ฉบับที่ ๔/2559 · 2016-06-10 ·...

ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ส านกงบประมาณของรฐสภา ส านกงบประมาณของรฐสภา

การศกษาการด าเนนการกองทนการศกษาการด าเนนการกองทนการออมแหงชาตการออมแหงชาต

ก

ฉบบท ๔/2559



ข

การศกษา การด าเนนการกองทนการออมแหงชาต



ก

ค าน า

การศกษาเรอง “การดาเนนงานกองทนการออมแหงชาต” เลมน ผศกษาไดศกษาคนควา และจดทาขนโดยมวตถประสงคเพอศกษาความสาคญ หลกการและแนวคดเกยวกบการจดตง ประสทธภาพและประสทธผลจากการดาเนนงาน ความครอบคลมประชากร ความพอเพยงในการดารงชวตจากบานาญ ทไดรบ ภาระงบประมาณและความคมคาของงงบประมาณ ความเสยงทอาจเกดขน รวมถงขอเสนอแนะ มาตรการหรอแนวทางทเหมาะสมในการบรหารกองทน นอกจากนอาจนาผลการศกษาไปประยกตใช เพอใหการบรหารกองทนมประสทธภาพ เกดความคมคาจากการใชจายงบประมาณของประเทศมากขน รวมทงเพอใชเปนขอมลเบองตนสาหรบบคคลในในวงงานรฐสภา ตลอดจนเผยแพรความรใหกบผสนใจทวไป

การศกษาครงนจะไมบรรลวตถประสงคขางตนหากขาดการสนบสนนทสาคญจากหลายฝาย ผศกษาขอแสดงความขอบคณตอคาแนะนา ความเหนทเปนประโยชนตอการปรบปรงรายงานการศกษาครงนจากผบงคบบญชาสานกงบประมาณของรฐสภาและเพอนรวมงานสานกงบประมาณของรฐสภาทกทาน และคณะกรรมการปรบปรงโครงสราง อานาจหนาท ระบบงาน และกรอบอตรากาลงของสานกงบประมาณของรฐสภา ซงทาใหผศกษาทารายการการศกษาครงนสาเรจไปไดดวยด

ปยวรรณ เงนคลาย

กมภาพนธ 2559



ข

บทสรปผบรหาร

การสารวจของสานกงานสถตแหงชาตเมอป 2557 พบวา แรงงานนอกระบบจานวน 22.14 ลานคน หรอเทากบรอยละ 56.71 ของกาลงแรงงานทงระบบ เปนแรงงานไมมเงนออมทเพยงพอสาหรบยามจาเปนและไมมหลกประกนรายไดเพอการชราภาพจากแหงใด ในขณะทโครงสรางประชากรไทยมแนวโนมเขาสวยสงอายเพมขน โดยประเทศไทยมการประมาณการวาอก 30 ปขางหนาจานวนผสงอายในไทยจะเพมขน จากรอยละ 14 เปนรอยละ 30 ของจานวนประชากรทงหมด ดงนน ประเทศไทยจะตองเผชญกบปญหา ผลตภาพจากวยแรงงานจะลดลง ผสงอายทไมมการเกบออมจะมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชวต ตองพงพงรายไดจากบตรหลานและเบยยงชพผสงอาย ซงจะเปนภาระของสงคมและภาครฐทจะตองจดสรรงบประมาณดแลผสงอายในอนาคต เพอลดภาระคาใชจายของรฐบาลของผสงอายในระยะยาว รฐบาลจงตองมการสงเสรมการออมของแรงงานนอกระบบ โดยจดใหมพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554 แตชวงเวลาดงกลาวไดมการเปลยนแปลงรฐบาลทาใหกองทนการออมแหงชาตไมสามารถเปดรบสมครสมาชกได ตามระยะเวลาทกาหนดไว และรฐบาลในขณะนนไดประกาศกฎกระทรวงเพอใหแรงงานนอกระบบสามารถสมครสมาชกกองทนประกนสงคมตามมาตรา 40 กรณชราภาพซงกาหนดทางเลอกในการออมใหกบแรงงานนอกระบบ และเมอมการเปลยนแปลงรฐบาลอกครง จงไดมการจดทากฎหมายประกอบเพอใหสามารถดาเนนการรบสมครสมาชกกองทนการออมแหงชาต โดยเรมรบสมครสมาชกกองทนการออมแหงชาตเมอวนท 20 สงหาคม 2558 ในสวนการทบทวนวรรณกรรมไดสรปแนวคด ทฤษฎทสาคญเกยวกบการออม เชน สมมตฐานรายไดของเคนส สมมตฐานวฎจกรชวตของ Albert Ando and Franco Modigliani สมมตฐานรายได ของ Jame S.Duesenberry ตวแปรทสาคญตอการออม รปแบบและการบรหารระบบการออมเพอการเกษยณอาย โดยแสดงตวอยางการบรหารกองทนเพอการเกษยณในประเทศไทย นอกจากนไดนาเสนอแนวคดสวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) หรอการทางานสาธารณะ (Public Work) ในประเทศตางๆ เพอเปนทางเลอกใหมในการบรหารงบประมาณเพอสงคมสวสดการของประเทศไทย แนวทางและวธการดาเนนการกองทนการออมแหงชาต จะประกอบดวย

1. แนวคดและทมาเพอสรางความมนคงดานรายไดใหแรงงานนอกระบบมการออมเพอชราภาพ 2. หลกเกณฑการสมครเขาเปนสมาชกกองทนการออม ตองมอายระหวาง 15 -60 ป (ในปแรก

ของการดาเนนการกาหนดใหอายเกน 60 ปสมครได) โดยผสมครจะตองสงเงนสะสมขนตา 50 บาทและไมเกน 13,200 บาทตอป และรฐจะสมทบไมเกน 600-1,200 บาทตอป

3. รฐบาลจะรบประกนใหสมาชกไดรบดอกผลจากเงนสะสมและเงนสมทบไมนอยกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจาประเภท 12 เดอนโดยเฉลยของธนาคารพาณชย โดยคานวณเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดรบกบอตราดอกเบยเงนฝากประจาดงกลาวในวนทสมาชกสนสภาพกรณอายครบ 60 ป หรอ เสยชวต

4. เมออายครบ 60 ปจะไดรบบานาญจากสตรการคานวณทกาหนด หรอเงนดารงชพ หากคานวณแลวเงนบานาญทไดรบนอยกวา 600 บาทจะไดรบเงนดารงชพเดอนละ 600 บาทจนกวาเงน จะหมดบญช ทงนสมาชกจะสามารถคงสภาพการเปนสมาชกไดเมอเขาสการเปนแรงงานในระบบแตรฐบาล จะไมจายเงนสมทบ



ค

ในการวเคราะหการดาเนนงานกองทนการออมแหงชาต สามารถสรปประเดนตางๆไดดงน 1. การดาเนนการมวตถประสงคเพอใหแรงงานนอกระบบมความมนคงดานรายได เพอลดภาระ

การดแลจากรฐในอนาคต แตการเปลยนแปลงนโยบายทางการเมองทาใหการดาเนนการมความลาชาสงผลใหแรงงานนอกระบบเสยโอกาสในการออมเงนเปนระยะเวลา 4 ป

2. เงนสมทบไมรวมดอกผลจากรฐบาลไมเปนแรงจงใจใหแรงงานนอกระบบสมครสมาชก กองทนการออม

3. เปาหมายระยะ 5 ปยงไมครอบคลมแรงงานนอกระบบทงหมด และแรงงานนอกระบบ ทมรายไดตอเดอนตากวาเสนคาความยากจนไมสามารถเขาถงการออมเพอการเกษยณอายได เนองจาก ไมมเงนออม นอกจากน จากผลการศกษาผลการดาเนนงานของกองทน พบวา สมาชกยงไมกระจายไปส กลมคนตามอาชพ และ กลมอาย

4. ความเพยงพอในการใชจายจากบานาญทไดรบ พบวา หากสมาชกเรมออมเงนชา หรอจานวนการออมตอเดอนตาจะทาใหบานาญทจะไดรบตากวาเสนคาความยากจน ไมพอในการดารงชวต ดงนน จงแนะนาใหสมาชกหากเรมออมเงนเมออาย 15 ปจะตองออมขนตา 300 บาทตอเดอน เรมออมอาย 30 จะตองออม 500 บาทตอเดอน หากออมเงนจานวนตากวานตอเดอนจะมแนวโนมทจะไดรบบานาญไมเพยงพอตอการดารงชวต และรฐจะสญเสยประโยชนจากเงนสมทบจากเงนงบประมาณทจดสรรใหดวย เนองจากไมบรรลตามวตถประสงคทตงไว

5. การวเคราะหการพงพงภาระงบประมาณ จะกลาวใน 2 ประเดน คอ คาใชจายในการบรหาร และเงนรบประกนดอกผลทไมตากวาดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน ซงหากกองทนสามารถบรหารคาใชจายและการลงทนเพอใหเกดดอกผลทเหมาะสมจะลดภาระงบประมาณในสวนนได

6. การจาลองสถานการณ (Scenario) ภาระงบประมาณ เพอใหรฐไดเตรยมงบประมาณไวรองรบ และการจาลองขนาดของกองทนเพอใหรฐทราบวามแหลงเงนทนทรฐอาจกยมไปใชในกจการตางๆ โดยมดอกเบยทเหมาะสม

7. การวเคราะหความเสยงตางๆทอาจเกดขนกบกองทน เชน ภาวะเศรษฐกจทชะลอตว รายได ทไมสมาเสมอของแรงงานนอกระบบ นโยบายการลงทน ความเสยงจากการมอายยนยาวมากขน และพฤตกรรมการออมแตละกลม และชวงวย ในสวนของขอเสนอแนะไดเสนอขอเสนอแนะไว 2 ระดบ คอ 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย เชน รฐบาลควรประยกตแนวคดสวสดการจากการทางาน (Workfare) โดยการทางานเพอแลกสวสดการเปนเงนออม เพอใหผทมรายไดตากวาเสนคาความยากจนสามารถเขาถงการออม การเพมรายไดใหประชาชน การควบคมอตราเงนเฟอใหเหมาะสม และการออกแบบระบบการออมเงนภาคบงคบสาหรบแรงงานทกกลม 2. ขอเสนอแนะเชงปฏบต เชน กองทนการออมแหงชาตควรกาหนดคาใชจายในการบรหารกองทนใหเหมาะสม เพมชองทางการสงเงนสะสมใหครอบคลมทกพนท เพมทางเลอกในการออมแตละชวงวย กาหนดนโยบายการลงทนทเหมาะสม และสรางธรรมาภบาลใหกบกองทน



ง

สารบญ

เรอง หนา

ค าน า ก

บทสรปผบรหาร ข

สารบญ ง

สารบญตาราง ฉ

สารบญแผนภาพ ช

สารบญภาคผนวก ซ

บทท 1 บทน า 1 1.1 ความเปนมาและความสาคญ 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 2 1.3 ขอบเขตของการศกษา 2 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2 1.5 วธดาเนนการศกษา 3 1.6 ประเดนในการศกษา 3 1.7 วธการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล 3 1.8 คาสาคญ 3

บทท 2 ทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของ 4 2.1 แนวคดเกยวกบการออม 4 2.2 ทฤษฎทเกยวของกบการออม 4 2.3 ระบบการออมเพอเกษยณอาย 6 2.4 แนวทางการบรหารกองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทย 8 2.5 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 14

บทท 3 กองทนการออมแหงชาต 17 3.1 ความเปนมา 17 3.2 หลกเกณฑในการออมเงนกบกงอทนการออมแหงชาต 18 3.3 ประโยชนตางๆของสมาชกกองทนการออมแหงชาต 19 3.4 เปาหมายสมาชกกองทนการออมแหงชาต 22 3.5 งบประมาณ ผลการดาเนนงาน และสถานะการเงน 23 3.6 มาตรการทรฐบาลสนบสนนกองทนการออมแหงชาต 24



จ

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

บทท 4 บทวเคราะห 25 4.1 แนวคดในการกาหนดนโยบาย ความเหมาะสมของนโยบายความลาชาของนโยบาย ประโยชนทไดรบจากกองทนการออม 25 4.2 การเปรยบเทยบกองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทย 27 4.3 ความครอบคลมและความเสมอภาค 28 4.4 เปาหมายระยะ 5 ป และผลการดาเนนงานกองทนการออมแหงชาต (สงหาคม – พฤศจกายน 2558) 32 4.5 ความเพยงพอในการใชจายจากบานาญทไดรบ 36 4.6 ความยงยนและภาระงบประมาณของกองทน 38 4.7 การจาลองสถานการณขนาดกองทน 42 4.8 ความเสยงทอาจเกดขนกบกองทน 43

บทท 5 บทสรปและเสนอแนะ 45 5.1 สรป 45 5.2 ขอเสนอแนะ 47 5.3 ขอเสนอในการศกษาในอนาคต 48

บรรณานกรม

ภาคผนวก



ฉ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 แสดงผลตอบแทนทไดรบของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ 9

ตารางท 2 แสดงผลการดาเนนงานของกองทนประกนสงคม 10

ตารางท 3 แสดงสทธประโยชนทไดรบของผประกนตนตามมาตรา 40 10

ตารางท 4 แสดงรปแบบการลงทนทเหมาะสมแตละชวงอาย 13

ตารางท 5 แสดงการเปรยบเทยบระบบสวสดการ Workfare ของประเทศตางๆ 15

ตารางท 6 แสดงเงนสมทบและเพดานเงนสมทบจากรฐบาลตามชวงอาย 19

ตารางท 7 แสดงบานาญตอเดอนทไดรบจากเงนสะสมตอเดอนตามชวงอายการออม 21

ตารางท 8 แสดงประมาณการเปาหมายสมาชกกองทนการออมแหงชาตในชวง 5 ปแรก ของการดาเนนการ 22

ตารางท 9 แสดงจานวนงบประมาณทไดรบจดสรรระหวางปงบประมาณ พ.ศ. 2554 - 2559 23

ตารางท 10 แสดงผลการดาเนนงานและรายงานสถานะการเงน ระหวางปงบประมาณ พ.ศ. 2555 - 2559 23

ตารางท 11 แสดงจานวนเงนสมทบทไดรบจากการเปนสมาชกการออม 26

ตารางท 12 แสดงการเปรยบเทยบการบรหารกองทนเพอการเกษยณอาย 28

ตารางท 13 แสดงจานวนสมาชกการออมแหงชาต ระหวางเดอนสงหาคม – พฤศจกายน 2558 33

ตารางท 14 แสดงขอมลประชากรจาแนกตามรายไดเฉลย เสนความยากจน ระหวางป 2547 - 2557 37

ตารางท 15 แสดงจานวนบานาญจากกองทนการออมแหงชาตทตากวาเสนคาความยากจน 38

ตารางท 16 แสดงคาดการณขนาดของกองทนการออมแหงชาตทเพยงพอตอคาใชจายในการบรหาร 39

ตารางท 17 แสดงอตราสวนคาใชจายบรหารของกองทนการออมเพอการเกษยณอาย 40

ตารางท 18 แสดงประมาณการภาระงบประมาณเงนสมทบจากรฐบาล ระหวางป 2558 – 2563 จาแนกตามชวงอาย 42



ช

สารบญแผนภาพ

หนา

แผนภาพท 1 แสดงระบบการออมเพอการเกษยณตามหลกสากลของธนาคารโลก 6

แผนภาพท 2 แสดงความเปนมาของกองทนการออมแหงชาต 26

แผนภาพท 3 แสดงจานวนแรงงานในระบบและแรงงานนอกระบบ 29

แผนภาพท 4 แสดงสดสวนเปาหมายสมาชกกองทนการออมแหงชาตเปรยบเทยบ กบจานวนแรงงานนอกระบบ 29

แผนภาพท 5 แสดงจานวนคนทมรายไดตากวาเสนคาความยากจนระหวางป พ.ศ. 2547 – 2557 จาแนกตามกลม 30

แผนภาพท 6 แสดงคนจนทเปนแรงงานนอกระบบและไมมศกยภาพในการออม 31

แผนภาพท 7 แสดงสดสวนคนจน จาแนกตามภาค 31

แผนภาพท 8 แสดงจานวนผประกนตนตามมาตรา 40 ป พ.ศ. 2558 32

แผนภาพท 9 แสดงจานวนสมาชก และจานวนเงนสะสม ระหวางเดอนสงหาคม – พฤศจกายน 2558 34

แผนภาพท 10 แสดงคาเฉลยจานวนเงนสะสมตอบญชของสมาชกกองทนการออมแหงชาต ป พ.ศ. 2558 34

แผนภาพท 11 แสดงสดสวนสมาชกกองทนการออมแหงชาต จาแนกตามอาชพ 35

แผนภาพท 12 แสดงสดสวนจานวนสมาชกกองทนการออมแหงชาต จาแนกตามอาย 35

แผนภาพท 13 แสดงจานวนคนจน สดสวนคนจน และเสนคาความยากจน 36

แผนภาพท 14 แสดงการเปรยบเทยบระหวางอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน และรอยละการเปลยนแปลงดชนราคาผบรโภคทวไป 40

แผนภาพท 15 แสดงภาระงบประมาณกรณแรงงานนอกระบบทงหมด เปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต 41

แผนภาพท 16 แสดงประมาณการภาระงบประมาณเงนสมทบจากรฐบาล ระหวางป 2558 - 2563 42

แผนภาพท 17 แสดงประมาณการขนาดกองทนการออมแหงชาต จาแนกตามจานวนเงนออมตอบญชตอป 43



ซ

สารบญภาคผนวก

ตารางขอมล ตารางขอมลท 1 แสดงจานวนแรงงานทงระบบ จาแนกตามลกษระแรงงาน ระหวาง 2552 – 2557 ตารางขอมลท 2 แสดงจานวนแรงงานนอกระบบระหวางป 2552 – 2557 จาแนกตามอาชพ ตารางขอมลท 3 แสดงจานวนแรงงานนอกระบบจาแนกตามอายและภาค ตารางขอมลท 4 แสดงจานวนประชากรและการคาดการณประชากรวยแรงงาน ระหวางป 2558 – 2563 ตารางขอมลท 5 แสดงการประมาณการจาแนวนสมาชกกองทนการออมแหงชต และภาระงบประมาณ ทอาจเกดขน ระหวาป 2559 - 2563 ตารางขอมลท 6 แสดง Secenario ขนาดของกองทน กรณตางๆทสมาชกออมเงนตอปในจานวนทแตกตางกน ตารางขอมลท 7 แสดงจานวนสมาชกและจานวนเงนสะสมของกองทนการออมแหงชาต ป พ.ศ. 2558 ตารางขอมลท 8 แสดงขอมลดานเศรษฐกจทสาคญตอการลงทนของกองทนประเภทตางๆ ตารางขอมลท 9 แสดงขอมลประชากรจาแนกตามรายไดเฉลยน เสนความยากจน ระหวางป 2547 - 2557



1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญ

จากผลการสารวจของสานกงานสถตแหงชาตป 2557 พบวา แรงงานนอกระบบจานวน 22.14 ลานคน หรอเทากบรอยละ 56.71 ของกาลงแรงงานทงระบบ เปนแรงงานทยงขาดความมนคงทางดานรายได เนองจากแรงงานสวนใหญไมมเงนออมทเพยงพอสาหรบยามจาเปนและไมมหลกประกนรายไดเพอการชราภาพจากแหงใด นอกจากเบยยงชพผสงอาย ขอมลของสานกสถตทางทะเบยน กรมการปกครองระบวา โครงสรางประชากรไทยมแนวโนมเขาสวยสงอายเพมขน โดยประเทศไทยไดเขาสสงคมผสงอายตามขอกาหนดขององคการอนามยโลกในป 2553 โดยมแนวโนมจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณในป 2565 และมการประมาณการวาอก 30 ปขางหนาจานวนผสงอายในไทยจะเพมขนจากรอยละ 14 เปนรอยละ 30 ของจานวนประชากรทงหมด นอกจากน ขอมลประมาณการของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล พบวา อตราสวนการพงพงวยแรงงานของผสงอายจะเพมขนอยางมนยสาคญ นนคอ ในป 2548 เทากบ 14.4 และคาดการณวาในป 2578 จะเทากบ 41.4 กลาวคอประเทศไทยจะตองเผชญกบปญหาผลตภาพจากวยแรงงานจะลดลง ผสงอายทไมมการเกบออมจะมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชวต ตองพงพงรายไดจากบตรหลานและเบยยงชพผสงอาย ซงจะเปนภาระของสงคมและภาครฐทจะตองจดสรรงบประมาณดแลผสงอาย ในอนาคต

ดงนนเพอลดภาระคาใชจายของรฐบาลในระยะยาวทจะมจานวนผสงอายเพมสงขน รฐบาล จงตองมการสงเสรมการออมของแรงงานนอกระบบ โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 84 (4) ไดบญญตใหรฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายเศรษฐกจ คอจดใหมการออมเพอการดารงชพ ในยามชราแกประชาชนและเจาหนาทของรฐอยางทวถง กระทรวงการคลงจงไดเสนอจดทาพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ.2554 ภายใตการกากบดแลของกระทรวงการคลง ซงมผลบงคบใช ตงแตวนท 12 พฤษภาคม 2554 ทงนจะตองดาเนนการออกกฎหมายประกอบหลายฉบบ ซงในชวงเวลาดงกลาวไดม การเปลยนแปลงรฐบาล ทาใหกองทนการออมแหงชาตไมสามารถเปดรบสมครสมาชกไดตามระยะเวลา ทกาหนดไว รฐบาลในขณะนนไดประกาศกฎกระทรวงเพอใหแรงงานนอกระบบสามารถสมครสมาชกกองทนประกนสงคมตามมาตรา 40 กรณชราภาพเปนทางเลอกในการออมใหกบแรงงานนอกระบบ และเมอม การเปลยนแปลงรฐบาลอกครงจงไดมการจดทากฎหมายประกอบพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต เพอใหสามารถดาเนนการรบสมครสมาชกกองทนการออมแหงชาต โดยเรมรบสมครสมาชกกองทนการออมแหงชาตเมอวนท 20 สงหาคม 2558

จากการดาเนนการจดตงกองทนการออมแหงชาตโดยมวตถประสงคมงใหความสาคญในการวางระบบและสนบสนนใหมมาตรการสงเสรมการออมตงแตวยทางาน เพอใหไดรบบานาญเมอเกษยณอาย ดงนน จงเปนทนาสนใจศกษาวากองทนการออมแหงชาตมการบรหารงานอยางไร มปญหาอปสรรคอยางไร เพอเสนอแนะรปแบบการบรหาร เพอใหเกดความยงยน ลดภาระในการสนบสนนงบประมาณ และบรรลตามเจตนารมณ ของกฎหมาย



2

1.2 วตถประสงคของการศกษา 1.2.1 เพอศกษาความสาคญของกองทนแหลงทมาของเงนทนและสวสดการทผสงอายจะไดรบ

ตามสทธจากกองทนการออมแหงชาต 1.2.2 เพอศกษาความครอบคลม ความเสมอภาคของแรงงานนอกระบบในการเขาถงกองทน

การออมแหงชาต 1.2.3 เพอศกษาจานวนเงนในการออมและชวงอาย เ พอใหไดรบบานาญท เ พยงพอตอ

การดารงชวตในชวงวยสงอาย 1.2.4 เพอศกษาวธการบรหารกองทนการออมแหงชาต หลกการบรหารการลงทนประเภทตางๆ

