หลกเกณฑและวธการ ประเมนผลกระทบดานสขภาพ

ทเกดจากนโยบายสาธารณะ

หลกเกณฑและวธการ

ประเมนผลกระทบดานสขภาพ

ทเกดจากนโยบายสาธารณะ

จดทำโดย

ศนยประสานงานการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)

ชน ๒ อาคาร ๘๘/๓๗ ตวานนท ๑๔

ตำบลตลาดขวญ อำเภอเมอง จงหวดนนทบร ๑๑๐๐๐

โทรศพท ๐ ๒๕๙๐ ๒๔๗๘ โทรสาร ๐ ๒๕๙๐ ๒๓๑๑

www.thia.in.th

www.nationalhealth.or.th

พมพครงท ๑ ธนวาคม ๒๕๕๒

จำนวน ๓,๐๐๐ เลม

ปกและรปเลม วนทนย มณแดง

พมพท บรษท คณาไทย จำกด (วนดาการพมพ)

สารบญ

สวนท ๑ ประกาศคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เรอง หลกเกณฑและวธการ ๖ ประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒

หมวด ๑ ๘ ความหมายและหลกการ

หมวด ๒ ๑๑ นโยบายสาธารณะ โครงการหรอกจกรรมทตองและทควรม การประเมนผลกระทบดานสขภาพ

หมวด ๓ ๑๔ กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

หมวด ๔ ๒๗ การพฒนาระบบการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

ภาคผนวก ๑ ๒๙ ปจจยทอาจสงผลกระทบตอสขภาพ

สวนท ๒ ความเปนมา ๓๒

สาระสำคญของหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ๓๕

แผนภาพหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ๓๘ กรณการขอใชสทธ มาตรา ๑๑ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต 2550

แผนภาพหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ๓๙ กรณ หนวยงานเจาของโครงการตองการทำการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

๕

สวนท ๑

๖

โดยท รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๗ วรรคสอง กำหนดใหการดำเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจจะกอใหเกดผลกระทบ อยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทำมได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหนประกอบกอนมการดำเนนการดงกลาว ประกอบกบพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดรบรองถงสทธและหนาทดานสขภาพ ปรากฎตามมาตรา ๕ วา บคคลมสทธในการดำรงชวตในสงแวดลอมและสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพ รวมทงมหนาทรวมกบหนวยงานของรฐในการดำเนนการใหเกดสงแวดลอมและสภาพแวดลอม และมาตรา ๑๑ วา บคคลหรอคณะบคคล มสทธ

ประกาศคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

เรอง หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

ทเกดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒

๗

รองขอใหมการประเมนและมสทธรวมในกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพจากนโยบายสาธารณะ รวมทงมสทธไดรบรขอมล คำชแจง และเหตผลจากหนวยงานของรฐ กอนการอนญาตหรอการดำเนนโครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอสขภาพของตนหรอของชมชนและแสดงความเหนของตนในเรองดงกลาว โดยมาตรา ๒๕ วรรคหนง (๕) กำหนดใหคณะกรรมการสขภาพแหงชาตมหนาทและอำนาจกำหนดหลกเกณฑและวธการในการตดตามและประเมนผลเกยวกบระบบสขภาพแหงชาตและผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะทงระดบนโยบายและระดบปฏบตการ

ฉะนน เพอใหการประเมนผลกระทบดานสขภาพ เปนไปตามวตถประสงคของบทบญญตดงกลาว และใหหนวยงานและภาคสวนตางๆ ในสงคมไดพจารณายดเปนแนวทางปฏบตตามอำนาจหนาทและความรบผดชอบของตน อาศยอำนาจตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง (๕) แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ คณะกรรมการสขภาพแหงชาตจงประกาศกำหนดหลกเกณฑ และวธการในการตดตามและประเมนผลเกยวกบระบบสขภาพแหงชาตและ ผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะไว ดงตอไปน

๘

หมวด ๑ ความหมายและหลกการ

ขอ ๑ บทนยาม การประเมนผลกระทบดานสขภาพ หมายความวา “กระบวนการ

เรยนรรวมกนของสงคมในการวเคราะหและคาดการณผลกระทบทงทางบวก และทางลบตอสขภาพของประชาชนทอาจจะเกดขนจากนโยบาย โครงการ หรอกจกรรม อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง หากดำเนนการในชวงเวลาและพนทเดยวกน โดยมการประยกตใชเครองมอทหลากหลายและมกระบวนการมสวนรวมอยางเหมาะสม เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชนทงในระยะสนและระยะยาว”

นโยบายสาธารณะ หมายความวา “ทศทางหรอแนวทางทสงคมโดยรวมเหนวาหรอเชอวา ควรจะดำเนนการไปในทศทางนน รวมถงนโยบายทเขยนเปนลายลกษณอกษรทกำหนดมาจากรฐดวย”

คณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ หมายความวา “คณะกรรมการทคณะกรรมการสขภาพแหงชาตแตงตงขน เพอทำหนาทสงเสรม สนบสนน พฒนาทงระบบ กลไก หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ การดำเนนการตามหลกเกณฑฯ และดำเนนงานอนใดทมความเกยวของ โดยใหสอดคลองกบเจตนารมณของพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐”

๙

คณะกรรมการผชำนาญการ หมายความวา “คณะกรรมการทคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตแตงตงขนเพอทำหนาทในการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม”

คณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพ หมายความวา “คณะกรรมการทหนวยงานเจาของนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรม หนวยงานทใหใบอนญาต หรอสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต แตงตงขนเพอทำหนาทในการกำกบใหการประเมนผลกระทบดานสขภาพเปนไปตามประกาศคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เรอง หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒”

สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต หมายความวา “สำนกงานทจดตงขนตามมาตรา ๒๖ แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐”

ขอ ๒ เพอใหการประเมนผลกระทบดานสขภาพเปนไปตามเจตนารมณของ

พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ หมวดสทธและหนาทดานสขภาพ การประเมนผลกระทบดานสขภาพจงควรเปนไปตามหลกการตอไปน

(๑) หลกประชาธปไตย การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองรบรอง

และสงเสรมสทธของประชาชนในการมสวนรวมพฒนานโยบายสาธารณะทมผลกระทบตอสขภาพและวถชวตของตน

(๒) หลกความเปนธรรม การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองพยายามลดความเหลอมลำและความไมเปนธรรมทางสขภาพ โดยการศกษาและวเคราะหถงผลกระทบดานสขภาพทอาจจะเกดขนกบชมชนและประชากรแตละกลม

(๓) หลกการใชขอมลหลกฐานอยางเหมาะสม การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองระบและใชขอมลหลกฐานทเปนจรงอยางดทสด โดยใชขอมลและเหตผลเชงประจกษจากสาขาวชา และวธการทหลากหลาย ทงขอมลหลกฐานเชงคณภาพและเชงปรมาณ

๑๐

(๔) หลกความเหมาะสมในทางปฏบต การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองออกแบบใหเหมาะสมกบเวลาและทรพยากรทมอย และขอเสนอแนะจากการประเมนผลกระทบดานสขภาพควรมงใหเกดการระดมทรพยากรและความรวมมอทางสงคม ภายใตบรบททเหมาะสมและเปนไปได

