ก

รายชอคณะผวจย

ทปรกษาโครงการ รองศาสตราจารย สธรรม อยในธรรม

คณบดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย และประธานสถาบนวชาการนโยบายกจการสาธารณะ

กบธรกจและการก ากบดแล (APaR)

หวหนาโครงการ ผศ.ดร. ประพนธพงษ ข าออน

อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย และผอ านวยการสถาบนวชาการนโยบายกจการสาธารณะ

กบธรกจและการก ากบดแล (APaR)

นกวจย ผศ.ดร.อรอมล อาระพล

อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย ผศ.ดร. ศรญญา ดสตนานนท

อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย อ.ชตมา เกษยรสนธ

อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย

ผชวยนกวจย

นางสาวณฐสดา จารพนผล ผชวยนกวจยสถาบนวชาการนโยบายกจการสาธารณะ

กบธรกจและการก ากบดแล (APaR)

ข

สารบญ หนา บทท ๑ เคาโครงรายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไน (Inception Report) ๑ ๑.๑ ภาพรวมของระบบกฎหมายประเทศบรไน ๑ ๑.๑.๑ ประวตและความเปนมาของระบบกฎหมายบรไน ๑ ๑.๑.๒ ระบบกฎหมายของประเทศบรไน ๗ ๑.๑.๓ ศกดและล าดบชนของกฎหมาย ๘ ๑.๑.๔ กระบวนการยตธรรมและระบบศาล ๑๙ ๑.๒ ภาพรวมทางการเมองและความมนคงของประเทศบรไน ๓๐ ๑.๒.๑ ระบบการเมองของประเทศบรไน ๓๐ ๑.๒.๒ ระบบบรหารราชการของประเทศบรไน ๓๓ ๑.๒.๓ นโยบายดานความมนคง ๓๕ ๑.๒.๔ ความตกลงระหวางประเทศดานการเมองและความมนคง ทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอน หรอองคการระหวางประเทศ ๓๖ ๑.๒.๕ นโยบายความสมพนธดานการเมองการปกครองระหวางไทยกบบรไน ๓๗ ๑.๓ ภาพรวมดานสงคมและวฒนธรรมของประเทศบรไน ๓๘ ๑.๓.๑ นโยบายดานสงคมและวฒนธรรม ๓๙ ๑.๓.๒ ความตกลงระหวางประเทศดานสงคมวฒนธรรม ทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอนหรอองคการระหวางประเทศ ๔๒ ๑.๓.๓ ความสมพนธทางสงคมและวฒนธรรมระหวางประเทศไทยและประเทศบรไน ๔๓ ๑.๔ กฎหมายทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง ๔๕ ๑.๔.๑ กฎหมายเกยวกบการศกษา ๔๕ ๑.๔.๒ กฎหมายเกยวกบแรงงาน ๔๖ ๑.๔.๓ กฎหมายเกยวกบการสาธารณสข ๔๗ ๑.๔.๔ กฎหมายเกยวกบสวสดการสงคม ๔๘ ๑.๔.๕ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสาร ๔๙ ๑.๔.๖ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม ๕๐ ๑.๔.๗ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาวฒนธรรมและวถชวต ๕๑ ๑.๔.๘ กฎหมายเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราชการ ๕๒

ค

สารบญ (ตอ) หนา ๑.๔.๙ กฎหมายเกยวกบวธปฏบตราชการทางปกครอง กฎหมายเกยวกบขอมลขาวสารของทางราชการ กฎหมายเกยวกบ ความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ๕๓ ๑.๔.๑๐ กฎหมายเกยวกบการรกษาความสงบเรยบรอย และควบคมสถานการณบานเมอง ๕๕ ๑.๔.๑๑ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรต ๕๘ ๑.๕ หนวยงานของรฐทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง และความมนคง

รวมทงหนวยงานภาคเอกชนทเกยวของ ๕๙ ๑.๕.๑ ส านกนายกรฐมนตร (Prime Minister's Office) ๕๙ ๑.๕.๒ กระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐาน (Ministry of Industry & Primary Resources) ๖๐ ๑.๕.๓ กระทรวงพฒนาการทองเทยว (Tourism Development Department) ๖๑ ๑.๕.๔ กระทรวงการพฒนา (Ministry of Development) ๖๑ ๑.๕.๕ กระทรวงพฒนาการเคหะ (Housing Development Department) ๖๑ ๑.๕.๖ กระทรวงกจการภายใน (Ministry of Home Affairs) ๖๒ ๑.๕.๗ กระทรวงวฒนธรรม เยาวชน และกฬา (Ministry of Culture, Youth and Sport) ๖๒ ๑.๕.๘ กระทรวงกลาโหม (Ministry of Defence) ๖๓ ๑.๕.๙ กระทรวงศกษาธการ (Ministry of Education) ๖๓ ๑.๕.๑๐ กระทรวงศาสนา (Ministry of Religious Affairs) ๖๓ ๑.๕.๑๑ สภาหอการคาและอตสาหกรรมแหงชาตบรไน (National Chamber of Commerce and Industry, Brunei Darussalam) ๖๔ บทท ๒ ภาพรวมดานสงคมและวฒนธรรมของประเทศบรไน ๖๖ ๒.๑ นโยบายดานสงคมและวฒนธรรม ๖๖ ๒.๑.๑ นโยบายดานการศกษา ๖๗

๒.๑.๒ นโยบายดานทอยอาศยของประชาชน ๖๙

ง

สารบญ (ตอ) หนา

๒.๑.๓ นโยบายดานสงแวดลอมและการทองเทยวเชงนเวศ ๗๐ ๒.๑.๔ นโยบายดานวฒนธรรมและประเพณ ๗๑ ๒.๑.๕ นโยบายดานวฒนธรรมการแตงกาย ๗๒

๒.๑.๖ นโยบายดานภาษา ๗๒ ๒.๑.๗ นโยบายดานสงคม ๗๓ ๒.๑.๘ นโยบายดานสอและการสอสารออนไลน ๗๕

๒.๑.๙ นโยบายดานบรการสาธารณสข ๗๕ ๒.๑.๑๐ นโยบายดานการประกนสงคม ๗๗ ๒.๑.๑๑ นโยบายดานศาสนา ๗๘ ๒.๑.๑๒ นโยบายดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ๗๙ ๒.๑.๑๓ นโยบายดานเยาวชน ๘๐

๒.๒ ความตกลงระหวางประเทศดานสงคมวฒนธรรม ทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอนหรอองคการระหวางประเทศ ๘๑

๒.๒.๑ อนสญญาวาดวยการตอตานการทรมานและการประตบต หรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรม หรอย ายศกดศร

(Convention against Torture and Other Cruel Inhuman or Degrading Treatment or Punishment 1984) ๘๑

๒.๒.๒ อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women 1979) ๘๒

๒.๒.๓ อนสญญาวาดวยสทธเดก (Convention on the Rights of the Child) ๘๒

๒.๒.๔ อนสญญาวาดวยการหามและการด าเนนการโดยทนท เพอขจดรปแบบทเลวรายทสดของการใชแรงงานเดก (Convention concerning the Prohibition and Immediate Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour 1989) ๘๒

จ

สารบญ (ตอ) หนา

๒.๒.๕ อนสญญาตอตานการเลอกปฏบตทางการศกษา (Convention against Discrimination in Education 1960) ๘๓

๒.๒.๖ พธสารเลอกรบของอนสญญาวาดวยสทธเดก เรอง การคาเดก การคาประเวณ และสอลามกเกยวกบเดก (Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the sale of children child prostitution and child pornography 2000) ๘๓

๒.๒.๗ อนสญญาวาดวยสทธของคนพการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities 2006) ๘๔

๒.๒.๘ อนสญญาวาดวยความปลอดภยตอการด าเนนงาน ขององคการสหประชาชาตและบคลากรทเกยวของ (Convention on the Safety of United Nations and Associated Personnel 1994) ๘๔

๒.๒.๙ การเขาเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศทเกยวของ ของประเทศบรไน ๘๔

๒.๓ ความสมพนธทางสงคมและวฒนธรรมระหวางประเทศไทยและประเทศบรไน ๘๕ ๒.๓.๑ ความรวมมอดานวฒนธรรม ๘๖

๒.๓.๒ ความรวมมอดานการศกษาและวชาการ ๘๖ ๒.๓.๓ ความรวมมอดานขอมลขาวสาร ๘๘ บทท ๓ ภาพรวมทางการเมองและความรวมมอของประเทศบรไน ๙๐ ๓.๑ นโยบายดานการเมองและความมนคง ๙๑ ๓.๑.๑ นโยบายดานการปกครอง ๙๒

๓.๑.๒ นโยบายดานการปองกนประเทศ ๙๖ ๓.๑.๓ นโยบายดานความมนคง ๙๖ ๓.๒ ความตกลงระหวางประเทศดานการเมองและความมนคง

ทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอน หรอองคการระหวางประเทศ ๙๘

ฉ

สารบญ (ตอ) หนา ๓.๒.๑ อนสญญาเจนวาวาดวยการดแลรกษาทหารผบาดเจบ

และเจบปวยในสนามรบ (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field) ๙๘

๓.๒.๒ อนสญญาเจนวาวาดวยการพยาบาลสภาพสมาชกกองทพ ผบาดเจบ ปวยเจบ และเรออปปางในทะเล (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick

and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea) ๙๙ ๓.๒.๓ อนสญญาเจนวาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศก (Geneva Convention relative to the Treatment of Prisoners of War 1950) ๙๙ ๓.๒.๔ พธสารเพมเตมอนสญญาเจนวาลงวนท ๑๒ สงหาคม ค.ศ. ๑๙๔๙ วาดวยการคมครองผประสบภยจากขอพพาทระหวางประเทศทางอาวธ ค.ศ. ๑๙๗๗ (Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and Relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I)) ๑๐๐ ๓.๒.๕ พธสารเพมเตมแหงอนสญญาเจนวา ค.ศ. ๑๙๔๙ วาดวย

การปกปองเหยอในความขดแยงทมการใชอาวธทมใชระดบนานาชาต (Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and Relating to the Protection of Victims on Non-International Armed Conflicts (Protocol II)) ๑๐๐

๓.๒.๖ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการตอตานการจบบคคล เปนตวประกน (International Convention Against

the Taking of Hostages) ๑๐๐ ๓.๒.๗ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปราบปราม การใชระเบดกอการราย (International Convention for

the Suppression of Terrorist Bombing) ๑๐๑

ช

สารบญ (ตอ) หนา ๓.๒.๘ อนสญญาเพอการปราบปรามการสนบสนนทางการเงน แกลทธการกอการราย (International Convention for the

Suppression of the Financing of Terrorism) ๑๐๑ ๓.๒.๙ อนสญญาเพอการปราบปรามการยดอากาศยาน

โดยมชอบดวยกฎหมาย (International Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft) ๑๐๒

๓.๒.๑๐ อนสญญาสหประชาชาตเพอตอตานอาชญากรรมขามชาต ทจดตงในลกษณะองคกร (United Nations Convention against Transnational Organized Crime) ๑๐๒ ๓.๓ นโยบายความสมพนธดานการเมองการปกครองระหวางไทยกบบรไน ๑๐๒ บทท ๔ กฎหมายและกฎระเบยบเกยวกบการศกษา ๑๐๔ ๔.๑ บทน า ๑๐๔ ๔.๒ กฎหมายทเกยวของกบการศกษาในประเทศบรไน ๑๐๗ ๔.๒.๑ การศกษาขนพนฐาน ๑๐๗

๔.๒.๒ การศกษาระดบอดมศกษา ๑๒๒

บทท ๕ กฎหมายเกยวกบแรงงาน ๑๓๒ ๕.๑ บทน า ๑๓๒ ๕.๒ กฎหมายและกฎระเบยบทเกยวกบแรงงานในประเทศบรไน ๑๓๓ ๕.๒.๑ กฎหมายคมครองแรงงาน ๑๓๓ ๕.๒.๒ กฎหมายวาดวยประกนสงคม และเงนทดแทน ๑๔๓ ๕.๒.๓ กฎหมายความปลอดภย อาชวอนามย สภาพแวดลอมในการท างาน ๑๔๖ บทท ๖ กฎหมายเกยวกบการสาธารณสข ๑๕๐ ๖.๑ บทน า ๑๕๐

ซ

สารบญ (ตอ) หนา ๖.๒ กฎหมายทเกยวของกบการสาธารณสขในประเทศบรไน ๑๕๑ ๖.๒.๑ กฎหมายอาหารและยา และเครองมอทางการแพทย ๑๕๑ ๖.๒.๒ กฎหมายยาเสพตดและปองกนและควบคมยาเสพตด ๑๕๖ บทท ๗ กฎหมายเกยวกบสวสดการสงคม ๑๖๒ ๗.๑ บทน า ๑๖๒ ๗.๒ กฎหมายทเกยวของกบสวสดการสงคมในประเทศบรไน ๑๖๒ ๗.๒.๑ กฎหมายวาดวยการคมครองเดก สตร ผสงอาย

และสงเสรมคณภาพชวตคนพการ ๑๖๒ ๗.๒.๒ กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคามนษย

การคาประเวณ ๑๗๑ ๗.๒.๓ กฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค ๑๗๖

บทท ๘ กฎหมายและกฎระเบยบเกยวกบการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสาร ๑๗๙ ๘.๑ บทน า ๑๗๙ ๘.๒ กฎหมายและกฎระเบยบเกยวกบกบการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย

และการสอสารของประเทศบรไน ๑๗๙ ๘.๒.๑ กฎหมายวาดวยการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสารของประเทศบรไน ๑๗๙ ๘.๒.๒ กฎหมายวาดวยการสอสาร ๑๘๕ บทท ๙ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม ๑๙๓ ๙.๑ บทน า ๑๙๓ ๙.๒ กฎหมายทเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมของประเทศบรไน ๑๙๓ ๙.๒.๑ กฎหมายวาดวยทรพยากรธรรมชาต ๑๙๓ ๙.๒.๒ กฎหมายวาดวยการคมครองการรกษาคณภาพสงแวดลอม ๑๙๗

ฌ

สารบญ (ตอ)

หนา บทท ๑๐ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาวฒนธรรมและวถชวต ๒๐๐ ๑๐.๑ บทน า ๒๐๐ ๑๐.๒ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและการอนรกษวฒนธรรม ๒๐๑ ๑๐.๒.๑ กฎหมายวาดวยมรดกทางวฒนธรรม ๒๐๑ ๑๐.๒.๒ กฎหมายวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ ๒๐๔ บทท ๑๑ กฎหมายเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราชการ ๒๐๘ ๑๑.๑ บทน า ๒๐๘ ๑๑.๒ กฎหมายเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราชการ ๒๐๘ ๑๑.๒.๑ กฎหมายเกยวกบการบรหารกจการบานเมองทด ๒๐๘ ๑๑.๒.๒ กฎหมายเกยวกบระเบยบขาราชการ ๒๑๔

๑๑.๒.๓ กฎหมายเกยวกบราชการสวนทองถน ๒๑๙ บทท ๑๒ กฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ๒๒๓ ๑๒.๑ บทน า ๒๒๓ ๑๒.๒ กฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ๒๒๓ บทท ๑๓ กฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย ๒๒๖ ๑๓.๑ บทน า ๒๒๖ ๑๓.๒ กฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย ๒๒๖ ๑๓.๒.๑ กฎหมายเกยวกบต ารวจ ๒๒๖ ๑๓.๒.๒ กฎหมายเกยวกบสถานการณฉกเฉน ๒๓๓

๑๓.๒.๓ กฎหมายเกยวกบความมนคงแหงชาต ๒๓๖ ๑๓.๒.๔ กฎหมายเกยวกบการควบคมสถานการณบานเมอง ๒๔๐ ๑๓.๒.๕ กฎหมายเกยวกบการทหารและหนวยรกษาความปลอดภย ๒๔๓ ๑๓.๒.๖ กฎหมายเกยวกบการตอตานการกอการราย ๒๔๖

ญ

สารบญ (ตอ) หนา

๑๓.๒.๗ กฎหมายเกยวกบอาวธ ๒๔๗ ๑๓.๒.๘ กฎหมายเกยวกบการเนรเทศ ๒๕๒ บทท ๑๔ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรต ๒๕๔ ๑๔.๑ บทน า ๒๕๔ ๑๔.๒ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรต ๒๕๕ ๑๔.๒.๑ กฎหมายเกยวกบการทจรต ๒๕๕ ๑๔.๒.๒ กฎหมายควบคมการจดซอจดจางของภาครฐ ๒๕๘ บรรณานกรม ๒๖๐

ฎ

สารบญตาราง

หนา ตารางท ๑ สรปววฒนาการของกฎหมายในประเทศบรไน ๔

ฏ

สารบญภาพ

หนา ภาพท ๑ ล าดบศกดกฎหมายบรไน ๙ ภาพท ๒ กระบวนการเรยกรองความยตธรรมของประเทศบรไน ๒๐ ภาพท ๓ โครงสรางระบบศาลคดแพงของประเทศบรไน ๒๖ ภาพท ๔ โครงสรางระบบศาลคดอาญาของประเทศบรไน ๒๗ ภาพท ๕ โครงสรางระบบศาลชะรอะฮของประเทศบรไน ๓๐

๑

บทท ๑ เคาโครงรายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไน (Inception Report)

รายงานฉบบนน าเสนอเคาโครงรายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง และความมนคง ในรายงานฉบบน คณะผวจยไดรวบรวมขอมลในแตละหวขอตามขอบเขตงานเพอก าหนดประเดนนทจะท าการศกกาาในเงลกกตอไป โดยมความประสงคททจะเรยบเรยงขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง และความมนคง ใหเปนขอมลทเขาใจงาย และเปนขนเปนตอน เพอเปนประโยนทแกบคคลทวไปทมความสนใจในขอมลกฎหมายของประเทศบรไนในฐานะประเทศสมากในอาเซยน

การรวมตวเปนประาคมอาเซยนท าใหประเทศสมากอาเซยนทง ๑๐ ประเทศมความตนตวในการปรบนโยบายทางดานการคา การลงทน สงคม วฒนธรรม การเมอง และความมนคง เพอตอบรบกบพนธกรณและหลกการทก าหนดไวในกฎบตรอาเซยน จากอดตจนถกงปจจบน ประเทศบรไนเปนประเทศทม นโยบายทางสงคมตามแบบแผนของศาสนาอสลาม และมแผนพฒนานโยบายทางดานการศกกาา และ ส งแวดล อมซก ง เน นถ กงการพ ฒ นาโครงสร างพ น ฐานและการให บ ร การภาคร ฐและ เอกน เพอใหเกดการพฒนาสงคมและเศราฐกจของาตอยางยงยน และเพมขดความสามารถของทรพยากรบคคล

ในขนตน คณะวจยน าเสนอโครงรางขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทจะท าการศกกาาในเงลกกตอไป โดยมรายละเอยดดงน ๑.๑ ภาพรวมของระบบกฎหมายประเทศบรไน

๑.๑.๑ ประวตและความเปนมาของระบบกฎหมายบรไน

ประเทศบรไนเมออดตกวาพนปทแลวประกอบไปดวยนเผาตางๆ ทอาศยอยในเกาะบอรทเนยว นเผาเหลานนบถอวญญาณภตผ (Animistic)๑ ซกงวงเวลาดงกลาวไมมการน ากฎระเบยบตางๆ มาใในสงคม อยางไรกนตามวฒนธรรมทเกยวของกบการนบถอวญญาณภตผเหลานกนยงสามารถพบเหนนไดในนกลมนอย ของประเทศบรไนในปจจบน๒ ในสมยครสตทศตวรราท ๙-๑๔ เปนยคเรองอ านาจของอาณาจกรศรวย

๑ G C Gunn, Language, Power, and Ideology in Brunei Darussalam, Ohio University Center for International Studies, Athens, ๑๙๙๗, pp. ๔๓ and ๔๘. ๒ E. Ann Black, Brunei Darussalam: Ideology and Law in a Malay Sultanate, in (eds.) E. Ann Black and Gary F. Bell, Law and Legal Institutions of Asia Traditions, Adaptations and Innovations (Cambridge University Press, ๒๐๑๔), p. ๓๐๐.

๒

(Srivijaya) และอาณาจกรม ปาหต (Majapahit)๓ ซก งยก ดถ อระบบการปกครองโดยเจาผครองรฐ หรอยงด-เปอรทตวน (Yang di-Pertuan) จกงสงผลใหประานในเกาะบอรทเนยวตองใระบบการปกครอง ตามแบบแผนของอาณาจกรศรวย และอาณาจกรมปาหต โดยยงด-เปอรทตวน ไดกลายมาเปนต าแหนงสลตาน (Sultan) ของประเทศบรไนในปจจบน

ในครสตทศตวรราท ๑๐ ซกงเปนวงเวลาทอาณาจกรศรวยยงรงเรองและมอทธพลตอประเทศบรไน พอ คาาวอาหรบได เดนทางเขามาคาขายและน าศาสนาอสลามเขามาเผยแพรย งประเทศบรไน ทงนในวงเรมแรก ศาสนาอสลามยงไมไดมอทธพลตอประเทศบรไนเนองจากประานสวนมากยงคงนบถอศาสนาฮนด ท าใหศาสนาอสลามยงไมเปนทยอมรบในวงกวาง๔ อยางไรกนตาม ศาสนาอสลามคอยๆ มอทธพลมากขกนเรอยๆ และไดสงผลตอการเปลยนแปลงทางการเมอง สงคม และกฎหมายของประเทศบรไน ทงน เปนทยอมรบโดยทวไปวาระบบสลตานของประเทศบรไนไดเรมตนขกนในป พ.ศ. ๑๙๐๓ (ค.ศ. ๑๓๖๐) เมอพระราา “อาวง อาลกเบตาตารท” (Awang Alak Betatar) ไดเปลยนจากการนบถอศาสนาฮนด มาเปนศาสนาอสลาม นอกจากนพระองคทยงไดเปลยนอเปน สลตาน “มฮมหมด าหท” (Muhammad Shah) และกลายเปนสลตานองคทแรกของประเทศบรไน ซก งต าแหนง สลตานไดมการสบทอดตอกนเรอยมา จนถกงปจจบน๕

การเขามามอทธพลของศาสนาอสลามไดสงผลใหประเทศบรไนน าหลกการในศาสนาอสลาม มาปรบเขากบกฎหมายอสลาม กฎหมายอสลามมาถกงยคร งเรองในสม ยสลตานฮสซน (Hassan) เม อม การบญ ญ ต “Hukum Kanun Brunei” โดยให กฎหมายอ สลามม ผลบ ง คบ ใ เปน การ ทวไป กฎหมายอสลามจกงกลายเปนกฎหมายหลกของประเทศบรไนตงแตบดนนเปนตนมา๖

ประเทศบรไนไดตกเปนรฐในอารกขาของประเทศอ งกฤา (Protectorate) ในป พ.ศ. ๒๔๓๑ (ค.ศ. ๑๘๘๘) และกลายเปน เขตปกครองของประเทศอ งกฤา (Residency) ในป พ .ศ. ๒๔๔๘ (ค.ศ. ๑๙๐๕ )๗ การแพรหลายของกฎหมายองกฤา สถาบนกฎหมายองกฤา รวมถกงแนวคดของกระบวนการยตธรรม ขององกฤาทตองมการอทธรณทขอพพาท เปนพนฐานส าคญส าหรบการสรางระบบกฎหมายและระบบศาล ทไม เกยวของกบศาสนาในประเทศบรไน ๘ ระบบกฎหมายองกฤาไดเขามามบทบาทตอระบบศาล

๓ Sanskrit scripts from ๔ ๐ ๐ BCE have been found in Borneo. See H R Hughes-Hallet, ‘A Sketch of the History of Brunei’, Journal of the Malayan Branch Royal Asiatic Society, vol. ๑๘, no. ๒, ๑๙๔๐, p. ๒๓. ๔ ASEAN Law Association, Legal systems in ASEAN: Chapter ๑ -Historical overview, p.๔ , available at http://www.aseanlaw association.org/legal-brunei.html (accessed ๑๒ November ๒๐๑๔). ๕ รายงานฉบบสมบรณทเรองระบบกฎหมายของประเทศบรไนสามารถเขาถกงไดท รายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทเกยวของกบการคาและการลงทน, (ส านกงานคณะกรรมการกฤาฎกา, ๒๕๕๘). ๖ ASEAN Law Association, see n. ๔, p. ๔. ๗ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๑. ๘ ibid, p. ๓๐๒.

๓

ของประเทศบร ไน โดยในป พ .ศ . ๒๔ ๔ ๙ (ค .ศ . ๑๙ ๐ ๖ ) และ ป พ .ศ . ๒ ๔๕ ๑ (ค .ศ . ๑๙ ๐ ๘ ) ไดมการออกกฎหมายในเรองระบบศาล (Court Enactment) เพอใส าหรบพจารณาคดทางแพงและอาญา และจดตงศาลยตธรรมในประเทศบรไน ไดแก (๑) The Court of the Resident (๒) Courts of Magistrate of the First Class ( ๓ ) Courts of Magistrate of the Second Class ( ๔ ) Courts of Native Magistrates และ (๕) Courts of Kathis๙

ในป พ.ศ. ๒๕๐๒ (ค.ศ. ๑๙๕๙) ไดมการแกไขสนธสญญาใหประเทศบรไนหลดพนจากการเปนเขตปกครองของประเทศอ งกฤา โดยสามารถออกกฎระเบ ยบภายในประเทศตนเองได แตประเทศอ งกฤา ยงคงรบผดอบภารกจทเกยวของกบการปองกนประเทศ การตางประเทศ และความมนคงภายในประเทศ๑๐ นอกจากน ในป พ .ศ. ๒๕๐๒ (ค.ศ. ๑๙๕๙ ) ประเทศบรไนยงไดประกาศใรฐธรรมนญฉบบแรก ซกงระบถกงสภาแหงาตทสมากสวนหนกงมาจากการเลอกตง และตอมาในป พ.ศ. ๒๕๐๕ (ค.ศ. ๑๙๖๒) ประเทศบรไนกนจดการเลอกตงสมากสภาแหงาตบางสวนครงแรก โดยพรรคประานแหงาตบรไน (The People’s Party of Brunei) เปนฝายนะการเลอกตงอยางทวมทนเพยงพรรคเดยว๑๑ อยางไรกนตาม ในปเดยวกนนนกลมกบฏตดอาวธซกงเกยวของกบสมากในพรรคประานแหงาตบรไนไดกอความไมสงบเพอตอตานการรวมตวกบประเทศมาเลเซยและถกปราบปรามโดยการวยเหลอของทหารองกฤา เหตการณทนท าใหกฎหมายควบคมสถานการณทฉกเฉนถกประกาศใ และแมวากลมกบฏไดถกปราบอยางรวดเรนว แตกฎหมายควบคมสถานการณทฉกเฉนยงคงถกน ามาใตอไป และมการตออายทกๆ ๒ ปจนถกงปจจบน รวมถกงไดมการออกกฎหามมใหผทไดรบการเลอกตงกาวขกนมาด ารงต าแหนงทางการเมองในประเทศบรไน๑๒ ภายหลงจากเหตการณทความไมสงบดงกลาว ในป พ.ศ. ๒๕๑๐ (ค.ศ. ๑๙๖๗) สลตานโอมารทอาล ไซฟดดนท ๓ (Omar Ali Saifuddien III) ไดสละราสมบตใหพระโอรส คอ สลตานฮจญ ฮสซานล โบลเกยหท มอซซดดน วดเดาละหท” (Haji Hassanal Bolkiah Mu’izzaddin Waddaulah) ขกนครองรายท เปนสลตานองคท ท ๒๙ มาจนถกงปจจบน๑๓

ตอมาในป พ .ศ. ๒๕๑๔ (ค.ศ. ๑๙๗๑ ) ไดมการแก ไขสนธ สญญาระหวางประเทศบรไน และประเทศองกฤา ใหประเทศบรไนมอ านาจเตนมทในการดแลกจการภายในประเทศ และประเทศองกฤา ยงคงไวซกงอ านาจทางการตางประเทศ และปองกนประเทศ หลงจากนนประเทศบรไนกนไดรบอ านาจอธปไตยอยางเตนมท โดยไมถกควบคมทางดานใดๆ จากประเทศองกฤา ในป พ.ศ. ๒๕๒๗ (ค.ศ. ๑๙๘๔) ในปนเอง

๙ ASEAN Law Association, see n. ๔, p. ๑. ๑๐ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๒. ๑๑ Naimah S. Talib, Brunei Darussalam: Royal Absolutism and the Modern State, Kyoto Review of Southeast Asia Issue ๑๓ (March ๒๐๑๓): Monarchies in Southeast Asia, p. ๒. ๑๒ Graham Saunders, A History of Brunei (Kuala Lumpur: Oxford University Press, ๑๙๙๔), p.๑๔๗. ๑๓ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๒.

๔

รฐธรรมนญฉบบแกไขไดถกประกาศใโดยมหลกการรวมศนยทอ านาจไวทสลตาน และพกการท าหนาท ของสถาบนทท าหนาทในการรางกฎหมายของรฐสภา๑๔

กฎหมายของประเทศบรไนมววฒนาการตามสภาพสงคมและการเมองทเปลยนแปลงไปในแตละยค อนสามารถจะสรปไดโดยสงเขปดงน

ตารางท ๑: สรปววฒนาการของกฎหมายในประเทศบรไน

ระยะเวลา (ป) เหตการณส าคญ ววฒนาการของกฎหมาย

กวา ๑,๐๐๐ ปทแลว ­ ประานในประเทศบรไน อาศยอย เป น ก ลม เลน กๆ ในรปแบบของนเผาจ านวนมาก

­ นเผาตางๆ นบถอวญญาณภตผ

­ การระงบขอพพาทเปนไปดวยความรนแรง

ศตวรราท ๙ ­ ประเทศบรไนไดรบอทธพล จ า ก อ า ณ า จ ก ร ศ ร ว ย (Srivijaya) (ศตวรราท ๙-๑๐) แ ล ะ อ าณ า จ ก ร ม ป าห ต ( Majapahit) ( ศ ต ว ร ร า ท ๑๓-๑๔)

­ น าระบบเจาผครองรฐมาใ

­ เ จ า ผ ค ร อ งร ฐ ม ส ถ าน ะ เป น “เทวราา” (Devaraja) คอ เปนทงราาผปกครองดนแดนของตนเอง และเปนตวแทนของเทพเจาบนโลกมนายทตามความเอในศาสนาฮนด

ศตวรราท ๑๐ ­ พอคาอาหรบ เรมน าศาสนาอ ส ล าม เข า ม า เผ ย แ พ ร ในประเทศบรไน

พ.ศ. ๑๙๐๓ (ค.ศ. ๑๓๖๐)

­ เจาผครองรฐ คอ ราา “อาวง อาลกเบตาตารท” (Awang Alak Betatar) ได เป ลยนมานบถอศาสนาอสลาม

­ พ ร ะ อ ง คท เป ล ย น อ เป น ส ล ต าน “ม ฮ ม ห ม ด าหท ” ( Muhammad Shah) แ ล ะกลายเปนสลตานองคทแรกของ

­ ก ฎ ห ม าย อ ส ล าม ก ล าย เป นกฎหมายหลกของประเทศบรไน

­ หลกกฎหมายอสลามทไดรบการผน วก เป น ลาย ลกา ณท อ กา ร แบงเปน ๒ ฉบบไดแก “Hukum Kanum Brunei” แ ล ะ “Undang-Undang dan Adat Brunei Lama”

๑๔ ibid, p. ๓๐๒.

๕

ระยะเวลา (ป) เหตการณส าคญ ววฒนาการของกฎหมาย ประเทศบรไน ­ ขอพพาทของขาวมสลมถกไกล

เก ล ย โ ด ย ห ว ห น า ห ม บ า น ( Village headman) ห ร อสม า ก ใน ค รอ บ ค ร ว โด ย มผ ป ก ค ร อ ง ต า บ ล ( District rulers)

­ เปนผขาดขอพพาท และสลตาน เปน ผตดสนคนสดทายส าหรบ ขอพพาททไมสามารถตดสนได

­ ยงไมมการจดตงองคทกรบงคบใกฎหมายเพอรองรบการพจารณาคดในประเทศบรไน

พ.ศ. ๒๔๓๑ (ค.ศ. ๑๘๘๘)

­ ประ เทศบร ไนตก เป น รฐในอารกขาของประเทศองกฤา (Protectorate)

­ สลตานยงคงสถานะเปนหวหนาข อ ง ร ฐ แ ต ต อ งป ฏ บ ต ต า มค าแนะน าของประเทศองกฤาในทกเรอง ยกเวนภารกจทเกยวของกบศาสนาอสลาม

­ ระบบกฎหมายคอมมอนลอวท (Common Law) และระบบศาลขอ งป ระ เทศอ งกฤา กน ไ ด ถ กน ามาใในประเทศบรไน

­ ออกกฎหมายในเรองระบบศาล (Court Enactment) เ พ อ ใ ส าหรบพจารณาคดทางแพงและอาญา และจดตงศาล ไดแก

­ The Court of the Resident

­ Courts of Magistrate of the First Class

­ Courts of Magistrate of the Second Class

พ.ศ. ๒๔๔๘ (ค.ศ. ๑๙๐๕)

­ ป ร ะ เท ศ บ ร ไ น เป น เ ข ต ปกครองของประเทศองกฤา (Residency)

๖

ระยะเวลา (ป) เหตการณส าคญ ววฒนาการของกฎหมาย

­ Courts of Native Magistrates

­ Courts of Kathis

พ.ศ. ๒๕๐๒ (ค.ศ. ๑๙๕๙)

­ แก ไขสนธ สญญาใหประเทศบรไนไดรบเอกราบางสวน โดยหลดพนจากการเปนเขตปกครองของประเทศองกฤา

­ ประกาศใรฐธรรมนญฉบบแรก

­ ป ระ เทศบ ร ไน สาม ารถอ อ กกฎระเบยบภายในประเทศตนเองได แ ตประ เทศอ งกฤาย งค งรบ ผดอบภารกจท เก ยวของ ก บ ก า ร ป อ ง ก น ป ร ะ เท ศ การตางประเทศ และความมนคงภายในประเทศ

­ รฐธรรมนญฉบบแรกระบถกงสภาแหงาตทสมากสวนหนกงมาจากการเลอกตง

พ.ศ. ๒๕๐๕ (ค.ศ. ๑๙๖๒)

­ ประเทศบรไนจดการเลอกตงสมากสภาแหงาตบางสวนครงแรก โดยพรรคประานแหงาตบรไน (The People’s Party of Brunei) เปนฝายนะการเลอกตง

­ กลมกบฏตดอาวธซกงเกยวของกบสมากในพรรคประานแหงาตบรไนกอความไมสงบเพ อ ต อ ต าน การรวม ต วก บป ระ เทศม าเล เซ ย แ ละถ กปราบปรามโดยการวยเหลอของทหารองกฤา

­ กฎหมายควบคมสถานการณทฉกเฉนถกประกาศใเพอควบคมเหตการณทความไมสงบ และมการตออายทกๆ ๒ ปจนถกงปจจบน

­ ออกกฎหามมให ผ ท ไดรบการเลอกตงกาวขกนมาด ารงต าแหนงทางการเมองในประเทศบรไน

พ.ศ. ๒๕๑๔ (ค.ศ. ๑๙๗๑)

­ แ ก ไข สน ธ ส ญ ญ าระห ว า งประเทศบรไนและประเทศองกฤา เพมอ านาจอธปไตยใหประเทศบรไนมากขกน

­ ประเทศบรไนมอ านาจเตนมทในการดแลกจการภายในประเทศ และประเทศองกฤายงคงไวซกงอ านาจทางการตางประเทศ และปองกนประเทศ

๗

ระยะเวลา (ป) เหตการณส าคญ ววฒนาการของกฎหมาย พ.ศ. ๒๕๒๗ (ค.ศ. ๑๙๘๔)

­ ประเทศบรไน ไดรบเอกราเตนมท

­ รฐธรรมนญฉบบแกไขไดถกประกาศใ

­ สลตานองคทปจจบนประกาศใอ ด ม ก า ร ณท แ ห ง า ต ค อ “ราาธปไตยอสลามมลาย” ( Melayu Islam Beraja หรอ “MIB”) ในการปกครองประเทศ

­ ประเทศบรไนมอ านาจเตนมทในการดแลกจการโดยไมถกควบคมทางดานใดๆ จากประเทศองกฤา

­ รฐธรรมนญถกแกไขใหรวมศนยทอ านาจไวทสลตาน และพกการท าหนาทของสถาบนทท าหนาทในการรางกฎหมายของรฐสภา

­ ประานทกคนของประเทศบรไนตองเคารพและปฏบตตามอดมการณท แห งาต “MIB” ทสลตานน ามาใปกครองประเทศ ประกอบดวย

­ ภาาาและวฒนธรรมมลาย

­ ศาสนาอสลาม

­ การเมองการปกครองในระบอบราาธปไตย

พ.ศ. ๒๕๕๗ (ค.ศ. ๒๐๑๔)

­ ประกาศใหกฎหมายอาญ าอสลาม หรอกฎหมายะรอะฮท (ระยะแรก) มผลบงคบใ

­ บงคบใกฎหมายอาญาอสลาม หรอกฎหมายะรอะฮท ควบคกบกฎหมายอาญาทวไป

๑.๑.๒ ระบบกฎหมายของประเทศบรไน

ระบบกฎหมายของประเทศบรไนไดรบอทธพลหลกมาจากกฎหมายคอมมอนลอวทของประเทศองกฤา

(Common Law) และกฎหมายอสลาม (Islamic Law) ส าหรบอทธพลทไดรบจากกฎหมายองกฤานน เกดขกนในวงเวลาทประเทศบรไนตกเปนรฐในอารกขาของประเทศองกฤา (Protectorate) ในป พ.ศ. ๒๔๓๑ (ค.ศ. ๑๘๘๘) และกลายเปนเขตปกครองของประเทศองกฤา (Residency) ในป พ.ศ. ๒๔๔๘ (ค.ศ. ๑๙๐๕ )๑๕ท าใหประเทศบรไนไดรบการพฒนาตามระบบกฎหมายคอมมอนลอวทของประเทศองกฤา ซก งเปนพ น ฐานส าคญส าหรบการสรางระบบกฎหมายทไม เก ยวของกบศาสนาในประเทศบร ไน กฎหมายของประเทศบรไนจกงประกอบไปดวยกฎหมายลายลกาณทอการและกฎหมายคอมมอนลอวท

๑๕ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๑.

จดการเลอกตงครงแรก ตอมามการกอความไมสงบ และถกปราบปราม

ประเทศบรไนไดรบเอกราช และรฐธรรมนญถกแกไข ภายใตแนวคดอดมการณ

แหงชาต “MIB”

ประกาศใชกฎหมาย ชะรอะฮ

(ระยะแรก

)

๘

โดยปจจบนกฎหมายคอมมอนลอวทยงคงเปนกฎหมายหลก (Primary Source) ทถกน ามาใในการพจารณาคด ในศาลแพง (Civil Court) ของประเทศบรไน๑๖ ทงนศาลจะน าหลกพจารณาคดโดยอาศยบรรทดฐานจากคดกอน (Case Law and Precedent) มาใพจารณาคดในกรณทไมมกฎหมายลายลกาณทอการบญญตไว

ประเทศบรไนมไดระบถกงสถานะของกฎหมายระหวางประเทศในระบบกฎหมายของประเทศบรไนไว ดงนน การทประเทศบรไนจะน ากฎหมายระหวางประเทศไมวาจะเปนกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ หรอสนธสญญา มาบงคบใในประเทศนนจะตองมการออกกฎหมายภายในประเทศมารองรบกฎหมายระหวางประเทศเสยกอน๑๗

ส าหรบอทธพลทไดรบจากกฎหมายอสลามนน เกดขกนอยางเปนทางการในป พ .ศ. ๑๙๐๓ (ค.ศ. ๑๓๖๐) เมอ ราา “อาวง อาลกเบตาตารท” (Awang Alak Betatar) ไดเปลยนจากการนบถอศาสนาฮนดมาเปนศาสนาอสลาม และเปลยนอพระองคทเปน สลตาน “มฮมหมด าหท” (Muhammad Shah) ท าใหมการน ากฎหมายอสลามเขามารวมกบจารตประเพณ วฒนธรรม และโครงสรางสงคมของนพนเมอง ในประเทศบรไน๑๘ กฎหมายอสลามทใในประเทศบรไนเปนไปตามหลกกฎหมายะรอะฮท (Sharia Law) ซกงเปนประมวลขอกฎหมายทมาจากหลกค าสอนของศาสนาและหลกนตศาสตรทพนฐานของศาสนาอสลาม โครงสรางทางกฎหมายจะครอบคลมวถการด าเนนวตของบคคลและสาธารณนตลอดจนระบบการปกครอง ระบบเศราฐกจ ระบบการด าเนนธรกจ ระบบการธนาคาร ระบบธรกรรมหรอท าสญญา ความสมพนธท ในครอบครว หลกการอนามย และปญหาของสงคม ดวยเหตนบทบาทของหลกะรอะฮทนนจกงมอยใหเหนนเสมอในพฤตกรรมการใวตประจ าวนของมสลมแตละคนตงแตเกดจนตาย๑๙ ดงนนหลกกฎหมายะรอะฮท ไดน ามาใแทนหลกกฎหมายแพงและพาณยทในหลายกรณ โดยเฉพาะอยางยงกฎหมายลกาณะครอบครว

๑.๑.๓ ศกดและล าดบชนของกฎหมาย

กฎหมายของประเทศบรไนมศกดและล าดบนดงตอไปน

- กฎหมายสงสดไดแก รฐธรรมนญ (The Constitution)

- กฎหมายหลก (Primary Legislation) ไดแก ๑) บญญ ตกฎหมายทตราโดยฝายนตบญญ ต (Legislation) ๒) กฎหมายอสลาม (Islamic Laws)

๑๖ Ibid, p. ๓๐๕. ๑๗ Hao Duy Phan, Treaty-Making and the Status of Treaties in ASEAN Member States: An Overview, Workshop on the Promulgation of Laws and Regulations in ASEAN Member States, Jakarta, ๒๓-๒๔ April ๒๐๑๔. ๑๘ Ibid, p. ๓๐๑. ๑๙ สามารถ ทองเฝอ, อสลามการเมองในการบรหารรฐสลตานบรไนดารสซาลาม, วารสารการเมองการปกครอง กจการสาธารณะ ปท ๔ ฉบบท ๒ สงหาคม ๒๕๕๗ หนา ๑๗๙-๑๘๐

๙

- กฎหมายล าดบรอง (Subsidiary Legislation) ไดแก ๑) กฎ ระเบ ยบ ค า สง ประกาศ หรอเอกสารอนๆ ทมผลบงคบทางกฎหมายและถกผนวกเปนสวนหนก งของบญญตกฎหมาย ซกงจะมการตราออกมาใโดยอาศยอ านาจของกฎหมายแม ๒) หลกกฎหมายทถอเอาค าพพากาา ในคดกอน เปนบรรทดฐานในการตดสนคด (Judicial Precedent) และ ๓ ) ห ลกกฎหมาย คอมมอนลอวทของประเทศองกฤา (Common Law of England)

ภาพท ๑: ล าดบศกดกฎหมายบรไน

กฎหมายสงสด

กฎหมายหลก

กฎหมายล าดบรอง

๑) รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน (Constitution) เนองจากบรไนมการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธรายทตามรปแบบของอสลามมาเลยท (Islamic-Malay) โดยอ านาจปกครองเดนดขาดอยทสลตานคอเปนทงประมขของประเทศพรอมๆกบการเปนประมขทางศาสนา โดยทสลตานเปนผคดเลอกคณะรฐมนตรและเจาหนาทระดบสงซกงสวนใหญเปนสมากภายในครอบครวรวมทงคนใกลดของสลตาน๒๐

๒๐ จรญ มะลลม กตมา อมรทต และพรพมล ตรโต, ไทยกบโลกมสลม: ศกกาาเฉพาะกรณาวไทยมสลม, กรงเทพฯ สถาบนเอเยศกกาา, ๒๕๓๙, หนา ๒๓๔

หลกกฎหมาย

คอมมอนลอวของประเทศ

องกฤษ

บญญตกฎหมายทตราโดยฝาย

นตบญญต

กฎหมายอสลามหรอกฎหมาย

ชะรอะฮ

หลกกฎหมายทถอเอาค าพพากษาในคดกอนเปนบรรทดฐานใน

การตดสนคด

กฎหมายรฐธรรมนญ

กฎ ระเบยบ ค าสง ประกาศ หรอเอกสารอนๆ

ทมผลบงคบทางกฎหมาย

๑๐

รฐธรรมนญแหงประเทศบรไนประกาศใครงแรกเมอวนท ๒๙ กนยายน ค.ศ. ๑๙๕๙ ซกงในขณะนนบรไนอยภายใตการปกครองขององกฤา โดยองกฤาไดใหสลตานโอมา (Sultan Omar) เปนผสบทอดอ านาจปกครองโดยเดนดขาดภายใตรฐธรรมนญป ค.ศ. ๑๙๕๙ น รฐธรรมนญแหงประเทศบรไนถอเปนกฎหมาย ทมล าดบศกดสงสดในประเทศ และเปนกฎหมายทสะทอนหลกการปกครองในระบอบกาตรยทของประเทศบรไน (Malay Islamic Monarchy)๒๑ ประเทศบรไนปรบปรงแก ไขรฐธรรมนญ อกสามคร ง ดวยกน ในป พ.ศ. ๒๕๑๔ ป พ.ศ. ๒๕๒๗ และป พ.ศ. ๒๕๔๗ รฐธรรมนญฉบบปจจบนไดใหอ านาจเดนดขาดแกสลตานบร ไน (Prerogative Power) ในการด า เน นการเร อ งการบรการ (Executive) เร อ งการน ตบญ ญ ต (Legislative) และเรองการศาสนา (Religious) โดยสลตานบรไนจะด ารงต าแหน งนายกรฐมนตร๒๒ และผบญาการสงสดของกองทพบรไน ๒๓ ในคราวเดยวกน การด ารงต าแหน งของสลตานบรไน เปนไปตามหลกการสบราสนตตวงศท และจะด ารงต าแหนงจนสนพ ตกายยกเวนมการสละอ านาจ ประเทศบรไนไมมระบบการแบงแยกอ านาจของรฐ (Separation of Power) ในรฐธรรมนญแหงประเทศบรไนขอท ๘๔๒๔ ก าหนดใหสลตานบรไนมอ านาจในการประกาศใรฐธรรมนญตามทเหนนสมควร และในขอ ๘๕๒๕ ใหสลตานบรไนมอ านาจในการแกไข เพมเตม หรอเพกถอนบทบญญตใดๆ ในรฐธรรมนญได นอกจากน รฐธรรมนญในขอ ๘๔ (B)๒๖ ไดใหความคมกนสลตานบรไนจากเขตอ านาจศาลหรออ านาจทางกฎหมายใดๆ๒๗ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไนก าหนดใหศาสนาประจ าาตคอศาสนาอสลาม และก าหนดให สลตาน

๒๑ ถอยค าจากการแถลงการณท (Royal Speech: titah) ในวาระวนป ระกาศ อส รภ าพ ของประเทศบ รไน ป ๒๕๒ ๗ สบค น ไดท http://www.jpm.gov.bn (เขาถกงขอมลวนท ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๕๗) ๒๒ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๔ (๑)(b) ระบวา “Executive authority and principal officers (๑B) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall be the Supreme Commander of the Royal Brunei Armed Forces.” ๒๓ รฐธรรม นญ แ หงป ระเทศบ รไน ข อ ๔ (๑ )(b) ระบ ว า “His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan shall be the Supreme Commander of the Royal Brunei Armed Forces.” ๒๔ รฐธรรมนญแหงประเทศบ รไน ขอ ๘๔ (๑ ) และ (๒ ) ระบ วา “The Government shall be regulated in accordance with the provisions of this Constitution, and the form of the Government shall not be altered save in pursuance of the power conferred by Article ๘ ๕ ” (๒ ) Nothing in this Constitution shall be deemed to derogate from the prerogative powers and jurisdiction of His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan and, for the avoidance of doubt, it is declared that His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan retains the power to make laws and to proclaim a further Part or Parts of the law of this Constitution as to His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan from time to time may seem expedient.” ๒๕ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๘๕ ระบวา “Amendment of Constitution. (๑) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, by Proclamation, amend, add to or revoke any of the provisions of this Constitution including this Article; and this Constitution shall not otherwise be amended, added to or revoked.” ๒๖ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๘๔ B ระบวา “(๑) His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan can do no wrong in either his personal or any official capacity.…” ๒๗ นกวาการไดตงขอสงเกตวา จากการแกไขรฐธรรมนญในป ๒๕๔๗ ท าใหผลของรฐธรรมนญมไดเปนกฎหมายสงสดของประเทศ แตเปนการยกระดบสลตานใหมฐานะเปนบรรทดฐานสงสด หรอ Grundnorm อางองไวใน Tsun Hang Tey, ‘Brunei’s Revamped Constitution’, Australian Journal of Asian Law, Vol. ๙, no. ๒, ๒๐๐๗, p. ๒๖๔.

๑๑

เปนผน าทางศาสนาของประเทศ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไนอนญาตใหมการนบถอศาสนาอนๆ ไดตราบเทา ทการปฏบตตามศาสนาอนๆ นนเปนไปโดยสงบและสนต๒๘

รฐธรรมนญแหงประเทศบรไนจดตงสภา (Councils) เพอครอบคลมการด าเนนงานของประเทศ ในเรองตางๆ ประกอบไปดวยสภารฐมนตร (Council of Ministers) สภาองคมนตร (Privy Council) สภาผส าเรนจราการแผนดน (Council of Regency) สภาศาสนา (Religious Council) สภาจารตประเพณและขนบธรรมเนยม (Adat Istiadat Council) และสภานตบญญต (Legislative Council) สภาแตละแหง มหนาทดงตอไปน สภารฐมนตรมหนาทบรหารประเทศ๒๙ กฎหมายก าหนดใหคณะรฐมนตรทกคนตองเปน ผทมเอสายมลาย (Malay Race) และตองนบถอศาสนาอสลาม๓๐ สภาองคมนตรมหนาทด าเนนงาน ตามค าแนะน าของสลตานในการแกไขหรอเพกถอนรฐธรรมนญ๓๑ สภาผส าเรนจราการแผนดนมบทบาท ในการก าหนดการสบราสนตตวงศทในกรณทมความจ าเปน๓๒ สภาศาสนามหนาทใหค าปรกกาาสลตาน ในกจกรรมท เกยวของกบศาสนา๓๓ สภาจารตประเพณและขนบธรรมเนยมมหนาท ใหค าปรกกาา ในเรองขนบธรรมเนยมของประเทศ๓๔ และสภานตบญญตซกงมหนาทในการออกกฎหมายและเปนทปรกกาา ทางกฎหมายของประเทศ๓๕

๒๘ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๓ (๒) ระบวา “Official religion of Brunei Darussalam and religious observance. (๒) The Head of the official religion of Brunei Darussalam shall be His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan.” ๒๙ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน บทท ๕ เรองการด าเนนงานของสภา (Councils of Ministers) ๓๐ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๔ (๕ ) ระบวา “The appointment of Ministers and Deputy Ministers shall be made from among the Malay race professing the Islamic Religion, save where His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan otherwise decides.” ๓๑ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน บทท ๔ เรอง Privy Council: Establishment of Privy Council ๓๒ หลกการสบราสนตตวงศทบญญตอยภายใตรฐธรรมนญแหงประเทศบรไน และประกาศกฎการสบราสนตตวงศทป พ .ศ.๒๕๐๒ สภาผส าเรนจราการแผนดนสามารถประกาศการสบราสนตตวงศทแทนสลตานได หากสลตานมพระนมายต ากวา ๑๘ ปในวนทขกนครองรายท ๓๓ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน บทท ๒ ขอท ๓ ระบวา “(๑) The official religion of Brunei Darussalam shall be the Islamic religion provided that all other religions may be practised in peace and harmony by the persons professing them. (๒) The Head of the official religion of Brunei Darussalam shall be His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan. (๓ ) The Religious Council shall be the authority responsible for advising His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan on all matters relating to the Islamic Religion.” (๔ ) For the purpose of this Article, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, after consultation with the Religious Council, but not necessarily in accordance with the advice of that Council, make laws in respect of matters relating to the Islamic Religion.” ๓๔ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน บทท ๒ ขอท ๓ A (๑) ระบวา “There shall be established a Majlis Mesyuarat Adat Istiadat (to be known in English as the Adat Istiadat Council) which shall consist of a Chairman and other members, all of whom shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan and hold office during His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan’s pleasure.” ๓๕ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน บทท ๖ เรอง Legislative Council: Establishment of Legislative Council

๑๒

๒) กฎหมายหลก (Primary Legislation)

๒.๑) บญญตกฎหมายทตราขกนโดยฝายนตบญญต (Legislation)๓๖ กฎหมายหลกทตราขกนโดยฝายนตบญญตประกอบไปดวยกฎหมายสามประเภทคอ (ก) พระราบญญต ทตรากอนประกาศอสรภาพของประเทศ (ตามกฎหมายประเทศบรไนเรยกวา Enactments) (ข) พระราบญญต (Act) และ (ค) พระราก าหนด (Order) ในวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๗ ไดมการรวบรวมบญญตกฎหมาย ทตราขกน โดยฝายน ตบญญ ต ท งหมดมาเรยบเรยงเปน เลม เรยกว า “กฎหมายแห งประเทศบรไน (Laws of Brunei)”

พระราก าหนด (Order) เปนกฎหมายทตราขกนในภาวะฉกเฉน โดยทสลตานมอ านาจตามรฐธรรมนญในการตราพระราก าหนดใดๆ ออกมายามจ าเปน๓๗ พระราก าหนดจะตองไดรบความเหนนอบจากสภานตบญญ ตในการตราเปนกฎหมาย ซกงกอนทจะตราเปนกฎหมายไดจะตองสงให สลตานใหการรบรอง พระราก าหนดทไดรบการรบรองโดยสลตานแลวจะลงประกาศในรากจจานเบกาา (Government Gazette) ใหมผลบงคบใ ณ วนทสลตานใหการรบรอง

นอกจากพระราบญญต (Act) และพระราก าหนด (Order) จะถอวาเปน ทมาของกฎหมาย ในประเทศบรไนแลว ตราสารดงตอไปนใหถอวาเปนทมาของกฎหมายประเทศบรไนดวย ไดแก (ก) สนธสญญาไมตรและความรวมมอระหวางบรไนดารสซารามและสหราอาณาจกร ลงวนท ๗ มกราคม ค.ศ. ๑๙๗๙๓๘ (ข) ประกาศเขตไหลทวป ค.ศ. ๑๙๕๔๓๙ (ค) พระราก าหนดเรองเขตแดนบอรทเนยวสวนเหนอ ค.ศ. ๑๙๕๘๔๐ และ (ง) พระราก าหนดเรองเขตแดนซาราวก ค.ศ. ๑๙๕๘๔๑

๓๖ ผทสนใจสามารถเขาถกงกฎหมายหลกฉบบสมบรณทของประเทศบรไนซกงจดท าเปนภาาาองกฤาไดทเวนบไซตทของส านกงานอยการสงสดบรไน http://www.agc.gov.bn โดยเขาไปท Legislation On-Line ๓๗ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๘๓ (๓) ระบวา “When a Proclamation of Emergency has been made and so long as such Proclamation is in force, His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may make any Orders whatsoever which he considers desirable in the public interest; and may prescribe penalties which may be imposed for any offence against any such Order; and may provide for the trial by any court of persons charged with such offences.” ๓๘ Treaty of Friendship and Co-operation between Brunei Darussalam and the United Kingdom ๑๙๗๙. ๓๙ The Continental Shelf Proclamation ๑๙๕๔. ๔๐ The North Borneo (Definition of Boundaries) Order in Council ๑๙๕๘. ๔๑ The Sarawak (Definition of Boundaries) Order in Council ๑๙๕๘.

๑๓

๒.๒) กฎหมายอสลาม (Islamic Law) กฎหมายอสลามของประเทศบรไน หรอเรยกอกอหนกงวากฎหมายะรอะฮทเปนกฎหมายของศาสนาอสลามซกงมทมาจากคมภรทอลกรอาน (Quran) ซกงคอสงทศาสนทตมฮมมมดพด กระท า หรอยอมรบ (Sunnah) และหลกกฎหมายของศาสนาอสลามอนๆ กฎหมายะรอะฮทมขอบเขตกวางกวากฎหมายธรรมดาเนองจากศาสนาระบใหกฎหมายะรอะฮทครอบคลมพฤตกรรมระหวางมนายทดวยกนเอง และระหวางมนายท และผสรางมนายท๔๒

ตนแบบกฎหมายะรอะฮทของประเทศบรไนเปนการผสมผสานระหวางอทธพลของกฎหมายอสลามจากมลาย (Malays) และจารตประเพณของคน ทองถน (Adat)๔๓ ทมอย กอนการเขามาของมลาย ดงนนกฎหมายอสลามทใในประเทศบรไนจะมความแตกตางจากประเทศกลมอสลามอนๆ ในภมภาคเอเยตะวนออกเฉยงใต กฎหมายจารตประเพณของมนทองถนจกงมรากฐานอยในประเทศบรไนมาานาน และมกจะใในการไกลเกลยขอพพาทในทองถนส าหรบนกลมนอยทไมมเอสายมลาย๔๔

ในปจจบน ประเทศบรไนมการใกฎหมายจารตประเพณในเรองการแบงแยกสนสมรส (harta sepencarian) ท ม รากฐานมาจากการปฏ บ ต สบ ตอกนมาาน าน โดยขอพ พ าท เก ย วกบ เร อ งน จะมการด าเนนคดในศาละรอะฮท (Syariah Courts) นอกจากนประเทศบรไนยงมการรบรองกฎหมาย จารตประเพณ จนในเรองการแตงงาน โดยใหมการจดทะเบยนแตงงานตามจารตประเพณ จนได๔๕ โดยศาลยตธรรมจะมอ านาจในการด าเนนคดถาหากเกดขอพพาทในเรองความสมบรณทของการแตงงาน ตามประเพณจน

กฎหมายจารตประเพณจกงถอไดวาเปนทมาทส าคญของกฎหมายะรอะฮท ทใอย ในปจจบน ไมวาจะเปนเรองครอบครว มรดก หรอเรองอนๆ แตนอกเหนอจากกฎหมายะรอะฮทแลวกฎหมายลายลกาณทอการของบรไนในปจจบน (ทไมใกฎหมายะรอะฮท) ปรากฏรากฐานจากกฎหมายจารตประเพณทองถนนอยมาก คงมแตเพยงเรองการรบรองความสมบรณทของการแตงงานตามประเพณจนตามทไดกลาวมาขางตนเทานน ทไดรบอทธพลมาจากจารตประเพณทองถน

๔๒ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๖. ๔๓ Michael Barry Hooker, A Concise Legal History of South-East Asia, Claredon Press, Oxford, ๑๙๗๘, ๔๙-๕๑. ๔๔ Kartindo Academia , Brunei Factbook, Excerpt-Location: Southeastern Asia, bordering the South China Sea and Malaysia, p.๑๑๒. ๔๕ Chinese Marriage Act, Cap ๑ ๒ ๖ (๑ ๙ ๘ ๙ ). Article ๒ ระ บ ว า “in this Act and any rules made thereunder — “Chinese marriage” means a marriage contracted according to established Chinese law or custom and include a marriage constituted by the marital intercourse of persons betrothed according to such law or custom.” Article ๔ ระบวา “every Chinese marriage contracted within Brunei Darussalam shall be registered within one month with the Registrar of the district in which the husband resides…”

๑๔

ในปจจบน กฎหมายะรอะฮทใบงคบกบาวมสลมส าหรบความ ผดดงตอไปน ความผดอาญา (เน ความผดเกยวกบการฆาคน การขมขน และความผดเกยวกบทรพยท เปนตน) ๔๖ ความผดทเกด จากการละเมดศาสนาอสลาม๔๗ ความผดเรองครอบครว๔๘ ความผดเรองมรดก๔๙ และความผดฐาน การผดพนธะทางศาสนา เนการละเมดพธถอศลอด หรอการกระท าขดกบหลกฮาลาล๕๐ ความผดเหลาน จะสามารถลงโทาไดโดยค าพพากาาจากศาละรอะฮท (Syariah Courts)๕๑ เทานนโดย State Mufti ซกงเปนป ระ ธ าน ข อ งสภ าก ฎ ห ม าย แ ละ ศ าลน าอ ส ลาม (Legal Committee of the Religious Council) จะเปนผมอ านาจในการใบงคบกฎหมายะรอะฮท และ State Mufti ยงเปนผออก fatawa หรอกฎศาสนา ซกงาวมสลมในประเทศบรไนนนจะตองผกพนปฏบตตาม๕๒

จากการประกาศใพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลาม (The Syariah Penal Code Order ๒๐๑๓) ผทกระท าความผดจะตองไดรบการลงโทาอยางเดนดขาดดวยวธการลงโทาแบบดงเดม ตวอยางเน โทาของการลกทรพยทคอการตดมอ หรอความผดเกยวกบเพศ การมเพศสมพนธทนอกสมรส หรอเปนพวก รกรวมเพศจะถกมดกบหลกและใหสาธารณนรมขวางปาหนใสจนกวาจะถกงแกความตาย การดมสรา มโทาเฆยน ๔๐ ครงหากผกระท าผดนนเปนมสลม แตหากมใเปนมสลม การดมสราในทสาธารณะ จะมโทาแคปรบเทานน รฐบาลบรไนประกาศวาตงแตวนท ๑ พฤศจกายน ค.ศ. ๒๐๑๕ กฎหมายะรอะฮท จะมผลบงคบใอยางเตนมรปแบบ ซกงหากบรไนบงคบใกฎหมายะรอะฮทอยางเตนมรปแบบไดตามทก าหนด กนจะเปนประเทศมสลมประเทศแรกในโลกทมการบงคบใกฎหมายนไดอยางเตนมรปแบบ๕๓

การบงคบใกฎหมายะรอะฮทของประเทศบรไนถอเปนกาวส าคญของการปฏรปประเทศใหเปนมสลมเครงศาสนามากขกน โดยการประกาศใกฎหมายดงกลาวนมไดหวนเกรงตอการกลาวโจมตจากประาคมโลกโดยเฉพาะอยางย งจากาตตะวนตก ท งน ทปรกกาากฎหมายภาคพ น เอ เยตะวนออกเฉ ยงใต ของคณะกรรมการยตธรรมภายใตสหประาาตฝายสทธมนายนไดแสดงความเหนนวาโทาประหารวต ในหลายลกาณะความผดตามบทกฎหมายนถอเปนการทรมานภายใตนยามของกฎหมายระหวางประเทศ๕๔

๔๖ The Syariah Penal Code Order (๒๐๑๓). ๔๗ The Religious Council and Kadis Courts Act, Cap ๗๗ (๑๙๘๔). ๔๘ The Emergency (Islamic Family Law) Order (๑๙๙๙), and the Islamic Adoption of Children Order (๒๐๐๑). ๔๙ The Emergency (Islamic Family Law) Order (๑๙๙๙). ๕๐ The Halal Meat Act, Cap ๑๘๓ (๑๙๙๙). ๕๑ The Syariah Courts Act, Cap ๑๘๔ (๑๙๙๙), and the Syariah Court Evidence Oder (๒๐๐๑). ๕๒ E. Ann Black, Gary F. Bell, see n. ๒, p.๓๐๖. ๕๓ สามารถ ทองเฝอ, อสลามการเมองในการบรหารรฐสลตานบรไนดารสซาลาม, วารสารการเมองการปกครอง กจการสาธารณะ ปท๔ ฉบบท๒ สงหาคม ๒๕๕๗ หนา ๑๘๓ ๕๔ Stuart Grudgings, Brunei adopts sharia law, others in region consider it, Reuters, available at http://uk.reuters.com/article/ ๒๐๑๔/๐๔/๒๙ /uk-brunei-sharia-idUKKBN๐DF๑U๓๒๐๑๔๐๔๒๙ (accessed on ๑๐ November ๒๐๑๔).