และคาดการณภาระงบประมาณทรฐตองจดสรรใหกบกองทน และแนวทางในการลดการพงพงงบประมาณ จากภาครฐ 1.3 ขอบเขตของการศกษา

ขอบเขตดานเนอหา - ความสาคญของกองทนการออมแหงขาต - แหลงทมาของเงนทน - สวสดการทผสงอายจะไดรบตามสทธจากกองทนการออม - ความครอบคลมกลมเปาหมายในการเขาถงกองทนการออมแหงชาต - ความเสมอภาคของแรงงานนอกระบบในการเขาถงกองทนการออมแหงชาต - จานวนเงนในการออมและชวงอายเพอใหไดรบบานาญทเพยงพอตอการดารงชวตในชวงวยสงอาย - วธการบรหารกองทนการออมแหงขาต - หลกการและแนวทางการบรหารการลงทนของกองทนการออมแหงชาต - ความยงยนและความเสยงของกองทนการออมแหงชาต ขอบเขตดานระยะเวลา - ระยะเวลาในการศกษาขอมล เดอนกนยายน 2558 – มกราคม 2559 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.4.1 ทราบวธการบรหารกองทนการออมแหงชาต หลกการบรหารการลงทนประเภทตางๆ และวธการบรหารงบประมาณทรฐตองจดสรรใหกบกองทน 1.4.2 มแนวทางในการบรหารกองทนการออมแหงชาตทจะทาใหมการใชจายงบประมาณไดอยางมประสทธภาพ 1.4.3 มขอเสนอแนะในการบรหารกองทนการออมแหงชาตเพอลดภาระงบประมาณในอนาคต 1.4.4 มขอมลเพอใหสมาชกรฐสภาและบคคลทสนใจศกษาขอมลการดาเนนงาน ความเสยงทอาจเกดขนและขอเสนอแนะในการบรหารกองทนการออมแหงชาต



3

1.5 วธด าเนนการศกษา การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ โดยใชวธเกบรวบรวมเอกสาร (Documentary

Research) โดยคนควา และรวบรวมขอมลจากเอกสาร บทความ อนเตอรเนต กฎหมายทเกยวของ รายงานประจาป และงานวจยทเกยวของ 1.6 ประเดนในการศกษา 1.6.1 ความสาคญของกองทนการออมแหงขาต 1.6.2 แหลงทมาของเงนทน 1.6.3 สวสดการทผสงอายจะไดรบตามสทธจากกองทนการออม 1.6.3 ความครอบคลมกลมเปาหมายในการเขาถงกองทนการออมแหงชาต 1.6.4 ความเสมอภาคของแรงงานนอกระบบในการเขาถงกองทนการออมแหงชาต 1.6.5 จานวนเงนในการออมและชวงอายเพอใหไดรบบานาญทเพยงพอตอการดารงชวตในชวงวยสงอาย 1.6.6 วธการบรหารกองทนการออมแหงขาต 1.6.7 หลกการและแนวทางการบรหารการลงทนของกองทนการออมแหงชาต 1.6.8 ความยงยนและความเสยงของกองทนการออมแหงชาต 1.7 วธการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล

- การวเคราะหขอมลจากเอกสารโดยการคนควาและรวบรวมจากเอกสาร บทความ อนเตอรเนต กฎหมายตางๆ ตาราวชาการ รายงานประจาป วทยานพนธ และงานวจยทเกยวของเพอรวบรวมเปนกรอบความคดในการวเคราะหขอมล 1.8 ค าส าคญ - แรงงานนอกระบบ หมายถง ผมงานทาทไมไดรบความคมครอง หรอไมมหลกประกนทางสงคม จากการทางาน (สานกงานสถตแหงชาต, 2557) - ผสงอาย หมายถง บคคลซงมอายเกน 60 ปบรบรณขนไปและมสญชาตไทย (พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546) - อตราสวนพงพง (Dependency ratio) หมายถง อตราสวนระหวางประชากรเดกและประชากรสงอายตอประชากรวยทางาน ในการคานวณประชากรสงอาย คอ อาย 60 ปขนไป และวยทางาน คอ อายระหวาง 15-59 ป (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. ม.ป.ป.) - เสนความยากจน (Poverty line) หมายถง เครองมอสาหรบใชวดภาวะความยากจน โดยคานวณจากตนทนหรอคาใชจายของปจเจกบคคลในการไดมาซงอาหารและสนคาบรการทจาเปนพนฐาน ในการดารงชวต จานวนคนจน หมายถงจานวนประชากรทมรายจายเพอการบรโภคตากวาเสนความยากจน โดยสดสวนคนจน คานวณจากจานวนประชากรทมรายจายเพอการบรโภคตากวาเสนความยากจน หารดวย จานวนประชากรทงหมด คณดวย 100 (Charting Thailand. ม.ป.ป.)



4

บทท 2 ทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของ

ทฤษฎและแนวคดทเกยวของ 2.1 แนวคดเกยวกบการออม

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2525 ใหนยามไววา การออม คอ การประหยด การเกบหอมรอมรบ การถนอม การสงวน สงทจะประหยดหรอเกบหอมรอมรบ ไดแก ทรพยสนเงนทอง ดงนน การออม หมายถงการใชทรพยสนเงนทองทงหลายอยางระมดระวง อยางไมประมาท อยางมเหตผล ทรพยสน เงนทองเปนปจจยในการดารงชพ ตองรจกเกบรจกใช การออมจะเกดขนไดกเพราะประชาชนไดรบการศกษาเรยนร มผแนะนาสงสอนใหเหนความสาคญและเหนประโยชนจากการออม ดงนน การออมจงหมายถง สวนตาง ทเกดจากรายไดและรายจายทเกดขนในชวงระยะเวลาหนงแลวนามาเกบสะสมไวสาหรบใชงานในอนาคต การออมเปนพฤตกรรมทสาคญทงในระดบประเทศและในระดบบคคล โดยเฉพาะอยางยงสาหรบผสงอาย เพราะการออมทาใหผสงอายมคณภาพชวตทดไดหลงจากเกษยณอายจากการทางาน ทา ให มความมนคงในการดารงชวตอยางมศกดศรในสงคมได ทาใหมเงนใชยามฉกเฉนและมสขภาพจตทด ไมเดอดรอนหลงจากทรายไดลดนอยลงไปหลงเกษยณ ทาใหไมตองพงพาเงนคาใชจายจากผอน ประโยชนการออมในระดบประเทศ คอ การออมจะชวยแบงเบาภาระรฐบาลในการดแลชวยเหลอผสงอาย โดยเฉพาะประเทศไทยทมการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรไปสการเปนสงคมผสงอายอยางรวดเรว นอกจากน การออม ยงสงผลดตอระบบเศรษฐกจของประเทศ โดยอาศยการสรางพฤตกรรมการออมใหเกดได จงเปนการเรยนรหลกการและหลกปฏบตโดยฝกฝนตนเองใหรจกเกบออมและสรางหลกประกนความมนคงในการดารงชวต 2.2 ทฤษฎทเกยวของกบการออม

ในการทบทวนวรรณกรรมในสวนทเกยวของกบทฤษฎการออมนน จะประกอบดวยทฤษฎ ทเกยวของกบการออม และ ตวแปรอนๆทกาหนดการออม การออมคอสวนตางระหวางรายไดและคาใชจาย ในการอปโภคบรโภค ดงนน ในการศกษาทฤษฎและตวแปรทเกยวกบการออมจงใชแนวคดทฤษฎการบรโภคเปนหลกโดยทฤษฎการบรโภคทสาคญมดงน คอ (สวฒนา ศรภรมยและคณะ, 2552 น.15-18)

2.2.1 สมมตฐานรายไดสมบรณ (Absolute Income Hypothesis) ของเคนสเปนสมมตฐาน ทอธบายถงความสมพนธเบองตนระหวางรายได (Income) กบการบรโภค โดยความสมพนธดงกลาวเปนความสมพนธในเชงบวก กลาวคอ เมอรายไดเพมขนการบรโภคจะเพมขนดวย แตการบรโภคจะเพมขน ไมเทากบการเพมขนของรายได ดงนน จงมผลทาใหสวนแตกตางระหวางรายไดกบการบรโภคจะยงมากขน หรอการออม และความโนมเอยงในการออมเฉลยเพมขน

2.2.2 สมมตฐานวฎจกรชวต (Life-Cycle Hypothesis) เปนสมมตฐานตามแนวคดของ Albert Ando and Franco Modigliani ทมแนวคดในเรองรายไดตลอดชพวา โดยทวไปบคคลมรายไดคอนขางตา เมอเรมตนชวต และเมอถงวยกลางคน ผลตภาพทแตละคนกระทาไดจะคอยๆสงขน ทาใหรายไดในชวงนสงขน และรายไดจะลดตาลงอกเมอบคคลยางเขาสวยเกษยณอายหรอวยชรา เนองจากความสามารถในการผลตลดลง ในขณะทการบรโภคของบคคลคอนขางคงท ดงนน ในชวงเรมตนของชวต บคคลจะมการออมตดลบ



5

แตเมอถงวยกลางคนรายไดสงขน จงมการออมเพอจายหนสนคนและไวใชในยามสงอาย ซงบคคลสงอายม การออมตดลบอกครงหนง

2.2.3 สมมตฐานรายไดเปรยบเทยบ (Relative Income Hypothesis) เปนแนวคดของ Jame S.Duesenberry ซงการวเคราะหของเขามพนฐานอยบนสมมตฐาน 2 ประการ ดงน

1) ผบรโภคจะไมผกพนมากนกกบระดบการบรโภคทสมบรณ (Absolute Level of Consumption) แตจะผกพนอยกบบรโภคเมอเปรยบเทยบกบการบรโภคของประชาชนคนอนๆ แสดงวา อตราสวนการบรโภคตอรายไดของบคคลของบคคลจะขนอยกบฐานะของบคคลนนในชนกระจายรายได จากขอสมมตดงกลาวนาไปสขอสรปวา คาความโนมเอยงในการบรโภคเฉลยจะขนอยกบสถานะของบคคลในชน ของการกระจายรายไดในสงคม กลาวคอบคคลทมรายไดตากวารายไดเฉลยของสงคม บคคลเหลาน จะพยายามรกษาการบรโภคใหเทาเทยมกบการบรโภคของสงคม ในทางตรงกนขาม บคคลทมรายไดสงกวารายไดเฉลยของสงคม บคคลเหลานมระดบการบรโภคเปนไปตามมาตรฐานของสงคมเชนเดยวกน

2) การบรโภคปจจบนมไดขนอยกบระดบรายไดสมบรณและรายไดเปรยบเทยบเทานน หากแตยงขนอยกบระดบการบรโภคทไดรบมาในระยะกอนดวย กลาวคอ ผบรโภคจะมระดบการบรโภค ตามแนวโนมการบรโภคในอดต บคคลเหลานจะพยายามยกระดบมาตรฐานการครองชพของตนเองใหสงข น ในขณะทบคคลทมรายไดในปจจบนตาลงเมอเทยบกบรายไดในอดต บคคลเหลานนจะพยายามรกษามาตรฐาน การครองชพตนเองใหเทาเดม 2.2.4 ตวแปรทกาหนดการออม

1) อตราการเตบโตของรายได เมอประเทศมการขยายตวทางเศรษฐกจในระดบสงสงผล ใหภาคธรกจมการขยายการผลตและจางคนงานเพม สงผลใหประชาชนมรายไดเพมขน การบรโภคกจะเพมขน แตการบรโภคจะเพมขนนอยกวาการเพมขนของรายได ทาใหการออมเฉลยเพมขน

2) อตราการพงพง (Dependency Ratio) เนองจากประชากรในวยทางานมความโนมเอยง ทจะออมสงกวากลมอนๆ หากประเทศมสดสวนของประชากรวยทางานสงขน จะมผลทาใหอตราการออม ของครวเรอนโดยรวมสงขน แตถาประเทศใดมสดสวนของประชากรในวยพงพงทสง การเพมขนของอตรา การพงพาจะทาใหอตราการออมภาคครวเรอนลดลง

3) อตราดอกเบยเงนฝากประจา ทฤษฎของ Friedman มองวาเงนเปรยบเสมอนสนทรพยอยางหนง การออมเงนจงกลาวไดวาเปนการสะสมสนทรพย ดงนนจงขนอยกบอตราดอกเบย ซ งกคอผลตอบแทนจากการออมเงน ดงนนอตราดอกเบยจงนาจะสงผลกระทบในทางบวกตอการออม กลาวคอ สรางแรงจงใจใหกบประชาชนในการออมเพมขน

4) อตราเงนเฟอ สามารถสงผลกระทบตอการออมภาคครวเรอน คอ การทราคาสนคาเพมสง นาไปสการลดลงในมลคาปจจบนทแทจรงของสนทรพยทางการเงนของครวเรอน และอาจสงเสรมใหครวเรอนมการออมเพมขนเพอตอบสนองตอความตองการความสมดลระหวางรายไดในปจจบนกบรายไดทคาดวาจะไดรบในอนาคต หรอเพอรกษาระดบของราคาสนคาเปนการเพมขนอยางถาวร ประชาชนจะเพม การบรโภคในปจจบนใหมากขน เพราะคาดวาราคาสนคาในอนาคตจะสงขน สงผลทาใหการออมลดลง

ตามแนวคดทฤษฎน โครงสรางอายประชากรเปนตวกาหนดทสาคญอยางหนงของพฤตกรรมการออม อยางไรกตาม การทประชากรในวยแรงงานมแนวโนมลดลงตามโครงสรางประชากร และการมระบบการออม เพอเกษยณอายทยงคงใชวธกระจายรายไดแบบขามวย โดยนาเงนสมทบทไดจากแรงงานในปจจบนมาจาย



6

เปนสวสดการของผสงอายมากขน ซงการออมในสวนนอาจไมเพยงพอเมอพจารณาจากอตราการพงพงทคาดวา จะสงขนในอนาคต ดงนนหากผสงอายตองการดารงสภาพความเปนอยใหเหมอนหรอใกลเคยงกบเมอชวง ยงทางาน การออมเพอเกษยณอายและการออมหลงเกษยณจงมความสาคญอยางมากเพอทจะไดดารงชวตไดอยางเหมาะสมตามอตภาพ 2.3 ระบบการออมเพอเกษยณอาย

ระบบการออมเพอการเกษยณตามหลกสากล ธนาคารโลก (World Bank) ไดนาเสนอแนวคดเกยวกบระบบการออมเพอเกษยณอายหรอระบบบาเหนจบานาญ เพอทาใหเกดความมนคงทางสงคมของประเทศ ทเรยกวา “สามเสาหลกของระบบเงนออมเพอวยเกษยณ” (Three Pillars หรอ The Multi Pillar of Old Age Security) โดยยดหลกการสรางระบบบานาญสมดลและสามารถรองรบภาระในอนาคตทจะตองเลยงด ผเกษยณอายไดในระดบทเหมาะสมและไมเพมภาระภาษใหกบประชาชนของประเทศ ขณะเดยวกนชวยสรางรายไดของประเทศโดยใชเงนออมของคนในประเทศเปนตวขบเคลอนการขยายตวทางเศรษฐกจและการลงทน (กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ, ม.ป.ป.)

แผนภาพท 1 แสดงระบบการออมเพอการเกษยณตามหลกสากลของธนาคารโลก

เสาหลกตนท 1 (Pillar 1) : เปนระบบบานาญภาคบงคบทรฐบาลของแตละประเทศจดใหแกประชาชน เรยกวา Pay-as-you-go (PAYG) ซงจะกาหนดผลประโยชนทจะจายใหแกสมาชกแนนอน (Defined Benefit) จนกระทงเสยชวต โดยจายจากเงนภาษทเกบจากประชาชนมาจดสรรเปนงบประมาณ เพอสรางหลกประกนเพอการชราภาพขนพนฐานของประเทศ ซงกาหนดผลประโยชนขนตาของรายไดใหเพยงพอแกการยงชพทควรจะตองไมตากวาเสนความยากจน (Poverty Line)

เสาหลกตนท 2 (Pillar 2) : เปนระบบเงนออมภาคบงคบ (Mandatory System) ทรฐบาลบงคบใหประชาชนออมขณะทางาน อาจบรหารโดยเอกชนหรอหนวยงานอสระของรฐ มเงนกองทนและ มการสงเงนสะสมของสมาชก และมการสมทบจากนายจางเขากองทนในบญชของสมาชกแตละคน (Individual Account) สวนใหญจะกาหนดใหมการนาสงเงนสะสมเขากองทนในอตราทแนนอน (Defined Contribution) ซงมวตถประสงคทจะยกระดบรายไดของผเกษยณใหสงกวาเสนความยากจนเพอใหมรายได ทดขนตามมาตรฐานการดารงชวตอยางปกต



7

เสาหลกตนท 3 (Pillar 3) : เปนระบบการออมภาคสมครใจ (Voluntary System) และรฐบาล ใหการสงเสรม ซงมการบรหารโดยภาคเอกชน มเงนกองทนและมการสงเงนสะสมของสมาชกในจานวน ทแนนอน (Defined Contribution) ในบางกรณอาจมเงนสมทบจากนายจางเขากองทนในบญชของแตละคน โดยมวตถประสงคใหผออมมทางเลอกในการออมเงนไวใชในยามเกษยณมากขน มความเพยงพอของเงนออม ในการดารงชวตในอนาคต ในการเขาถงความสะดวกสบายและการดแลรกษาพยาบาลทสงกวามาตรฐาน การบรหารจดการเงนออมเพอการเกษยณ (Funding)

1. ระบบเงนบานาญทไมมการกนเงนสารอง (Pay-as-you-go หรอ Unfunded Scheme) เปนระบบบานาญทไมมการกนเงนสารองหรอไมไดจดตงเปนกองทน โดยนายจางหรอรฐจะนาเงนทหาได แตละป เชน รายไดจากภาษหรอเงนงบประมาณรายปมาจายผลประโยชนใหกบผทเกษยณในปนน ซงเปน การเกบเงนจากคนททางานอยสาหรบจายบานาญใหผทเกษยณไปแลว เชน เงนบานาญของขาราชการไทย ตามพระราชบญญตบาเหนจบานาญขาราชการ พ.ศ. 2494

2. ระบบเงนบานาญทมการเกบเงนสะสมไวสาหรบการจายผลตอบแทนใหกบสมาชกกองทน (Funded Scheme) เปนระบบทมการสะสมเงนสมทบเตมจานวน ซงเปนการสะสมเงนสารองใหมเพยงพอสาหรบจายประโยชนทดแทน หรอหนสนทงหมดในอนาคตตงแตเรมโครงการเกบเงนสมทบ/ภาษ เพอการจายคนใหแกผรบบานาญเมอเกษยณตามแผนการออมเพอการเกษยณแบบบญชรายบคคล เชน กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ (กบข.) กองทนสารองเลยงชพ เปนตน

3. ระบบเงนบานาญทมการเกบเงนสะสมจากสมาชกบางสวน (Partially Funded Scheme) เปนระบบการเงนแบบสะสมเงนเตมจานวน (Fully Funded) กบระบบเงนแบบไดมาจายไป (PAYG) โดยมการสะสมเงนสารองของกองทนตอเนองกนไปตลอดเวลาแบบสะสมเงนเตมจานวน แตไมจาเปนตองสะสมใหเพยงพอตอภาระการจายประโยชนทดแทน ทงนเพอมใหเปนภาระสาหรบสมาชกในระยะเรมตนโครงการ และเมอโครงการเตบโตไประยะหนงจงเพมเงนสะสมเปนชวงๆ และสมาเสมอเพอใหกองทนมเงนเพยงพอ ในการจายประโยชนทดแทน เชน กองทนประกนสงคมในสวนของการออมเพอการชราภาพ ซงนาเงนสะสมของสมาชกปจจบนมาจายใหกบผทเกษยณ เปนตน

รปแบบการออมเพอการเกษยณอายของไทย

การออมเพอเกษยณอายมความสาคญอยางมากตอประเทศไทยในปจจบน การออมเพอการชราภาพหรอเกษยณอายของประเทศไทยม 2 รปแบบ ไดแก 1) การออมภาคบงคบ หรอการออมทรฐบาลกาหนดใหมการออมดงกลาวเปนรปแบบพนฐาน การประกนความเสยงตอการดารงชวต ไดแก กองทนประกนสงคม และกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ 2) การออมแบบสมครใจ หรอการออมทรฐบาลสงเสรมใหเกดขนตามความสามารถและ ความสมครใจของประชาชน การออมดงกลาวมวตถประสงคเพอใหประชาชนมรายไดเพมขนจากการออมพนฐาน ไดแกการออมในกองทนสารองเลยงชพซงรฐบาลสงเสรมโดยผานทางมาตรการภาษ โดยเงนสมทบของนายจางและเงนสะสมลกจางสามารถนามาลดหยอนภาษได



8

2.4 แนวทางการบรหารกองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทย กองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทยมจานวนมาก ทงทเปนกองทนทมขนาดใหญและ

ขนาดเลก ซงสามารถจาแนกตามลกษณะของผออมได ดงน 2.4.1 กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (Government Pension Fund)

กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ (กบข.) จดตงในป พ.ศ. 2540 โดยพระราชบญญตกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ พ.ศ.2539 มวตถประสงคหลกคอเพอเปนหลกประกนการจายบาเหนจบานาญใหแกขาราชการเมอออกจากราชการ การบรหารกองทน กบข.จะใหความสาคญเรองความสมดลระหวางความปลอดภยของเงนตนกบผลตอบแทนการลงทนภายใตความเสยงทยอมรบไดโดยคานงถงการสรางผลตอบแทนทดใหกบสมาชกและพจารณาจดสทธประโยชนและบรการตางๆอยางเหมาะสม หลกปฏบตในการดแลเงนของสมาชก (Code of Fiduciary Conduct) 1) กรรมการ อนกรรมการ เลขาธการ ทปรกษาบรษทจดการกองทน ผทไดรบการวาจาง จาก กบข. และพนกงาน กบข. ตองปฏบตตามพระราชบญญต กฎกระทรวง กฎหมายอนๆทเกยวของ อยางเครงครด 2) คณะกรรมการและอนกรรมการจะตองไมอนมตการลงทนทไมสอดคลองกบนโยบาย การลงทน ทงน หากมเหตผลอนสมควร เลขาธการ ทปรกษา หรอผจดการกองทนอาจเสนอขอคดเหน หรอขอเสนอแนะอยางเปนลายลกษณอกษรใหคณะกรรมการพจารณา 3) คณะกรรมการมอบอานาจในการตดสนใจลงทนใหคณะอนกรรมการจดการลงทน เลขาธการ บรษทจดการกองทน โดยทาเปนลายลกษณอกษร ทงนตองกาหนดขอบเขตอานาจและความรบผดชอบไวอยางชดเจน แผนการออมและการลงทนของสมาชก 1. แผนการออม กบข.ไดแกไขกฎหมายเพอเปดโอกาสใหสมาชกเลอกทจะออมเงนสะสม เพมกวาอตราขนตาทกฎหมายกาหนด คอ สมาชกอาจออมเพมจากรอยละ 3 ในปจจบนไดสงสดถงรอยละ 15 แตรฐจายเงนสมทบใหเพยงอตราขนตาทกาหนดใหออมเทานนซงปจจบนคอรอยละ 3 2. แผนการลงทน กบข.จะจดรปแบบการลงทนในรปแบบตางๆทมความเสยงและผลตอบแทนแตกตางกน เพอใหสมาชกไดเลอกตามความตองการและความเหมาะสมภายใตระดบความเสยง ทสมาชกแตละคนสามารถรบได เปาหมายผลตอบแทนและกรอบความเสยง พระราชบญญต กบข.กาหนดใหกองทนดาเนนการลงทนตามหลกเกณฑทกาหนด ในกฎกระทรวงใหลงทนในหลกทรพยทมความมนคงสงไมตากวาร อยละ 60 ซงการลงทนสวนใหญเปน การลงทนในตราสารหน แตขณะเดยวกนตองคานงถงการขยายตวของเงนกองทน จงไดกาหนดเปาหมายอตราตอบแทนระยะยาวกอนหกคาใชจายเฉลยสาหรบสมาชกในอตราทสงกวาอตราเงนเฟอ และเปรยบเทยบเปาหมายอตราผลตอบแทนรายปกบอตราตวเทยบวดทเหมาะสม ในปจจบน กบข. ไดมการมอบหมายเงนกองทนในสดสวนไมตากวา 30% ของเงนกองทน ในประเทศสวนทลงทนในตราสารทนทเปน Public Market และสดสวนการลงทนในตราสารหนในประเทศ ไมเกน 30% เพอใหผจดการกองทนภายในประเทศบรหาร รวมทงไดขยายขอบเขตการวาจางโดยตรงไปยงผจดการกองทนตางประเทศดวย โดย กบข.จะมการทบทวนสดสวนเงนกองทนทมอบหมายใหผจดการกองทนภายนอก และในประเทศบรหารเปนระยะๆ โดยสานกงานฯจะนา เขาสกระบวนการกลนกรองของคณะอนกรรมการจดการลงทนและคณะกรรมการตามลาดบ



