8/9/2019 anlatimbozukluklari

1/4

www.kpsscafe.comAnlamla lgili Anlatm BozukluklarGereksiz Szck ve Ek Kullanm : yi bir cmlede yeterli sayda szck kullanlr. Baka bir deyilegereksiz szcklere yer verilmez. nk, gereksiz szck kullanm cmlenin duruluunu bozar veanlatm bozukluu yaratr. Bu anlatm bozukluu u ekillerde olabilir :

E ve Yakn Anlaml Szcklerin Ayn Cmle inde Kullanlmas : rnek : Atatrkn yapt yeniliki devrimler, sosyal ve siyasal yaammz kknden deitirmitir.Atatrkn yapt devrimler, sosyal ve siyasal yaammz kknden deitirmitir.Yatmadan nce dilerini fralamay unutma.Yatmadan dilerini fralamay unutma.Giyimlerinde, konumalarnda ve davran biimlerinde bir gariplik yoktu.Giyimlerinde, konumalarnda ve davranlarnda bir gariplik yoktu.Yardmc Eylemlerin Gereksiz Kullanlmas : Et, ol yardmc eylemlerinin yerini ad ve adsoylu szcklere gelen herhangi bir yapm eki tutuyorsa, ya da bunlar cmleden

karldnda, bir anlam deiimi veya daralmas olmuyorsa, yardmc eylemlerin kullanlmasgereksizdir. rnek :Kendine iyi bakmad iin sk sk hasta oluyor.Kendine iyi bakmad iin sk sk hastalanyor.Doktorun btn hastalarn iyi ettiini duydum.Doktorun btn hastalarn iyiletirdiini duydum.Bu iin en ksa srede biteceini umut ediyordum.Bu iin en ksa srede biteceini umuyorum.Gereksiz Ek Kullanm : rnek :haleye birok yerli ve yabanc firmalarkatlmt.haleye birok yerli ve yabanc firma katlmt.Bu bestesi onun en tannm eseridir.Bu beste onun en tannm eseridir.

Babamn ba ardnda aspirin ierdi.Babam ba ardnda aspirin ierdi. Yanl Anlamda Kullanlan Szckler : Kimi szckler ayn kkten tredii iin yazl ve okunuolarak birbirine benzer; ancak bunlarn anlamlar farkldr. Bu szckler kartrlp birbirinin yerinekullanlrsa, anlatm bozukluu ortaya kar. Ayrca kimi durumlarda cmlenin anlamyla, o cmleniniinde yer alan bir szck anlamaca uyumaz, eliir. Szck yanl anlamda kullanld iin deanlatm bozukluu ortaya kar. rnek :

Gzelliinin farknda olduunu belirten davranlar sergiliyordu.Gzelliinin farknda olduunu gsteren davranlar sergiliyordu.Bu kadar ekimser olmana gerek yok; aralarna katl, giriken ol.Bu kadar ekingen olmana gerek yok; aralarna katl, giriken ol.Kimi uyarc ilalar, sporculara yarardan ok zarar salamaktadr.Kimi uyarc ilalar, sporculara yarardan ok zarar vermektedir.

Yanl Yerde Kullanlan Szckler : Bir cmlede her szcn yerli yerinde, baka bir deyile herszcn kullanlmas gereken yerde olmas gerekir. Cmle iindeki bir tek szcn bile yerinideitirmek farkl anlamlar, farkl yorumlar ve yarglar oluturur. Kimi zaman da mantksaltutarszlklara yol aar. rnek :

Ekonomik ve sosyal ynden geri kalm lkemizin belli blgelerine kalknmada nceliktannacak.lkemizin ekonomik ve sosyal ynden geri kalm belli blgelerine kalknmada nceliktannacak.Ankarada Kzlayn yaplan yeni binas grkemli olacak.Kzlayn Ankarada yaplan yeni binas grkemli olacak.Okulu bitirince doktor olarak doduu kasabada almaya balad.Okulu bitirince doduu kasabada doktor olarak almaya balad.

Anlamca elien Szckler : Anlamca, cmlenin yargsyla uyumayan, cmlede iletilen yargyla

elien ya da kartlk yaratan szlerin bir arada kullanlmas nemli bir anlatm kusurudur. Cmlenin

8/9/2019 anlatimbozukluklari

2/4

anlamnda eliki, genellikle kesinlik ve olabilirlik anlam tayan szlerin bir arada kullanlmasndankaynaklanr. rnek : Kapnn nnde tam tamna be nbeti vard.