๑๕

การทบรไนซกงไดอวาเปนประเทศมสลมสายกลางมาโดยตลอดไดประกาศใกฎหมายะรอะฮท แบบเครงครดแทนทระบบกฎหมายแบบองกฤาผสมกบกฎหมายอสลามแบบเดมทใบงคบกนมาต งแต การประกาศเอกราจากองกฤา จกงเกดกระแสวพากาทวจารณทอยางกวางขวาง๕๕ โดยนกวาการบางทาน เหนนวากฎหมายะรอะฮทน ไมสอดคลองกบวฒนธรรมทรกสงบแบบมาเลยทแตเดมทาวบรไนสวนใหญ ถอปฏบ ต สบมา อย างไรกน ด ในพระราด ารสขององคท ส ลตานแห งบร ไน ในพ ธประกาศบง คบใ กฎหมายอาญาอสลามเมอวน ท ๓๐ เมาายน ค.ศ. ๒๐๑๔ (จดหมายขาวบนดารทฯ Vol.๕ / ๒๐๑๔) มใจความตอนหนกงกลาววา “การบงคบใกฎหมายดงกลาวนถอเปนการฟนฟกฎหมายอาญาอสลาม ซกงครงหนกงเคยมการบงคบใมาแลวในบรไนเมอหลายศตวรราทผานมาและเปนหนาทของพระองคท ทจะตองท าใหมการบงคบใกฎหมายของอลลอฮทจกงขอใหหนวยงานทเกยวของตงใจด าเนนการเพออลลอฮท โดยไมลงเลใจ” นอกจากน องคทสลตานยงมพระราด ารสตอประเดนนเสยงวจารณทจากสอตางาตและกลมสทธมนายนวาบรไนไมเคยมองตางาตในแงลบตอการกระท าใดๆ เพราะถอเปนสทธในการเลอกและบรไน มไดคาดหวงทจะใหผอนยอมรบและเหนนดวยกบบรไน แตผอนกนควรเคารพในการเลอกบงคบใกฎหมายดงกลาวดงทบรไนเองใหความเคารพตอสทธของผอน การบงคบใกฎหมายอาญาอสลามเปนไปตาม พระประสงคทของอลลอฮทซกงถอเปนทสดไมมความเกยวของกบตวแปรอนใด ทงน สลตานทรงยนดทประานาวบรไนใหการสนบสนนการบงคบใกฎหมายอาญาอสลามในบรไน

๓) กฎหมายล าดบรอง (Subsidiary Legislation) ๓.๑) กฎ ระเบยบ ค าสง ประกาศ หรอเอกสารอนๆ

กฎหมายล าดบรอง ไดแก กฎ ระเบยบ ค าสง ประกาศ หรอเอกสารอนๆ ทมผลบงคบทางกฎหมายและถกผนวกเปนสวนหนกงของบญญตกฎหมาย ซกงจะมการตราออกมาใโดยอาศยอ านาจของกฎหมายแม๕๖ อ านาจในการตรากฎหมายล าดบรองระบไวใน มาตรา ๑๓ แหง Interpretation and General Clauses Act (หมวด ๔)๕๗ และในมาตรา ๑๖๕๘ ซกงบญญตวากฎหมายล าดบรองจะตองถกประกาศในรากจจานเบกาา

๕๕ The Sydney Morning Herald, Australia to question Brunei over stoning laws before trade talks, available at http://www.smh.com.au/federal-politics/political-news/australia-to-question-brunei-over-stoning-laws-before-trade-talks-๒๐๑๔๐๖๒๙-zsq๑h.html (accessed on ๙ November ๒๐๑๔). ๕๖ Interpretation and General Clauses Act, Cap ๔. ๕๗ Interpretation and General Clauses Act, Cap ๔ Section ๑ ๓ ใ น เ ร อ ง Powers included in authority to make subsidiary legislation ระบวา “The following provisions shall apply to subsidiary legislation — (a) authority to make subsidiary legislation shall include — (i) authority to provide that a contravention thereof shall be punishable by imprisonment for such term, not exceeding ๖ months, or with such fine not exceeding $๑๐ ,๐๐๐ , or by both such fine and imprisonment, as may be specified in the subsidiary legislation…”

๑๖

ทงพระราก าหนดและกฎหมายล าดบรองสามารถไดรบการยกระดบขกนเปนพระราบญญต ไดดวยค าสงของส านกอยการสงสด โดยพระราบญญตทบทวนกฎหมาย (The Law Revision Act ๒๐๐๑) ก าหนดใหมการทบทวนกฎหมายตางๆ ทลงประกาศในพระรากจจานเบกาาหลงจากวนท ๑ มกราคม ของทกป เพอทจะแกไขหรอปรบปรงกฎหมายใหมความทนสมยและมประสทธภาพมากขกน โดยจะน ากฎหมายทไดรบการปรบปรงหรอแกไขเขามาผนวกอย ใน “กฎหมายแหงประเทศบรไน (Laws of Brunei)” ในฐานะพระราบญญตตอไป๕๙ ๓.๒) หลกกฎหมายทถอเอาค าพพากาาเปนบรรทดฐาน (Judicial Precedent) ในกรณทไมมกฎหมายลายลกาณทอการระบไวโดยดแจง ศาลบรไนสามารถน าหลกกฎหมายทถอเอาค าพพากาาในคดกอนเปนบรรทดฐานในการตดสนคด มาใในการพจารณาคด ซกงหลกนจะมผลใหค าตดสน ในศาลทสงกวาผกพนค าตดสนของศาลนต ากวา คดความทพจารณาในประเทศบรไนจะถกรวบรวมเปน ฉบบรายปเรยกวา ค าพพากาาของบรไนดารสซาลาม (Judgments of Brunei Darussalam) เพอใ ในการเปนบรรทดฐานเพอพจารณาคดของศาลในประเทศบรไน๖๐

ขอดของหลกกฎหมายทถอเอาค าพพากาาในคดกอนเปนบรรทดฐานในการตดสนคด คอการ ทศาลสามารถยกดแนวทางในการพ จารณาคดในคร งกอนมาปรบใกบปญหาทไมมกฎหมายท เปน ลายลกาณทอการระบไวดเจน แตในบางโอกาสการใหลกศาลทสงกวามผลผกพนศาลทต ากวาอาจท าใหศาล ทต ากวาจะตองถกผกพนโดยค าพพากาาศาลทสงกวาจกงไมสามารถตดสนเปนอยางอนได ซกงเปนสาเหต ใหเกดการอทธรณทมากขกน

ศาลบรไนสามารถน าค าตดสนจากศาลประเทศอนๆ ทใระบบคอมมอนลอวทมาประกอบการพจารณาคดดวย อาทเน ค าตดสนจากศาลประเทศสงคโปรท ประเทศมาเลเซย ประเทศออสเตรเลย และประเทศนวซแลนดท แตค าตดสนจากศาลประเทศอนๆ ทใระบบคอมมอนลอวทจะใเพยงแคเปนการประกอบการพจารณาคดเทานน ศาลบรไนไมจ าเปนตองผกพนตามค าตดสนเหลาน

๕๘ Interpretation and General Clauses Act, Cap ๔ Section ๑ ๖ ระบ ว า “Power to make subsidiary legislation shall, unless another method of publication is authorised, be deemed to include a direction to publish it in the Gazette and, without prejudice to the provisions of sections ๑ ๕ and ๑ ๘ , a direction that it shall come into operation on the date of its publication….” ๕๙ ASEAN Law Association, see n. ๔, p. ๒. ๖๐ Ibid.

๑๗

๓.๓) คอมมอนลอวทของประเทศองกฤา (Common Law of England) กฎหมาย Courts Enactment ในป พ.ศ. ๒๔๔๙ (ค.ศ. ๑๙๐๖) ไดน าระบบกฎหมายคอมมอนลอวทและหลกแหงความเทยงธรรม (Common Law and Equity) ของประเทศองกฤาเขามาในประเทศบรไน๖๑ ดงนน กฎหมายของประเทศองกฤาสามารถน ามาพจารณาคดไดในศาลประเทศบรไน๖๒ ระบบกฎหมาย คอมมอนลอวทปรากฏรากฐานในพระราบญญตการใกฎหมายของประเทศบรไน (Application of Law Act ๑๙๕๑) ซกงระบวาคอมมอนลอวทของประเทศองกฤาและหลกแหงความเทยงธรรม รวมถกงบทบญญตกฎหมายอนๆ ซกงใเปนการทวไปทมผลบงคบใในประเทศองกฤา ณ ขณะทประกาศใพระราบญญตฉบบน ใหสามารถมผลบงคบใในประเทศบรไนดวย๖๓ อยางไรกนด การใกฎหมายคอมมอนลอวท หลกความเทยงธรรม และบทบญญตกฎหมายอนๆ ซกงใเปนการทวไปทมผลบงคบใในประเทศองกฤานนจะตองไมขดแยง กบวถวตของาวบรไน และขนบธรรมเนยมของประเทศ๖๔

ระบบกฎหมายคอมมอนลอวทถอวาเปนทมาของกฎหมายหลกในประเทศบรไนในการพจารณาคด ในศาล๖๕ โดยน าหลกการใค าพพากาาในคดกอนเปนบรรทดฐานในการตดสนคด (Stare decisis) และ หลกค าตดสนในศาลทสงกวายอมผกพนค าตดสนของศาลนต ากวามาใ นอกจากน ศาลบรไนยงสามารถ น าค าตดสนจากศาลประเทศอนๆ ทใระบบคอมมอนลอวทมาประกอบการพจารณาคดดวย อาทเน ค าตดสนจากศาลประเทศสงคโปรท ประเทศมาเลเซย ประเทศออสเตรเลย และประเทศนวซแลนดท กฎหมาย วาดวยการประกอบวาพกฎหมายอนญาตใหทนายความจากประเทศทใระบบกฎหมายคอมมอนลอวทสามารถเขามาวาความในประเทศบรไนได๖๖

ประเทศบรไนมธรรมเนยมในการเญผพพากาาจากประเทศทใระบบกฎหมายคอมมอนลอวท มาน งพ จารณาคด๖๗ ยกตวอยางเน ศาลบรไน เญ ผพพากาาจากศาลทใระบบคอมมอนลอวท เน ประเทศองกฤา และฮองกงมาเปนผพพากาาประจ าศาลในศาลสง (High Court) และศาลอทธรณท๖๘

๖๑Ibid at p. ๔. ๖๒ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๕. ๖๓ วนประกาศใพระราบญญตการใกฎหมายของประเทศบรไน (Application of Law Act ๑๙๕๑) คอวนท ๒๕ เมาายน ค.ศ. ๑๙๕๑ ๖๔ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๕. ๖๕ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๐๕. ๖๖ Laws of Brunei, Chapter ๑ ๓ ๒ , Legal Profession Act, Part II, Admission of Advocates and Solicitors, Qualifications and procedure for admission ระบ ว า “…(๓ ) A person who is not, on the date of his petition for admission, either a citizen of Brunei Darussalam or a permanent resident, shall only apply for admission if, in addition to satisfying the requirements of subsection (๑ ), he has been in active practice in any part of the United Kingdom, in Singapore, in any part of Malaysia, in any Australian State or Territory or in any other country or territory or part of a country or territory in the Commonwealth designated by the Attorney General by notice in the Gazette for at least ๗ years immediately preceding such application.” ๖๗ อดตประธานศาลอทธรณทของประเทศบรไนคอ Judge Noel Power จากประเทศออสเตรเลย ๖๘International Business Publication, Brunei Company Laws and Regulations Handbook, United States, ๒๐๐๘, p. ๒๐.

๑๘

นอกจากน ผพพากาาในประเทศบรไนเองสวนมากไดรบการศกกาาและไดรบคณสมบตการเปนผพพากาา (professional qualifications) จากประเทศองกฤา จกงมความคนเคยกบระบบการตดสนคดในศาลทใ ระบบคอมมอนลอวทเปนอยางด๖๙ ๔) การปรบใกฎหมายตามล าดบศกดของประเทศบรไน แนวทางการพจารณาคดของศาลบรไนจะยกดกฎหมายทเปนลายลกาณทอการ (กฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายหลก และกฎ ระเบยบ ค าสง ประกาศ หรอเอกสารอนๆ ทมผลบงคบทางกฎหมาย) โดยท กฎหมายทงหมด (ทงเปนลายลกาณทอการ และไมเปนลายลกาณทอการ) จะขดกบกฎหมายรฐธรรมนญไมได๗๐

หากไมมกฎหมายลายลกาณทอการระบไว ดเจนในเรองใด ศาลบรไนสามารถน ากฎหมาย คอมมอนลอวทของประเทศองกฤา (Common law) ทงทเปนลายลกาณทอการทใอยในประเทศองกฤา และทไมเปนลายลกาณทอการ อาทเน ความเทยงธรรม (Equity) หลกกฎหมายทถอเอาค าพพากาาในคดกอนเปนบรรทดฐานในการตดสนคด (Judicial Precedent) มาใบงคบในบรไนไดเนกน แตจะน ามาใไดเทาทไมขดกบธรรมเนยมปฏบตในทองถนของประเทศบรไน๗๑

ในสวนของกฎหมายะรอะฮทนน เมอมการประกาศใพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลาม (The Syariah Penal Code Order ๒๐๑๓) เมอป ค.ศ. ๒๐๑๔ ศาละรอะฮทจกงมอ านาจในการพจารณาคดความผดเกยวกบการฆา ขมขน ความผดเกยวกบทรพยทซกงเดมเคยอยภายใตการพจารณาของศาลอาญาภายใตประมวลกฎหมายอาญา (The Penal Code)๗๒ ดงนนในขณะน บรไนจกงมกระบวนพจารณาทางอาญา ซก งใ ท งประมวลกฎหมายอาญา (The Penal Code) และพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลาม (The Syariah Penal Code Order ๒๐๑๓) ในขณะเดยวกน

การพจารณาวาคดอาญาประเภทไหนจะเขาไปสกระบวนการพจารณาภายใตประมวลกฎหมายอาญาเดม หรอพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลามฉบบใหม อยในดลพนจของหนวยงานรฐทเกยวของ ในปจจบน

๖๙ Oxford Business Group, The Report: Brunei Darussalam, Brunei, ๒๐๑๓, p. ๑๙๕. ๗๐ ASEAN Law Association, see n. ๔, p. ๔. ๗๑ Application of Laws Act Section ๒ ระบ ว า “ Subject to the provisions of this Act and save in so far as other provision has been or may hereafter be made by any written law in force in Brunei Darussalam, the common law of England and the doctrines of equity, together with statutes of general application, as administered or in force in England at the commencement of this Act, shall be in force in Brunei Darussalam provided that the said common law, doctrines of equity and statutes of general application shall be in force in Brunei Darussalam so far only as the circumstances of Brunei Darussalam and of its inhabitants permit and subject to such qualifications as local circumstances and customs render necessary.” ๗๒ The Penal Code, Cap ๒๒ (๒๐๐๑).

๑๙

แนวทางการก าหนดวาหนวยงานของรฐทเกยวของจะมวธการในการเลอกด าเนนขอกลาวหาอยางไร และในเขตอ านาจศาลใดยงไมเปนทปรากฏแนนอน๗๓

๑.๑.๔ กระบวนการยตธรรมและระบบศาล

๑) กระบวนการยตธรรม

ประเทศบรไนไมมกระทรวงยตธรรม ดงนนงานยตธรรมจกงถกแบงหนาทและความรบผดอบ ตามหนวยงานทเกยวของ อาทเน ส านกงานอยการสงสดมหนาทใหค าปรกกาาเรองทเกยวกบกฎหมายทงหมดแกรฐบาลทงคดแพงและคดอาญา และตรวจสอบรางกฎหมาย สวนกระทรวงมหาดไทยจะเปนผดแลการบงคบใกฎหมายใหมประสทธภาพ ๑.๑) ภาพรวมของกระบวนการยตธรรมทางอาญา กระบวนการและขนตอนในการด าเนนคดทางอาญาในขนตอนแรกจะเปนหนาทของต ารวจในการจบกมผกระท าความผดเพอสงตอใหพนกงานอยการด าเนนการสบสวนสอบสวน กอนทจะตดสนใจ วาคดมมลเพยงพอทจะสงตอใหศาลพจารณาคดตอไป อตราการเกดอาญากรรม (Crime Rate) ของประเทศบรไนถกจดอนดบวาเปนประเทศทเกดอาญากรรมในระดบปานกลาง (Medium)๗๔ โดยอาญากรรม ทเกดขกนโดยสวนใหญจะมลกาณะไมรนแรง อาทเน การลกขโมย เปนตน อตราการเกดขกนของอาญากรรมจะเพมสงขกนในวงเดอนกรกฎาคม และเดอนธนวาคม เนองจากเปนเดอนทมวนหยดจ านวนมากและเปน วงโรงเรยนปดภาคเรยน๗๕ เจาหนาทต ารวจของบรไนปฏบตงานอยางมประสทธภาพในการจบกมผราย โดยปกตแลวเจาหนาทต ารวจจะใเวลาไมเกน ๓๐ นาทในการไปถกงจดเกดเหตหลงจากทไดรบแจงความ๗๖

๗๓ Oxford Business Group, Dual track: Common and sharia law systems are both in operation in the Sultanate, http://www.oxfordbusinessgroup.com/overview/dual-track-common-and-sharia-law-systems-are-both-operation-sultanate, เขาถกงขอมลเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๘. ๗๔ จ ด ล า ด บ โ ด ย The Overseas Security Advisory Council (OSAC), United Department of States (๒ ๐ ๑ ๒ ) เ ข า ถก ง ไ ด ท https://www.osac.gov/pages/AboutUs.aspx (เขาถกงเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๘) ๗๕ ibid ๗๖ ibid

๒๐

๑.๒) ภาพรวมของกระบวนการยตธรรมทางแพง ขอพพาททางแพงสวนใหญเปนขอพพาททเกยวของกบการผดสญญา หรอการเรยกรองคาเสยหายระหวางคกรณทเปนเอกนทงค ในขนเรมตน ผเสยหายจะตองจางทนายความในการฟองคดตอศาล โดยกระบวนการและข นตอนการด าเน นคด ในทางแพ งน นจะอย ภายใต กฎ เกณฑท ของศาล ฎ ก า (Supreme Court Rules) ซก งจะก าหนดหลกเกณฑท ในเรองประเภทของคดทจะรบพจารณาขนตอน และกระบวนการการพจารณาแบบฟอรทมและเอกสารในการด าเนนคด เปนตน

ภาพท ๒: กระบวนการเรยกรองความยตธรรมของประเทศบรไน

๑.๓) องคทกรในกระบวนการยตธรรมของประเทศบรไน ๑) ส านกงานต ารวจแหงาตบรไน ส านกงานต ารวจแหงาตบรไนจดตงขกนเมอป ค.ศ. ๑๙๒๑ โดยมหนาทหลกในการจบกมผกระท าความผดและพจารณาการสงฟองเพอด าเนนคดตอไป นอกเหนอจากหนาทหลกในการจบกม ผกระท าความผดเพออ านวยความยตธรรมใหเกดขกนแกประาน ในอดตต ารวจบรไนยงมหนาทในการใหบรการอนๆ เนการดบเพลง การคมตวนกโทาในเรอนจ า การตรวจคนเขาเมอง การจดทะเบยนยานพาหนะ และการออกใบอนญาตตางๆ ๒) ส านกงานความมนคงแหงาต ส านกงานความมนคงแหงาตมบทบาทและหนาทในการรกาาความมนคงในประเทศ โดยมพระราบญญตความมนคงแหงาต ค.ศ. ๑๙๘๓ ใหอ านาจในการจบกมและกกกนผตองสงสยทกระท าความผดทเกยวของกบความมนคงของาต เนการลมลางการปกครอง การกอตงองคทกรอาญากรรม

๒๑

และความผดอนๆ ทสงผลกระทบตอความมนคงของาต๗๗ พระราบญญ ตความมนคงแหงาตฯ ใหอ านาจรฐบาลในการกกกน ผตองสงสยทกระท าความผดตอความมนคงโดยไมมการพจารณาคด (Detention without trial) เปนระยะเวลาไม เกน ๒ ป แตสามารถตอระยะเวลาไดโดยการอนม ต ของสลตาน๗๘ นอกจากน กฎหมายความมนคงแหงาตฯ ยงใหอ านาจแกเจาหนาทต ารวจทไดรบมอบหมาย ในการจบกมบคคลใดๆ ทเอวาไดกระท าความผดทเกยวของกบความมนคงโดยไมตองมหมายจบ๗๙ ๓) ส านกงานอยการสงสด (Attorney General’s Chambers) อยการสงสดมหนาทใหค าปรกกาาเรองทเกยวกบกฎหมายทงหมดแกรฐบาลทงคดแพง และคดอาญา๘๐ นอกจากน อยการสงสดเปนพนกงานอยการซกงมสทธเดนดขาดตามรฐธรรมนญในการทจะสงใหด าเนนการหรอไมด าเนนการกระบวนการทางอาญา๘๑ นอกเหนอจากหนาทหลกขางตนแลว อยการสงสด ยงมหนาทอนๆ ดงตอไปน๘๒

- ใหค าปรกกาาทางกฎหมายแกรฐบาล กระทรวง ทบวง กรม ตางๆ ตลอดจนรฐวสาหกจ

- รางและตรวจสอบสญญาและเอกสารทางกฎหมายในนามของรฐบาล

- ด าเนนการฟองรองคดแพงในนามของรฐบาล

๗๗ Internal Security Act, Cap ๑๓๓, Objective (๑๙๘๓) ระบวา “An Act to provide for the internal security of Brunei Darussalam, preventive detention, the prevention of subversion, the suppression of organised violence against persons and property in specific areas of Brunei Darussalam, and for matters incidental thereto.” ๗๘ Internal Security Act, Cap ๑๓๓, Article ๓ ระบวา “If His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan is satisfied with respect to any person that, in order to prevent that person from acting in any manner prejudicial to the security of Brunei Darussalam or any part thereof … , the Minister* shall make an order directing that such person be detained for any period not exceeding ๒ years…” ๗๙ Internal Security Act, Cap ๑๓๓ , Article ๑๘ ระบวา “Any officer or person authorised to exercise the powers of entry or investigation under section ๑๗ may, without warrant and with or without assistance, enter any premises…” Article ๑ ๙ ร ะ บ ว า “Any officer or person authorised to exercise the powers of entry or investigation … may seize any document or other thing in respect of which he reasonably believes an offence to have been committed under this Chapter…” ๘๐ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๘๑ ระบวา “(๑) There shall be an Attorney General who shall be appointed by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan by notification published in the Gazette (๒ ) The Attorney General shall advise on all legal matters connected with the affairs of Brunei Darussalam referred to him by His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or by the Government..” ๘๑ รฐธรรมนญแหงประเทศบรไน ขอ ๓๗๔ (๑) ระบวา “The Attorney General shall be the Public Prosecutor and shall have the general direction and control of criminal prosecutions and proceedings under this Code or under any other written law…” ๘๒ ASEAN Law Association, see n. ๔, pp. ๗-๘.

๒๒

- เจรจาตอรอง รางสนธสญญา บนทกกขอตกลงระหวางประเทศ

- รางกฎหมายเพอน าเสนอรฐบาล

- บรหารจดการการปกปองทรพยทสนทางปญญาในบรไน

- เขารวมการประมในองคทกรระดบนานาาตและท ารายงานผลของการเขารวมประม รวมทงท าขอเสนอในเรองการรางกฎหมายใหสอดคลองกบพนธกรณตามขอตกลงทวภาค หรอพหภาค

- จดทะเบยนบราทและจดอธรกจ

- ศกกาาแนวทางการปรบปรงและแกไขกฎหมายของประเทศบรไน ๒) ระบบศาล ระบบศาลของประเทศบรไนเปนระบบศาลเดยว นอกจากนประเทศบรไนไม มศาล านญพเศา

ในการพจารณาคดทเปนธรกจเฉพาะ เน ภาาอากร ทรพยทสนทางปญญา และการคาระหวางประเทศ เปนตน ศาลยตธรรมของประเทศบรไนประกอบไปดวยศาลยตธรรมและศาลอสลาม (ศาละรอะฮท) ซกงศาลอสลาม (ศาละรอะฮท) ของประเทศบรไนรบพจารณาคดทงคดแพงและคดอาญาในคดทศาลยตธรรมไมมเขตอ านาจ โดยจะเปนคดทเกยวกบกฎหมายอสลาม เน คดทเกยวกบการยนขอรบบตรบญธรรม การแบงมรดกตามพนยกรรมหรอการแบงมรดกซกงไมไดท าพนยกรรมไว การใหการอนมตการประมล และเรองตางๆ ทอยภายใตกฎหมายอสลาม อยางไรกนด การทประเทศบรไนไมมศาล านญพเศาอาจกอใหเกดอปสรรคตอการประกอบธรกจได เนองจากจะเกดความลาาในการพจารณาคดธรกจเฉพาะ และปญหาความ านาญของตลาการ ในการพจารณาคด

๒.๑) ศาลยตธรรม

ศาลยตธรรมเปนศาลทพพากาาคดความนอกเหนอจากทมเขตอ านาจภายใตศาละรอะฮท ใภาาาองกฤาในกระบวนการพจารณา และจะม ผแปลเปนภาาามาเลยทหรอภาาาทองถนอนหาก มความจ าเปน ทงนค าพพากาาจะจดท าเปนภาาาองกฤา และกฎเกณฑทเกยวกบพยานหลกฐานใตาม แบบกฎหมายคอมมอนลอวทของประเทศองกฤา ศาลของบรไนมความแตกตางจากระบบองกฤา โดยทศาลบรไนไมมการใลกขนในคดความผดอาญา ผพพากาาจะเปนผพจารณาทงปญหาขอเทนจจรงและปญหาขอกฎหมาย

๒๓

๑) ศาลนตน (Subordinate Court) พระราบญญตกฎหมายศาลนตน (The Subordinate Courts Act ๑๙๘๓) ก าหนดใหศาลนตนประกอบดวย ศาลแขวง (Magistrate Courts) และศาลเยาวน (Juvenile Courts) โดยศาลแขวงถกควบคมโดยพระราบญญตศาลนตน (Subordinate Courts Acts ๑๙๘๓) ซกงก าหนดใหสลตานจดตงศาลแขวงและยกเลกศาลแขวงทมหลายนแตเดม คดความสวนมากจะมการพจารณาโดยศาลแขวง ศาลแขวงม ท ต งใน ๔ เขต คอ Brunei Darussalam, Bandar Seri Begawan, Kuala Belait, Tutong and Temburong ศาลแขวงมเขตอ านาจในการพจารณาทงคดแพงและคดอาญา๘๓

ศาล เย าวน ต งอ ย ใน ๔ เขต ได แก Bandar Seri Begawan, Tutong, Kuala Belait and Temburong โดยศาลเยาวนจะพจารณาคดในสามประเภทใหญๆ ไดแก การกระท าความผดอาญา โดยเยาวนอายไมถกง ๑๘ ป การกระท าความผดอาญาโดยเยาวนซกงไมอยในการดแลของผปกครอง และการกระท าความผดอาญาโดยเยาวนทตองการการดแลและคมครองเปนพเศา

๒) ศาลนกลาง (Intermediate Court)

ศาลนกลางจดตงโดยพระราบญญตศาลนกลาง (Intermediate Court Act) โดยจดตงขกนตงแต ป ค.ศ. ๑๙๙๑ ผพพากาาประจ าศาลนกลางนนไดรบการแตงตงจากสลตานและสามารถ นงพจารณาคดไดเพยงล าพง ศาลนกลางเปนศาลเปดและสาธารณนสามารถเขาฟงกระบวนพจารณาได ซกงรบพจารณาทง คดแพงและคดอาญา โดยในคดอาญาจะรบพจารณาคดอาญาทระวางโทาไมเกน ๒๐ ป ศาลนกลางไมมอ านาจพจารณาคดทมโทาประหารวต ส าหรบคดแพง ศาลนกลางสามารถรบพจารณาคดทมทนทรพยทมากกวา ๑๕,๐๐๐ ดอลลารทบรไนแตไมเกน ๑๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไนหรอจ านวนทระบไวในค าสงของผพพากาาหวหนาศาลในรากจจานเบกาา ทงนคดทศาลนกลางรบพจารณาจะตองมจดเกาะเกยวของการกระท าความผดเกดในประเทศบรไน หรอ ผกระท าความผดมธรกจหรอพ านกอยในบรไน หรอการกระท าความผดมขอเทนจจรงทเกดขกนในประเทศบรไน

ค าตดสนทออกโดยศาลนกลางสามารถอทธรณท ไปยงศาลอทธรณท ได หน าทพ เศา ของผพ พากาาในศาลนกลาง คอ เปน ผ ดแลจดการการเขาสม ครเปนทนายวาความ (advocate) และทนายใหค าปรกกาา (Solicitor)

๘๓ E. Ann Black, Gary F. Bell , see n. ๒, p. ๓๐๙.

๒๔

๓) ศาลฎกา (Supreme Court) ศาลฎกาบรไนเรมกอตงในป ค.ศ. ๑๙๖๓ เปนศาลทมการบนทกกการด าเนนกระบวนพจารณา

โดยประกอบดวยศาลอทธรณท (The Court of Appeal) ซกงพจารณาคดอทธรณททงคดอาญาและคดแพง๘๔ และศาลสง (High Court) ซกงพจารณาตงแตการเรมตนคดและคดทมการอทธรณทขกนมา๘๕

ศาลอทธรณทและศาลสงบรไนเปนหนวยงานทรบผดอบการบรหารจดการกระบวน การยตธรรมทงหมดทเกยวกบกฎหมายทางแพง (ซกงแยกออกจากกฎหมายะรอะฮท) ประกอบไปดวย หวหนาฝายบรหารฝายตลาการคอ หวหนาศาล (Chief Registrar) ซกงดแลระบบยตธรรมทงหมด

ศาลอ ท ธ ร ณท แ ล ะ ศ าล ส งอ ย ภ าย ใต พ ระ ร าบ ญ ญ ต The Supreme Court Act มอ านาจพจารณาทงคดแพงและคดอาญา รวมทงรบอทธรณทคดแพงและคดอาญาจากศาลแขวง นอกจากนศาลสงยงรบพจารณาคดทเกยวกบลมละลาย การ าระบญส าหรบการเลกบราท หนงสอแตงตง ผจดการมรดกในทรพยทสนของผตาย ผพพากาาศาลสงในปจจบนประกอบดวยผพพากาาหวหนาศาล และผพพากาาอกสองทานในองคทคณะ

ส าหรบศาลอทธรณทเปนศาลสงสดในการอทธรณท ประกอบดวย ประธานและผพพากาา ๒ คน ศาลอทธรณทรบพจารณาทงคดแพงและคดอาญาจากศาลสงและศาลนกลาง ศาลอทธรณทเปนศาลสงสดของคดอาญา แตส าหรบคดแพง ศาลอทธรณทเปนศาลสงสดส าหรบการอทธรณท เวนแตคกรณตกลงกน เพอทจะสงคดใหคณะกรรมาธการสภาองคมนตรขององกฤา (Judicial Committee of the Privy Council) พจารณาซกงจะกลาวในหวขอตอไป

๔) คณะกรรมาธการสภาองคมนตรขององกฤา (Judicial Committee of the Privy Council)

คณะกรรมาธการสภาองคมนตรขององกฤาเปนสทธสดทายในการอทธรณทเฉพาะคดแพง ซกงใกบประเทศทเปนอาณานคมของสหราอาณาจกรรวมถกงประเทศบรไน๘๖ ค าขออทธรณททมาจากศาลอทธรณทและศาลสงของบรไนจะถกสงไปยงสลตานและยงดเปอตวน โดย ค าอทธรณทน จะถกน าสง ไปทคณะกรรมาธการสภาองคมนตรองกฤาโดยความตกลงทท าขกนระหวางพระรานองกฤาและสลตาน๘๗

๘๔ Ibid. ๘๕ Ibid. ๘๖Judicial Committee of the Privy Council, Practice Directions, available at https://www.jcpc.uk/procedures/practice-direction-๐๑.html (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔). Amendment) Order ๑๙๙๘, S.I. ๑๙๙๘ No. ๒๕๕).

๒๕

ดงน น เฉพาะคดแพ ง ทม ความตกลงระหวางพระราน อ งก ฤาและสลตาน เทาน น ทจะถก สงมา ทคณะกรรมาธการสภาองคมนตรขององกฤา๘๘ คณะกรรมาธการสภาองคมนตรองกฤาประกอบไปดวย ผพพากาาศาลอทธรณทและศาลสงของ สหราอาณาจกร ซกงเปนผทเคยด ารงต าแหนงในสภาขนนาง (Lord of Appeal in Ordinary) รวมถกงอดตผพพากาาศาลอทธรณทและศาลสง โดยปกตแลวคณะกรรมาธการสภาองคมนตรองกฤาจะมองคทคณะจ านวนสามถกงหาทานในคดอทธรณท๘๙

ท งน อ ยการสงสดไดใหความเหนนวา กระบวนการอทธรณท ไปยงคณะกรรมาธการ สภาองคมนตรขององกฤาควรยงคงถกรกาาไวเพอเปนประโยนทตอนกลงทนตางาต ผซกงอาจจะคนเคยกบหลกกฎหมายคอมมอนลอวทขององกฤามากกวาระบบกระบวนการยตธรรมของบรไน๙๐

๘๗ The Judicial Committee of the Privy Council, available at https://www.supremecourt.uk/docs/beginners-guide-to-the-jcpc.pdf (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔)๘๗ Brunei (Appeals) Act ๑๙๘๙ (๑๙๘๙ c.๓๖), Brunei (Appeals) Order ๑๙๘๙ (S.I. ๑๙๘๙ No. ๒๓๙๖, as amended by Brunei (Appeals) (Amendment) Order ๑๙๙๘, S.I. ๑๙๙๘ No. ๒๕๕). ๘๘ The Judicial Committee of the Privy Council, available at https://www.supremecourt.uk/docs/beginners-guide-to-the-jcpc.pdf (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔). ๘๙ Judicial Committee of the Privy Council, Practice Directions, https://www.jcpc.uk/procedures/practice-direction-๐ ๑ .html (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔). ๙๐ Judicial Committee of the Privy Council, Practice Directions, https://www.jcpc.uk/procedures/practice-direction-๐ ๑ .html (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔).

๒๖

ภาพท ๓: โครงสรางระบบศาลคดแพงของประเทศบรไน

คณะกรรมาธการสภาองคมนตรขององกฤษ

(เฉพาะคดแพงทมความตกลงระหวางพระราชนองกฤษ)

ศาลฎกา

ศาลอทธรณ / ศาลสง

ศาลชนกลาง

ศาลชนตน

ศาลแขวง ศาลเยาวชน

๒๗

ภาพท ๔: โครงสรางระบบศาลคดอาญาของประเทศบรไน

๒.๒) ศาลอสลาม (ศาละรอะฮท)

ศาลอสลาม (ศาละรอะฮท) จดตงขกนโดย The Syariah Court Act๙๑ ประกอบไปดวย ศาละรอ ะฮท น ตน (The Syriah Subordinate Court) ศาลสงะรอ ะฮท (The Syariah High Court) และศาลอทธรณทะรอะฮท (The Syariah Court of Appeal) ศาละรอะฮทรบพจารณาทงคดแพงและคดอาญาตามทตนมเขตอ านาจในสวนของคดแพง ศาละรอะฮทจะมอ านาจพจารณาคดทเกยวกบครอบครว มรดก และเรองตางๆ ทมกฎหมายลายลกาณทอการบญญตใหอยในอ านาจพจารณาของศาล ในสวนของคดอาญา ศาละรอ ะฮทจะมอ านาจพ จารณาคดอาญาทระบอย ในพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลาม (The Syariah Penal Code Order ๒๐๑๓)

กฎหมายตางๆ ในประเทศบรไนไดรบการแกไขเพอรองรบคดทขกนพจารณาในศาละรอะฮทอาทเน พระราก าหนด The Islamic Family Law Order (๑๙๙๙) ซกงก าหนดหลกเกณฑทในเรองครอบครว การยนขอรบบตรบญธรรม การแบงมรดกตามพนยกรรม และการแบงมรดก พระราก าหนด Syariah Courts

๙๑ The Syariah Court Act, Cap ๑๘๔ (๒๐๐๐)

ศาลฎกา

ศาลอทธรณ/ศาลสง

ศาลชนกลาง

ศาลชนตน

ศาลแขวง ศาลเยาวชน

๒๘

Evidence Order ๒๐๐๑ และ Shariah Courts Civil Procedure Order ๒๐๐๕ ซกงก าหนดหลกเกณฑท เรองพยานหลกฐานในคดความทศาละรอะฮทมเขตอ านาจรบผดอบ ๙๒ ภาาามาเลยทเปนภาาาทใ ในกระบวนการพจารณา สวนเอกสารทางการจะจดท าเปนภาาายาว (Jawi)๙๓ ๑) ศาลนตนะรอะฮท (Syariah Subordinate Court) ภายใตศาลนตนะรอะฮท จะด าเนนกระบวนพจารณาคดอาญาส าหรบความผดทมโทาสงสดไมเกน ๑๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไนหรอจ าคกไมเกน ๗ ปหรอทงจ าทงปรบ๙๔ ในสวนคดแพง ศาลนตนะรอะฮท มอ านาจพพากาาคดทมราคาทนทรพยทไมเกน ๕๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไนหรอไมสามารถประเมนราคาได เปนเงน แตอยางไรกนดอ านาจในการพจารณาคดสามารถทจะขยายเพมไดโดยสลตานภายใตค าแนะน าจาก The Chief Syar’ie Judge๙๕ ๒) ศาลสงะรอะฮท (Syariah High Court)

การพจารณาคดแพงของศาลสงะรอะฮท ไดถกบญญตไวภายใต The Syariah Courts Act ใหครอบคลมถกงคดทเกยวกบครอบครว มรดก เน การหมน การสมรส การหยา การแบงสนสมรส พนยกรรม และคดลกาณะอนๆ ทมกฎหมายลายลกาณทอการบญญตใหอยในอ านาจพจารณาของศาลสงะรอะฮท ๙๖ ๙๒ E.Ann Black and Gary F. Bell, see n. ๒, p. ๓๑๔. ๙๓ Syariah Couts Act, Cap ๑๘๔, s๗ (๒) (a) and (b) ระบวา “(a) No business shall be transacted at any meeting of the Privy Council if there are less than one-third of the Members of the Council (besides His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan or other person presiding)... (b) If the number of Members of the Privy Council is not a multiple of ๓…” See also Religious Council and Kadis Courts Act, Cap ๗, s. ๕๒( ๑) and (๒) ระบวา “๕๒ (๑) The language of the Court shall be Malay. (๒) All documents and written proceeding maybe written or typewritten in either Jawi or Romanised Malay.” ๙๔ Azrimah Binti Haji Abdul Rahman , Working paper for National day Seminar ๒๐๐๖ “Legal System in Brunei Darussalam after The Singing of The Supplementary Agreement ๑ ๙ ๐ ๕ /๑ ๙ ๐ ๖ Between Brunei & Great Britain”, http://www.bruneiresources.com/pdf/nd๐๖_azrimah.pdf เขาถกงขอมลเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๘,p. ๒๑ ๙๕ Section ๑๖ (๒ ) of the Syariah Courts Act Cap (๑๘๔ ) ระบ วา “His Majesty the Sultan and Yang Di-Pertuan may, on the recommendation of the Chief Syar’ie Judge from time to time, by notification in the Gazette, increase the civil jurisdiction of the Syariah Subordinate Courts.” ๙๖ Syariah Court Order, Cap ๑๘๔, s๑๕ (b) ระบวา “The Syariah High Court shall (b) in its civil jurisdiction, hear and determine all actions and proceedings which relate to … ( i) betrothal, marriage (including ta’at balik), divorce, khulu’, fasakh, cerai ta’liq, determination of turns, li’an, illa or any matrimonial matter; (ii) any disposition of or claim to any property arising out of any matter set out in sub-paragraph (i); ( iii) maintenance of dependants, legitimacy (ithbatun nasab) or guardianship or custody (hadanah) of infants; ( iv) division of or claims to harta sepencarian; (v) wills or gifts during maradal-maut of a deceased Muslim; (vi) gift inter vivos (hibah), or settlement (sulh) made without adequate monetary consideration or value

๒๙

ส าหรบคดอาญา ศาลสงะรอะฮทจะพจารณาความผดทมบทลงโทาภายใตกฎหมายลายลกาณทอการของบรไนซกงก าหนดใหอยในเขตอ านาจของศาลสงะรอะฮท๙๗

๓) ศาลอทธรณทะรอะฮท (Syariah Appeal Court)

ศาลอทธรณทะรอะฮทมอ านาจพจารณาพพากาาคดอทธรณทจากศาลสงะรอะฮท ค าพพากาาศาละรอะฮทนตนทจะอทธรณทไปทศาลสงะรอะฮทจะตองไดรบความเหนนอบจากศาลอทธรณท ะรอะฮท ซกงจะพจารณาค าขออทธรณทในปญหาขอกฎหมายและค าขออทธรณททเปนประโยนทแกสาธารณะเทานน๙๘ ศาลอทธรณทะรอะฮทมเขตอ านาจเหนอศาลสงะรอะฮท และสามารถกลบค าตดสนของศาลสงะรอะฮทได ในกรณทผพพากาาศาลอทธรณทเหนนควรหรอโดยการรองขอของคกรณหรอผทเกยวของในคด ศาลอทธรณท ะรอะฮทสามารถเรยกบนทกกรายงานคดจากศาลสงะรอะฮท และระงบกระบวนพจารณาดงกลาวได ศาลอทธรณทะรอะฮทสามารถใหความเหนนแนะน าตอศาลสงในกรณทจ าเปนและเพอความยตธรรม

by a Muslim; (vii) waqaf or nazar; (viii) division of and inheritance of property, testate or intestate; ( ix) determination of persons entitled to all or any part of the estate of a deceased Muslim and the parts thereof which such persons are respectively entitled to (x) other matters in respect of which jurisdiction is conferred by any written law.” ๙๗ Syariah Courts Act, Cap ๑๘๔ , s ๑๕ (A) ระบวา “… in its criminal jurisdiction, try any offence punishable under any written law which provides for syariah criminal offences, under any written law relating to Islamic family law or under any other written law which confers on the Syariah High Court jurisdiction to try any offence, and may impose any punishment provided therein.” ๙๘ Syariah Courts Act, Cap ๑๘๔, s ๒๐ (๑). Jurisdiction of Syariah Appeal Court. ระบวา “The Syariah Appeal Court shall have jurisdiction to hear and determine any appeal against any decision made by the Syariah High Court in the exercise of its original jurisdiction.”

๓๐

ภาพท ๕: โครงสรางระบบศาลชะรอะฮของประเทศบรไน

๑.๒. ภาพรวมทางการเมองและความมนคงของประเทศบรไน

๑.๒.๑ ระบบการเมองของประเทศบรไน

ประเทศบรไนมระบอบการปกครองแบบสมบรณาญาสทธรายทภายใตหลกราาธปไตยอสลามมลาย (Melayu Islam Beraja: MIB หรอ Malay Islam Monarchy) ซก ง ไดแก การเปนประเทศมสลมมาเลยท การยกดหลกศาสนาอสลาม และการเคารพสถาบนกาตรยท โดยองคทสลตานเปนผน าของประเทศและ เปนผน ารฐบาล ดวยการด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร และรฐมนตรวาการกลาโหมท ไดรบค าปรกกาาจาก สภาทปรกกาาและคณะรฐมนตร ประเทศบรไนไมมสภานตบญญตหรอสภาผแทนราาฎร ในป ค.ศ. ๒๐๐๐ สลตานไดมการประมเพอจดตงรฐสภา (Parliament) ซกงไมเคยมการจดตงมานบตงแตป ค.ศ. ๑๙๘๔ ซกงเปนปทไดรบเอกราจากองกฤา อ านาจอธปไตยของบรไนประกอบดวยฝายบรหาร ฝา ยตลาการ และฝายนตบญญตโดยมรายละเอยดดงน

๑) ฝายบรหาร คอ สลตานซกงด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม และรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง และมสภาทปรกกาาซกงแตงตงโดยสลตาน ประกอบดวย สภารฐมนตร (Council of Cabinet Ministers) สภ าศาสนา (Religious Council) สภาองคมน ตร (Privy Council) และสภาราบลลงกท (Council of Succession) ซกงท าหนาทในการเลอกสลตานองคทใหม ทงนรฐธรรมนญ ฉบบป ค.ศ. ๑๙๕๙ ยงไดก าหนดใหนายกรฐมนตรด ารงต าแหนงสงในฝายบรหาร โดยมทปรกกาาาวองกฤา ผมต าแหนงเปน British High Commissioner ใหค าปรกกาาในกจการตางๆ ยกเวนกจการเกยวกบศาสนา

๓๑

และขนบธรรมเนยมประเพณของาวมลาย ตอมาเมอมการแกไขรฐธรรมนญ ในป ค.ศ. ๑๙๗๑ มการก าหนดใหประเทศองกฤามอ านาจในการตางประเทศของบรไน สวนกจการความมนคงการปองกนประเทศอยในความรบผดอบของประเทศบรไนและองกฤา จนกระทงในป ค.ศ. ๑๙๘๔ รฐธรรมนญ ฉบบแกไขไดถกประกาศใใหประเทศบรไนมอ านาจเตนม ทในการดแลกจการทกดาน โดยไมถกควบคม จากประเทศองกฤา

๒) ฝายนตบญญต คอสภานตบญญตบรไน (Brunei Legislative Council: Legco) ซกงแตงตงโดยสลตาน ปจจบนมสมาก ๓๓ คน มประมประจ าปในเดอนมนาคม สภานตบญญตใหค าปรกกาาเพอใหรฐธรรมนญไดรบการปฏบตตามวตถประสงคท แตในทางปฏบตจรงแลวสภานตบญญตไมมการประมมาเปนเวลาหลายปแลว

๓) ฝายตลาการ ประกอบดวย ศาลยตธรรมและศาลศาสนาอสลาม (Sharia Court) ต าแหนงส าคญใน ฝ าย ตลาก ารจะถ ก แ ต ง ต ง โดย สล ต าน น อกจากน ป ระ เทศบ ร ไน ย งม ห น วย งาน ท เรย ก ว า Jabatan Kehakiman หรอ กรมศาลยตธรรม ซกงเปนหนวยงานทท าหนาทในการบรหารและจดการหนวยงานยอยในศาลยตธรรม โดยศาลทกแหงจะด าเนนการพจารณาคดทศาลในเมอง Bandar Seri Begawan, Kuala Belait, Tutong และ Temburong หนวยงานทเรยกวา Jabatan Kehakiman นนนอกจากท าหนาทดแลศาลทงหมดแลวยงเปนหนวยงานรบเรองขอท าหนงสอพนยกรรมรวมทงด าเนนการเกยวกบมรดก ของผทเสยวต และเปนสถานทด าเนนการรบรองการเปนทนายความอกดวย

ตามรฐธรรมนญของประเทศบรไนฉบบลงวน ท ๑ มกราคม ค.ศ. ๑๙๘๔ บญญตให สลตาน ด ารงต าแหนงเปนประมขของประเทศและเปนนายกรฐมนตร ทงน สลตานองคทปจจบนยงทรงด ารงต าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมและรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงดวย ตามกฎหมายแลวนายกรฐมนตรจะตองเปน ผม สญาตบรไนเอสายมาเลยทโดยก าเนดและจะตองนบถอศาสนาอสลามนกายซนนยท ในวงป พ.ศ. ๒๕๔๗ มการปรบเปลยนทางการเมอง โดยมการฟนฟสภานตบญญตขกนอกครง และมการแตงตงสมากจ านวน ๒๑ คน เปดสมยการประมสภาครงแรกในวนท ๒๕ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๗ สลตานไดลงพระปรมาภไธยในพระราบญญตตางๆ เพอแกไขรฐธรรมนญฉบบป ค.ศ. ๑๙๕๙ ซกงจะน าไป สการจดการเลอกตงสมากสภานตบญญ ตจ านวน ๑๕ คน จากสมากทงหมด ๔๕ คน โดยสลตาน จะทรงคดเลอกสมากจ านวน ๓๐ คน ซกงถอเปนจดเรมตนของกระบวนการสรางประาธปไตยของบรไน โดยพฒนาการดงกลาวไดรบการตอบรบทดจากตางประเทศ นกวาการ รวมทงพรรคการเมองฝายคาน ทยงเคลอนไหวอย

ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๔๘ สลตานทรงประกาศปรบคณะรฐมนตรครงส าคญ โดยทรงแตงตงมกฎรากมารอล มหททาด บลลาหท ใหทรงด ารงต าแหนงรฐมนตรอาวโสประจ าส านกนายกรฐมนตร ซกงบงถกงแนวทาง การสบทอดอ านาจในการบรหารประเทศในอนาคต นอกจากน ไดมการจดตงกระทรวงพลงงานขกนใหม

๓๒

เพอท าหนาทดแลการพฒนาทรพยากรธรรมาตดานพลงงาน การปรบเปลยนรฐมนตรประจ ากระทรวงตางๆ รวมทงการเปดโอกาสใหนกธรกจทมความ านาญและผทไมไดเปนมสลมเขาด ารงต าแหนงส าคญในคณะรฐมนตรเปนครงแรก เปนการสะทอนใหเหนนวาสลตานใหความส าคญตอภาคเศราฐกจ ภาคพลงงาน รวมทงการพฒนาประเทศใหเปนมสลมสายกลางมากขกน โดยมงหมายใหบรไนมความเจรญทดเทยมประเทศอน และเพอเพมการดกงดดการลงทนจากตางประเทศและเพอเพมขดความสามารถใหกบภาคเศราฐกจ๙๙

ปจจบนบรไนมป ระม ข คอ สล ตาน ฮจญ ฮสซาน ล โบลเก ยหท มอ ซ ซด ดน วดเดาละหท ( His Majesty Sultan HajiHassanal Bolkiah Mu’iz zaddin Waddaulah) ขก น ค ร อ ง ร า ยท เมอ ๕ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๑๐ เปนสลตานองคท ท ๒๙ และสลตานยงด ารงต าแหนงอก ๓ ต าแหนง คอ นายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม และรฐมนตรกระทรวงการคลง ต าแหนงในคณะรฐมนตรของบรไนมดงน

- รฐมนตรอาวโส ประจ าส านกนายกรฐมนตร คอ Pengiran Muda Haji Al – Muhtadee Billah องคทรทายาทของสลตานแหงประเทศบรไน

- รฐมนตรวาการกระทรวงตางประเทศ

- รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ

- รฐมนตรวาการกระทรวงศาสนา

- รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐาน

- รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคม

- รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

- รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

- รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนา

- รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม เยาวน และการกฬา

- รฐมนตรวาการพลงงานประจ าส านกนายกรฐมนตร

- รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง คนท ๒

๙๙ ส านกความสมพนธทตางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงปลดทระทรวงศกกาาธการ, ความรวมมอดานการศกกาากบประเทศบรไนดารสซาลาม, ขอมล ณ เดอนกมภาพนธท ๒๕๒๗ , http://www.bic.moe.go.th/newth/index.php?option=com_k๒&view=item&id=๓๖๑๘ : brunei-education-cooperation-๒๐๑๔-๐๒-๑๐&ltemid=๓๓๒, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

๓๓

๑.๒.๒ ระบบบรหารราชการของประเทศบรไน

ในอดตประเทศบรไน เปนประเทศทมการปกครองตน เอง และเปน เพ ยงรฐทมขนาดเลนก จกงอยภายใตการอารกขาของประเทศองกฤา โดยทผานมาสามารถสรางความเขมแขนงทางเศราฐกจได และบรไนกนยงคงรกาาสถานภาพทางการเมองไวไดเปนอยางดเนองจากผปกครองหรอสลตานของประเทศบรไนพยายามไมเขาไปยงเกยวกบความขดแยงของประเทศตางๆ ในปจจบนประเทศบรไนยงคงเปนประเทศ ทมการปกครองแบบสมบรณาญาสทธรายท ซก งเปนประเทศเดยวในประาคมอาเซยน ทปกครอง ดวยระบบสลตาน และเปนประมขสงสดของประเทศ (Head of State) สลตานจะด ารงต าแหน งนายกรฐมนตร เปนหวหนาคณะในการ บรหารประเทศ นอกจากนนพระองคทยงด ารงต าแหน ง รฐมนตรกระทรวงกลาโหมและการคลง โดยสลตานจะมอครเสนาบดเปนผวย ซกงพระองคทจะเปนผแตงตง ลกาณะเดนของความเปนอธปไตยของสลตานบรไน คอ ความเปนเอกภาพและภราดรภาพของประาราาฎรท ประานจะเคารพตอสลตานผทรงมความยตธรรม ซกงเปนลกาณะการปกครองทสอดคลองกบหลกการ ของอสลามทเคารพเอฟงผน า

การปกครองของประเทศบรไนเปนการปกครองในรปแบบรฐเดยวแตเปนรฐเดยวแบบรวมศนยทอ านาจ (Centralization) ในดานการบรหารราการแผนดน บรไนไมมการกระจายอ านาจทางการเมองไปยงหนวยการปกครองในระดบลาง การบรการราการแผนดนจกงเปนการสงการตามสายบงคบบญา หรอเปนล าดบนจาก สล ต าน ล งม า ท ก ร ะท รว ง (Ministry) ห ร อ ก รม (Department) ต อ ไป ย ง เข ตก ารป ก ครอ ง (Daerah/District) และตอไปยงต าบล (Mukim/Ward/Sub-district) และหมบ าน (Kampung/Village) ซกงเปนหนวยการปกครองระดบลางสด และเมอหมบานตองการด าเนนการใดกนจะเสนอเรองไปยงต าบล ซกงจะสงตอไปยงเขตปกครองเปนล าดบ เนองจากบรไนเปนประเทศขนาดเลนก มประากรประมาณสแสนคน ท าใหรฐบาลมความสามารถด าเนนการใหบรการสาธารณะตางๆ แกประานไดโดยตรง มเพยงไมกรายการ ทรฐบาลตองสงตอการด าเนนการไปยงต าบลและหมบาน เน การจายเงนสวสดการแกประาน การศาสนา การกฬา หรอการรวมาวบานพฒนาหมบาน ทงน กระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของกบการศกกาา การสาธารณ สข การคมนาคมขนสง การพฒนาเศราฐกจ นนสามารถด าเนนการโดยไดโดยตรง บรไนมเจาหนาทของรฐประมาณหาหมนคน และเกอบทงหมดจะอยทสวนกลางหรอรฐบาล สวนงบประมาณ กนด าเนนการโดยสวนกลางหรอรฐบาล ซกง เทศบาลต าบลและหมบานจะไดรบงบประมาณจากสวนกลาง เนองจากทองถน ไมมรายไดเปนของตนเอง แมวาเทศบาลจะสามารถจดเกนบรายไดจากภาาทองท และจากบรการสาธารณะ แตกฎหมายกนก าหนดใหจดเกนบไดไมเกนรอยละ ๑๕ ของงบประมาณรายจาย ทเทศบาลไดตงไวประเทศบรไนแยกโครงสรางการปกครองได ดงน

๓๔

๑. เขตการปกครอง (District) หรอ Daerah ในภาาามาเลยท เปนหนวยงานการปกครองระดบลางจากกระทรวงแบงเปน ๔ เขตการปกครอง ประกอบดวย เขตการปกครองบรไน-มอารา (Brunei-Muara) เบอไลตท (Belait) เตนมบรง (Temburong) และตตง (Tutong)

๒. เท ศบาล (Municipality) อย ใน ระ ดบข น เด ยวกบ เขตการปกครอง (Daerah/District) เปนหนวยการปกครองทองถนทเปนเมองหรอมนเมอง การบรหารงานขกนตอกระทรวงมหาดไทย

๓. ต าบล (Mukim/Ward) เปนหนวยการปกครองระดบลางตอจากเขตการปกครอง มก านนในภาาามาเลยทเรยกวา Penghulu Mukim เปนผน า

๔. หมบาน (Kampung/Village) เปนหนวยการปกครองระดบลางสด ในภาาามาเลยทเรยกวา Kampung หรอ Village ในภาาาองกฤา และผใหญบานในภาาามาเลยท เรยกวา Ketua Kampung๑๐๐

ประเทศบรไนมเขตการปกครอง (District) ทงหมด ๔ เขต ไดแก

๑. เขต Belait เปนเขตทใหญทสดของบรไน เปนอ าเภอทอยทางทศตะวนตกของประเทศบรไน มเมองเอกอวา Kuala Belait เมองอนๆ ไดแก Badas, Kerangan, Nyatan, Labi, Lumut, Seria, Sukang และ Talingan เขตนมดนแดนทางทศเหนอตดทะเลจนใต ทางทศตะวนออกตดกบเขต Tutang และทางทศใตและทศตะวนตกตดกบประเทศมาเลเซย

๒. เขต Brunei และ Muara เปนเขตทเลนกทสดของประเทศบรไน ตงอยทางเหนอสดของประเทศ ม เมองเอกอวา Bandar Seri Begawan ซก งเปน เมองหลวงของประเทศบรไนดวย เมองทส าคญ คอ เมอง Muara เขตนมดนแดนทางทศเหนอตดกบทะเลจนใต ทางทศตะวนออกตดกบแหลมหรอ อาวบรไน ทางทศใตตดกบประเทศมาเลเซย และทศตะวนตกตดกบ Tutong และทอาวบรไนมเกาะอกหลายเกาะตงอย

๓. Temburong เปนเขตทตงอยทางตะวนออกสดของประเทศบรไน เขต Temburong มลกาณะ ถกตดขาดจากดนแดนของประเทศบรไนมเพยงอาวบรไนเทานนเปนตวเอมระหวางเขต Temburong กบสวนอนๆ ของประเทศบรไน ดงนนประานจกงตองอาศยการเดนทางทางทะเลผานอาวบรไนเพอไปสเขตอนๆ ในประเทศ สวนการเดนทางทางบกนนจ าเปน ตองผานดนแดนของประเทศมาเลเซย สวน ทเรยกวา Lim bang

๔. เขต Tutong มเมองเอกอวา Tutong เมองทส าคญอนๆ ไดแก Kuala Abang, Lamunin, Melit, Penanjong และ Telisai เขตนมพน ททางทศเหนอตดกบทะเลจนใต ทางทศตะวนออก ตดกบ อ าเภอ Brunei และ Muara รวมทงประเทศมาเลเซย สวนทางทศตะวนตกตดกบอ าเภอ Belait

๑๐๐ ส านกงาน ก.พ., “ขอมลการเมองการปกครองประเทศบรไน”, ศนยทขอมลขาวสารอาเซยน กรมประาสมพนธท, http://thailand.prd.go.th/๑๗๐๐/ewt/aseanthai/ewt_news.php?nid=๒๙๔๕&filename=index, เขาถกงขอมลเมอวนท ๑๕ มกราคม ๒๕๕๙

๓๕

๑.๒.๓ นโยบายดานความมนคง ประเทศบรไนไดเขาเปนสมากของอาเซยนในดานการเมองและความมนคง บรไนไดเขาเปนสมาก

ล าดบท ๖ เมอวนท ๗ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๗ การเขาเปนสมากอาเซยนของประเทศบรไนนนมปจจย ทสนบสนนอาจแยกไดเปน ๒ ประการ คอ

๑. ดานความมนคง ส าหรบในดานการเมองและความมงคงนน บรไนมความมนใจในระดบหนกงวา หลกการเกยวกบการไมแทรกแซงกจการภายใน (Non - interference) ของอาเซยน จะเปนเครองค าประกนเสถยรภาพของบรไนจากการแทรกแซงของประเทศเพอนบานอยางมาเลเซยและอนโดนเซยได

๒. ดานสถานภาพในเวทการเมองระหวางประเทศ ถอเปนการยกฐานะของประเทศในความสมพนธทระหวางประเทศ ดวยเหตทบรไนเปนรฐขนาดเลนกและเพงไดรบเอกราใหม จกงมความจ าเปนทจะตองเสรมสรางสถานภาพและความเอถอขกนในเวทการเมองระหวางประเทศ และการเขารวมกบอาเซยนนน กนนาจะเปนหนทางหนกงทจะเพมบทบาทและอเสยงของบรไนใหเปนทรจก

เนองจากบรไนเปนประเทศทมขนาดเลนก ดงนนศกยภาพทางการเมองและอ านาจตอรองทางการเมองของประเทศจกงมไมสง บรไนจกงมความพยายามในการเสรมสรางผลประโยนททางการเมอง เศราฐกจและ ความมงคงระหวางประเทศ และมงเนนความเปนภมภาคนยมมากขกน จากเดมทมกใหความส าคญกบ าตตะวนตก ไดแก ประเทศองกฤาซกงเปนเจาอาณานคม ส าหรบดานการเมอง ประโยนทของการทบรไน เขาเปนสมากในอาเซยนท าใหอาเซยนมจ านวนสมากเพมขกนเทากบเพมอ านาจตอ รองของอาเซยน ในเวทการเมองระหวางประเทศใหหนกแนนขกน และนอกจากบรไนจะเปนประเทศทมอทธพลทางเศราฐกจดวยทรพยากรน ามนแลว บรไนยงเปนสมากองคทการระหวางประเทศทส าคญอนๆ อาท กลมประเทศเครอจกรภพและองคทการทประมอสลาม เปนตน จกงมองทางทจะโนมนาวใหประเทศสมากองคทการตางๆ เห ล าน ค ลอยตามอาเซ ยน ได ไม อยากน ก ด งน น การสม คร เข า เป น สมากอาเซ ยนของบ ร ไน จกงเอออ านวยประโยนทใหแกทงบรไนและอาเซยน

ในดานบทบาทการเปนประธานการประมตางๆในอาเซยน ประเทศบรไนไดเปนเจาภาพจดการประมสดยอดผน าอาเซยน ครงท ๗ เมอวนท ๕ – ๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๔ ทเมองบนดารทเสรเบกาวน โดยผน าบรไนไดประณามการกอวนาศกรรมในประเทศสหรฐอเมรกา พรอมไดรวมลงนามในการประม สดยอดผน าอาเซยนวาดวยการปองกนการกอการรายรวมกน โดยเปนความรวมมอทงในกรอบทวภาค ภมภาค และระหวางประเทศ เพอตอตานการกอการรายอยางรอบดาน และเพอทจะท าใหภมภาคเอเยตะวนออกเฉยงใตเปนภมภาคทปลอดจากภยคกคาม ความรวมมอนจะน ามาซกงสนตภาพ เสถยรภาพและความมนคง ถอเปนปจจยตอการพฒนา และความมงคงยงขกนในอาเซยน

๓๖

๑.๒.๔ ความตกลงระหวางประเทศดานการเมองและความมนคงทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอน หรอองคการระหวางประเทศ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนไดท าความตกลงระหวางประเทศในดานการเมองและความมนคงกบประเทศอน หรอองคทการระหวางประเทศหลายฉบบ ซกงคณะผวจยจะด าเนนการศกกาาความตกลงระหวางประเทศในดานการเมองและความมนคงทประเทศบรไนตกลงไวกบประเทศอน หรอองคทการระหวางประเทศดงตอไปนในเงลกกตอไป

๒.๔.๑ กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights)

๒.๔.๒ พธสารเลอกรบ ฉบบทสอง ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองเรองมงยกเลกโทาประหารวต (Second Optional Protocol to the International Covenant on Civil and Political Rights aiming to the abolition of the death penalty)

๒.๔.๓ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองมใหบคคลถกบงคบใหสญหาย (Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance)

๒.๔.๔ อนสญญาเจนวาฉบบทหนกงวาดวยการดแลรกาาทหารผบาดเจนบและเจนบปวยในสนามรบ (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field)

๒.๔.๕ อนสญญาเจนวาวาดวยการพยาบาลสภาพสมากกองทพผบาดเจนบ ปวยเจนบ และเรอแตกกลางทะเล (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea)

๒ .๔ .๖ อน สญ ญ าเก ย วกบการปฏ บ ต ต อ เลยศก ก (Geneva Convention relative to the Treatment of Prisoners of War)

๒.๔.๗ พธสารเพมเตมอนสญญาเจนวาลงวนท ๑๒ สงหาคม ค.ศ. ๑๙๔๙ เกยวกบการคมครองผประสบภยจากขอพพาทระหวางประเทศทางอาวธ ค.ศ. ๑๙๗๗ (Protocol Additional to the Geneva Conventions of ๑๒ August ๑๙๔๙ , and Relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I))

๒.๔.๘ พธสารเพมเตมแหงอนสญญาเจนวา ค.ศ. ๑๙๔๙ วาดวยการปกปองเหยอในความขดแยง ท ม ก า ร ใ อ าว ธ ท ม ใ ร ะ ด บ น าน า า ต (Protocol Additional to the Geneva Conventions of

๓๗

๑ ๒ August ๑ ๙ ๔ ๙ , and Relating to the Protection of Victims on Non-International Armed Conflicts (Protocol II))

๒.๔.๙ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการตอตานการจบบคคลเปนตวประกน (International Convention Against the Taking of Hostages)

๒.๔.๑๐ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปราบปรามการใระเบดกอการราย (International Convention for the Suppression of Terrorist Bombing)

๒.๔ .๑๑ อน สญญาเพ อการปราบปรามการสนบสน นทางการเงนแก ลทธการกอการราย(International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism)

๒.๔.๑๒ อนสญญาเพอการปราบปรามการยกดอากาศยานโดยมอบดวยกฎหมาย (International Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft)

๒.๔.๑๓ อนสญญาสหประาาตเพอตอตานอาญากรรมขามาตทจดตงในลกาณะองคทกร (United Nations Convention against Transnational Organized Crime)

๒.๔.๑๔ อนสญญาเจนวาเกยวกบการปฏบตตอเลยศกก (Geneva Convention relative to the Treatment of Prisoners of War)

๑.๒.๕ นโยบายความสมพนธดานการเมองการปกครองระหวางไทยกบบรไน

ไทยสถาปนาความสมพนธททางการทตกบบรไน เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๖ ทงสองฝาย

มความสมพนธทใกลดและด าเนนดวยดมาโดยตลอด มการแลกเปลยนการเยอนระดบราวงศทและ ผน าระดบสงอยเสมอ โดยทงสองฝายมทศนคตทดตอกนและไมเคยมความบาดหมางทางประวตศาสตรท และมกเปนพนธมตรในเรองตางๆ ทงในกรอบอาเซยนและกรอบสหประาาต สลตานและสมเดนจพระรานไดเสดนจมารวมพธ เฉลมฉลองการครองสรราสมบตครบ ๖๐ ป ของพระบาทสมเดนจพระเจาอยหว ระหวางวนท ๑๑ - ๑๔ มถนายน พ.ศ. ๒๕๔๙ และนายกรฐมนตรของไทยไดไปเยอนบรไนอยางเปนทางการหลงจากเขารบต าแหนงตามธรรมเนยมปฏบตของผน าอาเซยน เมอวนท ๙ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๙

ไทยและบรไนไดจดตงกลไกความรวมมอทวภาคระหวางกน คอ คณะกรรมาธการรวมวาดวย ความรวมมอทวภาคไทย - บรไน ซกงมการประมครงท ๑ เมอวนท ๓๐ – ๓๑ มนาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ ทกรงเทพฯ โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของประเทศไทยกบรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศบรไนเปนประธานการประมรวม ซก งไดมการหารอเกยวกบการสงเสรมความสมพนธทและความรวมม อ ระหวางทงสองประเทศในดานตางๆ ไดแก การทหาร การคา การลงทน (รวมทงการประมง อตสาหกรรม

๓๘

ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย) แรงงาน ความรวมมอดานวาการ การทองเทยว การสอสาร และวฒนธรรม ผลการประมแสดงใหเหนนถกงความมงมนทจะพฒนาความสมพนธทระหวางทงสองประเทศใหมความคบหนา นอกจากน ไทยยงประสบความส าเรนจในการโนมนาวใหบรไนใหความส าคญกบการลงทนในอตสาหกรรมอาหารฮาลาลและรวมมอกนจดตงธนาคารอสลามแหงประเทศไทยเมอวนท ๓ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๖ ในระหวางการเยอนบรไน นายกรฐมนตรไดเขาเฝาฯ สลตานแหงบรไน และกลาวสนทรพจนทในการประม General Meeting คร ง ท ๑ ๕ ขอ งสภ าคว าม ร วม ม อ ท าง เศ รา ฐก จแป ซ ฟ ก (Pacific Economic Cooperation Council – PECC) ไดมการหารอเกยวกบการจดตงมหาวทยาลยอสลามในไทย ความรวมมอดานการทองเทยว การลงทน “กองทนไทยทวทน” (ระหวาง Brunei Investment Agency กบกองทนบ าเหนนจบ านาญขาราการ) ความรวมมอระหวาง Royal Brunei Airlines กบบราทการบนไทย จ ากด (มหาน)

นอกจากน ไทยและบรไนมวสยทศนททางดานการทหารและความมนคงทสอดคลองกน และมการแลกเปลยนการเยอนระหวางผน าระดบสงของกองทพของทงสองประเทศ๑๐๑ ๑.๓. ภาพรวมดานสงคมและวฒนธรรมของประเทศบรไน

จากการศกกาาเบองตน ประเทศบรไนมการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธรายท และมการ จดระเบยบสงคมตามขอบญญตศาสนามสลม และเปนประเทศทมพนฐานทางสงคมโดยใหความส าคญ กบการอยรวมกนเปนครอบครวโดยมวถการด ารงวตอยางสงบและมความเรยบงาย ทงน การด ารงวต ในรปแบบนสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามทมบทบาทอยางยงตอลกาณะการประพฤตปฏบตและวถวต ของคนในสงคมบรไน คนในประเทศบรไนนยมใภาาามาเลยท องกฤา และจน สวนนพนเมองนนมภาาา ของตนเอง

รปแบบของวฒนธรรมบรไนมเอกลกาณทเฉพาะทเรยกวา “โลกมลาย” ซกงเปนคณคาทางวฒนธรรมและมประเพณทกลายมาเปนสงทยกดถอเปนหลกปฏบตของาวบรไนจนถกงยคปจจบน ดงนนกฎหมายศาสนาจกงเปนสงทาวบรไนยกดถออยางเครงครด เปนผลใหสามารถลงโทาบคคลทปฏเสธขนบธรรมเนยมประเพณหรอปฏบตตนฝาฝน๑๐๒ ดงนน จกงอาจกลาวไดวา วฒนธรรมและประเพณของประเทศบรไนมบทบาทส าคญ ในการจดระเบยบสงคมและเปนทมาของการก าหนดและบญญตกฎหมายใหสอดคลองกบวฒนธรรมและประเพณนน ดงนน ในสงคมมลายบรไน ผใดไมปฏบ ตตามวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณ จะถกประณามและลงโทาในรปแบบตางๆ

๑๐๑ Asean Summit, ป ร ะ เท ศ บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม , http://aseansummit.police๗ .go.th/index.php?option=com_content&task =view&id= ๓๗&Itemid=๕๒g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๕๕๘ ๑๐๒ ศนยทขอมลขาวสารอาเซยน กรมประาสมพนธท , สงคมและวฒนธรรมบรไน , http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid =๙๑๕&filename=index, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๕๕๘.