9

นอกเหนอจากการลงทนในตราสารหน ตราสารทนทงในและตางประเทศ กบข.ไดม การลงทนทางเลอก เชน การลงทนในหลกทรพยทไมไดจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย หรอหลกทรพย ทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยทอาจมมลคาเพมการลงทนสง รวมถง การลงทนในอสงหารมทรพย โครงสรางพนฐาน และสนคาโภคภณฑ ซงใหผลตอบแทนทตอสภาวะเงนเฟอ การวดผลตอบแทนการลงทนทใชในการตดตามผลการดาเนนงานของผจดการกองทนตองมความสอดคลองกบสนทรพยทลงทน เชน หากลงทนในกองทนตราสารทนของตลาดหลกทรพย แหงประเทศไทยกอาจเปรยบเทยบผลการลงทนกบดชนตลาดหลกทรพยวาทาไดดกวาตวเทยบวดหรอไมอยางไร ตวเทยบวดจงมความสาคญอยางมากตอการบรหารความเสยง และตองมวธการคดเลอกตวเทยบวด ทสะทอนถง Risk Profile ของเงนลงทนซงสอดคลองกบเปาหมายการลงทนทไดกาหนดไว เพอใหผจดการกองทนมการบรหารจดการกองทนแบบเชงรก (Active portfolio management) มากขน ผลตอบแทนเฉลยของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ ตงแตเรมดาเนนการเทากบ รอยละ 6.88 ซงสงกวาอตราเงนเฟอ และอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอนเฉลย (จากตารางท 1) ตารางท 1 แสดงผลตอบแทนทไดรบของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ

ระยะเวลา ผลตอบแทนเฉลย (รอยละ) อตราเงนเฟอ (รอยละ) อตราดอกเบย1 (รอยละ) 3 ป 6.35 1.86 2.29 5 ป 6.04 2.53 1.99 10 ป 5.27 2.85 2.11

ตงแตตงกองทน 6.88 2.79 3.04 ทมา : รายงานประจาป 2557 กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ ขอมล 31 ธ.ค.2557 ขอมลอตราดอกเบยเงนฝากประจา คานวณจากอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอนเฉลย 5 ธนาคารพาณชยไทย 2.4.2 กองทนประกนสงคม (Social Security Fund)

กองทนประกนสงคม (Social Security Fund) เปนระบบการออมเพอวยเกษยณแรก ของประเทศทจดตงขน ภายใตพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 โดยขอบเขตความคมครองสวนหนงครอบคลมกรณชราภาพ เปนการออมภาคบงคบแบบกาหนดวงเงนผลประโยชนทจะไดรบไวแนนอน (Defined Benefit) บรหารโดยสานกงานประกนสงคม (สปส.) โดยเรมใหความคมครองและเกบเงนสะสมจากผประกนตน ครงแรกในป พ.ศ. 2542 เงนบานาญชราภาพทผประกนตนไดรบจะไดรบการยกเวนภาษ และผประกนตน จะมสทธไดรบเงนบานาญชราภาพเตมจานวนตอเมออาย 55 ปบรบรณและเกษยณออกจากงานแลว รวมทงจะตองจายเงนสะสมแลวไมตากวา 180 เดอน ไมวาระยะเวลา 180 เดอน จะตดตอกนหรอไมกตาม เงนสะสม และ เงนสมทบ - ลกจางจายเขากองทนรอยละ 5 ของคาจางของผประกนตน - นายจางจายเขากองทนรอยละ 5 ของคาจางของผประกนตน - รฐบาลจายเขากองทนรอยละ 2.75 ของคาจางของผประกนตน



10

นโยบายการลงทนกองทนประกนสงคม การลงทนของกองทนประกนสงคมเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการประกนสงคมวาดวย

การจดหาผลประโยชนของกองทนประกนสงคม พ.ศ.2549 (กองทนประกนสงคม, ม.ป.ป.) ซงกาหนดใหสานกงานประกนสงคมมหนาทนาเงนกองทนไปจดสรรหาผลประโยชนโดยลงทนในหลกทรพยตางๆ ดงน 1. หลกทรพยทมความมนคงสงไมตากวารอยละ 60 ของเงนกองทน ไดแก ตวเงนคลง พนธบตรรฐบาล พนธบตรรฐวสาหกจทมกระทรวงการคลงคาประกน เงนฝากธนาคารทไดรบการคาประกน หนกเอกชนทไดรบการจดอนดบเครดต 2. ลงทนในหลกทรพยทมความเสยงไมเกนรอยละ 40 ของเงนกองทน ไดแก ตราสารหนอนๆ หนวยลงทน หนสามญ ผลการดาเนนงานของกองทนประกนสงคมในชวง 5 ปทผานมา พบวา รายไดสงกวาคาใชจาย แสดงใหเหนวาขนาดของกองทนเพมขนอยางตอเนอง สงผลดกบสมาชกของกองทนทมโอกาสจะไดรบบานาญตามทกาหนดไว (จากตารางท 2)

ตารางท 2 แสดงผลการด าเนนงานของกองทนประกนสงคม

หนวย : ลานบาท รายการ 2553 2554 2555 2556 2557

รายไดรวม 150,082 160,820 151,834 184,457 222,737 คาใชจายรวม 47,325 52,016 59,625 63,305 66,843 รายไดสงกวาคาใชจายสทธ

24,357 25,647 7,759 13,080 42,840

สนทรพย 827,304 945,102 1,059,216 1,170,202,232 1,344,297,236 ทน 310,554 340,635 372,975 373,745,119 428,320,287 ทมา : รายงานประจาปกองทนประกนสงคม ป 2553-2557

ในปพ.ศ.2555 สานกงานประกนสงคมไดขยายความคมครองไปยงแรงงานนอกระบบ กรณบานาญ โดยประกาศรบสมครใหออมโดยสมครใจ ซงใหสทธประโยชนสมาชกกองทนประกนสงคมมาตรา 40 ตามแตละทางเลอก (จากตารางท 3) อยางไรกตามเมอพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาตประกาศใชมผลทาใหผประกนตนตามมาตรา 40 ทางเลอกทเกยวของกบการรบบาเหนจหรอบานาญสนสภาพลง (ทางเลอกท 3-5) โดยผประกนตนฯ สามารถรบเงนคนทงจานวนหรอโอนเงนออมมายงกองทนการออมแหงชาตได ทงน สานกงานประกนสงคมไดกาหนดแนวทางในการปฏบตใหผประกนตนไว ดงน

ตารางท 3 แสดงสทธประโยชนทไดรบของผประกนตนตามมาตรา 40

ทางเลอก การจายเงนสมทบ สทธประโยชนทไดรบ สทธการสมคร กอช. ทางเลอกท 1 จายเงนสมทบ 100 บาท

ตอเดอน โดยจายสะสม 70 บาท รฐสมทบ 30 บาท

สทธประโยชนพนฐานคมครอง 3 กรณ คอ กรณประสบอนตราย/เจบปวย และเสยชวต

- มสทธสมครกอช.



11

ทางเลอก การจายเงนสมทบ สทธประโยชนทไดรบ สทธการสมคร กอช. ทางเลอกท 2 จายเงนสมทบ 150 บาท

ตอเดอน โดยจายสะสม 100 บาท รฐสมทบ 50 บาท

สทธประโยชนพนฐานคมครอง 4 กรณ คอ กรณประสบอนตราย/เจบปวย เสยชวตและชราภาพ(เงนบาเหนจ)

-ไมมสทธสมคร กอช. เนองจากไดรบเงนสมทบกรณชราภาพจากรฐ หากตองการสมคร กอช.ตองเปลยนเปนทางเลอกท 1 กอน

ทางเลอกท 3 จายเงนสมทบ 100 บาทตอเดอน โดยจายสะสม 70 บาท รฐสมทบ 30 บาท

สทธประโยชนพนฐานคมครอง 1กรณ คอ กรณชราภาพ(เงนบานาญ)

-สนสดการประกนตนโดยผลกฎหมาย โดยมทางเลอก คอ -ประสงคเปนสมาชก สานกงานประกนสงคมจะโอนขอมลและเงนมาท กอช. -ไมประสงคเปนสมาชก กอช. ขอรบเงนคน

ทางเลอกท 4 (ทางเลอกท 1+3)

จายเงนสมทบ 100 บาทตอเดอน โดยจายสะสม 70 บาท รฐสมทบ 30 บาท

สทธประโยชนพนฐานคมครอง 4 กรณ คอ กรณประสบอนตราย/เจบปวย เสยชวตและชราภาพ(เงนบานาญ)

-มสภาพเปนทางเลอกท 1 -ประสงคเปนสมาชก สานกงานประกนสงคมจะโอนขอมลและเงนมาท กอช. -ไมประสงคเปนสมาชก กอช. ขอรบเงนคน

ทางเลอกท 5 (ทางเลอกท 2+3)

จายเงนสมทบ 100 บาทตอเดอน โดยจายสะสม 70 บาท รฐสมทบ 30 บาท

สทธประโยชนพนฐานคมครอง 5 กรณ คอ กรณประสบอนตราย/เจบปวย เสยชวตและชราภาพ(เงนบาเหนจ) และชราภาพ(เงนบานาญ)

-ประสงคจะเปนสมาชกกอช. ตองแจงเปลยนเปนทางเลอกท 1 สานกงานประกนสงคมจะโอนขอมลมาท กอช. -ไมประสงคจะเปนสมาชก กอช. มสภาพเปนทางเลอกท 2 และรบเงนกรณบานาญคน ทงจานวน

ทมา : วารสารการเงนการคลง ปท 27 ฉบบท 85 หนา 21-22 2.4.3 กองทนส ารองเลยงชพ (Provident Fund)

กองทนสารองเลยงชพ จดตงตามพระราชบญญตกองทนสารองเลยงชพ พ.ศ.2530 และ ทแกไขเพมเตม โดยเปนกองทนทนายจางและลกจางรวมกนจดตงขน เงนของกองทนมาจากเงนทลกจางจาย สวนหนงเรยกวา "เงนสะสม" และ นายจางจายเงนเขาอกสวนหนงเรยกวา "เงนสมทบ"



12

การจดตงกองทนสารองเลยงชพนอกจากจะทาใหลกจางมการออมอยางตอเนอง มวนย และมนายจางชวยออมแลว ยงมการนาเงนไปบรหารใหเกดดอกผลงอกเงยโดยผบรหารโดยมออาชพทเรยกวา "บรษทจดการ" โดยดอกผลทเกดขนจะนามาเฉลยใหกบสมาชกกองทนทกคนตามสดสวนของเงนทแตละคนมอยในกองทน

เงนออมของสมาชกในกองทนสารองเลยงชพจะเตบโตจากเงนสะสมและเงนสมทบทตอง มการนาสงเขากองทนทกเดอน รวมทงผลประโยชนทเกดขนจากการลงทนของกองทน อยางไรกด กองทนจะไมมการจายดอกเบยหรอเงนปนผลใหสมาชก เนองจากจะสะสมยอดเงนทงหมดใหเปนกอนใหญ เพอเกบไวรอจายคนใหสมาชกทสนสดสมาชกภาพ กองทนจะไมใหสมาชกถอนเงนออกบางสวน เพราะม วตถประสงคใหสมาชกนาเงนไปใชหลงเกษยณ สมาชกกองทนมสทธไดรบเงนจากกองทนเมอความเปนสมาชกสนสดลง โดยจะไดรบสวนของเงนสะสมเตมจานวนทกกรณ พรอมทงผลประโยชนทเกดขนจากเงนสะสม สาหรบในสวนของเงนสมทบและผลประโยชนทเกดขนจากเงนสมทบ สมาชกจะไดรบตามเงอนไขทกาหนดไวในขอบงคบกองทน ประเภทนโยบายการลงทน โดยทวไป นโยบายการลงทนแบงออกเปนนโยบายทวไป 3 แบบ (non-specialised fund) และนโยบายพเศษ (specialised fund) ดงน 1) นโยบายการลงทนในตราสารแหงทน (Equity fund) เนนการลงทนเพอใหปรมาณเงนพอกพนมากขน ซงสวนใหญจะนาเงนไปลงทนในตราสารทนเฉลยแลวไมนอยกวารอยละ 65 ของมลคาทรพยสนสทธของกองทน (NAV) และเงนสวนทเหลออาจไปลงทนไวในเงนฝาก และตราสารหนดวยกได หรอนาเงนทงหมดไปลงทนในตราสารทนลวนๆ กได 2) นโยบายการลงทนในตราสารแหงหน (Fixed income fund) เนนการลงทนทใหรายไดประจาในรปของดอกเบย และใหความสาคญกบความมนคงของเงนตน แตจะไมใหความสาคญกบการขยายตวของเงนลงทน โดยจะเนนลงทนในเงนฝากและตราสารหนตางๆ เชน พนธบตรรฐบาล ตวเงนคลง บตรเงนฝากของธนาคาร ตวสญญาใชเงน ตวแลกเงน หนก เปนตน 3) นโยบายการลงทนแบบผสม (Mixed fund) 3.1 แบบกาหนดสดสวนการจดสรรเงนลงทนระหวางหนและตราสารหน มการกาหนดอตราสวนการลงทนในตราสารทนอยางชดเจน เชน ไมเกน 10% 20% หรอ 40% แตไมเกน 65% ของ NAV (หากลงทนในตราสารทนตงแต 65% ขนไปของ NAV จะถอเปนนโยบายตราสารแหงทน) 3.2 แบบไมกาหนดสดสวนการลงทน (free hand) รปแบบการลงทนจะถกกาหนดโดยบรษทจดการ ซงจะมการพจารณาตามความเหมาะสมของภาวะการลงทนในแตละชวงเวลา เชน บางช วงอาจลงทนในตราสารหนไดถง 100% แตเมอสถานการณเปลยนไป อาจเลอกลงทนในตราสารทน 100% กได 4) นโยบายการลงทนพเศษ (specialised fund) นโยบายการลงทนทมไดมงเนนลงทนในตราสารแหงทนหรอตราสารแหงหนเหมอนนโยบายการลงทนตามขอ 1 หรอ 2 แตมลกษณะเฉพาะทนอกเหนอจากนโยบายทวไป เชน ลงทนในตลาดเงน (money market fund) ลงทนในตราสารทมประกน (guaranteed fund) ลงทนในลกษณะคมครองเงนตน (capital protected fund) เปนตน



13

ประเภททรพยสนทลงทนได - เงนฝาก ตราสารทเทยบเทาเงนสด เชน สลากออมทรพยทวสน สลากออมสน เงนฝากธนาคารพาณชย ธนาคารทมกฎหมายเฉพาะจดตงขนหรอ สหกรณออมทรพย ชมนมสหกรณ ออมทรพย และเงนฝากในสถาบนการเงนตามกฎหมายวาดวยดอกเบยเงนใหกยมของสถาบนการเงนตามทสานกงานกาหนด เปนตน - ตราสารแหงหน ไดแก พนธบตร ตวเงนคลง บตรเงนฝาก ตวสญญาใชเงน ตวแลกเงน หนก ใบสาคญแสดงสทธทจะซอหนก - ตราสารแหงทน ไดแก หน ใบสาคญแสดงสทธทจะซอหน รวมถงหนสหกรณออมทรพย - ตราสารกงหนกงทน ไดแก หนกแปลงสภาพ - หนวยลงทน - ใบสาคญแสดงสทธอนพนธ - ธรกรรมการซอโดยมสญญาขายคน (Reverse Repo) - ธรกรรมการใหยมหลกทรพย - สญญาซอขายลวงหนา (derivatives) - ตราสารทมลกษณะสญญาซอขายลวงหนาแฝง (structured note)

ประเภทของนโยบายการลงทน อยางไรกตาม การมนโยบายการลงทนแบบเดยว อาจไมเหมาะสมกบสมาชกทกคน ทมลกษณะแตกตางกน จงมการผลกดนใหสมาชกสามารถเลอกนโยบายการลงทนเองไดตามความเหมาะสม หรอทเรยกกนวา employee's choice นนเอง ซงจะเปนประโยชนทงแกสมาชกและคณะกรรมการกองทน เดมกฎหมายมการวางเงอนไขนโยบายการลงทนของกองทนสารองเลยงชพ โดยกาหนดสดสวนของเงนลงทน สวนใหญใหไปลงทนในตราสารทางการเงนทมความมนคงสง ซงอาจเปนขอจากดและไมยดหยนตามลกษณะและความตองการทแทจรงของสมาชกกองทน เชน อาย การยอมรบในเรองความเสยงจากการลงทน และความตองการผลตอบแทนทตองการ เปนตน ในปจจบน กฎหมายเปดโอกาสใหลกจางแตละคนเขามา มบทบาทในการเลอกนโยบายการลงทนทเหมาะสมกบตนเองได (employee's choice) ซงเรยกวา "ลกจางเลอกลงทน" โดยลกจางสามารถเลอกนโยบายการลงทนทงดานความเส ยงและผลตอบแทนตามทตนเองตองการ ปจจยสาคญทมสวนกาหนดรายละเอยดดานนโยบายการลงทนของสมาชกกองทนทม ความหลากหลายมากกวาทกาหนดเปนเงอนไขการลงทนเพยงแบบเดยว ซงสามารถใชแผนภาพดานลางน พจารณาดความตองการลงทนทผนแปรไปตามธรรมชาตของบคคล (จากตารางท 4) ตารางท 4 แสดงรปแบบการลงทนทเหมาะสมแตละชวงอาย

ชวงอาย (ป) รปแบบการลงทนทเหมาะสม เหตผล วยหนมสาว

(ไมเกน 30 ป) เนนลงทนเชงรกในตราสารทน ซงมโอกาสไดรบอตราผลตอบแทนสงแมจะมความเสยงสง และแบงเงนบางสวนไปลงทนในตราสารหนทมความเสยงนอยกวา

มชวงเวลาในการออมนาน 30 - 40 ป จงสามารถลงทนแบบเสยงสงเพอใหไดอตราผลตอบแทนสงขน และหากเกนการขาดทน กมเวลาปรบเปลยนรปแบบการลงทนไดทน



14

ชวงอาย (ป) รปแบบการลงทนทเหมาะสม เหตผล วยกลางคน (30 - 50 ป)

เนนการลงทนแบบผสมเพอเปนการกระจายการลงทนในหลกทรพยหลายประเภท โดยลงทนทงในตราสารทนและตราสารหนในสดสวนใกลเคยงกน

มชวงเวลาการออมเพยง 10 - 30 ป จงควรแบงเงนลงทนเพอใหไดผลตอบแทนทแนนอนสวนหนง และลงทนเพอใหไดผลตอบแทนทสงขนอกสวนหนง

วยสงอาย (50 ปขนไป)

เนนลงทนในตราสารหน ซงมความเสยงนอย และลงทนสวนนอยในตราสารทนเพอหวงผลกาไรบาง

เปนวยใกลเกษยณ เหลอเวลาในการออมสน จงควรเนนลงทนเพอใหไดผลตอบแทนทสมาเสมอ

จะเหนไดวา "วย" มอทธพลไมนอยในการกาหนดระดบความทนทานตอความเสยงในการลงทนและระยะเวลาสาหรบการลงทน ซงทาใหพฤตกรรมในการเลอกนโยบายการลงทนของแตละบคคล มความแตกตางกน อยางไรกด การเปดโอกาสใหสมาชกกองทนสารองเลยงชพแตละรายไดมโอกาสเลอกนโยบายการลงทนทเหมาะสมกบตนเองนน มไดเปนการบงคบ หากแตเปนทางเลอกทกองทนอาจจะนาเขามาใช และสมาชกสามารถจะเลอกใชสทธในการเลอกนโยบายการลงทนไดตามความเหมาะสมของตนเอง หรอเลอกทจะลงทนในนโยบายการลงทนแบบทผานมาตอไปกได ทงน คณะกรรมการกองทนเองตองสอบ ความพรอมในดานตางๆ ทจะนาระบบ "ลกจางเลอกลงทน" มาใช โดยเฉพาะอยางยงความเขาใจของลกจาง ในนโยบายการลงทนแบบตางๆ เพอมใหเกดปญหาขนในภายหลง (สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, ม.ป.ป.) 2.4.4 กองทนรวมเพอการเลยงชพ (Retirement Mutual Fund: RMF) เปนกองทนรวมทเกดขนจากแนวคดทตองการสนบสนนวนยการออมในระยะยาวเพอ เปนคาใชจายในวยเกษยณเมอพนจากการทางานและไมมรายไดประจาแลว มนโยบายการลงทนทหลากหลาย เพอรองรบความเสยงทยอมรบไดตามชวงอายของผลงทนตงแตความเสยงตาถงความเสยงสง โดยไดสทธประโยชนในทางภาษหากเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนด 2.5 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 1. จากผลการศกษาปจจยกาหนดพฤตกรรมการออมของผมงานทาในประเทศไทย : การศกษาขอมลจากการสารวจในระดบจลภาค พบวา ปจจยทมผลตอการตดสนใจออมระยะยาวอยางสมครใจ ซงในทนหมายถงการซอประกนแบบสะสมทรพยและ/หรอกองทนรวม ประกอบดวย ระดบรายได ความสมาเสมอ ของกระแสรายได กลาวคอ ผมงานทาจะมแนวโนมเปนผทมเงนออมหากมระดบรายไดมากขนหรอมรายได อยางสมาเสมอ การกยมเงนจะสงผลในทศทางตรงกนขามกบการเลอกออม คอ ผม งานทาจะมแนวโนมเปน ผทไมออมเงนระยะยาวหากมการกยม ลกษณะนสยแบบมการวางแผนในการดารงชวต อายมสวนสาคญในการตดสนใจเพอการออมระยะยาว โดยผมงานทาทมอายมากขนจะมแนวโนมในการตดสนใจออมเงนระยะยาว แตเมอถงอายระดบหนงกจะมแนวโนมทจะไมออมเงนในระยะยาว (วรเวศม สวรรณระดา และ สมประวณ มนประเสรฐ, 2552 น.15) 2. จากผลการศกษาปจจยทกาหนดการออมของครวเรอนเกษตรกรในประเทศไทย พบวา ปจจยทสามารถอธบายการเปลยนแปลงการออมของภาคครวเรอนเกษตรกร ไดแก รายไดสทธครวเรอน อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน ขนาดการถอครองทดน สวนสดสวนการพงพงไมมความสมพนธกบ