Kapnn nnde be nbeti vard.Eminim ki bunca grlt patrt en ok onu zm olsa gerek.Bunca grlt patrt en ok onu zm olsa gerek.Kukusuz btn almalarnn dln sonunda belki alacaksn.

Kukusuz btn almalarnn dln sonunda alacaksn.Mantsal Tutarszlk : Bir cmlede, iletilmek istenen anlamn eksiksiz olabilmesi iin dnce vemantk son derece nemlidir. yi bir anlatmda salam bir dnme ve mantk yrtme temel kouldur.Mantksal hatalar ve tutarszlklar ieren cmleler, dil bilgisi kurallarna uygun olsalar bile anlam veyargy eksiksiz iletmezler. Bu tr yanllar genellikle dikkatsizlik sonucu ortaya kar. rnek:

nmzdeki haftann nemli programlarndan bazlarn sizlere hatrlatmaya altk.nmzdeki haftann nemli programlarndan bazlarn sizlere tantmaya altk.nlem alnmazsa bu hastalk lme, hatta ksmi felce neden olabilir.nlem alnmazsa bu hastalk ksmi felce, hatta lme neden olabilir.Son turda atlet, arkasndaki yary bir hamlede geti.Son turda atlet, nndeki yary bir hamlede geti.

Deyim ve Atasz Yanllar : Deyim ve ataszleriyle ilgili iki tr yanllk yaplabilir : Deyimler ve ataszleri, kalplam sz gruplardr. Bu kalplarn bozulmas ve bir szn

yerine e anlamlsnn getirilmesi anlatm bozukluu yaratr. Bir deyimin ilettii anlamla, cmlenin tad anlam arasnda bir uyumsuzluun olmas

anlatm bozukluuna neden olur. rnek :Bir koyundan iki deri kmaz.Bir koyundan iki post kmaz.Haydi bakalm se pirincin tan.Haydi bakalm aykla pirincin tan.Tm itirazlara gz yummutu.Tm itirazlara kulak tkamt.

Karlatrma Yanllar : Kimi durumlarda varlklar, nesneler ve kavramlar arasndaki benzerlik vefarkllklar gstermek iin yaplan karlatrmalar ya ikili bir anlam, iki farkl yorum yaratr ya damanta uymaz. Byle durumlarda cmlede anlatm bozukluu ortaya kar. rnek :

Kardeim annemi babamdan ok sever.

Sen futboldan benden daha ok holanrsn.Srma gibi siyah salarn toplayp topuz yapt.Dil Bilgisi Kurallar le lgili Anlatm Bozukluklar :

Yklem Yanllar : Yklem Eksiklii : ki farkl yargnn tek eylemsiye veya tek ykleme balanmas,ou kez yarglardan birinin eylemsiyle ya da yklemle uyumsuzluuna neden olur vebu durum anlatm bozukluu yaratr. Bu durumda her farkl yargy ayr bir yancmleye (eylemsiye) ya da ykleme balamak anlatm bozukluunu ortadan kaldrr.rnek :ok az veya hi almadan snava girdiler.ok az alarak veya hi almadan snava girdiler. konusunda ben onu, o da beni etkilemek istemez. konusunda ben onu etkilemek istemem, o da beni etkilemek istemez.

Hava ak; ama scak deildi.Hava akt; ama scak deildi. Yklem Uyumazl : Sral cmlelerde yklemlerin kip ve kii ekleri ynndenuyumlu olmalar gerekir. Bu eklerin uyumsuzluu anlatm bozukluu yaratr. rnek :

Sabahlar bana urar, okula birlikte giderdik.Sabahlar bana urard, okula birlikte giderdik.Badana boya bitmi, evi yerletirecektik.Badana boya bitmiti, evi yerletirecektik.

Bu konuda seyircilerle biz eletirmenler bir kez daha ters dt sanrm.Bu konuda seyircilerle biz eletirmenler bir kez daha ters dtk sanrm.