๓๙

๑.๓.๑ นโยบายดานสงคมและวฒนธรรม นโยบายระดบาตทางดานสงคมของประเทศบรไน คอ นโยบายทเรยกวา Wawasan ๒๐๓๕ ซกงก าหนดนโยบายทเกยวของกบสงคม ไดแกนโยบายดานการศกกาา นโยบายดานสงแวดลอม ซกงเนนถกง การพฒนาประเทศในดานตางๆ ทเกยวกบสงคม มการสงเสรมขดความสามารถในการสรางโครงสรางพนฐานและการใหบรการ การบรหารจดการโครงการเพอใหเกดการพฒนาสงคมและเศราฐกจของาตอยางยงยน๑๐๓

นอกจากนโยบายระดบาตทางดานสงคมแลว ประเทศบรไนมนโยบายระดบาตทางดานวฒนธรรมซกงอยภายใตนโยบาย Wawasan ๒๐๓๕ เนกน

ประเทศบรไนมนโยบายทางดานสงคมและวฒนธรรมในเรองเฉพาะดงตอไปน

๑) นโยบายดานการศกกาา ประเทศบรไนมนโยบายดานการศกกาาปรากฏอยในยทธศาสตรทของนโยบาย Wawasan ๒๐๓๕ ดานการศกกาา ไดแก การพฒนาระบบการศกกาาใหสอดคลองกบแผนพฒนาประเทศ ในป พ.ศ. ๒๕๕๒ รฐบาลบรไนจกงไดวางแนวทางระบบการศกกาาใหม เรยกวา ระบบการศกกาาของศตวรราท ๒๑ (The New National Education of the ๒๑st Century) ซกงเปนระบบการศกกาาแนวใหมจากประเทศฝรงเศส ทใหความส าคญกบผเรยนเปนศนยทกลางการเรยนร เพอใหเกดความตนตว และสนใจศกกาา ในวาแขนงตางๆ โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรทและคณตศาสตรทมากขกน รวมทงการบรรจหลกสตรดานศาสนา ไดแก การศกกาาระบบราาธปไตยอสลามมลาย และความรเกยวกบศาสนาอสลาม (Islamic Religious Knowledge – IRK) ในหลกสตรวาบงคบ และเพอเปาหมายทจะเพมจ านวนนกศกกาาในระดบอดมศกกาาจากรอยละ ๑๓ เปนรอยละ ๓๐ ภายใน ๕ ป และรฐบาลบรไนไดจดสรรงบประมาณจ านวน ๘๐ ลานเหรยญสหรฐ เพอสงเสรมโครงการดาน E - Education จ านวน ๑๕ โครงการ ภายใตระบบการศกกาาใหม ๒) นโยบายดานทอยอาศยของประาน ประเทศบรไนมนโยบายดานทอยอาศยของประาน คอ การจดสรรทอยอาศยใหกบประาน โดยเปนโครงการระยะยาวเกยวกบ ทอยอาศยม งหมายเพ อใหประานมสภาพแวดลอมทสบาย มบานพกอาศยของตวเอง โดยรอยละ ๘๐ ของประานเปนพนกงานของรฐทท างานกบหนวยงานราการ รฐบาลจกงสนบสนนใหสรางบานพกของตวเอง และหากไมมทดนกนใหเงนวยเหลอ ดวยการผอน าระจนกวา

๑๐๓ Public Works Department, Brunei Darussalam, as of ๒๖ สงหาคม ๒๕๕๘ , http://www.pwd.gov.bn/index.php?option=com _content&view=article&id=๓๐&Itemid=๑๑๐&lang=en, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๔๐

จะเปน เจาของ และใหพนกงานรฐ เาบาน ในราคาทถกกวาราคาตามทองตลาด นอกจากน ย งม โครงการบานพกอาศยส าหรบนเผาทไมมทดนโดยโครงการตงอยใน ๘ แหงกระจายอยใน ๔ เขตของประเทศ ๓) นโยบายดานสงแวดลอมและการทองเทยวเงนเวศ

นโยบายดานสงแวดลอมของประเทศบรไนปรากฏอยในยทธศาสตรทของนโยบาย Wawasan ๒๐๓๕ ดานสงแวดลอม ทมความมงหมายเพออนรกาทสภาพแวดลอมอยางยงยน รฐบาลจกงก าหนดนโยบาย Kenali Negara Kitani ห ร อ Know Your Country (KNK) Programme เพ อ ส ง เส ร ม ก าร ท อ ง เท ย วภายในประเทศ โดยใหความส าคญกบการรกาาสภาพแวดลอม และสรางจดเดนดานการทองเทยวเงนเวศ เพอดกงดดนกทองเทยวทงในและตางประเทศ ตวอยางโครงการดงกลาว ไดแก Heart of Borneo initiative (HoB)

๔) นโยบายดานวฒนธรรมและประเพณ

ในสวนของนโยบายดานวฒนธรรม ไดมการรกาาขนบธรรมเนยมวฒนธรรมเกยวกบพระราพธ ตวอยางเน เมอวนท ๕ เมาายน พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดมพระราพธอภเากสมรสของเจาายอบดล มาลก พระราโอรสใน สลตานฮสซาน ล โบลเกยหท สลตานแหงบร ไน โดยพระราพ ธอภ เากเร ม ตน ท Istana Nurul Iman กอนทจะมงหนาไปยงบานเจาสาว พระราพธด าเนนไปในรปแบบวฒนธรรมและประเพณของบรไน หรอเรยกวา Istiadat Berbedak โดยมสลตานแหงบรไนพรอมสมเดนจพระรานและสมากพระราวงศท คณะรฐมนตรรวมงานเปนจ านวนมากพระราพธนก าหนดจดขกนในระยะเวลา ๑๑ วน

๕) นโยบายดานวฒนธรรมการแตงกาย

วฒนธรรมบรไนมความสมพนธทใกลดกบมาเลเซยและอนโดนเซยมาก จกงมประเพณ และการแตงกายทคลายคลกงกน โดยสภาพบราจะแตงกายดวยเสอแขนยาว ตวเสอยาวถกงเขา นงกางเกงขายาวแลวนงโสรง เรยกวา บาจ มลาย (Baju Melayu) สวนดของสภาพสตรเรยกวา บาจกรง (Baju Kurung) จะแตงกายดวยเสอผาทมสสนสดใส โดยมากมกจะเปนเสอผาทคลมรางกายตงแตศราะจรดเทา เปนการสะทอนวฒนธรรมและสงคมแบบอนรกาทนยม

๖) นโยบายดานภาาา

องคทสลตานแหงบรไนดารสซาลามเนนความส าคญของการสนบสนนอธปไตยของภาาามลาย สลตานไดย าเนนถกงความหวงใยของพระองคทถกงผลกระทบดานลบของโลกาภวตนท โดยเฉพาะอยางยงการ

๔๑

ใภาาามลาย ทไมเหมาะสมผานการสงขอความทางโทรศพททมอถอและโลกไซเบอรท โดย ไดถายทอด เปนค ากลาววา “เราสนบสนนอธปไตยของภาาาของเราอยางตอเนอง และจะไมใหภาาาถกคกคามในฐานะเปนภาาานสอง” ทงน สลตานไดแสดงความพกงพอใจในการเสรมสรางความเขมแขนงแกภาาามลาย ตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงบรไนดารสซาลาม ป ค.ศ. ๑๙๕๙ และไดรบการแกไขในป ค.ศ. ๒๐๐๔ เพอใหภาาามลายเปนภาาาหลกของบรไน

๗) นโยบายดานสงคม

นโยบายดานสงคมของประเทศบรไนไดถกก าหนดภายใตกฎหมายซกงออกมาก ากบดแลพฤตกรรม ของประานในบรไน มดงตอไปน

การควบคมยาเสพตด : การคายาเสพตดและการน าเขาสารเคมควบคมผดกฎหมายเปนความผดรายแรงในบรไนและตองโทาถกงขนประหารวต ทงน ภายใตศาสนาอสลาม ไมสนบสนนใหประานสบบหร แตการสบบหร เปน ทยอมรบได ในกรณของแอลกอฮอลท บรไนหามไม ใหมการขายแอลกอฮอลทและ การดมแอลกอฮอลทในทสาธารณะ และไมมภตตาคารทมใบอนญาตจ าหนายแอลกอฮอลทในบรไน

แบบแผนทางสงคม : ผทไมใมสลมจะตองไมอยในทรโหฐานกบาวมสลมตางเพศ เวนเสยแตวา สมรสแลว

นโยบายทางดานสงคมของบรไนนนเปนระบบรฐสวสดการทมประสทธภาพโดยรฐใหหลกประกน ดานการศกกาา การเคหะและการรกาาพยาบาล และไมมการเกนบภาาเงนได จกงเปนสาเหตใหประเทศบรไน ไมคอยประสบปญหาทางการเมอง อยางไรกนด ปญหาสงคมทรฐบาลใหความส าคญ ไดแก การแกไข ปญหาแรงงานตางดาวผดกฎหมาย และปญหาการวางงาน๑๐๔

๘) นโยบายดานสอ

สอในบรไนถกควบคมจากรฐบาลอยางเครงครดภายใตองคทสลตานฮสซานล โบลเกยหท ซกงก าหนด กฎไวอยางรดกมตงแตการปฏวตบรไนในป ค.ศ. ๑๙๖๒ การน าเสนอขาวประกอบดวย การรายงานขาว เกยวกบต ารวจ สารคดวถ วตและกจกรรมมน โดยไมไดมมมมอง ทหลากหลายมากนก องคทกร Reporters without Borders รายงานวา "ไมมการวพากาทรฐบาลแตอยางใด" องคทกรเฝาระวงประาธปไตยแบบเสรนยม Freedom House จดอนดบสอของบรไนในฐานะ "ไมม เสรภาพ" สอทเอกนเปน เ จา ข อ ง Brunei Press Sdn Bhd ซกงจดพมพท Borneo Bulletin นนถกควบคมโดยครอบครวขององคทสลตาน

๑๐๔ ASEAN Summit, ประเทศบรไนดารสซาลาม , http://aseansummit.police๗ .go.th/index.php?option=com_content&task=view &id=๓๗&Itemid=๕๒g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๕๕๘.

๔๒

นกขาวและบรรณาธการท าการตรวจสอบขอมลระหวางกนเอง (Self – censorship) ในประเดนนทเกยวของกบการเมองและศาสนา กฎหมายสอมวลนก าหนดโทาจ าคกถกงสามปส าหรบการรายงานขาวทผดพลาด

๙) นโยบายดานบรการสาธารณสข

นโยบายหลกคอการใหประานม สขภาพและการครองพทด มการยกระดบดานบรการรกาาพยาบาล นโยบายดานนประสบความส าเรนจโดยประานมสทธไดรบการรกาาพยาบาลโดยไมเสยคาใจาย ในสถานทหางไกลหรอในกรณทประานอาศยอยบนแมน าจะมหนวยงานรกาาพยาบาลเคลอนท ทหารและครอบครวจะมระบบรกาาพยาบาลเปนหนวยงานของทหาร

๑.๓.๒ ความตกลงระหวางประเทศดานสงคมวฒนธรรมทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอนหรอองคการระหวางประเทศ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนไดท าความตกลงระหวางประเทศในดานสงคมวฒน ธรรม กบประเทศอน หรอองคทการระหวางประเทศหลายฉบบ ซกงคณะผวจยจะด าเนนการศกกาาความตกลงระหวางประเทศในดานสงคมวฒนธรรมทประเทศบรไนตกลงไวกบประเทศอน หรอองคทการระหวางประเทศดงตอไปนในเงลกกตอไป

๑ . อน สญญาวาดวยการตอตานการทรมานและการปฏบ ตหรอการลงโทาอน ท โหดราย ไร ม น า ย ธ ร รม ห ร อ ย า ย ศ ก ด ศ ร (Convention against Torture and Other Cruel Inhuman or Degrading Treatment or Punishment)

๒ . พ ธสารเลอกรบอน สญ ญ าวา ดวยการตอตานการทรมาน (Optional Protocol of the Convention against Torture)

๓. อนสญญาวาดวยการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women)

๔. อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเอาตในทกรปแบบ (International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination)

๕. กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศราฐกจ สงคม และวฒนธรรม (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights)

๔๓

๖ . อนสญญาวาดวยการคมครองสทธของแรงงานอพยพสมากในครอบครว ( International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of Their Families)

๗. อนสญญาวาดวยสทธเดนก (Convention on the Rights of the Child)

๘ . อน สญญาองคทการแรงงานระหวางประเทศวาดวยการหามและการด าเนนการโดยทนท เพอขจดรปแบบทเลวรายทสดของการใแรงงานเดนก (Convention concerning the Prohibition and Immediate Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour)

๙ . อนสญญาตอตานการเลอกปฏบ ตทางการศกกาา (Convention against Discrimination in Education)

๑๐ . พ ธสาร เลอกรบของอน สญ ญ าวา ดวย สทธ เดน ก เร อ ง การขาย เดน ก การคาประเวณ และสอลามกเกยวกบเดนก (Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the sale of children child prostitution and child pornography)

๑ ๑ . อ น สญ ญ าว า ด วย ส ท ธ ขอ งคน พ ก าร (Convention on the Rights of Persons with Disabilities)

๑.๓.๓ ความสมพนธทางสงคมและวฒนธรรมระหวางประเทศไทยและประเทศบรไน

๑) ดานวฒนธรรม

ทประมคณะกรรมาธการรวมวาดวยความรวมมอทวภาคระหวางประเทศไทยกบบรไน ครงท ๑ ทกรงเทพฯ เมอวนท ๓๐ – ๓๑ มนาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ เหนนพองในการขยายความรวมมอทางดานวฒนธรรม นอกจากน ในโอกาสฉลองการครบรอบ ๒๐ ปของการสถาปนาความสมพนธททางการทตระหวางไทย - บรไน สถานเอกอครราทต ณ บนดารทเสรเบกาวน ไดรวมมอกบกระทรวงการตางประเทศ กระทรวงวฒนธรรมและการกฬาบรไนจดกจกรรม Thailand Festival ๒๐๐๓ โดยมการแลกเปลยนศลปวฒนธรรม น าคณะนาฏศลปและนกดนตรไปแสดงวฒนธรรมทบรไนเมอวนท ๒๓ – ๒๖ พฤาภาคม พ.ศ. ๒๕๔๖๑๐๕

๑๐๕ ASEAN Summit, ประเทศบรไนดารสซาลาม, http://aseansummit.police๗.go.th/index.php?option=com_content&task=view&id =๓๗&Itemid=๕๒g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๕๕๘.

๔๔

๒) ดานวาการ

มนกศกกาาไทยทไดไปเรยนในมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (UBD) ทงโดยทนรฐบาลไทยและบรไน ประมาณ ๕๐ คน มนกศกกาามสลมจากจงหวดายแดนภาคใตทไดรบทนจากทางการบรไนใหไปเรยน ทางดานรฐศาสตรทและการศาสนาประมาณ ๒๐ คน ซกงประกอบไปดวยนกศกกาาและหญง แตกนมนกศกกาา หลายคนทไดรบทนสนบสนนจากบราทเอกนในประเทศไทย อาท การปโตรเลยมแหงประเทศไทย ซกงในป พ.ศ. ๒๕๔๙ ไทยไดใหทนการศกกาาแกบรไน ๑ ทน ไดแก Thai Language Learning among ASEAN Diplomats

รฐบาลบร ไน ได ตกลงจดสรรทนการศก กาาให แก น ก เร ยนจากประเท ศพ นธม ตรอาเซ ยน ประเทศละ ๒ ทน รวม ๑๘ ทน๑๐๖ นอกจากน ประเทศบรไนไดมความรวมมอดานการศกกาากบประเทศไทย โดยกระทรวงศกกาาธการบรไนไดลงนามบนทก กความเขาใจ (MOU) กบมหาวทยาลยอสลามยะลา และมหาวทยาลยอนๆ ในภาคใตของไทย อาทเน มหาวทยาลยสงขลานครนทรทวทยาเขตปตตาน รวมมอกบมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (University Brunei Darussalam - UBD) เกยวกบวธการสอนภาาาองกฤาและภาาาไทยใหแกนกศกกาา และการท าวจยรวมในสาขา bio - diversity and agro - technology for food security นอกจากนทงสองประเทศสนบสนนใหมการแลกเปลยนนกศกกาารวมทงใหนกศกกาาจาก UBD เดนทางมาเยยมโรงเรยนในจงหวดเยงใหม ๓) ดานขอมลขาวสาร ในระหวางการเยอนบรไนอยางเปนทางการของนายกรฐมนตรของไทยเมอวนท ๑๖ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศไทยและบรไนไดรวมลงนามในบนทกกความเขาใจวาดวยความรวมมอทวภาคดานสารสนเทศและการกระจายเสยงและภาพระหวางไทย - บรไน (Memorandum of Understanding between the Government of His Majesty the Sultan and Yang Di - Pertuan of Brunei Darussalam and the Government of the Kingdom of Thailand on Cooperation in the Field of Information and Broadcasting) เพอเปนการสงเสรมใหเกดความรวมมอดานขอมลขาวสารและประาสมพนธท การแลกเปลยนรายการวทย โทรทศนทและสอสงพมพททมสาระ ตลอดจนการแลกเปลยนขอมลขาวสารอนจะสงผลใหเกดความเขาใจอนดระหวางประานของทงสองประเทศ ปจจบน ไดมการด าเนนโครงการภายใตบนทกกความเขาใจดงกลาวแลว โดยมการจดประมคณะกรรมการรวมดานเทคนคไทย - บรไน (Joint Technical Committee on Information and Broadcasting) น อ ก จ าก น ท ง ส อ งป ร ะ เท ศ ไดจดกจกรรมรวมดานวฒนธรรมเปนระยะๆ เน เมอวนท ๑๑ มถนายน พ.ศ. ๒๕๔๘ ไดมการจดงาน

๑๐๖ อางแลว

๔๕

แสดงดนตรแลกเปลยนวฒนธรรมระหวางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทยและสถานวทยบรไนครงท ๓ ณ กาดเธยเตอรท โรงแรมโลตสปางสวนแกว จงหวดเยงใหม๑๐๗ ๑.๔. กฎหมายทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง

๑.๔.๑ กฎหมายเกยวกบการศกษา จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบการศกกาา ในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน ๑) การศกกาาขนพนฐาน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนก าหนดใหเดนกทกคนไมวาศกกาาในโรงเรยนรฐหรอเอกน ตองไดรบการศกกาาอยางนอย ๙ ป อนไดแกการศกกาาในระดบประถมและมธยมตน โดยกฎหมายทเกยวของกบการศกกาาขนพนฐานไดแก พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ .ศ. ๒๕๑๙ (Education (Brunei Board of Examinations) Act ๑๙๗๖) พระราบญญ ตการศกกาา พ .ศ . ๒๕๔๖ (Education Act ๒๐๐๓ ) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ (Compulsory Education Act ๒๐๐๗) พระรา บญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ (Education (Non-Government School) Act ๑๙๕๓) ๒) การศกกาาระดบอดมศกกาา จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมสถาบนในระดบอดมศกกาาสองแหง ไดแก มหาวทยาลย Brunei Darussalam พ.ศ. ๒๕๓๑ (Universiti Brunei Darussalam ๑๙๘๘) มหาวทยาลย Islam sultan Sharif Ali พ.ศ. ๒๕๕๑ (Universiti Islam sultan Sharif Ali ๒๐๐๘ ) ประเทศบรไนก าหนดใหมกฎหมายส าหรบ การจดตงมหาวทยาลย พรอมทงการก าหนดอ านาจหนาทตางๆ รวมถกงการจดตงมหาวทยาลยทเกยวกบการศกกาาศาสนา พ.ศ. ๒๕๕๖ (Compulsory religious education Act ๒๐๑๓) พระราบญญตโปลเทคนค Politeknik Brunei Order ๒๐๑๔ มวตถประสงคทในการใหการศกกาาดานวศวกรรม เทคโนโลย วทยาศาสตรท และวาอนๆ ทเกยวของ โดยเนนวธการความรทกาวหนาและการน าไปใ รวมถกงการแลกเปลยนความร กบภาคธรกจ

๑๐๗ อางแลว

๔๖

๑.๔.๒ กฎหมายเกยวกบแรงงาน จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบแรงงานในหลายเรอง โดยกฎหมายแรงงานของประเทศบรไนจะใบงคบกบลกจางทอยทงภาครฐ รฐวสาหกจและเอกน จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน ๑) กฎหมายคมครองแรงงาน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการคมครองแรงงานหลายฉบบไดแก พระราบญญตแรงงาน พ.ศ. ๒๔๙๗ ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๔๕ (Labour Act ๑๙๕๔ , edited ๒๐๐๒ ) พระราบญญ ตการจางงาน พ .ศ. ๒๕๔๒ (Employment Order ๒๐๐๙ ) และพระราบญญตขอมล การจางงาน พ .ศ. ๒๕๑๗ (Information Act ๑๙๗๔) ซกงก าหนดถกงการท าสญญาในการจางงาน และ การก าหนดโทาของนายจางไมใหขอมลเกยวกบการจางงาน โดยกฎหมายทงสามฉบบนจะใบงคบกบลกจาง ทอยในภาครฐ รฐวสาหกจและเอกน ๒) กฎหมายวาดวยประกนสงคม และเงนทดแทน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายวาดวยประกน สงคม และเงนทดแทน คอ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ (Workmen’s Compensation Act ๑๙๕๗) ซกงก าหนดใหมการจายคาทดแทนแกลกจางในกรณทเกดการบาดเจนบเนองจากการท างาน ๓) กฎหมายความปลอดภย อาวอนามย สภาพแวดลอมในการท างาน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภย อาวอนามย สภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก พระราบญญตความปลอดภยและสขภาพในสถานทท างาน พ.ศ. ๒๕๕๒(Workplace safety and health order ๒๐๐๙) ซกงก าหนดใหมการตรวจตรา ตรวจสอบ และรายงานอบตเหตรายแรงทเกดขกนในทท างาน จดใหมการฝกอบรมการดแลความปลอดภยและสขภาพในทท างาน รวมถกงใหมการก าหนดโทาหากฝาฝนบทบญญตตามกฎหมาย

๔๗

๔) กฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาว จากการศกกาาพบวากฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาวของประเทศบรไนจะอยภายใตกฎเกณฑทของพระราบญญตแรงงาน พ.ศ. ๒๔๙๗ ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๔๕ (Labour Act ๑๙๕๔, edited ๒๐๐๒) พระราบญญตคนเขาเมอง พ.ศ.๒๔๙๗ (Immigration Act (Cap ๑๗, ๑๙๕๔) และพระราบญญตบราท (The Companies Act ๑๙๘๔ (Cap ๓๙)) นอกจากนยงมบทบญญ ตในเรองการจางแรงงาน ของคนตางดาวก าหนดไวในพระราบญญตการจางงาน พ .ศ. ๒๕๔๒ (Employment Order ๒๐๐๙ ) ในเรองลกจางตางดาว (Immigrant Employee)

ในเบองตน กฎระเบยบและขนตอนในการจางแรงงานตางาต (ตงแตระดบแรงงานถกงระดบผอ านวยการบรหาร) ยกเวน เจาพนกงานธรการ พนกงานขบรถยนตท พนกงานรกาาความปลอดภย ตองด าเนนตามเงอนไข คอ กอนจางลกจางตางาต นายจางตองมใบอนญาตทออกโดยคณะกรรมการแรงงานของประเทศบรไน (Commissioner of Labour Brunei Darussalam) และลกจางตางาตตองมการตรวจลงตราเพอการท างาน (Visa) และใบอนญาตใหท างาน (Work Permit) ซกงจะออกโดยผอ านวยการส านกตรวจคนเขาเมองของประเทศบรไน (Director of Immigration of Brunei Darussalam) ๑๐๘

๑.๔.๓ กฎหมายเกยวกบการสาธารณสข จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบการสาธารณสขในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน ๑) กฎหมายอาหารและยา และผลตภณฑททางการแพทยท จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบอาหารและยา และผลตภณฑททางการแพทยท คอ พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๕๐๐ (Poison Act ๑๙๕๗) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแลการน าเขา การครอบครอง การผลต การเกนบรกาา การขนสง และการจดจ าหนายยาอนต รายประเภทตางๆ เพอปองกนการใยาในทางทผด

พระราบญญตสาธารณสข (อาหาร) พ .ศ. ๒๕๔๔ (Public Health (food) ๒๐๐๑) ซกงก าหนด ใหมการก ากบดแลการสาธารณสขในเรองทเกยวกบอาหารและเรองอนๆ ทเกยวของ

๑๐๘ ส าหรบเรองการคมครองแรงงานในภาครฐวสาหกจ และกฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาว สามารถศกกาาขอมลเพมเตมไดท รายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทเกยวของกบการคาและการลงทน, (ส านกงานคณะกรรมการกฤาฎกา ๒๕๕๘).

๔๘

๒) กฎหมายยาเสพตดและปองกนและปราบปรามยาเสพตด จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบยาเสพตดและปองกนและปราบปราม ยาเสพตด คอ พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ (Tobacco Order ๒๐๐๕) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแลการหามน าเขาและการขายผลตภณฑทยาสบ การหามสบบหร การควบคมการโฆาณาทเกยวกบการสบบหร พรอมทงก าหนดโทาหากมการฝาฝนตามกฎหมาย

พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ .ศ. ๒๕๒๑ (Misuse of Drug ๑๙๗๘) ซกงก าหนด ใหมการก ากบดแลการใยาเสพตด เน การครอบครอง การควบคมการผลต การสงออกน าเขา พรอมทงก าหนดโทาหากมการฝาฝนตามกฎหมาย

๑.๔.๔ กฎหมายเกยวกบสวสดการสงคม

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบสวสดการสงคมในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน

๑) กฎหมายคมครองเดนก สตร ผสงอาย และสงเสรมคณภาพวตคนพการ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายคมครองเดนก สตร ผสงอาย และสงเสรมคณภาพวต คนพการ คอ พระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ .ศ. ๒๔๙๘ (Old Age and Disability Pensions ๑๙๕๕) ซกงก าหนดใหมการจายเงนวยเหลอแกผสงอาย คนตาบอด ผปวยจตเภท

พระราบญ ญ ต เดน ก และ เยาวน พ .ศ . ๒๕ ๕ ๓ (Children and Young Persons ๒ ๐๑ ๐ ) ซกงไดก าหนดใหมการใหผมอ านาจปกครอง ดแล ปกปองเดนกและเยาวนในกรณตางๆ รวมถกงเปนผแทน การตอสในนศาลแกเดนกและเยาวน ๒) กฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนายท การคาประเวณ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนายท การคาประเวณ คอพระราบญญตการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ Trafficking and smuggling of persons โดยหากบคคลใดคามนายทหรอลกลอบน าคนเขามาในประเทศ จะตองถกระวางโทาทงจ าและปรบ

พระราบญญตปองกนหญงและเดนกผหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ (Women and Girls Protection ๑๙๗๓) ซกงไดก าหนดใหมการปองกนผหญงและเดนกผหญงจากการถกคาประเวณ

๔๙

๓) กฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค พระราบ ญญ ต ค มครองผ บร โภค พ .ศ. ๒๕๕๔ (Consumer Protection (Fair Trading) Order ๒๐๑๑) ซกงไดก าหนดนยามของการกระท าทไมเปนธรรมแกผบรโภคในลกาณะตางๆ

๑.๔.๕ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสาร

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบการสงเสรมวทยาศาสตรท เทคโนโลย และการสอสารในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน ๑) กฎหมายเกยวกบการสงเสรมวทยาศาสตรท เทคโนโลย

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการสงเสรมวทยาศาสตรท เทคโนโลย ไดแก พระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ (Inventions Act ๑๙๒๕) ซกงเปนกฎหมายทสนบสนนผประดาฐท โดยใหสทธพเศาซกงเปนสทธเฉพาะตวส าหรบผประดาฐท

พระราบญญตสทธบตร พ .ศ. ๒๕๕๔ (Patent Order ๒๐๑๑) ซกงก าหนดเงอนไขตางๆ ใหแก ผประดาฐททตองการขอรบความคมครองตามกฎหมายสทธบตร

พระราบญญตแผงวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ (Layout Design Order ๒๐๐๐) ซกงไดใหความคมครองสทธตามกฎหมายแกผประดาฐทแผนวงจรรวม และการเยยวยาแกเจาของส าหรบการถกลอกเลยนแบบ

๒) กฎหมายเกยวกบการสอสาร จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการสอสาร ไดแก พระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ (The Broadcasting Act ๒๐๐๐) ซกงก ากบดแลทงเรองการจดสรรคลนความถ การออกใบอนญาต และเนอหาทแพรภาพกระจายเสยง

พระราก าหนดการโทรคมนาคม พ .ศ. ๒๕๔๔ (Telecommunication Order ๒๐๐๑ ) ซกงไดก าหนดใหมการก ากบดแลการสอสารโทรคมนาคม เน มการออกใบอนญาตใหแกผใหบรการระบบสอสาร การตรวจสอบอปกรณท ทใเปนเครองมอในการใหบรการการสอสาร การใหสทธแกรฐในการควบคม การท าธรกจเกยวกบการสอสารในระดบนานาาต เปนตน

๕๐

๑.๔.๖ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบการสงเสรม และรกาาคณภาพสงแวดลอมในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน ๑) กฎหมายทรพยากรธรรมาต

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบทรพยากรธรรมาต ไดแก พระราบญญต คมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔ (Wild Life Protection Act ๑๙๘๑) ซกงก าหนดใหมการก าหนดใหมการปกปองวตของสตวทปาและการจดตงเขตสงวนพนธทสตวทปา

พระราบญญตประมง พ .ศ. ๒๕๕๒ (Fisheries Order ๒๐๐๙) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแล การท าประมง เน การก าหนดใหมการขอใบอนญาตในการท าประมง เครองมอในการท าประมง ยานพาหนะ ในการท าประมง

พระราบญญตการท าปาไม (Forest Act ๒๐๐๒) ซกงก าหนดใหมการสงวนพนทส าหรบการท าปาไม การจดใหมการขอใบอนญาตส าหรบการท าปาไม การจดตงกองทนส าหรบการพฒนาการท าปาไม เปนตน ทงนมการก าหนดโทาหากมการฝาฝนตามกฎหมาย ๒) กฎหมายคมครองการรกาาคณภาพสงแวดลอม จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการรกาาคณภาพสงแวดลอม ไดแก พระราบญ ญ ต ผ ง เม อ ง พ .ศ . ๒๕๑๕ (Town and Country Planning Act ๑๙๗๒ ) ซก ง ไดก าหนด ใหมการวางแผนและควบคมการพฒนาพนทเมองและประเทศ เน การก าหนดใหมการประกาศพนท ของการพฒนาเมอง เปนตน

พระราบญญตวตถเปนพา (Intoxicating Substances Act ๑๙๙๙) ซกงก าหนดใหมการปองกน การใวตถเปนพาซกงอาจกอใหเกดการมกนเมาและขาดสต รวมถกงการเยยวยารกาาและฟนฟผปวยเนองจากการใวตถเปนพา

พระราบญญ ตการควบคมขยะอนตราย และขยะอนตรายขามแดน พ .ศ. ๒๕๕๖ (Hazardous Waste (Control of Export, Import and Transit) Order ๒ ๐ ๑ ๓ ) ซก ง ไ ด ก าห น ด ให ม ก าร จด ก ารควบ ค ม ขยะอนตราย รวมถกงการอนญาตใหมการผานแดนของขยะอนตราย

๕๑

๑.๔.๗ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาวฒนธรรมและวถชวต จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบการสงเสรมและ

รกาาวฒนธรรมและวถวตในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน

๑) กฎหมายวาดวยมรดกทางวฒนธรรม จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบมรดกทางวฒนธรรม คอ พระราบญญตวาดวยเอกสารส าคญแหงาต พ.ศ. ๒๕๑๘ (Brunei National Archives Act ๑๙๗๕) ซกงก าหนดหลกเกณฑทในการดแลและเกนบรกาาเอกสารส าคญของาตและเอกสารราการ รวมถกงก าหนดใหส านกหอจดหมายเหตแหงาต (Brunei National Archives) มหนาทในการรวบรวมและเกนบรกาาเอกสารส าคญของาตและเอกสารราการทมอาย ๒๕ ปขกนไปหรอเอกสารราการในอดตทคณะกรรมการเหนนควรวามคณคาสมควรทจะตองไดรบการเกนบรกาา นอกจากนประเทศบรไนยงมพระราบญญ ตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ (Preservation of Books Act ๑๙๗๕) ซกงก าหนดใหผตพมพทหนงสอในประเทศบรไนจะตองน าสงหนงสอทไดตพมพทจ านวน ๓ เลม ใหแกกรรมการกรมพพธภณฑทของประเทศบรไนภายในหนกงเดอนนบจากวนตพมพท ๒) กฎหมายวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบโบราณสถานและโบราณวตถ คอ พระราบญญ ตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ (Antique and Treasure Trove Act ๑๙๖๗) ซกงก าหนดหลกเกณฑทในการใหความคมครองและการขกนทะเบยนศลปวตถ โบราณวตถ และโบราณสถาน รวมถกงหลกการในการดแล การตรวจสอบ และการอนญาตหรอการหามกระท าการตางๆทเกยวของกบศลปวตถ โบราณวตถ และโบราณสถานทไดรบการขกนทะเบยนแลว เน การหามรอถอนหรอท าลาย แกไขเปลยนแปลง หรอท าเครองหมายในอนสรณทสถานเวนแตไดรบอนญาต เปนตน

๕๒

๑.๔.๘ กฎหมายเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราชการ

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวของกบการเพมศกยภาพของระบบราการในหลายเรอง จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน

๑) กฎหมายการบรหารกจการบานเมองทด จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการบรหารกจการบานเมองทด นนคอ กฎหมายรฐธรรมนญ (Constitution of Brunei Darussalam) ซกงก าหนดใหอ านาจสงสดในการปกครองประเทศเปนของสลตาน ทงยงก าหนดใหมองคมนตรเพอท าหนาทใหค าแนะน าสลตานในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ รวมถกงหนาทอนๆ ตามทกฎหมายก าหนด นอกจากนรฐธรรมนญของประเทศบรไนยงก าหนดใหมคณะกรรมการอภยโทา รวมถกงคณะรฐมนตร และสภาน ตบญญ ตแห งาต ท งยงก าหนดขนตอน ในการรางกฎหมาย หลกการเรองการคลงและบรการสาธารณะไวดวย

นอกเหนอจากรฐธรรมนญแลว ประเทศบรไนไดมการตราพระราบญญตการจายคาตอบแทนและ เอกสทธ ส าหรบสภาน ต บ ญญ ต และคณะรฐมนตร พ .ศ. ๒๕๐๘ (Legislative Council and Council of Ministers (Remuneration and Privileges) Act ๑๙๖๕) ซกงก าหนดหลกการเรองการจายคาตอบแทนและเอกสทธ ของสภานตบญญ ตและคณะรฐมนตร โดยก าหนดใหการคดคาตอบแทนส าหรบสภาน ตบญญ ตและคณะรฐมนตรจะเรมนบจากวนทไดรบการแตงตงหรอเลอกตง ซกงจะ าระในวนสดทายของเดอนหรอ ตามวนทรฐมนตรก าหนด สวนเอกสทธทสภานตบญญตและคณะรฐมนตรจะไดรบ เน การไดรบยกเวนคาธรรมเนยมใบขบขรายป เงนกในการซอพาหนะเดนทาง คาเดนทางและคาตอบแทนในการเดนทางไปตางประเทศหากเปนการเดนทางเพอไปปฏบตภารกจ คารกาาพยาบาล คาโทรศพทท ทพกและบานพก ตากอากาศส าหรบวนหยด เปนตน

อกทงเพอใหการบรหารบานเมองโดยเฉพาะในวงทมการเลอกตงเปนไปโดยความสงบเรยบรอย ประเทศบรไนไดออกพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง (Election offences Act) ซกงก าหนดใหการกระท าหลายประการทเกยวของกบการเลอกตงมความผด เน การปลอมหรอฉอฉลท าลายใบเสนออผสมครรบเลอกตง หรอบตรลงคะแนนเลอกตง

นอกจากนประเทศบรไนยงมกฎระเบยบทเกยวกบการบรหารบานเมองทดอกหลายฉบบ เน ร ะ เบ ย บ ใน ก า ร ก า ร แ ต ง ต ง ค ณ ะ ร ฐ ม น ต ร (ค ร ง ท ๑ ) (Appointment of Cabinet Ministers [๑ st appointment] (GN ๘๙ /๘๔ )), ระเบ ยบ ในการการแตง ต งร ฐมนตร ซก งม ก าหนดวาระ ๕ ป (Appointment of Ministers - for ๕ years [Article ๔ (๓)] (GN ๔๙๖ / ๐๕)), ระเบยบในการแตงตงรองรฐมนตรวาการกระทรวงซก งมก าหนดวาระ ๕ ป (Appointment of Deputy Ministers - for ๕ years

๕๓

[Article ๔ (๓)] (GN ๔๙๗ / ๐๕)), ประกาศของรฐมนตรและหนวยงานราการ (Notification of Ministers and Government Department (GN ๙๐ / ๘๔ )) และประกาศเปลยน อกระทรวง (Notification of change of name of Ministry [MFA to MFA and Trade] (GN ๔๙๕ / ๐๕)) เปนตน ๒) กฎหมายเกยวกบระเบยบขาราการ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบระเบยบขาราการคอ พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ (The Public Service Commission Act (Revised edition ๑๙๘๔)) ซกงก าหนดใหจดตงคณะกรรมการขาราการพลเรอนขกนเปนหนวยงานอสระ ท าหนาทในการแตงตง โยกยาย เลอนต าแหนง หรอลงโทาขาราการทประพฤตมอบ นอกจากนยงมคณะกรรมการแตงตงและโยกยายเจาหนาทรฐ (Committee for the Promotion and Transfer of Officers in Division II and above not within the Purview of Public Service Commission (GN ๑๗๔ / ๙๘)) ซกงท าหนาทเกยวของกบการเลอนขนและการโยกยายต าแหนงเจาหนาทรฐประเภทท ๒ หรอสงกวาและมพระราบญญ ตคณะกรรมการสอบสวน พ .ศ . ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ .ศ . ๒๕๕๗ (Commissions of Inquiry Act, ๑๙๖๒ (Revised version ๒๐๑๔ )) ทก าหนดให จดตงคณะกรรมการ ขกนมาตรวจสอบการปฏบตหนาทของเจาหนาทหรอการบรหารงานของหนวยงานของรฐ ๓) กฎหมายเกยวกบราการสวนทองถน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบราการสวนทองถน คอ พระราบญญตคณะกรรมการเทศบาล ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ (Municipal Board Act (Revised edition ๑๙๘๔ )) ซกงก าหนดใหคณะกรรมการเทศบาลมหนาทในการบรหารจดการทองถนโดยการออกกฎเกณฑทควบคมอาคารและการกอสรางอาคาร วางผงเมองและดแลรกาาตนไม ความสะอาด น า ไฟ ถนน คลอง และสะพาน รวมถกงการก าหนดจ านวนทอยอาศยและอถนน เปนตน

๑.๔.๙ กฎหมายเกยวกบวธปฏบตราชการทางปกครอง กฎหมายเกยวกบขอมลขาวสารของทางราชการ กฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบวาประเทศบรไนไมมกฎหมายปกครอง

ประานไมสามารถอทธรณทค าสงทางปกครองหรอการกระท าทางปกครองของเจาหนาทรฐ ดงนน การคมครองสทธของประานจากการกระท าของเจาหนาทรฐจกงเปนอ านาจของพนกงานอยการ หรอจะตองพ สจนท วาเปนการกระท าโดยสวน ตวของเจาหน าทจก งจะฟ องรองเจาหน าท ได แตในทางปฏบ ต

๕๔

(จากทไดสมภาาณทนกวาการและคณาจารยทดานกฎหมายของมหาวทยาลยในประเทศบรไน) ไดรบค าแจงวาการด าเนนคดตอพนกงานเจาหนาทรฐในขอหาการกระท าความผดโดยสวนตวอาจมความยากล าบาก ในการพสจนท เนองจากหลกกฎหมายในการจ าแนกระหวางกรณการปฏบตโดยเจาหนาทโดยต าแหนงหนาทและการปฏบตการอนเปนการสวนตวยงมความคลมเครออย

จากการศกกาาเบองตนในเรองกฎหมายทเกยวของกบวธปฏบตราการทางปกครอง กฎหมายเกยวกบขอมลขาวสารของทางราการ และกฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท มประเดนนกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน

๑) กฎหมายเกยวกบวธปฏบตราการทางปกครอง จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนไมมกฎหมายทเกยวของกบวธปฏบตราการทางปกครองโดยตรง แตมกฎหมายท เกยวกบวธปฏบ ตราการของต ารวจ คอ พระราบญญ ตต ารวจบรไน ฉบบแกไข ป พ .ศ . ๒๕๒๗ (Royal Brunei Police Force Act (Revised edition ๑๙๘๔ )) ซก งก าหนดให ต ารวจ ตองปฏบตตามฟงค าสงทอบดวยกฎหมาย และมหนาทในการรกาาความสงบ ปองกนและปราบปรามอาญากรรม รกาาความปลอดภย รวมถกงการควบคมดแลสถานทสาธารณะและการจราจร

น อกจากน ย ง ม กฎ ห มาย ท เก ย วข อ งซก ง อ ย ภ าย ใตพ ระราบ ญ ญ ต ฉบ บ ด งก ล าว เน Police Regulation ๑ ๙ ๕ ๘ (S ๕ ๙ / ๕ ๘ ), Police (Constitution of Police Districts) Regulations ๑๙๕๙ (S ๑๔๕ / ๖๙), RBPF (Police Commission) (Amendment) Regulations, ๒๐๐๓ (S ๑๙ / ๐๓), Royal Brunei Police Force (Disciplinary Proceeding) Regulations, ๒๐๐๓ (S ๑๙ / ๐๓ ) ซก งก าหนดหลกเกณฑทเรองการสบสวนสอบสวน การกระท าทมอบโดยกฎหมาย รวมทงการด าเนนคดอาญา เปนตน ๒) กฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท จากการศกกาาพบวาพระราบญญตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด) ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ (Public Officers (Liabilities) Act ๑๙๘๔ ) ก าหนดหามให สนบนแกเจาหนาทรฐและหามเจาหนาทรฐ รบสนบน นอกจากนระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย) (Public Officers (Conduct and Discipline) Regulations: CAP.๘๓ ) ซกงก าหนดหามเจาหนาทและครอบครวรบของก านลใดๆ เวนแต เปนการรบจากเพอนสนทและญาตพนอง การรบของก านลหรอสงของจากผมอเสยงซกงไมสามารถปฏเสธได โดยไมไดเปนการกระท าทผดกฎหมาย และจะตองรายงานใหรฐบาลทราบ

ประเทศบรไนยงมพระราบญญตเนรเทศ พ .ศ. ๒๕๒๗ (Banishment Act ๑๙๘๔ : CAP.๒๐ ) ซกงก าหนดใหรฐมนตรมอ านาจออกค าสงเพอเนรเทศบคคล (ซกงอาจรวมถกงเจาหนาทรฐ) หากมหลกฐาน

๕๕

เปนลายลกาณทอการจากผบญาการต ารวจวามเหตอนควรเอไดวามความจ าเปนทจะตองเนรเทศบคคลนนเพอความปลอดภย ความสงบสข หรอสวสดภาพของประเทศบรไน

๑.๔.๑๐ กฎหมายเกยวกบการรกษาความสงบเรยบรอยและควบคมสถานการณบานเมอง (เชน

ประกาศของคณะปฏวต กฎอยการศก กฎหมายเกยวกบสถานการณฉกเฉน กฎหมายเกยวกบความมนคงและการชมนมสาธารณะ)

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวกบการรกาาความสงบเรยบรอย และควบคมสถานการณทบานเมอง (เ น ประกาศของคณะปฏวต กฎอยการศกก กฎหมายเกยวกบสถานการณทฉกเฉน กฎหมายเกยวกบความมนคงและการมนมสาธารณะ ) จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาา ในเงลกกดงตอไปน

๑) กฎหมายเกยวกบสถานการณทฉกเฉน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบสถานการณทฉกเฉน คอ พระราบญญตการก อความไม สงบฉบบแก ไขป พ .ศ . ๒๕๕๓ (Sedition Act ๑๙๔๘ (Revised edition ๒๐๑๐ )) ซกงก าหนดใหผทจงใจ หรอพยายาม หรอตระเตรยม หรอสมรรวมคดกบบคคลอนในการกอใหเกดความไมสงบในประเทศมความผดฐานกอใหเกดความไมสงบ ทงนรวมถกงบคคลทพดโดยตงใจใหเกดความไมสงบในประเทศ ผพมพท เผยแพร ขาย หรอเสนอขาย แจกจาย หรอท าซ าซกงสงพมพททมขอความเปนการปลกระดม

ในป ค.ศ. ๑๙๗๕ ขณะมการประกาศสถานการณทฉกเฉน สลตานและยงด เปอรทตวน ไดออกค าสง ใหจดตงกองทนรกาาความปลอดภยและการปองกน (The Security and Defence Fund Order ๑๙๗๕ (S ๖๓ / ๑๒)) ซกงก าหนดใหมเงนทนเรมตน ๗ ลานดอลลารท

นอกจากนประเทศบรไนยงมประกาศสถานการณทฉกเฉนป พ.ศ. ๒๕๐๕ (Proclamation Emergency (S ๒๘ / ๐๖)) และค าสงส าหรบสถานการณท ฉกเฉนป พ.ศ. ๒๕๐๕ (Emergency Order ๑๙๖๒ [E ๑๗ of ๑๙๖๒] (S ๑๐ / ๘๔ ), (S ๑๔ / ๘๗ )) ซก งตราขก น เน อ งจากม การก อความไม สงบในประ เทศ อนม ผลให ยกเลกสภานตบญญตเปนการวคราว อยางไรกนตามประกาศสถานการณทฉกเฉนไดมการเปลยนแปลงทกๆ ๒ ป ตงแตป พ.ศ. ๒๕๐๕

ตอมาประเทศบรไนไดออกค าสงส าหรบสถานการณทฉกเฉน พ .ศ. ๒๕๒๗ (Emergency (Prime Minister Incorporation) Order, ๑๙๘๔ (S ๕ / ๘๔)) และมการตราพระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน (Emergency Regulation Act ๑๙๘๔ (CAP.๒๑)) ซกงก าหนดใหอ านาจสลตาน มอ านาจในการ ออกกฎหมายส าหรบใในสถานการณทฉกเฉนหรอสาธารณภย

๕๖

ในป ค .ศ. ๒๐๐๔ ประเทศบรไนไดออกค าสงส าหรบสถานการณทฉกเฉนเรยกวา Emergency (Continuation and Validation of Emergency Provision) Order ๒๐๐๔ ซกงก าหนดใหสลตานมอ านาจเบนดเสรนจในการออกค าสงทจ าเปนเพอประโยนทสาธารณะ ๒) กฎหมายเกยวกบความมนคงแหงาต จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบความมนคงแหงาต คอ พระราบญญตการร กา าความ ม น ค งภ ายใน ราอาณ าจก รฉบ บ แก ไขป พ .ศ . ๒ ๕ ๕ ๑ (Internal Security Act (Revised edition ๒๐๐๘) ซกงก าหนดใหเมอมเหตจ าเปน รฐมนตรกระทรวงมหาดไทยมอ านาจออกค าสง กกตวบคคลเพอรกาาความปลอดภย ในระยะเวลาตามสมควรแตไมเกน ๒ ป หรอมอ านาจสงหามจดประมสาธารณะ หรอมอ านาจออกค าสงปดสถานบนเทงหรอนทรรศการตางๆ เปนตน

ภายใตพระราบญญตดงกลาวประเทศบรไนไดมการออกกฎหมายยอย ๓ ฉบบ ไดแก หลกเกณฑทเรองการรกาาความมนคงภายในโดยการก าหนดใหมคณะกรรมการใหค าแนะน าในการกกตวบคคลตาม Internal Security (Detain Persons Advisory Board) Rules (CAP.๑๓๓, R ๒), หลกเกณฑทเรองสถานทในการกกตวบคคลตาม Internal Security (Place of Detention) Rules (CAP.๑๓๓, R ๑) และค าสงเกยวกบต าแหนงของสถานทในการกกตว ตาม Direction of a place of Detention (CAP.๑๓๓, N ๑) ๓) กฎหมายเกยวกบการควบคมสถานการณทบานเมอง จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการควบคมสถานการณทบานเมอง คอ พระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ (Public Order Act ๒๐๑๓ (CPA. ๑๔๘)) ซกงก าหนดหาม การจดก าลงพล ฝกซอม หรอเตรยมอปกรณทเพอจดตงองคทกรทคลายกบทหาร หรอเพอใหการสนบสนนทางการเมอง นอกจากนยงก าหนดใหผบญาการต ารวจมอ านาจในการประกาศเคอรทฟว หรอมอ านาจในการออกค าสงเพอควบคมตวบคคลหากบคคลนนเกยวของกบการกอใหเกดความไมสงบ

ทงนประเทศบรไนไดตราพระราบญญ ต คมครองพนทและสถานทฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ (Protected Areas and Protected Places Act (Revised edition ๑๙๘๔)) เพอใหความคมครองพนทและสถานทบางแหง โดยผบญาการต ารวจอาจอนญาตใหบคคลไปรกาาความปลอดภยหรอรกาาการเพอคมครองพนทหรอสถานทดงกลาวกนได หรอหากมความจ าเปนรฐมนตรอาจอนญาตใหใมาตรการปองกนพเศาได

๕๗

๔) กฎหมายเกยวกบการทหารและหนวยรกาาความปลอดภย จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการทหาร คอ พระราบญญตกองทพบ ร ไน ฉบ บ แก ไขป พ .ศ . ๒ ๕ ๒ ๗ (Royal Brunei Armed Forces Act (Revised edition ๑ ๙ ๘ ๔ )) ซกงก าหนดใหกองทพบรไนประกอบดวยกองทพบก กองทพเรอ และกองทพอากาศ ซกงแตละกองทพสามารถ มหนวยยอยของตนได อยางไรกนตามภายใตพระราบญญตนกองทพบรไนไดตราระเบยบทเกยวของหลายฉบบ เน Royal Brunei Armed Forced Regulation, ๒๐๑๓ (S ๘๘ / ๑๓)

นอกจากกองทพแลว ประเทศบรไนยงมพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ .ศ. ๒๕๔๓ (Security Agencies Act (Revised edition ๒ ๐ ๐ ๐ )) ซก ง ก าห น ด ให ผ ท จ ะ ส าม าร ถ จ ด ต ง ห น ว ย รกาาความปลอดภยไดนนจะตองไดรบใบอนญาต และผทไดรบอนญาตแลวสามารถแตงตงบคคลเพอท าหนาทในหนวยรกาาความปลอดภยอนมอ านาจในการจบและสบสวนการกระท าความผดภายใตพระราบญญตนได ๕) กฎหมายเกยวกบการตอตานการกอการราย จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการตอตานการกอการราย คอ Anti Terrorism Order ๒ ๐ ๑ ๑ amended by Anti-Terrorism (Amendment) Order ๒ ๐ ๑ ๒ (S ๔ ๘ / ๑ ๒ ) and Anti - Terrorism (Amendment) (No.๒) Order ๒๐๑๒ (S ๔๗ / ๑๒) ซกงก าหนดใหการกระท าการกอการราย การเปนสมากกลมกอการราย การสนบสนนทางการเงนแก ผกอการราย หรอการสนบสนนหรอใหความวยเหลอ แกกลมผกอการรายหรอการกระท าเพอกอการรายใดๆ เปนความผดตามกฎหมายน ๖) กฎหมายเกยวกบอาวธ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบอาวธ คอ พระราบญญตอาวธวภาพ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖ (Biological Weapons Act (Revised edition ๑๙๘๓) ซกงก าหนดหามการพฒนา ผลต สะสม ไดมา หรอเกนบไว ซกงสารทางววทยาหรอสารพาทเปนอนตรายตอสขภาพหรอความสงบเรยบรอย รวมถกงอาวธหรอเครองมอใดๆ ส าหรบการใสารทางววทยาหรอสารพาในทางทไม เปนมตรหรอ เพอความขดแยง

นอกจากนประเทศบรไนยงมพระราบญญตอาวธและวตถระเบดฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๔๕ ( Arms and Explosive Act ( Revised edition ๒๐๐๒)) ซกงก าหนดใหสลตานสามารถออกกฎหมายล าดบรองเพอควบคมการเปนเจาของ การน าเขา การสงออก การผลต การขนสงปน อาวธ หรอวตถระเบดได โดยไดมการออกกฎเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ คอ Arms and Explosives Rules

๕๘

(Revised Edition ๒๐๐๒) ซกงก าหนดหามการครอบครอง การน าเขา สงออก ผลตปนหรออาวธและ วตถระเบดเวนแตไดรบใบอนญาต ภายใตพระราบญญตขางตนประเทศบรไนไดมการออกประกาศ การมอบอ านาจ (Delegation of Powers under Rule ๒๐๐๒ ) ใหแก ผบญาการต ารวจในการออกใบอนญาตตามกฎเรองอาวธและวตถระเบด นอกจากนประเทศบรไนยงไดออกประกาศการใหค านยามอาวธและว ตถ ระเบ ด ภายใต หมวด ๒ (Declaration and Definition of Arms and Explosive under section ๒ , ๒๐๐๒ ) ซกงก าหนดใหค านยามของ “อาวธ” และ “วตถระเบด” ไวโดยเฉพาะ

๑.๔.๑๑ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรต (กฎหมายเกยวกบการทจรต กฎหมายควบคมการจดซอหรอจดจางของภาครฐ)

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน คณะวจยพบกฎหมายทเกยวกบการปองกน และปราบปรามการทจรต (กฎหมายเกยวกบการทจรต กฎหมายควบคมการจดซอหรอจดจางของภาครฐ) จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน ๑) กฎหมายเกยวกบการทจรต จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการทจรต คอ พระราบญญตปองกน ก า ร ท จ ร ต ฉ บ บ แ ก ไข ป พ .ศ . ๒ ๕ ๕ ๗ (Prevention of Corruption Act ๒ ๐ ๑ ๔ ) ซก ง ก าห น ด ให Anti - Corruption Bureau (ACB) มอ านาจหนาทในการสอบสวนขอรองเรยนเกยวกบการทจรต รวมถกงอ านาจในการสอบสวนความผดตามประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายอนหากความผดนนถกพบในวง ทมการสบสวนความผดตามพระราบญญตการทจรต

นอกจากพระราบญญตปองกนการทจรตแลว ในประมวลกฎหมายอาญาของบรไน (Penal Code) ยงไดก าหนดประเภทของการกระท าทถอเปนการประพฤตมอบของเจาหนาทและบทลงโทาไวหลายประการ ตามมาตรา ๑๖๑ - ๑๗๑ เน การใหสงตอบแทนแกเจาหนาทนอกเหนอจากบ าเหนนจทไดรบตามกฎหมาย หรอการให เพอจงใจให เจาหนาทกระท าการโดยมอบดวยกฎหมาย ถอเปนการให สนบนเจาหนาท เจาหนาทผรบไวยอมไดรบโทา ๒) กฎหมายควบคมการจดซอจดจางของภาครฐ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการควบคมการจดซอจดจางของภาครฐ คอ Financial Regulations of ๑๙๘๓ ซกงก าหนดใหการจดซอจดจางของรฐจะตองเปนไปอยางยตธรรม เปด เผย มการแขง ขน ได โปรง ใสและมป ระสทธภ าพ ซก งห าก เปน ง าน หรอบรก าร ทมมลคา

๕๙

ไมเกน ๕,๐๐๐ ดอลลารท กนไมจ าเปนตองมการประมลตอสาธารณะ แตหากเปนงานหรอบรการทมมลคา เกนกวา ๕,๐๐๐ ดอลลารท จะตองมการด าเนนการประมลตามกฎเกณฑททก าหนดใน Circular Letter ref : ๓ / ๒๐๐๔ ลงวนท ๒๖ ตลาคม ค.ศ. ๒๐๐๔ ๑.๕ หนวยงานของรฐทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง และความมนคง รวมทงหนวยงานภาคเอกชนทเกยวของ จากการศกกาาขอมลหนวยงานของประเทศบรไน คณะวจยพบวามหนวยงานหลายแหงทงภาครฐและเอกนทเกยวของกบสงคม วฒนธรรม การเมอง และความมนคง จกงประสงคททจะระบหนวยงานทจะด าเนนการศกกาาในเงลกกดงตอไปน

๑.๕.๑ ส านกนายกรฐมนตร (Prime Minister's Office) มพนธกจเพอใหกระบวนการตดสนใจของฝายบรหารภายใตรฐบาลในก ากบของ สลตานเปนไป

อยางมประสทธภาพ เพอใหสอดคลองกบความเปนเลศทางดานการเปน ผน า ตามหลกธรรมาภบาล ในการพฒนาประเทศอยางปลอดภยและย งยน และใหการบรหารประเทศเปนไปตามหลกการ Malay Muslim Monarchy๑๐๙ ทงนเพอใหบรรลพนธกจขางตน ส านกนายกรฐมนตรมบทบาทหนาทในการเสรมสรางความเยวาญในการด าเนนการดานการก าหนดนโยบายของประเทศ บรหารกระทรวงและกรมอยางมประสทธภาพ ประสานการด าเนนการบรณาการการท างานระหวางหนวยงานผานทางการใหบรหารของเจาหนาทรฐรวมกบภาคเอกนและภาคสงคม ใหบรการดานผเยวาญและขอมลแกผมสวนเกยวของ ส านกนายกรฐมนตรประกอบไปดวยหนวยงานยอยดงตอไปน

- ส านก งานปราบปรามยาเสพ ตด (Narcotics Control Bureau) มหนาท ในการตอตาน การลกลอบซอขายยาเสพตดและการใสารเสพตด

- ส านกงานปราบปรามการทจรต (Anti - Corruption Bureau) มหนาทจบกม สอบสวน การคนและขอความรวมมอ การยกดและอายด การใหขอมลตามกฎหมาย มอ านาจพ เศาเกยวกบ การสอบสวน วางขอก าหนดเกยวกบการจ าหนายทรพยทสน อ านาจยกเลกเอกสาระส าคญ

๑๐๙ Prime Minister’s Office Brunei Darussalam, Vision, Mission, Roles and Functions, http://www.pmo.gov.bn/SitePages/Vision ,%๒๐Mission,%๒๐Roles%๒๐and%๒๐Functions.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๖๐

ในการเดนทาง ในกรณทมความเกยวของกบการปราบปรามการทจรตภายใตกฎหมายปราบปราม การทจรต (The Prevention of Corruption Act)๑๑๐

- กองอ านวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร (Internal Security) กอตงขกนแทนท the Royal Brunei Police’s Special Branch division โดยมหนาทปราบปรามผตองสงสยทอาจกอใหเกดภยตอความมนคงของาต

- กรมสารสนเทศ (Information Department) มหนาทรกาาและพฒนาภาพลกาณทของสลตาน ประเทศาต และรฐบาลโดยการบรหารจดการขอมลขาวสารอยางถกตองและเอถอได นอกจากน กรมฯมหนาทประสานความเอมโยงระหวางรฐบาลและประานภายใตกรอบยทธศาสตรท และแผนงานใหเปนไปตามเปาประสงคทของประเทศ๑๑๑

- กรมบรหารจดการงานบรการ (Management Services Department) เปนกรมทมหนาท ในการจดการภายในองคทกรเกยวกบการวจยและพฒนาของหนวยงานราการ และสงเสรม ใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการใหบรการของระบบราการในดานการใหบรการ ดานค าปรกกาา การแนะน า การบรการ การวจย และการสนบสนน