15

การออมของครวเรอน ทงนรายไดสทธครวเรอนมความสมพนธสงทสด สาหรบผลการศกษาคาความโนมเอยงหนวยสดทายในการออมของครวเรอนเกษตรกร พบวา ครวเรอนทมร ายไดตามากจะมการออมตดลบ สวนครวเรอนทมรายไดสงจะมการออมทสง ในขณะทการใชจายเพอการอปโภคบรโภคของครวเรอนอยในระดบทใกลเคยงกน อยางไรกตามจากผลการศกษาไดเสนอแนะขอเสนอเชงนโยบาย เชน การยกระดบรายไดของเกษตรกรใหสงขน เนองจากครวเรอนทมระดบรายไดแตกตางกนจะมการออมแตกตางกนมาก (สภาพร คลายเกต, 2550 น.40) 3. แนวคดสวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) หรอการทางานสาธารณะ (Public Work) เปนทางเลอกใหมทางหนงทจะกาวไปสสงคมสวสดการของประเทศไทย เพอแกไขปญหาความยากจน การสรางงานในชนบท การลดความเลอมลาทางสงคม ความหมายและขอบเขตของโครงการระบบสวสดการสาหรบการทางานมความแตกตางกนไปตามบรบทของแตละประเทศ เชน สหรฐอเมรกา เปลยนรปแบบ การชวยเหลอในระบบสวสดการ (Welfare) มาสระบบการชวยเหลอแบบสวสดการจากการทางาน (Workfare) โดยกระตนใหแรงงานใชแรงงานแลกเงนชวยเหลอทจะไดรบจากรฐบาล ประเทศเยอรมน มวตถประสงคเพอตองการใหแรงงานกลบเขาสตลาดแรงงานจงมการฝกฝนทกษะแรงงานใหกบผวางงานเพอเตรยมความพรอมในการทางาน โดยกาหนดวาผทไดรบเงนชวยเหลอจะตองทางานแลกเปลยนหากรฐมงานเสนอให ประเทศอนเดยมลกษณะพเศษคอกาหนดกลมเปาหมายชดเจนวากลมครวเรอนยากจนในชนบท โดยรฐจะจางแรงงานเหลานเปนเวลา 100 วน (จากตารางท 5) ตารางท 5 แสดงการเปรยบเทยบระบบสวสดการ Workfare ของประเทศตางๆ

ประเดน สหรฐอเมรกา เดนมารก เยอรมน สงคโปร อนเดย จดประสงค ลดคาใชจายดานเงนชวยเหลอสวสดการ

ลดการพงพงสงคมของผวางงาน กระตนใหผวางงานกลบสตลาดแรงงาน

การรกษาแรงงานใหคงอยในตลาดแรงงาน

ลดปญหาความยากจนในชนบท

กลมเปาหมาย ผวางงาน/ผพงพงสวสดการรฐ

ผวางงานอายนอยและทกษะ ไมมาก

แรงงานทกษะนอยและอายมาก

คนยากจนในชนบท

การบรหาร รฐบาลกลางและรฐบาลทองถน

รวมศนยอานาจทรฐบาลกลาง

กระจายอานาจสทองถน

รวมศนยอานาจทรฐบาลกลาง

กระจายอานาจสทองถน

ประเภทงาน รฐบาลเปน ผวาจาง

สนบสนนภาคเอกชนรบผวางงานเขาบรรจทางาน

รฐบาลกลางเปนผสนบสนน

รฐบาลเปน ผวาจาง

ทมา : สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม สาหรบในประเทศไทย ควรใหความสาคญกบการสรางงานแกแรงงานนอกระบบซงไดรบคาจางตา

และไมแนนอนโดยจายคาจางแรงงานในระดบทใกลเคยงคาแรงขนตา ในพนทยากจน ซงอาจกาหนดคาจาง ตามจานวนชน หรอความสาเรจของงาน หรอคาจางอาจอยในรปของเงนหรอสงของ แนวคดนไมใชมาตรการสงเคราะหคนยากไร แตเปนมาตรการท เชอมโยงมาตรการชวยเหลอดานสงคมอนๆ โดยผท ไดรบ ความชวยเหลอจากรฐบาลจะตองแลกเปลยนเงนชวยเหลอดวยการทางานบางประเภท ซงจะชวยลดทศนคต



16

การพงพงจากรฐ และสรางคานยมการพงตนเอง ซงจะทาใหรฐสามารถดาเนนการโดยใชงบประมาณตากวารฐสวสดการ (สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม, 2553) จากทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของขางตน สามารถสรปประเดนตางๆไดดงน 1. จากทฤษฎเกยวกบการออม พบวา 1.1 เมอรายไดเพมมากขน มแนวโนมในการออมเฉลยเพมมากขน 1.2 การบรโภคจะมแนวโนมคงท รายไดในแตะละชวงวยจะแตกตางกน เมอวยเรมทางานรายไดจะตา การออมจะตา เมอทางานสกระยะวยกลางคนจะมรายไดมากขน มแนวโนมจะมการออมมากขน และเมอเกษยณอายจะไมมรายได การออมจะตดลบ 1.3 อตราการบรโภคของแตละบคคลอาจขนอยกบฐานะบคคลในชนกระจายรายได และ เมอไดรบรายไดตาลง บคคลผนนมแนวโนมทจะรกษาระดบการบรโภคเทาทเคยบรโภค จงทาใหอตราการออมตาได 2. ตวแปรสาคญทกาหนดการออม ไดแก อตราการเตบโตของรายได อตราการพงพงของบคคล ในครอบครว ดอกเบยเงนฝากประจา อตราเงนเฟอ และพฤตกรรมการออมเงนแตละบคคล 3. ระบบการออมเพอการเกษยณ ตามหลกสากลในเสาหลกท 1 กาหนดรายไดขนตาทเพยงพอ ตอการดารงชพควรจะตองไมตากวาเสนคาความยากจน (Poverty Line) 4. แนวทางตางๆในการการบรหารกองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทย เชน จานวนเงนออมแตละบคคล นโยบายการลงทน ผลการดาเนนงานทผานมา เปนตน 5. สวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) เปนแนวคดการสรางงานใหกบแรงงานนอกระบบ ซงไดรบคาจางแรงงานตาและไมแนนอน โดยแนวคดนจะลดทศนคตการพงพงจากรฐ สรางคานยม การพงตนเอง โดยรฐจะลดเงนชวยเหลอสวสดการตางๆลง และเนนใหคนมสวนรวมในการทางานแลกเปลยนมากขน นาไปสการใชงบประมาณทตากวารฐสวสดการ

จากการทบทวนวรรณกรรมขางตน สามารถประมวลทฤษฎและแนวคดต างๆทเปนประโยชน เพอการวเคราะหและใหขอเสนอแนะการบรหารกองทนการออมแหงชาตใหเปนไปตามเจตนารมณทกาหนดไว



17

บทท 3 กองทนการออมแหงชาต

3.1 ความเปนมา จากแนวคด “ระบบการออมหลายเสาหลก (Multi-Pillar System)” ของธนาคารโลก (“World Bank) กลาววาระบบการออมเพอการชราภาพจะครอบคลมประชาชนวยแรงงานทกกลมอาชพ โดยมทงระบบ การออมแบบบงคบเพอใหเปนการออมเพอการเกษยณขนพนฐาน และแบบสมครใจเพอใหประชาชนม การออมเพมเตมซงจะทาใหผออมมความมนคงทางรายไดมากขนในขณะทพนวยทางาน จากการศกษาของกระทรวงการคลง พบวา การออมเพอการชราภาพของประเทศไทยยงไมครอบคลมผทอยในวยทางานทกกลม กลาวคอ แรงงานนอกระบบหรอผประกอบวชาชพอสระซงเปนแรงงานกลมใหญยงไมมชองทางการออมเพอการเกษยณทเหมาะสมและมความเสยงทจะตกสภาวะยากจนในวยชรา ซงทผานมารฐบาลไดใชงบประมาณเปนจานวนมากในการดแลใหผสงอายทอยในภาวะยากจนมคณภาพชวตทดในระดบพนฐาน นอกจากนเมอพจารณาเกณฑทสหประชาชาตกาหนดวาสงคมผสงอายจะมจานวนประชาการผสงอายมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงประเทศ จากขอมลโครงสรางประชากรของประเทศไทย พบวาประเทศไทยเรมเขาสภาวะผสงอายตงแตป 2553 โดยมผสงอายเทากบรอยละ 12.9 และจะเขาสการเปนสงคมผสงอายโดยสมบรณ ในป 2565 จากเหตผลความจาเปนดงกลาว กระทรวงการคลงจงไดเสนอใหมกฎหมายจดตง “กองทน การออมแหงชาต” เพอเปนชองทางในการออมเงนสาหรบการเกษยณของแรงงานนอกระบบ โดยพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ.2554 มผลบงคบใชตงแตวนท 12 พฤษภาคม 2554 มวตถประสงคเพอสงเสรมการออมทรพยของสมาชกและเปนหลกประกนการจายเงนบานาญใหแกสมาชก แมวาจะมการประกาศใชตงแตป พ.ศ.2554 แตยงไมมการออกกฎกระทรวงเพอกาหนดหลกเกณฑ ในการดาเนนงานของกองทน เนองจากเหตผลทางการเมองกองทนการออมแหงชาตจงไมสามารถเปดรบสมครสมาชกได และสานกงานประกนสงคมไดขยายความคมครองกรณบานาญสาหรบแรงงานนอกระบบซงมลกษณะคลายกบกองทนการออมแหงชาตเมอ 9 ธนวาคม 2556 เปนตนมา จนกระทงในป พ.ศ.2557 มการเปลยนแปลงทางการเมอง และรฐบาลชดปจจบนมนโยบายใหกองทนการออมแหงชาตดาเนนการตอไปโดยคณะรฐมนตรมมตเหนชอบรางกฏหมายตางๆทเกยวของ รวมถงยบเลกความคมครองประกนสงคมกรณบานาญสาหรบแรงงานนอกระบบ เพอใหบทบาทการดแลการออมของแรงงานอกระบบของกองทนการออมแหงชาตและสานกงานประกนสงคมไมเกดความซาซอนกน โดยกาหนดใหกองทนการออมแหงชาตรบโอนผประกนตนจากกองทนประกนสงคมในกรณดงกลาวมาเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตตามความสมครใจดวย ทงน กองทนการออมแหงชาตไดเปดรบสมาชกตงแตวนท 20 สงหาคม 2558 โดยมวตถประสงคใหแรงงานนอกระบบมโอกาสไดรบความคมครองหลกประกนรายไดในรปบานาญตงแตอาย 60 ปไปจนตลอดชวต



18

3.2 หลกเกณฑในการออมเงนกบกองทนการออมแหงชาต 3.2.1 คณสมบตของผมสทธเปนสมาชก

1) สญชาตไทย 2) อาย 15 – 60 ปบรบรณ 3) ไมเปนสมาชกกองทนอนทไดรบเงนสมทบกรณชราภาพจากรฐหรอนายจาง กลาวคอ ไมเปนผประกนตนของกองทนประกนสงคมทสงเงนเพอไดรบบาเหนจหรอบานาญ ไมเปนสมาชกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ (กบข.) กองทนบาเหนจบานาญขาราชการกรง เทพมหานคร กองทนบาเหนจบานาญขาราชการสวนทองถน กองทนสารองเลยงชพ หรอ กองทนสงเคราะหตามกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน เปนตน 4) ไมไดอยระหวางการทางานเปนขาราชการทไดรบบาเหนจหรอบานาญหลงเกษยณ จากรฐบาล ซงหมายถงขาราชการในปจจบนทไมได เปนสมาชกของ กบข. แตจะไดรบบาเหนจ หรอบานาญหลงเกษยณ จะไมมสทธเปนสมาชก กอช. (ขาราชการเกษยณทไดรบบาเหนจหรอบานาญ หากอายไมเกน 60 ป มสทธเปนสมาชก กอช.) 5) ไมไดอยระหวางการทางานทไดรบบาเหนจหรอบานาญหลงเกษยณจากนายจาง ซงหมายถงพนกงานหรอลกจางของหนวยงานทถงแมจะไมไดเปนสมาชกของกองทนเพอการชราภาพ ดงทกลาวขางตน แตหนวยงานหรอนายจางจะจายบาเหนจหรอบานาญใหเมอพนกงานหรอลกจางเกษยณหรอสนสดสญญาจาง หนวยงานในทน ไดแก การทาเรอแหงประเทศไทย การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย การไฟฟาสวนภมภาค การรถไฟแหงประเทศไทย ธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคารออมสน บรษท การบนไทย จากด (มหาชน) และบรษท ปตท.จากด (มหาชน) เปนตน ซงพนกงานหรอลกจางของหนวยงานดงกลาว จะไมมสทธเปนสมาชก กอช.

อยางไรกด ไดมการเสนอรางพระราชบญญตใหสทธแกผสมครเปนสมาชกองทนการออมแหงชาตบางกรณ และการโอนเงนจากกองทนประกนสงคมในกรณชราภาพไปยงกองทนการออมแหงชาต พ.ศ.2558 ซงใหผสมครสมาชก กอช.ทอายตงแต 50 ปขนไป และสมครภายใน 1 ปนบแตวนทพระราชบญญต มผลใชบงคบ มสทธเปนสมาชกตอไปไดอก 10 ปนบแตวนทเปนสมาชก ซงรวมถงผสมครทเปนสมาชกกอน ทพระราชบญญตจะมผลใชบงคบดวย (ขาราชการบานาญทอายเกน 60 ปจะไดสทธดงกลาวนเชนกน) เพอเปดโอกาสใหผสนใจทอายเกน 60 ปไปแลวในขณะท กอช.เรมเปดรบสมาชก จะไดมสทธออมเงนกบ กอช.และใหผทอายเกน 50ปขนไปในชวงแรกทกองทนเปด จะไดมเวลาออมเปนระยะเวลาหนงเพอจะไดมสทธรบบานาญ จากกองทน นอกจากน ให กอช.รบโอนผประกนตนและเงนของผประกนตนและเงนของผประกนตนตามมาตรา 40 ของกฎหมายวาดวยประกนสงคม กรณบานาญชราภาพทแสดงความจานงโอนเปนสมาชก กอช.ดวย.



19

3.2.2 การสมครสมาชกและการสงเงนสมทบ เงนกองทนจะมาจาก 2 ฝาย คอ จากสมาชกสงเงนสะสม และรฐบาลสงเงนสมทบเขากองทน - การสงเงนสะสมจากประชาชน (การสงเงนออมเขากองทน) สมาชกตองสงเงนสะสมเขากองทนไมตากวาครงละ 50 บาท แตเมอรวมกนแลวใน 1 ปปฏทน (ตงแตเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม) และตองไมเกน 13,200 บาท โดยทสมาชกไมจาเปนตองสงเงนสะสมทกเดอน

- การสงเงนสมทบจากรฐบาล รฐบาลจะจายเงนสมทบใหภายในสนเดอนถดไป โดยเงนสมทบทจายจะเปนสดสวนของ

เงนสะสมแตละงวดนน โดยสมพนธกบอายของสมาชกในขณะทสงเงนสมทบนน ทงนการกาหนดเพดานการสมทบเงนสงสดในแตละปไวดวย เพอไมใหเปนภาระทางการคลงของประเทศมากเกนไป (จากตารางท 6) ดงน

ตารางท 6 แสดงเงนสมทบและเพดานเงนสมทบจากรฐบาลตามชวงอาย

อายของสมาชกขณะสงเงนสมทบ (ป)

เงนสมทบทรฐบาลจายให เพดานเงนสมทบจากรฐบาล (กาหนดโดยกฎกระทรวง)

ตงแต 15 แตไมเกน 30 ป 50% ของเงนสะสม ไมเกน 600 บาทตอป มากกวา 30 ป แตไมเกน 50 ป 80% ของเงนสะสม ไมเกน 960 บาทตอป มากกวา 50 ปขนไป 100% ของเงนสะสม ไมเกน 1,200 บาทตอป หมายเหต สรปจากกฎกระทรวงกาหนดอตราการจายเงนสะสมและเงนสมทบ พ.ศ.2558 3.2.3 การสมครสมาชก ผสนใจสมครเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตจะตองนาบตรประจาตวประชาชนมาสมครทสาขาของธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) หรอ ธนาคาร กรงไทย จากด (มหาชน) สาหรบการสงเงนสะสมในครงตอๆไปสามารถสะสมผาน 3 ธนาคารดงกลาวขางตน สมาชกจะไมตองเสยคาธรรมเนยมใดๆ 3.3 ประโยชนตางๆของสมาชกกองทนการออมแหงชาต 3.3.1 ประโยชนทสมาชกกองทนการออมแหงชาตจะไดรบ 1) เงนสมทบจากรฐบาล สมาชกจะไดรบเงนสมทบจากรฐบาลตามชวงอายของสมาชก และเปนอตราสวนกบเงนสะสมทสมาชกสงเขากองทน โดยมอตราสงสดไมเกน 1,200 บาทตอคนตอป (จากตารางท 6) ทงน จะมการปรบอตราเงนสะสมโดยคานงถงสภาวะเศรษฐกจ และพจารณาทบทวน การจายเงนสมทบของรฐบาลทก 5 ป



20

2) ดอกผลจากการลงทน รฐบาลจะรบประกนใหสมาชกไดรบดอกผลจาการนาเงนสะสมและเงนสมทบไปลงทน ไมนอยกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจาประเภท 12 เดอนโดยเฉลยของธนาคารพาณชยแหงใหญ 5 แหง คอ ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร โดยคานวณเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดรบ กบอตราดอกเบยเงนฝากประจาดงกลาวในวนทสมาชกสนสภาพกรณอายครบ 60 ป หรอ เสยชวต 3) บานาญ หรอ เงนดารงชพ เมอสมาชกอายครบ 60 ป เมอสมาชกอายครบ 60 ปบรบรณ (รวมถงกรณทผมอาย 50 ปบรบรณขนไปทสมครในชวง 1 ปแรก นบแตวนทพระราชบญญตฯ มผลใชบงคบ ซงไดออมจนครบ 10 ป หรอ เมอผนนอายครบ 60 ปบรบรณ และไดแจงยตการเปนสมาชกกองทนฯ) กองทนจะนาเงนในบญชของสมาชก (เงนสะสม เงนสมทบ และดอกผล) มาคานวณบานาญ หากคานวณไดนอยกวา “บานาญขนตา” ซงปจจบนกาหนดไวท 600 บาท สมาชกรายนนจะไดรบ “บานาญ” ตามจานวนทคานวณไดไปจนตลอดชวต ในจานวนทเทากนทกเดอน ทงน หากเงนในบญชของสมาชกรายใด เมอคานวณบานาญแลวมนอยกวาบานาญขนตา (600 บาท) สมาชกรายนนจะไดรบ “เงนดารงชพ” เปนจานวนเทากบบานาญขนตา (600 บาท) เปนรายเดอนจนกวาเงนในบญชจะหมด กองทนการออมแหงชาตจะแจงยอดสะสม เงนสมทบ พรอมดอกผลจากการลงทนใหสมาชกแตละคนทราบอยางนอยปละ 1 ครง ทงน ผรบบานาญหรอเงนดารงชพจากกองทนการออมแหงชาตยงคงมสทธรบเบยยงชพผสงอาย (เดอนละ 600 – 1,000 บาท) ซงเปนสวสดการทรฐบาลใหแกผมอาย 60 ปทกคนทไมไดรบบานาญจากรฐ

ตารางบานาญทคาดวาจะไดรบ จาแนกตามอายทเรมออม และจานวนเงนสะสมในแตละเดอน การคานวณบานาญทคาดวาจะไดรบในแตละเดอน คานวณจาก

จากตวอยางทกองทนการออมแหงชาตแสดงการคานวณบานาญตามสตรขางตน ภายใตสมมตฐานอตราผลตอบแทนรอยละ 4 ตอป จานวนเงนทคาดวาสมาชกจะไดรบบานาญเปนดงน (จากตารางท 7)

บานาญ = (เงนในบญชรายบคคล ณ วนทอายครบ 60 ป x อตราผลตอบแทนสทธทคาดวาจะไดรบ) 240 เดอน



21

ตารางท 7 แสดงบ านาญตอเดอนทไดรบจากเงนสะสมตอเดอนตามชวงอายการออม

ออมตงแตอาย (ป)

จ านวนเงนสะสมตอเดอน (บาท)

50 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1,000 1,100

15 634 1,268 2,033 2,797 3,562 4,327 5,091 5,856 6,620 7,385 8,150 8,914

20 511 1,022 1,622 2,223 2,823 3,423 4,023 4,624 5,224 5,824 6,425 7,025

25 410 819 1,285 1,750 2,215 2,681 3,146 3,611 4,076 4,542 5,007 5,472

30 326 653 1,007 1,362 1,716 2,070 2,424 2,779 3,133 3,487 3,842 4,196

35 244 489 752 1,015 1,278 1,541 1,804 2,067 2,330 2,593 2,857 3,120

40 177 354 542 730 918 1,106 1,294 1,482 1,671 1,859 2,047 2,235

45 121 243 369 496 622 749 875 1,002 1,128 1,255 1,381 1,508

50 76 152 228 303 379 455 531 607 683 758 834 910

55 34 68 103 137 171 205 240 274 308 342 376 411

59 6 13 19 25 32 38 44 51 57 63 69 76

>50 * 76 152 228 303 379 455 531 607 683 758 834 910

ทมา : วารสารการเงนการคลง ปท 27 ฉบบท 85 หนา 18 หมายเหต 1. * ออม 10 ป

2. สมมตฐาน อตราประโยชนสทธ 4% และสมาชกออมทกเดอน 3. หากบานาญทคานวณไดมจานวนนอยกวา 600 บาท สมาชกจะไดรบเปนเงนดารงชพเดอนละ 600 บาท

จนกวาเงนในบญชสมาชกจะหมด

4) เหตรบเงนกรณอน - กรณทสมาชกทพพลภาพกอนอาย 60 ปบรบรณ สมาชกมสทธขอรบเงนสะสมและดอกผล ของเงนสะสม ทงหมดหรอบางสวนจากกองทนฯได โดยขอรบเพยงครงเดยว สวนเงนสมทบ ดอกผลของเงนสมทบ เงนสะสมสวนทเหลอ (ถาม) จะนามาคานวณบานาญใหสมาชกเมอครอบอาย 60 ป - กรณทสมาชกสนสภาพเพราะลาออกจากกองทน สมาชกมสทธไดรบเงนสะสมและดอกผล ของเงนสะสมและดอกผลของเงนสะสมจากกองทน สวนเงนสมทบและดอกผลของเงนสมทบจะตกเปนของกองทน - กรณสมาชกเสยชวต กองทนจะจายเงนทมอยในบญชของสมาชกผตายใหแกบคคลทสมาชกผตายไดแสดงเจตนาไวตอกองทน หรอหากมไดแสดงเจตนาไวจะจายใหแกทายาท ท งนสทธในการรบเงน จากกองทนการออมแหงชาตเปนสทธเฉพาะตว ไมอาจโอนใหแกผอนได 5) สมาชกกองทนการออมแหงชาตจะไดรบการลดหยอนภาษตามมาตรการเพอสนบสนนกองทนการออมแหงชาต ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 6 ตลาคม 2558



22

3.3.2 การคงสมาชกภาพกรณเปลยนงาน กรณทสมาชกเปลยนงานและทาใหสมาชกไดรบความคมครองหรอมหลกประกน ทางรายไดเพอการชราภาพตามกฎหมายอนหรอมหลกประกนทางรายไดเพอการชราภาพตามกฎหมายอน ทมรฐหรอนายจางจายสมทบเขากองทน หรออยในระบบบานาญใดๆ สมาชกมสทธคงการเปนสมาชกตอไปได และสมาชกจะจายเงนสะสมเขากองทนกได แตรฐบาลจะไมจายเงนสมทบให และเมอสมาชกสนสภาพ กองทนการออมแหงชาตจะจายเงนสะสมทสมาชกจายในกรณนพรอมทงดอกผลทเกดจากเงนดงกลาวใหแกสมาชก ทงจานวนโดยไมตองนาไปคานวณบานาญและไมตองนาไปคานวณเพอจายเงนชดเชยผลตอบแทนดวย 3.4 เปาหมายสมาชกกองทนการออมแหงชาต สมาชกกลมเปาหมายของกองทนการออมแหงชาต คอ แรงงานนอกระบบซงมจานวนประมาณ 25 ลานคน ประกอบดวย ผประกนตนตามมาตรา 40 กรณบานาญชราภาพ (ผทจะโอนมากอช.) สมาชกกองทนทวสขของธนาคารอาคารสงเคราะห สมาชกเครอขายแรงงานนอกระบบและกลมสจจะออมทรพยรวมถงแรงงานนอกระบบกลมอนๆ โดยคาดวา กองทนการออมแหงชาต จะมสมาชก ณ สนป 2559 ประมาณ 1.5 ลานคน (จากตารางท 8) ตารางท 8 แสดงประมาณการเปาหมายสมาชกกองทนการออมแหงชาตในชวง 5 ปแรกของการด าเนนการ

กลมสมาชกเปาหมาย จ านวนทงหมด

(คน)

คาดวาจะเขาเปนสมาชกกองทนการออม ภายใน 5 ปแรก

(คน) ภายในสนป 2559

(คน) 1.ผประกนตนมาตรา 40 กรณบานาญ 1,000,000 300,000 (30%) 300,000 2.สมาชกของกองทนทวสข 1,000,000 700,000 (30%) 300,000 3.สมาชกเครอขายแรงงานนอกระบบและกลมสจจะออมทรพย 5,000,000 1,500,000 (30%) 700,000

4.แรงงานนอกระบบกลมอนๆ 3,000,000 500,000 (30%) 200,000 รวมจานวนผทมศกยภาพในการออม (ไมเกน 40% ของแรงงานนอกระบบทงหมด) 10,000,000 3,000,000 (30%) 1,500,000

ทมา : วารสารการเงนการคลง ปท 27 ฉบบท 85 : ตลาคม – ธนวาคม 2558 หนา 22



23

3.5 งบประมาณ ผลการด าเนนงาน และสถานะการเงน กองทนการออมแหงชาตไดรบจดสรรเงนทนครงแรกปงบประมาณ พ.ศ.2555 งบประมาณ ทกองทนการออมแหงชาตไดรบจดสรรในแตละป (จากตารางท 9)

ตารางท 9 แสดงจ านวนงบประมาณทไดรบจดสรรระหวางปงบประมาณพ.ศ.2554 - 2559 หนวย : ลานบาท

ปงบประมาณ พ.ศ.

