98 จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน

น้ำใจไอ้ทอง ภาพ : ไสว จิตสม

จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน 99

น้ำใจไอ้ทอง ไอ้ทอง สุนัขพันธุ์ ไทยแท้กำลังหลับสบายที่ใต้ต้นขนุนใหญ่เสียงดัง จากเครื่องกระจายเสียงที่ติดอยู่บนรถยนต์ ทำให้ ไอ้ทองสะดุ้งตกใจตื่น เสียงเห่าหอนของสุนัขทั้งหมู่บ้านที่วิ่งกันมาเป็นฝูงใหญ่ตามหลังรถยนต์ ทำให้ ไอ้ทองสงสัยยิ่งนักจึงรีบวิ่งสมทบกับเพื่อน ๆ ตามรถคันนั้นไป ไอ้ทองเพิ่มความแปลกใจมากขึ้น เมื่อภาพที่เห็นนั้นทำให้มันตกตะลึงไปชั่วขณะหนึ่ง เพราะด้านหลังของรถที่ทำเป็นกรงเหล็กซี่เล็ก ๆ นั้น ภายในกรงมีสุนัขถูกขังรวมกันประมาณ ๔-๕ ตัว สุนัขส่วนใหญ่จะมีสีดำและรูปร่างอ้วนใหญ่ ไอ้ทองแหงนหน้าดูบนหลังคารถยนต์ มันมองเห็นเสื่อสั้น ๆ หลายผืนมัดรวมกัน อยู่มากมาย มันยิ่งเพิ่มความสงสัยว่าเขาเอามาทำไม เจ้าของรถเป็นชายรูปร่างสูงใหญ่เปิดประตูลงมาพูดคุยกับชาวบ้าน ที่ยืนมุงดู เขารีบปีนขึ้นไปเอาเสื่อบนหลังคารถลงมาแล้วพูดขึ้นว่า “ใครมีสุนัขที่ ไม่อยากเลี้ยง เอามาแลกกับเสื่อของจันทบุรีได้เลย หนึ่งตัวต่อหนึ่งผืน” “น้า...จะเอาสุนัขไปทำอะไร” เจ้าจุกวัย ๘ ขวบเอ่ยถามขึ้นด้วยความสงสัย “เอาไปชำแหละขายเหมือนขายเนื้อหมูหรือบางทีก็เอาไปทำเนื้อแดดเดียวก็ได้ อร่อยมากนะไอ้หนู” “ว้า...น่าสงสารพวกมันจัง” เจ้าจุกรำพึงรำพันมองดูสุนัขด้วยสายตาละห้อย

รางวัลยอดเยี่ยมนิทานคุณธรรม ตามพระราชดำรัสด้านความมีน้ำใจ จากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. ๒๕๔๓