- คณะกรรมการขาราการพลเรอน (Public Service Commission) มหนาทควบคมดแลเก ยวกบการจางงานและการท างานของขาราการ การจางงานและสวสดการพนกงาน เพ อ เพ มประ สทธภาพใหก บการบรการสาธารณะ ดงน นจกงมหนา ทค ลายกบ ฝายบคคล ของหนวยงานเอกน

๑.๕.๒ กระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐาน (Ministry of Industry & Primary Resources) กระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐาน มพนธกจในการยกระดบการกระจายตวของเศราฐกจ

อยางยงยนโดยการพฒนาและสงเสรมความเขมแขน งใหกบผคา ภาคอตสาหกรรม และผประกอบการ ทหลากหลาย โดยการสงเสรมให เกดการเพมผลตภณฑทมวลรวมในประเทศ และรายไดของรฐบาล สงเสรมผประกอบการในประเทศใหพฒนาเปนสงคมธรกจทยงยน สนบสนนใหมโอกาสการจางงาน สนบสนนใหมการพฒนาอตสาหกรรมทใวตถดบพนฐานส าหรบขายใหกบตลาดภายในประเทศและเพอการสงออก สงเสรมบรรยากาศการลงทนภายในประเทศ สงเสรมและพฒนาศกยภาพบคลากรและการเปนผน า๑๑๒

๑๑๐ International Association of Anti-Corruption Authorities, Anti-Corruption Bureau, http://www.iaaca.org/AntiCorruption Authorities/ByCountriesandRegions/B/Bruneijigou/๒๐๑๒๐๒/t๒๐๑๒๐๒๐๙_๘๐๑๑๗๘.shtml, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๑๑ Information Department Prime Minister’s Office Brunei Darussalam, Vision and Mission, http://www.information.gov.bn/ SitePages/Vision%๒๐and%๒๐Mission.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๑๒ Ministry of Industry & Primary Resources, Visions, Missions and Objectives,

๖๑

๑.๕.๓ กระทรวงพฒนาการทองเทยว (Tourism Development Department) มหนาทพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวและมงสงเสรมใหบรไนเปนประเทศนน าในภมภาคเอเย ในดานการทองเทยว ภายใตหลกราาธปไตยอสลามมลาย และเพอให สอดคลองกบแผนด าเนนการ เพอประสทธผลสงสดของประเทศ ความยงยน และเพอรกาาสมดลของสงแวดลอม๑๑๓

๑.๕.๔ กระทรวงการพฒนา (Ministry of Development) มหนาทดแลโครงสรางพนฐานทางกายภาพ การใประโยนททดน และกบบรหารจดการทอยอาศยของคนในาต กระทรวงการพฒนามหนวยงานในสงกด ดงตอไปน

- กรมสงแวดลอม สวนสาธารณะ และสนทนาการ (Department of Environment, Parks and Recreation Brunei Darussalam) มวสยทศนทใหบรไนเปนประเทศทมความยงยนทางสงแวดลอม โดยมหนาทรกาาความสะอาด สรางความอดมสมบรณทตลอดจนบ ารงรกาาสงแวดลอม๑๑๔

- กรมการวางผงเมองและประเทศ (Town and Country Planning Department) มอ านาจหนาทความรบผดอบ เกยวกบการวางผง และจดท าผงเมอง ด าเนนการจดรปทดนเพอใหเมองเจรญเตบโตและขยายตวไปอยางเปนระเบยบ เกดสภาพแวดลอมทดสอดคลองกบสภาพเศราฐกจและสงคม ๑.๕.๕ กระทรวงพฒนาการเคหะ (Housing Development Department)

กระทรวงพฒนาการเคหะมหนาทจดการใหมทพกอาศยและสงอ านวยความสะดวกทมคณภาพและ ในราคาทเหมาะสมใหกบนาตบรไน โดยมกรมโยธาธการ (Public Works Departments) มหนาทพฒนาโครงสรางพนฐาน สงกอสราง และบรการเกยวกบสงกอสรางระดบาตเพอสงเสรมคณภาพการด ารงวต๑๑๕ http://www.bruneimipr.gov.bn/SitePages/Vision,%๒๐Mission%๒๐and%๒๐Objectives.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘ ๑๑๓ Brunei Tourism, Vision, Mission, http://www.bruneitourism.travel/about.php, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๑๔Department of Environment, Parks and Recreation, Ministry of Development, Vision and Mission, http://www.env.gov.bn/ SitePages/Vision%๒๐and%๒๐Mission.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๑๕ Public Works Department, Brunei Darussalam, as of ๒๖ สงหาคม ๒๕๕๘, http://www.pwd.gov.bn/index.php?option=com_ content&view=article&id=๓๐&Itemid=๑๑๐&lang=en, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๖๒

๑.๕.๖ กระทรวงกจการภายใน (Ministry of Home Affairs) กระทรวงกจการภายใน (Ministry of Home Affairs) ประกอบไปดวยหนวยงานยอยดงตอไปน

- ก รม แ ร ง ง าน (Department of Labour) ม ห น า ท บ รห ารแ ละ บ ง ค บ ต าม ก ฎ ห ม าย The Employment Order ๒๐๐๙ เพอใหมาตรฐานการจางแรงงานเปนไปตามเกณฑททนาพอใจและรบประกนกระบวนการเกยวกบการจางแรงงานทเหมาะสมเพอคมครองแรงงาน แกไขความขดแยง ในสหภาพแรงงานหรอความขดแยงระหวางนายจางและลกจาง ดแลและก าหนดเรองคาทดแทน ความปลอดภยและสขลกาณะในการท างาน ใหค าปรกกาาแกสหภาพแรงงาน รวบรวมและจดท าขอมลสถตเกยวกบการจางแรงงาน

- กรมการตรวจคนเขาเมองและทะเบยนราาฎรท (Department of Immigration and National Registration) มหนาทเกยวกบการท าทะเบยนราาฎรท การแจงเกดแจงตาย ใหบรการเกยวกบ การตรวจคนเขาและออกจากประเทศ จดการเกยวกบเรองผอพยพ การบรหารจดการายแดน

- คณะกรรมการเทศบาล (Municipal Board) มหนาทในการท าใหบานเมองมความสะอาด ดแลควบคมและบรหารการรกาาสภาพแวดลอมในเมองและสงเสรมใหเกดสภาพแวดลอมทดกงดด ใหมการลงทนในประเทศ ตลอดจนการอ านวยความสะดวกใหมการพฒนาธรกจ ๑.๕.๗ กระทรวงวฒนธรรม เยาวชน และกฬา (Ministry of Culture, Youth and Sport)

มหนาทใหแนวทางทดแจนและมคณคาแกสาธารณะผานกจกรรมเพอสงคม วฒนธรรมและการกฬา สนบสนนใหสงคมมความเออเฟอตอกน สงเสรมใหมคานยมในการมจตอาสา สงเสรมใหเกดความรกในสงคมตนเอง ใหแนวทางในสรางใหเกดสงคมทบงบอกถกงความมอตลกาณทสอดคลองกบหลกคานยมของาต๑๑๖ ประกอบไปดวยหนวยงานยอยดงน

- กรมพฒ นามน (Department of Community Development) มหน าท ดแลก จการ ทกประเภททเกยวกบสวสดภาพของประาน ทงในเรอง สตร เดนก ผพการ และผสงอาย ตลอดจน ผตกเปนเหยอจากการทารณกรรมและการขมขน

๑๑๖ Ministry of Culture, Youth and Sport, http://culture๓ ๖ ๐ . asef.org/organisation/ministry-of-culture-youth-and-sports-brunei/, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๖๓

- กรมพพธภณฑท (Brunei Museums Department) มหนาทในการรกาามรดกของาตและมรดกทางวฒนธรรมเพอสงเสรมการศกกาา และมหนาทกระตนความสนใจของสาธารณะใหเกดความรกและความภาคภมใจในมรดกดงกลาว โดยการใหบรการอยางมประสทธภาพและเปนตามมาตรฐาน

- ส านกงานดานภาาาและวรรณกรรม (Language and Literature Bureau) มหนาทในการก าหนดนโยบายทเกยวกบภาาามาเลยท โดยการตพมพทหนงสอ และแนวทางปฏบตเกยวกบภาาา ทเกยวกบภาาามาเลยท สงเสรมใหภาาามาเลยทมบทบาทส าคญในฐานะทเปนภาาาราการของบรไน

๑.๕.๘ กระทรวงกลาโหม (Ministry of Defence)

มพนธกจในการปองกนอธปไตยของประเทศ รกาาอาณาเขตดนแดนเพอด ารงไวซกงการปกครองระบอบราาธปไตยอสลามมาลาย โดยมหนาทในการก าหนดนโยบายดานการปองกนประเทศ ยกระดบ ขดความสามารถในดานกองก าลงปองกนประเทศ สนบสนนการทตกลาโหม สรางเสรมความมนคงใหกบประเทศาต๑๑๗

๑.๕.๙ กระทรวงศกษาธการ (Ministry of Education) มหนาทดแลเกยวกบระบบการศกกาา เพอเตรยมพรอมใหเดนกพฒนาเปนผใหญและเปนพลเมอง ทมความสามารถในการคดอยางสรางสรรคท เพอจะไดสรางเสรมใหเกดประโยนทแกค รอบครว มน และสงคม ทงนจะตองด าเนนการใหสอดคลองกบยคโลกาภวฒนท และจะตองใหความสนใจในเรองทเปนประเดนน ทอาจกระทบตอประเทศาต ภมภาค และเรองทเกยวกบวฒนธรรม หรออาจกระทบตอกลมสงคมใดสงคมหนกงโดยเฉพาะ๑๑๘

๑.๕.๑๐ กระทรวงศาสนา (Ministry of Religious Affairs) กระทรวงศาสนาไดกอตงขกนในป ค.ศ. ๑๙๘๖ โดยรวมกรมทงหาเขาดวยกนตลอดจนใหการสนบสนนกจการทกรมทงหารบผดอบ ไดแก กจการมสยด (Mosque Affairs) การเดนทางของมสลมทไดไปแสวงบญ ทกรง เมกกะ (Hajj) การศกกาาศาสนาอสลาม ( Islamic Studies) กจการะรอะฮท (Shariah Affairs) และ การบรหารจดการศนยทการเผยแผอสลามดะวะฮ (Islamic Da’wah Center) โดยกระทรวงศาสนาน

๑๑๗ Ministry of Defence Brunei Darussalam, http://www.mindef.gov.bn/SitePages/Vision%๒๐And%๒๐Mission.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๑๘ Ministry of Education, Strategic Plan, http://www.moe.gov.bn/Shared%๒๐Documents/strategicplan.pdf, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๖๔

ไดรบเงนสนบสนนจากภาครฐ และกระทรวงศาสนามบทบาทส าคญในการพฒนาการศกกาาศาสนาอสลามในประเทศบรไน โดยมโรงเรยนภาคเวลาปกตเปนจ านวนกวารอยแหง ทไดรบการสนบสนนภายใตเครอขายโรงเรยนและวทยาลยรวมกบกระทรวงศาสนา มการเรยนการสอนวาศาสนาอสลามแบบดงเดม โดยใภาาามาเลยทและภาาาอาหรบ (Arabic)๑๑๙ กระทรวงศาสนาเปนหนวยงานหนกงในคณะรฐมนตรของประเทศบรไน และมความส าคญอยางมากในการธ ารงรกาาไวซกงศาสนา คานยม และคณธรรมของประ ากรมสลม และยงมหนาทในการธ ารงไวซกงความเอของกลมศาสนาอน ไดแก พทธศาสนาและครสเตยน ทงนหนาทหลกของกระทรวงศาสนา ประกอบดวย

๑. การรกาาและพฒนาศาสนาอสลามอนเปนศาสนาประจ าาตบรไน

๒. ใหค าแนะน าและสนบสนนใหาวมสลมเขาใจและปฏบตตามหลกการทางอสลาม

๓. ธ ารงรกาาไวและปองกนความศรทธาในศาสนาอสลามไมใหถกกระทบจากอทธพลทางลบ

๔. ใหการศกกาาหลกค าสอนทางศาสนาอสลามทถกตอง

๕. อ านวยการใหกฎหมายของาตมความสอดคลองกบความจ าเปนทางศาสนาอสลาม

๑.๕.๑๑ สภาหอการคาและอตสาหกรรมแหงชาตบรไน (National Chamber of Commerce and Industry, Brunei Darussalam) มหนาทสงเสรมการลงทนทางตรงจากตางาตเพอพฒนาอตสาหกรรมทมความส าคญของประเทศและความจ า เป น ใน ด าน โครงสร างพ น ฐาน ในพ น ท Sungai Liang และ ในล า ดบรองลงมาคอพ ฒ นา พนท Pulau Muara Besar และท าการศกกาาเพอจดล าดบความส าคญกลมอตสาหกรรมทจะมสวนวยพฒนาพนททงสองแหง

ประเทศบรไนมหอการคาทส าคญอยสามแหงโดยมความมงหมายเพอพฒนาเศราฐกจของประเทศ ไดแก the National Chamber of Commerce & Industry Brunei Darussalam, The Malay Chamber of Commerce & Industry Brunei Darussalam แ ล ะ The Chinese Chamber of Commerce โดยหอการคาทงสามแหงนประกอบดวยคนบรไน บราทรวมทน และบราทตางาตกวารอยรายเปนสมาก ตลอดจนสถาน ทต สมาคมและสถาบ นการศกกาาตางๆ นอกจากน ย งม สมาคมการคา ทส า คญ

๑๑๙Gordon J. Melton and Martin Baumann, Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, ABC-CLIO, ๒๐๑๐, P.๔๑๔.

๖๕

ไ ด แ ก The French Bruneian Business Association แ ล ะ The Taiwan Businesses Association ซกงทงสองแหงมงพฒนาความรวมมอดานการคาและธรกจระหวางประเทศใหเขมแขนง๑๒๐

๑๒๐ Nexus, Commonwealth Network Brunei Darussalam, http://www.commonwealthofnations.org/sectors-brunei_ darussalam/business/trade_associations_and_chambers_of_commerce, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๖๖

บทท ๒ ภาพรวมดานสงคมและวฒนธรรมของประเทศบรไน

ประเทศบรไนมการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธรายท มการจดระเบยบสงคมตามขอบญญต

ศาสนามสลม และเปนประเทศทมพนฐานทางสงคมโดยใหความส าคญกบการอยรวมกนเปนครอบครวโดยมวถการด ารงวตอยางสงบและมความเรยบงาย ทงน การด ารงวตในรปแบบนสอดคลองกบหลกศาสนาอสลาม ทมบทบาทอยางยงตอลกาณะการประพฤตปฏบตและวถวตของคนในสงคมบรไน คนในประเทศบรไนนยมใภาาามาเลยท องกฤา และจน สวนนพนเมองนนมภาาาของตนเอง

รปแบบของวฒนธรรมบรไนมเอกลกาณทเฉพาะทเรยกวา “โลกมลาย” ซกงเปนคณคาทางวฒนธรรมและมประเพณทกลายมาเปนสงทยกดถอเปนหลกปฏบตของาวบรไนจนถกงยคปจจบน ดงนนกฎหมายศาสนาจกงเปนสงทาวบรไนยกดถออยางเครงครด เปนผลใหสามารถลงโทาบคคลทปฏเสธขนบธรรมเนยมประเพณหรอปฏบตตนฝาฝน๑๒๑ ดงนน จกงอาจกลาวไดวา วฒนธรรมและประเพณของประเทศบรไนมหนาทจดระเบยบสงคมและเปนทมาของการก าหนดและบญญตกฎหมายใหสอดคลองกบวฒนธรรมและประเพณนน ดงนน ในสงคมมลายบรไนผใดไมปฏบตตามวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณจะถกประณามและลงโทาในรปแบบตางๆ

แผนการพฒนาระยะยาวบรไน (๒๐๐๗ – ๒๐๑๗) ก าหนดใหมการพฒนาในดานทส าคญ ๓ ประการ คอ ประการแรก การพฒนาใหพลเมองมการศกกาาทดและเปนผทมทกาะการท างานสง ประการทสอง การพฒนาใหประานมคณภาพวตทด และประการทสาม การพฒนาใหระบบเศราฐกจมความยงยน และเพอใหบรรลเปาประสงคทดานตางๆ แผนการพฒนาระยะยาวนจกงไดก าหนดใหมการลงทนโดยความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกนเพอพฒนาและรกาาโครงสรางพนฐานทางสงคมโดยใหความส าคญอยางยง กบการสนบสนนทอยอาศยของพลเมองโดยภาครฐ การศกกาา และสาธารณสข๑๒๒ ๒.๑ นโยบายดานสงคมและวฒนธรรม นโยบายระดบาตทางดานสงคมของประเทศบรไน คอ นโยบายทเรยกวา “Wawasan 2035” ซกงก าหนดนโยบายทเกยวของกบสงคม ไดแก นโยบายดานการศกกาา นโยบายดานสงแวดลอม และ

๑๒๑ ศนยทขอมลขาวสารอาเซยน กรมประาสมพนธท, สงคมและวฒนธรรมบรไน, http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid =915&file name=index, เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๒๒ บรไนดารสซาลาม: โครงการทพกอาศยแหงาตในบรไนดารสซาลาม: “บานส าหรบาต” การประมเจาหนาทระดบสง ณ การประม แหงประาคมอาเซยนส าหรบราการพลเรอน ครงท ๑๗ วนท ๒๖-๒๗ กนยายน ๒๐๑๓, ยางกง, เมยนมารท, “การสงเสรมธรรมาภบาล: เพอสงเสรมการเขาถกงสวสดการของประาน”, รายงานของประเทศ, หนา ๔ http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/000/Brunei%20 Paper. pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕

๖๗

ใหความส าคญกบพฒนาประเทศในดานตางๆ ทเกยวกบสงคม มการสงเสรมขดความสามารถในการสรางโครงสรางพนฐานและการใหบรการการบรหารจดการโครงการเพอใหเกดการพฒนาสงคมและเศราฐกจ ของาตอยางยงยน๑๒๓

นอกจากนโยบายระดบาตทางดานสงคมแลว นโยบายระดบาตทางดานวฒนธรรมกนยงถกก าหนดไวในนโยบาย Wawasan 2035 เนกน ธรรมเนยมปฏบตทางดานวฒนธรรม เน พระราพธอภเากสมรส และวฒนธรรมดานภาาา และวฒนธรรมดานสอ

ประเทศบรไนมนโยบายทางดานสงคมและวฒนธรรมในเรองเฉพาะดงตอไปน

๒.๑.๑ นโยบายดานการศกษา ประเทศบรไนมนโยบายดานการศกกาาปรากฏอยในยทธศาสตรทของนโยบาย Wawasan 2035 ดานการศกกาา ซกงไดแก การพฒนาระบบการศกกาาใหสอดคลองกบแผนพฒนาประเทศ ในป ค.ศ. ๒๐๐๙ รฐบาลบรไนจกงไดวางแนวทางระบบการศกกาาใหมเรยกวา ระบบการศกกาาของศตวรราท ๒๑ (The New National Education of the 21st Century) ซก ง เปนระบบการศกกาาแนวใหมจากประเทศฝร งเศส ทใหความส าคญกบผเรยนเปนศนยทกลางการเรยนร เพอใหเกดความตนตว และสนใจศกกาาในวาแขนงตางๆ โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรทและคณตศาสตรทมากขกน รวมทงการบรรจหลกสตรดานศาสนา ไดแก การศกกาาระบบราาธปไตยอสลามมลาย และความรเกยวกบศาสนาอสลาม ( Islamic Religious Knowledge – IRK) ในหลกสตรวาบงคบ และเพอเปาหมายทจะเพมจ านวนนกศกกาาในระดบอดมศกกาาจากรอยละ ๑๓ เปนรอยละ ๓๐ ภายใน ๕ ป และรฐบาลบรไนไดจดสรรงบประมาณจ านวน ๘๐ ลานเหรยญสหรฐ เพอสงเสรมโครงการดาน electronic education จ านวน ๑๕ โครงการ ภายใตระบบการศกกาาใหม๑๒๔

ทงน แผนยทธศาสตรทดานการศกกาาทถกก าหนดไวใน Wawasan 2035 ประกอบดวย

๑) การลงทนในการศกกาาส าหรบเดนกปฐมวย

๒) การมงสความเปนเลศทางดานการเรยนและการสอนโดยการปรบใแนวทางการพฒนาการศกกาาจากตางประเทศ

๓) ความเปนเลศทางดานสถานศกกาาระดบมธยมศกกาา อดมศกกาา และอาวศกกาา

๑๒๓ กรมโยธาธการ, บรไนดารสซาลาม ขอมล ณ วนท ๒๖ สงหาคม ๒๐๑๕, http://www.pwd.gov.bn/index.php?option=com _content& view=article&id=30&Itemid=110&lang=en, เขาถกงขอมลเมอ ๑๓ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๒๔ กรมวางแผนและพฒนาเศราฐกจบรไน, (๒๐๐๗), แผนการพฒนาประเทศระยะยาวของบรไนดารสซาลาม: วาวาซน บรไน ๒๐๓๕ (Wawasan 2035), บนดารทเซอรเบอกาวน, บรไนดารสซาลาม

๖๘

๔) เพมขดความสมามารถดานเทคโนโลยสารสนเทศส าหรบ นกเรยน อาจารยท และผบรหารสถานศกกาา รวมทงการบรณาการเทคโนโลยสารสนเทศเขากบหลกสตรของสถานศกกาา

๕) จดสรรโครงการทสนบสนนใหมการเรยนรตลอดวตและขยายโอกาสในการเขาถกงการศกกาา ในระดบอดมศกกาา

๖) สงเสรมการวจย และพฒนา และความคดรเรมในสถาบนทไดรบเงนสนบสนนโดยรฐและ ในหนวยงานความรวมมอระหวางประเทศระหวางภาครฐและภาคเอกน

๗) การใหการศกกาาแกประานโดยการใเทคโนโลยสารสนเทศเขามาวยสนบสนน

๘) พฒนาการบรหารจดการของสถาบนการศกกาาทงหมด

แผนยทธศาสตรทดานการศกกาาดงทกลาวขางตนมงเนนการสนบสนนศกยภาพของเยาวนบรไน ในการท างานและประสบความส าเรนจในโลกยคใหมทมการแขงขนสง และเพอใหบรรลเปาประสงคทดงกลาว กระทรวงศกกาาธการจกงไดมแผนยทธศาสตรทป ๒๐๑๒ - ๒๐๑๗ โดยเนนยทธศาสตรทส าคญ ๓ ดาน ไดแก (๑) ความเปนเลศดานการเรยนการสอน (๒) ความเปนมออาพและความรบผดอบ (๓) ความมประสทธภาพและความคดรเรมสรางสรรคท๑๒๕

นอกจากนบรไนยงมแผนยทธศาสตรท ๑๐ ป (ค.ศ.๒๐๐๘ - ๒๐๑๗) ดานการศกกาาซกงประกอบดวย

(๑) การเพมทกาะการบรหารจดการและความเปนผน า

(๒) สรางคณภาพในดานการเรยนการสอน

(๓) เพมขดความสามารถของวทยาลยเทคนคอาวศกกาาภายในป ค.ศ. ๒๐๑๒

(๔) สรางทรพยากรบคคลทมคณภาพและมศกยภาพ๑๒๖

๑๒๕ กระทรวงศกกาาธการ บรไนดารสซาลาม , การศกกาาแหงาตบรไนดารสซาลามส าหรบทกคน ๒๐๑๕ รายงานจดท าโดยหนวยงานของรฐท

เกยวของส าหรบประเดนนการประมรบฟ งความคดเหนนดานการศกกาา (อนอน , สาธารณ รฐเกาหล ๑๙‐๒๒ พฤาภาคม ๒๐๑๕) http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002305/230503E.pdf เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๒๖ อบราฮม ฮาจ ฮบราหทมน (Ibrahim Haji Abd.Rahman), บทบาทของผใหการฝกอบรมการศกกาาทางเทคนคและอาวะศกกาา (ทวอท) ในการฝกอบรมส าหรบลกจาง, รายงานขอมลเกยวกบบรไนดารสซาลาม ส าหรบงานประมเอเปคเรองการพฒนาทรพยากรมนายท , ๑๙ – ๒๑ พฤศจกายน ๒๐๐๘, เมองบะ, ประเทศญปน, http://hrd.apec.org/images/8/84/78.10.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕

๖๙

๒.๑.๒ นโยบายดานทอยอาศยของประชาชน ประเทศบรไนมนโยบายดานทอยอาศยของประาน คอ การจดสรรทอยอาศยใหกบประาน โดยเปนโครงการระยะยาวเกยวกบทอยอาศยมงหมายเพอใหประานมสภาพแวดลอมทสบาย มบาน พกอาศยของตวเอง เนองจากรอยละ ๘๐ ของประานเปนพนกงานของรฐทท างานกบหนวยงานราการ รฐบาลจกงสนบสนนใหสรางบานพกของตวเอง และหากไมม ทดนกนใหมการผอน าระคาทดนจนถกงวน โอนกรรมสทธ และใหเาบานโดยเอาบานหลวงออกเาใหพนกงานรฐดวยราคาไมแพง นอกจากนยงมโครงการบานพกอาศยส าหรบนเผาทไมมทดนโดยโครงการตงอยใน ๘ แหงกระจายใน ๔ เขตของประเทศ

โครงการทอยอาศยแหงชาต (National Housing Programme: NHP)

โครงการทอยอาศยแหงาตอยภายใตการก ากบของวสยทศนท “บานแหงาต” ซกงเปนความมงหมายของรฐบาลในการตอบสนองตอความประสงคทในทอยอาศยของประานาวบรไน โดยรฐบาลประสงคททจะใหทอยอาศยทมคณภาพและมความปลอดภยแกพลเมองทมคณสมบตดงตอไปน

(๑) เปนพลเมองาวบรไน

(๒) มอายตงแต ๑๘ ปขกนไปในวนทยนค าขอ

(๓) ไมมทดนเปนของตนเองหรอไมเคยโอนทดนใดไปเปนของรฐบาล

(๔) มรายไดระหวาง ๔๔๕ – ๓,๐๓๐ ดอลลารทสหรฐตอเดอน

(๕) ไมเคยจ าหนายหรอจายแจกซกงทดนหรอทอยอาศยของตน

ส าหรบผมรายไดต ากวา ๔๔๕ ดอลลารทสหรฐตอเดอนจะอยภายใตโครงการทอยอาศยซกงอยภายใต การจดการของส านกนายกรฐมนตรและกระทรวงวฒนธรรม เยาวนและ การกฬา และภายใตองคทกรทมใองคทกรรฐ ตวอยางเน มลนธ Sultan Haji Hassanal Bolkiah และ Majlis Ugama Islam of Brunei๑๒๗ ทงน พนทโดยรอบของโครงการทพกอาศยนประกอบไปดวย โรงเรยน ประถม มธยม และสอนศาสนา รานคา สวนสาธารณะและสนามเดนกเลน มสยด อาคารเพอมน เพอใหมการพบปะและสรางส านกกความเปนมนของคนในทองถน

๑๒๗ บรไนดารสซาลาม: โครงการทอยอาศยแหงาตในบรไนดารสซาลาม: “บานแหงาต” การประมเจาหนาทระดบสง ณ การประมแหงประาคมอาเซยนส าหรบราการพลเรอน ครงท ๑๗ วนท ๒๖ - ๒๗ กนยายน ๒๐๑๓, ยางกง, เมยนมารท, “การสงเสรมธรรมาภบาล: เพอสงเสรมการเขาถกงสวสดการของประาน”, รายงานของประเทศ , หนา ๒-๓ http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/ 000/Brunei%20Paper.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕

๗๐

๒.๑.๓ นโยบายดานสงแวดลอมและการทองเทยวเชงนเวศ การคมครองสงแวดลอมเปนนโยบายทรฐบาลบรไนใหความสนใจ แผนพฒนาประเทศ (the National Development Plan (RKN) ค.ศ. ๒๐๑๒ - ๒๐๑๗ ไดระบปญหาทเกยวกบการคมครองสงแวดลอม ในประเดนนดงตอไปน (๑) การขาดกฎหมายทเขมงวดทจะสามารถคมครองสงแวดลอมในระดบทเทากบมาตรฐานสากล (๒) การขาดระบบตรวจสอบอยางตอเนองในการวดระดบคณภาพของน าในแมน าหลก (๓) ความสามารถในการจดเกนบและก าจดขยะของประเทศซกงยงไมเพยงพอ๑๒๘ ซกงประเดนนดงกลาวนไดระบไวแลว ในนโยบายวสยทศนทแหงาต (The Brunei Vision 2035) และแผนพฒนาประเทศ ป ค.ศ. ๒๐๐๗ – ๒๐๑๒ ซกงในแผนดงกลาวไดหาวธในการสรางนโยบายใหมในการน าขยะกลบมาใใหมและการจดการขยะ การวาง ผงเมองและนบท การอนรกาทความหลากหลายทางวภาพและสตวทปาใกลสญพนธท การรกาาปาไมและ การปลกปา การอนรกาททรพยากรน า การปองกนการะลางพงทลายของดน การฟนฟทดนรกรางวางเปลา และการจดการทรพยากรธรรมาตในมน๑๒๙

บรไนยงคงมประเดนนเกยวกบสงแวดลอมทเปนปญหาอยางยงคอเรองของภยธรรมาต ซกงรฐบาลบรไนไดก าหนดประเดนนนไวในแผนปฏบตการลดความเสยงจากภยพบตแหงาตในเงยทธศาสตรท (Strategic National Action Plan (SNAP) for Disaster Risk Reduction) เพอใหสอดคลองกบกรอบการด าเนนงานเฮยวโกะ (The Hyogo Framework for Action (HFA)) ภายใตความตกลงอาเซยนวาดวยการบรหารจดการภยพบตและการตอบสนองตอสถานการณทฉกเฉน (ASEAN Agreement on Disaster Management and Emergency Response: AADMER) นอกจากความตกลงดงกลาวแลว ยงมการวางระบบระบายน าและ การปองกนน าทวม การพฒนาโครงสรางพนฐานใหเหมาะสม และพฒนากฎระเบยบและการบงคบใกฎหมายในเรองทเกยวของกบการพฒนาและจดการกบพนทเพอปองกนปญหาน าทวม นอกจากนบรไนยงประสบปญหาการขาดเทคโนโลยและนวตกรรม ซกงนโยบายวสยทศนทแหงาต (The Brunei Vision 2035) ไดระบปญหาไว ดงน (๑) การขาดหนวยงานกลางในการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมจกงท าใหไมเกดการบรณาการการจดการตามนโยบายในการพฒนาประเทศอยางสงสด (๒) ขาดองคทความรภายในหนวยงาน (๓) จ านวนนกวจยในบรไนทเกยวของกบการท าวจยและการพฒนายงคงมจ านวนนอยเมอเทยบกบในประเทศอน ในภมภาค๑๓๐

นอกจากน รฐบาลไดก าหนดนโยบาย Kenali Negara Kitani หรอ Know Your Country (KNK) Programme เพอสงเสรมการทองเทยวภายในประเทศ โดยใหความส าคญกบการรกาาสภาพแวดลอม และสรางจดเดนดานการทองเทยวเงนเวศเพอดกงดดนกทองเทยวทงในและตางประเทศ ตวอยางโครงการดงกลาว

๑๒๘ กรมวางแผนและพฒนาเศราฐกจบรไน (๒๐๐๘ เอ), แผนพฒนาประเทศ ๒๐๐๗ - ๒๐๑๒, บรไนดารสซาลาม หนา ๑๕๙ ๑๒๙ เพงอาง, หนา ๑๕๘ ๑๓๐ เพงอาง, หนา ๑๗๑

๗๑

ไดแก Heart of Borneo initiative (HoB) เปนโครงการทปกปองพนทปาดบนขนาดใหญแหงสดทาย ทเหลออยของเอเยซกงมพนทมากกวา ๒๒๐,๐๐๐ ตารางกโลเมตรเปนทอยอาศยของพและสตวทในโลกกวา รอยละ ๖ และนพน เมองกวาสามลานคน โครงการดงกลาวเรมด าเนนการในเดอนกมภาพนธท ป ค.ศ. ๒๐๐๗๑๓๑

๒.๑.๔ นโยบายดานวฒนธรรมและประเพณ

ในสวนของนโยบายดานวฒนธรรม ไดมการรกาาขนบธรรมเนยมวฒนธรรมเกยวกบพระราพธ ตวอยางเน เมอวนท ๔ เมาายน ค.ศ. ๒๐๑๕ ไดมพระราพธอภเากสมรสของเจาายอบดล มาลก พระราโอรสในสมเดนจพระราาธบดฮสซานล โบลเกยหท สลตานแหงบรไน โดยพระราพธอภเากเรมตนท Istana Nurul Iman ซกงเปนทพ านกอยางเปนทางการของสลตานโบลเกยหท กอนทจะมงหนาไปยงบานเจาสาว พระราพธด าเนนไปในรปแบบวฒนธรรมและประเพณของบรไน หรอเรยกวา Istiadat Berbedak โดยมสมเดนจพระราาธบดแหงบรไนพรอมสมเดนจพระราน สมากพระราวงศท และคณะรฐมนตรรวมงานเปนจ านวนมาก พระราพธนก าหนดจดขกนในวง ๑๑ วน

Dato Paduka Hj Mohd Hamid bin Hj Mohd Jaafar รฐมนตรวยวาการกระทรวงวฒนธรรม เยาวนและการกฬา ไดกลาววากระทรวงวฒนธรรม เยาวนและการกฬาไดเลนงเหนนถกงความส าคญของ การรกาาไวซกงวฒนธรรมและมรดกทางวฒนธรรมใหกบคนรนหลง จกงมการก าหนดนโยบายดานวฒนธรรมและร เรมก อ ตงสถาบนทางดานมรดกทางวฒ นธรรมขกน รวม ทงม การด าเนนการดานกฎหมายและ ความตกลงทางวฒนธรรม เพอรกาาไวซกงขนบธรรมเนยมและวฒนธรรมทมมาานาน ในดานของศลปะและงานหตถกรรมนน ประเทศบรไนเปนทรจกในดานการท าเรอ เครองเงน เครองใทองเหลอง การทอผา รวมทงการทอพรมและการสานตะกรา นอกจากนบรไนยงประดาฐทอาวธมาเลยท แกะสลกไม ของเลนพนเมอง เครองดนตรพนเมอง และเครองประดบส าหรบผหญง โดยรฐมนตรวยวาการกระทรวงฯ เหนนวาการพฒนาสงประดาฐทพนเมองเหลานจะท าใหเกดแรงบนดาลใจในการสรรสรางสนคาและบรการส าหรบผประกอบการอตสาหกรรมทเกยวของกบสนคาพนบานนไดอยางด และสามารถพฒนาใหเกดการเจรญเตบโตทางเศราฐกจอยางยงยน๑๓๒

๑๓๑ สแตนดารทดารทเตอรทด (Standard Chartered) รายงานความยงยนป ๒๐๐๙ หวใจของบอเนยว, http://www.standardchartered.com/ sustainability-review-09/TH/leading_way_in_communities/our_stories/heart_of_borneo.html, เข าถก งข อมล เม อ ๒ ๗ ก นยายน ๒๐๑๕ ๑๓๒ จด สเตนสท (Judith Staines), “บรไนเรยกรองใหมการพฒนาอตสาหกรรมดานวฒนธรรมและดานพนเมองอยางยงยน” มลนธเอเย-ยโรป เอเอสอเอฟ วฒนธรรม ๓๖๐ , http://culture360.asef.org/news/brunei-call-for-sustainable-development-of-culture-and-heritage-industry/, เขาถกงขอมลเมอ ๒๕ กนยายน ๒๐๑๕

๗๒

๒.๑.๕ นโยบายดานวฒนธรรมการแตงกาย

วฒนธรรมบรไนมความสมพนธทใกลดกบมาเลเซยและอนโดนเซยมาก จกงมประเพณ และการแตงกายทคลายคลกงกน โดยสภาพบราจะแตงกายดวยเสอแขนยาว ตวเสอยาวถกงเขา นงกางเกงขายาวแลวนงโสรง เรยกวา บาจ มลาย (Baju Melayu) สวนดของสภาพสตรเรยกวา บาจกรง (Baju Kurung) จะแตงกาย ดวยเสอผาทมสสนสดใส โดยมากมกจะเปนเสอผาทคลมรางกายตงแตศราะจรดเทา เปนการสะทอนวฒนธรรมและสงคมแบบอนรกาทนยม

การแตงกายไมสภาพในทสาธารณะของทงผทเปนมสลมและทไมใมสลมถอวาเปนการกระท าความผดภายใตพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลาม๑๓๓ (The Syariah Penal Code Order) มาตรา ๑๙๗๑๓๔ โดยมาตรานมหวขอวา “พฤตกรรมทไมเหมาะสม” (Indecent Behaviour) ซกงก าหนดวาบคคลผประพฤตตนไมสภาพในสถานทสาธารณะถอวามความผดและตองระวางโทาปรบไมเกน ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน หรอจ าคกไมเกนหกเดอนหรอทงจ าทงปรบ เนองจากการกระท าทถอเปนความผดตามมาตรานท าใหเกดความเสอมเสยตอศาสนาอสลาม กระทบตอศลธรรม และมผลกระทบทางลบตอผทพบเหนนการประพฤตตนทเสอมเสยนน ทงน ผทกวน สนบสนน หรอกอใหผใดกระท าความผดทถอเปนการประพฤตตนไมสภาพหรอประพฤตตน ไมสมควรนนกนถอวามความผดตองโทาปรบไมเกน ๘,๐๐๐ ดอลลารทบรไนหรอ จ าคกไมเกนสองป หรอทงจ าทงปรบ อยางไรกนด ตามบทบญญตกฎหมายมไดมขอความระบความผดในเรองการแตงกายไมสภาพนโดยเฉพาะ แตเจาหนาทกฎหมายอาวโสของหนวยงานกฎหมายอสลามของกระทรวงศาสนาไดอธบายวา การแตงกายไมสภาพนอาจถอวาเปนการประพฤตตนไมเหมาะสมตาม มาตรา ๑๙๗ ของพระราก าหนดกฎหมายอาญาอสลาม๑๓๕

๒.๑.๖ นโยบายดานภาษา

องคทสลตานสมเดนจพระราาธบดและยงด เปอรทตวนแหงบรไนดารสซาลาม เนนความส าคญของ การสนบสนนการใภาาามลายซกงเปนภาาาดงเดม สมเดนจพระราาธบดไดเนนย าถกงความหวงใยของพระองคท

๑๓๓ กลาวโดย เอเจ ฮารทดฟาดลลาหท เอเจ โมฮารทด ซารทเรหท (Hj Hardifadhillah Hj Mohd Salleh) เจาหนาทกฎหมายอาวโสของหนวยงานกฎหมายอสลามของกระทรวงศาสนา ณ บรเอกซท ฮอลลท (Bridex Hall) วนท ๓ กมภาพนธท ๒๐๑๔ ๑๓๔ ค าสงประมวลกฎหมายอาญาะรอะฮท มาตรา ๑๙๗ ก าหนดวา“ (๑) ผใดกระท าการอนถอเปนการประพฤตตนไมเหมาะสมในทสาธารณะใดมความผดในฐานความผดและจะตองโทาปรบไมเกน $๒,๐๐๐, จ าคกเปนเวลาไมเกน ๖ เดอน หรอทงจ าทงปรบ (๒) ผใดกอใหมขกน กวน หรอสนบสนนใหบคคลใดกระท าการอนถอเปนการประพฤตตนไมเหมาะสมมความผด จะตองโทาปรบไมเกน $๘,๐๐๐, จ าคกเปนเวลาไมเกน ๒ ปหรอทงจ าทงปรบ ๑๓๕ ลบบอะทล คามท (Rabiatul Kamit), “การสวมใสดทไมสภาพเปนอาญากรรมภายใตกฎหมายะรอะฮท”, เดอะ บรไน ไทมสท, ๔ กมภาพนธท ๒๐๑๔, http://www.bt.com.bn/frontpage-news-national/2014/02/04/wearing-indecent-clothing-crime-under-syariah-law, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ กนยายน ๒๐๑๕

๗๓

ถกงผลกระทบดานลบของโลกาภวตนท โดยเฉพาะอยางยงการใภาาามลายทไมเหมาะสมผานการสงขอความทางโทรศพททมอถอและโลกไซเบอรท โดยไดถายทอดเปนค ากลาววา “เราสนบสนนอธปไตยของภาาาของเราอยางตอเนอง และจะไมใหภาาาถกคกคามในฐานะเปนภาาานสอง” ทงน สมเดนจพระราาธบด ไดแสดงความพกงพอใจในการทรฐธรรมนญป ค.ศ. ๑๙๕๙ ฉบบแกไขเพมเตม ค.ศ. ๒๐๐๔ บญญตใหภาาามลายเปนภาาาทางการของบรไน

แมวาประเทศบรไนจะมภาาามลายและภาาาองกฤาเปนภาาาราการ ประเทศบรไนยงมภาาาทองถนของนกลมนอยมากกวาสบภาาาเปนภาาาราการ และยงรวมถกงภาาาจนส าหรบคนจนทอาศยอยในบรไนดวย๑๓๖ ในสวนของภาาาหลกสองภาาาซกงเปนภาาาราการของบรไนนน ไมมหนวยงานใดทรบผดอบการวางแผนนโยบายดานภาาาโดยตรงหรอการวางแผนการท างานรวมกน ทวประเทศในดานภาาา หนวยงานหลกๆ ทรบผดอบนโยบายดานภาาา ไดแก กระทรวงศกกาาธการ สถาบนภาาาและวรรณคด แ ห ง บ ร ไน (The Dewan Bahasa dan Pustaka Brunei: Institute of Language and Literature of Brunei) และองคทกรวทยและโทรทศนทบรไน (Radio and Television Brunei) ทงสามองคทกรดแลเกยวกบนโยบายภาาาองกฤาและภาาามาลายเปนหลก๑๓๗

๒.๑.๗ นโยบายดานสงคม

นโยบายดานสงคมของประเทศบรไนมวตถประสงคทเพอก ากบดแลพฤตกรรมของประานในบรไน

ซกงประกอบดวยนโยบายดงตอไปน

การควบคมยาเสพตด : การคายาเสพตดและการน าเขาสารเคมควบคมผดกฎหมายเปนความผดรายแรงในบรไนและตองโทาถกงขนประหารวต ทงน ภายใตศาสนาอสลาม การสบบหรสามารถกระท าได แตเปนการกระท าทไมไดรบการยอมรบจากสงคม แตในกรณของเครองดมแอลกอฮอลท บรไนหามไมให มการบรโภคและการคาเครองดมแอลกอฮอลท และไมอนญาตใหจ าหนายเครองดมแอลกอฮอลทในบรไน

แบบแผนทางสงคม : ผทไมใมสลมจะไมสามารถอยในทรโหฐานกบาวมสลมตางเพศ เวนแต กรณ ททงคสมรสแลว ส าหรบเรองระบบสวสดการสงคมจะอยภายใตการบรหารจดการโดยกรมพฒนามนภายใตกระทรวงวฒนธรรม เยาวนและกฬา โดยจะจดสรรเงนวยเหลอเปนรายเดอนเพอสนบสนนดานการศกกาา การใหบรการการฟนฟและใหค าปรกกาา การใหความวยเหลอดานการจางงาน ตลอดจน ความวยเหลอดาน

๑๓๖ เปาโล โคลซซ (Paolo Coluzzi), การวางแผนภาาาทใสวนมากและสวนนอยในประเทศบรไนดารสซาลาม, จอหทน เบนจามนสท พบรง คอมพาน, http://umexpert.um.edu.my/file/publication/00011613_73664.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ กนยายน ๒๐๑๕, หนา ๒๒๒-๒๒๓ ๑๓๗ เพงอาง, หนา ๒๒๕

๗๔

อาหารและดานอนๆ ในกรณทเกดภยพบตทางธรรมาต สงคมสงเคราะหท และการพฒนาทางสงคมและเศราฐกจโดยเฉพาะอยางยงดานการศกกาา สาธารณะสข และทพกอาศย๑๓๘

บรไนมระบบรฐสวสดการทมประสทธภาพซกงน ามาใกบบคคลสญาตบรไนและผมถ นทอยถาวร ในบรไน โดยรฐบาลใหหลกประกนพนฐานดานการศกกาา ทพกอาศย การรกาาพยาบาล ยงไปกวานน ไมมการเรยกเกนบภาาเงนไดในบรไน ดวยระดบของสวสดการสงคมนสงท าใหขอขดแยงทางการเมอง ในประเทศบรไนมนอย อยางไรกนด ปญหาสงคมทรฐบาลใหความส าคญ ไดแก การแกไขปญหาแรงงานตางดาว ผดกฎหมาย และปญหาการวางงาน๑๓๙

Nur Judy รองผอ านวยการสภาสงคมสงเคราะหทบรไนคนท ๑ (Vice President 1 of Brunei Council on Social Welfare หรอ Majis kesejahteraan Masyarakat) ไดท าการศกกาาและกลาวรายงานหวขอวจยเกยวกบ “ความคมครองทางสงคมในทางปฏบตทเหมาะสมของประเทศบรไน ความยงยน และความทาทาย” โดยเสนอวาการคมครองทางสงคมจะตองรบประกนความเสมอภาคและความเปนธรรม อยางทวถกงและหลกเลยงการพกงพาความวยเหลอทางสงคมสงเคราะหททมากเกนไป ปจจบนนระบบสงคมสงเคราะหทของประเทศบรไนนนสอดคลองกบหลกประกนทางสงคมตามทก าหนดไวโดยองคทการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization) ไดแก การเขาถกงการบรการสาธารณสขทจ าเปน ซกงรวมถกง การดแลมารดาและเดนก การไดรบเงนสงเคราะหทบตรขนพนฐาน การเขาถกงการดแลทางโภนาการ และสนคาและบรการทจ าเปน การไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดในยามปวย วางงาน เมอตงครรภท กรณพการ และคนรา

ดวยประากรบรไนประมาณ ๔๐๐ ,๐๐๐ คนนท าใหประเทศบรไนเปนประเทศทใหสวสดการ ในระดบสง อยางไรกนด รองผอ านวยการสภาสงคมสงเคราะหทบรไนยงไดแสดงความกงวลจากการทรฐบรไน ใหสวสดการทางสงคมอยางดแกคนในาตอาจจะเปนความทาทายในอนาคต เนองจากและขณะนไดมการน าประเดนนดงกลาวขกนมาพจารณาและวางแผนรบมอในระดบาตตอไปเนองจากหากยงคงมการใงบประมาณจ านวนมาไปกบสวสดการสงคมกนอาจท าใหรฐประสบปญหาดานรายไดในอนาคตกนเปนได๑๔๐

๑๓๘ ธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะและพฒนา (ธนาคารโลก) และเลขาธการอาเซยน (The International Bank for Reconstruction and Development (The World Bank) and the ASEAN Secretariat), รายงานประจ าประเทศของการประเมนโดยประาคมอาเซยนในประเดนนผลกระทบดานสงคมของวกฤตเศราฐกจโลก: บรไนดารสซาราม โดยไดรบการสนบสนนทางการเงนจากรฐบาลออสเตรเลย , http://www.asean.org/archive/publications/ARCR/Brunei.pdf ๑๓๙ การประมอาเซยน, ประเทศบรไนดารสซาลาม , http://aseansummit.police7.go.th/index.php?option=com_content&task=view &id=37&Itemid=52g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๐๑๕. ๑๔๐ เดอะบรไนไทมสท (The Brunei Times), ความจ าเปนในการทบทวนนโยบายสวสดการสงคม, http://www.bt.com.bn/news-national/ 2014/07/13/social-welfare-policy-needs-review, เขาถกงขอมลเมอ ๑๕ กนยายน ๒๐๑๕

๗๕

๒.๑.๘ นโยบายดานสอและการสอสารออนไลน

สอในบรไนถกควบคมจากรฐบาลอยางเครงครดภายใตองคทสลตานฮสซานล โบลเกยหท ซกงก าหนดกฎเกณฑทอยางมประสทธภาพไวตงแตการปฏวตบรไนในป ค.ศ. ๑๙๖๒ โดยทวไป การน าเสนอขาวทเกยวกบต ารวจ สารคดวถวตกจกรรมมน จะมการน าเสนอมมมองอยางจ ากดซกงไมไดมมมมองทหลากหลายมากนก องคทกร Reporters without Borders รายงานวา “ไมมการวพากาทรฐบาลวามการบรหารประเทศอยางไร ในบรไน” องคทกรเฝาระวงประาธปไตยแบบเสรนยม (Freedom House) จดอนดบสอของบรไนในฐานะ “ไมมเสรภาพ” สอทเอกนเปนเจาของ อาทเน Brunei Press Sdn Bhd ซกงจดพมพทวารสาร Borneo Bulletin นนถกควบคมโดยครอบครวขององคทสลตาน นกขาวและบรรณาธการท าการกลนกรองเนอหาขาวดวยตวเอง ในประเดนนทเกยวของกบการเมองและศาสนา

องคทสลตานไดแสดงขอหวงกงวลเกยวกบการวพากาทวจารณทกฎหมายอสลามของประเทศและเนนย าวาควรระมดระวงในการใอนเทอรทเนนตทมการกลาวหาหรอดถกผน าทางศาสนาอสลาม หรอผน าของรฐบาลบรไน เนองจากหากมการใเทคโนโลยนโดยไมระวงและใในทางทผด ผลเสยทเกดจะไมใเพยงกระทบ ตอบคคลแตอาจสงผลกระทบทางลบตอประเทศโดยรวม นบตงแตสอมการขยายไปทวโลก การใสอมไดจ ากดอยเพยงาวบรไนทอาศยอยในประเทศบรไนแตยงรวมไปถกงการใสอผานทางอนเทอรทเนนตของาวบรไน ทอาศยอยในตางประเทศซกงถอวาเปนประากราวบรไนเนกนและประากรดงกลาวอาจใสอในทางท ไมเหมาะสมและอาจสงผลกระทบตอความมนคงของประเทศได โดยเยาวนรนใหมจะตองมสตเพอไมให ตกเปนเหยอในการโนมนาวจากบคคลทตองการยยงให เกดความไมสงบในประเทศบรไนและใหเกด ความขดแยงกบผน าหรอรฐบาลบรไน โดยจากค ากลาวของสมเดนจพระราาธบดน Sam Zarifi จาก The International Commission of Jurists (ICJ) ไ ด ว พ า ก าท ว จ า ร ณท แ ล ะ เร ย ก ร อ ง ให เค า ร พ ความเหนนตางของพลเมอง จากค ากลาวของสมเดนจพระราาธบดนแสดงใหเหนนวาหนวยงานทมอ านาจปกครองของบรไน ไมเคารพหลกเสรภาพในการแสดงความคดเหนน และหลกการพนฐานของสงคมประาธปไตยทตองเปดใหมการแสดงความเหนนทแตกตาง หรอมการโตแยงไดในกระบวนการบญญตกฎหมาย๑๔๑ ๒.๑.๙ นโยบายดานบรการสาธารณสข

นโยบายหลกคอตองการใหประานมสขภาพและการครองพทด มการยกระดบดานบรการรกาาพยาบาล นโยบายดานนมความส าเรนจและกาวหนาโดยประานมสทธไดรบการ รกาาพยาบาล โดยไมเสยคาใจายและมประสทธภาพ ในสถานทหางไกลหรอผทอาศยอยบนแมน าจะมหนวยงานรกาาพยาบาลเคลอนทเขาไปใหบรการ ทหารและครอบครวจะไดรบการรกาาพยาบาลจากหนวยงาน ๑๔๑ไมปรากฏอผแตง, “สลตานแหงบรไนคกคามการวจารณทกฎหมายะรอะฮท”, การท าแผนนโยบายสอของโลก , ขอมล ณ วนท ๕ มนาคม ๒๐๑๔, http://www.globalmediapolicy.net/node/10599, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ กนยายน ๒๐๑๕

๗๖

ของทหาร ประาน ไมตอง าระคาการใหค าปรกกาาของแพทยท และไมตอง าระคาใจายในการผาตด หากประานาวบรไนผใดประสงคททจะไดรบการรกาาพยาบาลเปนพเศาทไมมในบรไน าวบรไนนนอาจถกสงตวไปรกาาทประเทศสงคโปรทหรอประเทศองกฤาโดยทางรฐจะเปนผ าระคาใจายทงหมด นอกจากน รฐยงใหการสนบสนนคาใจายใหกบผตดตามผปวยทเปนบคคลในครอบครวอกดวย รฐยงใหเงนวยเหลอ เปนคาตรวจสขภาพของมารดาระหวางตงครรภท และยงใหนมผงและยาบ ารงภายหลงคลอดบตร

รฐบาลบรไนมงทจะพฒนาสขภาพของประานและใหทนสนบสนนเพอการรกาาสขภาพโดยถอวาเปนการลงทนสาธารณะเพอพฒนาทรพยากรมนายทของาต และยงเปนแผนแมบทของกระทรวงสาธารณสขส าหรบศตวรราท ๒๑ (the Ministry of Health’s agenda for the 21st century) ทมงเนนทการพฒนามนายท ดงนน นโยบายและแผนการด าเนนงานเกยวกบสขภาพจกงไดรบการพจารณาทบทวนอยางตอเนองเพอใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงทางเศราฐกจ สงคม ภาวะแวดลอมดานเทคโนโลย และสถานการณท ดานสขภาพ เพอยกระดบการพฒนา รฐบาลบรไนไดก าหนดหลกการส าคญเกยวกบการใหบรการสาธารณสขแกประาน ไดแก (๑) การรบประกนการเขาถกงบรการสขภาพ ทดของประาน (๒) การกอใหเกด ความเทาเทยมกนในการเขาถกงการบรการทางสขภาพอยางทวถกงครอบคลม (๓) การสนบสนนการรวมลงทนระหวางเอกนและรฐเพอใหเกดการสรางบรการทางสขภาพใหกบประานอยางเพยงพอและมประสทธภาพ (๔) การรบประกนใหเกดระบบบรการสขภาพทมความยงยนภายในกรอบงบประมาณของกระทรวงสาธารณสข๑๔๒ รฐบาลมอบหนาทในการดแลสขภาพของประานใหกบกระทรวงสาธารณสข เพอใหบรรลวตถประสงคททรฐบาลก าหนด กระทรวงสาธารณสขจกงไดก าหนดเปาหมายสองประการ ไดแก เปาหมาย ในเงกลยทธท และเปาหมายในทางปฏบต

เปาหมายในเงกลยทธท ประกอบไปดวยแผนตางๆ ดงน

- แผนการสงเสรมใหมการดแลสขภาพขนพนฐาน

- แผนการจดการกบกลมโรคเรอรง

- แผนการบรรลการดแลสขภาพทมคณภาพสง

- แผนการบรรลถกงการจดสรรงบประมาณในบรการสขภาพทหลากหลายและลงทนในแหลงทน เพอน ามาใสนบสนนดานสขภาพ

- แผนการสนบสนนพนทบางแหงใหมความเปนเลศทางดานบรการสขภาพ๑๔๓

๑๔๒ องคทการอนามยโลก (World Health Organization) ฐานขอมลสขภาพภมภาคแปซฟ กตะวนตก: บรไนดารสซาลาม , หนา ๓๒ , http://www.wpro.who.int/countries/brn/3BRUpro2011_finaldraft.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๑ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๔๓ เพงอาง

๗๗

เปาหมายในทางปฏบต ประกอบไปดวยแผนตางๆ ดงน

- แผนพฒนาฐานขอมลดานสขภาพและระบบการจดการขอมลใหสามารถปฏบตการ ใในทาง วาแพทยท และบรหารจดการได

- แผนปรบปรงคณภาพของนโยบายและการบรหารของผบรหารระดบสงขององคทกรเพอใหกระทรวงเปนหนวยงานทมประสทธภาพและม ผบรหารหนวยงานทมการบรหารจดการ อยางมคณภาพ

- แผนการสรางและสนบสนนใหเกดวนยในการท างานของผปฏบตงาน และมทศนคตทเปนบวกตอการท างาน ผานการท างานเปนหมคณะ และมความตระหนกและรบผดอบตอองคทกรทตนสงกด เพอใหบรรลเปาหมาย ภารกจ และวตถประสงคทขององคทกร

- แผนพฒนามาตรฐานและความสามารถของบคลากรทางดานสาธารณสข

- แผนการท าใหเกดความคมคาของบรการทางสขภาพใหกบผรบการรกาา

- แผนพฒนาการบรหารจดการบรการเสรมเพอใหบรการสาธารณสขเปนไปอยางมประสทธภาพอยางทวถกง๑๔๔

๒.๑.๑๐ นโยบายดานการประกนสงคม

ระบบการประกนสงคมในประเทศบรไนอยภายใตก ากบของกฎหมายหลก ดงน (๑) กฎหมายบ านาญ

ของผสงอายและผพการ ป ค.ศ. ๑๙๕๕ ซกงแกไขเพมเตมในป ค.ศ. ๑๙๘๔ (old-age and disability pensions of 1955 as amended in 1984 (2)) กองทนทรสตทส าหรบลกจาง ป ค.ศ. ๑๙๙๒ (employees' trust fund of 1992) และแผนบ านาญเพมเตมซกงมการแกไขเพมเตมในป ค.ศ. ๒๐๑๐ (supplementary pension scheme of 2009, implemented in 2010) ระบบการประกนสงคมประกอบดวยกองทนส ารองเลยงพ แผนเงนสมทบ และระบบเงนบ านาญทวไปส าหรบผสงอายและผพการ ระบบบ านาญนใกบลกจางทมอาย ๖๐ ป ซกงเปนพลเมองบรไน หรอมถนทอยถาวรในบรไน รวมทงขาราการพลเรอนทเรมท างานตงแตวนท ๑ มกราคม ค.ศ. ๑๙๙๓ เปนตนไป ส าหรบขาราการพลเรอนทเรมท างานกอนวนท ๑ มกราคม ค.ศ. ๑๙๙๓ นนจะอยภายใตแผนบ านาญของราการ เงนเลยงพภาคสมครใจ (โดยผทจะไดรบเงนเลยงพนน าสงเงนเขากองทนดวยความสมครใจ) ส าหรบผประกอบอาพอสระทมอายตงแต ๖๐ ปขกนไป นอกจากน ยงมระบบ ๑๔๔ เพงอาง

๗๘

บ านาญพเศาส าหรบทหาร ต ารวจ และพนกงานราทณฑท แผนบ านาญเพมเตมใส าหรบลกจางของรฐและลกจางเอกนทมอายระหวาง ๑๘ ถกง ๕๙ ป ซกงเปนพลเมองบรไนหรอมถนทอยถาวรในประเทศบรไน เงนสมทบเขากองทนเลยงพนนมาจากผประกนตนและนายจางในสดสวน ดงน (๑) ผประกนตนสมทบเงนเขากองทนรอยละ ๕ ส าหรบรายไดรายเดอนสวนทเกน ๘๐ ดอลลารทบรไน และ (๒) นายจางสมทบเงนเขากองทนรอยละ ๕ ของเงนเดอน (โดยรอยละ ๓ เปนสวนบญของผประกนตน และอกรอยละ ๐.๕ เปนสวนของผไดรบผลประโยนท) ทงน สามารถสมทบเงนเพมเตมโดยสมครใจได และไมมการก าหนดรายไดขนสงสดในการค านวณเงนสมทบ๑๔๕

Tabung Amanah Pekerja (TAP) Scheme เปนแผนเงนเลยงพแตเดม ซกงลกจางจะถกบงคบใหตองสมทบเงนเขากองทนรอยละหาของเงนคาจางพนฐาน และนายจางกนตองสมทบเงนอกรอยละหา กระทรวงการคลงเปนผบรหารกองทนนโดย (น าไปลงทนและจายเงนปนผลใหกบ) ผจายเงนสมทบจะไดรบเงนเมอถกงก าหนดอายทจะไดรบเงนบ านาญน อยางไรกนตาม ลกจางสามารถถอนเงนทตนสมทบเขากองทนนออกมากอนจะถกงเกณฑทไดจกงเกดปญหาทนโดยรวมลดต าลง จกงจะเหนนไดวา TAP Scheme นไมกอใหเกดแรงจงใจใหลกจางเกนบออมเงนเขากองทนเพอเปนเงนใในยามเกายณ เนองจากลกจางใเงนสวนนไปกอหนสวนบคคลแทนทจะเปนเงนส ารองไวใในวตหลงเกายณตามวตถประสงคททแทจรงของเงนกองทน๑๔๖

แผนเงน เลยงพ เพ มเตม หรอ the Supplemental Contributory Pensions (SCP) Scheme ถกจดตงขกนภายใต The Supplemental Contributory Pension Order, 2009 และบงคบใตงแตวนท ๑ มกราคม ค.ศ. ๒๐๑๐ เปนแผนเงนสมทบเพมเตมจาก TAP Scheme ทมอย ทงน แผนเงนเลยงพเพมเตมน มสวนคลายกบ TAP Scheme โดยเปนการบงคบใหลกจางทกคนทงในสวนของภาครฐและเอกนเขาไปอย ในระบบ นอกจากน ไดมการสงเสรมใหผประกอบอาพอสระเขาอยในระบบเงนเลยงพเพมเตมนเนกน๑๔๗

๒.๑.๑๑ นโยบายดานศาสนา

ส าหรบประเทศบรไน ศาสนามความเอมโยงกบรปแบบการบรหารงานของรฐ โดยรฐมแนวคดหลก ทส าคญ คอ การสรางสงคมใหมความเขมแขนงตามหลกศาสนาอสลามในกรอบของกฎหมายและหลกปรญาของสลตานททรงรอฟนปรญาเกาของบรไนมาใ คอ “วถวตแบบมาเลยท ศาสนาอสลามยกดมนในระบบก า ต ร ยท ” ห ร อ “MIB : Melayu Islam Beraja (Malay Islamic Monarchy)” ซก ง ห ม า ย ถก ง บ ร ไ น เปนประเทศทมวถวต และวฒนธรรมมาเลยท ไดแกใภาาา วฒนธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณ

๑๔๕ บ านาญและเครอขายการพฒนา, บรไน, http://www.pensiondevelopment.org/51/brunei.htm, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๔๖ ออกฟอรทด บสซเนส กรป (Oxford Business Group), รายงาน : บรไนดารสซาลาม, ๒๐๐๙, หนา ๓๗ ๑๔๗ ก ร ะ ท ร ว งก า ร ค ล ง บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม (Ministry of Finance Brunei Darussalam), ก า ร ส ม ท บ เข า บ า น า ญ เพ ม เ ต ม , http://www.mof.gov.bn/index.php/about-scp#sthash.94EQ5xGj.dpuf, ขอมลเมอ ๘ ตลาคม ๒๐๑๓ , เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

๗๙

แบบมาเลยท Islam หมายถกงเปนรฐอสลาม ซกงกฎหมายและคานยมตางๆ มาจากศาสนาอสลาม และ Beraja หมายถกงเปนประเทศทปกครองดวยระบอบหรอสถาบนกาตรยทโดยสลตานซกงมฐานะเปนสมเดนจพระราาธบด ดงนน จะเหนนวาศาสนาอสลามมอทธพลอยางยงกบประเทศบรไน๑๔๘ าวบรไนจะใหความส าคญกบหลกศาสนาทถอวาเปนองคทประกอบประจ าตวทส าคญทสด รองลงมา คอการใวตกบครอบครว และงานซกงเปนองคทประกอบส าคญรองลงมา ดงนน การใวตของาวบรไนมความสอดคลองกบหลกศาสนาเปนอยางมาก

แมวารฐธรรมนญจะใหอสระในการนบถอศาสนาโดยตามรฐธรรมนญ ก าหนดไววาศาสนาประจ าาตบรไนคอมสลมตามนกายาฟอยท โดยทาวบรไนกนสามารถยอมรบนบถอศาสนาอนไดอยางสงบสข และสมานฉนททในประเทศบรไน๑๔๙ อยางไรกนตาม มขอวพากาทวจารณทวารฐบาลใหการสงเสรมเพยงเฉพาะนกาย สหนสาขาาฟอยท (Shafi’I school of Sunni Islam) และไมสนบสนนศาสนาอนๆ โดยมการออกมาตรการทางกฎหมายและนโยบายทจ ากดกลมทมความเอหรอศาสนาอนทมไดอยภายใตมสลมนกายสหนสาขา ซาฟอยท๑๕๐

๒.๑.๑๒ นโยบายดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม

นโยบายดานวทยาศาสตรท เทคโนโลย และนวตกรรมของบรไนเปนสวนหนกงของยทธศาสตรท

ดานเศราฐกจในนโยบายวสยทศนทแหงาต (Brunei’s Nation Vision) หรอ Wawasan 2035 ทรฐบาลบรไนประกาศใเพอเสรมสรางขดความสามารถของประเทศ และท าใหประเทศไดรบการยอมรบจากนานาาต โดยเนนการพฒนาภาคเศราฐกจอนๆ นอกเหนอจากการพกงพาจากภาคอตสาหกรรมน ามนและกาซธรรมาต และนโยบายนยงมงสนบสนนใหเกดการสรางนวตกรรมใหมๆ เพอสงเสรมความกาวหนาทางเศราฐกจและสงคมทยงยน