2554 2555 2556 2557 2558 2559

จานวน (ลานบาท)

- 255.00 500.00 - - 633.28

โดยมผลการดาเนนงานและรายงานสถานะการเงนระหวางปงบประมาณ พ.ศ. 2555-2559

ในระหวางทกองทนยงไมเปดดาเนนการ แตผลการดาเนนงานมดอกเบยและคาใชจายในการบรหารเกดขน โดยมรายไดตากวารายจาย (จากตารางท 10)

ตารางท 10 แสดงผลการด าเนนงานและรายงานสถานะการเงนระหวางปงบประมาณพ.ศ.2555-2559

หนวย : ลานบาท รายการ ป 2555 ป 2556 ป 2557* ป 2558* ป 2559*

1. รายงานผลการด าเนนงาน รายได 6.2294 15.7421 1.7500 633.2840 รายไดจากเงนงบประมาณ 255.0000 500.0000 - - 633.2840 รายไดจากการดาเนนงาน - - - - - รายไดดอกเบยเงนฝากธนาคาร - 6.2294 15.7421 1.7500 - คาใชจาย 6.1949 2.5491 605.0498 1,150.2327 คาใชจายบคลากร - 4.6577 2.2171 10.7475 37.8294 คาวสดใชสอย - 0.6656 - 109.5623 121.7402 คาสาธารณปโภค - - - - - คาเสอมราคา - 0.3093 0.3079 - - คาใชจายอนๆ - 0.5623 0.0241 - - คาสมทบสมาชก - - - 484.7400 990.6631 รายไดสง(ต า)กวาคาใชจาย 0.0345 13.1930 (603.2998) (516.9487) 2. รายงานสถานะการเงน สนทรพย 719.4126 732.0963 128.8327 437.4309 เงนสดและเงนฝากธนาคาร - 675.7177 683.3261 88.8419 397.5477 สนทรพยหมนเวยน - 3.0881 8.4714 - -



24

รายการ ป 2555 ป 2556 ป 2557* ป 2558* ป 2559* สนทรพยถาวรสทธ - 0.7236 0.4156 0.1076 - สนทรพยระหวางกอสราง - 39.8822 39.8822 39.8822 39.8822 สนทรพยไมหมนเวยน - 0.0010 0.0010 0.0010 0.0010 หนสนและทน 719.4126 732.0963 128.8327 437.4309 เจาหนอน - 0.3849 - - - หนสนหมนเวยน - 0.2528 0.1284 0.1646 0.1646 ทน - 725.0000 725.0000 725.0000 1,454.4154 รายไดสง(ตา)กวาคาใชจายสะสม - (6.2251) 6.9679 (596.3319) (1,017.1491) *ประมาณการ หมายถง งบการเงนทยงไมไดรบการรบรองจากสานกงานการตรวจเงนแผนดน ทมา : ขอมลจากเอกสารงบประมาณ ฉบบท 5 รายงานภาวะเศรษฐกจและการคลง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 สานกงบประมาณ 3.6 มาตรการทรฐบาลสนบสนนกองทนการออมแหงชาต 3.6.1 คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 6 ตลาคม 2558 สรปเกยวกบขอกาหนดสมาชกกองทน การออมแหงชาตไดดงน ใหสมาชกกองทนการออมแหงชาตสามารถหกลดหยอนเงนสะสมทจายเขากองทน ในการคานวณเงนไดสทธเพอเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดาและไดรบการยกเวนภาษเงนไดบคคลธรรมดาสาหรบผลประโยชนใดๆทไดรบจากกองทน รวมทงใหกองทนการออมแหงชาตไดรบการยกเวนภาษธรกจเฉพาะและอากรแสตมป ซงเปนสทธทางภาษในทานองเดยวกบสมาชกและกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ กองทนสารองเลยงชพ และกองทนประกนสงคม 3.6.2 พระราชกฤษฎกากาหนดอตราและหลกเกณฑการจายเงนสมทบ ประเภทของประโยชนทดแทน ตลอดจนหลกเกณฑและเงอนไขแหงสทธในการรบประโยชนทดแทนของบคคลซงสมครเป นผประกนตน (ฉบบท 4 ) พ.ศ. 2558 ไดกาหนดใหยกเลกการดาเนนการตามมาตรา 40 กรณบานาญ ของกองทนประกนสงคม ใหผประกนตนเลอกวาจะออมตอกบกองทนการออมแหงชาตหรอไม หรอจายประโยชนตอบแทนใหกบผประกนตนทไมประสงคจะเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต



25

บทท 4 บทวเคราะห

ในบทนจะนาเสนอผลการวเคราะหขอมลท ไดจากการศกษา โดยจะกลาวถง แนวคดและ ความเหมาะสมในการกาหนดนโยบาย ความลาชาของการดาเนนการตามนโยบาย ผลประโยชนทไดรบ จากกองทนการออมแหงชาต การเปรยบเทยบการบรหารกองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทย ความครอบคลมและความเสมอภาค ความเพยงพอในการใชจายจากบานาญทไดรบ ความยงยนของกองทน และความเสยงทอาจเกดขนกบกองทน 4.1 แนวคดในการก าหนดนโยบาย ความเหมาะสมของนโยบาย ความลาชาของนโยบาย ประโยชน ทไดรบจากกองทนการออม 4.1.1 แนวคดและความเหมาะสมของนโยบาย จากเจตนารมณของพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาตตองการสรางหลกประกน ทางการเงนยามชราภาพใหกบประชาชนทเปนแรงงานนอกระบบ และสงเสรมการออมเพอใหไมเปนภาระ กบงบประมาณในการดแลผสงอายในอนาคต การดาเนนการของรฐบาลทผานมาสาหรบกลมแรงงาน นอกระบบในยามชราภาพจะไดรบเบยยงชพรายเดอนจากการจดสรรงบประมาณแตเพยงอยางเดยว โดยไมตองรวมจาย ทาใหเกดความไมเปนธรรมในเชงนโยบายกบแรงงานในระบบทจะตองมสวนรวมจายเพอใหไดมาซงสทธประโยชนในยามชราภาพ หรอเงนบานาญรายเดอนหลงเกษยณ ดงนน เพอใหเกดความชอบธรรมทจะไดรบเงนสมทบจากรฐบาลดวยเชนกน การออมของวยทางานจงทาใหเกดความเสมอภาคระหวางประชาชนเพมมากขน 4.1.2 ความลาชาของนโยบาย พระราชบญญตกองทนการออมแหงชาตไดประกาศใชตงแต 12 พฤษภาคม พ.ศ.2554 แตเนองจากมความเปลยนแปลงทางการเมองหลายครงจงทาใหการบงคบใชลาชากวา 4 ป กลาวค อ การเปลยนแปลงทางการเมองป พ.ศ.2555 ทาใหมการเปลยนแปลงนโยบายดแลบานาญผสงอาย โดยการประกาศขยายความคมครองผประกนตนกรณบานาญใหกบแรงงานนอกระบบ และเมอ มการเปลยนแปลงทางการเมองอกครงในป พ.ศ.2557 นโยบายของรฐบาลยงคงใหกองทนการออมแหงชาตดาเนนการตอไป นาไปสการเปดรบสมาชกเมอวนท 20 สงหาคม 2558 (จากแผนภาพท 2) ผลจากความลาชาของการผลกดนกองทนการออมแหงชาตใหเกดอยางเปนรปธรรมสงผลกระทบตอเงนสะสมในบญชรายตว ของสมาชกและบานาญรายเดอนจะลดลงตามไปดวย ซงอาจไมบรรลวตถประสงค ในการสรางความมนคง ยามชราภาพใหกบประชาชน



26

แผนภาพท 2 แสดงความเปนมาของกองทนการออมแหงชาต

ทมา : กองทนการออมแหงชาต

4.1.3 ผลประโยชนทไดรบจากกองทนการออมแหงชาต เงนออมระยะยาวจากกองทนการออมแหงชาตมความสาคญอยางมากตอสมาชก รฐบาล และระบบเศรษฐกจ ดงตอไปน 1) สมาชกกองทนการออมแหงชาต จะมหลกประกนทางการเงนในกรณชราภาพ โดยไดรบเงนบานาญจากเงนสะสมของตนเอง และเงนสมทบจากรฐบาลพรอมดอกผลเมอสนสดสมาชกภาพตามหลกเกณฑทกาหนด ทงนสามารถคานวณตวอยางจานวนเงนสมทบทสมาชกแตละคนจะไดรบตามชวงอาย (จากตารางท 11)ตวอยางเชน ประมาณการเงนสมทบทไดจากรฐทงหมดไมรวมดอกผล โดยสมมตใหเรมออม ทอาย 15 ป 31 ป และ 51 ป ซงจะไดรบเงนสมทบตลอดระยะเวลาทเปนสมาชกการดงน ตารางท 11 แสดงจ านวนเงนสมทบทไดรบจากการเปนสมาชกการออม

ชวงอายทเปนสมาชก เงนสมทบทไดรบสงสด (บาท)

ค านวณจาก

15 – 60 ป (ระยะเวลาออม 45 ป)

40,200

อาย 15-30 ป = 15 ป x 600 บาท = 9,000 บาท อาย 31-50 ป = 20 ป x 960 บาท = 19,200 บาท อาย 51-60 ป = 10 ป x 1,200 บาท = 12,000 บาท รวม 40,200 บาท

31 - 60 ป (ระยะเวลาออม 30 ป)

31,200 อาย 31-50 ป = 20 ป x 960 บาท = 19,200 บาท อาย 51-60 ป = 10 ป x 1,200 บาท = 12,000 บาท รวม 31,200 บาท

51 – 60 ป (ระยะเวลาออม 10 ป)

12,000 อาย 51-60 ป = 10 ป x 1,200 บาท = 12,000 บาท รวม 12,000 บาท

ทมา : คานวณโดยผศกษา โดยไมรวมดอกผลทไดรบจากการลงทน



27

จากตารางขางตนจะเหนไดวา จานวนเงนทสมาชกจะไดรบสมทบจากรฐบาลจากการออมระยะยาว เมอเทยบกบอตราผลตอบแทนทไดรบอาจไมสามารถจงใจใหแรงงานนอกระบบใหความสนใจกบกองทน การออมแหงชาต เนองจากตองใชระยะเวลายาวนาน หากคานวณผลตอบแทนทไดรบจากเงนสมทบเทยบกบระยะเวลาทตองออมแลวนน อตราทคานวณไดจงไมสามารถจงใจกลมเปาหมายใหสมครสมาชกกองทน 1) รฐบาล หากรฐบาลสามารถบรหารกองทนใหมขนาดใหญเพยงพอ และมนโยบายการลงทนเพอใหไดรบผลตอบแทนทเหมาะสมแลว แมวารฐบาลจะตองสญเสยรายไดจากการยกเวนภาษอากรตอเงนสะสมของสมาชกเขากองทน และตองจดสรรงบประมาณรายจายประจาปในแตละป แตในระยะยาวกองทนจะรบภาระของรฐในการใหความชวยเหลอแกผเกษยณอาย ลดภาระของรฐในการเลยงดผสงอายในอนาคต 2) ระบบเศรษฐกจ เงนออมสามารถสรางความเตบโตทางเศรษฐกจโดยทาใหรายไดประชาชาตเพมขน เนองจาก หากมเงนออมอยางเพยงพอจะสนองตอความตองการลงทนของภาครฐและเอกชน การลงทนจะกอใหเกดการผลต การจางงาน เพมรายไดใหกบแรงงาน และเปนการเพมอานาจซอแกประชาชนอกดวย นอกจากนจะเปนแหลงทนใหกบภาครฐกเงนเพอดาเนนการโครงการตางๆในอตราดอกเบยทเหมาะสม อยางไรกตามนอกจากผลประโยชนทไดรบ การออมอาจสรางผลกระทบในดานลบไดจากการลดการบรโภคในปจจบนของแรงงานลง และจะเพมการบรโภคในอนาคต 4.2 การเปรยบเทยบกองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทย กองทนเพอการเกษยณอายในประเทศไทยมหลายประเภท แตละประเภทมวธการบรหาร ทหลากหลาย ในทนจะเปรยบเทยบเฉพาะกองทนทมหลกเกณฑการบรหารใกลเคยงกน นนคอ กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ และกองทนประกนสงคม (จากตารางท 12) จะเหนไดวา หลกเกณฑและวธการบรหารของกองทนการออมแหงชาต โดยทวไปจะคลายกบ การบรหารของกองทนเพอเกษยณอายอน จะมประเดนทมความแตกตางกนอยบาง เชน 1) กองทนการออมแหงชาตเปนการออมภาคสมครใจ ในขณะทกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ และกองทนประกนสงคมเปนกองทนภาคบงคบ 2) การรบประกนผลตอบแทน กองทนการออมแหงชาตมการรบประกนผลตอบแทนไมนอยกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน ในขณะทกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ และกองทนประกนสงคมไมม 3) การใหสวสดการจากกองทน กองทนการออมแหงชาตไมมการใหสวสดการ แตกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ และกองทนประกนสงคมมการใหสวสดการบางสวน 4) นโยบายการลงทน กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ และกองทนประกนสงคมมนโยบาย การลงทนทลงทนในสนทรพยเสยงไดมากกวากองทนการออมแหงชาต อยางไรกตาม กองทนการออมแหงชาตเพงเปดการดาเนนงานไมนาน (20 สงหาคม 2558) ดงนน หากกองทนการออมแหงชาตประยกตใชแนวทาง วธการและประสบการณของกองทนทดาเนนงาน มานานนาจะเปนโอกาสททาใหการบรหารงานกองทนการออมแหงชาตประสบความสาเรจไดงายขน (จากตารางท 12)



28

ตารางท 12 แสดงการเปรยบเทยบการบรหารกองทนเพอการเกษยณอาย

ประเดน กองทนการออมแหงชาต กองทนบ าเหนจบ านาญ

ขาราชการ กองทนประกนสงคม

กฎหมายจดตง พระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554

พระราชบญญตกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ พ.ศ. 2539

พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533

ปทเรมดาเนนการ พ.ศ. 2558 พ.ศ. 2539 พ.ศ. 2533 จานวนสมาชก 373,613 ราย

(พ.ย. 2558) 1,204,632 ราย (ธ.ค. 2557)

ขอกาหนดในการลงทนแตละประเภท

1. หลกทรพยทมความเสยงตาไมนอยกวารอยละ 80 2. หลกทรพยทม ความเสยงไมเกนรอยละ 20 (กฎกระทรวง)

1. หลกทรพยทมความเสยงตาไมนอยกวารอยละ 60 2. หลกทรพยทมความเสยงไมเกนรอยละ 40

1. หลกทรพยทมความเสยงตาไมนอยกวา รอยละ 60 2. หลกทรพยทมความเสยงไมเกนรอยละ 40

การรบประกนผลตอบแทน

ไมตากวาอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน

ไมม ไมม

การบรหารกองทน มคณะกรรมการฯ มคณะกรรมการฯ มคณะกรรมการฯ การบญช แยก เป น ร า ย บ ค คล /

บานาญ/สวนกลาง แ ย ก เ ป น ร า ย บ ค ค ล /บานาญ/สวนกลาง

แยกเปน รายบคคล/บานาญ/สวนกลาง

การตรวจสอบ โดยสานกงานการตรวจเงนแผนดน

โดยสานกงานการตรวจเงนแผนดน

โดยสานกงานการตรวจเงนแผนดน

สทธประโยชนอนๆ ไมม มสวสดการ เชน สนเชอเพอทอยอาศย เพอการศกษา บตรสมาชกสทธประโยชน เปนตน

ดานการรกษาพยาบาล

ขนาดของสนทรพย 437.4309 ลานบาท (ประมาณการป 2559)

767,488 ลานบาท (30 ก.ย. 58)

1,415,967 ลานบาท (ม.ย. 58)

4.3 ความครอบคลมและความเสมอภาค 4.3.1 ความครอบคลม ปจจบนระบบการออมเพอการเกษยณอายในประเทศไทยครอบคลมเพยงแรงงาน ในระบบเชน กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ กองทนประกนสงคม กองทนสารองเลยงชพ เปนตน จากขอมลสานกงานสถตแหงชาต พบวา จานวนแรงงานนอกระบบระหวางป พ.ศ. 2552 – 2557 มจานวนสงกวาแรงงานในระบบ นนคอ แรงงานสวนใหญของประเทศเปนแรงงานนอกระบบ จากขอมลป พ.ศ. 2557 มจานวนแรงงานในระบบ 22.1 ลานคนจากแรงงานทงหมด 39.1 ลานคน เทากบรอยละ 57.55 แสดงใหเหนวาแรงงานสวนใหญยงอยนอกระบบและขาดระบบการออมเพอเกษยณอาย (จากแผนภาพท 3)



29

แผนภาพท 3 แสดงจ านวนแรงงานในระบบและแรงงานนอกระบบ

กองทนการออมแหงชาตกาหนดเปาหมายสมาชกในชวงระยะเวลา 5 ปแรก จานวน 3 ลานคน หากคานวณเปาหมายดงกลาวเปรยบเทยบกบจานวนแรงงานนอกระบบทงหมดจะเทากบ รอยละ 12 เทานน ในกรณนแรงงานนอกระบบอกจานวน 19 ลานคน หรอ รอยละ 88 (จากแผนภาพท 4) ยงไมเขาถงการเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตได ซงอาจมหลายสาเหต เชน ไมมศกยภาพในการออมเงน ไมสนใจออมเงน เพอเกษยณอาย เปนตน หากแรงงานนอกระบบเรมออมเงนชา ยงทาใหเกดความเสยงทจะไดรบเงนบานาญนอยลงหรอไมเพยงพอตอการดารงชวต ดงนน กองทนการออมแหงชาตควรหารปแบบการออมเพอ การเกษยณใหครอบคลมแรงงานนอกระบบทงหมด โดยใหครอบคลมทกกลมอาชพ และกลมอาย เพอใหแรงงานนอกระบบไดเรมออมเงนไดเรว และไดรบบานาญเพยงพอตอการดารงชวต แผนภาพท 4 แสดงสดสวนเปาหมายสมาชกกองทนการออมแหงชาตเปรยบเทยบกบจ านวนแรงงานนอกระบบ



30

4.3.2 ความเสมอภาคในการเขาถงกองทนของคนจน เหตผลในการจดตงกองทนการออมแหงชาตจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 กาหนดใหรฐตองดาเนนการใหมกองทนเพอการดารงชพยามชราภาพแกประชาชนอยางทวถง ดงนน ระบบการออมเพอการเกษยณตองครอบคลมประชาชนทกกลมโดยเฉพาะแรงงานนอกระบบทยงไมไดรบการคมครองเพอการชราภาพอยางทวถง ซงบคคลเหลานมความเสยงทจะตกอยในความยากจนในวยสงอาย อนเนองจากไมมชองทางหรอโอกาสในการเขาถงระบบการออมเงนในวยทางาน เพอสรางความมนคงในชวงทายของชวต และสรางวนยในการออมของประชาชน ขอมลสานกงานสถตแหงชาต ระบวา จานวนประชากรทมรายไดตอเดอนตากวาเสนคา ความยากจน (คนจน) ระหวางป 2547 – 2557 จาแนกตามกลมอาย พบวา กลมคนจนทอยในวยแรงงาน (อาย 15-59 ป) มแนวโนมลดลง แตยงคงมจานวนสงทสดเมอเทยบวยคนจนวยอน (จากภาพท 5) ในป พ.ศ. 2557 มจานวนคนจนทเปนวยแรงงานสงถง 3.7 ลานคน เทากบรอยละ 5.7 ของประชากรทงประเทศ แสดงใหเหนวา ยงมศกยภาพการผลตจากประชากรวยแรงงานกลมน (ขอมลตามภาคผนวกตารางขอมลท 9)

แผนภาพท 5 แสดงจ านวนคนทมรายไดต ากวาเสนคาความยากจนระหวาง ป พ.ศ.2547-2557 จ าแนกตาม