100 จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน

ไอ้ทองมองดูสุนัขที่ถูกขังอยู่บนรถ ทุกตัวพยายามตะเกียกตะกาย ร้องคร่ำครวญอยากออกจากกรงเพื่อต้องการอิสรภาพ มันรู้สึกสงสาร สุนัขเหล่านั้น จึงส่งเสียงเห่าหอนขึ้นพร้อมกันกับไอ้ด่างและยายแดง เพื่อนสุนัขที่ยืนมองอยู่ เห็นมี เพื่อนร้องนำจึงพากันส่งเสียงเห่าหอน ประสานเสียงกันดังลั่นไปทั้งหมู่บ้าน “เอ๋ง...เอ๋ง...” เจ้าด่างหงายหลังลงไปนอนคลุกฝุ่นพร้อมส่งเสียงร้อง ดังลั่นด้วยความตกใจ เมื่อยายสีใช้ เท้าถีบมันสุดแรงเกิด สุนัขทุกตัว พร้อมไอ้ทองหยุดเห่าทันที ต่างก็ส่งสายตามองไอ้ด่างด้วยความสงสาร “ไอ้บ้า...เห่าอยู่ ได้ เดี๋ยวจะจับมึงแลกเสื่อเสียหรอก ไอ้ทองก็เหมือนกัน มึงยิ่งเป็นหมาขี้เรื้อนระวังตัวไว้ด้วย เจ้าของเขายิ่งรังเกียจ” ยายสีส่งเสียงด่าและชี้หน้าไอ้ทอง มันรีบวิ่งหนีไปหลบมุมอยู่ใต้ต้นไม้ แต่สายตายังคอยจดจ้องมองดูสุนัขเหล่านั้นด้วยความตื่นกลัว เงาดำสูงใหญ่ทอดทับร่างไอ้ทอง มันรีบหันหลังกลับไปดู แต่ช้ากว่าเจ้าของที่ใช้บ่วงเชือกสวมลงที่คอของมัน ไอ้ทองรีบกลิ้งตัวไปมาเพื่อให้หลุดจากเชือกที่ ใช้พันธนาการยิ่งดิ้นแรงเท่าไหร่เชือกก็เริ่มมัดแน่นเข้าทุกที เสียงร้องที่เปล่งจากลำคอเริ่มขาดหาย น้ำตาเริ่มไหลรินอาบแก้ม เมื่อรู้ว่าอิสรภาพของมันได้สิ้นสุดลง “มึงเป็นหมาขี้เรื้อนเลี้ยงก็เสียข้าวสุกเอาแลกกับเสื่อมาปูนอนยังจะดีกว่า” ไอ้ทองถูกเจ้าของดึงและลากมันไปข้าง ๆ รถยนต์ เสียงพูดของคน เสียงเห่าของไอ้ด่าง ยายแดงและเพื่อน ๆ ที่ต่างก็แสดงความเห็นใจจนในที่สุดมันถูกดึงขึ้นรถและโยนเข้าไปในกรงอย่างไร้ปราณี เสียงประตูกรงเหล็กปิด ดังลั่น ความรู้สึกมันเริ่มลางเลือนก่อนที่สติสัมปชัญญะจะดับวูบลง มันได้ยินเสียงหัวเราะจากเจ้าของที่ชื่นชมกับเสื่อที่แลกด้วยชีวิตของมัน พร้อมกับ เสียงดังของรถยนต์ที่วิ่งออกจากหมู่บ้าน เสียงเห่าหอนของสุนัขที่เป็นเพื่อน รุ่นราวคราวเดียวกับมันเริ่มห่างไกลออกไปทุกที...ทุกที

จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน 101

102 จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน

เพื่อนร่วมชะตากรรมต่างก็นั่งและนอนกันคนละมุม บางตัวน้ำลายไหลยืดเป็นทางยาวเพราะเมารถ พอตกเย็นเจ้าของรถเปิดกรงเหล็ก เอาอาหาร ใส่จานกระดาษวางไว้ให้ทุกตัวกิน ไอ้ทองลำคอแห้งผาก รู้สึกเจ็บระบมไปหมด มันมองดูเพื่อนสุนัขตัวผู้สีดำที่เจ้าของรถเรียกว่าไอ้หมึกกำลังกินอาหารอย่างตะกรุมตะกราม จนข้าวตกเรี่ยราดเต็มพื้นรถ เมื่อมันกินข้าวหมดแล้ว สายตาของไอ้หมึกมองมาที่จานข้าวไอ้ทองแล้วเดินตรงรี่เข้ามา ไอ้ทองยังไม่ ได้ อ้าปากขู่ ฟันอันแหลมคมของไอ้หมึกก็ฝังลึกที่ลำคอ เลือดสด ๆ ไหลเป็น ทางยาว ไอ้ทองต่อสู้จนสุดฤทธิ์ เสียงสุนัขในกรงส่งเสียงร้องด้วยความตกใจ “บึ๊ก...บึ๊ก” ท่อนเหล็กขนาดใหญ่ที่เจ้าของรถฟาดกระหน่ำลงมากลางแสกหน้าและลำตัวไอ้ทองทำให้มันปวดร้าวมากกว่าพิษจากคมเขี้ยวของไอ้หมึก การราวีหยุดชะงักทันทีต่างแยกย้ายกันไปนอนเลียแผลคนละมุม เช้าวันรุ่งขึ้นร่างของไอ้ทองที่ เต็มไปด้วยบาดแผลเริ่มระบมจาก การอักเสบ ร่างสั่นเทาด้วยความเจ็บปวดผสมกับพิษไข้ ไอ้ทองไม่สามารถแม้แต่จะพยุงตัวลุกขึ้นยืนได้ “สงสัยจะไม่รอดแน่ต้องแวะอีกหลายหมู่บ้าน ฉันยอมทิ้งแกไว้ข้างถนน ดีกว่าจะมาตายบนรถข้า” ไอ้ทองถูกลากลงจากรถยนต์อย่างไร้ความปรานี ไอ้ทองไม่มีแรงที่จะต่อสู้ดิ้นรน รู้แต่เพียงว่าหลังและหัวของมันกระแทกกับ พื้นถนนอย่างแรง เสียงร้องไม่ ได้เล็ดลอดออกจากปากของมัน ทั้งที่มัน เจ็บปวดรวดร้าวแทบใจจะขาด แสงไฟจากรถยนต์หกล้อสาดส่องไปข้างหน้าเมฆสีดำทะมึนแผ่กระจายทั่วท้องฟ้า ยอดไม้โอนเอนไปมาเพราะแรงลม ในที่สุดฝนก็ตกกระหน่ำลงมาอย่างหนัก “จอดข้างทางก่อน ขับไปก็อันตราย” เสียงชายหนุ่มสั่งคนขับรถยนต์ ให้จอดลงข้างไหล่ทางด้านซ้ายมือ

จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน 103

104 จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน

“เอ๊ะ...ระวัง...คล้าย ๆ มีอะไรกองอยู่ที่พื้นถนน” คนขับแตะเบรก อย่างแรง ก่อนที่จะเหยียบซ้ำลงไปบนร่างไอ้ทอง “สุนัขตายครับหัวหน้าสงสัยโดนรถยนต์ชน” แสงไฟที่เปิดค้างไว้ สาดส่องไปยังร่างไอ้ทอง มันพยายามลืมตาเพื่อมองมาที่แสงไฟ มันเห็นเงาของคนที่นั่งอยู่บนรถยนต์ มันพยายามยกหางกระดิกไปมาอย่างช้า ๆ เพื่อ สื่อให้รู้ว่ามันยังมีชีวิตอยู่ “เอ๊ะ...มันยังไม่ตายนี่” ชายหนุ่มรีบกระโดดลงจากรถ วิ่งฝ่าสายฝนเข้าไปช้อนร่างไอ้ทองขึ้นสู่วงแขนแล้ววิ่งกลับมาที่รถยนต์ เขารีบถอดเสื้อคลุมห่อร่างไอ้ทองทันที “รีบขับรถกลับไปอำเภอ ตรงไปที่ร้านสัตวแพทย์เลยนะ” ความอบอุ่นจากอ้อมกอดของมนุษย์ ไอ้ทองพึ่งเคยได้สัมผัสเป็น ครั้งแรก ความเจ็บปวดรวดร้าวแทบมลายไปในพริบตา ความมีน้ำใจของมนุษย์ มันช่างเต็มเปี่ยมไปด้วยความสุข หัวใจของมันเริ่มพองโตด้วยความปลื้มปีติ ความรู้สึกท้อแท้ที่เคยมีไม่หลงเหลืออยู่ในตัวของไอ้ทองอีกเลย “หายเจ็บปวดหรือยัง” ชายหนุ่มใช้มือลูบไล้อย่างแผ่วเบาบนร่างของ ไอ้ทอง มันผงกหัวขึ้นช้า ๆ ทันทีที่สายตาประสานกัน น้ำตาเริ่มคลอเบ้า ด้วยความตื้นตัน น้ำใจที่ผู้ชายคนนี้มีให้มันมากล้นเหลือเกิน มากจนคิดว่า ชาตินี้ทั้งชาติมันจะตอบแทนน้ำใจของชายหนุ่มคนนี้ ได้หมดหรือไม่ ชายหนุ่มที่ทุกคนเรียกว่า “หัวหน้า” นั้น คือนายใหม่ที่ ไอ้ทองทั้งรักและบูชา เขามีน้ำใจให้ความรักความเมตตามันเป็นพิเศษ บาดแผลของมันได้รับการเยียวยารักษา ใช้เวลาไม่นานนักร่างกายของมันก็กลับหายเป็นปกติ และจะดูแข็งแรงขึ้นกว่าเดิมเสียอีก แต่สิ่งที่ ไอ้ทองดีใจและตื่นเต้นที่สุดในชีวิตก็คือ เนื้อตัวของมันได้รับการฟอกถูด้วยสบู่และแชมพูอย่างดี จนทำให้ขี้เรื้อน ของมันหายไปและมีขนใหม่สีทองขึ้นแทนและสวยกว่าเดิมอีกด้วย

จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน 105

“ชื่อไอ้ทองน่าจะเหมาะกับตัวมัน” หัวหน้าคิดตั้งชื่อให้มัน โดยที่ ไม่รู้ว่าชื่อเดิมของมันก็คือไอ้ทอง มีผู้คนยืนห้อมล้อมดูมันด้วยความรักใคร่ มันกลายเป็นขวัญใจของทุกคน ไอ้ทองไม่รู้ว่านายของมันทำงานอะไร มันรู้แต่เพียงว่าครั้งใดที่เขา จับปืนเข้าป่ามันจะวิ่งตามทันที บางครั้งเขาต้องนั่งซุ่มอยู่ ใต้ต้นไม้ทั้งคืน ไอ้ทองก็จะคอยระวังสัตว์ร้าย เช่น งู และแมลงต่าง ๆ มิให้เข้ามาทำร้ายนาย งานของนายมันค่อนข้างหนัก บางครั้งต้องควบคุมให้คนงานขนไม้ของกลางขึ้นรถยนต์และนำมาเก็บไว้ที่ทำงาน บางครั้งก็จับคนใส่กุญแจมือ และ บ่อยครั้งที่มันได้ยินเสียงปืนต่อสู้กัน ไอ้ทองกลัวเสียงปืนมาก แต่ด้วยความรักและห่วงใยนาย จึงต้องอยู่ เคียงข้างตลอดเวลา ถึงแม้มันจะพูดไม่ ได้ แต่สัญชาตญาณบอกให้รู้ว่านายของมันทำงานเสี่ยงอันตราย การที่ ได้ติดตามนายทุกย่างก้าวมันคิดว่าโอกาสที่จะได้แสดงน้ำใจตอบแทนนายคงจะมีบ้าง ไม่มากก็น้อย คืนหนึ่ง ขณะที่ไอ้ทองกำลังนอนหลับอยู่ใต้ถุนบ้าน มันต้องสะดุ้งตกใจตื่นขึ้น เมื่อเห็นเงาตะคุ่มของคนกำลังเดินย่องขึ้นบันได มันลุกขึ้นยืนและ เพ่งมองปืนในมือของชายลึกลับคนนั้น จิตใต้สำนึกรู้ ได้ทันทีว่าชายคนนั้น จะต้องไม่หวังดีต่อนายของมันแน่นอนไอ้ทองสูดลมหายใจเข้าปอดอย่างเต็มที่ วันนี้เป็นวันที่มันรอคอยมานานแสนนาน เพื่อตอบแทนน้ำใจที่นายของมัน มอบให้ ไอ้ทองค่อย ๆ ย่องตามชายลึกลับคนนั้นขึ้นไปบนบ้าน ทันทีที่เขายกปืนเพื่อเล็งผ่านช่องหน้าต่างเข้าไปยังห้องนอนของนาย “โฮ่ง...โฮ่ง” เสียงเห่ากรรโชกพร้อมทะยานร่างกระโจนขึ้นไปบนอากาศ มันอ้าปากใช้เขี้ยวอันแหลมคมฝังลงไปบนลำคอของชายลึกลับคนนั้น จากน้ำหนักของไอ้ทองที่ถาโถมเข้าไปเต็มที่ทำให้ร่างของชายลึกลับและไอ้ทอง ล้มลงฟาดกับพื้นเต็มแรง ไอ้ทองยืนคร่อมบนร่างและกัดอย่างเมามัน