(๕) หลกความรวมมอ การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางหนวยงานและภาคสวนตางๆ ในสงคม เพอสนบสนนใหเกดการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

(๖) หลกการสขภาวะองครวม การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองมองภาพรวมของปจจยทางสงคมและสงแวดลอมทกำหนดสขภาพหรอมผลกระทบ ตอสขภาพของชมชนและของประชาชนแบบเชอมโยงเปนองครวม

(๗) หลกความยงยน การประเมนผลกระทบดานสขภาพตองมงเนนใหเกดการพฒนาทยงยน ซงเปนหวใจสำคญของสงคมทมสขภาวะ และหลกการปองกนไวกอน เพอปองกนผลกระทบทางลบทอาจจะเกดขนตอสขภาพของประชาชน

๑๑

หมวด ๒ นโยบายสาธารณะ โครงการหรอกจกรรม

ทตองและทควรมการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

ขอ ๓ เนองจากการประเมนผลกระทบดานสขภาพเปนกระบวนการเรยนรรวมกน

ของสงคม เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชนทงในระยะสนและระยะยาว ดงนน ภาคสวนตางๆ ของสงคมจงสามารถนำการประเมนผลกระทบดานสขภาพไปประยกตใชไดอยางกวางขวาง ทงสำหรบนโยบายสรางเสรมสขภาพ และนโยบายทอาจสงผลกระทบทางลบตอสขภาพ และทงสำหรบนโยบายหรอกจกรรมระดบชมชนทองถน ไปจนถงนโยบายสาธารณะระดบชาตหรอระหวางประเทศ

ขอ ๔ โครงการหรอกจกรรมทตองประเมนผลกระทบดานสขภาพ คอ โครงการ

หรอกจกรรมทมประเภทและขนาดตามประกาศโครงการหรอกจกรรมทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากร ธรรมชาต และสขภาพ ตามมาตรา ๖๗ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

๑๒

ขอ ๕ นโยบายสาธารณะ และการดำเนนกจกรรมดานการวางแผนพฒนา ซง

อาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชนอยางรนแรงในอนาคต ควรทำการประเมนผลกระทบดานสขภาพ เพอประกอบการตดสนใจและการปองกนผลกระทบ ทางลบตอสขภาพของประชาชน มดงตอไปน

(๑) การจดทำและปรบปรงผงเมอง ทอาจนำมาสโครงการหรอกจกรรมทมผลกระทบตอสขภาพอยางรนแรงในอนาคต

(๒) การจดทำแผนภมภาค (เชน แผนยทธศาสตรการพฒนาภาค) (๓) การจดทำแผนโครงขายการคมนาคม (๔) การจดทำแผนพฒนากำลงการผลตไฟฟา (๕) การจดทำแผน/ยทธศาสตรการพฒนาแร/เหมองแร (๖) การกำหนดนโยบายและ/หรอการวางแผนการเพาะปลก/เพาะเลยง

สงมชวตทดดแปลงพนธกรรม (๗) การกำหนดนโยบายและ/หรอการวางแผนทำการเกษตรขนาดใหญ (๘) การกำหนดนโยบายและ/หรอการวางแผนเกยวกบวตถอนตราย

กากของเสยอนตราย และสารกมมนตภาพรงส (๙) การกำหนดนโยบายการคาเสรหรอการจดทำขอตกลงระหวาง

ประเทศตามมาตรา ๑๙๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

(๑๐) การวางแผนเพอดำเนนโครงการหรอกจกรรมใดในพนททมคณคาทางการอนรกษ เชน พนทตนนำลำธาร พนทลมนำชน ๑ พนทชมนำทมความสำคญระดบชาตและระดบนานาชาต เปนตน

ขอ ๖ หากประชาชนมความหวงกงวลวา นโยบาย หรอการดำเนนโครงการ/

กจกรรมตามนโยบายใดซงอาจสงผลกระทบตอสขภาพของตนเองและสาธารณชน ซงอยนอกเหนอจากทระบไวในขอ ๕ ประชาชนยงมสทธในการรองขอใหมการประเมนผลกระทบดานสขภาพตามมาตรา ๑๑ ของพระราชบญญตสขภาพ

๑๓

แหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยผานทางคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ไดอกทางหนงดวย

ขอ ๗ เพอใหรายการนโยบายสาธารณะและการดำเนนกจกรรมดานการ

วางแผนพฒนาทควรประเมนผลกระทบดานสขภาพตามขอ ๕ ไดรบการปรบปรงใหถกตองและเหมาะสม อยางตอเนองอยเสมอ คณะกรรมการสขภาพแหงชาตจงมอบหมายใหคณะกรรมการพฒนาระบบการประเมนผลกระทบดานสขภาพทำการทบทวนและปรบปรงรายการดงกลาว ไมนอยกวาปละ ๑ ครง โดยแตละครงจะตองจดกระบวนการรบฟงขอเสนอแนะและขอคดเหนจากผมสวนเกยวของและสาธารณชน ไมนอยกวา ๓ ชองทาง และจะตองจดเวทรบฟงความคดเหน โดยจะตองแจงใหทราบลวงหนาไมนอยกวา ๑ เดอน และเปดเผยเอกสารประกอบการจดเวทลวงหนาไมนอยกวา ๑๕ วน

๑๔

หมวด ๓ กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

ขอ ๘ กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ตาม

หลกเกณฑและวธการการประเมนผลกระทบดานสขภาพฉบบน แบงเปน ๔ กรณ ไดแก

(๑) โครงการหรอกจกรรมทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรง ทง

ทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ ตามมาตรา ๖๗ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

(๒) นโยบายสาธารณะและการดำเนนกจกรรมดานการวางแผนพฒนาทควรประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยการรเรมจากหนวยงานเจาของโครงการ/หนวยงานวางแผนพฒนา

(๓) นโยบายสาธารณะ โครงการหรอกจกรรมทควรประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยการขอใชสทธจากบคคลและคณะบคคลตามมาตรา ๑๑ แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐

(๔) การประเมนผลกระทบดานสขภาพ ในฐานะกระบวนการเรยนร รวมกนของสงคมในระดบชมชนหรอทองถน เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจ ทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชน โดยไมอยใน ๓ กรณขางตน

๑๕

สวนท ๑ กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ กรณ โครงการหรอกจกรรมทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรง

ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ ตาม

มาตรา ๖๗ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

ขอ ๙ การประเมนผลกระทบดานสขภาพ ในกรณโครงการหรอกจกรรม

ทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสขภาพ ตามมาตรา ๖๗ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ใหดำเนนการตามแนวทางการประเมนผลกระทบทางสขภาพในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของประเทศไทย (ฉบบปรบปรงใหม) กนยายน ๒๕๕๒ ทจดทำโดยสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หรอท จะมการปรบปรงเพมเตมขนในอนาคต แตทงน จะตองเพมเตมขนตอนทจำเปนดงตอไปน