กลมอาย

ชวงระยะเวลา 5 ปแรกของการดาเนนการกองทนการออมแหงชาต กาหนดผมศกยภาพการออมเทากบรอยละ 40 ของแรงงานนอกระบบทงหมด 22.14 ลานคน เทากบจะจานวนผทมศกยภาพในการออมประมาณ 10 ลานคน และกองทนการออมแหงชาตคาดวาจะสมครเปนสมาชกการออมประมาณ 3 ลานคน หรอเทากบรอยละ 4.52 จากจานวนแรงงานนอกระบบ 22.14 คน ประเดนทตองพจารณาตอมา คอ แรงงานนอกระบบสวนทเหลอจะมคนจนทไมมศกยภาพในการออมเนองจากรายไดไมพอกบคาใชจายรวมอยดวย (แผนภาพท 6)ดงนน รฐจะตองหาวธดาเนนการเพอใหคนจนไดรบความเสมอภาคในการเขาถงการออมเพอเกษยณอายตามเจตนารมณของกฎหมาย และเพอไมใหกลมคนดงกลาวถกละเลย ทงน รฐบาลควรมนโยบายหรอมาตรการเพอใหกลมคนทมระดบรายไดตากวาเสนคาความยากจน จานวน 3.7 ลานคน ซงสวนใหญ เปนแรงงานภาคเกษตร เขาถงการออมเพอการเกษยณ เพอลดภาระของรฐบาลในอนาคต



31

แผนภาพท 6 แสดงคนจนทเปนแรงงานนอกระบบและไมมศกยภาพในการออม

เมอวเคราะหตอไปโดยนาขอมลสดสวนคนจนจาแนกรายภาค พบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จะมจานวนคนจนสงทสด และกรงเทพมหานคร จะมจานวนคนจนตาทสดเมอเทยบกบภาคอน (จากแผนภาพท 7) ดงนน รฐบาลอาจกาหนดนโยบายหรอมาตรการในการชวยเหลอคนจนกลมดงกลาวใหสามารถเปนสมาชกและออมเงนกบกองทนการออมแหงชาตได โดยอาจเลอกพนททมคนจนมากทสดเปนลาดบแรก และกระจาย การดาเนนการใหครอบคลมคนจนทกพนท เพอลดภาระงบประมาณในการดแลผสงอายในอนาคต เชน การกาหนดสวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) เพอแลกเปลยนการทางานกบเงนออมเขาบญชของสมาชก ซงแนวทางดงกลาวจะทาใหเกดความคมคาจากการใชจายงบประมาณมากกวาใหเปนสวสดการใหเปลาเพยงอยางเดยว แผนภาพท 7 แสดงสดสวนคนจน จ าแนกตามภาค



32

4.4 เปาหมายระยะ 5 ป และผลการด าเนนงานกองทนการออมแหงชาต (สงหาคม-พฤศจกายน2558) การวเคราะหเปาหมายทกองทนการออมแหงชาตกาหนดไว พบวา ตามทกองทนการออมแหงชาตกาหนดเปาหมายในป 2559 ไวจานวน 1.5 ลานคน โดยจาแนกเปนกลมตางๆ คอ 1. ผประกนตนมาตรา 40 กรณบานาญ กาหนดไว 300,000 คนภายในป พ.ศ. 2559 เนองจากพระราชบญญตการใหสทธแกผสมครเปนสมาชกการออมแหงชาตบางกรณและการโอนเงนจากกองทนประกนสงคมในกรณชราภาพไปยงกองทนการออมแหงชาต พ.ศ.2558 มผลบงคบใช โดยมสาระสาคญคอ ใหยกเลกบานาญชราภาพประกนสงคมมาตรา 40 ทางเลอกท 3-5 โดยใหผประกนตนกรณชราภาพมสทธแสดงความจานงไดถงวนท 23 มนาคม 2559 วาจะโอนไปเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต หรอ รบเงนสะสมพรอมผลประโยชนคน เมอกฎหมายดงกลาวมผลบงคบใชมผลทาใหผประกนตนตามมาตรา 40 ทเลอกกรณบานาญชราภาพ (ทางเลอกท 3) สนสภาพจานวน 1,081,289 คน พบวา จานวนผประกนตน เดอนตลาคม 2558 ภายหลงจากทมการรบสมครกองทนการออมแหงชาต ลดลง 350,000 คน จากเดอนกรกฎาคม 2558 (จากแผนภาพท 8) เนองจากกฎกระทรวงกาหนดใหผประกนตนตามมาตรา 40 กรณไดรบบาเหนจ หรอบานาญจะตองเลอกระหวางการรบเงนคน หรอ สมครกองทนการออมแหงชาต โดยไดรบสทธ ในการโอนเงนจากบญชทสะสมไวมาทกองทนการออมแหงชาต ในกรณนจงมความเปนไปไดทผประกนตน ตามมาตรา 40 จะสมครเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตตามเปาหมายทกาหนดไว อนง จากขอมลรายงานประจาป พ.ศ. 2557 ผประกนตนตามมาตรา 40 มอายมากกวา 50 ป สงถงรอยละ 50.28 แสดงใหเหนวาหากผประกนตนตามมาตรา 40 ทโอนมาเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตมสดสวนของผทมอายมากกวาผทมอายนอยกจะมแนวโนมวาไมสามารถออมเงนเพอใหไดรบบานาญสงกวาคาเสนความยากจนได และจะไมบรรลวตถประสงคของกองทน ทาใหเกดความไมคมคาจากการใชจายงบประมาณ

แผนภาพท 8 แสดงจ านวนผประกนตนตามมาตรา 40 ป พ.ศ. 2558



33

2. สมาชกกองทนทวสข กาหนดไว 300,000 คน ภายในป พ.ศ.2559 ในกรณน ความเปนไปได ในการยายจากการเปนสมาชกกองทนทวสข ของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (ธ.ก.ส.) เปนไปไดคอนขางยาก เนองจาก โครงการกองทนทวสขมวตถประสงคใหลกคาเกบเงนไวใชจายยามชรา โดยม 3 รปแบบ คอ ออมปละ 1,200 บาท 6,000 บาท หรอ 12,000 บาท โดยออมตอเนองจนครบอาย 65 ป กจะไดรบเงนตนพรอมดอกเบย ในระหวางชวงทออมเงนกจะไดรบสทธประโยชนและสวสดการตางๆ เชน ดอกเบยเงนออมอตราพเศษ เงนรบขวญบตรแรกเกดคนละ 500 บาทไมเกน 2 คน การคมครองประกนอบตเหตในวงเงนสงสด 100,000 บาท เงนชวยเหลอคาทาศพสงสดรายละ 10,00 0 บาท เงนชดเชย คารกษาพยาบาลกรณเกดอบตเหตวงเงนสงสด 100,000บาท เขารกษาตวในโรงพยาบาลปละไมเกน 2,000 บาท และสามารถนาหลกประกนการกยมเงนกบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณไดไมเกน รอยละ 30 ทงน ขณะนมเกษตรกรทสมครเขาเปนสมาชกกองทนทวสข 1.18 ลานราย จานวนเงน 5,428 ลานบาท หากพจารณาจากสทธประโยชนตางๆทกองทนทวสขใหกบผออมเงนแลว ความนาจะเปนของ การยายกองทนมาเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตนาจะเปนไปไดนอย เนองจาก กองทนการออมแหงชาต ไมมสทธประโยชนตางๆใหในระหวางการออมเงนระยะยาว 3. สมาชกเครอขายแรงงานนอกระบบและกลมสจจะออมทรพย กาหนดไว 700,000 คน ภายในป พ.ศ.2559 โดยทวไปจะเปนกลมสมาชกกองทนการออมชมชน ซงมลกษณะทวไปคลายกน เชน ไมมการจดทะเบยนอยางเปนทางการ มการสรางวนยการออม มการกาหนดจานวนในการออมแตละชมชนเพอ เปนสวสดการในชมชน โดยออมจานวนเงนไมมาก เมอออมไดถงระดบหนงจะเปดใหมสวสดการตางๆ เชน สวสดการดานกยม ดานเจบปวย เปนตน ทงน คานยมของผออมจะมแนวคดวาจานวนเงนออมแตละบคคล จะมจานวนไมมาก ไมอยากเดนทางไปธนาคาร ไมคมคาใชจาย ธนาคารมความหรหราเกนไปกวาจานวนเงนออมเพยงเลกนอย ดงนน กองทนการออมแหงชาตจะตองสรางคานยมใหมใหสรางความภาคภมใจไมวาจะออมเงนจานวนเทาใดกตาม เพอใหสมาชกเครอขายแรงงานนอกระบบและกลมสจจะออมทรพยเขาเปนสมาชกกองทนทมกฏหมายรองรบอยางชดเจน 4. แรงงานนอกระบบกลมอนๆ กาหนดไว 200,000 คน ภายในป พ.ศ.2559 กลมแรงงานนอกระบบทมศกยภาพการออมสงมาก เชน ผประกอบวชาชพดานตางๆ กลมคนเหลานจะสามารถออมเงน เพอการเกษยณดวยวธการอนทไดรบผลตอบแทนมากกวากองทนการออมแหงชาต หากสามารถทาใหแรงงานนอกระบบกลมนเขารวมออมและมจานวนเงนตอบญชสง จะทาใหกองทนการออมแหงชาตมขนาดใหญขน ผลการดาเนนการตงแตเปดรบสมครสมาชกตงแตเดอน สงหาคม ถง พฤศจกายน 2558 พบวา มยอดเงนสะสมรวม 400 ลานบาท มสมาชกจานวน 373,613 คน (ตารางท 13) เมอเทยบกบเปาหมายปแรกทกาหนดไว 1.5 ลานคน จะเทากบรอยละ 25 ซงยงตากวาเปาหมายทกาหนดไว ดงนน ในชวงระยะเวลาตอไปกองทนการออมตองเรงดาเนนการเพอใหแรงงานนอกระบบสมครเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต ตารางท 13 แสดงจ านวนสมาชกการออมแหงชาต ระหวางเดอนสงหาคม – พฤศจกายน 2558

จ านวน สงหาคม กนยายน ตลาคม พฤศจกายน จานวน (ราย) 217,194 311,718 342,000 373,613 จานวนเงนสะสม(ลานบาท)

203 292 350 400



34

เมอพจารณาแนวโนมของจานวนสมาชกและจานวนเงนฝาก พบวามแนวโนมจานวนสมาชกและจานวนเงนฝากเพมขนอยางตอเนอง (จากแผนภาพท 9) หากกองทนการออมแหงชาตสรางความเขาใจและความตระหนกถงความสาคญของการออมเพอเกษยณใหเขาถงแรงงานนอกระบบทกกลมและทกชวงอาย จานวนสมาชกและขนาดของกองทนจะมขนาดใหญขน แผนภาพท 9 แสดงจ านวนสมาชก และจ านวนเงนสะสม ระหวางเดอนสงหาคม – พฤศจกายน 2558

การวเคราะหจานวนเงนสะสมตอบญช พบวา อตราเฉลยเงนสะสมตอบญชมแนวโนมเพมสงขน จาก 935 บาท (สงหาคม) เปน 1,072 บาท (พฤศจกายน) (จากแผนภาพท 10) หาก อตราเฉลยเงนสะสม การเพมขนอยางตอเนอง แสดงใหเหนวาสมาชกมความสนใจทจะออมเงนเพมขนสงผลใหขนาดกองทนจะมขนาดใหญขนในอนาคต แผนภาพท 10 แสดงคาเฉลยจ านวนเงนสะสมตอบญชของสมาชกกองทนการออมแหงชาต ป พ.ศ.2558



35

การวเคราะหสดสวนสมาชกกองทนการออมแหงชาต พบวามขอพจารณาใน 2 ประเดน คอ 1) ดานอาชพ : สมาชกกองทนการออมสวนใหญ มอาชพเกษตรกร รอยละ 73 คาขาย รอยละ 11 และนกเรยน นสต นกศกษา รอยละ 2 (จากแผนภาพท 11) 2) ดานชวงอาย : สมาชกกองทนการออมแหงชาต มกลมอาย 30-50 ป รอยละ 51 กลมอาย 50 ปขนไป รอยละ 44 และกลมอาย 15-30 ป รอยละ 5 (จากแผนภาพท 12) จากขอมลดงกลาว เมอพจารณาจากอาชพและชวงอาย พบวา วยเรยน วยรนถงวย เรมทางานยงไมสนใจเขารวมเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต ซงอาจสงผลทาใหเรมออมเงนชา จะสงผลกระทบตอเงนออมระยะยาว ในขณะทกลมอายมากกวา 50 ปขนไป สนใจเปนสมาชกจานวนมากถงรอยละ 44 ซงหากผสงอายออมเงนสะสมตอบญชนอยเกนไป จะทาใหไดรบเงนดารงชพ 600 บาทจนกวาเงนจะหมดบญช หรอไดรบบานาญทตาเกนกวาจะเพยงพอในการดารงชวต หากไมมรายไดทางอน ดงนน กองทนการออมแหงชาต ควรเรงประชาสมพนธหรอปรบแผนการดาเนนงานเพอใหกลมคนวยรนและวยทางานสนใจการออมเงน เพอเกษยณ แผนภาพท 11 แสดงสดสวนสมาชกกองทนการออมแหงชาต จ าแนกตามอาชพ แผนภาพท 12 แสดงสดสวนจ านวนสมาชกกองทนการออมแหงชาต จ าแนกตามอาย



36

4.5 ความเพยงพอในการใชจายจากบ านาญทไดรบ ชวงอาย (Life Cycle) หรอ “วย” เปนปจจยแรกทตองคานงถงเมอตองวางแผนการออม ชวงอายนอยและอยในวยทางานจะเปนชวงเกบออมทรพยสน สวนชวงเกษยณอายการทางาน โอกาสทจะหารายไดเพมขนจะลดลง จงตองใชทรพยสนทสะสมไวในชวงวยทางาน เพอใหมเงนบานาญหรอเงนออมในการดารงชวตเมอสมาชกเกษยณอาย และไมมแหลงรายไดอน ในการดารงชวตนน มนษยจะตองมคาใชจาย ทจาเปน เชน อาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค ดงนน ในชวงวยทางานทมรายไดจงจาเปนตองมการออมเงนเพอใชในชวงเกษยณอาย ในสวนนจะวเคราะหความเพยงพอของคาใชจายขนพนฐานในการดารงชวตโดยพจารณาตามเกณฑของธนาคารโลกทกาหนดใหคาใชจายทควรจะไดรบจะตองไมนอยกวาเสนคาความยากจน ถงแมวาในชวงทผานมาตงแตป พ.ศ. 2547 – 2557 จานวนคนจนและสดสวนคนจนมแนวโนมทลดลงอยางตอเนอง แตเสนคาความยากจนมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ในป พ.ศ. 2557 เสนคาความยากจนมคาเทากบ 2,647 บาทตอคนตอเดอน แสดงใหเหนวาจานวนเงนขนตาทมนษยสามารถดารงชพเพอเปนคาอาหาร และคาใชจาย ทจาเปนจะตองเทากบ 2,647 บาทตอคนตอเดอน (จากภาพท 13) แผนภาพท 13 แสดงจ านวนคนจน สดสวนคนจน และเสนคาความยากจน



37

ตารางท 14 แสดงขอมลประชากรจ าแนกตามรายไดเฉลย เสนความยากจน ระหวางป 2547-2557 รายการ หนวย 2547 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 เสนความยากจน

บาท/คน/เดอน

1,719 1,934 2,006 2,172 2,174 2,285 2,415 2,492 2,572 2,647

จานวนคนจน

ลานคน 16.5491 13.7797 12.7183 13.1163 11.6239 10.8007 8.7519 8.4021 7.3051 7.0574

สดสวนคนจน

รอยละ 26.76 21.94 20.04 20.43 17.88 16.37 13.22 12.64 10.94 10.53

ทมา: ขอมลจากการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน และ สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะ สงคม สานกงานสถตแหงชาต

ขอมลตารางบานาญจากกองทนการออมแหงชาตทนาเสนอจานวนบานาญตอเดอนทคาดวาจะไดรบ จาแนกตามอายทเรมออม และจานวนสะสมในแตละเดอน โดยคาดการผลตอบแทนจากการลงทนรอยละ 4 ทงนจากสภาวะทางเศรษฐกจทไมแนนอน อตราผลตอบแทนทจะทาใหทราบมลคาเงนเพมทแทจรงจะตองหกดวยอตราเงนเฟอในแตละป หากผลตอบแทนสทธทไดมคาเปนลบจะแสดงใหเหนวามลคาเงนทแทจรงจาก การออมไมเพมขน

การวเคราะหเจตนารมณของพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาตทตองการใหมระบบ การออมเพอการดารงชพยามชราอยางเพยงพอ ในทนจะเทยบเคยงกบเสนคาความยากจน ป พ.ศ.2557 เพอเปนแนวคดในการศกษา พบวา จานวนบานาญจากกองทนการออมแหงชาตทไดรบตามจานวนเงนและอายทเรมออม รวมกบเบยยงชพผสงอายทจะไดรบเมออาย 60 ป จานวน 600 บาทนน สามารถสรปได 2 กรณ กลาวคอ 1. ไดรบเงนสงกวาเสนคาความยากจนปจจบน ในกรณนผสงอายจะมความมนคงในชวตจากบานาญทไดรบ 2. ไดรบเงนตากวาเสนคาความยากจนปจจบน ในกรณนจะทาใหไมบรรลตามเจตนารมณ ของกฏหมายทตองการใหใชเงนออมเพอการดารงชพยามชรา และมความเสยงทจะอยในภาวะยากจนในวยชรา (พนทแรเงาในตารางท 15) การศกษาขอมลตวอยางบานาญทจะไดรบภายใตสมมตฐานผลตอบแทน รอยละ 4 ของกองทน การออมแหงชาตทแสดงไวในวารสารการเงนการคลง ปท 27 ฉบบท 85 ผลการศกษาพบวา แมจะเรมออมตงแตอายนอย แตสงเงนสะสมตอเดอนจานวนนอย กจะสงผลใหบานาญทไดรบตอเดอนเมอรวมกบเบยยงชพผสงอายตากวาเสนคาความยากจน นอกจากน ผลจากการสารวจของสานกงานสถตแหงชาต ป พ.ศ.2557 ระบวาผสงอายกวารอยละ 36.7 พงพงรายไดจากสมาชกในครวเรอน กลาวคอ หากสมาชกกองทนการออมแหงชาตไมมรายไดอนเมอเกษยณอายจะไดรบบานาญไมเพยงพอตอการดารงชวต เนองจากไดรบเงนตากวาเสนคาความยากจน (จากตารางท 15) จากตวอยางการไดรบเงนบานาญรวมกบเบยยงชพผสงอายจะแสดง การแรเงาทงหมดในตารางท 15 ไมเพยงพอตอการดารงชวตเมอยามเกษยณ และไมคมคาจากการจดสรร



38

งบประมาณเพอเปนเงนสมทบในแตละปอกดวย จากเหตผลดงกลาวทาใหไมบรรลผลตามเจตนารมณของพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต ทงน เงนสะสมตอเดอนทจะทาใหจานวนเงนบานาญตอเดอนรวมกบเบยยงชพผสงอายสงกวาเสนคาความยากจนจาแนกตามกลมอายไดดงน 1) เรมออมอาย 15 ป จะตองออม 300 บาทตอเดอนขนไป หรอ มากกวา 3,600 บาทตอป 2) เรมออมอาย 30 ป จะตองออม 500 บาทตอเดอนขนไป หรอ มากกวา 6,000 บาทตอป 3) เรมออมอาย 50 ปขนไป จะไมสามารถออมเงนเพอใหไดรบเงนบานาญสงกวาหรอเทากบเสนคาความยากจนได ตารางท 15 แสดงจ านวนบ านาญจากกองทนการออมแหงชาตทต าวาเสนคาความยากจน ออมตงแตอาย (ป)

จ านวนเงนสะสมตอเดอน (บาท)

50 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1,000 1,100

15 634 1,268 2,033 2,797 3,562 4,327 5,091 5,856 6,620 7,385 8,150 8,914 20 511 1,022 1,622 2,223 2,823 3,423 4,023 4,624 5,224 5,824 6,425 7,025 25 410 819 1,285 1,750 2,215 2,681 3,146 3,611 4,076 4,542 5,007 5,472 30 326 653 1,007 1,362 1,716 2,070 2,424 2,779 3,133 3,487 3,842 4,196 35 244 489 752 1,015 1,278 1,541 1,804 2,067 2,330 2,593 2,857 3,120 40 177 354 542 730 918 1,106 1,294 1,482 1,671 1,859 2,047 2,235 45 121 243 369 496 622 749 875 1,002 1,128 1,255 1,381 1,508 50 76 152 228 303 379 455 531 607 683 758 834 910 55 34 68 103 137 171 205 240 274 308 342 376 411 59 6 13 19 25 32 38 44 51 57 63 69 76

>50 * 76 152 228 303 379 455 531 607 683 758 834 910 ทมา : วารสารการเงนการคลง ปท 27 ฉบบท 85 หนา 18 หมายเหต 1. * ออม 10 ป 2. สมมตฐาน อตราประโยชนสทธ 4% และสมาชกออมทกเดอน 3. หากบานาญทคานวณไดมจานวนนอยกวา 600 บาท สมาชกจะไดรบเปนเงนดารงชพเดอนละ 600 บาท จนกวาเงนในบญชสมาชกจะหมด (พนทสเทา) 4.6 ความยงยนและภาระงบประมาณของกองทน

4.6.1 คาใชจายในการบรหาร ประมาณการคาใชจายในการดาเนนงานของกองทน ไดแก คาใชจายดานสานกงาน และบคลากร ดานการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และดานประชาสมพนธ เปนตน ซงจากขอมล ทสบคนไดจะพบวามจานวนเงนทแตกตางกน คอ จากเอกสารงบประมาณ ฉบบท 5 รายงานภาวะเศรษฐกจและการคลง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 ระบวากองทนการออมแหงชาตมประมาณการคาใชจาย



39

การบรหาร จานวน 160 ลานบาท และจากขอมลสานกนโยบายการออมและการลงทน สานกงานเศรษฐกจการคลง เมอวนท 8 มถนายน 2558 คาดวาจะงบประมาณคาใชจายในการบรหารชวง 5 ปแรกโดยเฉลยประมาณ 400 ลานบาทตอป ดงนน เมอจาลองสถานการณไดรบผลตอบแทนในอตราทแตกตางกน ระหวางรอยละ 1 ถง รอยละ 6 ของวงเงนทงสอง พบวา จานวนเงนทจะทาใหกองทนไดผลตอบแทนเพยงพอ ตอคาใชจายในการบรหารโดยไมตองพงพงงบประมาณรายจาย จะเทากบ 1) กรณคาใชจายในการบรหารปละ 160 ลานบาท จะตองมขนาดของเงนลงทน อยระหวาง 2,667-16,000 ลานบาท 2) กรณคาใชจายในการบรหารปละ 400 ลานบาท จะตองมขนาดของเงนลงทน อยระหวาง 6,667 – 40,000 ลานบาทขนอยกบผลตอบแทนจากการดาเนนงาน (จากตารางท 16) ตารางท 16 แสดงคาดการณขนาดของกองทนการออมแหงชาตทเพยงพอตอคาใชจายในการบรหาร

อตราผลตอบแทน รอยละ 1 รอยละ 2 รอยละ 3 รอยละ 4 รอยละ 5 รอยละ 6 ขนาดของเงนลงทน (ลานบาท)