ตามประกาศหลวงพระบาง หรอ “Luang Prabang Joint Declaration” ประเทศบรไนไดรบมอบหมายให เปน เจาภาพทางดาน Information Technology (IT) ซก งรฐบาลกนไดพยายามยกระดบ ขดความสามารถของประเทศใหบรรลเปาหมายดงกลาวอยางจรงจง ดวยการใหการสนบสนนแกสวนราการและหนวยงานทดแลรบผดอบเรอง ICT อยางเตนมท รวมทงการใเทคโนโลยสารสนเทศการบรหารจดการขอมลขาราการพลเรอนอยางมประสทธภาพ เพอผลกดนใหประเทศกาวไปสเปาหมายในการเปนรฐบาลอเลนกทรอนกสทไดอยางสมบรณทตามเปาหมายทก าหนดไว

๑๔๘ นานทท สงหพทธางกร, ระบอบสมบรณายาสทธรา หลกศาสนาอสลาม กบ การบรหารประเทศบรไนดารสซาลาม , ๒๐ กรกฎาคม ๒๐๑๓, http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47797 เขาถกงขอมลเมอ ๒๙ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๔๙ รฐธรรมนญ ก าหนดวา “ศาสนาประจ าาตของประเทศบรไนดารสซาลามไดแกมสลมตามลทธาฟอยทโดยศาสนาอนกนสามารถนบถอปฏบต อยางสงบและปรองดองโดยผปฎบตศาสนานนในภาคสวนตางๆ ของประเทศบรไนดารสซาลาม” ๑๕๐ ย ไ น เตน ด ส เต ท สท ด พ า รท ท เม น อ อ ฟ ส เต ท (United States Department of State), ก า ร ท ต ใ น ท า งป ฏ บ ต , บ ร ไ น http://www.state.gov/documents/organization/171648.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

๘๐

เนองจากบรไนเปนประเทศมสลมสายกลางทใหความส าคญกบการปฏบตตามหลกศาสนาอสลามอยางเครงครดและไดรบการยอมรบจากประเทศมสลมอนๆ รฐบาลบรไนจกงตงเปาหมายทจะเปนประเทศศนยทกลางผลตภณฑทฮาลาลทมมาตรฐานเปนทยอมรบในระดบนานาาต โดยมงสรางตราสญลกาณททเรยกวา “บรไนฮาลาล” (Brunei Halal Brand) เพอใหเปนทรจกและเพอใหไดรบความเอถอในระดบภมภาคและระดบโลก โดยรฐบาลบรไนมงทจะเนนจดเดนในดานความเครงครดในการตรวจสอบและการออกใบรบรองผลตภณฑทฮาลาลซกงรวมผลตภณฑททงประเภทอาหารและทมใอาหาร และยงมความพยายามในการสงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ ทเกยวของกบผลตภณฑทฮาลาลใหมมาตรฐานในระดบ แนวหนา รฐบาลบรไนโดยกระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐานไดกอตงหนวยงานสนบสนนกจการ ฮาลาลขกนโดยเฉพาะ ไดแก

๑) ศนยทพฒนานวตกรรมอตสาหกรรมฮาลาล Halal Industry Innovation Centre (HIIC) กอตงขกนในป ค.ศ. ๒๐๑๓ มวตถประสงคทเพอสนบสนนการคนควาวจยและพฒนาผลตภณฑทฮาลาล รวมทงยงเปนหนวยงานหลกในการพฒนาธรกจฮาลาลทงในดานการผลตและการขนสง ปจจบน HIIC มความรวมมอทางวาการและการวจยกบหลายประเทศ ตวอยางเน ออสเตรเลย สหรฐอเมรกา และญปน

๒ ) Brunei Wafirah holdings Sdn Bhd & Ghanim International Food Corporation Sdn Bhd กอตงขกนในป ค.ศ. ๒๐๐๙ ด าเนนการในลกาณะบราทเอกนภายใตการก ากบดแลและสนบสนนของกระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐาน มงเนนการพฒนาตราสนคา “Brunei Halal Brand” ใหเปน ตราสนคานน าในประเทศและตราสนคานน าในตางประเทศ สนบสนนการพฒนาผลตภณฑทอาหารฮาลาล ของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในทองถนใหไดมาตรฐาน และสงเสรมการสงออกสตลาดโลก ทงยงท าหนาทแสวงหาโอกาสการลงทนดานการผลตอาหารฮาลาลในลกาณะ Original Equipment Manufacturer (OEM) ซกงหมายถกงการผลตสนคาภายใตการอนญาตโดยเจาของตราสนคา โดยการก ากบดแลคณภาพสนคาโดยผจาง กระบวนการผลตสนคาและสนคาทผลตทงหมดจะตองสงใหเจาของตราสนคาตรวจสอบ ขณะนบรไนมการรวมลงทนการผลตลกาณะ OEM กบบราททองถนในจน อนเดย และไทยแลว๑๕๑

๒.๑.๑๓ นโยบายดานเยาวชน

รฐบาลบรไนก าหนดใหเยาวนคอบคคลทอยในวงอายตงแต ๑๕ ถกง ๔๐ ป นโยบายหลกเกยวกบเยาวนคอ การสรางเยาวนบรไนใหมความเปนเลศในคณสมบต ๕ ประการ ดงตอไปน๑๕๒

๑๕๑กระทรวงตางประเทศ, ความรวมมอดานวทยาศาสตรท เทคโนโลยและนวตกรรม , หนวยงาน สอท. ณ บนดารทเสรเบกาวน ประเทศ บรไน http://www.mfa.go.th/business/contents/files/activities-20140326-161533-499239.doc, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๕๒ยธโพลซดอทโออารทจ (Youthpolicy.org), บรไน , ขอมล ณ วนท ๒๘ เมาายน ๒๐๑๔ http://www.youthpolicy.org/factsheets/ country/

๘๑

๑) ยกดถอศาสนาอสลามเปนศาสนาประจ าาตและด ารงวตใหสอดคลองกบหลกศาสนาอสลาม

๒) มงสรางใหเยาวนมสวนรวมทางเศราฐกจ วฒนธรรม และสงคม โดยสงเสรมใหเกดความเขาใจ ความตระหนก และมองคทความร

๓) สรางความเขาใจและจตส านกกทถกตอง

๔) สรางความรและทกาะใหกบเยาวน

๕) พฒนาทศนคตและคณสมบตประจ าตน เน ความรกาต ความมนใจ และความคดรเรม

นโยบายดานเยาวนมงเนนในดานการศกกาา การจางงานและการอบรม ความเปนผน า ความคดรเรมในดานสงคมและเศราฐกจ ความสมพนธทระหวางประเทศ การใหบรการมน รวมทง การพฒนาดานการกฬา ๒.๒ ความตกลงระหวางประเทศดานสงคมวฒนธรรมทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอนหรอองคการระหวางประเทศ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนไดท าความตกลงระหวางประเทศในดานสงคมวฒนธรรมกบประเทศอน หรอองคทการระหวางประเทศหลายฉบบโดยมรายละเอยดดงตอไปน

๒.๒.๑ อนสญญาวาดวยการตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอย ายศกดศร (Convention against Torture and Other Cruel Inhuman or Degrading Treatment or Punishment 1984) โดยบรไนไดลงนามวนท ๒๒ กนยายน ค.ศ. ๒๐๑๕ (ยงไมใหสตยาบน) มสาระส าคญดงน

สวนท ๑ (ขอ ๑-๑๖) กลาวถกงค านยามของ "การทรมาน" และการก าหนดใหการทรมานเปนความผดทลงโทาไดตามกฎหมายอาญา ภายใตเขตอ านาจสากล

สวนท ๒ (ขอ ๑๗-๒๔) กลาวถกงการจดตงคณะกรรมการตอตานการทรมานซกงเปนองคทกรก ากบดแล ประกอบดวยผเยวาญอสระจ านวน ๑๐ คน ทแตงตงโดยภาคสมากมอ านาจในการรบค ารองเรยนของปจเจกบคคลทไดรบความเสยหายจากการถกกระท าทรมาน

สวนท ๓ (ขอ ๒๕-๓๓) กลาวถกงกระบวนการภาคยานวต การท าขอสงวน การแกไขเพมเตมบทบญญตของอนสญญา และการระงบขอพพาท

brunei/, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

๘๒

๒.๒.๒ อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women 1979) ใหสตยาบนแลวในวนท ๒๔ พฤษภาคม ค.ศ. ๒๐๐๖

ก าหนดใหรฐสมากมพนธกรณในการพทกาทและธ ารงความเสมอภาคระหวางเพศในกฎหมาย ของประเทศตน มหนาทยกเลกบทบญญตแหงกฎหมายบรรดาทเปนปฏปกาทตออนสญญาน จดใหมกฎหมายใหมเพอปองกนการเลอกปฏบตตอสตร จดใหมตลาการและสถาบนภาครฐเพอปองกนการเลอกปฏบตตอสตร และด าเนนการเปนขนเปนตอนเพอขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบไมวาทเกดจากบคคลธรรมดา องคทกร และหนวยงานทงภาครฐและเอกน

๒.๒.๓ อนสญญาวาดวยสทธเดก (Convention on the Rights of the Child) ใหสตยาบน

แลว ในวนท ๒๗ ธนวาคม ค.ศ. ๑๙๙๕ มสาระส าคญดงน

สวนท ๑ (ขอ ๑-๔๑) กลาวถกงหลกการและเนอหาเกยวกบสทธตางๆ ทเดนกพกงไดรบ อนประกอบดวย สทธและเสรภาพของเดนกโดยทวไป การคมครองรางกาย วต เสรภาพ และสวสดภาพของเดนก การใหสวสดการสงคมแกเดนก การคมครองสทธทางแพง การคมครองศกดศรของเดนกในกรณทมการกระท าความผดทางอาญา และการคมครองเดนกผดอยโอกาส

สวนท ๒ (ขอ ๔๒-๔๕) กลาวถกงหลกเกณฑทและแบบพธซกงประเทศทใหสตยาบนแกอนสญญา ตองปฏบตตาม

สวนท ๓ (ขอ ๔๖-๕๔) กลาวถกงกลไกของอนสญญา ซกงก าหนดพนธกรณ การตดตามดแล การทบทวนวธปฏบตตาม และก าหนดเงอนไขตางๆ ในการบงคบใอนสญญา

๒.๒.๔ อนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศวาดวยการหามและการด าเนนการโดยทนท

เพอขจดรปแบบทเลวรายทสดของการใชแรงงานเดก (Convention concerning the Prohibition and Immediate Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour 1989) ใหสตยาบนแลวในวนท ๙ มถนายน ค.ศ. ๒๐๐๙

อนสญญานยอมรบแนวทางปฏบตขององคทการแรงงานระหวางประเทศ (the International Labour Organization (ILO)) เพอใหรฐภาครบประกนตนเองวาจะด าเนนการในการหามและการขจดรปแบบทเลวรายทสดของการใแรงงานเดนกโดยทนท

๘๓

๒.๒.๕ อนสญญาตอตานการเลอกปฏบตทางการศกกาา (Convention against Discrimination in Education 1960) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๒๕ มกราคม ค.ศ. ๑๙๘๕

เปนอนสญญาทองคทการการศกกาาวทยาศาสตรทและวฒนธรรมแหงสหประาาต (UNESCO) จดท าอนสญญา โดยมวตถประสงคทเพอตอตานการกระท าทถอเปนการกดกนและการเลอกปฏบตทางการศกกาา ซกงไดแก (๑) การกดกนบคคลและกลมบคคลไมใหเขาถกงการศกกาาไมวาจะเปนประเภทใดและระดบใด (๒) การจ ากดบคคลหรอกลมบคคลใหอยในระดบมาตรฐานการศกกาาทต า (๓) มาตรการทมการจดใหมหรอคงไว ซกงการแบงแยกระบบการศกกาาหรอสถาบน (๔) มาตรการเลอกปฏบตทมการลงโทาบคคลหรอกลมบคคล ดวยวธทขดตอศกดศรความเปนมนายท

๒.๒.๖ พธสารเลอกรบของอนสญญาวาดวยสทธเดก เรอง การคาเดก การคาประเวณ และสอ

ลามกเกยวกบเดก (Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the sale of children child prostitution and child pornography 2000) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๒๑ พฤศจกายน ค.ศ. ๒๐๐๖

เปนพธสารเพมเตมอนสญญาวาดวยสทธเดนกขอ ๓๒ ขอ ๓๔ และขอ ๓๕ วาดวยการแสวงประโยนทจากเดนกทางเศราฐกจและทางเพศ

สวนท ๑ (ขอ ๑-๓) กลาวถกงการมมาตรการทางกฎหมายเพอก าหนดความผดและโทาทางอาญา เพอปองกนการคาเดนก การคาประเวณ และสอลามกเกยวกบเดนก

สวนท ๒ (ขอ ๔-๖) กลาวถกงมาตรการในการก าหนดเขตอ านาจศาล วธพจารณาคด การสงผรายขามแดน และการสบสวน

สวนท ๓ (ขอ ๗-๑๐) กลาวถกงมาตรการในการรบทรพยททเกยวกบการกระท าความผด มาตรการคมครองสทธและผลประโยนทของเดนก นโยบายปองกน แกไข และสงเสรมความตระหนกรของสาธารณน และความรวมมอระหวางประเทศในการปองกน แกไขปญหาการบ าบดฟนฟ และการสงเดนกผรบเคราะหทกลบประเทศบานเกด

สวนท ๔ (ขอ ๑๑-๑๗) กลาวถกงการจดท ารายงานผลการด าเนนการตามพธสารเลอกรบ

๘๔

๒.๒.๗ อนสญญาวาดวยสทธของคนพการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities 2006) วนลงนาม ๑๘ ธนวาคม ค.ศ. ๒๐๐๗ ยงไมมการใหสตยาบน

สวนท ๑ (ขอ ๑-๓) กลาวถกงวตถประสงคท ค านยามของคนพการ และหลกการทวไป เน การเคารพศกดศรความเปนมนายท เสรภาพขนพนฐานของคนพการ ความเปนอสระของบคคล การมสวนรวมของ คนพการไดอยางเตนมทและมประสทธภาพในสงคม การเคารพความแตกตาง และการไมเลอกปฏบตตอ คนพการ

สวนท ๒ (ขอ ๔-๘ ) กลาวถกงการเรยกรองใหรฐสมากตองเคารพตอพนธกรณเพอท าใหเกด ความเทาเทยมกนและการไมเลอกปฏบตตอสตรผพการ เดนกผพการ และการสรางความตระหนกเกยวกบ คนพการในสงคม

สวนท ๓ (ขอ ๙-๓๐) กลาวถกงสทธของคนพการ เน การจางงาน สขภาพ การศกกาา เสรภาพในการแสดงออก เสรภาพในการยายถนฐาน เสรภาพจากการถกทรมาน และสทธในการสรางครอบครว

สวนท ๔ (ขอ ๓๑-๕๐ ) กลาวถกงการเกนบรวบรวมสถ ตขอมล ความรวมมอระหวางประเทศ การตรวจสอบตดตามผลการด าเนนงานตามอนสญญา อ านาจหนาทของคณะกรรมการ

๒.๒.๘ อนสญญาวาดวยความปลอดภยตอการด าเนนงานขององคการสหประชาชาตและบคลากร

ทเกยวของ (Convention on the Safety of United Nations and Associated Personnel 1994) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๑ สงหาคม ค.ศ. ๒๐๑๓

มวตถประสงคทเพอความปลอดภยตอการด าเนนงานขององคทการสหประาาตและบคลากร ทเกยวของกบสหประาาตโดยใหรฐสมากตองใวธการทจ าเปนทกประการเพอคมครององคทการสหประาาตและบคลากรทเกยวของกบองคทการสหประาาตจากการกระท าผดทางอาญา และการก าหนดบทลงโทาและวธการลงโทาทเหมาะสม และใหความรวมมอในการปองกนอาญากรรมและใหความวยเหลอแกรฐภาคสมากในกระบวนการทางอาญา

๒.๒.๙ การเขาเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศทเกยวของของประเทศบรไน

บรไน เขาเปนสมากล าดบ ท ๑๙๑ ขององคทการการศกกาา วทยาศาสตรท และวฒนธรรม

แหงสหประาาต (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization : UNESCO) เมอวนท ๑๗ มนาคม ค.ศ. ๒๐๐๕ และไดใหสตยาบนแกอนสญญาคมครองมรดกโลก (the UNESCO 1972

๘๕

Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage) เมอสงหาคม ค.ศ. ๒๐๑๑ และบทบญญตวธปฏบตในการด าเนนงานตามอนสญญาวาดวยเรองการสงวนรกาามรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได (The UNESCO 2003 Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage)

กระทรวงศกกาาธการบรไน เปนสมากองคท การการศกกาา วทยาศาสตรท และวฒนธรรม แห งสหประาาต (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) องคทการรฐมนตรศกกาาแหงเอเยตะวนออกเฉยงใต (Southeast Asian Ministers of Education Organization) และความรวมมอทางเศราฐกจในเอเย-แปซฟค" (ASIA-PACIFIC Economic Cooperation) เปนการยนยน ความรวมมอในการยกระดบคณภาพของการศกกาาเพอใหการศกกาาของบรไนเปนไปตามมาตรฐานสากล ทงนเปนไปตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรา (Millennium Development Goals) ตามทก าหนดไวใน UNESCO Dakar 2000

๒.๓ ความสมพนธทางสงคมและวฒนธรรมระหวางประเทศไทยและประเทศบรไน

ไทยและบรไนไดจดตงกลไกความรวมมอทวภาคระหวางกน คอ คณะกรรมาธการรวมวาดวย ความรวมมอทวภาคไทยและบรไน ซกงมการประมครงท ๑ เมอวนท ๓๐–๓๑ มนาคม ค.ศ. ๒๐๐๓ ทกรงเทพฯ โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของประเทศไทยและรฐมนตรวาการกระทรวง การตางประเทศบรไนเปนประธานการประมรวม ซกงไดมการหารอเกยวกบการสงเสรมความสมพนธทและความรวมมอระหวางทงสองประเทศในดานตางๆ ไดแก การคา การลงทน รวมทงการประมง อตสาหกรรม ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย แรงงาน ความรวมมอดานวาการ การทองเทยว การสอสาร และวฒนธรรม ผลการประมแสดงใหเหนนถกงความมงมนทจะพฒนาความสมพนธทระหวางทงสองประเทศใหมความคบหนา นอกจากน ไทยยงประสบความส าเรนจในการโนมนาวใหบรไนใหความส าคญกบการลงทนในอตสาหกรรมอาหารฮาลาลและรวมมอกนจดตงธนาคารอสลามแหงประเทศไทยเมอวนท ๓ กนยายน ค.ศ. ๒๐๐๓ ในระหวางการเยอนบรไน นายกรฐมนตรไดเขาเฝาฯ สมเดนจพระราาธบดแหงบรไน และกลาวสนทรพจนท ในการประม General Meeting ครงท ๑๕ ของสภาความรวมมอทางเศราฐกจแปซฟก (Pacific Economic Cooperation Council – PECC) อกทง ไดมการหารอเกยวกบการจดตงมหาวทยาลยอสลามในไทย ความรวมมอดานการทองเทยว การลงทน “กองทนไทยทวทน” (ระหวาง Brunei Investment Agency กบกองทนบ าเหนนจบ านาญขาราการ) และความรวมมอระหวาง Royal Brunei Airlines กบบราท การบนไทย จ ากด (มหาน)

๘๖

๒.๓.๑ ความรวมมอดานวฒนธรรม

ทประมคณะกรรมาธการรวมวาดวยความรวมมอทวภาคระหวางประเทศไทยกบบรไน ครงท ๑ ทกรงเทพฯ เมอวนท ๓๐–๓๑ มนาคม ค.ศ. ๒๐๐๓ เหนนพองในการขยายความรวมมอทางดานวฒนธรรม นอกจากน ในโอกาสฉลองการครบรอบ ๒๐ ปของการสถาปนาความสมพนธททางการทตระหวางไทย-บรไน สถานเอกอครราทต ณ บนดารทเสรเบกาวนไดรวมมอกบกระทรวงการตางประเทศ กระทรวงวฒนธรรมและการกฬาบรไนจดกจกรรม Thailand Festival ๒๐๐๓ โดยมการแลกเปลยนศลปวฒนธรรม น าคณะนาฏศลปและนกดนตรไปแสดงวฒนธรรมทบรไนเมอวนท ๒๓–๒๖ พฤาภาคม ค.ศ. ๒๐๐๓๑๕๓

๒.๓.๒ ความรวมมอดานการศกษาและวชาการ

มนกศกกาาไทยทไดไปเรยนในมหาวทยาลยบรไนดารสซาลามทงโดยทนรฐบาลไทยและบรไน มนกศกกาามสลมทงายหญงจากจงหวดายแดนภาคใตทไดรบทนจากทางการบรไนใหไปเรยนทางดานรฐศาสตรทและการศาสนา มนกศกกาาหลายคนทบราทเอกนในประเทศไทย อาท การป โตรเลยม แหงประเทศไทยสงไปเรยนวาทวไป ในประเทศบรไนในป ค.ศ. ๒๐๐๖ ไทยไดใหทนการศกกาาแกบรไนฯ ๑ ทน ไดแก Thai Language Learning among ASEAN Diplomats๑๕๔

มการสนบสนนทนการศกกาาใหแกนกเรยนในพนทภาคใตเพอศกกาาดานศาสนา โดยคณะกรรมการอสลามในจงหวดายแดนภาคใตเปนผคดเลอกการใหทนการศกกาาระดบปรญญาตร และปรญญาโทในปการศกกาา ๒๐๐๒ แกนกศกกาาทมสญาตในกลมสมากอาเซยนซกงรวมถกงนกศกกาาไทย ผานกระทรวง การตางประเทศและสถานเอกอครราทตบรไนประจ าประเทศไทย โดยใหไปศกกาาท University of Brunei Darussalam เปนตน ทงน การด าเนนความรวมมอดานการศกกาาไทย-บรไนฯ สวนใหญจะอยภายใตกรอบความรวมมอของ The Southeast Asian Ministers of Education Organization: SEAMEO และ ASEAN โดยประเทศบรไนรบเปนเจาภาพศนยทซมโอโวคเทค (SEAMEO VOCTECH) ท าหนาทสงเสรมการฝกอบรม การท าวจย และเปนศนยทกลางขอมลดานอาวศกกาาและการศกกาาเทคนค โดยไดรบความรวมมอจากสถาบนระดบาตอนๆ ในการจดการฝกอบรมและวจย ในแตละปจะจดการฝกอบรมแกประเทศสมาก SEAMEO ประมาณ ๑๐-๑๒ หลกสตร ส าหรบความรวมมอในระดบอดมศกกาาจะอยภายใตกรอบพหภาคภายใตกรอบอาเซยนเครอขายมหาวทยาลยอาเซยน (ASEAN University Network–AUN) ซกง University of Brunei Darussalam เปนมหาวทยาลยสมากของ AUN

๑๕๓การประมสดยอดอาเซยน, ประเทศบรไนดารสซาลาม, http://aseansummit.police๗.go.th/index.php?option=com_content&task= view&id =37&Itemid=52g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๕๔ เพงอาง

๘๗

ในระหวางการประมอธการบดมหาวทยาลยโลก เม อป ค .ศ. ๒๐๐๖ รฐมนตรว าการกระทรวงศกกาาธการของไทยในขณะนน (นายจาตรนตท ฉายแสง) และรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการบรไน (H.E. Pehin Abdul Rahman Taib) ไดรวมกนในการหารอระดบทวภาคซกงทงสองฝายมความเหนนรวมกนในการมความรวมมอในดานการศกกาาภาาา โดยเฉพาะการเรยนการสอนสองภาาา การสอนภาาามลายและการท าวจยระดบอดมศกกาา ในโครงการวจยรวม (Joint Research Project) กบมหาวทยาลย ของไทย และยงใหความสนใจในการศกกาาระดบอาวศกกาา โดยขอใหมการแลกเปลยนครและนกศกกาามากขกน และฝายไทยยงขอใหมความรวมมอในเรองอสลามศกกาาและการแลกเปลยนบทเรยนทเกยวของกบศาสนาดวย

รองปลดกระทรวงศกกาาธการ ฝายตางประเทศในขณะนน (ดร.นภทร ภมรตน) ไดเจรจา ความรวมมอทวภาคดานการศกกาากบรองปลดกระทรวงศกกาาธการบรไน (Mrs. Hajah Norjum Haji Mohd Yusop) เมอวนท ๒๒ พฤศจกายน ค.ศ. ๒๐๐๗ ในระหวางการประมเจาหนาทอาวโสของ SEAMEO ทประเทศไทย โดยทงสองฝายเหนนอบทจะจดท าบนทกกความเขาใจดานการศกกาาระหวางกน โดยสาขาวา ทฝายบรไนประสงคทจะรวมมอกบประเทศไทย ไดแก เทคโนโลยและการอาวศกกาา การเกาตรกรรม วทยาศาสตรทกายภาพและการกฬา เทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน และสาขาวาทฝายไทยประสงคทจะรวมมอกบบรไนฯ ไดแก การวจยดานการศกกาา การอนรกาทสงแวดลอม การพฒนาหองสมดและพพธภณฑท การสอนภาาาองกฤาเปนภาาาทสอง การใ ICT ในการเรยนการสอน การสงเสรมสนตภาพในภาคใต นอกจากน ทงสองประเทศมความตองการทจะแลกเปลยนครและนกเรยน เพอสงเสรมประสบการณทการศกกาา และ จดกจกรรมดงานการเรยนการสอนศาสนาอสลาม เปนตน

รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการไทยและบรไนดารสซาลาม ไดลงนามในบนทกกความเขาใจ ดานการศกกาา เมอวนท ๑๙ ตลาคม ค.ศ. ๒๐๐๙ ณ กรงบนดาเสร เบกาวน เมอคราวท รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการในขณะนน (นายจรนทรท ลกาณวศาฐท) เดนทางไปเยอนประเทศบรไนในฐานะประธานสภารฐมนตรศกกาาแหงเอเยตะวนออกเฉยงใต (SEAMEO) และไดเดนทางไปเยยมศนยทระดบภมภาคของ SEAMEO (VOCTECH) รวมทงสถานศกกาาโดยเนอหาของบนทกกความเขาใจฯ ครอบคลมความรวมมอดานการศกกาาในทกระดบ เน การเอมโยงเครอขายโรงเรยนและสถาบนการศกกาา การศกกาาดานเทคนคและอาวศกกาา การพลศกกาาและการกฬา เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การเทยบโอนหนวยกตและการเคลอนยายนกเรยน การยอมรบคณสมบตดานการศกกาา ผเยวาญและการอาวศกกาา การศกกาา สองภาาา การศกกาาดานคณตศาสตรทและวทยาศาสตรท การศกกาาครและการพฒนาวาพ และจรยธรรม

ประเทศไทยเปนเจาภาพจดการประมคณะท างานรวมดานการศกกาาฯ ครงท ๑ ภายใตกรอบบนทกกความเขาใจดานการศกกาาไทย -บรไน ดารสซาลาม ระหวางวน ท ๗ -๑๐ กนยายน ค.ศ. ๒๐๑๑ ณ กรงเทพมหานคร โดยมโครงการความรวมมอระหวางกนในเรอง ดงน

๘๘

(๑) ความรวมมอดานการพฒนาภาาาองกฤา

(๒) ความรวมมอดานการแลกเปลยนครดานการศกกาาพเศา ของส านกงานคณะกรรมการการศกกาาขนพนฐาน มวตถประสงคทในการสงเสรมคณภาพดานการศกกาาพเศาของทงสองประเทศ

(๓) ความรวมมอดานการเคลอนยายนกศกกาาทขยายตอโครงการ M-I-T (โครงการเคลอนยายนกศกกาาระหวางประเทศมาเลเซย-อนโดนเซย-ไทย) ของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกกาา ไดเสนอใหมการแลกเปลยนนกศกกาาซกงขยายโครงการไปยงประเทศบรไนดวย อยางไรกนตาม ประเทศบรไนแจงวาระบบการศกกาาของบรไนยงไมพรอมใหมการด าเนนการ แตยนดทจะรบขอเสนอของฝายไทยไปพจารณาและจะแจงใหฝายไทยทราบเมอมความพรอมตอไป

(๔) โครงการดานการอาวศกกาาและการศกกาาเทคนค

(๕) โครงการความรวมมอดานการกฬา โดยฝายบรไนฯ ประสงคทจะมความรวมมอในดาน การฝกอบรมกฬา การพฒนาผฝกสอน การแลกเปลยนกจกรรมดานการกฬา การจดคายกฬา เปนตน ซกงส านกงานปลดกระทรวงศกกาาธการไดประสานใหกระทรวงการทองเทยวและกฬา รวมด าเนนโครงการดงกลาว๑๕๕

๒.๓.๓ ความรวมมอดานขอมลขาวสาร ในระหวางการเยอนบรไนอยางเปนทางการของนายกรฐมนตรของไทยเมอวนท ๑๖ สงหาคม ค.ศ. ๒๐๐๑ รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของทงสองประเทศไดรวมลงนามในบนทกกความเขาใจวาดวยความรวมมอทวภาค ดานสารสนเทศและการกระจายเสยงและภาพระหวางไทย - บร ไน (Memorandum of Understanding between the Government of His Majesty the Sultan and Yang Di - Pertuan of Brunei Darussalam and the Government of the Kingdom of Thailand on Cooperation in the Field of Information and Broadcasting) เพอเปนการสงเสรมใหเกดความรวมมอดานขอมลขาวสารและประาสมพนธท การแลกเปลยนรายการวทย โทรทศนทและสอสงพมพททมสาระ ตลอดจนการแลกเปลยนขอมลขาวสารอนจะสงผลให เกดความเขาใจอนดระหวางประานของทงสองประเทศ ในปจจบน ไดมการด าเนนโครงการภายใตบนทกกความเขาใจดงกลาวแลว โดยมการจดประมคณะกรรมการร วม ด าน เท คน ค ไท ย - บ ร ไน (Joint Technical Committee on Information and Broadcasting) นอกจากน ทงสองประเทศไดจดกจกรรมรวมดานวฒนธรรมเปนระยะๆ เน เมอวนท ๑๑ มถนายน

๑๕๕ ส านกงานความรวมมอระหวางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงศกกาาธการ, ความรวมมอดานการศกกาากบประเทศบรไนดารสซาลาม, ขอมล ณ เดอนกมภาพนธท ๒๐๑๔, http://www.bic.moe.go.th/newth/index.php?option=com_k2&view=item&id=3618:brunei-education-cooperation-2014-02-10&Itemid=332, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

๘๙

ค.ศ. ๒๐๐๕ ไดมการจดงานแสดงดนตรแลกเปลยนวฒนธรรมระหวางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทยและสถานวทยบรไนครงท ๓ ณ กาดเธยเตอรท โรงแรมโลตสปางสวนแกว จงหวดเยงใหม๑๕๖

๑๕๖ เพงอาง

๙๐

บทท ๓ ภาพรวมทางการเมองและความมนคงของประเทศบรไน

ตามรฐธรรมนญของประเทศบรไนฉบบลงวน ท ๑ มกราคม ค.ศ. ๑๙๘๔ บญญ ตใหสมเดนจ

พระราาธบดด ารงต าแหนงเปนประมขของประเทศและเปนนายกรฐมนตร ทงน สมเดนจพระราาธบด องคทปจจบนยงทรงด ารงต าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมและรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงดวย ตามกฎหมายแลวนายกรฐมนตรจะตองเปนผมสญาตบรไนเอสายมาเลยทโดยก าเนดและจะตองนบถอศาสนาอสลามนกายซนนยท ในวงป ค.ศ. ๒๐๐๔ มการปรบเปลยนทางการเมอง โดยมการฟนฟสภานตบญญตขกน อกครง และมการแตงตงสมากจ านวน ๒๑ คน เปดสมยการประมสภาครงแรกในวนท ๒๕ กนยายน ค.ศ. ๒๐๐๔ สมเดนจพระราาธบดไดลงพระปรมาภไธยในพระราบญญตตางๆ เพอแกไขรฐธรรมนญฉบบ ป ค.ศ. ๑๙๕๙ ซกงจะน าไปสการจดการเลอกตงสมากสภานตบญญตจ านวน ๑๕ คน จากสมากทงหมด ๔๕ คน โดยสมเดนจพระราาธบดจะทรงคดเลอกสมากจ านวน ๓๐ คน ซกงถอเปนจดเรมตนของกระบวนการสรางประาธปไตยของบรไน และไดรบการตอบรบทดจากตางประเทศ นกวาการ รวมทงพรรคการเมอง ฝายคานทยงเคลอนไหวอย

ตอมาในป ค.ศ. ๒๐๐๕ สมเดนจพระราาธบดทรงประกาศปรบคณะรฐมนตรครงส าคญ โดยทรงแตงตงมกฎรากมารอล มหททาด บลลาหท ใหทรงด ารงต าแหนงรฐมนตรอาวโสประจ าส านกนายกรฐมนตร ซกงบงถกง แนวทางการสบทอดอ านาจในการบรหารประเทศในอนาคต นอกจากน ไดมการจดตงกระทรวงพลงงานขกนใหมเพอท าหนาทดแลการพฒนาทรพยากรธรรมาตดานพลงงาน การปรบเปลยนรฐมนตรประจ ากระทรวงตางๆ รวมทงการเปดโอกาสใหนกธรกจทมความ านาญและผทไมไดเปนมสลมเขาด ารงต าแหนงส าคญในคณะรฐมนตรเปนครงแรก เปนการสะทอนใหเหนนวาสมเดนจพระราาธบดใหความส าคญตอภาคเศราฐกจ ภาคพลงงาน รวมทงการพฒนาประเทศใหเปนมสลมสายกลางมากขกน โดยมงหมายใหบรไนมความเจรญทดเทยมประเทศอน และ เพอเพมการดกงดดการลงทนจากตางประเทศและเพอเพมขดความสามารถใหกบภาคเศราฐกจ๑๕๗

ปจจบนบรไนมประมขรฐ คอ สมเดนจพระราาธบด ฮจญ ฮสซานล โบลเกยหท มอซ ซดดน วดเดาละหท (His Majesty Sultan HajiHassanal Bolkiah Mu’iz Zaddin Waddaulah) ขกนครองรายท เมอ ๕ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๖๗ เปนสมเดนจพระราาธบดองคทท ๒๙ และยงด ารงต าแหนงอก ๓ ต าแหนงคอ นายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม และรฐมนตรกระทรวงการคลง ต าแหนงทส าคญในรฐสภาของบรไนมดงน

- นายกรฐมนตร (ปจจบนด ารงต าแหนงโดยสลตาน)

- รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม (ปจจบนด ารงต าแหนงโดยสลตาน)

๑๕๗ เดอะ คอมมอนเวลทท (The Commonwealth) บรไนดารสซาลาม : รฐธรรมนญและการเมอง, http://thecommonwealth.org/our-member-countries/brunei-darussalam/constitution-politics, เขาถกงขอมลเมอ ๒๑ มนาคม ๒๐๑๗

๙๑

- รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง (ปจจบนด ารงต าแหนงโดยสลตาน)

- รฐมนตรอาวโสประจ าส านกนายกรฐมนตร ปจจบนด ารงต าแหนงโดยมกฏรากมารฯ คอ Pengiran Muda Haji Al – Muhtadee Billah องคทรทายาทของสลตานแหงประเทศบรไน

- รฐมนตรวาการกระทรวงตางประเทศ

- รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ

- รฐมนตรวาการกระทรวงศาสนา

- รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมและทรพยากรพนฐาน

- รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคม

- รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

- รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

- รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนา

- รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม เยาวน และการกฬา

- รฐมนตรวาการพลงงานประจ าส านกนายกรฐมนตร

- รฐมนตรวาการกระทรวงคลง คนท ๒ ๓.๑ นโยบายดานการเมองและความมนคง ประเทศบรไนเปนประเทศทยงคงไวซกงระบบสมบรณาญาสทธราอยางแทจรง ประเทศบรไนเปนประเทศทมประานจ านวนไมมาก (less – populated) (และปกครองดวยระบอบสมบรณาญาสทธรา) แตบรไนแทบจะไมมสภาวะความกดดนทางการเมอง และไมคอยปรากฏกระแสตอตานจากสงคม หรอประสบกบปญหาทางสภาพเศราฐกจ ดงนน จะเหนนไดวาบรไนเปนประเทศขนาดเลนกแตเปนประเทศทมความเขมแขนง ทางเศราฐกจเนองจากมทรพยากรธรรมาตส าคญ คอน ามนและกาซธรรมาตทสงออกไดจ านวนมากและสรางรายไดมหาศาลใหบรไน ประกอบกบการตดสนใจทจะไมรวมประเทศกบมาเลเซยในอดตท าใหไมตอง แบงผลประโยนทจากทรพยากรใหกบมาเลเซย การบรหารประเทศเปนไปอยางมประสทธภาพ เนองจาก มจ านวนประากรเพยงประมาณสแสนคน และมรายไดเพยงพอทจะน ามาพฒนาดนดานทนมนายท

๙๒

จนตดอนดบประเทศทมการพฒนามนายทเปนอนดบตนๆ ของโลกรวมกบประเทศในตะวนตก และประานในบรไนกนถอวามคณภาพวตทดแมจะมไดมการปกครองประเทศแบบประาธปไตย๑๕๘

นโยบายระดบาตทางดานการเมองของประเทศบรไน คอ การสรางความเปนปกแผนภายในาตและด ารงความเปนอสระของประเทศ กลยทธทการบรหารปกครองประเทศเนนถกงการยกระดบมาตรฐานของการก าหนดนโยบาย การก าหนดนโยบายดานการพฒนาเศราฐกจ การยกระดบความทนสมยของระบบราการ การสงเสรมภาพลกาณทของรฐบาล กระบวนการยตธรรมภายใตหลกนตรฐ การสงเสรมขดความสามารถ เพอตอตานอาญากรรม และการสงเสรมขดความสามารถของประเทศเพอรบมอกบวกฤตในดานตางๆ๑๕๙ นอกจากนโยบายระดบาตทางดานการเมองแลว ประเทศบรไนมนโยบายระดบาตทางดานความมนคง คอ ยทธศาสตรทของนโยบาย Wawasan 2035 ดานความมนคง โดยเนนถกงการเสรมสรางความมนคงทงภายในและระหวางประเทศ รวมทงการเสรมสรางสมรรถนะของบรไนในการรบมอกบสถานการณทฉกเฉนตางๆ เน การฝกปฏบตการวยเหลอตวประกนจากกรณโจรสลดปลนยกดเรอสนคา โดยกองก าลงต ารวจแหงาตบรไน (Royal Brunei Police Force – RBPF) และการรบมอกบสถานการณทการกอการรายทอาจเกดขกนกบนกทองเทยว และภยธรรมาต รวมทงสงเสรมบทบาททางทหารและความมนคงในภมภาค เน การส ง กองก าลงเขาสงเกตการณทการหยดยงระหวางรฐบาลฟลปปนสทและแนวรวมปลดปลอยอสลามโมโร (Moro Islamic Liberation Front – MILF) ในมนดาเนา และไดรวมใน peace - monitoring mission ในจงหวดอาเจะหท

ประเทศบรไนมนโยบายทางดานการเมองและความมนคงในเรองเฉพาะดงตอไปน

๓.๑.๑ นโยบายดานการปกครอง ลกษณะการปกครองและการบรหารประเทศ

การบรหารประเทศบรไนมลกาณะรวมศนยทอ านาจ การสงการ และการตดสนใจ ไวทสวนกลาง กอนทจะกระจายอ านาจ งบประมาณ การบรการ และทรพยากร ลงสองคทกรและหนวยงานตางๆ ในลกาณะรฐสวสดการ เพออ านวยความสะดวกใหกบประานในพนทตางๆ ซกงท าใหเหนนถกงระบบราการทเขมแขนง คอ มการจดสายบงคบบญาแบบบนลงลางโดยสมบรณทแบบ ทงน รฐบาลบรไนใหความส าคญอยางมากกบประานบนหลกคดของศาสนาอสลามททกคนเทาเทยมกน ภารดรภาพ (ความเปนฉนททพนอง) เหนนไดจากเมอสมเดนจพระราาธบดเขาในมสยดกนตองนงประกอบพธทพนเนเดยวกบประาน การปกครองของบรไนฯ

๑๕๘ นานทท สงหพทธางกร, ระบอบสมบรณาญาสทธรา หลกศาสนาอสลาม กบ การบรหารประเทศบรไนดารสซาลาม, ๒๐ กรกฎาคม ๒๐๑๓, http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47797 เขาถกงขอมลเมอ ๒๙ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๕๙ ส านกนายกรฐมนตร ประเทศบรไนดารสซาลาม , แนวทางกลยทธท, http://www.pmo.gov.bn/SitePages/Strategic%20Themes.aspx , เขาถกงขอมลเมอ ๑๓ กนยายน ๒๐๑๕

๙๓

จากอดตมาสปจจบนเปนระบบการปกครองท เนนศาสนาอสลามเปนบรรทดฐานส าคญ ในการใ พระราอ านาจของพระราาธบด หรอ สลตาน ผานระบบราการทเปนตวสรางความเอมโยงระหวางรฐกบประาน ภายใต “แนวคดรฐอสลาม” ซกงเปนแนวทางในการสรางความมงคงของรฐและความเจรญรงเรองของประเทศ ปรญาของาต “วถวตแบบมาเลยท ศาสนาอสลามยกดมนในระบบกาตรยท ” หรอ MIB เปน หลกการส าคญในการบรหารประเทศในปจจบน ตวอยางปรากฏจากการทขาราการทท างานอยแลวหรอทตองการเปนขาราการจะตองแสดงตนบนพนฐานของหลก MIB ใหประจกาทแจงแกสงคม หากขาดองคทประกอบอนใดอนหนกงแมจะเปนคนบรไนกนไมสามารถรบราการได MIB ยงถกแสดงออกบนตราสญลกาณทบนธงาตของบรไนฯ อกดวย ซกงเปนการผสานกนของสญลกาณทตางๆ บนธงาต ประกอบดวย ตราแผนดน ท ม ส แ ด ง ป ร ะ ก อ บ ด ว ย ร า ธ ว (The flag) พ ระ ก ลด (The Royal umbrella) ท ง ส อ งน เป น เครองรากกธภณฑทของสมเดนจพระราาธบดแหงบรไนดารสสลาม ปกนกทงส (The wing of four feathers) หมายถกงการพทกาทปกปองความยตธรรม ความสงบ ความเจรญ และสนตสขของาต วงเดอนหงาย (The Crescent) เปนสญลกาณทของศาสนาอสลาม และมอการอารบคจารกกดวยสเหลอง ซกงเปนค าขวญของาตวา “Always in service with God's guidance” (นอมรบใตามแนวทางอลเลาะหทเสมอ) มอสองขาง (The hand) หมายถกงหนาทของรฐบาลทจะท าใหเกดความมงคง สนตสข และความเจรญรงเรอง และแถบแพร อยลางสด จารกกอการอารบค สเหลองเปนอประเทศวา “Brunei Darussalam” หมายถกง บรไน (ดนแดนแหงสนต) การทบรไนเปนรฐสวสดการ ท าใหประานไดรบการยกเวนภาาอากร และไดรบบรการสาธารณะอยางเพยงพอตอการด ารงวต กนมาจากหลกปรญาผปกครองทดทมาจากหลกศาสนาอสลาม สวนธงาต ประกอบดวยพนสเหลอง หมายถกงสมเดนจพระราาธบด มแถบสขาวด าพาดทแยงจากขอบบนดานซาย ผานกลางผนธงมายงขอบลางดานขวา หมายถกงรฐมนตรทถวายงานรบใสมเดนจพระราาธบด (Chief minister) และมตราแผนดนอยกลางผนธง๑๖๐

จากพนธกจทระบไวของส านกนายกรฐมนตรของบรไน กระบวนการตดสนใจของฝายบรหารภายใตรฐบาลในก ากบของสมเดนจพระราาธบดเปนไปอยางมประสทธภาพ เพอใหสอดคลองกบความเปนเลศทางดานการเปนผน า ตามหลกธรรมาภบาลในการพฒนาประเทศอยางปลอดภยและยงยน๑๖๑ ทงน ประเทศบรไนมนโยบายดานการปกครอง ระบอบสมบรณาญาสทธรายท ภายใตหลกราาธปไตยอสลามมลาย (Melayu Islam Beraja: MIB หรอ Malay Islam Monarchy) ซกงไดแก การเปนประเทศมสลมมาเลยท การยกดหลกศาสนาอสลาม และการเคารพสถาบนกาตรยท โดยองคทสลตานเปนผน าของประเทศและเปนผน ารฐบาล ดวยการด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร และรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมทไดรบค าปรกกาาจากสภาทปรกกาา และคณะรฐมนตร ประเทศบรไน ไม มสภาน ตบญญ ตหรอสภาผแทนราาฎร ในป ค.ศ. ๒๐๐๐

๑๖๐ นานทท สงหพทธางกร, ระบอบสมบรณายาสทธรา หลกศาสนาอสลาม กบการบรหารประเทศบรไนดารสซาลาม, ๒๐ กรกฎาคม ๒๐๑๓, http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47797 เขาถกงขอมลเมอ ๒๙ กนยายน ๒๐๑๕ ๑๖๑ ส านกนายกรฐมนตร ประเทศบรไนดารสซาลาม วสยทศนท พนธกจ บทบาท และหนาท , http://www.pmo.gov.bn/SitePages/Vision, %20Mission,%20Roles%20and%20Functions.aspx, เขาถกงขอมลเมอ ๑๓ กนยายน ๒๐๑๕

๙๔

สมเดนจพระราาธบดไดมการประมเพอแตงตงสมากรฐสภา (Parliament) ซกงไมเคยมการจดตงมานบตงแตป ค.ศ. ๑๙๘๔ ซกงเปนปทไดรบเอกราจากองกฤา อ านาจอธปไตยของบรไนประกอบดวยฝายบรหาร ฝายตลาการ และฝายนตบญญตโดยมรายละเอยดดงน

๑) ฝายบรหาร คอสมเดนจพระราาธบดซก งด ารงต าแหน งนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม และรฐมนตรว าการกระทรวงการคลง และม สภาทปรกกาาซก งแ ต ง ต ง โดย สมเดนจพระราาธบด ประกอบดวย สภารฐมนตร (Council of Cabinet Ministers) สภาศาสนา (Religious Council) สภาองคมนตร (Privy Council) และสภาราบลลงกท (Council of Succession)

๒) ฝายน ตบญญ ต คอสภาน ตบญญ ตบรไน (Brunei Legislative Council: Legco) ซก งแตงตง โดยสมเดนจพระราาธบด ปจจบนมสมาก ๓๓ คน มประมประจ าปในเดอนมนาคม

๓) ฝายตลาการ ประกอบดวย ศาลสง ศาลอทธรณท ศาลแขวง และศาลศาสนาอสลาม (Sharia Court) ต าแหนงส าคญในฝายตลาการแตงตงโดยสลตาน

รฐธรรมนญของประเทศบรไน

ประเทศบรไนมการใรฐธรรมนญตงแตป ค.ศ. ๑๙๕๙ และรฐธรรมนญฉบบดงกลาวมการแกไขในป ค.ศ. ๑๙๗๑ และป ค.ศ. ๑๙๘๔ โดยรฐธรรมนญฉบบป ค.ศ. ๑๙๕๙ ไดก าหนดใหสลตานเปนผน าของรฐโดยมอ านาจสงสดในการบรหารประเทศ องคทสลตานหารอและไดรบค าปรกกาาจากสภา ๕ แหง คอ สภาศาสนา (The Religious Council) สภาองคมนตร (The Privy Council) สภารฐมนตร (The Council of Ministers) สภานตบญญ ต (The Legislative Council) และสภาราบลลงกท (The Council of Succession) ซกงท าหนาทในการเลอกสลตานองคทใหม และภารกจอนๆ ตามรฐธรรมนญฉบบ ค.ศ. ๑๙๕๙ นนก าหนดใหนายกรฐมนตรเปนต าแหนงสงสดในฝายบรหาร โดยมทปรกกาาาวองกฤาผมต าแหนงเปน British High Commissioner ใหค าปรกกาาในกจการตางๆ ยกเวนกจการเกยวกบศาสนา และขนบธรรมเนยมประเพณของาวมลาย ตอมามการแกไขรฐธรรมนญ ในป ค.ศ. ๑๙๗๑ โดยองกฤามอ านาจในการตางประเทศ สวนกจการความมนคงการปองกนประเทศอยในความรบผดอบของประเทศบรไนและองกฤา และมการแกไขรฐธรรมนญอกครงเมอประเทศบรไนไดรบเอกรา เมอวนท ๑ มกราคม ค.ศ. ๑๙๘๔ โดยในปดงกลาวสลตานไดเขารบต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ตอมาเมอเดอนตลาคม ค.ศ. ๑๙๘๖ สลตานไดลาออกจากต าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม ตามรฐธรรมนญ ค.ศ. ๑๙๕๙ การแตงตงสมากของสภาตางๆ เปนอ านาจของสลตาน โดยสภาศาสนาใหค าปรกกาาเกยวกบกจการศาสนาอสลาม สภาทปรกกาา (องคมนตร) ใหค าปรกกาาเกยวกบกจการตางๆ ตามรฐธรรมนญ สภานตบญญตใหค าปรกกาาเพอปฏบตตามวตถประสงคทของรฐธรรมนญและกฎหมายอนๆ

๙๕

พรรคการเมอง

ปจจบนพรรคการเมองยงไมคอยมบทบาทมากนกในประเทศบรไน จนสามารถเรยกไดวาพรรคการเมองของประเทศบรไนไมมผลตอการเมองการปกครองของประเทศบรไนเลย ในประเทศบรไนจะมเพยงพรรคการเมองเลนกๆ พรรคหนกงซกงแทบจะไมมบทบาท หรอท ากจกรรมทางการเมองในประเทศบรไน พรรคดงกลาวคอพรรคจตส านกกประานบรไน (Parti Kesedaran Rakyat Brunei) หรอ PAKAR และพรรคเอกภาพแหงาตบรไน (Parti Perpaduan Kebangsaan Brunei) หรอ PPKB ซกงไดรบอนญาตใหด าเนนกจกรรมทางการเมองเมอเวลาไมนานมาน

เขตการปกครองของบรไน

บรไนแบงการปกครองออกเปน ๔ เขต คอ

๑. Belait เปนเขตทใหญทสดของบรไน เปนเขตทอยทางทศตะวนตกของประเทศบรไน มเมองส าคญอวา Kuala Belait เมองอนๆ ไดแก Badas, Kerangan, Nyatan, Labi, Lumut, Seria, Sukang และ Talingan เขตนมดนแดนทางทศเหนอตดทะเลจนใต ทางทศตะวนออกตดกบเขต Tutang และทางทศใตและทศตะวนตกตดกบประเทศมาเลเซย

๒. Brunei และ Muara เปนเขตทเลนกทสดของประเทศบรไน ตงอยทางเหนอสดของประเทศ มเมองหลวงอวา Bandar Seri Begawan ซกงเปนเมองหลวงของประเทศบรไนดวย เมองทส าคญมเมอง Muara เขตนมดนแดนทางทศเหนอตดกบทะเลจนใต ทางทศตะวนออกตดกบแหลมหรอ อาวบรไน ทางทศใตตดกบประเทศมาเลเซย และทศตะวนตกตดกบเขต Tutong และทอาวบรไนมเกาะขนาดเลนกหลายเกาะตงอย

๓. Temburong เปนเขตทตงอยทางตะวนออกสดของประเทศบรไนเขต Temburong เปนเขต ทมลกาณะเฉพาะ (Unique) เพราะเขตนถกตดขาดจากดนแดนของประเทศบรไนมเพยงอาวบรไนเทานน เปนตวเอมระหวางเขต Temburong กบสวนอนๆ ของประเทศบรไน ดงนนเมอประานประเทศบรไน จากเขต Temburong จะเดนทางไปยงเขตอนๆ ของประเทศบรไน จกงมทางเดยวเทานนทเปนดนแดนเดยวกน นนคอตองเดนทางทางทะเล โดยผานอาวบรไนเพอเดนทางไปยงดนแดนของบรไน สวนการเดนทางทางบกนนจ าเปนตองผานดนแดนของประเทศมาเลเซยสวนทเรยกวา Lim bang ดงนนประานาวบรไนจากเขต Temburong ท ตองการเดนทางไปยงสวนอนๆ ของบรไนโดยผานเขต Limbang จกงตองใ Passport ในการเดนทางดงกลาว

๔. Tutong เปนเขตหนกงของประเทศบรไน มเมองส าคญอวา Tutong สวนเมองทส าคญอนๆ เน Kuala Abang, Lamunin, Melit, Penanjong และ Telisai เขตนมพน ททางทศเหนอตดกบทะเลจนใต ทางทศตะวนออกตดกบเขต Brunei และ Muara รวมทงประเทศมาเลเซย สวนทางทศตะวนตกตดกบเขต Belait

๙๖

๓.๑.๒ นโยบายดานการปองกนประเทศ

ในอดต บรไนไดมการท าสนธสญญากบองกฤา โดยทางองกฤาไดสงกลมทหารเผากรขา (Gurkha) ซกงเปนนเผาของประเทศเนปาลไดเขามาตงถนฐานอยในประเทศบรไน ทเมอง Seria เพอการปองกนประเทศของบรไนซกงหนาทในการปองกนประเทศมบทบาททนอยมาก ประเทศบรไนเองกนมสวนในขอพพาทการอางสทธเหนอหมเกาะ Spratly ซกงมประเทศมาเลเซย จน ไตหวน เวยดนาม ฟลปปนสทรวมอางสทธเหนอหมเกาะดงกลาวดวย

นโยบายดานการปองกนประเทศถกก าหนดไวในสมดปกขาวการปองกนประเทศบรไน ๒๐๑๑ (The Defence White Pater 2011) โดยมวตถประสงคทในการรกาาความสามารถในการปองกนประเทศไดอยางยดหยนและเขมแขนงและเพอพรอมรบกบการรกราน และความทาทายความมนคงในรปแบบตางๆ เปนความประสงคทของประเทศาตทจะเฝาตดตามสภาพแวดลอมทางยทธศาสตรทเพอใหสามารถตรวจพบเหตการณทหรอแนวโนมทจะสงผลกระทบตอความมนคงของประเทศ บทบาทการปองกนประเทศบรไนคอการคมกนผลประโยนทของประเทศและใหการสนบสนนแกหนวยงานบงคบใกฎหมายในการรกาาความมนคงของประเทศ โดยผานวธการบงคบสงการ การใหความรวมมอดานการจดการกบหนวยงานทเกยวกบความมนคงอนๆ และโตตอบวกฤตตลอดจนตอตานภยคกคามขามาต สงททาทายทสดส าหรบเรองความมนคงของประเทศบรไนคอความไมแนนอน เนองจากกระแสโลกาภวฒนทท าให ทงประเทศเลนกและประเทศใหญ อาจถกโจมตโดยภยคกคามตางๆ ได บรไนเสยงตอการถกคกคามโดยภยคกคามรปแบบใหม ภยธรรมาต และโรคระบาดรายแรงโดยทไมอาจคาดการณทไดลวงหนา ดงนนจกงจ าเปนตองหามาตรการร บมอและแกไข อยางมประสทธภาพ ประเทศบรไนอยในพนทเอเยตะวนออกเฉยงใตซกงเปนดนแดนทยงมขอโตแยงกน ในดานเขตพนททางบกและทางน า และปญหาความขดแยงกนยงคงด ารงอยและกลมประเทศประาคมอาเซยนยงคงตองรวมกนเจรจาเพอหาขอยตตอขอขดแยงนอยางสงบระหวางกน๑๖๒

๓.๑.๓ นโยบายดานความมนคง

ประเทศบรไนไดเขาเปนสมากของประาคมอาเซยน บรไนไดเขาเปนสมากล าดบท ๖ เมอวนท ๗ มกราคม ค.ศ. ๑๙๘๔ การเขาเปนสมากอาเซยนของประเทศบรไนนน มปจจยทสนบสนน ๒ ประการ คอ

๑. ดานความมนคง บรไนมความมนใจในระดบหนกงวา หลกการเกยวกบการไมแทรกแซงกจการภายใน (Non - interference) ของอาเซยน จะเปนเครองค าประกนเสถยรภาพของบรไนจากการแทรกแซงของประเทศเพอนบานอยางมาเลเซยและอนโดนเซยได

๑๖๒ ออกฟอรทด บสซเนส กรป (Oxford Business Group), รายงาน: บรไนดารสซาลาม, ๒๐๑๑, บรไน หนา ๑๙๖

๙๗

๒. ดานสถานภาพในเวทการเมองระหวางประเทศ และการยกระดบความสมพนธทระหวางประเทศ ดวยเหตทบรไนเปนรฐขนาดเลนกและเพงไดรบเอกราใหม จกงมความจ าเปนทจะตองเสรมสรางสถานภาพและความเอถอขกนในเวทการเมองระหวางประเทศ และการเขารวมกบอาเซยนนนกนนาจะเปนหนทางหนกงทจะเพมบทบาทและอเสยงของบรไนใหเปนทรจก

เนองจากบรไนเปนประเทศทมขนาดเลนก ดงนน บรไนมความเสยเปรยบดานศกยภาพทางการเมองและอ านาจตอรองทางการเมอง บรไนจกงมความพยายามในการเสรมสรางผลประโยนททางการเมอง เศราฐกจและความมงคงระหวางประเทศ และมงเนนความเปนภมภาคนยมมากขกน จากเดมทมกใหความส าคญกบ าตตะวนตก ไดแก สหราอาณาจกร (ซกงเปนเจาอาณานคม) ส าหรบดานการเมอง ประโยนทของการทบรไน เขาเปนสมากในอาเซยนท าใหอาเซยนมจ านวนสมากเพมขกนเทากบเพมอ านาจตอรองของอาเซยน ในเวทการเมองระหวางประเทศใหหนกแนนขกน และนอกจากบรไนจะเปนประเทศทมอทธพลทางเศราฐกจดวยทรพยากรน ามนแลว บรไนยงเปนสมากองคทการระหวางประเทศทส าคญอนๆ เน กลมประเทศเครอจกรภพและองคทการทประมอสลาม เปนตน จกงมองทางทจะโนมนาวใหประเทศสมากองคทการตางๆ เหลานคลอยตามอาเซยนไดไมยากนก ดงนน การสมครเขาเปนสมากอาเซยนของบรไนจกงเอออ านวยประโยนทใหแกทงบรไนและอาเซยน

การทประเทศบรไนไดมการรวมลงนามในกฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) ทมผลบงคบในวนท ๑๕ ธนวาคม ค.ศ. ๒๐๐๘ เปนสงส าคญซกงท าใหอาเซยนมความเปนหนกงเดยวกน เพอใหเกดความสงบและมนคงในภมภาค กลไกสงสดดานความมนคงอาเซยน คอ การประมระดบรฐมนตรกลาโหมอาเซยน (ASEAN Defence Minister’s Meeting) หรอ ADMM โดยมเปาหมายส าคญดงน

- เพอสนบสนนใหเกดสนตภาพและเสรภาพในภมภาค โดยผานการหารอกบประเทศคเจรจา และความรวมมอในดานความมนคงและการปองกน

- เพอน าไปสการหารออยางเปนทางการของเจาหนาทอาวโสฝายความมนคง และฝายการทหารใหมความรวมมอในดานการปองกนและความมนคงภายในอาเซยน รวมทงกบประเทศคเจรจาของอาเซยนมากขกน

- เพอสนบสนนใหเกดความไวเนอเอใจและสรางความเอมนรวมกน ผานการท าบนทกกความเขาใจเพอตระหนกถกงความทาทายทจะเกดขกน ทงในดานการปองกนและความมนคง และเพอใหเกดความโปรงใสและเปดกวางมากขกน

- เพอสนบสนนและเสรมสรางประาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political - Security Community: APSC) โดยใหเปนไปตามเงอนไขตามปฏญญาบาหล ๒ (Bali Concord II) และสนบสนนใหท าตามแผนปฏบตการเวยงจนทนท (Vientiane Action Programme: VAP; on APSC)

๙๘

ทงน บทบาทของกระทรวงกลาโหมของบรไนจะเปนไปตามกรอบเปาหมายของ ADMM ขางตน และเปนไปตาม แผนงานการจดตงประาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political – Security Community (APSC) Blueprint)

ในดานบทบาทการเปนประธานการประมของอาเซยน ประเทศบรไนไดเปนเจาภาพจดการประมสดยอดผน าอาเซยนครงท ๗ เมอวนท ๕ – ๖ พฤศจกายน ค.ศ. ๒๐๐๑ ทเมองบนดารท เสร เบกาวน โดยผน าบรไนไดประณามการกอวนาศกรรมในประเทศสหรฐอเมรกา พรอมไดรวมลงนามในปฏญญาการประม สดยอดผน าอาเซยนวาดวยการปองกนการกอการรายรวมกน โดยเปนความรวมมอทงในกรอบทวภาค ภมภาค และระหวางประเทศ เพอตอตานการกอการรายอยางรอบดาน และเพอทจะท าใหภมภาคเอเยตะวนออกเฉยงใตเปนภมภาคทปลอดจากภยคกคาม ความรวมมอนไดจะน ามาซกงสนตภาพ เสถยรภาพและความมนคง ถอเปนปจจยตอการพฒนา และความมงคงยงขกนในอาเซยน ๓.๒. ความตกลงระหวางประเทศดานการเมองและความมนคงทประเทศบรไนท าไวกบประเทศอน หรอองคการระหวางประเทศ ประเทศบรไนไดท าความตกลงระหวางประเทศในดานการเมองและความมนคงกบประเทศอน หรอองคทการระหวางประเทศหลายฉบบ ซกงมรายละเอยดโดยสรปไดดงน

๓.๒.๑ อนสญญาเจนวาวาดวยการดแลรกษาทหารผบาดเจบและเจบปวยในสนามรบ (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field) ใหสตยาบนเมอวนท ๑๔ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๙๑

สนธสญญาดงกลาวคมครองทหารทตองออกจากการรบเนองจากความเจนบปวยหรอไดรบบาดเจนบ เนเดยวกบบคลากรทางการแพทยทหรอบคคลทางศาสนาทจะไมถกจบเปนตวประกนและไดรบการปฏบตอยางมมนายธรรม บทบญญตส าคญของสนธสญญา ไดแก๑๖๓

ขอ ๑๒ ทหารทไดรบบาดเจนบหรอเจนบปวยผตองออกจากการรบควรไดรบการปฏบตอยางมมนายธรรม และโดยเฉพาะอยางยง ไมควรถกฆาตกรรมอยางโหดเหยม ทรมาน หรอน าตวไปทดลองทางววทยา (ขอดงกลาวถอเปนหลกส าคญ ทสดของสนธสญญา) รวมไปถกงขอตกลงทจะใหความเคารพ หนวยแพทยทและอาคารทใทางการแพทยท ยานพาหนะขนสงทางการแพทยท และสญลกาณทของหนวยปฏบตการทางการแพทยท

๑๖๓ พคเทนต อน (Pictet, Jean) (๑๙๕๘). สนธสญญาเจนวา ณ วนท ๑๒ สงหาคม ๑๙๔๙: ค าอธบาย. คณะกรรมาธการตางประเทศแหงสภากาาด. http://www.loc.gov/rr/frd/Military_Law/Geneva_conventions-1949.html, เขาถกงขอมลเมอ ๑๔ กนยายน ๒๐๑๕

๙๙

ขอ ๑๕ เรยกรองใหประเทศสมากมการวยเหลอดแล ทหารทเจนบปวยหรอบาดเจนบ และปกปองจากการงทรพยทและการทารณ แมวาจะอยในสถานภาพเลยศกก

ขอ ๑๖ เรยกรองใหภาคมการระบรปพรรณของผตายและผทไดรบบาดเจนบ และสงขอมลดงกลาวใหกบคขดแยงฝายตรงขาม

ขอ ๙ เรยกรองประเทศภาคมใหขดขวางกจกรรมเพอมนายธรรมซกงใหการวยเหลอดแล ใหกาาดสากล “หรอองคทกรสทธมนายนอนๆ ทไมฝกใฝฝายใด” ในการใหความคมครองและการรกาาทหาร ทเจนบปวยและไดรบบาดเจนบ เนเดยวกบบคคลากรทางการแพทยทและบคคลทางศาสนา

๓.๒.๒ อนสญญาเจนวาวาดวยการพยาบาลสภาพสมาชกกองทพผบาดเจบ ปวยเจบ และเรออปปาง

ใน ทะเล (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea) ใหสตยาบนเมอวนท ๑๔ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๙๑

อนสญญาฉบบนใกบกรณการสรบทเกดขกนในทะเล และเรยกรองใหมการปฏบตตอผบาดเจนบ ผปวยและผซกงเรออบปาง (รวมถกงกรณของอากาศยานทลงสทะเลดวย) อยางมมนายธรรม ขอก าหนดตางๆ ในอนสญญานจะใหความคมครองในลกาณะเดยวกนกบอนสญญาเจนวา ฉบบทหนกง วาดวยการดแลรกาาทหารผบาดเจนบและเจนบปวยในสนามรบ (Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field) ซกงใหการคมครองจากการถกจบตวเปนประกนส าหรบเจาหนาททางการแพทยท สถานทและการขนสงทางการแพทยท