Birleik cmlelerde, yan cmlenin yklem atsyla temel cmlenin yklem ats,etkenlik ve edilgenlik ynnden uyumlu olmaldr. Birinin atsyla temel cmleninyklem ats, etkenlik ve edilgenlik ynnden uyumlu olmaldr. Birinin ats etkenkendierinin edilgen olmas, at uyumsuzluuyla ilgili anlatm bozukluu oluturur. Sral

8/9/2019 anlatimbozukluklari

3/4

cmlelerde yer alan yklemlerin de atlarnn etkenlik edilgenlik ynnden uyumluolmas gerekir. rnek :Toplantda hep ayn konu tartlyor, saatlerce ayn eylerkonuuyordu.Toplantda hep ayn konu tartlyor, saatlerce ayn eylerkonuuluyordu.Midesinden ikayeti olanlara fazla kzartma yememesini tavsiye ediyorlar.Midesinden ikayeti olanlara fazla kzartma yememelerini tavsiye ediyorlar.

zne Yanllar : Sral ve bal bileik cmlelerde ortak olarak kullanlan znenin btnyklemlere uymas gerekir. zne, bu eylemlerden birine uymazsa cmlede zne yklemuyumazl ortaya kar. Bu tr anlatm bozukluklar, her farkl yargya ayr bir znekullanlmasyla giderilebilir. Ayrca zneyle yklem arasnda, kii ynnden ve tekillik oullukynnden bir uygunluk da olmaldr. rnek :Kitaptaki yanllar dzeltilecek ve ikinci baskya girecek.Kitaptaki yanllar dzeltilecek ve kitap ikinci baskya girecek.O resimlerinde pastel renkleri kullanm, bu nedenle ok abuk satlm.O resimlerinde pastel renkleri kullanm, bu nedenle resimleri ok abuk satlm.Nesne Yanllar :Nesne-Yklem Uyumazl : Bu uyumazlk, bileik cmlelerde nesnenin, ilk cmleninyklemine uymamasndan kaynaklanr. Bu bozukluk ikinci cmleye dolayl tmle, edat

tmleci veya nesne eklenerek giderilebilir. rnek :Beni hibir zaman unutmad, her zaman mektup yazd.Beni hibir zaman unutmad, her zaman bana mektup yazd.ocuun gzlerindeki ya silip, yerine oturttu.ocuun gzlerindeki ya silip, ocuu yerine oturttu.Nesnelerin Yapsal Uyumazl : Bir cmlede ayn eklerle tretilen birden ok eylemsi,nesne grevinde kullanlabilir. Bu nesnelerin ekleri farkl kullanlmsa bunlar arasnda yapsaluyumsuzluk oluur ve bu uyumsuzluk anlatm bozukluu yaratr. rnek :Seni anladm ve onaylaym gzden karmazdn sanmtm.Seni anladm ve onayladm gzden karmazdn sanmtm.Ne geliini ne de gittiini grdm.Ne geliini ne de gidiini grdm.Tmle Yanllar :

Dolayl Tmle-Yklem Yanllar : Bileik cmlelerde ortak olarak kullanlan dolayltmlecin, ilk cmlenin yklemine uyarken ikinci cmlenin yklemine uymadgrlebilir. Bylece tmle-yklem uyumazl ile ilgili anlatm bozukluu ortaya kar.rnek : Kadna her frsatta baryor, srekli aalyordu.

Kadna her frsatta baryor, kadn srekli aalyordu.Sana her konuda gveniyor ve yardm bekliyoruz.Sana her konuda gveniyor ve senden yardm bekliyoruz.

Zarf Tmleci-Yklem Yanllar : Bileik cmlelerde, zarf tmleci ortak olmadhalde, btn yklemler iin ortak e kabul edilirse, anlatm bozukluu ortaya kar.Bu anlatm bozukluu, ikinci cmleye bir zarf tmleci ilavesiyle giderilebilir. Bu nedenlebu anlatm bozukluunun dier ad, zarf tmleci eksikliidir. rnek :Her zaman senin yanndaym, seni yalnz brakmayacam.Her zaman senin yanndaym, hibir zaman seni yalnz brakmayacam.

Hibir zaman kendini dnmedi, ailesinin mutluluu iin alt.Hibir zaman kendini dnmedi, her zaman ailesinin mutluluu iin alt.Edat Tmleci-Yklem Yanllar : Bileik cmlelerde, edat tmleci durumundaki e,ortak olmad halde ortak kabul edilirse anlatm bozukluu meydana gelir. Buuyumazlk ikinci cmleye uygun bir tmle ya da nesne eklenerek giderilebilir. Aynekilde bir dolayl tmle, nesne ya da znenin yklemle uyum salamay nedeni biredat tmleci eksiklii olabilir. rnek :Akamlar kitapya urar, saatlerce sohbet ederdi.Akamlar kitapya urar, saatlerce onunla sohbet ederdi.Arkadamn babas geldi, bir sre sohbet ettik.Arkadamn babas geldi, bir sre onunla sohbet ettik.