- กรณคาใชจายการบรหาร 160 ลานบาท

16,000 8,000 5,333 4,000 3,200 2,667

-กรณคาใชจายการบรหาร 400 ลานบาท

40,000 20,000 13,333 10,000 8,000 6,667

ดงนน กองทนการออมแหงชาตควรหาวธการระดมเงนสะสมจากสมาชกใหครอบคลมและมจานวนเงนสะสมตอบญชสงพอ เพอใหกองทนมสนทรพยสง หรอไดรบผลตอบแทนอตราสงเพอทจะดาเนนการใหไดผลตอบแทนเพยงพอตอคาใชจายในการบรหาร และเพยงพอตอผลตอบแทนทรบประกนขนตากบสมาชก เพอประโยชนของสมาชก ทงนจะชวยลดการพงพงงบประมาณจากรฐบาล อยางไรกตาม เมอวเคราะหความสามารถในการทากาไร พบวา จากกฎกระทรวงฯ กาหนดไววากองทนการออมแหงชาตจะตองลงทนหลกทรพยทมความเสยงตาไมนอยกวารอยละ 80 และหลกทรพยทมความเสยง ไมเกนรอยละ 20 ทาใหโอกาสในการลงทนเพอใหไดรบผลตอบแทนเพยงพอตอรายการดงลาวขางตนเปนเรองททาทาย ในทางตรงกนขาม หากขนาดของกองทนมจานวนเงนสะสมและเงนสมทบไมสงพอ หรอไดรบผลตอบแทนในอตราทตาแลว รฐบาลจะตองจดสรรทงเงนสมทบทตามกฎหมาย คาใชจายในการบรหารและคาใชจายผลตอบแทนทรบประกนขนตา ซงหากกองทนการออมแหงชาตสามารถระดมเงนไดเปนจานวนมากพอ หรอผลตอบแทน ในอตราทเหมาะสม จะชวยลดภาระงบประมาณได ขอมลอตราสวนคาใชจายในการบรหารตอสนทรพยรวมของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการและ กองทนประกนสงคมทคานวณไดขางตน อยระหวาง 0.21-0.52 ซงกองทนการออมแหงชาตอาจนามาเทยบเคยงหรอประยกตใชเพอใหคาใชจายในการบรหารมความเหมาะสม (จากตารางท 17) อยางไรกตามจากกฎกระทรวงกาหนดใหจายคาบรหารเงนลงทนไดไมเกนรอยละ 2.5 ดงนน หากกองทนการออมแหงชาตสามารถลดคาใชจายในการบรหารภายในสานกงานลงจะทาใหผลตอบแทนทไดรบสงยงขน สงผลด ตอผลประโยชนของสมาชกโดยตรง



40

ตารางท 17 แสดงอตราสวนคาใชจายบรหารของกองทนการออมเพอการเกษยณอาย

หนวย : ลานบาท

รายการ กบข. ประกนสงคม1 กอช.2

2556 2557 2558 2556 2557 2558 2558 2559 คาใชจายในการบรหาร

1,554 1,494 n.a. 6,036 5,403 n.a. 160 160

สนทรพยรวม 636,863 713,945 767,488 (30 ก.ย.58)

1,170,202 1,344,297 1,378,254 (31 ม.ค.58)

128 437

อตราสวนคาใชจายบรหารตอสนทรพยรวม

0.24 0.21 n.a. 0.52 0.40 n.a. - -

ทมา : ขอมลจากรายงานประจาปของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ กองทนประกนสงคม และ กอช. จากเอกสารงบประมาณฉบบท 5 ปงบประมาณพ.ศ.2559 คานวณอตราสวนโดยผศกษา หมายเหต : 1 คาใชจายในการบรหารกองทนประกนสงคมไมรวมคาประโยชนทดแทน

2 กองทนการออมแหงชาต เรมเปดรบสมาชก 20 สงหาคม 2558 จงยงไมใชคาใชจายการบรหาร กองทนทแทจรง

4.6.2 ผลตอบแทนทไดรบจากนโยบายการลงทน ขอมลของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ พบวา ผลตอบแทนเฉลยตงแตจดตงกองทนเทากบ 5.27 และในระยะ 5 ปทผานมามผลตอบแทนเฉลยเทากบ 6.04 ซงสงกวาคาเฉลยดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน และสงกวาอตราเงนเฟอมาโดยตลอด และผลการดาเนนงานกองทนประกนสงคมเปนบวก มาโดยตลอด ขอมลขางตนอาจใชเปนแนวทางในการใหกองทนการออมแหงชาตกาหนด Benchmark ในการดาเนนงาน จากขอมลเบองตนกองทนการออมแหงชาตกาหนดไวทรอยละ 4 ซงถอวาสงกวาอตราเงนเฟอ ทาใหกองทนเตบโตสามารถมผลตอบแทนใหเงนของสมาชกมคาเพมสงขนเมอไดรบเงนบานาญ

แผนภาพท 14 แสดงการเปรยบเทยบระหวางอตราดอกเบยเงนฝากประจ า 12 เดอนและรอยละ การเปลยนแปลงดชนราคาผบรโภคทวไป



41

จากแผนภาพท 14 แสดงใหเหนวาคาเฉลยอตราดอกเบยเงนฝากประจาในระยะ 5 ป ทผานมา เมอเทยบกบอตราเงนเฟอทวไปแลว อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอนสวนใหญมคานอยกวารอยละของดชนราคาผบรโภคทวไป โดยคาเฉลยอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน 5 ปยอนหลง พบวา คาเฉลยอยระหวางรอยละ 1.40-2.58 ในขณะทคาเฉลยของอตราเงนเฟออยระหวางรอยละ -0.89 ถง 3.81 (จากแผนภาพท 14) หากกองทนการออมแหงชาตดาเนนการโดยใหผลตอบแทนเทากบอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน จะทาใหบานาญทไดรบไมเพยงพอตอการดารงชพ ดงนน กองทนการออมแหงชาตอาจหา ทางเลอกการลงทนในสนทรพยทมความเสยงสงขนเพอใหไดผลตอบแทนทสงขนโดยยงใหความสาคญตอการรกษาเงนตนดวย 4.6.3 ภาระงบประมาณ

ขอมลสานกงานสถตแหงชาต พ.ศ.2557 มแรงงานนอกระบบจานวน 22.14 ลานคน หากแรงงานนอกระบบสมครสมาชกกองทนการออมทงหมด รฐบาลจะตองเตรยมงบประมาณเพอเปนเงนสมทบสงถง 22,142 ลานบาท โดยจาแนกเปน กลมอาย 15-30 ป จานวน 1,988 ลานบาท กลมอาย 31-50 ป จานวน 9,661 ลานบาท และ กลมอาย 50 ปขนไป 10,492 ลานบาท (จากแผนภาพท 15)

แผนภาพท 15 แสดงภาระงบประมาณกรณแรงงานนอกระบบทงหมดเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต

กองทนการออมแหงชาตกาหนดเปาหมายการดาเนนการใน 5 ปแรก จานวน 1.5 ลานคน การวเคราะหภาระงบประมาณทอาจเกดขนระหวางปงบประมาณ พ.ศ.2559 -2563 นน สมมตฐาน การประมาณการจานวนสมาชกแตละกลมอายจากคาเฉลยของสดสวนประชากรตามแตละชวงวยทางาน ตามฐานขอมลจากระบบสถตทางทะเบยน กรมการปกครอง และคณดวยจานวนเงนทรฐบาลตองสมทบ แตละชวงอายแตละป โดยกาหนดใหจานวนสมาชกจะเพมขนประมาณรอยละ 20 ตอปตามเปาหมาย ของกองทนการออมแหงชาต ภายใตขอกาหนดวา กองทนการออมแหงชาตสามารถประชาสมพนธความสาคญของการออมเงนเพอเกษยณอายเขาถงกลมคนทกชวงอาย จากวธการดงกลาวทาใหสามารถประมาณการภาระงบประมาณทอาจเกดขนในอนาคตได และชวยใหการพจารณาจดสรรงบประมาณลวงหนาเปนไปอยางมประสทธภาพ (จากตารางท 18)



42

ตารางท 18 แสดงประมาณการภาระงบประมาณเงนสมทบจากรฐบาล ระหวางป 2558-2563 จ าแนกตามชวงอาย หนวย : ลานบาท

ชวงอาย (ป)

2559 2560 2561 2562 2563 รวม

15-30 297 354 421 501 594 2,167 31-50 669 797 948 1,128 1,339 4,881 51-60 369 439 522 621 738 2,689 รวม 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

เมอนาขอมลจากการคาดการณขางตนสรางแผนภาพภาระงบประมาณเงนสมทบจากรฐบาล จะพบวา จานวนเงนสมทบทเปนภาระงบประมาณจะเพมขนอยางตอเนอง เนองจากจานวนสมาชกเพมมากขน กองทนการออมแหงชาตจงควรเตรยมการรองรบจานวนสมาชกทเพมขน เพอใหการบรหารงานสมาชกเปนไปอยางตอเนอง และภาครฐตองวางแผนจดเตรยมงบประมาณสาหรบเงนสมทบไวเพอรองรบใหเพยงพอ (จากภาพท 16) แผนภาพท 16 แสดงประมาณการภาระงบประมาณเงนสมทบจากรฐบาล ระหวางป 2558-2563

4.7 การจ าลองสถานการณขนาดกองทน การจาลองสถานการณขนาดเงนสะสมตอบญชตอปของสมาชกและเงนสมทบจากรฐบาลในสวนน มวตถประสงคเพอประมาณการขนาดของกองทนเมอการดาเนนการผานไปแลว 5 ป โดยสมมตฐานการคานวณเปนไปตามเปาหมายทกาหนด กระจายทกกลมอายตามขอมลสดสวนประชากรของกรมการปกครอง เพอใหทราบขนาดของกองทน (ไมรวมดอกผล) เพอใหรฐบาลทราบวายงมแหลงทนอกแหลงหนงในการบรหารประเทศ ในกรณทสมาชกฝากเงนสะสมจานวน 800 บาทตอปตอบญช จะมขนาดของกองทนเทากบ 18,485 ลานบาท หรอ ในกรณทสมาชกมเงนสะสมจานวน 6,000 บาทตอปตอบญช จะทาใหมขนาดกองทนเทากบ 75,352 ลานบาท ซงรฐบาลอาจกเงนจานวนนในอตราดอกเบยทเหมาะสมเพอลงทนในกจการตางๆของรฐได



43

แผนภาพท 17 แสดงประมาณการขนาดกองทนการออมแหงชาตจ าแนกตามจ านวนเงนออมตอบญชตอป

4.8 ความเสยงทอาจเกดขนกบกองทน

1. ความเสยงจากภาวะเศรษฐกจทชะลอตว กองทนไมสามารถบรหารผลตอบแทนได ตามเปาหมายทกาหนด และสมาชกมรายไดลดลงไมสามารถออมเงนในจานวนทคาดหวง ทาใหสมาชก ไมสามารถออมเงนไดตามเปาหมายทกาหนดไว

2. ความเสยงทจะไมไดรบจดสรรงบประมาณเปนไปตามจรงในแตละป อาจทาใหไดรบดอกผล ของการบรหารเงนไมเปนไปตามคาดหวง

3. ความเสยงของคณะกรรมการกองทนในการกาหนดหลกเกณฑการลงทนทไมทนสมยและเขมงวดมากเกนไปทกองทนจะไมสามารถบรหารไดตามเปาหมายทกาหนด

4. ความเสยงของคาใชจายในการบรหารทสงเกนไป อาจทาใหผลตอบแทนจากการดาเนนงาน ไมเพยงพอ ตองพงพงคาใชจายการบรหารจากเงนงบประมาณ และทาใหผลตอบแทนสมาชกลดลง

5. ความเสยงจากความไมสมาเสมอของรายไดของแรงงานนอกระบบ เนองจากแรงงานนอกระบบสวนใหญมรายไดไมสง และมรายไดไมสมาเสมอจงไมสนใจเปนสมาชกกองทน หรอเปนสมาชกแตไมมเงนพอจะสะสม จะทาใหการสงเงนสะสมเขากองทนลดลงสงผลตอขนาดของกองทน

6. ความเสยงจากการทคนไทยจะมอายเฉลยยนยาวขน เนองจากการแพทยทเจรญกาวหนา ในกรณนหากอายเฉลยของสมาชกสงกวา 80 ป จะเกดการขาดทน เนองจากสตรการคานวณบานาญเบองตนกาหนดเทากบ 240 เดอน (20 ป) สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล คาดการณประชากรไทย จะมชพหลงจากอาย 60 ป ดงน เพศชายจะมอายอก 20.1 ป เพศหญง 23.4 ป ในอนาคต 20 ปขางหนา จะเกดความเสยงจากโครงสรางประชากรวยทางานลดลงทาใหกระแสเงนออมเขากองทนลดลง ประชากรวยสงอายมอายยนยาวมากขนจะรบบานาญมากกวาสตรทคานวณไวในปจจบน ซงจะทาใหกองทนขาดทน จากการดาเนนงาน



44

7. ความเสยงจากพฤตกรรมการออมของแรงงานนอกระบบ จากงานวจยพบวา พฤตกรรมการออมเงนของประชาชนไทยไมมวนยทดในการออมเงนเพอไวใชในการเกษยณ ซงอาจเกดจากสาเหตตางๆ ดงน 7.1 ประชาชนไมเหนความสาคญของการออมและมพฤตกรรมในการอปโภค บรโภคสนคาฟมเฟอยมากขน โดยมสาเหตมาจากหลายปจจย เชน ราย ไดถาวรของครวเรอนสงขน เนองจาก การเปลยนแปลงโครงสรางการผลตจากภาคเกษตรกรรมเปนภาคอตสาหกรรม และ การมทางเลอก ในการอปโภคบรโภคสนคาจากตางประเทศเนองจากการเปดการคาเสร จงเพมชองทางในการบรโภคสนคาฟมเฟอยมากยงขน 7.2 ขาดความรความเขาใจถงเครองมอ และรปแบบการออมใหมๆ ทาใหผออมนยมทจะทาการออม และเลอกใชเครองมอการออมเพยงระยะสน ซงอายไมเกน 1 ป ซงไมสอดคลองกบความตองการลงทนของระบบเศรษฐกจทตองอาศยเงนลงทนจานวนมากในระยะยาว 7.3 ประชากรวยเรมทางานไมตระหนกถงความสาคญของการออม จงเรมออมเงนชากวาทควร ทาใหจานวนบานาญทจะไดรบอาจไมเพยงพอ



45

บทท 5 บทสรปและเสนอแนะ

จากการศกษาการดาเนนงานกองทนการออมแหงชาตทไดดาเนนการเมอ 20 สงหาคม 2558 ไดคนพบประเดนทควรใหความสนใจตางๆ ทงในเรองการกาหนดนโยบาย การบรหารงาน นโยบายการลงทน และความเสยงตางๆทอาจเกดขน เพอนาไปสการแกไขหรอปรบปรงการดาเนนงาน เพอใหการดาเนนงานกองทนการออมแหงชาตเปนไปตามวตถประสงคทกาหนดไว 5.1 สรป

จากผลการสารวจของสานกงานสถตแหงชาตป 2557 พบวา แรงงานนอกระบบจานวน 22.14 ลานคน หรอเทากบรอยละ 56.71 ของกาลงแรงงานทงระบบ เปนแรงงานไมมเงนออมทเพยงพอสาหรบยามจาเปนและไมมหลกประกนรายไดเพอการชราภาพจากแหงใด ในขณะทโครงสรางประชากรไทยมแนวโนมเขาสวยสงอายเพมขน โดยประเทศไทยการประมาณการวาอก 30 ปขางหนาจานวนผสงอายในไทยจะเพมขน จากรอยละ 14 เปนรอยละ 30 ของจานวนประชากรทงหมด ดงนน ประเทศไทยจะตองเผชญกบปญหา ผลตภาพจากวยแรงงานจะลดลง ผสงอายทไมมการเกบออมจะมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชวต ตองพงพงรายไดจากบตรหลานและเบยยงชพผสงอาย ซงจะเปนภาระของสงคมและภาครฐทจะตองจดสรรงบประมาณดแลผสงอายในอนาคต เพอลดภาระคาใชจายของรฐบาลของผสงอายในระยะยาว รฐบาลจงตองมการสงเสรมการออมของแรงงานนอกระบบ โดยจดใหมพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ.2554 แตชวงเวลาดงกลาวไดมการเปลยนแปลงรฐบาลทาใหกองทนการออมแหงชาตไมสามารถเปดรบสมครสมาชกไดตามระยะเวลาทกาหนดไว และรฐบาลในขณะนนไดประกาศกฎกระทรวงเพอใหแรงงานนอกระบบสามารถสมครสมาชกกองทนประกนสงคมตามมาตรา 40 ซงกาหนดทางเลอกในการออมใหกบประชาชน และเมอมการเปลยนแปลงรฐบาลอกครงจงไดมการจดทากฎหมายประกอบเพอใหสามารถดาเนนการรบสมครสมาชกกองทนการออมแหงชาต โดยเรมรบสมครสมาชกกองทนการออมแหงชาตเมอวนท 20 สงหาคม 2558

ในสวนการทบทวนวรรณกรรมไดสรปแนวคด ทฤษฎทสาคญเกยวกบการออม เชน สมมตฐานรายไดของเคนส สมมตฐานวฎจกรชวตของ Albert Ando and Franco Modigliani สมมตฐานรายได ของ Jame S.Duesenberry ตวแปรทสาคญตอการออม รปแบบและการบรหารระบบการออมเพอ การเกษยณอาย โดยแสดงตวอยางการบรหารกองทนเพอการเกษยณในประเทศไทย นอกจากนไดนาแนวคดสวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) หรอการทางานสาธารณะ (Public Work) ในประเทศตางๆ เพอเปนทางเลอกใหมในการบรหารงบประมาณเพอสงคมสวสดการของประเทศไทย



46

แนวทางและวธการดาเนนการกองทนการออมแหงชาต จะประกอบดวย 1. แนวคดและทมาเพอสรางความมนคงดานรายไดใหแรงงานนอกระบบมการออมเพอชราภาพ 2. หลกเกณฑการสมครเขาเปนสมาชกกองทนการออม ตองมอายระหวาง 15 -60 ป (ในปแรก ของการดาเนนการกาหนดใหอายเกน 60 ปสมครได) โดยผสมครจะตองสงเงนสะสมขนตา 50 บาทและไมเกน 13,200 บาทตอป และรฐจะสมทบไมเกน 600-1,200 บาทตอป 3. รฐบาลจะรบประกนใหสมาชกไดรบดอกผลจากเงนสะสมและเงนสมทบไมนอยกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจาประเภท 12 เดอนโดยเฉลยของธนาคารพาณชย โดยคานวณเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดรบกบอตราดอกเบยเงนฝากประจาดงกลาวในวนทสมาชกสนสภาพกรณอายครบ 60 ป หรอ เสยชวต 4. เมออายครบ 60 ปจะไดรบบานาญจากสตรการคานวณทกาหนด หรอเงนดารงชพ หากคานวณแลวเงนบานาญทไดรบนอยกวา 600 บาทจะไดรบเงนดารงชพเดอนละ 600 บาทจนกวาเงนจะหมดบญช ทงนสมาชกจะสามารถคงสภาพการเปนสมาชกไดเมอเขาสการเปนแรงงานในระบบแตรฐบาล จะไมจายเงนสมทบ ในการวเคราะหการดาเนนงานกองทนการออมแหงชาต สามารถสรปประเดนตางๆไดดงน 1. การดาเนนการมวตถประสงคเพอใหแรงงานนอกระบบมความมนคงดานรายได เพอลดภาระ การดแลจากรฐในอนาคต แตการเปลยนแปลงนโยบายทางการเมองทาใหการดาเนนการมความลาชาสงผล ใหแรงงานนอกระบบเสยโอกาสในการออมเงนเปนระยะเวลา 4 ป 2. เงนสมทบไมรวมดอกผลจากรฐบาลไมเปนแรงจงใจใหแรงงานนอกระบบสมครสมาชกกองทน การออม 3. เปาหมายระยะ 5 ปยงไมครอบคลมแรงงานนอกระบบทงหมด และแรงงานนอกระบบ ทมรายไดตอเดอนตากวาเสนคาความยากจนไมสามารถเขาถงการออมเพอการเกษยณอายได เนองจากไมมเงนออม นอกจากน จากผลการศกษาผลการดาเนนงานของกองทน พบวา สมาชกยงไมกระจายไปสกลมคนตามอาชพ และ กลมอาย 4. ความเพยงพอในการใชจายจากบานาญทไดรบ พบวา หากสมาชกเรมออมเงนชา หรอจานวน การออมตอเดอนตาจะทาใหบานาญทจะไดรบตากวาเสนคาความยากจน ไมพอในการดารงชวต ดงนน จงแนะนาใหสมาชกหากเรมออมเงนเมออาย 15 ปจะตองออมขนตา 300 บาทตอเดอน เรมออมอาย 30 จะตองออม 500 บาทตอเดอน หากออมเงนจานวนตากวานตอเดอนจะมแนวโนมทจะไดรบบานาญไมเพยงพอตอการดารงชวต และรฐจะสญเสยประโยชนจากเงนสมทบจากเงนงบประมาณทจดสรรใหดวย เนองจาก ไมบรรลตามวตถประสงคทตงไว 5. การวเคราะหการพงพงภาระงบประมาณ จะกลาวใน 2 ประเดน คอ คาใชจายในการบรหาร และเงนรบประกนดอกผลทไมตากวาดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน ซงหากกองทนสามารถบรหารคาใชจาย และการลงทนเพอใหเกดดอกผลทเหมาะสมจะลดภาระงบประมาณในสวนนได 6. การจาลองสถานการณ (Scenario) ภาระงบประมาณ เพอใหรฐไดเตรยมงบประมาณไวรองรบ และการจาลองขนาดของกองทนเพอใหรฐทราบวามแหลงเงนทนทรฐอาจกยมไปใชในกจการตางๆ โดยมดอกเบยทเหมาะสม