๓.๒.๓ อนสญญาเจนวาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศก (Geneva Convention relative to the

Treatment of Prisoners of War 1950) ใหสตยาบนเมอวนท ๑๔ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๙๑

อนสญญาฉบบนใกบกรณทฝายหนกงไดจบกมตวก าลงพลของอกฝายหนกงทเปนศตร โดยอนสญญาก าหนดประเภทของบคคลทไดรบสถานภาพเปนเลยศกก อนจะไดรบการปฏบตตามทก าหนดในอนสญญาฯ อนสญญาดงกลาวไดกลาวถกงหลกการหนกงทนาสนใจคอเลยศกกจะอยในอ านาจของฝายทเปนศตร แตมไดอยในอ านาจของบคคลหรอหนวยทจบกมได ฝายทจบกมจะตองรบผดอบตอการปฏบตตอเลยศกกผนน อยางมมนายธรรม เลยศกกตองไดรบการคมครองทจะไมถกแกแคน เปนตน

อนสญญาก าหนดพนธกรณกบภาคเกยวกบการปฏบตตอเลยศกก ตงแตถกจบกมจนกระทงพนจากอ านาจของตนไป ในสวนทเกยวกบหนวยงานทางการแพทยทนน อนสญญานก าหนดหลกการไววา เจาหนาท

๑๐๐

ดงกลาวทถกกกตวไวเพอใหความวยเหลอเลยศกกนน ไมถอเปนเลยศกก แตใหไดรบการคมครองและ การปฏบตเหมอนกบทเลยศกกไดรบและจะตองไมถกบงคบใหท างานอนนอกเหนอไปจากหนาททตนปฏบตอย

๓.๒.๔ พธสารเพมเตมอนสญญาเจนวาลงวนท ๑๒ สงหาคม ค.ศ. ๑๙๔๙ วาดวยการคมครอง

ผประสบภยจากขอพพาทระหวางประเทศทางอาวธ ค.ศ. ๑๙๗๗ (Protocol Additional to the Geneva Conventions of 1 2 August 1 9 4 9, and Relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I)) ใหสตยาบนเมอวนท ๑๔ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๙๑

พธสารดงกลาวใกบกรณ ท เกยวกบการขดแยงดวยอาวธระหวางประเทศ รวมถกงสงคราม ประกาศอสรภาพ เนอหาโดยรวมของพธสารเรยกรองใหประเทศสมากใหการคมครองผประสบภย ตามทอนสญญาเจนวาวาดวยการคมครองผประสบภยจากขอพพาทระหวางประเทศทางอาวธ ค.ศ. ๑๙๔๙ ก าหนดไว รวมถกงเรยกรองใหวธและวถทางในการท าสงครามเปนไปตามสนธสญญากรงเฮกครงแรกและครงทสองทประเทศเนเธอรทแลนดทดวย (the Hague Conventions of 1899 and 1907)

๓.๒.๕ พธสารเพมเตมแหงอนสญญาเจนวา ค.ศ. ๑๙๔๙ วาดวยการปกปองเหยอในความขดแยง

ทมการใชอาวธทมใชระดบนานาชาต (Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1 9 4 9 , and Relating to the Protection of Victims on Non-International Armed Conflicts (Protocol II)) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๑๔ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๙๑

พธสารดงกลาวใกบกรณเกยวกบความขดแยงทมใในระดบระหวางประเทศไดแกความขดแยง ทเกดขกนระหวางรฐบาลกบกองก าลงของฝายตอตานหรอกลมกองก าลงอนๆ ในรปของการขดแยงภายในหรอสงครามกลางเมอง อกทงมงเนนการใหความคมครองตอผทไมไดม สวนรวมหรอไดยตการมสวนรวมใน ความความขดแยงแลว

๓.๒.๖ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการตอตานการจบบคคลเปนตวประกน (International

Convention Against the Taking of Hostages) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๑๘ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๘๘

ก าหนดใหการกระท าทเปนความผดภายใตอนสญญาฉบบน ไดแก การจบกมหรอคมขงบคคลอน ขเขนญจะฆา ท าราย หรอคมขงผนนเปนตวประกน โดยมเจตนาเพอบงคบบคคลทสาม อนไดแก รฐ องคทการระหวางประเทศซกงเปนองคทการระหวางรฐบาล บคคลธรรมดาหรอนตบคคล หรอกลมบคคล ใหกระท าหรอ ละเวนกระท าการใด อนเปนเงอนไขอยางดแจงหรอโดยปรยายในการปลอยตวประกน

๑๐๑

๓.๒.๗ อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปราบปรามการใชระเบดกอการราย (International

Convention for the Suppression of Terrorist Bombing) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๑๔ มนาคม ค.ศ. ๒๐๐๒

มวตถประสงคทเพอยกระดบความรวมมอระหวางประเทศเพอแสวงหาวธทางปฏบตทมประสทธภาพ ในการปองกนการกอการรายตลอดจนการด าเนนคดและลงโทาผกระท าความผดทมความเกยวของกบวตถระเบดหรอวตถอนตรายอน

๓.๒.๘ อนสญญาเพ อการปราบปรามการสนบสนนทางการเงนแกลทธการกอการราย

(International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๔ ธนวาคม ค.ศ. ๒๐๐๒

มขอก าหนด (พนธะกรณ) ทประเทศภาคจะตองปฏบต ดงน

- ก าหนดใหการกระท าตามอนสญญาฯ เปนความผดอาญาตามกฎหมายภายในของตน และก าหนดใหมบทลงโทาทเหมาะสม โดยค านกงถกงความรายแรงของความผดแกผกระท าความผดทงทเปนบคคลธรรมดาและนตบคคล

- ด าเนนมาตรการทเหมาะสมในการสบหา ยกด อายด หรอรบเงนทนทไดใหรอกนไวเพอใ ในการกอการราย

- จบกม และฟองรองด าเนนคดแกผกระท าความผด หรอสงผรายขามแดนใหแกประเทศทเกยวของ (โดยอนสญญาฯ ใหถอวา ความผดตามอนสญญาฯ เปนความผดทสามารถสงผรายขามแดนไดระหวางรฐภาคดวยกน)

- รวมมอกนในการก าหนดมาตรการใหสถาบนการเงนตางๆ มหนาทตองรายงานธรกรรม รายใหญ หรอธรกรรมทนาสงสยตอหนวยงานทรบผดอบ และเกนบรกาาเอกสารทเกยวของไวเปนระยะเวลาไมนอยกวา ๕ ป (คลายกบกฎหมายฟอกเงน)

- แลกเปลยนขอมลขาวสารทเกยวของซกงกนและกน

๑๐๒

๓.๒.๙ อนสญญาเพอการปราบปรามการยดอากาศยานโดยมชอบดวยกฎหมาย (International Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๖ เมษายน ค.ศ. ๑๙๘๖

อนสญญาก าหนดความผดส าหรบการยกดหรอควบคมเครองบนโดยใก าลงขมข หรอกระท าการอนใด ขณะทท าการบน (On board) อนสญญานใบงคบเฉพาะในกรณทสถานทซกงเครองบนขกนหรอลงจอด อยภายนอกเขตอ านาจของรฐทจดทะเบยนเครองบนนน

๓.๒.๑๐ อนสญญาสหประชาชาตเพอตอตานอาชญากรรมขามชาตทจดตงในลกษณะองคกร

(United Nations Convention against Transnational Organized Crime) ใหสตยาบนแลวเมอวนท ๒๕ มนาคม ค.ศ. ๒๐๐๘

หลกการและสาระส าคญของอนสญญานมขอบเขตการใบงคบในการปองกน การสบสวนและ การด าเนนคดเกยวกบฐานความผดทระบไวในอนสญญา ทงหมด ๔ ฐานความผด ไดแก ๑) การมสวนรวม ในกลมองคทกรอาญากรรม ๒) การฟอกเงนทไดมาจากกระท าความผด ๓) การกระท าทจรต และ ๔) การขดขวางกระบวนการยตธรรม และไดขยายไปยงฐานความผดทมโทาจ าคกตงแต ๔ ปขกนไป เมอความผดนนมลกาณะขามาตและเกยวของกบองคทกรอาญากรรม ทงนมความรวมมอระหวางประเทศทไดระบไวในอนสญญาฯ ทเกยวกบการสงผรายขามแดน การโอนตวนกโทา และการวยเหลอซกงกนและกนในทางอาญารวมถกงการรวบรวม แลกเปลยนขอมลเกยวกบลกาณะอาญากรรมระหวางเจาหนาททเกยวของ การฝกอบรมและใหความวยเหลอทางวาการ รวมถกงมาตรการอนวาดวยการพฒนาเศราฐกจ การคมครองผเสยหาย และการคมครองพยาน ๓.๓ นโยบายความสมพนธดานการเมองการปกครองระหวางไทยกบบรไน

ไทยสถาปนาความสมพนธททางการทตกบบรไนฯ เมอวนท ๑ มกราคม ค.ศ. ๑๙๘๓ ทงสองฝาย มความสมพนธทใกลดและด าเนนดวยดมาโดยตลอด มการแลกเปลยนการเยอนระดบราวงศทและผน าระดบสงอยเสมอ โดยทงสองฝายมทศนคตทดตอกนและไมเคยมความบาดหมางทางประวตศาสตรทและมกเปนพนธมตรในเรองตางๆ ทงในกรอบอาเซยนและกรอบขององคทการสหประาาต สมเดนจพระราาธบดและ สมเดนจพระรานไดเสดนจมารวมพธเฉลมฉลองการครองสรราสมบตครบ ๖๐ ป ของพระบาทสมเดนจ พระเจาอยหว ระหวางวนท ๑๑ - ๑๔ มถนายน ค.ศ. ๒๐๐๖ และนายกรฐมนตรของไทยไดไปเยอนบรไน อยางเปนทางการหลงจากเขารบต าแหนงตามธรรมเนยมปฏบตของผน าอาเซยน เมอวนท ๙ พฤศจกายน ค.ศ. ๒๐๐๖

๑๐๓

ไทยและบรไนไดจดตงกลไกความรวมมอทวภาคระหวางกน คอ คณะกรรมาธการรวมวาดวย ความรวมมอทวภาคไทย-บรไน ซกงมการประมครงแรก เมอวนท ๓๐ – ๓๑ มนาคม ค.ศ. ๒๐๐๓ ทกรงเทพฯ โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศกบรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศบรไนเปนประธาน การประมรวม และไดมการหารอเกยวกบการสงเสรมความสมพนธทและความรวมมอระหวางทงสองประเทศในดานการทหาร ไทยและบรไนม ทศนะทางดานการทหารและความม นคงทสอดคลองกน และ มการแลกเปลยนการเยอนระหวางผน าระดบสงของกองทพของทงสองประเทศ๑๖๔

๑๖๔ การประมสดยอดอาเซยน, ประเทศบรไนดารสซาลาม, http://aseansummit.police๗go.th/index.php?option= com_ content& task=view&id =37&Itemid=52g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๐๑๕

๑๐๔

บทท ๔ กฎหมายและกฎระเบยบเกยวกบการศกษา

๔.๑ บทน า การพฒนาระบบการศกกาาในประเทศบรไนเปนไปตามแผนพฒนาระยะยาว Wawasan Brunei 2035 โดยใหความส าคญในการทจะพฒนาระบบการศกกาาและการพฒนาทรพยากรมนายท ซกงในปจจบน รฐบาลไดใหการสนบสนนระบบบรการการศกกาาอยางครอบคลม จากสถตพบวา อตราการรหนงสอของประากรเกนกวารอยละ ๙๕ และการเขาศกกาาในระดบประถมและมธยมศกกาาเกนกวารอยละ ๑๐๐๑๖๕

ระบบการศกกาาในประเทศบรไนไดมการปฏรปอยางมนคงโดยเปนไปตามกรอบของระบบการศกกาาของาตส าหรบศตวรราท ๒๑ National Education System for the 21st Century (SPN 21) ซก งมวตถประสงคทในการสนบสนนศกยภาพของนกศกกาาใหสามารถเผญกบการเปลยนแปลงในทางสงคมและเศราฐกจ โดยแผน SPN 21 ไดมงเนนทวาคณตศาสตรท วทยาศาสตรท และภาาาองกฤาเปนวาส าคญส าหรบหลกสตรในระดบประถมศกกาาและมธยมศกกาา นอกจากนยงมแผนในการสนบสนนการใเทคโนโลยสารสนเทศผานการใงานคอมพวเตอรทหนกงคนตอหนกงเครอง (one-to-one computing) เน การก าหนดใหแผนสวนหนกงของ SPN 21 มระบบตดตามตรวจสอบ วธการสอน การฝกอบรมครและมการพฒนาโครงสรางพนฐานส าหรบการศกกาา๑๖๖

ถกงแมวาการศกกาาขนพนฐานจะประสบความส าเรนจเปนอยางด แตการพฒนาแผนการศกกาาในระดบสงยงตองมการปรบปรง จากการศกกาาพบวาจ านวนรวมของการเขาเรยนในระดบสงมเพยงรอยละ ๑๙.๖ ซกงอยในระดบต าเมอเทยบกบประเทศในแถบเอเยตะวนออกเฉยงใต เน ประเทศมาเลเซย ทมประากรเขาศกกาาในระดบสงรอยละ ๔๒ และประเทศไทยทมประากรเขาศกกาาในการศกกาาระดบสงรอยละ ๔๘ สาเหตทการศกกาาระดบสงยงคงมปญหานนสบเนองมาจากระบบเศราฐกจทไมสมดลและผลกระทบจากตลาดแรงงาน ซกงปรมาณงานมทอยในภาครฐและอตสาหกรรมน ามนและแกสมไมมากพอ ในขณะทภาคเอกนกนไมสามารถทจะดกงดดแรงงานทมทกาะเนองจากไมสามารถแขงขนกบคาแรงขนสงได ดงนนการเปลยนแปลงระบบเศราฐกจใหมความหลากหลายและการพฒนาในภาคเอกนจะวยใหเกดการพฒนาระบบการศกกาาในระดบสงบรรลผลส าเรนจมากยงขกน๑๖๗

๑๖๕ อ งคท ก ร เพ อ ค วาม ร วม ม อท า งเศ รา ฐก จ เเล ะก ารพ ฒ น า , บ น ทก ก โค ร งส รา งด าน น โยบ าย : ป ระ เท ศ บ ร ไน ดา รสซ าล าม , http://www.oecd.org/site/seao/Brunei%20Darussalam.pdf, หนา ๑๒, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๘ ๑๖๖ เพงอาง ๑๖๗ เพงอาง

๑๐๕

ระบบการศกกาาของประเทศบรไนมแบบอยางมาจากระบบการศกกาาของประเทศองกฤา (Brunei-Cambridge GCE A –Levels) เพอทจะเปนการเตรยมความพรอมแกนกเรยนในการทจะเขาสมหาวทยาลยหรอสถาบนการศกกาาในระดบทสงขกน หรอการศกกาาในตางประเทศ โดยระบบการศกกาาในประเทศบรไนแบงปการศกกาาในแตละระดบเปนดงตอไปน

การศกกาาในระดบอนบาล (pre-school) เยาวนสามารถทจะเขาศกกาาไดตงแตอาย ๕ ป และใเวลาศกกาา ๑ ป อยางไรกนด เยาวนสามารถทจะเขาศกกาาในโรงเรยนเอกนในระดบอนบาลไดตงแตอาย ๓ ป และใเวลาศกกาา ๓ ป กอนเขาสการศกกาาระดบประถมศกกาา๑๖๘ โดยการศกกาาในระดบประถมศกกาาเนนหนกในเรองของสขภาพ สงคม และการพฒนาการการเจรญเตบโตในเดนกและเยาวน๑๖๙

การศกกาาส าหรบการศกกาาระดบประถมศกกาา มระยะเวลา ๖ ป โดยเนอหาจะเนนหนกในเรองของภาาามลาย ภาาาองกฤา คณตศาสตรท การเขยนและวทยาศาสตรท นก เ รยนจะตอง เข ารบการทดสอบท ง ภ า า าม ล า ยแ ล ะ ภ า า า อ ง ก ฤ า แ ล ะ ตอ ง ผ า น ก า ร ท ด ส อ บ ภ า า าม ล า ย ภ า า าอ ง ก ฤ า คณตศาสตรท และการเขยนหรอวทยาศาสตรท เพอทจะสามารถเขาศกกาาในระดบมธยมศกกาา

การศกกาาระดบมธยมศกกาาตอนตน มระยะเวลา ๓ ป เพอแบงนกเรยนใหเขาสโรงเรยนอาวศกกาาหรอการศกกาาในระดบทสงขกน ภายหลงจาก ๓ ป นกเรยนจะตองผานการทดสอบ PMB examination เพอใส าหรบการรบรองผลความส าเรนจทางการศกกาาของนกเรยนในระดบาต๑๗๐

เมอผานการทดสอบ PMB examination นกเรยนสามารถเลอกองทางในการศกกาาตอในสาขาวทยาศาสตรท ศลปะ หรอ างเทคนค ในระดบมธยมศกกาาตอนปลายได ซกงจะใเวลาในการศกกาาทงหมด ๒ ป โดยเมอจบมธยมศกกาาท ๕ นกเรยนจะตองเขาทดสอบ Brunei-Cambridge General Certificate of Education Ordinary Level (GCE ‘O’ Level) โดยนกเรยนทผานการทดสอบ GCE ‘O’ Level สามารถเลอกท างานหรอเขาฝกอบรมในโปรแกรมตางๆ ในโรงเรยนอาวศกกาา หรอเลอกทจะศกกาาตอในระดบทสงขกนทงในและตางประเทศได๑๗๑

นกเรยนทเขาศกกาาในระดบอาวศกกาาจะไดรบประกาศนยบตรวาพแหงาต National Skill Certificate (NSC) ซกงการศกกาาในอาวศกกาาจะรวมถกงหลกสตรทเกยวกบการไฟฟาและอเลนกทรอนกสท

๑๖๘ สภาระหวางประเทศวาดวยการศกกาาระบบเปดและการศกกาาทางไกล , ระบบการศกกาา, http://www.icde.org/projects/ regulatory_frameworks_for_distance_education/country_profiles/brunei/education_system, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๘ ๑๖๙ กลมความรวมมอทางเศราฐกจเอเซย-แปซฟค: คณะท างานการพฒนาทรพยากรบคคล การศกกาาในประเทศบรไนดารสซาลาม, การศกกาาในประเทศบรไนดารสซาลาม, http://hrd.apec.org/index.php/Education_in_Brunei_Darussalam, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๘ ๑๗๐ เพงอาง ๑๗๑ อางแลว เชงอรรถท ๔

๑๐๖

การศกกาาเลขานการ การท าเฟอรทนเจอรท การท าทอประปา การท าผม งานไม างปน และการท าคอนกรต การทาสและตกแตง การเพาะเลยงสตวทน า๑๗๒

การศกกาาในโรงเรยนเอกนในประเทศบรไน ๘๐ แหงเปนสถานรบเลยงเดนก การศกกาาในระดบประถมศกกาาและมธยมศกกาา ภารกจของโรงเรยนเอกนจะวยเหลอรฐบาลประเทศบรไนในการเตรยมการศกกาาใหแกประากรภายในประเทศ และเปนทางเลอกใหแกผปกครองในการเลอกการศกกาาใหแกบตรหลาน๑๗๓

การศกกาาในระดบสงจะอยในรปแบบของวทยาลยหรอสถาบนเทคโนโลย หรอมหาวทยาลยซกงไดเสนอหลกสตรตางๆ ทใระยะเวลาการศกกาาสองปครกง และมมหาวทยาลยบางแหงทจดใหมการเรยนการสอนส าหรบการศกกาาศาสนาอสลามดวย๑๗๔

รฐบาลประเทศบรไนไดรบผดอบอยางเตนมทในเรองทเกยวกบการศกกาาของนกเรยน จดมงหมายของระบบการศกกาาของประเทศคอการทนกเรยนไดมการเรยนรตลอดวตดวยความมนใจและมความคดสรางสรรคท ความเอมโยง และมความกระตอรอรนในการแสวงหาความร รฐบาลไดจดท าแผนการศกกาาแหงาตส าหรบศตวรราท ๒๑ (The National Education System for the Twenty-first Century (SPN 21)) ขกนในป พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยมงทจะ

- ใหนกเรยนทอยในฐานะจะเปนผน าในอนาคตจะตองมความรและทกาะทเกยวของ พรอมกบการมคานยมทถกตองและทศนคตทพรอมจะเผญกบการเปลยนแปลงของสงคมทจะเกดขกนในอนาคตเพอทจะบรรลความตองการและความทาทายทจะพฒนาประเทศและประานในวงศตวรราท ๒๑

- ตระหนกถกงวสยทศนทและภาระหนาทของกระทรวงศกกาาธการ เน การศกกาาทมคณภาพตอการพฒนาประเทศ และการเตรยมการศกกาาแบบองคทรวมเพอบรรลการพฒนาศกยภาพอยางเตนมท

- พฒนาทกาะส าหรบศตวรราท ๒๑ โรงเรยนและสถาบนการศกกาาในประเทศจะตองจดหาผฝกสอนและอปกรณทอ านวยความสะดวกทเหมาะสม ครบถวนและจ าเปน๑๗๕

พระราก าหนดการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ก าหนดวาเยาวนทกคนตองไดรบการศกกาาไมนอยกวา ๙ ป โดยเยาวนอายระหวาง ๖-๑๕ ป จะตองไดรบการศกกาาไมวาจะเปนจากภาครฐหรอเอกน โดยอตราสวนของการศกกาาในภาคเอกนคดเปน รอยละ ๓๐๑๗๖

๑๗๒ อางแลว เชงอรรถท ๕ ๑๗๓ อางแลว เชงอรรถท ๔ ๑๗๔ อางแลว เชงอรรถท ๔ ๑๗๕ อางแลว เชงอรรถท ๕

๑๐๗

กระทรวงศกกาาธการเปนหนวยงานทเปนผรบผดอบระบบการศกกาาทงหมดดวยการจดการศกกาาเพอทจะผลตประากรทมความสามารถซกงจะเปนสวนส าคญทจะสนบสนนแนวคดพนฐานของประเทศ มงมนทจะใหมการเปลยนแปลงประเทศบรไน และมศกยภาพในการแขงขนไดในอนาคต ทงนเพอใหสอดคลองกบแผนพฒนาประเทศระยะยาวในป พ.ศ. ๒๕๗๘ (Wawasan Brunei 2035) ซกงเปนเปาหมายของกระทรวงในการทจะปรบปรงระบบการศกกาาของาต ทกาะทจ าเปนในหลายๆ ดาน ประกอบดวย ทกาะดานการสอสาร ความรพนฐานทางดานการค านวณ เทคโนโลยการสอสารและขอมลขาวสาร ทกาะการคดและการแกปญหา ทกาะในการแขงขน และการบรหารตนเอง ทกาะทางดานการศกกาาและการท างาน และทกาะทางดานสงคม ทางกายภาพ และกฬา๑๗๗ นอกจากนรฐมนตรและรองรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการยงมหนาทรบผดอบในการตดสนใจในเรองนโยบายทส าคญๆ กระทรวงศกกาาธการมหนาทในการพฒนาหลกสตรและประมวลวาทไดรบมาจากผทมสวนเกยวของผานกรมการพฒนาหลกสตร Curriculum Development Department (CDD) ซกงไดจดตงขกนเมอป พ.ศ. ๒๕๒๑ โดยในการจดหลกสตรกลางเนนในเรองการฝกฝนผเรยนแตละคนใหมความสมดลทางดานสตปญญาจตวญญาณ อารมณท และกายภาพ๑๗๘ ๔.๒ กฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของกบการศกษาในประเทศบรไน ๔.๒.๑ การศกษาขนพนฐาน จากการศกกาาพบวาประ เทศบรไนมกฎหมายท เก ย วขอ งกบการศกกาาขนพน ฐานซก งก าหนดให เดนกทกคนไมวาศก กาาในโรง เรยนรฐหรอ เอกน ตองไดรบการศกกาาอยางนอย ๙ ป ไดแกการศกกาาในระดบประถมและมธยมตน โดยกฎหมายทเกยวของกบการศกกาาขนพนฐานไดแก พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน ) พ .ศ. ๒๕๑๙ (Education (Brunei Board of Examinations) Act, 1976) พ ร ะ ร า บ ญ ญ ต ก า ร ศก ก า า พ .ศ . ๒ ๕ ๔ ๖ (Education Act, 2003) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ (Compulsory Education Act, 2007) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยน เอกน พ .ศ. ๒๔๙๖ (Education (Non-Government School) Act, 1953) ดงมรายละเอยดดงน

๑๗๖ อางแลว เชงอรรถท ๕ ๑๗๗ อางแลว เชงอรรถท ๕ ๑๗๘ อางแลว เชงอรรถท ๕

๑๐๘

๑) พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ (Education (Brunei Board of Examinations) Act, 1976)

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙

พระราบญญ ตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ เปนกฎหมายทวางหลกเกณฑทเพอจดตงคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาของประเทศบรไนซกงเปนหนวยงานทมหนาทหลกในการจดการสอบทางการศกกาา รวมถกงการสอบเพอรบรองการศกกาาในระดบมธยมศกกาารวมทงการทดสอบอนตามทรฐมนตรกระทรวงศกกาาธการก าหนด๑๗๙ โดยการสอบเพอรบรองการศกกาาในระดบมธยมศกกาานสามารถแบงไดเปน ๒ ประเภทใหญๆ คอ

๑. การสอบทจดขกนในระหวางการศกกาาระดบนมธยมศกกาา ซกงไดแก Brunei Junior Certificate of Education และ Sijil Rendah Pelajaran Brunei

๒. การสอบทจดขกนเมอศกกาาจบนมธยมศกกาา ไดแก Brunei Cambridge General Certificate of Education ( Ordinary Level) Sijil’ Am Pelajaran Singapura Cambridge (Peringkat Biasa) แ ละ Brunei Cambridge General Certificate of Education ( Advance Level) Sijil’ Am Pelajaran Singapura Cambridge (Peringkat Tinggi)

๑.๒) การแตงตงและวาระในการด ารงต าแหนงของคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาา

คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาของประเทศบรไนประกอบดวยประธานซกงเปนผทไดรบการแตงตงจากพระราาธบดสลตานและยงด เปอรทตวน ผอ านวยการกองการศกกาา (Director of Education) ๑๗๙ มาตรา ๕ พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ ก าหนดวา “(๑) คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไนจะตองอยภายใตบทบญญตของพระราบญญตฉบบนและกฎหมายอนทตราขกนภายใตพระราบญญตฉบบน คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไนมหนาทจดการสอบตามวตถประสงคทของพระราบญญตฉบบน (๒) การสอบทถกจดขกน ใหรวมถกง (ก) การสอบ Brunei Junior Certificate of Education” และ “Sijil Rendah Pelajaran Brunei” ซกงจดขกนในระหวางการศกกาาระดบนมธยมศกกาา

(ข ) ก า ร ส อ บ “ Brunei Cambridge General Certificate of Education (Ordinary Level) Sijil’Am Pelajaran Singapura Cambridge (Peringkat Biasa)” แ ล ะ “ Brunei Cambridge General Certificate of Education (Advance Level) Sijil’Am Pelajaran Singapura Cambridge (Peringkat Tinggi)” ซกงจดขกนเมอศกกาาจบนมธยมศกกาา

(ค) การสอบอนใดทจดขกนโดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเพอประโยนทสาธารณะ ไมวาจะในระดบทองถนหรอตางประเทศ”

๑๐๙

หรอผแทน เจาหนาทกรมการศาสนาหรอผแทน และสมากอนทไดรบการแตงตงจากพระราาธบดสลตานจ านวนไมนอยกวา ๗ คน แตไมเกน ๑๑ คน๑๘๐ โดยคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาของประเทศบรไนมวาระในการด ารงต าแหนง ๓ ป๑๘๑ อยางไรกนตาม หากวาระในการท างานของสมากคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาทานใดสนสดลง พระราาธบดสลตานสามารถแตงตงสมากคนดงกลาวใหสามารถด ารงต าแหนงในวาระตอไปได๑๘๒ และหากเปนกรณทสมากคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาทานใดเสยวต ลมละลายหรอไมสามารถจดการงานใดๆ ลาออกจากต าแหนง หรอหายตวไปจากประเทศบรไนเปนเวลาเกนกวา ๖ เดอนโดยไมไดรบอนญาตเปนหนงสอจากประธานคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาา ใหถอวาบคคลดงกลาวสนสดการเปนสมากคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาา๑๘๓

๑.๓) การประมของคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาของประเทศบรไน

เนองจากคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาามหนาทในการจดการสอบทางการศกกาาพระราบญญตฉบบนจกงก าหนดใหคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาตองมการจดประมอยางนอยปละสองครง ซกงในการประมคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาแตละครงจะตองประกอบไปดวยองคทประมจ านวน ๗ คน และในการลงมตใดๆ ในการประม หากมจ านวนเสยงเทากน ประธานคณะกรรมการตรวจสอบการศกกาามสทธออกเสยงขาด๑๘๔

๒) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ (Education Act, 2003) ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๕๔ ๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ เปนกฎหมายทวางหลกเกณฑทในการจดทะเบยน และควบคมโรงเรยนรวมถกงสถาบนการศกกาาประเภทตางๆ ในประเทศบรไนภายใตพระราบญญตฉบบนระบบการศกกาาของประเทศบรไนจะประกอบไปดวยการศกกาาในระดบอนบาล ระดบประถมศกกาา ระดบมธยมศกกาา ระดบภายหลงมธยมศกกาา และระดบสงหรอมหาวทยาลยซกงไมรวมถกงโรงเรยนนานาาต ทตงอยในประเทศบรไนดวย๑๘๕ ซกงโดยทวไปนนโรงเรยนหรอสถานศกกาาของประเทศบรไนสามารถแบงเปน

๑๘๐ มาตรา ๒ (๒) พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ ๑๘๑ มาตรา ๒ (๔) พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ ๑๘๒ มาตรา ๒ (๕) พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ ๑๘๓ มาตรา ๒ (๖) พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ ๑๘๔ มาตรา ๓ พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙ ๑๘๕ มาตรา ๑๗ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

๑๑๐

ประเภทใหญๆ ได ๒ ประเภทคอ โรงเรยนหรอสถานศกกาาของรฐบาลและโรงเรยนหรอสถานศกกาาของเอกน๑๘๖

นอกจากประเภทของโรงเรยนหรอสถานศกกาาแลวพระราบญญตฉบบนยงก าหนดใหสถานศกกาาทกประเภทในประเทศบรไนจะตองใภาาามาเลยทหรอภาาามลายเปนภาาาหลกในการเรยน การสอน อยางไรกนดสถานศกกาาแตละแหงอาจใภาาาองกฤาควบคไปกบภาาามาเลยทในการเรยนการสอนได หรอในบางโรงเรยนอาจอนญาตให ใภาาาอาหรบในการเรยนการสอน อยางไรกนตามโรงเรยนทมการใ ภาาาอาหรบดงกลาวจะตองมการเรยนการสอนวาภาาามาเลยทและภาาาองกฤาเปนวาบงคบดวย๑๘๗

นอกจากนโรงเรยนหรอสถานศกกาาทอยภายใตระบบการศกกาาของประเทศบรไนและไดจด ทะเบยนตามความในพระราบญญตฉบบนแลวจะตองจดการเรยนการสอนโดยค านกงถกง “หลกสตรการศกกาาแหงาต” ซกงก าหนดโดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเปนหลก๑๘๘

ส าหรบก ารศก กาาใน ระ ดบอน บ าล พ ระราบญ ญ ต ฉบ บน ก าหนด ให ร ฐมนตร วาการกระทรวงศกกาาธการเปนผมอ านาจในการอนมตจดตงโรงเรยนอนบาล๑๘๙ โดยก าหนด ใหรปแบบ ก า ร เรยนก าร สอนและกจกรรมของโรงเรยนอนบาลควรทจะตองอยบนพนฐานของหลกสตรทรฐมนตร วาการกระทรวงศกกาาธการใหการรบรอง๑๙๐

สวนการศกกาาระดบประถมศกกาา พระราบญญ ตฉบบนก าหนดใหเปนหนาทของรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการในการก าหนดใหจดการศกกาาระดบประถมศกกาาในโรงเรยนของรฐ ซกงเดนกทจะสามารถเขาเรยนในระดบประถมศกกาาไดนนจะตองมอายขนต า คอ ๖ ป หรอในกรณทม เหตอนควรรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจก าหนดขอยกเวนในเรองอายขนต าในการเขาเรยน ระดบประถมศกกาาอยทระหวาง ๕-๖ ปกนได ซกงหลกเกณฑทในเรองอายนจะใกบโรงเรยนเอกนดวย๑๙๑

ส าหรบการศกกาาระดบมธยมศกกาา ร ฐมนตรว า การกระทรวงศกกาาธก ารกนย ง คง มหนา ท ในการจดการศกกาา ในระดบมธยมศกกาาในโรงเรยนมธยมของรฐทงในรปแบบวาการและรปแบบอนๆ รวมทงการศกกาาภายหลงระดบมธยมศกกาาทจดขกนส าหรบผทส าเรนจการศกกาาในระดบมธยมศกกาา แตไมรวมถกงการศกกาาในระดบสงหรอมหาวทยาลย ซกงการศกกาาภายหลงมธยมศกกาาอาจจะอยในรปวทยาลยหรอสถาบนการศกกาารปแบบอนๆ กนได๑๙๒

๑๘๖ มาตรา ๑๘ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๘๗ มาตรา ๑๙ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๘๘ มาตรา ๒๐ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๘๙ มาตรา ๒๒ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๐ มาตรา ๒๓ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๑ มาตรา ๒๕ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๒ มาตรา ๒๗ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

๑๑๑

นอกจากนประเทศบรไนยงมการศกกาาทางเทคนค อาวศกกาา และการศกกาาพเศา ซกงการศกกาาทางเทคนคและอาวศกกาาจะเปนไปในลกาณะการฝกอบรมทกาะ การฝกอบรม เฉพาะดาน หรอการฝกอบรมเพอพฒนาทกาะใหเกดความ านาญยงขกน รวมทงทกาะทางเทคนคหรออาวะอน ๆทรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการใหการรบรอง๑๙๓ โดยอาจจดขกนในรปแบบของศนยท หรอสถาบนพฒนาทกาะ โรงเรยนอาวศกกาา วทยาลยเทคนค วทยาลยพยาบาล สถาบนเทคโนโลย หรอสถาบนการศกกาาอนใดตามทรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการก าหนด๑๙๔ อกทงยงอนญาตใหรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการจดใหมการศกกาาพเศาในระดบประถมศกกาาหรอมธยมศกกาาทงในโรงเรยนรฐบาลหรอโรงเรยนการศกกาาพเศาดวย๑๙๕

ส าหรบการศกกาาศาสนาอสลามซกงเปนการศกกาาเกยวกบ Fardhu ‘Ain และ Fardhu Kifayah นน พระราบญญตฉบบนก าหนดใหการศกกาาศาสนาอสลามดงกลาวเปนวาบงคบส าหรบนกเรยนทนบถอศาสนาอสลามในโรงเรยน๑๙๖

ใน สวนของสถานศก กาาเอกนน น พ ระราบญ ญ ตฉบบน ก าหนดให การ จด ต ง สถานศกกาาเอกนไมว าจะ จด ตงโดยบราทจ ากดหรอบคคลใดจะตองไดรบอนม ตจากรฐมนตร วาการกระทรวงศกกาาธการ๑๙๗ โดยสถานศกกาาหรอโรงเรยนเอกนทจดตงขกนดงกลาวจะตองปฏบตตามหลกสตรการศกกาาแหงาต๑๙๘ และสถานศกกาาดงกลาวจะตองจดการเรยนการสอนหลกการปกครอง ระบอบราาธปไตยของรฐอสลาม (Malay Islamic Monarchy) เปนวาหนกงนอกเหนอจากวาเรยนตามปกตดวย๑๙๙

ทงนตามพระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ สถานศกกาาเอกนสามารถจ าแนกไดเปน ๗ ประเภท คอ สถานศกกาาระดบอนบาล ประถมศกกาา มธยมศกกาา วทยาลยหรอสถานศกกาาอนทจดการสอนระดบภายหลงมธยมศกกาา วทยาลยเทคนคและอาวศกกาา มหาวทยาลย และศนยทการเรยนร โดยสถาบนการศกกาาเอกนทยนค าขอจดตงและไดรบการอนมตแลวจะตองท าการจดทะเบยนตามความ ในพระราบญญตฉบบนภายใน ๕ ปนบแตวนทไดรบการอนมต๒๐๐อยางไรกนดสถานศกกาาเอกนอาจถกสงใหยตการประกอบกจการไดหากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเพกถอนค าสงจดตงสถานศกกาา หรอหากนายทะเบยนสถานศกกาายกเลกการจดทะเบยนสถานศกกาา หรอคณะกรรมการสถานศกกาา

๑๙๓ มาตรา ๒๘ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๔ มาตรา ๒๘ (๓) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๕ มาตรา ๓๐ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๖ มาตรา ๓๒ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๗ มาตรา ๕๖ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๘ มาตรา ๕๗ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๙๙ มาตรา ๕๘ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๐ มาตรา ๖๕ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

๑๑๒

มมตใหสถานศกกาาดงกลาวยตการประกอบการ หรอบราทจ ากดทจดตงสถานศกกาาดงกลาวเลกกจการลง หรอสถานศกกาาดงกลาวถกบงคบใหปดดวยเหตผลอนๆ๒๐๑ นอกจากนหากสถานศกกาาเอกนใดๆ ประสงคทจะด าเนนการหรอสรางความรวมมอกบสถาบนอนทงภายในประเทศและตางประเทศ สถานศกกาาเอกนดงกลาวจะตองไดรบอนญาตเปนหนงสอจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเสยกอน๒๐๒

๒.๒) การจดทะเบยนสถานศกกาา

พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดใหสถาบนการศกกาาทกประเภทในประเทศบรไนจะตองจดทะเบยนใหถกตอง๒๐๓ อยางไรกนดนายทะเบยนสถานศกกาาผมอ านาจหนาทในการรบจดทะเบยนสถานศกกาาอาจปฏเสธไมจดทะเบยนสถานศกกาาไดหากสถานศกกาาดงกลาวมมาตรฐานสขอนามยและความปลอดภยทไมเหมาะสม หรอสถานศกกาาดงกลาวถกใหรออาจถกใเพอวตถประสงคทในการท าลายประโยนทสาธารณะ ประโยนทของประเทศ หรอประโยนทของนกศกกาา อทสถานศกกาาจะใ ในการ จดทะเบยนไม เหมาะสม หรอคาธรรมเนยมการศกกาาส าหรบนกเรยนไมสมเหตสมผล ๒๐๔ นอกจากนการประาสมพนธททเกยวของกบสถานศกกาาทยงไมไดจดทะเบยนไมวาจะโดยการโฆาณา โบวทวรท หรอวธใดๆ ถอเปนการตองหาม การประาสมพนธททเกยวของกบสถานศกกาาไมวาจะโดยวธการใดๆ สามารถท าไดตอเมอสถานศกกาาดงกลาวไดจดทะเบยนตอนายทะเบยนสถานศกกาาแลวหรอเปนกรณทมการออกหนงสอรบรองการจดทะเบยนวคราวใหแกสถานศกกาานนๆ๒๐๕

นอกจากนน ายทะเบยนสามารถทจะยกเลกการจดทะเบยนสถานศกกาาไดหาก การจดทะเบยนสถานศกกาาเกดจากความผดพลาดหรอเกดจากขอมลอนเปนเทนจ หรอ สถานศกกา าดงกลาว ไมปฏบตตามตามเงอนไขทนายทะเบยนก าหนด หรอเปนกรณทสถานศกกาาดงกลาวถกใเพอวตถประสงคทใดๆ ทขดกบหลกรฐธรรมนญ๒๐๖ เปนตน

๒๐๑ มาตรา ๗๑ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๒ มาตรา ๗๓ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๓ มาตรา ๗๕ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๔ มาตรา ๘๓ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๕ มาตรา ๘๕ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๖ มาตรา ๘๖ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดวา “นายทะเบยนอาจยกเลกการจดทะเบยนสถานศกกาาไดในกรณทเหนนสมควร หาก (ก) เกดเหตตามมาตรา ๘๓ (ก) (ข) สถานศกกาาไมรกาาระเบยบวนย (ค) การจดทะเบยนสถานศกกาาเกดจากความผดพลาดหรอเกดจากขอมลอนเปนเทนจ (ง) ประธานคณะกรรมการบรหารสถานศกกาาหรอบคลอนใดทมหนาทรบผดอบบรหารจดการสถานศกกาาไดใหขอมลอนเปนเทนจโดยเฉพาะในการโฆาณาสถาบนการศกกาา (จ) มการละเมดเงอนไขตามมาตรา ๗๕ (๓) ทก าหนดโดยนายทะเบยน

๑๑๓

๒.๓) การจดทะเบยนหวหนาสถานศกกาา (Governor) หวหนาสถานศกกาา หมายถกง บคคลทไดรบมอบอ านาจจากรฐบาลใหท าหนาทบรหาร

สถานศกกาา ซกงรวมถกงบคคลทไดรบการแตงตงและจดทะเบยนเปนผบรหารสถานศกกาาตามมาตรา ๕๕ แหงพระราบญญ ตการศกกาาโรงเรยน เอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ (Education (Non-Government School) Act, 1953) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดใหเปนหนาทของนายทะเบยนสถานศกกาา ในการจดทะเบยนหวหนาสถานศกกาา ซกงเมอไดจดทะเบยนแลวนายทะเบยนฯ จะตองออกหนงสอรบรองการจดทะเบยนดงกลาวใหแกบคคลทไดรบการจดทะเบยนเปนหวหนาสถานศกกาานนๆ ๒๐๗ อยางไรกนด นายทะเบยนสถานศกกาาอาจปฏเสธไมจดทะเบยนบคคลเปนหวหนาสถานศกกาาไดหากปรากฏวาบคคลดงกลาวเคยกระท าความผดทมโทาจ าคกตงแต ๑ ป หรอปรบตงแต ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน หรอเคยถกถอดถอนออกจากการจดทะเบยนใดๆ ภายใตพระราบญญตฉบบนหรอกฎหมายอนทเกยวของซกงบญญต กอนหนาพระราบญญตฉบบน หรอเคยใหขอมลส าหรบการจดทะเบยนทเปนเทนจหรอกอใหเกดความเขาใจผด หรอเปนบคคลทมอายต ากวา ๒๕ ป๒๐๘ ทงนบคคลทถกปฏเสธไมรบจดทะเบยนสามารถอทธรณทค าสงดงกลาวตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการไดภายใน ๒๑ วน นบแตวนทไดมการแจงใหทราบถกงการปฏเสธ ซกงค าวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการในกรณดงกลาวถอเปนทสด๒๐๙

นอกจากนแมวานายทะเบยนสถานศกกาาจะรบจดทะเบยนสถานศกกาาใดไปแลว แตหากมเหตหนกงเหตใดขางตนเกดขกนภายหลงการจดทะเบยน นายทะเบยนสถานศกกาากนยงคงมอ านาจถอดถอนหวหนาสถานศกกาาจากการจดทะเบยนไดรวมถกงกรณทนายทะเบยนสถานศกกาาเหนนวาบคคลดงกลาว ไมเหมาะสมทจะด ารงต าแหนงหวหนาสถานศกกาา หรอเปนกรณทการจดทะเบยนหวหนาสถานศกกาาดงกลาวผดพลาดหรอไมถกตอง๒๑๐ นายทะเบยนสถานศกกาากนยงคงมอ านาจถอดถอนหวหนาสถานศกกาาจาก การจดทะเบยนไดเนเดยวกน ทงนหากนายทะเบยนสถานศกกาาถอดถอนการจดทะเบยนหวหนาสถานศกกาา คนใด บคคลดงกลาวสามารถอทธรณทค าสงใหถอดถอนดงกลาวตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการไดภ ายใน ๒๑ วน น บแ ต วน ท ไ ดม ก ารแ จงให ท ราบถก งก ารถอดถอน ซก งค าวน จฉ ยขอ งรฐมนตร วาการกระทรวงศกกาาธการในกรณดงกลาวถอเปนทสด๒๑๑

(ฉ) สถานศกกาากระท าการฝาฝนพระราบญญตฉบบนหรอกฎหมายอนทออกตามความแหงพระราบญญตฉบบน () สถานศกกาาถกใเพอวตถประสงคทใดๆ ทขดกบหลกในรฐธรรมนญ ความตกลงในการรวมกลม และตราสารของรฐบาล (ซ) กรณไมมประธานคณะกรรมการบรหารสถานศกกาา หรอบคลทไดรบแตงตงเปนประธานสถานศกกาา หรอหวหนาคร หรออธการบดไมเหมาะสมทจะด ารงต าแหนงนนๆ” ๒๐๗ มาตรา ๘๘ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๘ มาตรา ๘๙ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๐๙ มาตรา ๙๑ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๐ มาตรา ๙๒ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๑ มาตรา ๙๕ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

๑๑๔

๒.๔) การจดทะเบยนครผสอน

นอกจากการจดทะเบยนสถานศกกาาและหวหนาสถานศกกาาแลว พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ยงก าหนดใหมการขกนทะเบยนครผสอนในสถานศกกาาตางๆ ดวย๒๑๒ แตไมรวมถกงครผสอนทไดรบการแตงตงจากคณะกรรมการบรการสาธารณะ (Public Service Commission)๒๑๓ โดยนายทะเบยนสถานศกกาามอ านาจปฏเสธการจดทะเบยนเปนครผสอนไดหากพบวาบคคลดงกลาวมอายต ากวา ๑๘ ปบรบรณท หรอมคณสมบตไมเหมาะสมทจะท าการสอนได หรอบคคลดงกลาวใหขอมลทเปนเทนจหรอกอใหเกดความเขาใจผดในการจดทะเบยนเปนครผสอน หรอบคคลดงกลาวมสภาพรางกายและจตใจไมเหมาะสมทจะเปนคร หรอเปนกรณทบคคลดงกลาวเคยกระท าความผดทมโทาจ าคกตงแต ๑ ป หรอปรบตงแต ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน๒๑๔ เปนตน ซกงบคคลทถกปฏเสธการจดทะเบยนครผสอนสามารถอทธรณทค าสงใหถอดถอนดงกลาวตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการไดภายใน ๒๑ วนนบแตวนทไดมการแจงใหทราบถกงการปฏเสธไมรบจดทะเบยน ซกงค าวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการในกรณดงกลาวถอเปนทสด๒๑๕ นอกจากอ านาจในการปฏเสธการจดทะเบยนครผสอนแลว นายทะเบยนสถานศกกาายงมอ านาจในการ เพกถอนการจดทะเบยนครผสอนไดเนกน๒๑๖ อยางไรกนดนายทะเบยนสถานศกกาาอาจอนญาตใหบคคล บางประเภทสามารถท าการสอนไดแมไมใครผสอนทจดทะเบยน เน นกศกกาาฝกสอน หรอบคคลทยนค าขอจดทะเบยนเปนครผสอนและค าขอดงกลาวยงอยในวงระหวางการด าเนนการ เปนตน

๒.๕) การตรวจสอบสถานศกกาา นอกจากหนาทในการจดทะเบยนแลว นายทะเบยนสถานศกกาายงมหนาทในการตรวจสอบ

สถานศกกาาทไดจดทะเบยนในประเทศบรไนดวย๒๑๗ ซกงอ านาจในการตรวจสอบสถานศกกาาดงกลาวรวมถกง

๒๑๒ มาตรา ๙๘ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๓ มาตรา ๙๙ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๔ มาตรา ๑๐๒ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดวา “นายทะเบยนสถานศกกาามอ านาจปฏเสธการจดทะเบยนเปนครผสอนไดหากเหนนวา (ก) บคลดงกลาวมอายต ากวา ๑๘ ปบรบรณท (ข) บคลดงกลาวมคณสมบตไมเหมาะสมทจะท าการสอนได (ค) บคลดงกลาวใหขอมลทเปนเทนจหรอกอใหเกดความเขาใจผดในการจดทะเบยนเปนครผสอน (ง) บคลดงกลาวมสภาพรางกายและจตใจไมเหมาะสมทจะเปนคร (จ) บคลดงกลาวเคยกระท าความผดทมโทาจ าคกตงแต ๑ ป หรอปรบตงแต ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน (ฉ) บคลดงกลาวไมเหมาะสมทจะขกนทะเบยนเปนคร () การสมครจดทะเบยนครผสอนของบคลดงกลาวไมไดเปนไปตามขนตอนทกฎหมายก าหนด” ๒๑๕ มาตรา ๑๐๔ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๖ มาตรา ๑๐๖ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๗ มาตรา ๑๑๑ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

๑๑๕

อ านาจในการตรวจสอบหนงสอ เอกสาร หรอขอมลทางอเลนกทรอนกสทใดๆ ทจ าเปน รวมถกงยงมอ านาจในการท าลายเอกสารดงกลาวหากพบวาเอกสารดงกลาวเปนอนตรายตอประโยนทสาธารณะและนกเรยน นอกจากนในการตรวจสอบสถานศกกาายงมผตรวจการสถานศกกาาซกงแตงตงโดยพระราาธบดสลตานและ ยงด เปอรทตวนท าหนาทตรวจสอบเพอพฒนาและรกาามาตรฐานการสอนดวย๒๑๘

๓) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ (Compulsory Education Act, 2007) ฉบบ

แกไขป พ.ศ. ๒๕๕๔

๓.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑท

ทเกยวของกบการศกกาาภาคบงคบของประเทศบรไน โดยก าหนดใหมการศกกาาภาคบงคบส าหรบเดนกทมอายตงแต ๖-๑๕ ป ซกงเปนเดนกทเกดในวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หรอภายหลงจากนน ทเปนพลเมองของประเทศบรไน และอาศยอยในประเทศบรไน๒๑๙ อยางไรกนตาม รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจอนญาตใหเดนกบางคนหรอบางประเภทไดรบยกเวนไมจ าตองไดรบการศกกาาขนพนฐานไดภายใตเงอนไขทก าหนด โดยทค าสงดงกลาวจะตองประกาศในรากจจานเบกาา๒๒๐ เพอใหประานไดรบทราบโดยทวกน

นอกจากนพระราบญญตฉบบนยงก าหนดใหมการจดตงคณะกรรมการการศกกาาภาคบงคบเพอควบคมและด าเนนการใหเปนไปตามความในพระราบญญตฉบบน รวมถกงท าหนาทในการทบทวนเนอหาของพระราบญญตฉบบนและใหค าแนะน าแกปลดกระทรวงศกกาาธการในการบงคบการใหเปนไปตาม ความในพระราบญญตฉบบน

๓.๒) การแตงตงและวาระในการด ารงต าแหนงของคณะกรรมการการศกกาาภาคบงคบ

คณะกรรมการการศกกาาภาคบ ง คบประกอบดวยสมาก ทไดรบการแตง ตงจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ ซกงรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการจะตองท าหนาทในการแตงตงประธานคณะกรรมการการศกกาาภาคบงคบดวย๒๒๑ อยางไรกนดเนองจากวาระในการด ารงต าแหนงของ

๒๑๘ มาตรา ๑๑๕ (๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๑๙ มาตรา ๓ (๑) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๐ มาตรา ๔ (๑) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๑ มาตรา ๕ พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐

๑๑๖

คณะกรรมการการศกกาาภาคบงคบไมไดก าหนดไวแนนอน การด ารงต าแหนงของคณะกรรมการจกงขกนอยกบระยะเวลาทไดรบการแตงตงและเมอหมดวาระแลวกนสามารถทจะไดรบเลอกใหเขามาด ารงต าแหนงอกครงได๒๒๒

ส าหรบการลาออกจากต าแหนงของกรรมการการศกกาาภาคบงคบน น จะมผลเมอไดท าหนงสอลาออกยนตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ๒๒๓ และหากปรากฏตอมาวากรรมการการศกกาา ภาคบงคบละเลยในการปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทโดยมอบ หรอเปนบคคลลมละลาย หรอไมสามารถปฏบตงานไดเนองจากความเจนบปวยทางรางกายหรอทาง จต หรอมความไมเหมาะสมแกการปฏบตหนาท ดวยเหตใด ๆรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจมค าสงเพกถอนการแตงตงกรรมการการศกกาาภาคบงคบได๒๒๔

๓.๓) การประมของคณะกรรมการการศกกาาภาคบงคบ ในการประมเพอด าเนนงานของคณะกรรมการการศกกาาภาคบงคบจะตองประกอบไปดวย

องคทประมจ านวนกกงหนกงของจ านวนกรรมการทงหมด๒๒๕ ซกงในการลงมตในการประมคณะกรรมการการศกกาาภาคงคบจะตองเปนไปโดยเสยงขางมากของจ านวนสมากทเขารวมประมและในกรณทคะแนนเสยงเทากนประธานในทประมยอมมสทธออกเสยงขาด๒๒๖

๔) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ (Education (Non-Government School) Act, 1953)

๔.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑท การจดทะเบยนและการควบคมโรงเรยนเอกนในประเทศบรไน ซกงพระราบญญตฉบบนจะใบงคบกบโรงเรยนเอกนในประเทศบรไนเทานนไมรวมถกงโรงเรยนของรฐ อยางไรกนตามพระราาธบดสลตานและ ยงด เปอรทตวนมอ านาจก าหนดขอยกเวนไมใบงคบพระราบญญตฉบบนไมวาทงหมดหรอบางสวนกบโรงเรยนเอกนบางโรงเรยนหรอบางประเภทได๒๒๗

๒๒๒ มาตรา ๖ (๑) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๓ มาตรา ๖ (๒) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๔ มาตรา ๖ (๓) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๕ มาตรา ๗ (๑) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๖ มาตรา ๗ (๔) พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๒๗ มาตรา ๓ พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

๑๑๗

ภายใตพระราบญญตฉบบน โรงเรยนเอกนทกโรงเรยนในประเทศบรไนจะตองจดทะเบยนใหถกตองตามกฎหมาย๒๒๘ พระราบญญตฉบบนไมรบรองการจดทะเบยนโรงเรยนเอกนทไมไดจดตงขกนตามกฎหมายของประเทศบรไน เน โรงเรยนเอกนทจดตงขกนตามกฎหมายของประเทศอน และไมไดรบ ความยนยอมจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ

๔.๒) การจดทะเบยนโรงเรยนเอกนและบคลากรทเกยวของ

พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ก าหนดใหกอนการจดทะเบยนโรงเรยนเอกนจะตองมการแตงตงทปรกกาาโรงเรยนเอกนเพอท าหนาทควบคมและก ากบดแลโรงเรยน และตดตอกบผอ านวยการกองการศกกาา (Director of Education) โดยการแตงตงดงกลาวจะตองท าเปนหนงสอ ลงนามโดย ผบรห ารโรงเรยน เพ อย น ตอรฐมนตรว าการกระทรวงศกกาาธการ ๒๒๙ ท งน รฐมนตร วาการกระทรวงศกกาาธการมอ านาจปฏเสธการจดทะเบยนโรงเรยนเอกนไดหากปรากฏวา (๑) โรงเรยนดงกลาวมลกาณะทไมเหมาะสม เน โรงเรยนดงกลาวไมเหมาะสมดานสขอนามยหรอเปนอนตรายตอสขภาพของผเรยนหรอโรงเรยนดงกลาวมพนทไมเพยงพอส าหรบใหนกเรยนท ากจกรรม อาคารเรยนมลกาณะ ไมเหมาะสมกลาวคอมลกาณะทเปนอนตรายทงจากตวของอาคารเรยนเองหรออาจเกดเพลงไหมไดงาย หรอ (๒) มเหตอนควรเอไดวาโรงเรยนดงกลาวนาจะใเปนพนทเพอการโฆาณาวนเอทางการเมองหรอ ค าสอนใดๆ อนจะกอใหเกดความเสยหายตอผลประโยนทสาธารณะของประเทศบรไน หรอใเปนพนทส าหรบการจดประมของกลมหรอองคทกรผดกฎหมาย หรอ (๓) ปรากฏวาทปรกกาาโรงเรยนทแตงตงโดยผบรหารโรงเรยนเอกนนนมความไมเหมาะสมดวยประการใดๆ หรอ (๔) ผบรหารโรงเรยนหรอครไมไดรบอนมตให จดทะเบยนตามความในพระราบญญตฉบบน หรอ (๕) ในพนททมการขอจดทะเบยนโรงเรยนเอกนนนมสถานศกกาาเพยงพอกบความตองการแลว หรอ (๖) การจดตงโรงเรยนเอกนดงกลาวท าใหเสยหาย ซกงประโยนทสาธารณะของประเทศบรไน๒๓๐ อยางไรกนตามในบางกรณรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจก าหนดเงอนไขบางประการกอนการจดทะเบยนโรงเรยนเอกน๒๓๑ เน การใหโรงเรยนรบรองวาโรงเรยนดงกลาวไมไดมลกาณะทไมเหมาะสม เน ไมไดจดตงโดยมวตถประสงคททางการเมองเพอก อให เกด ความเสยหายตอผลประโยนทสาธารณะของประเทศ หรอใหโรงเรยนรบรองสขอนามยภายในโรงเรยนวามความเหมาะสมมพนทเพยงพอส าหรบใหนกเรยนท ากจกรรม เปนตน

นอกจากการจดทะเบยนโรงเรยนเอกนแลว พระราบญญตฉบบนยงก าหนดใหตองม การจดทะเบยนผบรหารโรงเรยนและครผสอนดวย โดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการมดลพนจใน

๒๒๘ มาตรา ๔ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๒๙ มาตรา ๗ พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๓๐ มาตรา ๘ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๓๑ มาตรา ๘ (๒) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

๑๑๘

การพจารณาจดทะเบยนหรอไมจดทะเบยนผบรหารโรงเรยนหรอคร ผสอนในโรงเรยนเอกน หาก บคคลดงกลาวเคยถกพพากาาวากระท าความผดโดยมโทาจ าคกหรอกระท าการฝาฝนพระราบญญตฉบบน หรอเคยถกถอดถอนจากทะเบยนผบรหารโรงเรยนหรอครผสอน หรอรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ มเหตอนควรเอไดวาผบรหารโรงเรยนหรอครผสอนกระท าการฝาฝนบทบญญตของพระราบญญตฉบบน หรอบคคลทขอจดทะเบยนเปนคร ผสอนมคณสมบตไมเพยงพอ๒๓๒ เปนตน ทงนหากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเหนนอบใหมการจดทะเบยนโรงเรยนแลวนน รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการจะตองออกหนงสอรบรองการจดทะเบยนดงกลาวใหแกทปรกกาาของโรงเรยนดวย๒๓๓

อยางไรกนตามหากโรงเรยนมการเปลยนแปลงผบรหารหรอครทไดมการจดทะเบยนแลว ทปรกกาาโรงเรยนจะตองแจงการเปลยนแปลงดงกลาวเปนหนงสอใหแกรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการทราบภายใน ๒๐ นบแตวนทมการเปลยนแปลงดงกลาวเกดขกน๒๓๔

๔.๓) การถอดถอนโรงเรยนเอกน ผบรหารโรงเรยนและครทไดจดทะเบยนไว

รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการมอ านาจถอดถอนโรงเรยนทไดจดทะเบยนไวได๒๓๕ หากปรากฏวาโรงเรยนดงกลาวไมปฏบตตามพระราบญญตฉบบนหรอระเบยบอนใดทเกยวของหรอมลกาณะทไมเหมาะสม โดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการจะตองแจงการฝาฝนความตามพระราบญญตฉบบนหรอเหตไมเหมาะสมทเกดขกนใหทปรกกาาโรงเรยนทราบเพอปรบปรงแกไขและด าเนนการใหถกตองตามทกฎหมายก าหนดไวกอน แตหากปรกกาาของโรงเรยนไมไดด าเนนการภายในระยะเวลาทก าหนดไว (ไมนอยกวา ๑๔ วน) หรอโรงเรยนดงกลาวมลกาณะไมเหมาะสมดานสขอนามยและความปลอดภย หรอการจดทะเบยนโรงเรยนเกดขกนจากความผดพลาดหรอความเขาใจผด หรอเปนกรณทโรงเรยนดงกลาวไมม ทปรกกาา หรอทปรกกาาของโรงเรยนมคณสมบตไมเหมาะสม หรอโรงเรยนดงกลาวถกใเพอการโฆาณาวนเอทาง

๒๓๒ มาตรา ๑๐ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ก าหนดวา “รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจปฏเสธไมจดทะเบยนบคลใดๆ ใหเปนผบรหารหรอครผสอนได หาก (ก) บคลดงกลาวเคยถกศาลพพากาาวากระท าความผดโดยมโทาจ าคกหรอกระท าการฝาฝนมาตรา ๒๙ (๑) (ง), (ฉ), (), (ซ) แหงพระราบญญตฉบบน หรอ (ข) บคคลดงกลาวเคยถกถอนทะเบยนผบรหารหรอครในโรงเรยนอน (ค) มเหตอนควรจะเอไดวาบคลดงกลาวเคยเปนผบรหารหรอครผสอนทโรงเรยนใดๆ ทมลกาณะเปนการฝาฝนหลกเกณฑทในสวนนของพระราบญญตฉบบน (ง) หากการขกนทะเบยนบคลดงกลาวจะเปนผลเสยตอประเทศบรไนดารสซาลามหรอประโยนทสาธารณะหรอนกเรยน (จ) คณสมบตไมครบถวนส าหรบเปนครผสอน ในกรณบคลขอขกนทะเบยนครผสอน (ฉ) บคลดงกลาวใหขอมลทเปนเทนจหรอกอใหเกดความเขาใจผดในการจดทะเบยนเปนครผสอน” ๒๓๓ มาตรา ๑๒ (๒) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๓๔ มาตรา ๑๔ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๓๕ มาตรา ๑๗ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

๑๑๙

การเมองอนสงผลกระทบตอประโยนทสาธารณะของประเทศ หรอใเปนพนทส าหรบการจดประมของกลม หรอองคทกรผดกฎหมาย รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการมอ านาจถอดถอนโรงเรยนดงกลาวจาก การจดทะเบยนได

นอกจากนนรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการยงมอ านาจถอดถอนผบรหารและ ครประจ าโรงเรยนทไดมการจดทะเบยนไวดวยหากพบวาบคคลเหลานมการกระท าความผดทศาลไดม ค าพพากาาลงโทาจ าคก หรอเปนบคคลทกระท าการฝาฝนบทบญญตสวนทเกยวของตามพระราบญญต ฉบบน หรอเปนบคคลทเคยด ารงต าแหนงผบรหารโรงเรยนหรอครประจ าโรงเรยนในโรงเรยนอนแลวถก ปลดออกจากต าแหนง หรอเปนผบรหารหรอครประจ าโรงเรยนเกดจากการฉอฉล๒๓๖ เปนตน

ทงนหากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการปฏเสธไมจดทะเบยนโรงเรยนเอกนใด หรอก าหนดเงอนไขใดๆ เพอการจดทะเบยน หรอปฏเสธทจะจดทะเบยนบคคลใดเปนผบรหารหรอคร ประจ าโรงเรยนเอกน หรอปลดบคคลใดๆ จากต าแหนงผบรหารหรอครประจ าโรงเรยน โรงเรยน หรอบคคลดงกลาวมสทธอทธรณทค าสงของรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการตอ His Majesty in Council โดยสงค ารองดงกลาวทางไปราณยทลงทะเบยน ภายใน ๑๔ วนนบแตวนทไดรบการปฏเสธหรอไดรบเงอนไขหรอถกปลดออก เวนแต His Majesty in Council จะอนญาตใหขยายระยะเวลาในการอทธรณทได๒๓๗ทงน ค าวนจฉยของ His Majesty in Council ถอเปนทสด๒๓๘

๔.๔) อ านาจหนาทของ His Majesty in Council

นอกจากอ านาจหนาทในการรบอทธรณทและวนจฉยอทธรณทแลว His Majesty in Council ยงมอ านาจในการออกระเบยบทจ าเปนเพอการด าเนนการใหเปนไปตามความในพระราบญญตฉบบน ซกงระเบยบท His Majesty in Council มอ านาจออกไดนน ไดแก ระเบยบทเกยวของกบสขอนามย และความปลอดภยของโรงเรยนและอาคารเรยนและมาตรการปองกนการเกดเพลงไหม ระเบยบทเกยวของกบ