(๑) ใหหนวยงานเจาของโครงการหรอกจกรรม หรอหนวยงานทใหใบ

อนญาต จดเวทกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ (Public Scoping) เพอใหประชาชน ผมสวนไดเสย และภาคสวนตางๆ ไดมสวนรวมในการนำเสนอประเดนหวงกงวลและแนวทางในการประเมนผลกระทบดานสขภาพ และเพอใหการประเมนผลกระทบดานสขภาพเปนไปอยางครบถวนรอบดานใหมากทสด โดยหลกเกณฑในการจดเวท ใหเปนไปตามทระบไวในสวนท ๕ และจดสงรายงานการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ใหแกคณะกรรมการผชำนาญการในการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เพอทราบ

๑๖

(๒) ในการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ซงเปนสวนหนงในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม จะตองมการศกษาครอบคลมปจจยทอาจ สงผลกระทบตอสขภาพ ดงภาคผนวกแนบทาย ๑ เปนอยางนอย

(๓) ใหหนวยงานเจาของโครงการหรอกจกรรม หรอหนวยงานทใหใบอนญาต จดเวททบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ (Public Review) โดยหลกเกณฑในการจดเวทใหเปนไปตามทระบไวในสวนท ๖ และจดสงรายงานสรปความคดเหนของประชาชน ผมสวนไดสวนเสย และสาธารณชน พรอมทงความเหนและคำชแจงใหแกคณะกรรมการผชำนาญการในการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เพอพจารณาดำเนนการตอไป

สวนท ๒ กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ กรณการกำหนดนโยบายสาธารณะและการดำเนนกจกรรม

ดานการวางแผนพฒนา

ขอ ๑๐ ในกรณการกำหนดนโยบายสาธารณะและดำเนนกจกรรมเกยวกบการ

วางแผนพฒนา ใหดำเนนการดงน (๑) เมอหนวยงานเจาของนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรม หรอ

หนวยงานทใหใบอนญาต หรอหนวยงานวางแผนการพฒนาทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชน เหนวาควรทำการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ใหแจงตอสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอทราบ พรอมทงนำเสนอขอมลเบองตนของการจดทำนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรมดงกลาว

(๒) ใหหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) ประสานกบผมสวนเกยวของในนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรม โดยเฉพาะอยางยงชมชนและประชาชน

๑๗

ทอาจไดรบผลกระทบดานสขภาพจากนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรม ดงกลาว เพอเสนอชอคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพทไดรบการยอมรบจากทกฝายทเกยวของกบนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรมนน โดย

(๒.๑) คณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพสำหรบแตละนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรม มจำนวนไมนอยกวา ๕ คนและไมเกน ๙ คน โดยจะตองมผแทนของประชาชนหรอชมชนทอาจไดรบ ผลกระทบทางลบตอสขภาพไมนอยกวา ๑ ใน ๓

(๒.๒) ผทจะเปนคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพจะตองไมเปนทปรกษาหรอบคลากรหรอลกจางของหนวยงานดงกลาว และไมมผลประโยชนสวนตว กบนโยบายสาธารณะ โครงการ/กจกรรมททำการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

(๒.๓) ใหหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) ประกาศรายชอผทไดรบการเสนอชอใหเปนคณะกรรมการกำกบทศทางฯ เพอเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของตางๆ และสาธารณชนรองคดคานรายชอดงกลาว พรอมทงเหตผลประกอบการรองคดคานทชดเจนภายในระยะเวลา ๑๕ วน

(๒.๔) หากไมมการรองคดคานรายชอ ใหถอวาคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพสามารถทำหนาทไดอยางเปนทางการ

(๒.๕) หากมการรองคดคานรายชอ หนวยงานตามขอ ๑๐(๑) ควรให คำชแจงแกผรองคดคาน หรอเพอเสนอรายชอใหมในสวนทมการรองคดคาน ภายในระยะเวลา ๑๕ วน และสงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ใหความเหนประกอบ ภายในระยะเวลา ๑๕ วน กอนทหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) จะแตงตงคณะกรรมการกำกบทศทางฯ อยางเปนทางการตอไป

(๓) คณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยการสนบสนนทรพยากรของหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) จะตองจดเวทกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ โดยหลกเกณฑในการจดเวทใหเปนไปตามทระบไวในสวนท ๕ และจดสงรายงานการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอทราบ

๑๘

(๔) หนวยงานตามขอ ๑๐(๑) ตองจดหาผททำการวเคราะหผลกระทบดานสขภาพ และดำเนนการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพในแตละดาน ตามขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพทคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพกำหนดขนในขอ ๑๐(๓) โดยในการศกษาวเคราะหจะตองมการประสานงานกบคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพอยางใกลชด (เชน รายงานความกาวหนาในการศกษาทก ๓ เดอน) และคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพจะตองใหความเหนประกอบการศกษาตามสมควร และอาจจดเวทปรกษาหารอกบผมสวนเกยวของและสาธารณชนตามทเหนสมควรได จนกวาจะจดทำเปนรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพ

(๕) หากผมสวนเกยวของหรอสาธารณชนรายใดรายหนงเหนวา การดำเนนการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพในดานใดดานหนงตาม ขอ ๑๐(๓) ควรจะตองใหมผททำการศกษาควบคไปกบผททำการศกษาตามขอ ๑๐(๓) ในประเดนใดประเดนหนงเปนการเฉพาะ หรอทกประเดน เพอความพรอมสมบรณของขอมลในการประเมนผลกระทบดานสขภาพและการตดสนใจในโครงการ/กจกรรมดงกลาว สามารถแจงใหคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพและสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เพอพจารณาสนบสนนการศกษาคขนานตามสมควรในแตละกรณ

(๖) เมอคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพพจารณาวารางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพนนมความพรอมสมบรณแลว ใหคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพแจงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตทราบ และเตรยมการ จดเวทการทบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพ โดยสาธารณะ โดยการสนบสนนของหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) ตามหลกเกณฑการจดเวทในสวนท ๖ และจดทำสรปความคดเหนของผมสวนเกยวของและสาธารณชน พรอมทงความเหนและคำชแจงของคณะกรรมการกำกบทศทาง การประเมนผลกระทบดานสขภาพใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอทราบ

๑๙

(๗) คณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพ จดทำรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพฉบบสมบรณ และจดสงใหแกสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เพอใหความเหนประกอบการพจารณาของหนวยงานทใหใบอนมต/อนญาตโครงการ หรอหนวยงานวางแผนการพฒนา หรอผทมอำนาจหนาทในการตดสนใจ ตามหนาทและอำนาจในมาตรา ๒๗(๒) ของพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยทสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตจะตองใหความเหนใหแลวเสรจภายใน ๓๐ วน นบจากวนทไดรบรายงานฉบบสมบรณจากคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพเพอใหหนวยงาน ตามขอ ๑๐(๑) นำไปพจารณาดำเนนการตอไป

(๘) หากหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) ตดสนใจทจะดำเนนนโยบายและ/หรอกจกรรมดานการวางแผนพฒนา ทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชน ใหหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) จดทำแผนปฏบตการปองกนและแกไขผลกระทบทางสขภาพ และแผนตดตามและประเมนผลการดำเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชนอยางรนแรง สงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตทราบ กอนทจะเรมดำเนนการจรง และจะตองเสนอรายงาน การตดตามและประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดขนจรง ตามหลกเกณฑในสวนท ๗