Tamlama Yanllar :Tamlamas Yanllar : Bir ad tamlamasnda;

Tamlayan ya da tamlanan szcklerden birinin eksiklii,

8/9/2019 anlatimbozukluklari

4/4

Tamlayan veya tamlanan eklerinden birinin kullanlmamas dolaysylatamlayan eksikliinin anlam belirsizlii yaratmas, ad tamlamasna ilikinbelli bal yanllklardr. rnek :

Onun byle ilerle uramaya ne vakti vard ne de zamandr.Onun byle ilerle uramaya ne vakti vard ne de bunun zamandr.

Sfat Tamlamas Yanllar : Sfat tamlamasna ilikin yanllklar u ekilde oluabilir;

Bir den byk say sfatlaryla kurulan sfat tamlamalarnda adn oul eki almasyanllk yaratr. Bu tr sfat tamlamalarnda adn tekil kullanlmas gerekir. rnek:Toplantda ya da daha ok konumaclar sz alacakm.Toplantda ya da daha ok konumac sz alacakm.Darda iki insanlar seni soruyordu.Darda iki insan seni soruyordu.

Birok, biraz, herhangi, birka, hibir, her gibi belgisiz sfatlarn tamlayan olduusfat tamlamalarnda, adn tekil kullanlmas gerekir. rnek :haleye birok yerli ve yabanc firmalar katld.haleye birok yerli ve yabanc firma katld.Hibir anne ve babalarn buna itiraz edeceini sanmam.Hibir anne ve babann buna itiraz edeceini sanmam.

Her belgisiz sfatnn tamlayan olduu sfat tamlamalarnda, yklemin olumsuz

olmas anlatm bozukluu yaratr. rnek :Bu mevsimde her eit ku avlanmayacaktr.Bu mevsimde hibireit ku avlanmayacaktr.Bu tarihlerde her grup snavlarn aksatmayacak.Bu tarihlerde hibirgrup snavlarn aksatmayacak.

Yaplar Yanl Olan Szckler : Kimi zaman yapm eklerinin szcklere, kurallara uygunolarak seilmemesinden dolay, kimi zaman da eklerin yanl seilmesi nedeniyle szcklerinyaplar bozuk olur. Yanl yaplandrlm szckler, dil bilgisi kurallarna uymaz ve anlatmbozukluu yaratr. rnek :ocuu iyi bir doktora baktmak gerekiyor.ocuu iyi bir doktora baktrmak gerekiyor.Alkoyulan paketleri yarn postaya verelim.Alkonulan paketleri yarn postaya verelim.

Bu eyalar pahallatmak mteri kaybna yol aar.Bu eyalar pahallatrmak mteri kaybna yol aar.Yanl Ek Kullanm :Bir szce, gelmesi gereken ekin dnda yanl bir ekin getirilmesi dekimi zaman anlatm bozukluuna yol aar. rnek :Sorun arkadalarmzn bizi bu konuda iyi aydnlatmam olduundan kaynaklanyor.Sorun arkadalarmzn bizi bu konuda iyi aydnlatmam olmasndan kaynaklanyor.Okuduklarn ezberlemek deil, tartarak zmlemesine salamak gerekir.Okuduklarn ezberlemek deil, tartarak zmlemesini salamak gerekir.Her ne kadar ehir dna tanmsak bile beklenen rahatla kavuulmamtr.Her ne kadar ehir dna tanmsak bile beklenen rahatla kavuamadk.Noktalama Yanllar : Noktalama iaretlerinin eksik ya da yanl yerde kullanlmas;cmleleri bir anlam belirsizliine srkleyebilecei gibi cmleden birden fazla anlam kmasnada yol aabilir. Bu nedenle noktalama iaretlerinin anlama etkileri ve kullanld yerler iyi

bilinmelidir. Yanl kullanmlar ortaya karsa amalanan anlama ulamak mmkn olmaz. Budurumlar da cmlede bir anlatm bozukluu yaratrrnek :Yabanc dkkand eyalar beenmedi.Yabanc, dkkand eyalar beenmedi.Bebekler iin, alamak, alk ve korku gibi durumlarn en doal ve tek anlatm biimidir.Bebekler iin alamak, alk ve korku gibi durumlarn en doal ve tek anlatm biimidir.Kadn ofr yle bir szd.Kadn, ofr yle bir szd.

t_kuzan@hotmail.com

www.kpsscafe.com - KPSS HAZIRLIK STES