๒๓๖ มาตรา ๑๘ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ก าหนดวา “รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจเพกถอนทะเบยนผบรหารและครผสอนไดหากพบวา (ก) บคลดงกลาวเคยถกศาลพพากาาวากระท าความผดโดยมโทาจ าคก (ข) บคลดงกลาวเคยเปนผบรหารหรอครผสอนในโรงเรยนใดๆ แลวถกเพกถอนทะเบยน (ค) ศาลเคยมค าพพากาาวาบคลดงกลาวฝาฝนพระราบญญตฉบบนในสวนนหรอฝาฝนกฎหมายอนทออกตามความในมาตรา ๒๙ (๑) (ง), (ฉ), (), (ซ) แหงพระราบญญตฉบบน (ง) ภายหลงจากการขกนทะเบยนของบคลดงกลาว รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเหนนวาการขกนทะเบยนบคลดงกลาวไมเหมาะสมกบประโยนทของประเทศบรไนดารสซาลาม หรอประโยนทสาธารณะ หรอนกเรยน (จ) การขกนทะเบยนผบรหารหรอครผสอนของบคลดงกลาวมการกรอกขอมลทเปนเทนจหรอกอใหเกดความเขาใจผดในการจดทะเบยนเปนครผสอน” ๒๓๗ มาตรา ๑๙ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๓๘ มาตรา ๑๙ (๒) (ค) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

๑๒๐

แนวปฏบตทเหมาะสมของโรงเรยนและครรวมถกงการบงคบการใหเปนไปตามระเบยบวนยของโรงเรยน ระเบยบเกยวกบการหามใหนงสอทไมเหมาะสมและการก าหนดประเภทหนงสอทจะใในโรงเรยน ระเบยบเกยวกบการหามและควบคมการแสดงออกของโรงเรยนหรอสงทเกยวของกบโรงเรยนไมวาจะเปนธง สญลกาณท รปภาพ โปสเตอรท สโลแกน หรอเอกสารใดๆ ระเบยบเกยวกบเครองแตงกายของครและนกเรยน ระเบยบเกยวกบหนงสอหรอเอกสารใดๆ ทเกนบไวภายในโรงเรยนส าหรบอางอง การสนทนาการ หรอกจกรรมพเศาอนใด ระเบยบเกยวกบคาธรรมเนยมหรอคาใจายใดๆ ของโรงเรยน๒๓๙ เปนตน

๔.๕) การควบคมค าสอนทางฆราวาส

ส าหรบโรงเรยนเอกน รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการมอ านาจในการควบคมค าสอนทางฆราวาส๒๔๐ และในกรณทผอ านวยการกองการศกกาาตองการก าหนดหลกสตรค าสอนทางฆราวาสฉบบใหม ผอ านวยการกองการศกกาาสามารถยนขอเสนอหลกสตรดงกลาวตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ๒๔๑ ห าก ข อ เส น อ ด ง ก ล า ว ไ ด ร บ ก าร ร บ ร อ ง โด ย ร ฐ ม น ต ร ว า ก า รก ระ ท ร ว งศก ก า าธ ก า ร แ ล ว

๒๓๙ มาตรา ๒๙ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ก าหนดวา “His Majesty in Council มอ านาจในการออกระเบยบทจ าเปนเพอด าเนนการใหเปนไปตามความในพระราบญญตฉบบน โดยระเบยบนนจะตอง (ก) เปนระเบยบทอธบายพระราบญญตฉบบนในสวนน (ข) เปนระเบยบทเกยวของกบสขอนามยและความปลอดภยของโรงเรยนและอาคารเรยน และมาตรการปองกนการเกดเพลงไหม (ค) เปนระเบยบทเกยวของกบแนวปฏบตทเหมาะสมของโรงเรยนและคร รวมถกงการบงคบการใหเปนไปตามระเบยบวนยของโรงเรยน (ง) เปนระเบยบทเกยวกบการหามใหนงสอทไมเหมาะสมและการก าหนดประเภทหนงสอทจะใในโรงเรยน (จ) เปนระเบยบทหามการน าเขาหรอขายหนงสอเรยนทใในโรงเรยน (ฉ) เปนระเบยบทหามและควบคมการแสดงออกของโรงเรยนหรอสงทเกยวของกบโรงเรยนไมวาจะเปนธง สญลกาณท รปภาพ โปสเตอรท สโลแกน หรอเอกสารใดๆ () เปนระเบยบทเกยวกบเครองแตงกายของครและนกเรยน (ซ) เปนระเบยบทเกยวกบการควบคมหรอก ากบดแลหนงสอ เอกสาร หรองานเขยนใดๆ เพอใในการอางอง สนทนาการ หรอกจกรรมพเศาตางๆ (ญ) เปนระเบยบทเกยวกบการเกนบรกาาทะเบยนสถานศกกาาและหนงสอบญทะเบยนสถานศกกาา (ฎ) เปนระเบยบทเกยวกบการตรวจสขภาพของนกเรยนในสถานศกกาา (ฏ) เปนระเบยบทเกยวกบการควบคมดแลคาบ ารงการศกกาาและการเกนบรวบรวม (ฐ) เปนระเบยบทเกยวกบการบรหารจดการเงนสนบสนน (ฒ) เปนระเบยบทเกยวกบการหามสถานศกกาาด าเนนกจกรรมเพอแสวงหาก าไร (ณ) เปนระเบยบทเกยวกบการเตรยมการและการบงคบการตามธรรมนญสถานศกกาา รวมถกงแผนการจดการทรพยทสน เพอการบรหารจดการสถานศกกาา ทรพยทสน หรอรายได (ด) เปนระเบยบทเกยวกบผลตอบแทน (ต) เปนระเบยบทเกยวกบคาธรรมเนยมสงสดและคาใจายใดๆ ของโรงเรยนหรอนเรยน (ถ) เปนระเบยบทเกยวกบการก าหนดโทาของการฝาฝนพระราบญญตนในสวนมาตรา ๒๙ (๑) โดยเปนโทาปรบไมเกน ๘,๐๐๐ ดอลลารทบรไน หรอจ าคกไมเกน ๓ เดอน หรอทงจ าทงปรบ” ๒๔๐ มาตรา ๓๑ พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๔๑ มาตรา ๓๒ (๑) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

๑๒๑

ผอ านวยการกองการศกกาา จะตองแจงทปรกกาาของโรงเรยนเอกนใหทราบและอาจด าเนนการเพอ ใหค าแนะน าหรอรองขอผบรหารโรงเรยนและครประจ าโรงเรยนใหกระท าหรองดเวนกระท าการใดๆ ตามความจ าเปนเพอใหสามารถด าเนนการตามขอเสนอดงกลาวได๒๔๒

๕) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ (Compulsory Religious Education Act, 2013)

๕.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑท

การศกกาาศาสนาภาคบงคบใหแกเดนกาวมสลมทเกดในวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๙ หรอภายหลงจากนน ซกงอาศยอยทประเทศบรไนและมผปกครองเปนพลเมองของบรไนหรออาศยอยถาวรในประเทศบรไน๒๔๓ ภายใตพระราบญญตฉบบน ผปกครองของเดนกาวมสลมมหนาทจะตองจดใหบตรหลานของตนเขาเรยน และตงใจเรยนในโรงเรยนสอนศาสนาภาคบงคบเปนระยะเวลา ๗ ป ซก งเดนกอาจใเวลาเรยนจรง ประมาณ ๗-๘ ป๒๔๔ อยางไรกนตามหากรฐมนตรวาการกระทรวงศาสนาเหนนสมควรเพอประโยนทของเดนก และประโยนทสาธารณะอาจก าหนดขอยกเวนใหแกเดนกบางคนหรอบางประเภท๒๔๕ไมตองเขาเรยนใน โรงเรยนสอนศาสนาภาคบงคบจ านวน ๗ ปกนได

นอกจากนพระราบญญตฉบบนยงก าหนดใหมการจดตงคณะกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบ ง คบ (Compulsory Religious Education Board) เพ อด าเน นก ารและบ ง คบการตามความ ในพระราบญญตฉบบนใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

๕.๒) การแตงตงและวาระในการด ารงต าแหนงของคณะกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบ

พระราบญญ ตการศกกาาศาสนาภาคบง คบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ก าหนดใหมการจด ตงคณะกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบขกน๒๔๖ โดยมรองปลดกระทรวงศาสนาเปนประธานและผอ านวยการการศกกาาศาสนาอสลามเปนรองประธาน โดยมกรรมการอนจ านวนไมนอยกวา ๗ คนทไดรบการแตงตง จากรฐมนตรวาการกระทรวงศาสนาและมผวยผอ านวยการการศกกาาศาสนาอสลามเปนเลขานการ๒๔๗

๒๔๒ มาตรา ๓๒ (๔) พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖ ๒๔๓ มาตรา ๓ พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๔๔ มาตรา ๕ พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๔๕ มาตรา ๖ พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๔๖ มาตรา ๗ (๑) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๔๗ มาตรา ๗ (๒) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖

๑๒๒

โดยกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบจะมวาระในการด ารงต าแหนง ๓ ปนบจากวนทไดรบการแตงตง และกรรมการทพนจากต าแหนงเนองจากการสนสดวาระในการท างานอาจไดรบแตงตงใหเปนกรรมการในวาระตอไปได๒๔๘ ทงนกรรมการทไดรบแตงตงจากรฐมนตรวาการกระทรวงศาสนาอาจ ลาออกจากต าแหนงไดโดยการท าเปนหนงสอยนตอรฐมนตรวาการกระทรวงศาสนา ๒๔๙ นอกจากนรฐมนตรวาการกระทรวงศาสนาอาจเพกถอนค าสงแตงตงกรรมการไดหากปรากฏวากรรมการคนดงกลาวละเลยการปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทโดยมอบ หรอตกเปนบคคลลมละลาย หรอไมสามารถปฏบตหนาทได๒๕๐

๕.๓) การประมของคณะกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบ

ในการประมเพอด าเนนงานของคณะกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบจะตองประกอบไปดวยกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบจ านวน ๑ ใน ๓ ของกรรมการทงหมดทไดรบการแตงตง๒๕๑ โดยในการลงมตทประมจะเปนไปตามเสยงขางมากของกรรมการทมาประม และหากมจ านวนเสยงเทากนในการลงมต ประธานกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบมสทธออกเสยงขาด๒๕๒

หนาทหลกของคณะกรรมการการศกกาาศาสนาภาคบงคบไดแกการพจารณาความสอดคลองของบทบญญตของพระราบญญตฉบบนและการใหค าแนะน าแกปลดกระทรวงศาสนาในการบงคบใพระราบญญตฉบบน รวมถกงการกระท าการใด ๆตามความจ าเปนเพอใหเปนไปตามความในพระราบญญตฉบบน๒๕๓ ๔.๒.๒ การศกษาระดบอดมศกษา จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการศกกาาในระดบอดมศกกาา คอพระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ (Education Act, 2003) พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑ (Universiti Brunei Darussalam Act, 1988) และพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑ (Universiti Islam Sultan Sharif Ali Act, 2008) ซกงก าหนดหลกเกณฑทในการจดตงมหาวทยาลยพรอมทงการก าหนดอ านาจหนาทของหนวยงานทเกยวของตางๆ นอกจากนยงมพระราก าหนดโปลเทคนค (Politeknik Brunei Order, 2014) ซก งม วตถประสงคทในการใหการศกกาาดานวศวกรรม

๒๔๘ มาตรา ๙ (๑) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๔๙ มาตรา ๙ (๒) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๕๐ มาตรา ๙ (๓) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๕๑ มาตรา ๑๐ (๑) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๕๒ มาตรา ๑๐ (๔) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒๕๓ มาตรา ๑๑ (๑) พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖

๑๒๓

เทคโนโลย วทยาศาสตรท และวาอนๆ ทเก ยวของ โดยเนนวธการความรทกาวหนาและการน าไปใ รวมถกงการแลกเปลยนความรกบภาคธรกจ

๑) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ (Education Act, 2003)

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

ส าห รบ ก ารศก กา าใน ระ ด บ ส งห ร อ ระ ด บ ม ห าว ท ย า ลย ขอ งป ระ เทศบ ร ไน น น พระราบญญตฉบบนก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการมหนาทหลกในการจดใหมการศกกาา ในระดบสงหรอระดบมหาวทยาลย โดยก าหนดหามการจดตงสถานศกกาาและหามสถานศกกาาเปดด าเนนการโดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมาย และหามใค าวา “มหาวทยาลย” โดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมาย อกทงในการจดตงวทยาเขตหรอสถาบนตางๆ ของมหาวทยาลยจะตองไดรบอนญาตเปนลายลกาณทอการจาก รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ๒๕๔ โดยหลกสตรในการเรยนการสอนในมหาวทยาลยจะตองไดรบ ความเหนนอบจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการดวยเนกน๒๕๕

นอกจากนในการด าเนนการเรยนการสอนของมหาวทยาลยตางๆ ยงตองค านกงถกงนโยบายการศกกาาแหงาตของประเทศบรไนรวมถกงการผสมผสานหลกการปกครองระบอบราาธปไตยของรฐอสลาม (Malay Islamic Monarchy) เปนวาบงคบในโครงการศกกาาดวย ซกงมหาวทยาลยอาจจดใหมการเรยน การสอนวาหลกการปกครองดงกลาวเปนวาเพมเตมนอกเหนอจากวาเรยนปกตกนได๒๕๖

๑.๒) การจดการเรยนการสอน

ในการด าเนนงานของมหาวทยาลย มหาวทยาลยอาจแตงตงอธการบดเพอท าหนาท ใหค าปรกกาาทวไปทเกยวกบการเรยนการสอน การบรหารงาน การจดการทวไป สวสดการ และระเบยบตางๆ ภายในมหาวทยาลย๒๕๗ นอกจากนอาจารยทมหาวทยาลยทสามารถจดการเรยนการสอนไดจะตองม หนงสอรบรองการขกนทะเบยนเปนอาจารยท หรออยในระหวางการพจารณาเพอขกนทะเบยนเปนอาจารยท หรอ เปนบคคลทไดรบอนญ าตจาก Registrar General of Educational Institutions and Teachers ใหจดการเรยนการสอน๒๕๘ โดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจออกระเบยบเพอควบคมมาตรฐาน

๒๕๔ มาตรา ๓๘ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๕๕ มาตรา ๔๐ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๕๖ มาตรา ๔๑ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๕๗ มาตรา ๔๓ (๔) พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๕๘ มาตรา ๕๑ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

๑๒๔

การศกกาาของมหาวทยาลยรวมถกงระเบยบทเกยวของกบการจดทะเบยน การจดตงและการบรหารจดการมหาวทยาลย การแตงตงและการสนสดซกงอ านาจหนาทของอธการบดมหาวทยาลย วาเรยนและการอบรมตางๆ การออกหนงสอรบรองและปรญญาบตร และการสอบ๒๕๙ เปนตน

๒) พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑ (Universiti Brunei Darussalam Act, 1988) ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๕๖

๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑

พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑ เปนกฎหมายทก าหนด

หลกเกณฑทในการจดตงและหลกเกณฑทในการด าเนนงานของมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม โดยมหาวทยาลยดงกลาวจะไดรบเงนสนบสนนจากกระทรวงการคลงโดยการอนมตของรฐบาล๒๖๐ และถอเปนองคทการการกศล ทไดรบยกเวนภาาเงนได๒๖๑ ทงนในการบรหารงานของมหาวทยาลยบรไนดารสซาลามนนจะเปนไปตามขอก าหนดในธรรมนญมหาวทยาลยซกงเปนเอกสารแนบทายพระราบญญตฉบบน

๒๕๙ มาตรา ๕๔ พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดวา “เมอพระราาธบดสลตานและยงด เปอรทตวนเหนนอบ รฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการอาจก าหนดกฎเกณฑทเพอการตรวจสอบ ก ากบ หรอควบคมมาตรฐานการศกกาาของมหาวทยาลย ซกงอาจรวมถกง (ก) การจดทะเบยน การจดตง และการบรหารจดการ (ข) การแตงตง อ านาจการตดสนใจและหนาทของอธการบด พนกงานอนๆ ของมหาวทยาลย คร และลกจาง (ค) การขกนทะเบยนและการยกเลกการขกนทะเบยนอธการบดและครของมหาวทยาลย (ง) หลกสตรการศกกาาและหลกสตรอบรม (จ) การประเมนผลและการสอบวดความรของนกเรยน (ฉ) การมอบประกาศนยบตร อนปรญญาบตร หรอปรญญาบตร () สขอนามยและความปลอดภย (ซ) ค าสงและการพจารณาคาธรรมเนยม (ญ) หลกเกณฑทการอ านวยความสะดวก (ฎ) การตดตอ รวมกลม และสรางความรวมมอระหวางมหาวทยาลย (ฏ) ระเบยบวนยและพฤตกรรมนกเรยน (ฐ) สมาคมนกเรยนนกศกกาา (ฑ) สภา โครงสรางหรอคณะกรรมการส าหรบกจกรรมพเศา (ฒ) การสนสดสภาพสถานศกกาา (ณ) การสอบ และ (ด) กรณอนใดทรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการเหนนควรตามความจ าเปน” ๒๖๐ มาตรา ๖ (๑) พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑ ๒๖๑ มาตรา ๑๐ พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑

๑๒๕

๒.๒) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม

ตามธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม มหาวทยาลยมอ านาจในการจดการเรยนการสอน การสอบ การศกกาาวจย หรอด าเนนการใดๆ ทเกยวของกบการเผยแพรและพฒนาความร รวมถกงอ านาจในการมอบปรญญาบตรหรอประกาศนยบตรตางๆ ใหแกบคคลทผานการเรยนการสอนหรอการอบรมในหลกสตรตางๆ ของมหาวทยาลย และมหาวทยาลยยงมอ านาจในการจดตงส านกพมพทและจดพมพทหนงสอ รวมทงอ านาจในการใหเงนทนสนบสนนหรอมอบทนการศกกาา รางวล หรอจดนทรรศการใดๆ ทเกยวของกบการเผยแพรและพฒนาความรดวย

นอกจากอ านาจทเกยวกบการจดการเรยนการสอนแลวมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม ยงสามารถลงทนในทดนและหลกทรพยท รวมทงยงมความสามารถในการเขาท าสญญาใดๆ ทเกยวของกบวตถประสงคทของมหาวทยาลยไดอกดวย ทงนส าหรบการจดการภายในนน มหาวทยาลยยงคงมอ านาจใน การแตงตง เลอนต าแหนงหรอลงโทา รวมถกงก าหนดเงอนไขหรอขอก าหนดในสวนของสวสดการของบคลากรในมหาวทยาลย ไมวาจะเปนพนกงาน อาจารยท หรอเจาหนาท รวมทงความสามารถในการด าเนนการใดๆ ทเกยวของกบการพฒนาการเรยนการสอน การท าวจย การเงน การบรหารงาน สวสดการและระเบยบตางๆ ของมหาวทยาลย๒๖๒ เปนตน

ในการบรหารมหาวทยาลยจะมสภามหาวทยาลยเปนองคทกรทมอ านาจในการบรหารจดการมหาวทยาลยและมคณะกรรมการบรหารมหาวทยาลยท าหนาทควบคมและก าหนดทศทางในการจดการเรยนการสอน การท าวจย การสอบ และการมอบปรญญาบตรหรอหนงสอรบรองตางๆ๒๖๓ นอกจากน ในสวน งานวาการมหาวทยาลยอาจจดตงคณะตางๆ ศนยทการเรยนร หรอสถาบนตางๆ ไดตามทก าหนดไวในขอบงคบมหาวทยาลย๒๖๔

๒.๓) ขอบงคบและกฎระเบยบของมหาวทยาลย

ขอบงคบของมหาวทยาลยถอเปนเครองมอในการบรหารงานหรอด าเนนการตามภารกจของมหาวทยาลย ซกงในขอบงคบของมหาวทยาลยจะระบไวซกงอ านาจและหนาทของพนกงานมหาวทยาลย วธการแตงตงและเงอนไขในการท างานของพนกงานและอาจารยท การมอบปรญญาบตรหรอประกาศนยบตร การบรหารจดการหองสมดและศนยทวจย รวมถกงการอนใดทอยภายใตอ านาจของมหาวทยาลยดวย๒๖๕

๒๖๒ มาตรา ๔ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ๒๖๓ มาตรา ๑๗ (๔) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ๒๖๔ มาตรา ๑๘ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ๒๖๕ มาตรา ๒๖ (๒) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑)

๑๒๖

นอกจากกฎขอบงคบของมหาวทยาลยแลวธรรมนญมหาวทยาลยฉบบนยงวางหลกเกณฑท ในการออกระเบยบมหาวทยาลยดวย โดยก าหนดใหมหาวทยาลยอาจออกระเบยบทเกยวของกบเรองตางๆดงตอไปนได เน ระเบยบทก าหนดหลกการวาดวยการมอบปรญญาบตร อนปรญญา หรอรางวลทางการศกกาาของมหาวทยาลย ระเบยบทก าหนดขอบเขตและจ านวนการสอบของมหาวทยาลย ระเบยบทก าหนดการแตง ตง อ านาจ หนาทของผคมสอบ และแนวทางการคมสอบ และระเบยบการสอบ เขามหาวทยาลย๒๖๖ เปนตน

ทงนการจดท า แกไข หรอเพกถอนกฎขอบงคบของมหาวทยาลยและระเบยบมหาวทยาลยจะตองด าเนนการตามวธการทรองอธการบดก าหนด๒๖๗

๒.๔) การรบนกศกกาาเขาศกกาา (ในมหาวทยาลย) นกศกกาาจะสามารถเขาศกกาาทมหาวทยาลยบรไนดารสซาลามไดตอเมอผนนมคณสมบตครบถวนตามเงอนไขการรบเขาศกกาาในหลกสตรนนๆ๒๖๘ ๒.๕) สมาคมนกศกกาามหาวทยาลยบรไนดารสซาลามและผแทนในสภานกศกกาา เฉพาะนกศกกาาทไดลงทะเบยนในมหาวทยาลย นกศกกาาในระดบปรญญาตรภาคปกตอาจรวมตวกนจดตงสมาคมนกศกกาามหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม๒๖๙ อยางไรกนด นกศกกาาจดทะเบยนซกงเปนนกศกกาาในระดบปรญญาตรแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลามอาจพนสภาพจากการเปนนกศกกาาลงทะเบยนหากนกศกกาาดงกลาวผานการสอบปลายภาคทกรายวาในหลกสตร กลาวคอ ส าเรนจการศกกาาแลว

๒๖๖ มาตรา ๒๘ ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ก าหนดวา “ระเบยบมหาวทยาลยจะตองเกยวของกบ (ก) หลกเกณฑทในการมอบปรญญาบตร อนปรญญา หรอรางวลทางการศกกาาอน (ข) จ านวนและขอบเขตของการสอบ (ค) การแตงตง อ านาจ หนาท ของผคมสอบ และการจดการสอบ (ง) การเขาสอบ การเขาศกกาาในหลกสตรของมหาวทยาลย (จ) เงอนไขในการพกอาศยและสวสดการของนกศกกาา (ฉ) คาธรรมเนยมการศกกาา ทพก การสอบ ปรญญาและอนปรญญา และคาธรรมเนยมอน () การจดการหองเรยนและหองสมด (ซ) องคทประกอบ อ านาจ หนาท ของคณะกรรมการหรอหนวยงานใดๆ (ญ) เรองอนใดทเกยวของกบธรรมนญฉบบนหรอกฎหมายอนทเกยวของ (ฎ) เรองอนใดทอยภายใตอ านาจของมหาวทยาลยและไมไดถกก าหนดไวในสวนน” ๒๖๗ มาตรา ๓๒ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ๒๖๘ มาตรา ๔๕ ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ๒๖๙ มาตรา ๔๖ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑)

๑๒๗

เวนแตนกศกกาาคนดงกลาวเปนผแทนในสภานกศกกาา รองอธการบดอาจอนญาตเปนหนงสอใหนกศกกาาดงกลาวยงคงมสถานภาพนกศกกาาตอไปไดจนกวาจะมการเลอกตงผแทนในสภานกศกกาาของปการศกกาาถดไป หรอตามระยะเวลาทรองอธการบดก าหนด๒๗๐ (๓) พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑ (Universiti Islam Sultan Sharif Ali Act, 2008) ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๕๔

๓.๑) สาระส าคญของพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑

พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑทในการจดตงและหลกเกณฑทในการด าเนนงานของมหาวท ยาลยอสลามสลตานารฟอาล โดยมหาวทยาลยดงกลาวจะไดรบเงนสนบสนนจากกระทรวงการคลงภายใตความเหนนอบของรฐบาล๒๗๑ และถอเปนองคทกรการกศลทไดรบยกเวนภาาเงนได๒๗๒ ทงนในการบรหารงานของมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลจะเปนไปตามขอก าหนดในธรรมนญมหาวทยาลยซกงเปนเอกสารแนบทายพระราบญญตฉบบน

๓.๒) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล

ตามธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล มหาวทยาลยมอ านาจในการจด การเรยนการสอน จดการสอบ ศกกาาวจย หรอด าเนนการใดๆ ทเกยวของกบการเผยแพรและพฒนาความร รวมถกงการมอบปรญญาบตรส าหรบผส าเรนจการศกกาาตามหลกสตรของมหาวทยาลยหรอประกาศนยบตรส าหรบผเขารวมการอบรมเพอพฒนาความรกบทางมหาวทยาลย ทงยงมอ านาจในการจดตงส านกพมพทมหาวทยาลยและจดพมพทหนงสอ รวมทงอ านาจในการใหเงนทนสนบสนนหรอมอบทนการศกกาา รางวล หรอจดนทรรศการทเกยวของกบการเผยแพรและพฒนาความร เปนตน

นอกจากอ านาจในการจดการเรยนการสอนแลวมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล ยงสามารถลงทนใน ท ดนและหลกทรพยท รวมถกงการจดตงและจดการกองทนของตนเองได ทงยง มความสามารถในการเขาท าสญญาทเกยวของกบวตถประสงคทของมหาวทยาลยไดอกดวย

ส าหรบการจดการภายในนน มหาวทยาลยยงคงมอ านาจในการแตงตง เลอนต าแหนง หรอลงโทาทางวนยรวมถกงก าหนดหลกเกณฑทและเงอนไขการใหบรการของพนกงาน อาจารยท และเจาหนาท

๒๗๐ มาตรา ๔๖ (๔) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑) ๒๗๑ มาตรา ๖ (๑) พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑ ๒๗๒ มาตรา ๑๐ พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑

๑๒๘

ในมหาวทยาลย ไมวาจะเปนพนกงาน อาจารยท หรอเจาหนาท รวมทงความสามารถในการด าเนนการ ทเกยวของกบการพฒนาการเรยนการสอน การศกกาาวจย การเงน การบรหารงาน สวสดการและระเบยบตางๆ ของมหาวทยาลย๒๗๓

โดยการบรหารมหาวทยาลยจะมสภามหาวทยาลยเปนองคทกรดานวาการทมหนาทควบคมและก าหนดทศทางในการจดการเรยนการสอน การศกกาาวจย การสอบ และการมอบปรญญาบตร หรอประกาศนยบตรตางๆ๒๗๔

มหาวทยาลยสามารถจดตงคณะ และศนยทวาการตางๆ ไดตามหลกเกณฑททก าหนดไวในขอบงคบมหาวทยาลย๒๗๕ สภามหาวทยาลยสามารถแตงตงคณะกรรมการการศกกาา (Board of Studies) เพอท าหนาทดานการจดการคณะ และศนยทวาการตางๆ รวมถกงพจารณาขอเสนอของสภามหาวทยาลยเรองการจดตงคณะใหมหรอศนยทวาการใหมดวย๒๗๖

นอกจากน ธรรมนญมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลยงอนญาตใหมการจดตงสมาคมศายทเกาไดหากมนกศกกาาของมหาวทยาลยทส าเรนจการศกกาาไปแลวจ านวนไมนอยกวา ๓๐ คนรวมกนจดตง๒๗๗

๓.๓) ขอบงคบและระเบยบของมหาวทยาลย

ขอบงคบของมหาวทยาลยถอเปนเครองมอในการบรหารงานหรอด าเนนการตามภารกจของมหาวทยาลย โดยขอบงคบของมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลอาจก าหนดหลกเกณฑทเรองอ านาจ และหนาทของเจาหนาทมหาวทยาลย วธการแตงตงและเงอนไขในการท างานของเจาหนาทและอาจารยท การมอบปรญญาบตรหรอประกาศนยบตร การบรหารจดการหองสมดและศนยทวจย องคทประกอบ อ านาจ หนาท และการด าเนนงานของเจาหนาทมหาวทยาลย รวมถกงการอนใดทอยภายใตอ านาจของมหาวทยาลย๒๗๘

นอกจากขอบงคบของมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลแลว ธรรมนญมหาวทยาลย ฉบบนยงวางหลกเกณฑทในการออกระเบยบมหาวทยาลยดวย โดยก าหนดใหมหาวทยาลยอาจออกระเบยบ ทเกยวของกบเรองตางๆ ดงตอไปน ได เน ระเบยบทก าหนดหลกการวาดวยการมอบปรญญาบตร หรอหนงสอรบรองตางๆ ของมหาวทยาลย ระเบยบทก าหนดขอบเขตและจ านวนการสอบของมหาวทยาลย

๒๗๓ มาตรา ๔ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๗๔ มาตรา ๑๗ (๔) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๗๕ มาตรา ๑๘ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๗๖ มาตรา ๒๐ ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๗๗ มาตรา ๒๔ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๗๘ มาตรา ๒๗ (๒) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑)

๑๒๙

ระเบยบทก าหนดการแตงตง อ านาจ หนาทของผคมสอบ และแนวทางการคมสอบ และระเบยบการสอบ เขามหาวทยาลย๒๗๙ เปนตน

ทงน เมอมการก าหนด แกไข หรอเพกถอนขอบงคบของมหาวทยาลยและระเบยบมหาวทยาลยแลวจะตองท าการประกาศใหบคคลภายนอกทราบตามวธทอธการบดก าหนด๒๘๐

๓.๔) การรบนกศกกาา

นกศกกาาจะสามารถเขาศกกาาทมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลไดตอเมอมคณสมบตครบถวนตามเงอนไขการรบเขาศกกาาในหลกสตรนนๆ๒๘๑

๓.๕) สมาคมนกศกกาามหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลและผแทนในสภานกศกกาา

นกศกกาาระดบปรญญาตรภาคปกตอาจรวมตวกนจดตงสมาคมนกศกกาามหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาลได๒๘๒ อยางไรกนดนกศกกาาระดบปรญญาตรแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล อาจสนสดสถานะการเปนนกศกกาาไดหากนกศกกาาดงกลาวสอบผานทกรายวาในหลกสตร คอส าเรนจการศกกาาแลว แตหากนกศกกาาดงกลาวเปนผแทนในสภานกศกกาา อธการบดอาจอนญาตเปนหนงสอ ใหนกศกกาาคนดงกลาวยงคงมสภาพนกศกกาาตอไปไดจนกวาจะมการเลอกตงผแทนในสภานกศกกาาของ ปการศกกาาถดไปหรอตามระยะเวลาทอธการบดจะก าหนด๒๘๓

๒๗๙ มาตรา ๒๙ ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ก าหนดวา “ระเบยบมหาวทยาลยจะตองเกยวของกบ (ก) หลกเกณฑทในการมอบปรญญาบตร อนปรญญา หรอรางวลทางการศกกาาอน (ข) จ านวนและขอบเขตของการสอบ (ค) การแตงตง อ านาจ หนาท ของผคมสอบ และการจดการสอบ (ง) การเขาสอบ การเขาศกกาาในหลกสตรของมหาวทยาลย (จ) เงอนไขในการพกอาศยและสวสดการของนกศกกาา (ฉ) คาธรรมเนยมการศกกาา ทพก การสอบ ปรญญาและอนปรญญา และคาธรรมเนยมอน () การจดการหองเรยนและหองสมด (ซ) องคทประกอบ อ านาจ หนาท ของคณะกรรมการหรอหนวยงานใดๆ (ญ) เรองอนใดทเกยวของกบธรรมนญฉบบนหรอกฎหมายอนทเกยวของ (ฎ) เรองอนใดทอยภายใตอ านาจของมหาวทยาลยและไมไดถกก าหนดไวในสวนน” ๒๘๐ มาตรา ๓๓ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๘๑ มาตรา ๔๖ ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๘๒ มาตรา ๔๗ (๑) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑) ๒๘๓ มาตรา ๔๗ (๔) ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (แนบพระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑)

๑๓๐

๔) พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ (Politeknik Brunei Order, 2014)

๔.๑) สาระสาระส าคญของพระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑทการจดตง

และบรหารจดการโรงเรยนโปลเทคนค รวมถกงก าหนดอ านาจหนาทและขอบขายการจดการเรยนการสอน ของโรงเรยนโปลเทคนค

โดยโรงเรยนโปลเทคนคถอเปนโรงเรยนทเปดสอนและใหการอบรมเกยวกบวศวกรรม เทคโนโลย วทยาศาสตรท การคาและวาอนๆ รวมถกงการศกกาาวจยและการพฒนาความรทงทางทฤาฎและทางปฏบต เพอใหเกดการแลกเปลยนทกาะและความรระหวางภาคธรกจและภาคอตสาหกรรม ดงนนโรงเรยนโปลเทคนคจกงอาจจะอยในรปของโรงเรยนบรหารธรกจ โรงเรยนเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โรงเรยนวทยาศาสตรทและวศวกรรมศาสตรท หรอโรงเรยนอนใดตามทคณะกรรมการหวหนาสถานศกกาา โปลเทคนคก าหนด๒๘๔ โรงเรยนโปลเทคนคจะไดรบเงนวยเหลอหรอเงนสนบสนนการศกกาาจากกระทรวงการคลงโดยความเหนนอบของรฐบาล๒๘๕ อยางไรกนด โรงเรยนโปลเทคนคกนสามารถน าเงนไปลงทนไดหากการลงทนดงกลาวพอสมควรแกฐานะ และโรงเรยนโปลเทคนคอาจเขารวมกจกรรมทางการเงนและการจดการทางการเงนเพอบรหารหรอจดการความเสยงทเกดขกนหรออาจเกดขกนจากการลงทนดงกลาวไดดวย๒๘๖

๔.๒) การแตงตงผอ านวยการโรงเรยนโปลเทคนค พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ ก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ

มอ านาจในการแตงตงผอ านวยการโรงเรยนโปลเทคนค โดยผอ านวยการโรงเรยนโปลเทคนคถอเปนประธานผบรหารโรงเรยนและเจาหนาทวาการของโรงเรยน ผมหนาทบรหารและจดการการศกกาาของ โรงเรยนโปลเทคนค รวมถกงหนาทในการบงคบใกฎเกณฑทตางๆ อยางเหมาะสมภายใตตราสารจดตงโรงเรยนและการดแลสวสดการและระเบยบวนยของเจาหนาทและนกเรยนโรงเรยนโปลเทคนค๒๘๗

๒๘๔ มาตรา ๙ (๑) พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ ๒๘๕ มาตรา ๑๕ (๑) พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ ๒๘๖ มาตรา ๑๖ พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ ๒๘๗ แนบทายล าดบท ๑ มาตรา ๓ พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗

๑๓๑

๔.๓) คณะกรรมการหวหนาสถานศกกาาและสภาสถานศกกาา คณะกรรมการหวหนาสถานศกกาาโปลเทคนคประกอบดวยประธาน รองประธาน กรรมการ

และสมากอนๆ ซกงมจ านวนไมนอยกวา ๙ คน แตไมเกน ๑๘ คน โดยเปนตวแทนทงจากภาครฐและภาคเอกนซกงสมากของคณะกรรมการหวหนาสถานศกกาาโปลเทคนคเหลาน (ยกเวนกรรมการ) จะไดรบ การแตงตงจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาาธการ มวาระในการท างาน ๓ ป และหากหมดวาระในการท างานแลวสามารถไดรบการแตงตงตอในวาระถดไปได

คณะกรรมการหวหนาสถานศกกาายงมอ านาจในการบรหารและจดการการเงน การบญ การลงทน ทรพยทสน ธรกจ และการอนใดของโรงเรยนโปลเทคนค รวมทงอ านาจในการเขาท าสญญา การเปลยนแปลง การปฏบตตาม และการบอกเลกสญญาในนามของโรงเรยนโปลเทคนค นอกจากน ยงมอ านาจกระท าการใดๆ เทาทจ าเปนเพอใหการท างานของคณะกรรมการหวหนาสถานศกกาามประสทธภาพภายใตพระราก าหนดหรอตราสารจดตงโรงเรยน

พระราก าหนดฉบบนก าหนดใหในการประมคณะกรรมการหวหนาสถานศกกาาจะตองประกอบดวยสมากจ านวน ๑ ใน ๓ และการตดสนใจด าเนนการใดๆ ใหเปนไปตามเสยงขางมากของจ านวนสมากทมารวมประมและท าการออกเสยง และเมอคะแนนเสยงเทากนประธานคณะกรรมการหวหนาสถานศกกาามอ านาจออกเสยงขาด๒๘๘

สภาสถานศกกาาท าหนาทเกยวกบการบรหารจดการโรงเรยนโปลเทคนค เน จดการหลกสตรการเรยนของโรงเรยนโปลเทคนค การออกกฎระเบยบ การก าหนดเงอนไขในการมอบทนการศกกาา หรอการอนๆ สภาสถานศกกาาจะตองประกอบไปดวยประธาน รองประธาน ผวยกรรมการ นายทะเบยน หวหน าสถานศกกาาและสมากอนๆ ท ไดรบการแตง ตงจากคณะกรรมการห วหน าสถานศกกาา โดยสภาสถานศกกาาตองจดประมอยางนอยปละ ๒ ครงโดยมองคทประมคอ ๑ ใน ๔ ของจ านวนสมากทงหมด๒๘๙

๒๘๘ แนบทายล าดบท ๑ มาตรา ๑๑ พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗ ๒๘๙ แนบทายล าดบท ๑ มาตรา ๑๒ (๒) พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗

๑๓๒

บทท ๕ กฎหมายเกยวกบแรงงาน

๕.๑ บทน า

ประเทศบรไนไดเขาเปนสมากองคทการแรงงานระหวางประเทศ (The International Labour Organization (ILO)) เมอปลายป พ.ศ. ๒๕๕๐ อยางไรกนด ประเทศบรไนกนไมไดใหสตยาบนในอนสญญาหลก ทมความส าคญ ๘ ฉบบขององคทกรแรงงานระหวางประเทศ แตประเทศบรไนกนมความพยายามในการทจะพฒนากฎหมายทเกยวกบการจางแรงงานเพอใหเปนไปตามทประเทศบรไนไดใหค ามนไวกบองคทการการคาโลก (WTO Ministerial Declarations) ทสงคโปรทเมอป พ.ศ. ๒๕๓๙ และโดฮาเมอป พ.ศ. ๒๕๔๔ และ ประกาศองคทการแรงงานระหวางประเทศ (ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work) เมอเดอนมถนายน พ.ศ. ๒๕๔๑๒๙๐

พระราก าหนดการจางแรงงาน พ .ศ. ๒๕๕๒ (Employment Order 2009) เปนกฎหมายฉบบใหมลาสดเกยวกบการดแลความปลอดภยในการท างานของผใแรงงานทไดออกมาในป พ.ศ. ๒๕๕๒ บงคบใกบผใแรงงานภายในประเทศและแรงงานตางดาว โดยพระราก าหนดฉบบนออกมาแทนทพระราบญญตแรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๘ (Labour Act ๑๙๙๕) และไดมการก าหนดใหมการปกปองสทธของผใแรงงาน ก าหนดวนลาพกผอนประจ าป เงนสวสดการ สทธประโยนทหลงเกายณอาย การจางแรงงานเดนก เยาวน และสตร รวมถกงการปรบปรงบทบญญตในเรองการใหความคมครองผใแรงงานทท างานลวงเวลา และไดมการแกไขบทบญญตในเรองทเกยวกบการลงโทาใหเหมาะสมกบสภาวการณทในปจจบนในกรณทมการฝาฝนพระราก าหนด จะตองรบโทาทางแพงและทางอาญา๒๙๑

กรมแรงงาน ภายใตกระทรวงมหาดไทย (Home Affair) เปนผรบผดอบในการใบงคบกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของกบแรงงาน การจายคาดเย การดแลรกาาความปลอดภยในการท างานและสขภาพของผใแรงงานภายใตพระราก าหนดน โดยกรมแรงงานจะเปนผทตรวจสอบสภาพของทท างานและการท างานของผใแรงงานเพอใหเกดความแนใจวาเปนไปตามมาตรฐาน ๒๙๒

๒๙๐ สมาพนธทสหภาพแรงงานสากล – การจ าแนกมาตรฐานแรงงานในประเทศบรไน รายงานส าหรบการพจารณาใหมของคณะมนตรใหญองคทการการคาโลกเรองนโยบายการคาในประเทศบรไน (เจนวา, กมภาพนธท ๒๕๕๑), http://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/Brunei.final_๑_.pdf เขาถกงขอมลเมอ ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๘ ๒๙๑ พระราบญญตการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๒๙๒ หนงสอพมพท The Brunei Times, กรมแรงงาน สรปเงอนไขของการจางแรงงาน, http://www.bt.com.bn/news-national/๒๐๑๔/๐๕/๑๖/labour-department-briefs-labour-quota-requirements, เขาถกงขอมลเมอ ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๘

๑๓๓

๕.๒ กฎหมายและกฎระเบยบทเกยวกบแรงงานในประเทศบรไน ๕.๒.๑ กฎหมายคมครองแรงงาน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายแรงงานฉบบใหมลาสดทรฐบาลประเทศบรไนไดออกมาใบงคบ ไดแก พระราบญญตการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ (Employment Order 2009) ซกงไดบญญตใหครอบคลมในเรองการคมครองแรงงานในหลายเรองดงมรายละเอยดดงตอไปน

๑) สาระส าคญทตองมในสญญาจางแรงงาน สญญาจางแรงงานตองประกอบไปดวยขอความทมความหมายดเจนในเรองทเกยวกบสทธและหนาท

ของคสญญา โดยในสญญาจางแรงงานตองประกอบดวยขอความดงตอไปน

- อของนายจาง หรอกลมของนายจาง และสถานทของการจางงาน

- อและสถานททแสดงถนฐานของลกจาง และขอมลทจ าเปนทระบถกงตวตนของลกจาง

- อและทอยของญาตหรอผทตดตอไดของลกจาง

- สภาพของการจางงงาน

- ระยะเวลาของการจางงานและวธการในการค านวณระยะเวลาท างาน

- ระยะเวลาทเหมาะสมของการแจงลวงหนาในกรณทคสญญาตองการเลกสญญาจางงาน

- อตราเงนเดอนและวธการคดค านวณเงนเดอน เวลาทจะจายเงนเดอน การจายเงนลวงหนา (ถาม) และวธการจายเงนเดอน

- มาตรการในการจดหาสวสดการใหแกลกจาง และบรวารทอยในความดแลของลกจาง

- การสงตวลกจางกลบประเทศเดม ในกรณลกจางไมใประานของประเทศบรไน๒๙๓

๒๙๓ มาตรา ๑๑ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

๑๓๔

๒) อายขนต าของการจางแรงงาน ไมสามารถท าสญญาจางงานบคคลทมอายต ากวา ๑๖ ป หากเปนผทมอาย ๑๖ ปบรบรณท แตไมถกง

๑๘ ปบรบรณท จะตองไดรบการพจารณาจากคณะกรรมการวาการท าสญญาจางงานนนไมเปนอนตรายตอสภาพรางกายและจตใจของเยาวน๒๙๔

๓) การตรวจสอบรางกายกอนเขาท างาน ไดมการก าหนดใหลกจางทกคนทจะเขาท าสญญาจางงานตองผานการตรวจสอบรางกายโดยแพทยท

ผเยวาญ โดยนายจางจะเปนผรบผดอบคาใจาย และจะตองมการยนใบตรวจรางกายกอนทจะมการท าสญญาจางแรงงงาน๒๙๕

๔) การสนสดของสญญาจางแรงงาน

สญญาจางแรงงานอาจสนสดลงเมอคณะกรรมการเหนนวาลกจางไดรบการดแลทไมเหมาะสม ในกรณเนน คณะกรรมการจะก าหนดใหลกจางไดรบคาทดแทน๒๙๖ ในกรณท

- นายจางละเมดสญญาจางในเรองการจายคาจาง

- ลกจางละเมดสญญาจางเนองจากขาดงานตดตอกนเกน ๒ วน โดยไมมการลาลวงหนา หรอปราศจากเหตผลอนสมควร หรอ ไมท าการแจงนายจางถกงเหตผลทขาดงาน๒๙๗

การสนสดของสญญาจางแรงงานทมระยะเวลาก าหนดไวแนนอนจะสนสดลงเมอถกงระยะเวลาทไดก าหนดไวแลวนน หรอถาหากเปนกรณผลส าเรนจของงาน สญญาจางแรงงานจะสนสดลงเมองานนนเสรนจสมบรณท๒๙๘ ถาหากกรณไมมการก าหนดระยะเวลาของการสนสดของสญญาจางแรงงานจะตองมการบอกลวงหนาซกงเปนไปตามรายละเอยดทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน๒๙๙

๒๙๔ มาตรา ๙ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๒๙๕ มาตรา ๑๖ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๒๙๖ มาตรา ๑๗ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๒๙๗ มาตรา ๑๙ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๒๙๘ มาตรา ๒๑ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๒๙๙ มาตรา ๒๒ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “(๑) ในสญญาไมมการก าหนดระยะเวลาสนสดของสญญาจางแรงงานคสญญาจะตองท าการบอกกลาวลวงหนาไปยงคสญญาอกฝายหนกงหากตองการเลกสญญา (๒) ระยะเวลาทตองท าการบอกกลาวลวงหนาจะถกก าหนดในกรณทในสญญานน โดยตองเปนไปตาม (๓)

๑๓๕

๕) การเปลยนผวาจาง หากมการเปลยนแปลงสญญาจางทท าระหวางองคทกรกบลกจางโดยมการเปลยนตวผวาจาง ระยะเวลา

การท างานของลกจางจะนบรวมเปนเวลาการท างานของสญญาจางทไดมท ากบองคทกรใหมนน และการเปลยนตวผวาจางเนวานนไมท าใหการนบระยะเวลาการท างานของลกจางสะดดหยดลง๓๐๐ การนบเวลาการท างานของลกจางยงคงตอเนองไปเนกน แมจะเปนกรณนายจางเสยวต๓๐๑ หรอ กรณทการเปลยนตวหนสวน หรอตวแทนของนายจาง

๖) ความประพฤตไมเหมาะสมของลกจาง นายจางสามารถใหลกจางออกจากงานไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา หากลกจางกระท าการท

ไมเหมาะสม หรอนายจางอาจลดระดบของลกจาง หรอ ใหลกจางพกงานแทนการใหออกจากงานได ๓๐๒ ในกรณนหากลกจางเหนนวาการเลกจางเปนไปโดยปราศจากเหตอนสมควรจากนายจาง ลกจางสามารถแสดงการรองขอเปนลายลกาณทอการเพอขอกลบเขาท างานไดภายใน ๑ เดอน๓๐๓

๗) สญญาจางฝกหดงาน การท าสญญาจางฝกงานทมก าหนดไมเกน ๕ ป กบบคคลทอายไมเกน ๑๖ ปบรบรณท จะตองไดรบ

ความยนยอมจากบดามารดาหรอผปกครองของบคคลนน๓๐๔ หากบคคลทมอายไมเกน ๑๖ ปเขาท าสญญาโดยไมไดรบความยนยอมจากบดามารดาหรอผปกครอง คณะกรรมการอาจอนญาตใหมการจางฝกงานและอาจแตงตงบคคลทเหมาะสมในการเขาท าสญญาและกระท าการเสมอนเปนผปกครอง๓๐๕

(๓) ภายใต (๒), การบอกกลาวลวงหนาเพอเลกสญญาจะตองมก าหนดเวลาไมนอยกวา (ก) บอกกลาวลวงหนาอยางนอย ๑ วน ในกรณทลกจางท างานนอยกวา ๒๖ สปดาหท (ข) บอกกลาวลวงหนาอยางนอย ๑ อาทตยท ในกรณทลกจางท างานนอยนอยกวา ๒๖ สปดาหท แตไมเกน ๒ ป (ค) บอกกลาวลวงหนาอยางนอย ๒ อาทตยท ในกรณทลกจางท างานนอยนอยกวา ๒ ป แตไมเกน ๕ ป (ง) บอกกลาวลวงหนาอยางนอย ๔ อาทตยท, ในกรณทลกจางท างานนอยนอยกวา ๕ ป (๔) มาตรานไมหามคสญญาสละสทธในการบอกกลาวลวงหนา (๕) การบอกกลาวลวงหนาเพอเลกสญญาอาจท าเปนลายลกาณทอการ และมอบไว ณ ขณะเวลาใดๆ และในวนทไดยนค าบอกกลาวจะถกรบรวมในการค านวณระยะเวลาของการบอกลาวลวงหนา ๓๐๐ มาตรา ๒๕ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๑ มาตรา ๒๕ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๒ มาตรา ๒๖ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๓ มาตรา ๒๖ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๔ มาตรา ๒๘ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๕ มาตรา ๒๘ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

๑๓๖

บคคลทมอาย ๑๖ ป และบคคลทมอาย ๑๘ ปขกนไปสามารถเขาท าสญญาจางหดงานไดดวยตนเองโดยมก าหนดระยะเวลาไมเกน ๕ ป๓๐๖

๘) การจายเงนเดอน การก าหนดระยะเวลาการจายเงนเดอนจะตองมก าหนดไมเกน ๑ เดอน๓๐๗ การค านวณอตรา

เงนเดอน๓๐๘ และเวลาทจะตองจายเงนเดอนส าหรบการจายคาลวงเวลา๓๐๙ การจายเงนแกลกจางในกรณสนสดสญญาจาง๓๑๐ การจายเงนแกลกจางกรณใหลกจางออกจากงาน๓๑๑ การหกเงนเดอนลกจางเนองจากการขาดงาน ส าหรบการท าใหเกดความเสยหาย หรอส าหรบการจดหาทพกอาศยโดยนายจาง๓๑๒ ตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายฉบบน

๓๐๖ มาตรา ๒๙ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๗ มาตรา ๓๗ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๐๘ มาตรา ๓๘ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “(๑) ในกรณทการจางงานไมครบเดอน เนองจากเหตตอไปน (ก) ลกจางเรมตนท างานหลงจากวนท ๑ ของเดอน (ข) การจางงานสนสดลงกอนวนสดทายของเดอน หรอ (ค) ลกจางขาดงานโดยไมไดรบคาจางเปนเวลา ๑ เดอน หรอมากกกวา อตราเงนเดอน X จ านวนวนทท างานจรงในเดอนนน จ านวนวนซกงนายจางเรยกรองใหท างานในเดอนนน (๒) การค านวณจ านวนวนท างานจรงของลกจางในตาม (๑), วนทลกจางท างาน ๕ วโมง หรอนอยกวาตามทก าหนดในสญญาจะถกค านวณเปนเวลาท างานครกงวน” ๓๐๙ มาตรา ๓๙ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “(๑) คาจางทลกจางไดรบตามสญญาจาง ทนอกเหนอจากคาลวงเวลาลกจางจะตองไดรบภายในวนท ๗ ของวนสดทายของระยะเวลาการจายเงนเดอน (๒) คาจางเพมเตมส าหรบการท างานลวงเวลาจะตองจายภายใน ๑๔ วน นบจากวนสดทายของระยะเวลาการจายคาจางรายเดอนของการท างานลวงเวลานน (๓) จ านวนรวมของคาจางรายเดอนเนองจากการสนสดสญญาจางแรงงานจะตองจายใหแกลกจางในวนสนสดสญญาจาง” ๓๑๐ มาตรา ๔๐ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “(๑) ภายใตขอก าหนดในพระราก าหนดฉบบน จ านวนคาจางรายเดอนรวมเนองจากการใหลกจางออกจากงานตามมาตรา ๒๖ หรอหลงจากใหค าบอกกลาวลวงหนาแกนายจางตามมาตรา ๒๒ จะตองจายใหแกลกจางในวนทสญญาจางสนสดลง” (๒) ภายใตขอก าหนดในพระราก าหนดฉบบน จ านวนคาจางรายเดอนรวมทตองจายแกลกจางท – (a) บอกเลกสญญาจางโดยปราศจากการบอกกลาวลวงหนาแกนายจางตามมาตรา ๒๒ หรอ (b) บอกกลาวลวงหนาตามมาตรา ๒๒ แตลกจางเลกสญญาจางโดยไมรอวนสนสดของการบอกลาวลวงหนา จะตองจายใหแกลกจางภายใน ๗ วนหลงจากวนทสญญาถกบอกเลก (๓) ภายใตขอก าหนดโดยศาล หรอคณะกรรมการ นายจางอาจลดคาจางรายเดอนเนองจากลกจางท าผดเงอนไขในการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา ๒๓ (๑) ” ๓๑๑ มาตรา ๔๑ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “ภายใตขอก าหนดของพระราก าหนดฉบบน คาจางรายเดอนและเงนจ านวนอนๆ ทจะตองจายใหแกลกจางทถกใหออกจากงาน หรอถกบอกเลกสญญาจางโดยนายจาง จะตองจายใหแกลกจางในวนทใหออกจากงานหรอวนทบอกเลกสญญาจาง แลวแตกรณ หรอ ถาหากกรณไมสามารถท าได ใหจายเงนจ านวนนแกลกจางภายใน ๓ วน ไมรวมวนลาพกผอน และวนหยดนกขตฤกาท ๓๑๒ มาตรา ๔๕ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “(๑) การหกคาจางอาจเกดในกรณตอไปน

๑๓๗

๙) วนหยดงาน วโมงท างาน วนหยดเทศกาล

ลกจางทกคนจะไดหยด ๑ วนตอสปดาหท (วนอาทตยทหรอวนทนายจางก าหนด)๓๑๓ ลกจางจะไมถกบงคบใหตองท างานในวนหยด เวนเสยแตวาสภาพของงานนนตองท าตอเนอง๓๑๔

โดยถาหากมขอโตแยงใดๆ เกดขกน เกยวกบสภาพงานทตองท าตอเนองในวนหยด คณะกรรมการจะเปนผพจารณาวาลกจางจะตองท างานในวนหยดหรอไม๓๑๕ โดยลกจางทถกรองขอใหท างานในวนหยดงานหรอวนหยดเทศกาลจะไดรบคาจางส าหรบการท างานในวนนน๓๑๖

(ก) หกคาจางจากการขาดงาน (ข) หกคาจางจากการกอใหเกดความเสยหายตอสงของทอยในความครอบครองของลกจาง หรอ การท าเงนหาย ซกงความเสยหายดงกลาวเกดจากการเพกเฉยของลกจางหรอความผดของลกจาง (ค) หกคาจางจากคาใจายเนองจากการจดหาอาหารโดยนายจางจากการเรยกรองของลกจาง (ง) หกคาจางส าหรบการจดหาทพกอาศยโดยนายจาง

(จ) หกคาจางจากการจดหาเครองใหรอบรการโดยนายจางตามทคณะกรรมการอนมต (ฉ) หกคาจางส าหรบดเยเงนทดรองจายหรอหนหรอการปรบเงนคาจางสวนเกน () หกคาจางส าหรบภาาเงนไดของลกจาง (ซ) หกคาจางส าหรบการจายเงนใหแกนายจางส าหรบการจายเงนในนามของลกจางตามขอก าหนดของ the Tabung Amanah Pekerja Act (Chapter ๑๖๗); (ญ) หกคาจางทเกดขกนตามขอเรยกรองของลกจางส าหรบวตถประสงคทของการวางแผนเกายณอายหรอกองทนส ารองเลยงพ หรอ การวางแผนใดๆ เพอผลประโยนทของลกจางตามทคณะกรรมการอนมต (ฎ) หกคาจางทเกดขกนตามความยนยอมเปนลายลกาณทอการของลกจางโดยนายจางแกสมาคมความรวมมอทจดทะเบยนตามกฎหมาย คาธรรมเนยม การผอน าระหน ดอกเบย และคาใจายอนๆ ใดทลกจางตองจายตามก าหนดเวลาแกสมาคมนน และ (ฏ) หกคาจางในกรณใดตามทรฐมนตรอนมต (๒) ภายใตวตถประสงคทของ (๑) (ง), “การบรการ” ไมรวมถกงการจดหาเครองมอและวตถดบตามวตถประสงคทของการจางงาน” ๓๑๓ มาตรา ๖๓ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “(๑) ลกจางทกคนตองไดรบอนญาตใหหยดงาน ๑ วนตอสปดาหท ซกงอาจก าหนดใหวนอาทตยทเปนวนหยด หรอวนอนใดทนายจางก าหนด (๒) นายจางอาจดเยเวลา ๓๐ วโมงตอเนอง แทนทวนหยดของลกจางทท างานเปนกะ (๓) การดเยเวลา ๓๐ วโมงตอเนองของลกจางทท างานเปนกะ อาจเรมตน ณ เวลาใดในสปดาหท กอน ๑๘.๐๐ น. ของวนอาทตยท โดยใหถอวาเปนวนหยดส าหรบอาทตยทนน (๔) นายจางสามารถก าหนดวนหยดพกผอนของลกจางโดยนายจาง โดยใหมการท าบญรายอของวนทก าหนดใหเปนวนพกผอน ๓๑๔ มาตรา ๖๔ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๑๕ มาตรา ๖๔ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๑๖ มาตรา ๖๔ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “ลกจางทถกรองขอใหท างานในวนหยดงานหรอวนหยดเทศกาลจะไดรบคาจางส าหรบการท างานในวนนน – (ก) ระยะเวลาของการท างานไมเกนครกงหนกงของวโมงการท างานปกต จายคาจางอตราปกตตามอตราคาจางครกงวนท างาน (ข) ระยะเวลาของการท างานเกนครกงหนกงของวโมงการท างานปกตแตไมเกนวโมงของการท างานปกต จายคาจางอตราปกตตามอตราคาจางหนกงวนท างาน (ค) ระยะเวลาของการท างานเกนวโมงการท างานปกตหนกงวน (i) จายคาจางในอตราปกตหนกงวน และ

๑๓๘

ในสญญาจางงาน นายจางจะตองไมก าหนดให (ก) ลกจางท างาน ๖ วโมงตอเนองโดยไมมการหยดพก๓๑๗

(ข) ท างานเกน ๘ วโมงตอวน หรอมากกวา ๔๔ วโมงตอสปดาหท๓๑๘

นายจางอาจเรยกรองใหลกจางท างานเกนก าหนดเวลา และท างานในวนหยด หรอวนหยดเทศกาลได ในกรณทมขอโตแยงคณะกรรมการจะเปนผมอ านาจพจารณาความเหมาะสมในการจางท างานเกนก าหนดเวลา ในกรณทงานนนเปนงานทมสวนส าคญตอวตและสงคม งานทมความจ าเปนตอความมนคง งานเรงดวนในสวนทเกยวกบเครองจกรหรอโรงงาน งานซกงไมสามารถคาดการณทได งานทเกยวของกบอตสาหกรรมทมความส าคญตอเศราฐกจโดยรวมของประเทศบรไนตามทบญญตไวใน Internal Security Act (Chapter 133)๓๑๙

นอกจากเหตผลทกลาวไวขางตน ลกจางจะตองไมท างานเกน ๑๒ วโมงตอวน๓๒๐ ลกจางอาจถกจางใหท างานเปนกะได โดยความยนยอมเปนลายลกาณทอการ ส าหรบการท างานตอเนองมากกวา ๖ วโมง หรอมากกวา ๘ วโมงในหนกงวน หรอมากกวา ๔๔ วโมงในหนกงสปดาหท แตจ านวนวโมงเฉลยของการท างานตอเนองใน ๓ สปดาหทจะตองไมเกน ๔๔ วโมงตอสปดาหท

ลกจางทกคนจะไดหยดในวนหยดเทศกาลและไดรบคาจางงานในวนหยดนนดวย ถาหากวนหยดเทศกาลนนอยในวงระยะเวลาของการจางงาน๓๒๑ แตลกจางจะไมไดรบคาจางส าหรบวนหยดตามเทศกาล ถาหากวนหยดตามเทศกาลนนตรงกบวนทลกจางขอลางานโดยไมไดรบคาจาง๓๒๒

(II) จายคาจางอตราปกตไมนอยกวาคาจางในอตราหนกงวนครกงของการท างานตามอตราตอวโมงปกต หรอคดตามระยะเวลาทท างานเกนวโมงปกตของการท างานหนกงวน” ๓๑๗ มาตรา ๖๕ (๑) (ก) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๑๘ มาตรา ๖๕ (๑) (ข) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา (ข) “ลกจางทท างานเกน ๘ วโมงตอวน หรอมากกวา ๔๔ วโมงตอสปดาหท (i) มสทธทจะไดรบมออาหาร (ii) ภายใตสญญาจาง หากจ านวนวโมงของการท างานนอยกวา ๘ วโมงตอสปดาหท จ านวนวโมงท างานทเกน ๘ วโมงอาจอยภายในสปดาหทนน แตลกจางจะตองไมถกเรยกรองใหท างานเกน ๙ วโมงตอวน หรอ ๔๔ วโมงตอสปดาหท (iii) ภายใตสญญาจาง หากจ านวนวโมงของการท างานไมเกน ๕ วน จ านวนวโมงทเกน วโมงการท างานอาจเกน ๘ วโมงตอวน แตลกจางจะตองไมถกเรยกรองใหท างานเกน ๙ วโมงตอวน หรอ ๔๔ วโมงตอสปดาหท (iv) ภายใตสญญาจาง หากจ านวนวโมงของการท างานในสปดาหทนอยกวา ๔๔ วโมง จ านวนวโมงทเกน ๔๔ วโมงอาจเกนไปในอกอาทตยท แตลกจางจะตองไมถกเรยกรองใหท างานเกน ๔๘ วโมง หรอมากกวา ๘๘ วโมง ในสองสปดาหททตอเนองกน” ๓๑๙ มาตรา ๖๕ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๐ มาตรา ๖๕ (๘) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๑ มาตรา ๗๐ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “ลกจางทกคนจะไดหยดในวนหยดเทศกาลและไดรบคาจางงานในวนหยดนนดวย ถาหากวนหยดเทศกาลนนอยในวงระยะเวลาของการจางงาน: โดยท – (ก) ตกลงกนตามสญญาระหวางนายจางกบลกจาง หากวนใดหรอวนทถกดเยโดยวนหยดนกขตฤกาท

๑๓๙

ลกจางทท างานใหนายจางไมนอยกวา ๓ เดอน จะไดรบวนลาพกผอนประจ าป ๗ วนส าหรบ ๑๒ เดอนแรกของการท างานใหนายจางอยางตอเนอง๓๒๓ จ านวนวนพกผอนประจ าปอาจไดรบเพมขกนในทกๆ ๑๒ เดอนของการท างานใหแกนายจางอยางตอเนอง๓๒๔

ในเรองการลาปวย ลกจางทไดท างานใหนายจางอยางตอเนองไมนอยกวา ๖ เดอน และไดผาน การตรวจสภาพรางกายจากแพทยทผเยวาญแลวจะไดรบคาจางส าหรบวนทลาปวยโดยรวมแลวไมเกน

๑) ๑๔ วนตอป ในกรณทไมไดพกรกาาตวในโรงพยาบาล หรอ

๒) ๖๐ วนตอป ในกรณทพกรกาาตวในโรงพยาบาล

ทงน ตองไดรบความเหนนอบจากแพทยทผเยวาญ๓๒๕ ๑๐) มาตรการเกยวกบสขภาพ ทอยอาศย และการรกาาพยาบาล นายจางทกรายตองจดหาทอยอาศยใหกบลกจางถาไดก าหนดไวในสญญา โดยทพกอาศยตองม

เพยงพอและถกสขลกาณะ มน าประปา และ มการจดการเกยวกบสขอนามยทเพยงพอ๓๒๖ ซกงหนาททวไปของนายจางจะมดงตอไปน

- นายจางจะตองเตรยมเครองมอส าหรบการปฐมพยาบาลเบองตนจะตองมทกสถานทส าหรบททจดใหมการจางงาน๓๒๗

- นายจางจะตองจดเตรยมการส าหรบการดแลรกาาการพยาบาล พรอมดวยจดหายารกาาโรคทมคณภาพ เครองมอปฐมพยาบาลเบองตน และอปกรณทส าหรบเคลอนยายคนงานทปวยหรอไดรบบาดเจนบ๓๒๘

(ข) ในกรณทวนหยดพกผอนตรงกบวนหยดนกขตฤกาท วนท างานตอจากวนหยดพกผอนจะเปนวนทไดรบคาจาง และ

(ค) ในกรณทวนหยดนกขตฤกาทอยในระหวางเวลาทลกจางไมตองท างานตามสญญาจาง นายจางอาจจายคาจางหรอใหเปน วนหยดพกผอนแทนได” ๓๒๒ มาตรา ๗๐ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๓ มาตรา ๗๑ (๑) (ก) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๔ มาตรา ๗๑ (๑) (ข) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๕ มาตรา ๗๒ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๖ มาตรา ๘๐ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๗ มาตรา ๘๒ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๒๘ มาตรา ๘๓ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

๑๔๐

- นายจางทกคนตองท าการดแลรกาาคนท างานทไดรบบาดเจนบ หรอ เจนบปวย ในระหวาง การท างานอยางทนทวงท และสถานทพกอาศยของคนท างานและผอยในความดแลของลกจางในทกๆ ท ตองไดรบการดแลรกาาทางการแพทยททโรงพยาบาลและไดรบการจายยาทโรงพยาบาล๓๒๙ โดยนายจางจะเปนผรบผดอบคาใจายทเกดขกนเนองจากการดแลรกาาคนท างานและบรวารทอาศยอยในสถานทท างานตลอดระยะเวลาของการจางงาน๓๓๐

๑๑) ลกจางทท างานวคราว หมายความถกงลกจางทท าสญญาจางแรงงานภายใตเงอนไขเวลาการท างานนอยกวา ๓๐ วโมง

ตอสปดาหท ซกงรฐมนตรโดยการเหนนอบของพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน ประกาศในรากจจานเบกาาวาประเภทหรอระดบของลกจางใดทไมถอเปนลกจางทท างานวคราว๓๓๑

๑๒) การจางแรงงานสตร

ลกจางหญงทกคนมสทธทจะลางานไดในระหวาง

๑) ระยะเวลา ๔ สปดาหทกอนถกงก าหนดคลอดบตร และ

๒) ระยะเวลา ๕ สปดาหทหลงจากการคลอดบตร๓๓๒

ในระหวางระยะเวลา ๙ สปดาหทน ลกจางหญงทลาคลอดจะไดรบคาจางจากนายจาง๓๓๓ อยางไรกนดลกจางหญงทท างานมานอยกวา ๑๘๐ วน กอนวนทถกงก าหนดคลอดจะไมไดรบคาจางในวงทลาคลอด๓๓๔

๓๒๙ มาตรา ๘๓ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๐ มาตรา ๘๓ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๑ มาตรา ๘๘ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๑๖๘ มาตรา ๙๑ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา “ภายใตมาตราน ลกจางหญงสามารถขาดงานได (ก) ระหวาง - (i) ระยะเวลา ๔ สปดาหทกอนการคลอดบตร และ (ii) ระยะเวลา ๕ สปดาหททนทหลงจากการคลอดบตร (ข) ระยะเวลา ๙ สปดาหท ตามทตกลงกบนายจาง โดยเรมตน– (i) กอนระยะเวลาไมนอยกวา ๒๘ วน ทนทหลงการคลอดบตร และ (ii) ไมากวาวนหลงการคลอดบตร ๓๓๓ มาตรา ๙๑ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา“ภายใตบทบญญตในสวนน ลกจางหญงทกคนจะไดรบคาจางจากนายจางในอตรารวมส าหรบระยะเวลาตอไปน – (ก) กรณตาม (๑) (ก), ระยะเวลา ๔ สปดาหท อางตาม (๑) (ก) (i) และระยะเวลา ๔ สปดาหทแรก อางตาม (๑) (ก) (ii); (ข) กรณตาม (๑) (ข), ระยะเวลา ๘ สปดาหทแรกของระยะเวลาทอางตาม (๑) (ข).”