47

7. การวเคราะหความเสยงตางๆทอาจเกดขนกบกองทน เชน ภาวะเศรษฐกจทชะลอตว รายไดท ไมสมาเสมอของแรงงานนอกระบบ นโยบายการลงทน ความเสยงจากการมอายยนยาวมากขน และพฤตกรรม การออมแตละกลม และชวงวย 5.2 ขอเสนอแนะ เชงนโยบาย 1. รฐบาลตองสงเสรมใหมการออมของแรงงานนอกระบบใหครอบคลมและเสมอภาค โดยอาจเพมชองทางการเขาถงการออมของผทมรายไดตากวาเสนคาความยากจน เชน รฐบาลอาจใหแรงงานนอกระบบ ทมรายไดตากวาเสนคาความยากจนทประสงคจะเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตทางานสาธารณะประโยชนแลกกบเงนสะสมเขาบญชสมาชก โดยประยกตใชแนวคดของสวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) หรอการทางานสาธารณะ (Public Work) เนองจากแรงงานนอกระบบทมรายไดตากวาเสนคาความยากจนสวนใหญจะไดรบคาจางแรงงานทตา ไมแนนอน และอยในชนบท 2. รฐบาลควรควบคมอตราเงนเฟอไมใหอยในระดบทสงเกนไป รณรงคใหประชาชนรจกการออม ลดความตองการสนคาฟมเฟอย และลดการบรโภคสนคาจากตางประเทศ รวมถงสนบสนนใหมกจกรรม เพมรายไดใหกบประชาชน 3. รฐบาลตองมมาตรการในการเพมรายไดใหกบแรงงานนอกระบบ เชน การเพมทกษะอาชพ การเขาถงแหลงทน 4. ประชาสมพนธใหแรงงานนอกระบบทมศกยภาพในการออมสงเขาเปนสมาชกการออมแหงชาต เพอระดมเงนฝากเขากองทนใหเพมขน 5. รฐบาลควรปรบปรงหรอออกแบบแนวทางในการออมเงนเพอการเกษยณอายของแรงงาน ทกกลมใหเปนระบบเงนออมภาคบงคบ (Mandatory System) ทรฐบาลบงคบใหประชาชนออมเงนขณะ ยงทางาน อาจบรหารโดยหนวยงานของรฐหรอเอกชน เพอใหการออมเพอเกษยณอายครอบคลมประชากรทงหมด เชงการปฏบต 1. กองทนการออมแหงชาตควรกาหนดคาใชจายในการบรหารกองทนใหเหมาะสม ไมสงมากเกนไปโดยใชจากผลตอบแทนทไดจากกองทน และไมฟมเฟอย เพอลดภาระการพงพางบประมาณเพอเปนคาใชจายในการบรหารกองทน 2. ควรศกษาพฤตกรรมและเปาหมายในการออมเงนของแตละกลม เพอเพมทางเลอกในการออมใหเหมาะสมกบชวงวย โดยกาหนดสดสวนการลงทนในสนทรพยแตละประเภททมระดบความเสยงแตกตางกน ในชวงเรมทางานอาจมทางเลอกทเสยงมากขนใหสมาชกเลอก เพอใหไดรบผลตอบแทนทคาดหวง 3. ประชาสมพนธและสรางความเขาใจใหตระหนกใหแรงงานนอกระบบถงความสาคญของ การออม และเรมออมตงแตอายนอย เพอใหไดรบบานาญเพยงพอเมอเกษยณอาย จากขอมลขางตน กองทนการออมแหงชาตควรประชาสมพนธใหสมาชกในแตละชวงอายทราบแผนการออมเพอใหไดบานาญในการดารงชวต กรณสมาชกไมมรายไดจากทางอนหลงจากการเกษยณอาย เชน กรณอาย 15 ป หากตองการออมเพอใหไดบานาญเทากบเสนคาความยากจนจะตองออมมากกวาหรอเทากบ 300 บาทตอเดอน หรอ 3,600 บาทตอป หรอ เรมออมเมออาย 30 ปจะตองออมเงนมากกวาหรอเทากบเดอนละ 500 บาทตอเดอน หรอ 6,000 บาทตอป สรางความยงยนของกองทน สรางความนาเชอถอจากความสามารถ ในการบรหารจดการเงนกองทน และการยดหลกธรรมาภบาลในองคกร



48

4. กองทนการออมแหงชาตเปนการออมระยะยาว ดงนนจงมความตอเนองในการดาเนนงาน ลดความเสยงจากการถอนคนหนวยลงทนระหวางทาง ในเบองตนกองทนการออมแหงชาตอาจกาหนดทางเลอกในการลงทนทไมเสยงมาก แตไดรบผลตอบแทนเหมาะสม เชน ตราสารหนทมระดบความเชอมนสง หรอพนธบตรรฐวสาหกจ ซงคาเฉลยของผลตอบแทนพนธบตรรฐวสาหกจในชวง 5 ปทผานมามอตราผลตอบแทนทนาลงทน โดยอตราผลตอบแทนพนธบตรรฐวสาหกจอาย 1-3 ป ประมาณรอยละ 11.10-17.55 อตราผลตอบแทนพนธบตรรฐวสาหกจอาย 3-6 ป ประมาณรอยละ 14.19-26.72 5. คณะอนกรรมการควรพจารณากระจายความเสยงในการลงทนทมากกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจา อาจประยกตจากแนวทางการบรหารการลงทนของตางประเทศ เชน กาหนดสดสวนของการลงทน ในสนทรพยแตละประเภท และจางบรษทจดการกองทนรวมบรหารคลายกบในประเทศโปแลนดทกาหนดวา กองทนตองประสบผลสาเรจอยางนอยทสดทระดบ Minimum Rate of Return (MRR) ซงมคาเทากบคาทนอยกวา 50% ของคาเฉลยของผลตอบแทนเฉลยของอตสาหกรรมบรหารจดการ ถากองทนบรหารไดตากวามาตรฐานดงกลาว บรษทจดการทบรหารกองทนดงกลาวจะตองจายเงนบางสวนไปในกองทนเพอชดเชยคาทตากวามาตรฐานทกาหนดใหไดเทากบมาตรฐาน หรอ อาจใหบรษทจดการกองทนหลายบรษทรวมเขารวมบรหารเงนออม โดยกาหนดหลกเกณฑใหมการจดตงกองทนชดเชยความเสยหาย โดยเกบเงนจากแตละบรษทจดการกองทนรวมตงเปนกองทนประกนความเสยง เพอลดความเสยหายทอาจเกดขน 6. ในระยะแรกการสงเสรมการสมครสมาชก อาจทาบตรสมาชกและไดรบสทธประโยชน จากสวนลดตางๆ ซงการดาเนนการดงกลาวจะเปนการสงเสรมตามนสยคนไทย และมคาใชจายในการดาเนนการไมสง ในอนาคตหากกองทนมขนาดใหญเพยงพออาจกาหนดสทธประโยชนเพมเตมใหกบสมาชกเพอสงเสรมการออมใหมากขน โดยอาจกาหนดสทธประโยชนตามระยะเวลาของการเปนสมาชก เชน สทธในการกยม สทธในการไดคาชดเชยจากการหยดทางานจากการปวย หรอการกาหนดสทธประโยชนตามระยะเวลาการเปนสมาชกโดยคานงถงความคมคาในการสงเสรมการตลาดในแตละกรณ เพอไมใหเปนภาระคาใชจายกบกองทน 7. ควรเพมชองทางในการสงเงนสมทบเพอใหเขาถงสมาชกทกกลม อาจจะเพมใหสงเงนไดทรานสะดวกซอตางๆ เชน ราน 7-11 มสาขาจานวน 7,663 สาขา ราน Family Mart มสาขาจานวน 1,040 สาขา เคานเตอรเซอรวส มสาขาจานวน 6,000 สาขา ซงครอบคลมพนทกวางขวางกวาในปจจบน การโอนเงนทาง ATM./อนเตอรเนต โดยกองทนการออมแหงชาตจะตองคานวณคาใชจายในการบรหารตนทนใหเหมาะสม และเพมชองทางในการตรวจสอบขอมลใหสมาชก เพอใหเกดความมนใจ ปจจบน ธนาคารทเปดบรการใหสมครสมาชกและสงเงนออมไดมเพยง 3 ธนาคาร และมสาขาไมครอบคลมทกพนท โดยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ มสาขา 2,356 สาขา ธนาคารออมสน 1,039 สาขา ธนาคารกรงไทย 1,215 สาขา ไมสามารถเขาถงประชากรกลมเปาหมายโดยเฉพาะทหางไกล และควรสรางแนวคดใหกลมแรงงานนอกระบบภาคภมใจจากการฝากเงนจานวนนอย และไมอายทจะไปฝากเงนทธนาคารหรอจดบรการ 5.3 ขอเสนอในการศกษาในอนาคต 1. การศกษาแนวคดสวสดการสาหรบการทางาน (Workfare) ในบรบททเหมาะสมกบสงคมไทย เพอเปนการเพมรายได มแนวโนมทจะออมมากยงขน และหาแนวทางในการลดภาระในการจดสรรงบประมาณดานสวสดการ 2. ปจจยทเปนแรงจงใจใหแรงงานนอกระบบวยทางานสนใจออมเงนเพอเกษยณอาย โดยใหความสาคญกบกลมวยรน



49

บรรณานกรม

ขอมลเผยแพรเรอง “Thailand’s Poverty” จดทาขนโดย Charting Thailand เผยแพรทางเวบไซต http://chartingthailand.com/thailands-poverty/

ขอมลเผยแพรเรอง “กองทนสารองเลยงชพไทย” จดทาขนโดยสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย เผยแพรทางเวบไซต http://www.thaipvd.com/content_th.php?content_id=00008

ขอมลเผยแพร เรอง “ขอมลสารสนเทศ” จดทาขนโดยกองทนประกนสงคม เผยแพรทางเวบไซต http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=818

ขอมลเผยแพรเรอง “ระบบการออมเพอเกษยณอาย” จดทาขนโดยกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ เผยแพรทางเวบไซต https://www.gpf.or.th/thai2013/about/pension-type.asp

ขอมลเผยแพรเรอง “ประชากรประเทศไทย พ.ศ.2559” จดทาขนโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. ม.ป.ป. เผยแพรทางเวบไซต http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/Gazette.aspx#

ขอมลเผยแพรเรอง “อตราดอกเบยในตลาดเงน” จดทาขนโดย ธนาคารแหงประเทศไทย เมอ พ.ศ. 2559 เผยแพรทางเวบไซต http://www2.bot.or.th/statistics/ReportPage.aspx?reportID=223

นวพร วรยานพงศ. 2558. กองทนการออมแหงชาต(กอช.) ความมนคงในชวต..สรางไดดวยการ ออม. วารสารการเงนการคลง,ปท 27 ฉบบท 85, หนา 13-23

วรเวศม สวรรณระดา และ สมประวณ มนประเสรฐ,2552.ปจจยกาหนดพฤตกรรมการออมของผมงานในประเทศไทย : กรงเทพ

สถาบนนโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม, ปฏรประบบสวสดการแบบ Workfare : บทเรยนจากตางประเทศ ม.ป.ป. เผยแพรทางเวปไซต http://www.tuhpp.net/files/WorkfareJib12JAN2012.pdf

สานกงบประมาณ. 2558 . เอกสารงบประมาณ ฉบบท 5 รายงานภาวะเศรษฐกจและการคลง ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559

สานกงานสถตแหงชาต, 2557. การสารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย สานกงานสถตแหงชาต, 2557. การสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน สานกงานสถตแหงชาต, 2557. สรปผลทสาคญ การสารวจแรงงานนอกระบบ สภาพร คลายเกต, 2550. การศกษาปจจยทกาหนดการออมของครวเรอนเกษตรกรในประเทศไทย มหาวทยาลย

หอการคาไทย : กรงเทพ

https://www.gpf.or.th/thai2013/about/pension-type.asp

http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/Gazette.aspx

http://www2.bot.or.th/statistics/ReportPage.aspx?reportID=223



50

ภาคผนวก (ตารางขอมล)

ตารางขอมลท 1 แสดงจ านวนแรงงานทงระบบ จ าแนกตามลกษณะแรงงาน ระหวางป 2552 – 2557

หนวย : ลานคน ประเภท 2552 2553 2554 2555 2556 2557

รวม (ลานคน) 38.4 38.7 39.3 39.6 39.1 38.4 แรงงานในระบบ 14.1 14.6 14.7 14.8 14 16.3 แรงงานนอกระบบ 24.3 24.1 24.6 24.8 25.1 22.1 ทมา : สานกสถตเศรษฐกจและสงคม สานกงานสถตแหงชาต

ตารางขอมลท 2 แสดงจ านวนแรงงานนอกระบบระหวางป 2552 – 2557 จ าแนกตามอาชพ

หนวย : ลานคน อาชพ ป พ.ศ.

2552 2553 2554 2555 2556 2557 รวม 24.3 24.1 24.6 24.8 25.1 22.1

ผบญญตกฎหมาย ขาราชการ ระดบอาวโส และผจดการ

0.4 0.6 0.3 0.4 0.9 0.5

ผประกอบวชาชพดานตางๆ 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2 0.2 ผประกอบวชาชพดานเทคนคสาขาตางๆ

0.2 0.2 0.2 0.2 0.3 0.2

เสมยน 0.2 0.2 0.2 0.1 0.1 0.1 พนกงานบรการและพนกงานขายในรานคา

4.8 4.9 5.3 4.9 4.3 4.8

ผปฏบตงานทมฝมอในดานการเกษตรและประมง

13.9 13.8 14.4 14.7 14.7 11.9

ผปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอและธรกจการคา

2.0 1.7 1.9 1.8 2.0 1.9

ผปฏบตการโรงงานและเครองจกร ฯ

0.7 0.7 0.7 0.7 0.8 0.8

อาชพขนพนฐานตางๆ ในดานการขาย

2.1 1.8 1.7 1.8 1.8 1.7

ทมา : สานกสถตเศรษฐกจและสงคม สานกงานสถตแหงชาต



51

ตารางขอมลท 3 แสดงจ านวนแรงงานนอกระบบจ าแนกตามอาย และภาค หนวย : คน

ชวงอาย (ป) กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ภาคใต รวม

15 - 19 15,073 89,105 115,464 226,579 87,557 533,778

20-24 53,292 288,524 291,489 484,281 202,190 1,319,776

25-29 128,453 360,332 278,776 438,660 254,298 1,460,519

30-34 145,620 451,832 315,599 521,035 292,735 1,726,821

35-39 212,814 546,108 440,269 809,177 349,606 2,357,974

40-44 252,098 618,722 528,433 1,040,305 379,711 2,819,269

45-49 249,777 733,307 663,952 1,109,926 402,708 3,159,670

50-54 215,311 629,159 668,261 934,037 330,739 2,777,507

55-59 149,318 564,812 623,158 886,821 281,246 2,505,355

60 ปขนไป 125,495 755,527 805,148 1,323,364 451,245 3,460,779

รวม 1,547,251 5,037,428 4,730,549 7,774,185 3,032,035 22,121,448

ทมา : สานกสถตเศรษฐกจและสงคม สานกงานสถตแหงชาต



52

ตารางขอมลท 4 แสดงจ านวนประชากรและการคาดการณประชากรวยแรงงาน ระหวางป 2558 - 2563 หนวย : ลานคน

กลมอาย 2557 1 2558 2 2559 2560 2561 2562 2563 คาเฉลย รอยละ 15-30 ป 14.9465 14.8246 14.6653 14.5387 14.4390 14.3592 14.2509 14.5749 33.02% 31-50 ป 20.8122 20.7530 20.6827 20.5887 20.4426 20.2506 20.1135 20.5205 46.49% 51-60 ป 8.0486 8.4057 8.7839 9.1052 9.3862 9.6879 9.8839 9.0430 20.49% รวม 43.8074 43.9833 44.1318 44.2326 44.2678 44.2976 44.2484 44.1384 100% ทมา : 1ระบบสถตทางการทะเบยน กรมการปกครอง 2ป 2558 – 2563 และคาเฉลย ประมวลผลโดยผศกษาโดยใชขอมลป 2557 เปนฐานในการคานวณ

ตารางขอมลท 5 แสดงการประมาณการจ านวนสมาชกกองทนการออมแหงชาต และภาระงบประมาณ ทอาจ เกดขน ระหวางป 2559 – 2563

เงนสมทบ(บาทตอป)

ปงบประมาณ 2559 2560 2561 2562 2563

จ านวน (คน)

จ านวนเงน

(ลานบาท)












(ลานบาท) 600 495,313 297 589,423 354 701,363 421 834,438 501 990,626 594 960 697,368 669 829,868 797 987,473 948 1,174,833 1,128 1,394,736 1,339

1,200 307,319 369 365,709 439 435,163 522 517,730 621 614,637 738

รวม 1,500,000 1,335

1,785,000 1,589 2,124,000 1,891 2,527,000 2,250 3,000,000 2,671

หมายเหต : คานวณโดยผศกษา โดยเปนไปตามสมมตฐาน จานวนสมาชกภาพรวมจากขอมลของกอช. และคานวณกลมอายโดยใชสดสวนกลมอายของประชากรตามขอมลระบบสถตทางทะเบยน กรมการปกครอง ประมาณการจากสดสวนประชากรไทย (ตามตารางท 1) โดยสดสวน กลมอาย 15-30 ป เทากบรอยละ 33.02 กลมอาย 31-50 ป เทากบรอยละ 46.49 กลมอาย 51-60 ป เทากบ รอยละ 20.49)



53

ตารางขอมลท 6 แสดงการคาดการณ (Scenario) ขนาดของกองทน กรณตางๆทสมาชกออมเงน ตอปในจ านวน ทแตกตางกน

หนวย : ลานบาท จ านวน

เงนกองทน(บาทตอป)

รายการ ป พ.ศ.

2559 2560 2561 2562 2563 รวมทงสน

800 เงนสะสม 1,200 1,428 1,699 2,022 2,400 8,749 เงนสมทบ 1,300 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 2,535 3,017 3,590 4,271 5,071 18,485

900 เงนสะสม 1,350 1,607 1,912 2,274 2,700 9,842 เงนสมทบ 1,355 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 2,685 3,196 3,803 4,529 5,371 19,579

1,000 เงนสะสม 1,500 1,785 2,124 2,527 3,000 10,936 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 2,835 3,374 4,074 4,777 5,671 20,672

1,500 เงนสะสม 2,250 2,678 1,052 3,791 4,500 14,270 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 3,585 4,267 2,943 6,040 7,171 24,006

2,000 เงนสะสม 3,000 3,570 4,248 5,054 6,000 21,872 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 4,335 5,159 6,139 7,304 8,671 31,608

2,500 เงนสะสม 3,750 4,463 5,310 6,318 7,500 27,340 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 5,085 6,052 7,201 8,567 10,171 37,076

3,000 เงนสะสม 4,500 5,355 6,372 7,581 9,000 31,808 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 5,835 6,944 8,263 9,831 11,671 42,544

3,500 เงนสะสม 5,250 6,248 7,434 8,845 10,500 38,276 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 6,585 7,837 9,325 11,094 13,171 48,012

4,000 เงนสะสม 6,000 7,140 8,496 10,108 12,000 43,744 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 7,335 8,729 10,387 12,358 14,671 53,480



54

จ านวนเงนกองทน(บาทตอป)

รายการ ป พ.ศ.

2559 2560 2561 2562 2563 รวมทงสน

4,500 เงนสะสม 6,750 8,033 9,558 11,372 13,500 49,212 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 8,085 9,622 11,449 13,621 16,171 58,948

5,000 เงนสะสม 7,500 8,925 10,620 12,635 15,000 54,680 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 8,835 10,514 12,511 14,885 17,671 64,416

5,500 เงนสะสม 8,250 9,818 11,682 13,899 16,500 60,148 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 9,585 11,407 13,573 16,148 19,171 69,884

6,000 เงนสะสม 9,000 10,710 12,744 15,162 18,000 65,616 เงนสมทบ 1,335 1,589 1,891 2,250 2,671 9,736

รวม 10,335 12,299 14,635 17,412 20,671 75,352 หมายเหต : คานวณโดยผศกษา โดยคานวณจากประมาณการสดสวนประชากรตามกลมอายโดยใช ฐานขอมลของกรมการปกครอง คณดวยอตราเงนสมทบจากรฐ และเงนสะสมทสมาชก ออมในแตละป

ตารางขอมลท 7 แสดงจ านวนสมาชกและจ านวนเงนสะสมของกองทนการออมแหงชาต ป พ.ศ.2558

รายการ/เดอน สงหาคม กนยายน ตลาคม พฤศจกายน จานวน (ราย) 217,194 311,718 342,000 373,613 จานวนเงนสะสม (ลานบาท) 203 292 350 400 ทมา : เวบไซต รฐบาลไทย http://www.thaigov.go.th/



55

ตารางขอมลท 8 แสดงขอมลดานเศรษฐกจทส าคญตอการลงทนของกองทนประเภทตางๆ หนวย : รอยละ

ป พ.ศ. /ประเภท 2554 2555 2556 2557 2558 อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอนเฉลย ธนาคารพาณชย

2.11-2.39 2.58-3.14 2.25-2.97 1.76-1.93 1.40-1.56

อตราผลตอบแทนตวเงนคลงและพนธบตรรฐบาล 5 ป

3.44 3.30 3.36 3.02 2.28

อตราผลตอบแทนพนธบตรรฐวสาหกจ 1-3 ป ตาสด

11.93 11.10 13.25 17.55 17.44

อตราผลตอบแทนพนธบตรรฐวสาหกจ 3-6 ป ตาสด

14.19 15.41 18.97 27.08 26.72

อตราผลตอบแทนพนธบตรรฐวสาหกจ 6 ป ขนไป ตาสด

19.99 22.59 28.35 31.26 31.02

อตราผลตอบแทนกองทนกบข. 2.31 7.82 4.51 6.75 - อตราการเปลยนแปลงดชนราคาเฉลย (อตราเงนเฟอเฉลย) % การเปลยนแปลงดชนราคาผบรโภคทวไป (2554=100)

3.81 3.02 2.18 1.89 -0.89

% การเปลยนแปลงดชนราคาผบรโภคพนฐาน (2554=100)

2.36 2.09 1.00 1.59 1.11

ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ



56

ตารางขอมลท 9 แสดงขอมลประชากรจ าแนกตามรายไดเฉลย เสนความยากจน ระหวางป 2547-2557

รายการ หนวย 2547 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 เสนความยากจน บาท/คน/เดอน 1,719 1,934 2,006 2,172 2,174 2,285 2,415 2,492 2,572 2,647 จานวนคนจน ลานคน 16.5491 13.7797 12.7183 13.1163 11.6239 10.8007 8.7519 8.4021 7.3051 7.0574 - กรงเทพ ลานคน 0.2879 0.2147 0.2694 0.1835 0.1905 0.1867 0.6479 0.1615 0.0904 0.1406 - ภาคกลาง ลานคน 2.8995 2.0817 2.0221 2.1955 1.9718 1.9579 1.9051 1.2915 1.0149 0.9415 - ภาคเหนอ ลานคน 3.7643 2.9624 2.9610 3.3286 2.6997 2.6025 1.8695 2.0170 1.9371 1.5199 -ภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ ลานคน 7.7075 6.8530 5.8230 5.9656 5.2750 4.7904 3.4259 3.7352 3.2712 3.2006

-ภาคใต ลานคน 1.8900 1.6678 1.6428 1.4431 1.4870 1.2633 0.9034 1.1969 0.9915 1.2548 สดสวนคนจน รอยละ 26.76 21.94 20.04 20.43 17.88 16.37 13.22 12.64 10.94 10.53 จ านวนคนจน วยเดก (<15 ป)

ลานคน 4.961 4.138 3.662 3.724 3.126 2.950 2.301 2.169 1.797 1.726

วยแรงงาน (15-59 ป)

ลานคน 9.088 7.278 6.719 6.900 6.275 5.743 4.701 4.566 3.963 3.687

ผสงอาย (>60 ป)

ลานคน 2.500 2.364 2.338 2.493 2.223 2.108 1.750 1.667 1.545 1.643

รวม ลานคน 16.549 13.780 12.718 13.116 11.624 10.801 8.752 8.402 7.305 7.057 จ านวนประชากรทงประเทศ วยเดก (<15 ป)

ลานคน 14.996 14.746 14.417 14.242 13.894 13.740 12.895 12.870 12.203 11.968

วยแรงงาน (15-59 ป)

ลานคน 38.936 39.756 40.170 40.876 41.616 42.399 42.527 43.222 43.229 43.247

ผสงอาย (>60 ป)

ลานคน 7.908 8.317 8.866 9.069 9.517 9.843 10.792 10.400 11.323 11.787

รวม ลานคน 61.840 62.820 63.452 64.186 65.027 65.982 66.214 66.492 66.755 67.003 รายไดเฉลยตอครวเรอน

บาท/เดอน 14,963 17,787 18,660 - 20,904 - 23,236 - 25,194 -

คาใชจายเฉลยตอครวเรอน

บาท/เดอน 12,297 14,311 14,500 15,942 16,205 16,819 17,403 18,766 19,061 20,892

ทมา: ขอมลจากการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน และ สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวด ภาวะสงคม สานกงานสถตแหงชาต

ฉบับที่ ๔/2559 · 2016-06-10 ·...

Documents

Transcript of ฉบับที่ ๔/2559 · 2016-06-10 ·...