๒๐

สวนท ๓

กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ กรณ บคคลหรอคณะบคคลขอใชสทธตามมาตรา ๑๑

พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐

ขอ ๑๑ ในกรณทบคคลและคณะบคคลไดขอใชสทธใหมการประเมนผลกระทบ

ดานสขภาพ ตามมาตรา ๑๑ ของพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ใหดำเนนการดงตอไปน

(๑) ใหคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดาน

สขภาพทมสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเปนหนวยเลขานการ พจารณาเหตผล ความจำเปนและความเหมาะสมในการจดการประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยใหแจงผลการพจารณาพรอมเหตผลประกอบใหผขอใชสทธทราบภายใน ๓๐ วน

(๒) หากเหนวามความเหมาะสมใหทำการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ประสานงานกบผขอใชสทธและหนวยงานทรบผดชอบนโยบาย หรอโครงการหรอกจกรรมดงกลาว และหนวยงานเกยวของ เพอจดตงคณะกรรมการกำกบทศทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพรวมกน และอาจจดใหมการใชสมชชาสขภาพรวมดวยกได

(๓) ใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ประสานกบหนวยงานทรบผดชอบนโยบาย หรอโครงการ หรอกจกรรมดงกลาว เพอดำเนนการตามกระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ กรณนโยบายสาธารณะและการดำเนนกจกรรมเกยวกบการวางแผนการพฒนา ทกลาวถงไวในสวนท ๒

(๔) เมอดำเนนการประเมนผลกระทบดานสขภาพจนแลวเสรจ ใหคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ พจารณา

๒๑

เสนอรายงานตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ตามความเหมาะสมและอาจมการแตงตงคณะกรรมการ/คณะอนกรรมการ/คณะทำงาน เพอตดตามผลกระทบดานสขภาพทอาจจะเกดจากนโยบาย โครงการหรอกจกรรมดงกลาวได ทงนอาจพจารณาเสนอรายงานตอสมชชาสขภาพแหงชาตดวยกได

สวนท ๔ กระบวนการและขนตอนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ในฐานะกระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม

ขอ ๑๒ กรณทประชาชน ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรพฒนาเอกชน

หรอสถาบนการศกษาใด ตองการนำการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ไปใชเปนเครองมอในการสรางกระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชน และไมอยในเงอนไขของการดำเนนการตามมาตรา ๖๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ และมาตรา ๑๑ ของพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ประชาชน/ชมชน/องคกร/หนวยงาน นน สามารถปรบประยกตใชการประเมนผลกระทบดานสขภาพ เพอใหเหมาะสมกบกระบวนการเรยนรนนไดตามสมควร ทงนควรยดตามหลกการของการประเมนผลกระทบดานสขภาพในหมวด ๑

ขอ ๑๓ ประชาชน/ชมชน/องคกร/หนวยงาน ทตองการดำเนนการตามขอ ๑๒ ควร

แจงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตทราบ ทงกอนเรมดำเนนการและภายหลงจากการดำเนนการ เพอใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตไดมสวนรวมใหความเหนหรอพจารณาใหการสนบสนนตามสมควร และเพอเชอมโยงการแลกเปลยนรรวมกน อนจะนำไปสการพฒนาระบบการประเมนผลกระทบดานสขภาพของประเทศไทยในระยะยาว

๒๒

สวนท ๕ การกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

โดยสาธารณะ

ขอ ๑๔ วตถประสงคของการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบ

ดานสขภาพโดยสาธารณะ (Public Scoping) คอ การเปดโอกาสใหประชาชน ผมสวนไดเสย และภาคสวนตางๆ ไดมสวนรวมในการนำเสนอประเดนและแนวทางในการประเมนผลกระทบดานสขภาพ เพอใหการประเมนผลกระทบดานสขภาพเปนไปอยางครบถวนรอบดานมากทสด โดยจะตองมขนตอนการดำเนนการดงตอไปน

(๑) ตองแจงลวงหนาใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตและสาธารณชนทราบ ไมนอยกวา ๑ เดอน ผานชองทางการสอสารสาธารณะไมนอยกวา ๓ ชองทาง เพอใหหนวยงาน/สาธารณชนทสนใจสามารถเตรยมตวเขารวมไดอยางทวถง

(๒) ตองเปดเผยเอกสารนโยบาย โครงการหรอกจกรรม โดยระบถงความเปนมา ความจำเปน แหลงเงนทน กระบวนการ และแนวทางในการดำเนนงาน รวมถงนำเสนอขอมลเบองตนเกยวกบปจจยทอาจสงผลกระทบตอสขภาพตามภาคผนวก ๑ และรางขอเสนอการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมน ผลกระทบดานสขภาพเพอใหผมสวนเกยวของและสาธารณชนพจารณาลวงหนาไมนอยกวา ๑๕ วนกอนการจดเวท ผานชองทางการสอสารสาธารณะไมนอยกวา ๓ ชองทาง

(๓) การจดเวทกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ ตองจดชวงเวลาทเปดโอกาสใหประชาชน ผมสวนไดเสย และภาคสวนตาง ๆ แสดงความคดเหน ไมนอยกวา ๒ ชวโมง และไมนอยกวาครงหนงของเวลาในการจดเวททงหมด

๒๓

(๔) ภายหลงการจดเวทกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผล กระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ จะตองเปดชองทางในการรบฟงความคดเหนอยางตอเนองไมนอยกวา ๑๕ วน โดยตองมชองทางอยางนอย ๒ ชองทาง

(๕) จดทำรายงานสรปความคดเหนของประชาชน ผมสวนไดเสย และภาคสวนตางๆ พรอมทงคำชแจง และนำเสนอขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพ (Term of Reference) เพอการดำเนนการประเมน ผลกระทบดานสขภาพ โดยสงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอทราบ และเผยแพรแกสาธารณชนตอไป

สวนท ๖ การทบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพ

โดยสาธารณะ

ขอ ๑๕ การจดเวททบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดาน

สขภาพโดยสาธารณะ (Public Review) เปนกระบวนการทมความสำคญมาก เพราะเปนขนตอนทผไดรบผลกระทบและสาธารณชนจะไดรวมกนกลนกรองความถกตองและความครบถวนของขอมลและขอสรปในรายงานการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ดงนนจงจำเปนตองมการกำหนดหลกเกณฑในการจด ดงตอไปน

(๑) ตองแจงลวงหนาใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตและสาธารณชนรบทราบไมนอยกวา ๑ เดอน ผานทางชองทางการสอสารสาธารณะไมนอยกวา ๓ ชองทาง

(๒) ตองเปดเผยรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพฉบบสมบรณ เพอใหผมสวนเกยวของและสาธารณชนพจารณาลวงหนาไมนอยกวา ๑๕ วนกอนการจดเวท ผานชองทางการสอสารสาธารณะไมนอยกวา ๓ ชองทาง

๒๔

(๓) การจดเวททบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะหผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ ตองจดชวงเวลาทเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของและสาธารณชนแสดงความคดเหน ไมนอยกวา ๓ ชวโมง และไมนอยกวาครงหนงของเวลาในการจดเวททงหมด

(๔) ภายหลงการจดเวททบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะห ผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ จะตองเปดชองทางในการรบฟงความคดเหนอยางนอย ๒ ชองทาง อยางตอเนองไมนอยกวา ๑๕ วน

(๕) จดทำรายงานสรปความคดเหนของผมสวนเกยวของและสาธารณชน พรอมทงความเหนและคำชแจงของหนวยงานเจาของโครงการ/หนวยงานทให ใบอนมต อนญาต/หนวยงานอนๆ ทเกยวของ พรอมสงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอทราบ และเผยแพรแกสาธารณชนตอไป

สวนท ๗ การจดทำแผนและรายงานการตดตามผลกระทบดานสขภาพ

ตอสาธารณะ

ขอ ๑๖ เนองจากผลกระทบดานสขภาพเปนผลลพธมาจากความสมพนธท

ซบซอนของปจจยทมผลตอสขภาพจำนวนมาก ทงปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางสงคม และปจจยสงแวดลอม ซงในหลายกรณไมอาจประเมนผลกระทบดานสขภาพไดอยางครบถวนสมบรณ ประกอบกบการดำเนนนโยบายหรอโครงการทอาจมผลกระทบดานสขภาพกอาจมการดำเนนการทแตกตางไปจากแนวทางทไดเคยมการประเมนผลกระทบดานสขภาพไว ดงนน หนวยงานเจาของโครงการตามขอ ๑๐(๑) จำเปนจะตองจดทำแผนปฏบตการปองกนและแกไขผลกระทบทางสขภาพ แผนตดตามและประเมนผล และรายงานการตดตามและประเมนผลโดยมรายละเอยด ดงตอไปน

(๑) แผนตดตามและประเมนผลจะตองประกอบดวยองคประกอบเหลาน เปนอยางนอย

๒๕

(๑.๑) แผนการเกบขอมลและการจดทำรายงานตดตามผลกระทบดานสขภาพ และปจจยทกำหนดสขภาพอยางตอเนองทกหนงป ตลอดระยะเวลาดำเนนการ

(๑.๒) การจดตงคณะกรรมการกำกบดแลการตดตามและประเมน ผลกระทบดานสขภาพ ซงเปนกรรมการทไดรบการยอมรบจากผเกยวของทกฝาย โดยกรรมการจะตองไมเปนทปรกษาหรอบคลากรหรอลกจางของหนวยงานดงกลาว และไมมผลประโยชนสวนตวกบโครงการ/กจกรรมทดำเนนการ รวมถงจะตองมกรรมการทไดรบการเสนอชอจากชมชนหรอภาคประชาชนทอาจไดรบผลกระทบทางลบตอสขภาพไมนอยกวา ๑ ใน ๓ เพอกำกบดแลมใหเกดผลกระทบดานลบตอสขภาพของประชาชน

(๑.๓) การจดสรรทรพยากรทจำเปนตอการดำเนนงานตามแผนการเกบขอมลและการจดทำรายงานตดตามผลกระทบดานสขภาพ และปจจยทกำหนดสขภาพ และสนบสนนการดำเนนการของคณะกรรมการกำกบดแลการตดตามและประเมนผลกระทบดานสขภาพ

(๒) เมอเรมดำเนนการ ใหหนวยงานตามขอ ๑๐(๑) จดทำรายงานการตดตามผลกระทบดานสขภาพและปจจยทกำหนดสขภาพ โดยตองแนบความเหนของคณะกรรมการกำกบดแลการตดตามและประเมนผลกระทบดานสขภาพ และสงใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอทราบและใหความเหนประกอบอยางตอเนองทกหนงป ตลอดระยะเวลาดำเนนการ

(๓) เพอใหการตดตามและการประเมนผลกระทบดานสขภาพ เปนไปอยางมประสทธผลในการคมครองสขภาพของประชาชน สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตมหนาทในการใหความเหนตอรายงานการตดตามผลกระทบดานสขภาพ และปจจยทกำหนดสขภาพ และสามารถเผยแพรรายงานดงกลาว ตลอดจนความเหนของสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตใหหนวยงาน ทเกยวของและสาธารณชนทราบ ตามหนาทและอำนาจในมาตรา ๒๗(๒) และมาตรา ๑๐ ของพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยทสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตจะตองใหความเหนใหแลวเสรจภายใน ๔๕ วน นบจากวนทไดรบรายงานการตดตามผลกระทบดานสขภาพ และปจจยทกำหนดสขภาพ

๒๖

(๔) ในกรณทภาคประชาชน ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถนมความจำเปนตองพฒนาระบบและกลไกการตดตามกระทบดานสขภาพ โดยการดำเนนงานของภาคประชาชน/ชมชน/องคกรปกครองสวนทองถนเอง สามารถเสนอกรอบและแนวทางในการพฒนาระบบและกลไกการตดตามผลกระทบดานสขภาพ เพอใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต หนวยงานตามขอ ๑๐(๑) และองคกรปกครองสวนทองถน พจารณาสนบสนนทรพยากรและงบประมาณทจำเปนตอการดำเนนการดงกลาวไดตามสมควร

(๕) ในกรณทมความจำเปนทจะตองคนควาหาขอมลเพอเตรยมการปองกนหรอแกไขปญหาผลกระทบดานสขภาพจากกรณใดกรณหนงเปนการเฉพาะ คณะกรรมการสขภาพแหงชาตอาจมการตงคณะกรรมการ/คณะอนกรรมการ/คณะทำงาน เพอตดตามผลกระทบดานสขภาพทอาจจะเกดขนจากการดำเนนนโยบายสาธารณะดงกลาวนนได โดยองคประกอบของคณะกรรมการ/คณะอนกรรมการ/คณะทำงานจะตองประกอบดวยผแทนจากประชาชนหรอชมชนทไดรบผลกระทบหรออาจไดรบผลกระทบไมนอยกวา ๑ ใน ๓ และคณะกรรมการ/คณะอนกรรมการ/คณะทำงานจะตองไมมผลประโยชนสวนตวทเกยวของกบการดำเนนนโยบายหรอโครงการดงกลาว

๒๗

ขอ ๑๗ เนองจากนโยบาย โครงการ และกจกรรมการพฒนา และกระบวนการ

เรยนรรวมกนในสงคม ตลอดจนกระบวนการตดสนใจในนโยบายสาธารณะ มการ ปรบเปลยนอยางรวดเรวหรอมความเปนพลวตรสงมาก ดงนน จงจำเปนตองมการทบทวนและปรบปรงหลกเกณฑและวธการในการประเมนผลกระทบดานสขภาพอยางสมำเสมอและตอเนอง เพอใหทนกบสถานการณและบรบททางสงคมทเปลยนแปลงไป จงใหคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ทำหนาททบทวนและปรบปรงหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพฉบบนอยางนอยปละ ๑ ครงและใหรายงานตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอพจารณาปรบปรงตอไป

ขอ ๑๘ เนองจากขดความสามารถของภาคสวนตางๆ ในการประเมนผลกระทบ

ดานสขภาพถอเปนหวใจสำคญสำหรบการบรรลวตถประสงคของการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ตามเจตนารมณพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ดงนนใหคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพประสานความรวมมอกบภาคสวนตางๆ และหนวยงานทเกยวของ โดยเฉพาะกรมอนามยและกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สถาบนอดมศกษา ในการจดทำ