106 จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน

จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน 107

“ปัง...ปัง” เสียงปืนดังขึ้นในขณะที่เลือดอุ่น ๆ ของไอ้ทองนองท่วมตัว แรงปืนมิได้ทำให้ร่างไอ้ทองกระเด็นออกไป เพราะเขี้ยวของมันฝังจมอยู่ใน ลำคอของชายลึกลับคนนั้น “ไอ้ทอง...แกอย่าตายนะทำใจดี ๆ ไว้ ฉันจะพาแกไปหาหมอ” เสียงนายบ่งบอกถึงความรักและห่วงใย ไอ้ทองรวบรวมสติลืมตาอันพร่ามัว มองดูใบหน้าของนายเพื่อรับรู้ว่าเขายังมีชีวิตอยู่ มันค่อย ๆ ยกหางกระดิกไปมาอย่างช้า ๆ เพื่อตอบรับความมีน้ำใจของนาย น้ำตาของมันไหลเป็นทาง ผสมกับเลือดที่ท่วมตัว นายก้มตัวลงกอดร่างของมันไว้แน่น น้ำตาลูกผู้ชายไหลคละเคล้าผสมกับน้ำตาของไอ้ทอง เสียงแผ่วเบาของชายหนุ่มที่กระซิบข้างหูไอ้ทองปนกับเสียงสะอื้นว่า “น้ำใจไอ้ทองที่มอบให้ฉันในวันนี้ ฉันจะจดจำไปจนตาย ได้ยินไหม ไอ้ทอง...ทอง...” ตัวของไอ้ทองเริ่มเบาหวิว เสียงของนายเริ่มห่างไกลออกไปทุกที ถ้ามันพูดได้ มันอยากจะบอกนายของมันเป็นครั้งสุดท้ายว่า “น้ำใจที่นายมอบให้มันนั้นมีคุณค่ายิ่งนัก การตอบแทนบุญคุณของนาย ด้วยชีวิตนั้นมันน้อยเกินไป เมื่อเทียบกับสัตว์เดรัจฉานเยี่ยงไอ้ทองกับ ความเป็นมนุษย์ที่แสนประเสริฐของนาย...” น้ำใจไอ้ทองนั้น ผูกพันแลกตัญญู บูชาและเชิดชู นายซึ่งผู้มีเมตตา ยอมสละชีวิต ด้วยดวงจิตสิเนหา ร่างทองไร้วิญญา เหลือคุณค่าแห่งความดี

108 จริยธรรมสำหรับเด็กและเยาวชน

สรุปผังมโนทัศน์เรื่อง

“น้ำใจไอ้ทอง” ให้ข้อคิดในด้านต่อไปนี้

ความมีน้ำใจ...

คือ ลักษณะทางจิตใจและพฤติกรรมที่แสดงออกถึงความรู้สึกที่ดี ที่กระทำเพื่อผู้อื่นและสังคม

การส่งเสริมความมีน้ำใจตามแนวพุทธ ควรปฏิบัติตามหลักธรรมต่อไปนี้

พรหมวิหารสี่ คือ ธรรมประจำใจอันประเสริฐ ๑. เมตตา คือ ความรักที่ปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุข มีความปรารถนาดี ที่จะเสริมสร้างประโยชน์สุขแก่เพื่อนมนุษย์ และสัตว์ทั้งหลายด้วยจิตใจอันบริสุทธิ์ ๒. กรุณา คือ ความสงสารที่จะช่วยผู้อื่นให้พ้นจากความทุกข์ยากเป็นสภาพจิต ที่ ไม่สามารถทนดูความทุกข์ ความวิบัติต่าง ๆ ได้ คิดช่วยเหลือด้วยจิตใจที่บริสุทธิ์ ๓. มุทิตา คือ ความชื่นชมยินดีเมื่อเห็นคนอื่นได้ดี มีความสุข มีความเจริญก้าวหน้า ปรารถนาที่จะให้ผู้อื่นมีความเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป ๔. อุเบกขา คือ การวางตัวเป็นกลาง หรือการวางเฉย เป็นการแสดงถึง สภาพจิตใจที่เยือกเย็นและสงบ มีความยุติธรรมต่อทุกคน *ธรรมที่ ไม่ควรประพฤติให้ขาดความเมตตาเรียกว่า มิจฉาวณิชชา คือ การค้าขายที่ ไม่ชอบธรรม มี ๕ อย่าง คือ ๑. ค้าขายเครื่องประหาร ๔. ค้าขายน้ำเมา ๒. ค้าขายมนุษย์ ๕. ค้าขายยาพิษ ๓. ค้าขายสัตว์ เพื่อนำไปฆ่าเป็นอาหาร

หมายเหตุ ผู้สอนสามารถนำหลักธรรมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องมาสรุปเพิ่มเติมได้