic Books. (chapter 3) Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago [etc.]: University of Chicago Press.

(chapters 12, 13, 15, 16, 17). Shen, Y. (1999). Principles of metaphor interpretation and the notion of 'domain': A proposal for a

hybrid model. Journal of Pragmatics, 31, 1631-1653 Appel, R (1990). Voetbaltaal. 's-Gravenhage Internetbronnen: http://www.visserindesport.nl/media/rep%20mist%20in%20wk%20finale%2074.JPG

www.vi.nl

Page 14: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

14 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Bijlagen

Omdat het printen van Excel- en SPSS-files de data zeer onoverzichtelijk maakt zijn deze digitaal ingeleverd via de Dropbox. Het stappenplan dat ten grondslag aan dit onderzoek ligt en het logboek zijn wel in deze hardcopy-versie opgenomen.

Page 15: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

15 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Stappenplan

Stap 1 Selecteren van voetbalkoppen uit Voetbal International (www.vi.nl) Stap 2 Steekproef houden met percentage metaforen in laatste (nieuwste) 10 berichten op website Stap 3 Selecteren van koppen met metaforen Stap 4

Onderverdelen van echte (pure) metaforen, spatiële metaforen en niet-metaforen Stap 5 Onderverdelen van soorten metaforen Stap 6 Uit welk gedeelte van het begrip komt de metafoor? Stap 7 Het mappen van de metaforen op voetbal

Page 16: ‘Voetbal is oorlog’ Metaforen in de Nederlandse ...members.home.nl/lmh.kersten/Research/Voetbal is oorlog (definitief … · 6 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

16 Voetbal is oorlog: Metaforen in de Nederlandse voetbalverslaggeving

Logboek

week 1 activiteiten wie deed wat afspraken overig

week 2 activiteiten wie deed wat afspraken overig

week 3 activiteiten wie deed wat afspraken overig

Bedenken onderwerp Concretiseren onderwerp

Allen Allen

Donderdag 10.45

week 4 activiteiten wie deed wat afspraken overig

Presentatie maken Presentatie houden Stappenplan maken

Andries, Michael, Martijn Martijn Martijn, Giliam, Luuk

Maandag 16.45 Donderdag 10.45

week 5 activiteiten wie deed wat afspraken overig

Verzamelen metaforen Analyse metaforen Stappenplan verder uitwerken

Michael, Andries Allen Martijn

Maandag 16.45 Donderdag 10.45

week 6 activiteiten wie deed wat afspraken overig

Analyse metaforen Onderzoeksopzet schrijven Inleiding schrijven Discussiepunten bespreken

Andries, Luuk Michael Giliam, Martijn Allen

Maandag 15.00 Dinsdag 10.00 Donderdag 10.45 & 14.45

Week 7 activiteiten wie deed wat afspraken overig

Opmaak en samenvoegen Inleiding (theoretisch kader) Onderzoeksopzet Analyseren SPSS Resultaten beschrijven Conclusie schrijven Discussie aanvullen Samenvatting

Andries Luuk Martijn Andries, Giliam Michael Michael, Giliam Martijn Luuk

Maandag 15.00 Woensdag 9.30 Donderdag 10.00