(๑) แผนพฒนาบคลากรในระยะ ๒ ป และ ๕ ป อยางเหมาะสม สำหรบแตละกลมเปาหมาย ทงสำหรบภาคประชาชน ภาควชาการ ภาคเอกชน บรษท ทปรกษา และภาคราชการ

หมวด ๔ การพฒนาระบบการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

๒๘

(๒) แผนการวจยและพฒนาเพอวางระบบฐานขอมลและสรางองคความรสำหรบการประเมนผลกระทบดานสขภาพในระยะ ๕ ป

(๓) แผนการสอสารสาธารณะ เพอกระตนใหภาคประชาชน ภาควชาการ ภาคเอกชน และภาคราชการรบทราบและตระหนกถงสทธและหนาทของตนในการปองกนและแกไขผลกระทบดานสขภาพ รวมถงแนวทางการนำหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพนไปปรบใชอยางเหมาะสมและมประสทธผลตอไป

(๔) แนวทางการลงทนเพอสนบสนนการดำเนนการตามแผนฯ ตาม ขอ ๑๘(๑) ถงขอ ๑๘(๓) ขางตน ทงน จะตองดำเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลา ๖ เดอนนบจากวนทหลกเกณฑและวธการฉบบนประกาศใช

ขอ ๑๙ ในกรณทไดรบขอเสนอแนะและการรองเรยนใดๆ กตาม เกยวกบการ

ดำเนนการประเมนผลกระทบดานสขภาพตามหลกเกณฑและวธการฉบบน ใหคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ สามารถดำเนนการศกษา เพอคนหาขอเทจจรง ปญหาอปสรรค หรอจดตงคณะอนกรรมการ/คณะทำงาน เพอคนหาขอเทจจรง ปญหาอปสรรค และนำเสนอ ขอเสนอแนะดงกลาวตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ไดตามแนวทางทเหนสมควร

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

ประกาศ ณ วนท ๘ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๒

(ลงชอ) อภสทธ เวชชาชวะ (นายอภสทธ เวชชาชวะ)

นายกรฐมนตร ประธานกรรมการสขภาพแหงชาต

๒๙

ภาคผนวก ๑ ปจจยทอาจสงผลกระทบตอสขภาพ

ในการประเมนผลกระทบดานสขภาพ จำเปนตองพจารณาปจจยทางสงแวดลอมและสงคมวฒนธรรม ซงเปนปจจยทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชน ดงนน ในขนตอนการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพ และในการประเมนผลกระทบดานสขภาพในกรณททำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ผทดำเนนการจะตองพจารณา วเคราะห และใหขอมลในประเดนทสำคญ ดงตอไปน

๑. การเปลยนแปลงสภาพและการใชทรพยากรธรรมชาต ไมวาจะเปนทรพยากรทดน ทรพยากรนำ ทรพยากรประมง ทรพยากรปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ ทรพยากรแรธาต ทรพยากรธรรมชาตอนๆ และระบบนเวศ

๒. การผลต ขนสง และการจดเกบวตถอนตราย โดยจะตองแจงประเภท ปรมาณ และวธดำเนนการของวตถอนตรายทกชนด

๓. การกำเนดและการปลอยของเสยและสงคกคามสขภาพ จากการกอสราง จากกระบวนการผลต และกระบวนการอนใด ไมวาจะเปนขยะ กากของเสย กากของเสยอนตราย นำเสย ขยะตดเชอ ความรอน มลสารทางอากาศ ฝน แสง เสยง กลน การสนสะเทอน และกมมนตภาพรงส

๔. การรบสมผสตอมลพษและสงคกคามสขภาพ ไมวาจะเปน เสนทางการรบสมผสเขาสรางกาย เชน โดยการหายใจ การรบประทาน การสมผสทางผวหนง เปนตน การรบสมผสของคนงานหรอผปฏบตงานในโครงการ การรบสมผสของประชาชนโดยรอบโครงการ เปนตน

๕. การเปลยนแปลงและผลกระทบตออาชพ การจางงาน และสภาพการทำงานในทองถน ทงทางบวกและทางลบ เชน ความเสยงและอบตเหตจากการทำงาน การเปลยนแปลงในระบบนเวศ ทรพยากร และหวงโซอปทานของสนคาและบรการทเปนฐานการดำรงชวตหลกของประชาชนกลมใดกลมหนงในพนท

๓๐

๖. การเปลยนแปลงและผลกระทบตอความสมพนธของประชาชนและชมชน ทงความสมพนธภายในชมชนและภายนอกชมชน โดยเฉพาะอยางยงการอพยพของประชาชนและแรงงาน การเพม/ลดพนทสาธารณะของชมชน (Public Space) และความขดแยงทอาจจะเกดขนจากการดำเนนโครงการ/กจกรรมดงกลาว

๗. การเปลยนแปลงในพนททมความสำคญและมรดกทางศลปวฒนธรรม เชน ศาสนสถาน สถานททประชาชนสกการะบชา หรอสถานทประกอบพธกรรมของชมชนทองถน พนททมความสำคญทางประวตศาสตร และโบราณสถานสำคญ

๘. ผลกระทบทเฉพาะเจาะจงหรอมความรนแรงเปนพเศษตอประชากรกลมใดกลมหนง โดยเฉพาะกลมประชากรทมความเปราะบางเชน เดก ผพการ ผสงอาย พอแมเลยงเดยว ชนกลมนอย เปนตน

๙. ทรพยากรและความพรอมของภาคสาธารณสข ทงในแงของ การสรางเสรม การปองกน การรกษา และการฟนฟสขภาพของประชาชน ทอาจเกยวเนองกบโครงการ/กจกรรม รวมถงความพรอมของขอมลสถานะสขภาพ ในพนทกอนมการดำเนนการ การจดระบบฐานขอมลเพอตดตามผลกระทบ ขดความสามารถการสำรวจโรค และการรบมอกบอบตภยและภยพบตทอาจ เกดขน

สวนท ๒

ความเปนมา

ตามมาตรา ๒๕(๕)แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ใหคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (คสช.) มหนาทและอำนาจในการกำหนดหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพท เกดจากนโยบายสาธารณะทงระดบนโยบายและระดบปฏบตการ สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) ในฐานะฝายเลขานการ จงไดดำเนนการยกรางหลกเกณฑฯ ดงกลาวขางตน โดยมกระบวนการดำเนนงาน ดงน

๑. สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตมคำสงท ๑๓/๒๕๕๑ แตงตงคณะทำงานยกรางระบบ กลไก หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ ทมนายแพทยวพธ พลเจรญ เปนประธานคณะทำงาน ซงรางระบบ กลไกและหลกเกณฑดงกลาวไดผานความ เหนชอบของสมาชกสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๑ ในมตท ๑.๑๑ ระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพในสงคมไทย

๒. คณะกรรมการสขภาพแหงชาตไดมมตการประชมครงท ๑/๒๕๕๒ เหนชอบการแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ทมนายแพทยวพธ พลเจรญ ประธานมลนธนโยบายสขภาวะ เปนประธานและเลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการ

๓. สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต จดตงศนยประสานงาน การพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ (HIA Coordinating Unit: HIA Co-Unit) ซงเปนหนวยงานภายใตสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ทำหนาทเปนสำนกงานเลขานการของคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

๓๒

๔. ศนยประสานงานฯ ไดทำการยกรางหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยมการทบทวนขอมลทางวชาการและการศกษาบทเรยนจากตางประเทศประกอบ จดประชมปรกษากบหนสวนการทำงานทสำคญ ไดแก กรมอนามย กรมควบคมโรค สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และมลนธนโยบายสขภาวะ

๕. ปรบปรงรางฯ ตามขอเสนอแนะ และนำเขาสกระบวนการรบฟงความเหนจากหนวยงานภาครฐ เอกชน ผประกอบการ บรษททปรกษา เครอขายสมชชาสขภาพ ประชาชน ผไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนาและนโยบายสาธารณะ นกวชาการ รวมถงนกพฒนาเอกชน ทงหมด ๕ เวท ดงน

g วนท ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๒ รบฟงความเหนหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคธรกจและผประกอบการ ทสถาบนวจยจฬาภรณ g วนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๒ เวทรบฟงความเหนจากเครอขาย ภาคเหนอ ณ โรงแรมเดอะปารค จงหวดเชยงใหม g วนท ๓ สงหาคม ๒๕๕๒ เวทรบฟงความเหนจากเครอขาย ภาคอสาน ณ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยขอนแกน g วนท ๘ สงหาคม ๒๕๕๒ เวทรบฟงความเหนจากเครอขายภาคใต ณ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยวลยลกษณ g วนท ๑๗ สงหาคม ๒๕๕๒ เวทรบฟงความเหนจากเครอขาย ภาคกลาง ณ คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล ๖. ศนยประสานงานฯ ไดนำขอคดเหนและขอเสนอแนะทไดจากการ

จดเวทรบฟงฯ ทง ๕ เวท รวมถงขอเสนอแนะทสงมาทาง Email มาปรบปรงเปนรางฯ ฉบบทสมบรณมากยงขน และนำเขาสกระบวนการรบฟงความคดเหนในครงสดทายวนท ๘ ตลาคม ๒๕๕๒ ณ โรงแรมมราเคลแกรนด กรงเทพมหานคร ในการนไดเชญผทมสวนเกยวของจากทกภาคสวนมารวมใหความเหน โดยแบงออกเปน ๑๐ กลม ไดแก ผแทนหนวยงานภาครฐ กรรมาธการสภาผแทนราษฏรและวฒสภา องคกรอสระ นกธรกจ บรษททปรกษา นกวชาการ ประชาชนในพนททไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนา องคกรพฒนาเอกชน เครอขายสมชชาสขภาพ และสอมวลชน ทงนไดมการถายทอดสดการรบฟงความเหนผานทางสถานวทยและโทรทศนสขภาพแหงชาต www.healthstation.in.th อกดวย

๓๓

๗. หลงจากนนไดปรบปรงเปนรางสดทาย และนำเขาสการพจารณาของคณะกรรมการสขภาพแหงชาตในการประชมครงท ๔/๒๕๕๒ วนจนทรท ๑๙ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ เวลา ๑๔.๓๐ น. ณ หองประชม ตกสนตไมตร ทำเนยบรฐบาล ซงทประชมมมตเหนชอบหลกเกณฑและวธการในการตดตามและประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ โดยมอบให เลขาธการคสช. นำขอสงเกตของคสช. ไปพจารณาปรบปรงรายละเอยดตอไป และเหนชอบใหออกประกาศคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เรอง หลกเกณฑและวธการในการตดตามและประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ

๘. ตอมา วนท ๘ พฤศจกายน ๒๕๕๒ นายกรฐมนตร (นายอภสทธ เวชชาชวะ) ในฐานะประธานกรรมการสขภาพแหงชาต ไดลงนามในประกาศคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เรอง หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒

๓๔

สาระสำคญของหลกเกณฑและวธการ

ประเมนผลกระทบดานสขภาพ ๑. การประเมนผลกระทบดานสขภาพ หมายถง กระบวนการเรยนร

รวมกนของสงคมในการวเคราะหและคาดการณผลกระทบทงทางบวกและทางลบตอสขภาพของประชาชน ทอาจจะเกดขนจากนโยบาย โครงการ หรอกจกรรม อยางใดอยางหนง หรอหลายอยาง หากดำเนนการในชวงเวลาและพนทเดยวกน โดยมการประยกตใชเครองมอทหลากหลายและมกระบวนการมสวนรวมอยางเหมาะสม เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชนทงในระยะสนและระยะยาว

๒. นโยบายสาธารณะ หมายความวา “ทศทางหรอแนวทางทสงคมโดยรวมเหนวาหรอเชอวา ควรจะดำเนนการไปในทศทางนน รวมถงนโยบายทเขยนเปนลายลกษณอกษรทกำหนดมาจากรฐดวย”

๓. หลกการของการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ประกอบดวย หลกประชาธปไตย หลกความเปนธรรม หลกการใชขอมลหลกฐานอยางเหมาะสม หลกความเหมาะสมในทางปฏบต หลกความรวมมอ หลกการสขภาวะองครวม และหลกความยงยน

๔. โครงการหรอกจกรรมทตองประเมนผลกระทบดานสขภาพ คอ โครงการหรอกจกรรมทมประเภทและขนาดตามประกาศโครงการหรอกจกรรม ทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ ตามมาตรา ๖๗ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

๕. นโยบายสาธารณะ โครงการ หรอกจกรรมทควรมการประเมน ผลกระทบดานสขภาพ คอ นโยบายสาธารณะ และการดำเนนกจกรรมดานการ

๓๕

วางแผนพฒนา ซงอาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชนอยางรนแรงในอนาคต ดงตอไปนคอ การจดทำและปรบปรงผงเมอง ทอาจนำมาสโครงการหรอกจกรรมทมผลกระทบตอสขภาพอยางรนแรงในอนาคต การจดทำแผนภมภาค (เชน แผน ยทธศาสตรการพฒนาภาค) การจดทำแผนโครงขายการคมนาคม การจดทำแผน พฒนากำลงการผลตไฟฟา การจดทำแผน/ยทธศาสตรการพฒนาแร/เหมองแร การกำหนดนโยบายและ/หรอการวางแผนการเพาะปลก/เพาะเลยงสงมชวตทดดแปลงพนธกรรม การกำหนดนโยบายและ/หรอการวางแผนทำการเกษตรขนาดใหญ การกำหนดนโยบายและ/หรอการวางแผนเกยวกบวตถอนตราย กากของเสยอนตราย และสารกมมนตภาพรงส การกำหนดนโยบายการคาเสรหรอการจดทำขอตกลงระหวางประเทศตามมาตรา ๑๙๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และการวางแผนเพอดำเนนโครงการหรอกจกรรมใดในพนททมคณคาทางการอนรกษ เชน พนทตนนำลำธาร พนทลมนำชน ๑ พนทชมนำทมความสำคญระดบชาตและระดบนานาชาต เปนตน

๖. กระบวนการและขนตอนของการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ม ๔ รปแบบ คอ (๑) กรณโครงการหรอกจกรรมทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพตามมาตรา ๖๗ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ (๒) กรณการกำหนดนโยบายสาธารณะและการดำเนนกจกรรมดานการวางแผนพฒนา (๓) กรณบคคลหรอคณะบคคลขอใชสทธ ตามมาตรา ๑๑ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ และ(๔) กรณในฐานะกระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม

๗. ใหมขนตอนการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยสาธารณะ การทบทวนรางรายงานการศกษาและวเคราะห ผลกระทบดานสขภาพและการจดทำแผนและรายงานการตดตามผลกระทบ ดานสขภาพตอสาธารณะ

๘. การประเมนผลกระทบดานสขภาพควรครอบคลมปจจยทกำหนดสขภาพหรอปจจยทอาจมผลกระทบตอสขภาพ อยางนอยดงตอไปน การเปลยนแปลงสภาพและการใชทรพยากรธรรมชาต การผลต ขนสง และการ จดเกบวตถอนตราย การกำเนดและการปลอยของเสยและสงคกคามสขภาพ การรบสมผสตอมลพษและสงคกคามสขภาพ การเปลยนแปลงและผลกระทบ

๓๖

ตออาชพ การจางงานและสภาพการทำงานในทองถน การเปลยนแปลงและ ผลกระทบตอความสมพนธของประชาชนและชมชน การเปลยนแปลงในพนททมความสำคญและมรดกทางศลปวฒนธรรม ผลกระทบทเฉพาะเจาะจงหรอมความรนแรงเปนพเศษตอประชากรกลมใดกลมหนง และทรพยากรและความพรอมของภาคสาธารณสข

๙. การพฒนาระบบการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ใหเปนหนาทและอำนาจของคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ดงน

๙.๑ ใหมการทบทวนและปรบปรงหลกเกณฑฯ ฉบบนอยางนอยปละ ๑ ครงและใหรายงานตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเพอพจารณาปรบปรงตอไป

๙.๒ ใหประสานความรวมมอกบภาคสวนตางๆ และหนวยงานทเกยวของ จดทำแผนพฒนาบคลากรในระยะ ๒ ปและ ๕ ป แผนการวจยและพฒนาเพอวางระบบฐานขอมลและสรางองคความรสำหรบการประเมนผลกระทบดานสขภาพในระยะ ๕ ป แผนการสอสารสาธารณะ และแนวทางการลงทนเพอสนบสนนการดำเนนการ ตามแผน ทงนใหแลวเสรจภายใน ๖ เดอน

๙.๓ ในกรณทไดรบขอเสนอแนะหรอการรองเรยน เกยวกบการดำเนนการประเมนผลกระทบดานสขภาพตามหลกเกณฑและวธการฉบบน ใหคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ สามารถดำเนนการศกษา คนหาขอเทจจรง ปญหาอปสรรคและนำเสนอขอเสนอแนะดงกลาวตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

๓๗

แผนภาพหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ กรณการขอใชสทธ มาตรา ๑๑ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐

บคคลหรอ คณะบคคล

ยนขอใชสทธ ม.๑๑

ไมเขาขาย การทำ HIA

เสนอตอ คณะกรรมการ

สขภาพแหงชาต

รายงานตอสมชชาสขภาพ

เขาขายการทำ HIA

คกก.พฒนาระบบและกลไก HIA พจารณาและแจงผขอใชสทธทราบ

ภายใน ๓๐ วน

สช. ประสานผขอใชสทธและหนวยงาน ทเกยวของเพอจดตง คกก.กำกบทศทาง

คกก.พฒนาระบบ และกลไก HIA

พจารณาตามความเหมาะสม

แตงตงกรรมการ/คณะทำงาน/คณะอนกรรมการตดตามผลกระทบ ทอาจเกดขนจากโครงการดงกลาว

สช. ประสานหนวยงานดานนโยบาย เพอทำตามกระบวนการและขนตอน HIA ดงทกำหนดไวในสวนท ๒ ของหมวดท ๓

๓๘

แผนภ

าพหล

กเกณ

ฑและวธ

การป

ระเมนผ

ลกระทบ

ดานส

ขภาพ

กร

ณ ห

นวยง

านเจ

าของ

โครง

การต

องกา

รทำก

ารปร

ะเมน

ผลกร

ะทบด

านสข

ภาพ

หนวย

งานเ

จาขอ

งโคร

งการ

ตองก

ารทำ

HIA

แจ

ง สช.

ทรา

บ พร

อมขอ

มลเบ

องตน

ของก

ารจด

ทำโค

รงกา

ร/กจก

รรม

ประส

านผเ

กยวข

องเพ

อเสน

อราย

ชอ ค

กก.ก

ำกบท

ศฯ

ประก

าศรา

ยชอ

คกก.

กำกบ

ทศฯ

ไมรอ

งคาน

แตงต

ง คกก

.กำก

บทศฯ

คกก.

กำกบ

ทศฯ

จดเว

ทกำห

นดขอ

บเขต

และแ

นวทา

งการ

ทำ H

IA

โดยส

าธาร

ณะ

(Pub

lic S

copi

ng)

คกก.

กำกบ

ทศฯ

จดเว

ทตร

วจสอ

บราง

รายง

าน

HIA

โดยส

าธาร

ณะ

(P

ublic

Rev

iew)

คกก.

กำกบ

ทศฯ

จดทม

ทำ H

IA

ดำเน

นการ

ทำ H

IA

ผลกา

รศกษ

า HI

A

สงรา

ยงาน

สช.

เพอท

ราบ

สงรา

ยงาน

สช.

เพ

อทรา

บ

คกก.

กำกบ

ทศฯ

พจาร

ณาร

าง H

IA

และแ

จงให

สช.

ทรา

บ

คกก.

กำกบ

ทศฯ

สงรา

ยงาน

ฉบบส

มบรณ

สช. ใ

หควา

มเหน

ประก

อบ

การพ

จาณ

าของ

หนวย

งาน

อนมต

อนญ

าต

มการ

ศกษา

คขนา

นเมอ

ผม

สวนไ

ดสวน

เสย

หรอส

าธาร

ณชน

เห

นวาค

วรทำ

โดย

สช.

เปนผ

ใหกา

รสนบ

สนน

รองค

าน

ชแจง

ผร

อง

เสนอ

รา

ยชอใ

หม

สช.ให

คว

ามเห

น

หนวย

งาน

เจาข

อง

โครง

การ

ตดสน

ใจ

ยกเล

กโคร

งการ

ดำเน

น โค

รงกา

ร

จดทำ

แผนต

ดตาม

ฯ แล

ะ รา

ยงาน

ให ส

ช.ทร

าบ

๓๙

ศนยประสานงานการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

ชน ๒ อาคาร ๘๘/๓๗ ตวานนท ๑๔ ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000

Health Impact Assessment Coordinating Unit (HIA Co-Unit) National Health Commission Office

Floor 2, 88/37 Tiwanon 14 Rd., Mueang District, Nonthaburi 11000 Thailand

Tel. +66-2590-2478 Fax. +66-2590-2311 E-mail: contact_hia@nationalhealth.or.th

www.thia.in.th l www.nationalhealth.or.th