๑๔๑

ลกจางหญงทจะลาคลอดตองท าการบอกกลาวลวงหนา ๑ สปดาหทกอนทจะลาคลอด แกนายจาง โดยระบวนทเรมตนของการลางาน๓๓๕ และตองแจงใหแกนายจางทราบโดยไมกาวาไดมการคลอดบตร๓๓๖ หากลกจางหญงไมท าการแจงแกนายจางถกงการคลอดบตร จะไดรบคาจางเพยงกกงหนกงตามทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน๓๓๗ ก าหนดวนจายคาจางใหแกลกจางหญงทท าการลาคลอดจะเปนไปตามกฎหมายฉบบน และการจายคาจางในวงทลาคลอดจะรวมถกงวนหยดตามเทศกาล๓๓๘

หากลกจางหญงเสยวตในระหวางวงทลาคลอด บคคลผมสทธตามกฎหมายหรอตวแทนมสทธไดรบผลประโยนทตามทกฎหมายก าหนด๓๓๙ และในระหวางทลกจางหญงลาคลอด นายจางไมมสทธเลกจาง๓๔๐

การจางแรงงานหญงภายใน ๔ สปดาหทหลงการคลอดบตรถอเปนความผดตามกฎหมาย๓๔๑ และถาหากนายจางไมท าการจายคาจางใหแกลกจางหญงในระหวางการคลอดบตรจะถอวากระท าผดกฎหมายฉบบน๓๔๒

๑๓) การจางแรงงานเดนกและเยาวน

หามมการจางแรงงานเดนก เวนแตธรกจนนมสมากในครอบครวของเดนกคนนนไดถกจางงานอยกอนแลว๓๔๓ โดยถาหากเดนกคนนนอายครบ ๑๔ ปบรบรณทจะตองท างานทไมหนกจนเกนไปและเหมาะสมกบ

๓๓๔ มาตรา ๙๑ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๕ มาตรา ๙๔ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๖ มาตรา ๙๔ (๒)พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๗ มาตรา ๙๔ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๘ มาตรา ๙๖ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๓๙ มาตรา ๙๗ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดวา“(๑) หากลกจางหญง, ไดท าการแจงแกนายจางตามมาตรา ๙๔ (๑), ขาดงานเนองจากการคลอดบตรและเสยวตเนองมากจากสาเหตของการคลอดบตรกอนการคลอดบตร นายจางจะตองจาย – (ก) ใหแกบคคลตามมาตรา ๙๔ (๔); หรอ (ข) หากไมมบคคลเนนน, ใหจายแกตวแทน, จ านวนเงนรวมในมาตรา ๙๑ เรมตนทนทนบแตวนถดจากวนสดทายของการท างานซกงลกจางหญงไดท างานถกงวนกอนทลกจางหญงเสยวต และ ขอยกเวน เหตการณททอางถกงในอนมาตรา นายจางไมตองรบผดในการจายเงนในกรณนนเกนกวาระยะเวลา ๓๐ วน (๒) หากลกจางหญงเสยวตจากเหตใดๆ จากการคลอดบตรหรอหลงการคลอดบตร และกอนการจายเงนจากนายจาง นายจางจะตองจาย – (ก) ใหแกบคคลทแตงตงโดยลกจางหญง ตามมาตรา ๙๔ (๔); หรอ (ข) หากไมมบคคลเนนน, ใหจายแกตวแทน, จ านวนเงนรวมนบแตวนทเสยวตของลกจางหญงทเกยวเนองกบการคลอดบตรและเปนไปตามระยะเวลาหลงการคลอดบตรถกงวนกอนวนทลกจางหญงเสยวต ๓๔๐ มาตรา ๙๘ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๑ มาตรา ๑๐๐ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๒ มาตรา ๑๐๒ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๓ มาตรา ๑๐๓ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

๑๔๒

ความสามารถของเดนกซงไมใงานทเกยวกบอตสาหกรรม๓๔๔ และไดรบความเหนนอบจากแพทยทผเยวาญวาสภาพของงานเหมาะสมกบความสามารถของเดนกโดยทวไป๓๔๕

การจางงานเยาวนในอตสาหกรรม๓๔๖ และการก าหนดอตราคาจางขนต า๓๔๗ จะตองไมขดกบทรฐมนตรประกาศก าหนดไวโดยความเหนนอบของสมเดนจพระราาธบด และยงด เปอรทตวน และมการประกาศในรากจจานเบกาาวาอตสาหกรรมประเภทใดทก าหนดหามจางแรงงานเยาวน

อยางไรกนตาม การจางแรงงานเดนกและเยาวนตามเงอนไขทกลาวมาขางตนจะไมรวมถกงการจางแรงงานเดนกและเยาวนโดยความเหนนอบของรฐมนตรวาการกระทรวงศกกาา สถาบนเทคโนโลยทางการศกกาา หรอ หนวยงานอนๆ ของรฐ และไมรวมถกงการจางฝกหดงานทไดรบความเหนนอบจากสถาบนเทคโนโลยทางการศกกาา หรอหนวยงานอนๆ ของรฐ๓๔๘

ศาลสามารถออกค าสงใหมการดแลและคมครองเดนกและเยาวนผทกระท าความผดตามกฎหมายฉบบนกอนการด าเนนคดใดๆ ได๓๔๙ รฐมนตรโดยความเหนนอบจากสลตานและยงดเปอรทตวน สามารถทจะออกระเบยบขอบงคบใดๆ ในการทจะควบคมการจางแรงงานเดนกและเยาวนในอาพตางๆ หรอการหาม จางแรงงานเดนกและเยาวนภายใตสถานการณทหรอเงอนไขตางๆ ทออกโดยรฐมนตรได๓๕๐ และถาหากบคคลใดจางแรงงานเดนกและเยาวนโดยขดกบกฎหมายฉบบน หรอบดา มารดา หรอผปกครองคนใดเพกเฉยตอ การจางแรงงานทขดกบกฎหมายฉบบน หรอ ผทท าใหเดนกและเยาวนบาดเจนบหรอเสยวตจากการจางแรงงานจะไดรบโทาทงทางแพงและทางอาญา๓๕๑

๑๔) แรงงานอพยพ

การจางแรงงานอพยพท าไดเฉพาะการจางงานลกจางอพยพทไดรบใบอนญาตจากคณะกรรมการ๓๕๒ ผวาจางทกระท าการขดตอบทบญญตในกฎหมายฉบบนจะตองระวางโทาปรบหรอจ าคกหรอทงจ าทงปรบ๓๕๓

๓๔๔ มาตรา ๑๐๓ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๕ มาตรา ๑๐๓ (๔) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๖ มาตรา ๑๐๔ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๗ มาตรา ๑๐๖ (๑) (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๘ มาตรา ๑๐๗ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๔๙ มาตรา ๑๐๘ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๐ มาตรา ๑๐๙ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๑ มาตรา ๑๑๐ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๒ มาตรา ๑๑๒ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๓ มาตรา ๑๑๒ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

๑๔๓

และนายจางไมสามารถทจะเลกจางลกจางทมถนทอยในประเทศโดยไมมเหตผลอนสมควรเพอวตถประสงคท ในการจางแรงงานอพยพ๓๕๔

๑๕) การสงแรงงานอพยพกลบถนฐาน

แรงงานอพยพทท าสญญาจางแรงงานตามกฎหมายฉบบนและไดถกน าตวมายงประเทศบรไน

โดยนายจางมสทธทจะยายกลบถนฐานโดยภาระคาใจายทเกดขกนจากการยายกลบถนฐานตกเปน ของนายจาง๓๕๕ กรณดงกลาวรวมถกงกรณทลกจางไดรบค าสงใหออกจากประเทศบรไน๓๕๖ และผทอยในความดแลของลกจางยายกลบถนฐานในกรณทลกจางเสยวต๓๕๗ ซกงคาใจายนนรวมถกง คาเดนทาง คาใจายอนๆ ทอาจเกดขกนในระหวางสญญาสนสดและวนทยายกลบถนฐาน การจดการศพและคาใจายทสมเหตผลในการฝงศพของลกจาง๓๕๘

นอกจากน ยงมพระราบญญตขอมลการจางงาน พ.ศ. ๒๕๑๗ (Employment Information Act 1974) ซกงก าหนดถกงการท าสญญาในการจางงาน และการก าหนดโทาของนายจางทไมใหขอมลเกยวกบการจางงาน ซกงมสาระส าคญสวนใหญเปนการใหอ านาจแกคณะกรรมการในเรองตางๆ ทเกยวกบการรวบรวมขอมลเกยวกบการจางแรงงาน

๕.๒.๒ กฎหมายวาดวยประกนสงคม และเงนทดแทน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนม กฎหมายวาดวยการประกน สงคม และเงนทดแทน คอ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๒๗ (Workmen’s Compensation Act 1984) ซกงก าหนดใหมการจายคาทดแทนแกลกจางในกรณทเกดการบาดเจนบเนองจากการท างาน โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๑) การจายคาทดแทนแกลกจางจากการบาดเจนบ

ในกรณทลกจางไดรบบาดเจนบเนองมาจากการท างาน นายจางจะตองจายคาทดแทนใหแกลกจ าง โดยเปนไปตามทบญญ ตไวในกฎหมายฉบบน๓๕๙ ซกงรวมถกงอบตเหตทเกดขกนในขณะทลกจางเดนทาง

๓๕๔ มาตรา ๑๑๓ พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๕ มาตรา ๑๑๔ (๑) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๖ มาตรา ๑๑๔ (๒) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๗ มาตรา ๑๑๔ (๓) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๘ มาตรา ๑๑๔ (๔) พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ๓๕๙ มาตรา ๔ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐

๑๔๔

โดยยานพาหนะใดๆ เรอ เรอเดนสมทร หรออากาศยาน จากสถานทท างานโดยนายจางเปนผอนญาต๓๖๐ อบ ตเหตทเกดขกนแกลกจางทอย ใน สงปลกสรางในเวลาทท างานอนเปนผลเนองมาจากการจางงาน การด าเนนงานตามปกตเมอเกดเหตฉกเฉนขกน การวยเหลอบคคลเพอลดความเสยหายของทรพยทสนใน ทท างาน๓๖๑ และอบตเหตทเกดขกนแกลกจางเนองจากการฝาฝนกฎของการจางงานหรอค าสงของนายจาง โดยอบตเหตนนเกดจากการกระท าทมความเกยวของกบการด าเนนธรกจของนายจาง๓๖๒

หากลกจางทมสถานทจางงานตามปกตหรอตามสญญาจางแรงงานอยในประเทศบรไน เสยวตหรอไดรบบาดเจนบเนองมาจากอบตเหตทเกดขกนนอกประเทศบรไน แตสงผลกระทบในประเทศบรไน ลกจาง จะไดรบคาทดแทน นายจางจะตองจายคาทดแทนตามกฎหมายฉบบน๓๖๓

นายจางไมตองรบผดดใคาทดแทนแกการบาดเจนบของลกจางอนเปนผลเนองมาจากการพสจนทไดวาการบาดเจนบของลกจางทเกดขกนนนมผลมาจากแอลกอฮอลทหรอการใยาเสพตด เวนแตเปนกรณทการบาดเจนบนนท าใหเสยวต หรอพการตลอดวตซกงเปนผลใหเกดความเสยหายแกการท ามาหาเลยงพ๓๖๔ นอกจากนนายจางไมตองรบผดจายคาทดแทนแกลกจางในกรณทการบาดเจนบนนเกดจากการความจงใจหรอท าใหเกดหรอการท าใหการบาดเจนบทรายแรงมากยงขกน๓๖๕

๒) การจายคาทดแทนในกรณทเปนโรคทเกดจากการท างาน

นายจางจะตองจายคาทดแทนแกลกจาง ถาหากลกจางเปนโรคเนองจากการท างานภายใน ๑๒ เดอนหลงจากการจางงาน หรอการไรความสามารถหรอเสยวตเนองมาจากโรคนน ๓๖๖ ในกรณทลกจางตกลง ท าสญญาจางแรงงานใดกบนายจาง ซกงก าหนดใหตองยนยอมใหมการตรวจรางกายกอนการท างานโดยผประกอบกจการทางการแพทยททไดรบการขกนทะเบยน นายจางจะตองรบผดอบคาใจายทเกดขกนจากการตรวจรางกาย๓๖๗ นายจางไมตองจายคาทดแทนในกรณทการไรความสามารถ หรอการเสยวตของลกจางเกดขกนเนองจากหลงจากทลกจางไมไดถกจางงานเกน ๑๒ เดอน๓๖๘

๓๖๐ มาตรา ๔ (๒) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๑ มาตรา ๔ (๓)พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๒ มาตรา ๔ (๔) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๓ มาตรา ๔ (๕) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๔ มาตรา ๔ (๗) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๕ มาตรา ๔ (๘) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๖ มาตรา ๕ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๗ มาตรา ๕ (๒) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๖๘ มาตรา ๕ (๓) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐

๑๔๕

เพอประโยนทส าหรบการค านวณคาจางรายเดอนของลกจางในกรณทมการเรยกรองคาทดแทน ใหนบตงแตวนเรมตนของการบาดเจนบหรอวนทเรมสภาพการไรความสามารถหรอวนทเสยวต แตถาหากลกจางถกเลกจางหลงจากวนทไดรบบาดเจนบ หรอวนทเรมสภาพการไรความสามารถหรอเสยวต ใหคดวนสดทายของการท างานเปนวนเรมตนของการเกดอบตเหต๓๖๙ เงนคาทดแทนจะจายใหแกหรอส าหรบสทธประโยนทของลกจางหรอใหแกผทอยในอปการะของลกจางมสทธตามทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน๓๗๐ อยางไรกนดสทธในการไดรบคาทดแทนไมสามารถทจะโอนใหแกบคคลอนได๓๗๑

เมอนายจางไดรบแจงการถกงอบตเหตภายใน ๗ วนนบตงแตวนทไดรบบาดเจนบ๓๗๒ ลกจางสามารถทจะไดรบการตรวจรางกายจากผประกอบกจการทางการแพทยททไดรบการขกนทะเบยนไวโดยไมเสยคาใจาย รวมถกงลกจางยงสามารถทจะไดรบการตรวจรกาาอยางตอเนองโดยไมเสยคาใจาย๓๗๓

รฐมนตรจะตองประกาศในรากจจานเบกาาส าหรบโรงพยาบาลทไดรบการรบรองตามกฎหมายฉบบน๓๗๔ ซกงเปนโรงพยาบาลทมเครองมอ และการตรวจรกาาท เปนไปตามก าหนดในกฎหมายฉบบน๓๗๕ เมอลกจางทไดรบบาดเจนบเขารบการรกาาตวทโรงพยาบาล นายจางตองรบผดอบคาใจายทเกยวกบคาใจายในการรกาา คายา คาอวยวะเทยม คาอปกรณททใในการผาตดทจ าเปนเนองจากการบาดเจนบนอกเหนอจากคาทดแทนทไดรบ๓๗๖

๓) การจายคาทดแทนใหแกลกจางเปนงวด การจายคาทดแทนเปนครงแกลกจางตองเปนการตกลงและใหความยนยอมระหวางลกจางและ

นายจาง และมการบนทกกโดยคณะกรรมการ๓๗๗ หากการจายคาทดแทนเปนงวด ตกลงกนไมไดระหวางลกจางและนายจาง และการจายคาทดแทนนนจะตองจายเปนระยะเวลาตอเนองกนเกน ๖ เดอน อนญาโตตลาการสามารถออกค าขาดใหจายเงนเปนกอนแทนได๓๗๘

๓๖๙ มาตรา ๕ (๔) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๐ มาตรา ๗ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๑ มาตรา ๑๑ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๒ มาตรา ๑๒ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๓ มาตรา ๑๕ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๔ มาตรา ๑๖ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๕ มาตรา ๑๖ (๒) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๖ มาตรา ๑๖ (๓) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๗ มาตรา ๑๗ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๗๘ มาตรา ๑๘ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐

๑๔๖

๔) บทบญญตพเศาเกยวกบลกเรอ

บทบญญตในกฎหมายฉบบนจะน าไปใกบนายเรอและกลาสซกงอยประจ าเรอทจดทะเบยนเรอของประเทศบรไน หรอเรอบรไนอนทเจาของมถนพ านกหรอมส านกงานใหญในประเทศบรไน โดยมเงอนไขทบญญตเปนพเศาในเรองทเกยวกบการแจงถกงอบตเหต และการเรยกรองคาทดแทนกรณการเสยวตของลกเรอ การบาดเจนบของลกเรอ การจายคาทดแทนเปนงวด และกระบวนการจายเงนทดแทนโดยผทอยใ นอปการะของนายเรอและลกเรอ บทบญญตยงบงคบใแกผทท างานทอยบนฝงถาหากวตถประสงคทในการวาจางนนเกยวกบเรอ หรอเปนผโดยสาร หรอ สนคาหรอไปราณยทภณฑททขนสงทางเรอ๓๗๙

๕) นายจางท าประกนภย

นายจางตองท าประกนเพอความรบผดของตนทอาจะเกดขกนตามกฎหมายฉบบน โดยไดรบอนมตจาก

รฐมนตร หากนายจางคนใดหกลดเงนเดอนของลกจางเพอวตถประสงคทในการท าประกน หรอ ไมท าประกนเพอความรบผดตามกฎหมายฉบบนจะไดรบผดทงทางแพงและอาญา๓๘๐

ผรบประกนภยจะตองรวบรวม และรกาาไวซกงขอมลตางๆ ของนายจาง ไดแก เหตของอบตเหต ทเกดขกน หรอ โรคตามสภาพของงานทจาง ขอตกลงเกยวกบขอเรยกรองเงนทดแทน ขอเรยกรองตางๆ ทเกยวกบคาทดแทน จ านวนเบยประกนทตองจายโดยนายจางส าหรบการประกนภยใหแกลกจาง๓๘๑ ๕.๒.๓ กฎหมายความปลอดภย อาชวอนามย สภาพแวดลอมในการท างาน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภย อาวอนามย สภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒(Workplace safety and health order 2009) ซก งก าหนดใหมการตรวจตรา ตรวจสอบ และรายงานอบตเหตรายแรงทเกดขกนในทท างาน จดใหมการฝกอบรมการดแลความปลอดภยและสขภาพในทท างาน รวมถกงใหมการก าหนดโทาหากฝาฝนบทบญญตตามกฎหมาย โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๓๗๙ มาตรา ๒๓ (๑) พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๘๐ มาตรา ๒๗ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓๘๑ มาตรา ๒๘ พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐

๑๔๗

๑) การก าหนดหนาททวไปของบคคลในสถานทท างาน

พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพไดก าหนดหนาทและความรบผดของบคคลในสถานทท างานไมวาจะเปนนายจาง ผครอบครองสถานทท างาน ผทมอาพอสระ ผออกแบบ ผผลต หรอ ผจดสงสนคา ทเกยวกบเครองจกร อปกรณท หรอวตถอนตรายทใส าหรบการท างาน ผท าโครงสราง ผตดตง หรอผปรบปรงแกไขเครองจกร หรออปกรณทส าหรบการท างาน๓๘๒

ผครอบครองสถานทท างานทกคนมหนาท ในการจดเตรยมสถานทท างานให เหมาะสมกบ การปฏบตงาน โดยมมาตรการทไดรบการรบรองวาสถานทท างาน ทางเขาและออกจากสถานทท างาน เครองจกร อปกรณท โรงงานอตสาหกรรมจะตองปราศจากความเสยงภยทจะเกดตอสขภาพของบคคลทกคน ทอยภายใตสถานทดงกลาว ไมวาบคคลนนจะอยในสถานทท างานหรอเปนลกจางของผครอบครองสถานทท างาน๓๘๓

นายจางทกคนมหนาทในการจดเตรยมมาตรการตางๆ ทจ าเปนเพอรบรองความปลอดภยและสขภาพในสถานทท างาน ส าหรบลกจาง บคคลทอาจไดรบผลกระทบเนองมาจากการท างานในสถานทท างาน โดยมาตรการทจ าเปนเหลานนใหรวมถกง๓๘๔

๑) การจดหาและดแลใหบคคลเหลานนท างานในสภาพแวดลอมทมความปลอดภย ไมมความเสยงตอสขภาพ และการจดหามสงอ านวยความสะดวกส าหรบสวสดการในทท างานอยางเพยงพอ

๒) ใหการรบรองวามมาตรการรกาาความปลอดภยอยางเพยงพอ ในการใเครองจกร อปกรณท เครองมอตางๆ ทลกจางเปนผใ

๓) ใหการรบรองวาลกจางจะไมสมผสกบสงทเปนอนตรายอนเกยวเนองกบการจดการกระบวนการก าจดสงของ การจดเกนบ การขนสง หรอการใ ในสถานทท างาน

๔) พฒนาและด าเนนการกระบวนการส าหรบสถานการณทฉกเฉนทอาจเกดขกนในขณะทบคคลนนก าลงท างาน

๕) ใหการรบรองวาบคคลในสถานทท างานไดรบค าแนะน า ขอมล การฝกอบรมและการดแลตรวจตราในเรองทจ าเปนส าหรบการท างาน

ในการนนายจางทกคนตองปฏบตตามขอบงคบในการแจงใหบคคล (ทไมใลกจาง) ทราบเกยวกบลกาณะของการจดการงานทอาจกระทบกบความปลอดภยหรอสขภาพในขณะทบคคลเหลานนอยในสถานทท างาน๓๘๕ ๓๘๒ มาตรา ๑๐ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๘๓ มาตรา ๑๑ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๘๔ มาตรา ๑๒ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒

๑๔๘

ผทท าอาพอสระทกคนไมวาจะเปนผท าสญญาหรอผรบวงสญญามหนาทในการจดเตรยมมาตรการทจ าเปนในการรบรองความปลอดภยและสขภาพแกบคคล (ทไมใลกจาง) ทอาจถกกระทบโดยการท างานทเกดขกนในสถานทท างาน๓๘๖และผมอาพอสระทกคนตองปฏบตตามขอบงคบในการแจงใหบคคล (ทไมใลกจาง) ทราบเกยวกบลกาณะของการจดการงานทอาจกระทบกบความปลอดภยหรอสขภาพในขณะทบคคลเหลานนอยในสถานทท างาน๓๘๗

บคคลทอยในสถานทท างานทกคนมหนาทในการทจะกระท าการในลกาณะทเปนการปองกน การใอปกรณทให เหมาะสม การใสเสอผาทปกคลมรางกาย การใอปกรณทหรอสงตางๆ ส าหรบการรกาา ความปลอดภย สขภาพ และสวสดการในขณะท างาน และตองใหความรวมมอแกนายจางหรอหวหนางานในการปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายฉบบน และจะตองไมปฏบตโดยประมาทเลนเลอ หรอใอปกรณทในทางทผด๓๘๘

ผผลตและผจดหาสนคาและวตถดบส าหรบเครองจกร หรอวตถอนตรายตางๆ มหนาททจะตองจดท าขอมลส าหรบการปองกน การใ และการบ ารงรกาาเครองจกร อปกรณท หรอวตถอนตรายอยางเหมาะสม การรบรองใหเครองจกร หรอ อปกรณท และวตถอนตรายอยในสภาพทพรอมส าหรบการใงานและไมเปนอนตรายตอสขภาพ๓๘๙

บคคลผท าโครงสราง ผตดตงหรอแกไข เครองจกรส าหรบการท างานมหนาทใหการรบรองวาการท าโครงสราง ตดตง แกไข ควบคมเครองจกรส าหรบการท างานนนสามารถใงานได มความปลอดภย และไมเปนอนตรายตอสขภาพ๓๙๐

นอกจากนยง พระราก าหนดมการก าหนดหนาทอนๆ ทเกยวของของผครองครองสถานทท างานหรอนายจาง เน ผวาจางจะตองไมเลกจางหรอขมขใหลกจางออกจากงานตามเงอนไขทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน๓๙๑ ๓๘๕ มาตรา ๑๒ (๔) พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๘๖ มาตรา ๑๓ (๑) พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๘๗ มาตรา ๑๓ (๒) พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๘๘ มาตรา ๑๕ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๘๙ มาตรา ๑๖ (๑) (๒) พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๙๐ มาตรา ๑๗ (๑) (๒) (๓) (๔) พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๙๑ มาตรา ๑๘ (๒) พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ก าหนดวา “ผวาจางจะตองไมเลกจางหรอขมขใหลกจางออกจากงาน เนองมาจากลกจาง –

(ก) ใหความวยเหลอแกผตรวจสอบ และบคคลผมอ านาจหนาท หรอ เจาหนาทของรฐในการด าเนนการตรวจสอบหรอการคนหาขอเทนจจรงภายใตพระราก าหนดฉบบนส าหรบการฝาฝนหรอการถกกลาวหาตามพระราก าหนดฉบบน หรอทมการเสนอในการกระท าเนนน; (ข) ใหการวยเหลอโดยสจรต, หรอจดท ารายงานใหแกผตรวสอบหรอบคคลผมอ านานหนาทในเรองเกยวกบความปลอดภยและสขภาพ หรอทมการเสนอในการกระท าเนนน; (ค) กระท าการตามหนาทโดยสจรตในฐานะสมากของคณะกรรมการความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ; หรอ (ง) ปฏบตตตามค าสงทออกภายใตมาตรา ๒๑ หรอทมการเสนอในการกระท าเนนน.”

๑๔๙

๒) การจดการเกยวกบความปลอดภยและสขภาพ สถานทท างานทกแหงจะตองมเจาหนาททดแลเรองการรกาาความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ หรอแตงตงผประสานงานในเรองดงกลาวเพอวตถประสงคทในการจดการความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ๓๙๒ มการตงคณะกรรมการเกยวกบความปลอดภยและสขภาพในสถานทท างาน ทจะท าการดแลสภาพแวดลอมในสถานทท างาน สนบสนนความรวมมอระหวางนายจางและลกจางในการบรรลวตถประสงคทและด ารงไวซกงความปลอดภยและสขอนามยในการท างาน และด าเนนการตรวจสอบการเกดอบตเหตใดๆ หรอเหตการณททอาจท าใหเกดอนตรายเพอประโยนทของลกจาง๓๙๓ ๓) การจดการฝกอบรมเกยวกบสขภาพ รฐมนตรอาจประกาศในรากจจานเบกาาในเรองเกยวกบการใหนายจางตองจดใหมการฝกอบรมแกบคคลเกยวกบเรองสขภาพและความปลอดภยในทท างานกอนทจะปฏบตงาน ผทใหการฝกอบรมตองไดรบอนมตจากคณะกรรมการ ถาหากนายจางฝาฝนบทบญญตนจะมความผดและไดรบโทาปรบ จ าคก หรอทงจ าทงปรบ๓๙๔

๓๙๒ มาตรา ๒๘ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๙๓ มาตรา ๒๙ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓๙๔ มาตรา ๓๑ พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒

๑๕๐

บทท ๖ กฎหมายเกยวกบการสาธารณสข

๖.๑ บทน า

การสาธารณสขในประเทศบรไนไดรบการสนบสนนอยางเตนมทจากรฐบาลประเทศบรไน โดยรฐไดสนบสนนทางการเงนในการจดตงโรงพยาบาล คลนกและบรการแพทยทเคลอนท และอตสาหกรรมการผลตยารกาาโรคทไดใวตถดบตามธรรมาตในประเทศทมอยอยางมากมาย๓๙๕ อยางไรกนด ไดมการออกมาตรการควบคมในเรองเกยวกบอาหาร ฉลากส าหรบผลตภณฑทอาหารตองประกอบดวยขอมลค าอธบายเปนภาาามลายและภาาาองกฤาเก ยวกบออาหาร สวนผสมในอาหาร ปรมาณทบรรจ อและทอย ของผผลต ผขายสง ผบรรจ ผน าเขาและผจดจ าหนาย ประเทศทเปนตนก าเนด การระบรน วนทบรรจ วนหมดอาย ในกรณท ไมสามารถระบอทวไปของผลตภณฑทอาหาร แตจ าเปนตองอธบายรายละเอยด เพอบงทมาของอาหารนน การน าเขาเนอสตวทและผลตภณฑททมสวนผสมของเนอสตวทจะตองเปนไปตามขอก าหนดเกยวกบฉลากทไดรบความเหนนอบจากคณะกรรมการอนญาตใหน าเขาสนคาฮาลาล อาหารทมสตวท และแอลกอฮอลท เปน สวนประกอบจะตองมการระบ ทมาของสตวทหรอผลตภณฑทอลกอฮอลท ดวย นอกจากน สวนประกอบของผลตภณฑทเนอววทกนดตองมการอางองอยางดเจนไวบนฉลาก๓๙๖

กรมบรการสขภาพ (The Department of Health Services) ภายใตกระทรวงสาธารณสขไดให การรบรองการน าเขาอาหารและจดจ าหนายในประเทศบรไนวามความปลอดภย โดยผน าเขาอาหารจะตองปฏบตพระราบญญตสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ (Public Health (food) 1998) ซกงกฎหมายฉบบนไดออกขอบงคบเพอทจะคมครองผบรโภคจากอาหารทอาจมการเจอปนสงเปนพา หรออาหารทมคณภาพต า ผน าเขาอาหารจะตองกรอกแบบฟอรทมแจงตอศลกากร พรอมกบน าเอกสารทเกยวของยนตอกองควบคมอาหาร กรมบรการสขภาพ๓๙๗

นอกจากน ยงมกฎหมายทเกยวของกบขอหามทางดานสขอนามยอนๆ ภายใตพระ ราบญญต ยาอนตราย พ .ศ. ๒๔๙๙ (Poisons Act 1956) และขอก าหนดการใยาท ผดวธ (Misuse of Drugs Regulations) ซกงอยภายใตการบงคบของ Pharmaceutical Enforcement Services กระทรวงสาธารณสข กฎหมายดงกลาวไดมการออกขอบงคบเกยวกบการน าเขา สงออก ผลตภณฑทยา สารเคม ยาฆาแมลง และอนๆ โดยมการตรวจสอบผคาสง คาปลก ผลตภณฑทยา เปนประจ า การน าเขาผลตภณฑทยาส าหรบสตวท และ สารเคม

๓๙๕ องคทการสขภาพของเครอจกรภพ, ระบบสขภาพในประเทศบรไน, http://www.commonwealthhealth.org/asia/brunei_darussalam-/health_systems_in_brunei_darussalam, เขาถกงขอมลเมอ ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๘ ๓๙๖ องคทการการคาโลก: การพจารณานโยบายทางการคา, มาตรการดานนโยบายและแนวปฏบต: ประเทศบรไน, หนา ๓๓. ๓๙๗ เพงอาง

๑๕๑

ส าหรบการเกาตรถกควบคมโดยกรมการเกาตร โดยผานทางรฐมนตรสขภาพภายใตพระราบญญต ยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ (Poisons Act 1956)๓๙๘ ๖.๒ กฎหมายทเกยวของกบการสาธารณสขในประเทศบรไน

๖.๒.๑ กฎหมายอาหารและยา และเครองมอทางการแพทย จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบอาหารและยา และผลตภณฑททางการแพทยท คอ พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ (Poisons Act 1956) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแล การน าเขา การครอบครอง การผลต การเกนบรกาา การขนสง และการจดจ าหนายยาอนตรายประเภทตางๆ เพอปองกนการใยาในทางทผด และพระราบญญตสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ (Public Health (food) 1998) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแลการสาธารณสขในเรองทเกยวกบอาหารและเรองอนๆ ทเกยวของ ดงมรายละเอยดทส าคญของกฎหมายดงน ๑) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ (Poisons Act, 1956) ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๒๗

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙

พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑทในการน าเขา การครอบครอง การผลต การเกนบรกาา การขนสง และการจดจ าหนายยาอนตรายประเภทตางๆ ซกงตามพระราบญญตฉบบนหามมใหมการน าเขายาอนตราย การมไวครอบครองเพอจ าหนาย ขาย หรอเสนอขาย ซกงยาอนตรายเวนแตไดรบใบอนญาต๓๙๙ นอกจากเงอนไขทตองรบใบอนญาตแลว ผจ าหนายยาอนตรายจะตองด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย เน เมอการจ าหนายยาอนตรายเปนไปตามขอก าหนดในใบอนญาตหรอเปนไปตามเงอนไขเฉพาะทไดมการก าหนดไวในใบอนญาตนนๆ หรอการจ าหนายยาอนตรายดงกลาวจะตองด าเนนการตามสถานททไดระบไวในใบอนญาต หรอการจ าหนายดงกลาวด าเนนการภายใตการดแลของบคคลทมอระบในใบอนญาต ทงนในกรณทยาอนตรายดงกลาวเปนยาอนตรายทก าหนดไวในสวนท ๑ ของบญยาอนตราย การจ าหนายยาดงกลาวจะตองกระท าโดยหรอภายใตการควบคมของเภสกรหรอแพทยท ทไดรบใบอนญาตเทานน๔๐๐

๓๙๘ เพงอาง ๓๙๙ มาตรา ๕ พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๐ มาตรา ๖ (๑) (ก) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙

๑๕๒

นอกจากเงอนไขเรองการมใบอนญาตในการจ าหนายยาอนตรายแลว ยาอนตรายดงกลาวจะตองมฉลากตดไวทบรรจภณฑทดวย โดยฉลากจะตองระบอของยาอนตรายนนๆ และมค าวา “ยาอนตราย”หรอค าอนใดทแสดงลกาณะของยาอนตราย รวมทงอของผจดจ าหนายและสถานทจ าหนายดวย๔๐๑ ทงน ในการจ าหนายยาอนตรายผจดจ าหนายหรอลกจางของผจดจ าหนายควรทจะตองรตวผซอและผจดจ าหนายจะตองไมสงมอบยาอนตรายใหแก ผซอจนกวาผจดจ าหนายจะไดกรอกขอมลการซอขายครบถวนแลว โดยขอมลการซอขายดงกลาวไดแกวนทมการจ าหนายยาอนตรายและอทอยของผซอ รวมทงไดแจงอและคณสมบตของยาดงกลาวใหผซอไดรบทราบและผซอไดลงนามในเอกสารขอมลการซอขายยาดงกลาวแลว๔๐๒ อยางไรกนตาม เงอนไขขางตนอาจไดรบการยกเวนหากยาอนตรายดงกลาวถกจายใหโดยแพทยททมใบอนญาตประกอบวาพหรอทนตแพทยทเพอรกาาผปวยทอยในความดแลของตน หรอโดยสตวแพทยทเพอรกาาสตวทในความดแลของตน หรอเปนยาทจายโดยเภสกรทมใบอนญาต

ส าหรบการจายยาอนตรายนนเมอพจารณาทบรรจภณฑทของยานนๆ ยาอนตรายดงกลาวจะตองมฉลากทระบอทอยของผทถกจายยาและล าดบเลขทอางองส าหรบใในการบนทกกขอมลการจายยา ซกงในวนทมการจายยาดงกลาวผจายยาจะตองบนทกกขอมลการจายยาไวโดยขอมลทจะตองบนทกกไว ไดแก วนทในการจดหรอจายยา สวนประกอบของยาหรออยาและปรมาณของยา อทอยของเภสกรผจายยาพรอมอทอยของผถกจายยา (ในกรณทเภสกรเปนผจายยา) อยางไรกนตามหากไมใกรณทเภสกรเปนผจายยา อและทอยของผถกจายยาจะตองถกบนทกกไว๔๐๓

บทบญญตทกลาวไวขางตนไมใกบกรณการจ าหนายยาอนตรายแบบขายสง หรอเปนการสงออกซกงยาอนตราย หรอเปนการจ าหนายยาอนตรายโดยแพทยท ทนตแพทยท หรอสตวแพทยทเพอใตามวตถประสงคทเฉพาะทางวาพ หรอเปนการจ าหนายเพอใในโรงพยาบาล หรอเพอใในหน วยงานของรฐบาลส าหรบบรการสาธารณะ หรอใเพอการศกกาาวจยทางวทยาศาสตรทจกงไมจ าตองค านกงถกงหลกเกณฑทเรองฉลากและเงอนไขในการจ าหนายยาอนตรายดงกลาว๔๐๔

พระราบญญตฉบบนยงก าหนดหามการเกนบหรอมไวซกงการครอบครองยาอนตรายเวนแตยาอนตรายดงกลาวอยในสภาพทสมบรณทหรออยในบรรจภณฑททสมบรณทเหมอนกบทไดรบมาจากโรงงานผผลตยาอนตรายนนๆ หรอทบรรจภณฑทของยาอนตรายนนๆ มฉลากระบสวนประกอบหรอมเครองหมายแสดงวาเปนยาอนตราย๔๐๕ นอกจากนพระราบญญตฉบบนยงหามการเกนบยาอนตรายไวจ าหนายเวนแตยาอนตรายดงกลาวอยในสภาพทสมบรณทหรออยในบรรจภณฑททสมบรณทเหมอนกบทไดรบมาจากโรงงานผผลตยาอนตราย

๔๐๑ มาตรา ๖ (๒) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๒ มาตรา ๖ (๓) (ข) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๓ มาตรา ๗ (๓) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๔ มาตรา ๘ พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๕ มาตรา ๙ (๑) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙

๑๕๓

นนๆ และยาอนตรายดงกลาวจะตองอยในบรรจภณฑททปดสนทและมลกาณะทแตกตางจากสารเคมปกตทเกนบไวในสถานทเดยวกน และยาอนตรายดงกลาวจะตองเกนบไวในหองหรอตทปลอดภยมการใสกญแจไวอยางแนนหนาเนเดยวกบการเกนบสารเคมอนตรายตางๆ๔๐๖

ทงนพระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ยงไดก าหนดบญรายอยาอนตรายไวในบญแนบทายพระราบญญตฉบบนดวย ๑.๒) ใบอนญาต ใบอนญาตทเกยวของกบยาอนตรายม ๔ ประเภท ไดแก ๑) ใบอนญาตส าหรบการน าเขาและการเกนบยาอนตราย ๒) ใบอนญาตส าหรบการขายสงและขายปลกทวไป ๓) ใบอนญาตส าหรบการขายสงโดยเฉพาะซกงรวมถกงการเกนบรกาาและขายสงยาอนตรายเฉพาะทก าหนดไวในใบอนญาตเทานน และ ๔) ใบอนญาตส าหรบการขายปลกโดยเฉพาะซกงรวมถกงการเกนบรกาาและการขายยาอนตรายเฉพาะทก าหนดไวในใบอนญาตเทานน๔๐๗ โดยการออกใบอนญาตจะถอเปนการอนญาตใหเฉพาะบคคลทมอระบไวตามใบอนญาต โดยใบอนญาตดงกลาวจะไมสามารถโอนใหแกบคคลอนได และบคคลอนนอกเหนอจากผทมอระบไวในใบอนญาตจะไมสามารถจ าหนายยาอนตรายได๔๐๘ ทงนอธบดกรมการแพทยทจะตองประกาศรายอผทไดรบใบอนญาตตามพระราบญญตนในรากจจานเบกาาในวงเดอนกมภาพนธทของทกป๔๐๙ ๑.๓) ขอจ ากดในการจ าหนายยาอนตราย พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ หามการจ าหนายยาอนตรายใหแกบคคลทมอายต ากวา ๑๘ ป หากฝาฝนตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๖ เดอน หรอปรบไมเกน ๔,๐๐๐ ดอรทลารทบรไน๔๑๐

๔๐๖ มาตรา ๙ (๓) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๗ มาตรา ๑๑ (๑) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๘ มาตรา ๑๑ (๔) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๐๙ มาตรา ๑๓ (๑) พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙ ๔๑๐ มาตรา ๒๐ พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙

๑๕๔

๒) พระรา บญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ (Public Health (food), 1998) ฉบบแกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ เปนกฎหมายทวางหลกเกณฑททเกยวของกบการสาธารณสขของประเทศบรไนในเรองอาหาร ซกงเกยวของกบการผลต การแปรรป การน าเขา รวมทงการโฆาณา

ตามความในพระราบญญตฉบบน “อาหาร” หมายถกง สารใดๆ ทถกผลตขกน หรอถกแปรรป หรอถกจ าหนาย หรอถกใส าหรบการบรโภคของมนายท ซกงพระราบญญตฉบบนก าหนดใหการกระท าทเกยวของกบอาหารดงตอไปนถอเปนความผด เน การจดเตรยม การจดจ าหนาย หรอการน าเขาซกงอาหารใดๆทเปนอนตรายตอสขภาพ การแสดงฉลาก การขาย หรอการโฆาณาอาหารใดๆ ในลกาณะทเปนการใหขอมลอนเปนเทนจหรอไมถกตองหรอหลอกลวงเกยวกบลกาณะตางๆ ของอาหาร ธรรมาต คณภาพ สวนประกอบ ความปลอดภย น าหนก ถนก าเนด อาย หรออตราสวนของอาหาร ฉลาก บรรจภณฑท การจดเตรยมอาหาร การผลต การขาย การน าเขา หรอการโฆาณาซกงอาหารใดๆ ไมไดเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดไวส าหรบอาหารประเภทนน การจ าหนายอาหารทมสวนประกอบเพมเตมขกนหรอการใสงตองหามตามกฎหมาย การจ าหนายอาหารทมสวนประกอบ methyl alcohol หรอ isopropyl alcohol มากกวารอยละ ๕๐๔๑๑

นอกจากน รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขอาจออกกฎระเบยบเพอใหเปนไปตามวตถประสงคทของพระราบญญตฉบบนในการหามหรอก ากบการจ าหนาย การโฆาณา หรอการน าเขาอาหารหรอเครองมอใดๆ เพอก าหนดมาตรฐาน สวนประกอบ น าหนก หรอความบรสทธของอาหาร รวมทงก าหนดหามวธการเตรยมหรอการถนอมอาหาร หรอการก าหนดมาตรการอนภายใตพระราบญญตฉบบน๔๑๒ ๒.๒) การน าเขาอาหาร พระราบญญตฉบบนหามการน าเขาอาหารใดๆ ทฝาฝนความในพระราบญญตฉบบนหรอกฎเกณฑทอนๆ ทเกยวของ๔๑๓ อาหารแปรรปอาจน าเขามาเพอวตถประสงคทใหมการตดฉลากใหถกตองตามกฎหมายฉบบน๔๑๔ หรอการน าเขาอาหารดบหรอกกงสกกกงดบเพอการแปรรปหรอเปลยนสภาพอาหาร๔๑๕ ตองด าเนนการตดฉลากอาหารใหมหรอแปรรปหรอเปลยนสภาพอาหารนนๆ ภายใน ๓ เดอนนบแตวนทม

๔๑๑ มาตรา ๙ (๑) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๒ มาตรา ๑๖ พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๓ มาตรา ๖ (๑) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๔ มาตรา ๖ (๒) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๕ มาตรา ๖ (๓) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑

๑๕๕

การน าเขา หากไมสามารถด าเนนการดงกลาวได ผน าเขาอาหารดงกลาวจะตองสงอาหารดงกลาวออกนอกประเทศภายใน ๒ เดอนหรอตามระยะเวลาทอธบดกรมการแพทยทจะก าหนด อยางไรกนด หากอาหารดงกลาวไมไดถกสงออกไปยงนอกประเทศแลวอาหารดงกลาวอาจถกรบไวหรอจ าหนายออกไปตามค าสงของอธบดกรมการแพทยท๔๑๖ ๒.๓) การวเคราะหทอาหาร พระราบญญตฉบบนก าหนดรปแบบของหนงสอรบรองการวเคราะหทอาหารโดยนกวเคราะหทอาหารไวในเอกสารแนบทายพระราบญญตฉบบน ทงน ยงก าหนดใหตองมการลงนามรบรองการวเคราะหทอาหารดงกลาวโดยนกวเคราะหทอาหารดวย๔๑๗ และหนงสอรบรองการวเคราะหทอาหารดงกลาวใหถอเปนพยานหลกฐานไดหากมการฝาฝนพระราบญญตฉบบน๔๑๘ ๒.๔) อาหารฮาลาล การใค าวา “ฮาลาล” หรอค าอนใด เพอแสดงวาคนมสลมสามารถบรโภคอาหารดงกลาวไดนน ตามหลกศาสนา อาหารและการแสดงถอยค าดงกลาวตองมความหมายดงนวาไมมสวนประกอบของเนอสตวททตองหามบรโภคหรอใวธการฆาตามหลกศาสนาอสลาม อกทงอาหารดงกลาวยงไมมสวนผสมทไมบรสทธ และการเตรยม การแปรรป หรอการผลตอาหารดงกลาวไมไดใเครองมอทไมบรสทธ รวมทงขนตอนทเกยวของในการเตรยม การแปรรป หรอการเกนบรกาาอาหารดงกลาวไมมความเกยวของกบอาหารทตองหามหรอไมบรสทธตามศาสนาอสลาม๔๑๙ ๒.๕) ขอสนนาฐานเพมเตมตามพระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ตามพระราบญญตฉบบนบรรจภณฑททมขอความระบอ ทอย หรอเครองหมายทแสดงวาบคคลใดเปนผน าเขา ผลต บรรจอาหารนนๆ ใหสนนาฐานไวกอนวาบคคลนนเปนผน าเขา หรอผผลต หรอ ผบรรจอาหารนนๆ เวนแตจะพสจนทใหเหนนเปนอยางอน หรอในกรณทสวนผสมใดๆ ทโดยปกตใส าหรบการบรโภคของมนายท หากมการขาย เสนอขาย น าออกแสดง หรอเกนบไวเพอขาย ใหสนนาฐานวาสวนผสมดงกลาวไดมการขายหรอตงใจทจะขายเพอการบรโภคของมนายท เวนแตจะพสจนทใหเหนนเปนอยางอนหรอกรณขอความทปรากฏในบรรจภณฑทมลกาณะสมบรณทและเปนขอความจากประเทศผผลต ใหสนนาฐานไวกอนวา ๔๑๖ มาตรา ๖ (๔) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๗ มาตรา ๘ (๑) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๘ มาตรา ๘ (๔) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๑๙ มาตรา ๑๐ พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑

๑๕๖

ขอความดงกลาวเปนค าอธบายหรอฉลากของอาหารในบรรจภณฑทนนๆ เวนแตจะพสจนทใหเหนนเปนอยางอน๔๒๐ และอาหารจะถอวามสงเจอปนเมออาหารนนๆ มสวนประกอบ หรอถกผสม หรอถกท าใหเจอจางโดยสวนผสมใดๆ ทท าลายคณคาทางโภนาการของอาหารนนๆ หรอเมอสวนผสมหรอเครองปรงของอาหารดงกลาวถกสกดหรอท าลายอนสงผลใหคณคาทางโภนาการของอาหารดงกลาวลดลงหรอคณประโยนทของอาหารขณะทมการขายนอยกวาอาหารดงกลาวในสถานะบรสทธและสภาพปกต หรอเมออาหารดงกลาวมสวนผสมทเปนอนตรายตอสขภาพ๔๒๑ เปนตน

๖.๒.๒ กฎหมายยาเสพตดและปองกนและควบคมยาเสพตด

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบยาเสพตดและปองกนและควบคมยาเสพตด คอ พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ (Tobacco Order 2005) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแลการหามน าเขาและการขายผลตภณฑทยาสบ การหามสบบหร การควบคมการโฆาณาทเกยวกบการสบบหร พรอมทงก าหนดโทาหากมการฝาฝนตามกฎหมาย โดยมสาระส าคญดงตอไปน ๑) การควบคมผลตภณฑทยาสบ

ขอหามส าหรบการน าเขาและขายผลตภณฑยาสบ บคคลจะตองไมน าเขา ขาย หรอเสนอขาย ผลตภณฑทยาสบแบบเคยว หรอผลตภณฑทยาสบใดๆ

ทรฐมนตรกระทรวงสาธารณสขโดยการประกาศในรากจจานเบกาา ทระบ หรอ มวตถประสงคท หรอฉลากทบรรยายถกงการใแทนการสบบหร๔๒๒ และบคคลจะตองไมน าเขา ขาย หรอเสนอขายบหรในจ านวนทมนโคตนมากกวา ๑.๓ มลลกรม หรอบหรในจ านวนทมทารทมากกวา ๑๕ มลลกรมตอบหร ๑ มวนบหร๔๒๓

จ านวนของมวนบหรในหบหอ บคคลจะตองไมขายหรอเสนอขายปลกมวนบหร หรออนญาตการขาย หรอเสนอขาย บหร

โดยการขายปลก เวนแตจะเปนการบรรจในหบหอทไดบรรยายถกงจ านวนของมวนบหรทไดบรรจในหบหอ๔๒๔

หบหอนนหมายความรวมถกงกลอง โดยอาจเปนกลองกระดาาหรอพลาสตกทไดบรรจมวนบหรโดยการบรรจของผผลต หรอผสงออกส าหรบวตถประสงคทในการขายปลก รวมถกงหบหอทมการบรรจบหร

๔๒๐ มาตรา ๑๒ (๑) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๒๑ มาตรา ๑๒ (๒) พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑ ๔๒๒ มาตรา ๓ พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๒๓ มาตรา ๓ (๒) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๒๔ มาตรา ๔ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘

๑๕๗

หลายหบหอรวมเขาดวยกน โดยจ านวนของมวนบหร ทบรรจในแตละหบหอ คอ ๒๐ มวน หรอจ านวนใดๆ ทรฐมนตรกระทรวงสาธารณสขก าหนดโดยการประกาศในรากจจานเบกาา๔๒๕

หามผใดน าเขา จ าหนาย หรอเสนอขายลกกวาดหรอผลตภณฑทอาหารอนหรอของเลนหรอวตถอนใด หรอทถกจ าหนายในหบหอทไดมการออกแบบใหมความเกยวของกบผลตภณฑทยาสบ๔๒๖

บคคลจะตองไมขายหรอเสนอขายผลตภณฑทใดๆ โดยใหผลตภณฑทยาสบเปนของก านล หรอขายผลตภณฑทยาสบโดยใหสนคาอนเปนของก านล รวมถกงการหามแจกจาย หรอใหตวอยางผลตภณฑทยาสบในทสาธารณะ (เวนแตเปนบคคลทมความเกยวของกบการผลต การจดจ าหนาย หรอการขายผลตภณฑทยาสบ) และจะตองไมเสนอขายหรอใหผลตภณฑทยาสบเปนรางวลส าหรบสลากกนแบง เกม หรอการแขงขนตางๆ๔๒๗

บคคลจะตองไมท าสญญา หรอขอตกลง ขอผกพน หรอ ขอตกลงรวมกนกบบคคลอนในเรองการใหการสนบสนนหรอการใหผลตภณฑทยาสบ โดยแลกเปลยนกบการสนบสนนของก านล รางวล สงตอบแทน ทนการศกกาา หรอผลประโยนทในลกาณะใดๆ๔๒๘

หามจดจ าหนายผลตภณฑทยาสบแกบคคลอายต ากวา ๑๘ ป หรอ ซอ หรอรบมาซกงผลตภณฑทยาสบใดๆ ทมวตถประสงคทเพอทจะใหแกบคคลอายต ากวา ๑๘ ป๔๒๙ พอคาปลกแตละรายตองออกค าเตอนทมขนาดเหมาะสมและตดไวในทเหนนดในสถานทซกงมการขายผลตภณฑทยาสบ และระบถกงผลของการขายผลตภณฑทยาสบแกบคคลอายต ากวา ๑๘ ป วาเปนการกระท าทผดกฎหมาย๔๓๐

รฐมนตรโดยการเหนนอบของพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน จะตองก าหนดใหผลตภณฑทยาสบตองมการท าเครองหมาย ฉลาก ทประกอบไปดวยค าเตอนเกยวกบสขภาพ หรอค าบรรยายหรอขอมล หรอค าบรรยายตามค าแนะน าของแพทยท๔๓๑

๔๒๕ มาตรา ๔ (๓) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๒๖ มาตรา ๖ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๒๗ มาตรา ๗ พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๒๘ มาตรา ๘ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๒๙ มาตรา ๙ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๐ มาตรา ๑๑ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๑ มาตรา ๑๓ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘

๑๕๘

๒) การสบบหรในสถานทและยานพาหนะทไดก าหนดไว

รฐมนตรโดยการเหนนอบของพระราาธบดสลตานและย งดเปอรทตวนอาจประกาศใน รากจจานเบกาาในเรองเกยวกบการก าหนดสถานทหามสบบหร ซกงรวมถกงอาคาร หรอสงปลกสรางหรอสวนใดสวนหนกงของอาคารหรอสงปลกสรางทมวตถประสงคทใในการพาณยท อตสาหกรรม การสนทนาการ หรอสถานทใรวมกนของผอาศยในอาคารหรอสงปลกสราง หรอ ยานพาหนะหรอสวนหนกงสวนใดของยานพาหนะสาธารณะ๔๓๒

การประกาศการหามสบบหรก าหนดใหเปนหนาทของผจดการของสถานทนนๆ และ ผควบคมยานพาหนะนนๆ โดยจะตองท าการประกาศทเหนนในต าแหนงทดเจน และระบถกงการสบบหรวาเปนการตองหามตามกฎหมายและประกาศนนตองมจ านวนทเหมาะสมแกสถานทนนๆ๔๓๓

หากมบคคลท าการฝาฝนสบบหรในสถานทหรอยานพาหนะทตองหามสบบหร ผจดการของสถานทใดๆ หรอผควบคมยานพาหนะสามารถทจะรองขอใหบคคลผท าการฝาฝนหยดสบบหรโดยทนท หากบคคลนนยงกระท าการฝาฝน เพกเฉย ผจดการของสถานทนนๆ หรอผควบคมยานพาหนะสามารถทจะรองขอใหบคคลทกระท าการฝาฝนออกจากสถานทนนไดหรอยานพาหนะนนไดทนท๔๓๔ หากบคคลนนปฏเสธทจะออกจากสถานทนนๆ หรอยานพาหนะใดๆ ผจดการสามารถทจะขอความวยเหลอจากเจาหนาทต ารวจหรอเจาหนาททมอ านาจได๔๓๕

บคคลททอย ในสถานทหรอยานพาหนะทหามสบบหรสามารถทจะรองเรยนแกผจดการหรอผควบคมยานพาหนะได และผจดการหรอผควบคมยานพาหนะจะตองท าการตรวจสอบค ารองนนๆ ดวยขนตอนทเหมาะสม หากพบวามการฝาฝนสบบหรตามค ารองเรยน จะตองกระท าการใหเปนไปตามทก าหนดไวในกฎหมายน๔๓๖

๔๓๒ มาตรา ๑๕ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๓ มาตรา ๑๕ (๒) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๔ มาตรา ๑๖ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๕ มาตรา ๑๖ (๒) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๖ มาตรา ๑๖ (๓) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘

๑๕๙

๓) การควบคมการโฆาณา

การหามการโฆษณาทเกยวกบการสบบหร บคคลทกระท าการพมพท หรอ โฆาณา หรอท าใหเกดการพมพทหรอโฆาณาไมวาทงหมดหรอ

บางสวน จดแสดง หรอท าการเพมเตมใหมการโฆาณาผลตภณฑทยาสบ ขาย หรออนญาตใหขายนตยสาร หนงสอพมพท ภาพยนตรท หรอวดโอเทป หรอสงอนใดทมการโฆาณาผลตภณฑทยาสบ จดจ าหนาย หรอ อนญาตใหมการจดจ าหนาย โฆาณาทเกยวกบผลตภณฑทยาสบ ถอวาไดกระท าความผดซกงจะตองไดรบทงโทาปรบและโทาจ าคก หรอทงจ าทงปรบ๔๓๗

รฐมนตรสามารถทจะอนญาตในเงอนไขและในเวลาทเหมาะสมส าหรบการจดพมพทหรอโฆาณาซกงมการอางถกงยหอหรออทางการคาทมความเกยวของกบการผลต การจดจ าหนาย หรอการตลาดของผลตภณฑทยาสบ๔๓๘ แตไมรวมถกงกรณการโฆาณาไมวาโดยทางตรงหรอทางออมส าหรบการเอเญ กระตน สนบสนน ใหมการใผลตภณฑทยาสบส าหรบวตถประสงคทในการสบบหร๔๓๙

พระราบญญ ตการใยาเสพตดในทางท ผด พ.ศ. ๒๕๒๑ (Misuse of Drug 1978) ซกงก าหนดใหมการก ากบดแลการใยาเสพตด เน การครอบครอง การควบคมการผลต การสงออกน าเขา พรอมทงก าหนดโทาหากมการฝาฝนตามกฎหมาย โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๑) การกระท าความผดทเกยวของกบยาเสพตดทไดรบการควบคม

การกระท าจะเปนความผดหากบคคลท าการคายาเสพตดทไดรบการควบคม หรอเสนอขายยาเสพตดทไดรบการควบคม หรอกระท าการหรอเสนอในการกระท าการใดอนเปนการเตรยมการ เพอวตถประสงคทในการในการคายาเสพตดทไดรบการควบคมในประเทศบรไน ๔๔๐ การครอบครอง เพอวตถประสงคทในการคายาเสพตดถอวาเปนความผดตามกฎหมาย๔๔๑ การผลตยาเสพตดทไดรบการควบคมถอวาเปนความผดตามกฎหมาย เวนแตไดรบอนญาต๔๔๒ บคคลทน าเขาหรอสงออกยาเสพตดจากประเทศบรไนทไดรบการควบคมถอวาไดกระท าความผดเวนแตกรณทไดรบอนญาต๔๔๓

๔๓๗ มาตรา ๑๗ (๑) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๘ มาตรา ๑๗ (๒) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๓๙ มาตรา ๑๗ (๓) พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘ ๔๔๐ มาตรา ๓ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๑ มาตรา ๓A พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๒ มาตรา ๔ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๓ มาตรา ๕ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑

๑๖๐

ในเรองของการครอบครองยาเสพตดทไดรบการควบคมหรออปกรณททใในการเสพสงเสพตดไวในครอบครอง บคคลถอวาไดกระท าความผดหากมยาเสพตดทไดรบการควบคมไวในครอบครอง หรอสบ หรอบรโภคยาเสพตดทไดรบการควบคมไมวาในกรณใดๆ เวนแตจะไดรบอนญาตตามกฎหมายฉบบน๔๔๔ และบคคลทมทอสบยา อปกรณท หรอเครองมอทมวตถประสงคทเพอทจะใในการเสพสงเสพตดทใในการสบยาไวในครอบครอง ถอวาไดกระท าความผดตามกฎหมาย เวนแตจะไดรบอนญาตตามกฎหมายฉบบน๔๔๕

๒) การปลกกญา ฝน โคเคน บคคลทไดท าการเพาะปลกพใดๆ ทอยในตระกลเดยวกบกญา หรอพทอยในตระกล

เดยวกบปาปาเวอรท หรอ พทอยในตระกลทสามารถน ามาสกดเปนโคเคนได ถอวาไดกระท าความผดตามกฎหมาย๔๔๖

บคคลทท าการผลต จดหา ครอบครอง น าเขาหรอสงออกเครองมอหรอวตถดบส าหรบน ามาใผลตยาเสพตดทไดรบการควบคม ถอวาไดกระท าความผดตามกฎหมาย๔๔๗ เวนแตจะไดรบใบอนญาต หรอการอนญาตภายใตกฎหมายฉบบน๔๔๘

๓) การก ากบดแลสารทไดรบการควบคม รฐมนตรภายใตการเหนนอบของพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน อาจออกบทบญญต

ทจะควบคมสารทไดรบการควบคมการน าเขาหรอสงออก อปกรณท วสดหรอสารทไดรบการควบคมไดโดยอาจออกในรปแบบของใบอนญาต หรอกฎหมาย การก าหนดใหมการจดทะเบยนส าหรบการน าเขา หรอ สงออก การจดจ าหนาย การก าหนดใหยนเอกสารส าหรบการท าธรกรรมทเกยวกบอปกรณท วตถดบ หรอสารทไดรบการควบคม รวมถกงการก าหนดใหมฉลากส าหรบการขายเปนตน๔๔๙

๔) ความรบผดอบของเจาของหรอผใหเา ถาหากบคคลผเปนเจาของ ผใหเา ผครอบครอง หรอบคคลผดแลสถานท หรอ สงปลกสราง

ทไดใหสถานทเนวานนเปนทเกนบ หรอ ใ เพอวตถประสงคทในการสบ หรอการบรโภคยาเสพตดทไดรบการ

๔๔๔ มาตรา ๖ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๕ มาตรา ๗ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๖ มาตรา ๘ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๗ มาตรา ๘A (๑) พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๘ มาตรา ๘A (๒) พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๔๙ มาตรา ๘B (๑) พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑

๑๖๑

ควบคม หรอ ส าหรบการคายาเสพตด หรอการผลตยาเสพตดทไดรบการควบคมโดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมาย บคคลนนถอวามความผดตามกฎหมาย๔๕๐

๕) การสนบสนนและการพยายามกระท าความผด บคคลใดท าการยยงใหผอนกระท าความผด หรอพยายามกระท าความผดหรอกระท าการใดๆ

ทเปนการเตรยมการทเปนการกระท าความผดตามกฎหมายฉบบนตองไดรบโทาแกการกระท านน๔๕๑ ๖) การกระท าความผดของนตบคคล การกระท าความผดใดๆ ตามกฎหมายฉบบนทเกดขกนโดยนตบคคลโดยไดรบความยนยอม หรอการรเหนนเปนใจ หรอการเพกเฉยของผบรหาร ผจดการ เลขานการ หรอพนกงานคนอนทเกยวของกบ นตบคคล หรอบคคลใดๆ ทถกอางถกงตามกฎหมายฉบบน บคคลผนนและนตบคคลจะไดรบโทาส าหรบ การกระท าความผดตามกฎหมายฉบบน๔๕๒

๔๕๐ มาตรา ๙ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๕๑ มาตรา ๑๐ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๕๒ มาตรา ๑๒ พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑

๑๖๒

บทท ๗ กฎหมายเกยวกบสวสดการสงคม

๗.๑ บทน า

รฐบาลของประเทศบรไนถอเปนผทมบทบาทส าคญในการขบเคลอนระบบการคมครองทางสงคม (Social Protection Systems)๔๕๓ ภายใตระบบนรฐบาลจะเปนผรบผดอบในการพจารณาใหเงนวยเหลอ ผทไมสามารถวยเหลอตวเองได ซกงไดแกผสงอายและผทพพลภาพ รวมถกงการจดการดานสขภาพ สวสดการสงคม การศกกาา ทอยอาศยหรอการใหความวยเหลออนใดทจ าเปนส าหรบการด ารงพของประาน ในประเทศบรไน ซกงระบบการคมครองทางสงคมดงกลาวนรฐบาลจะมอบใหแกประานาวบรไนและผทมถนทอยในประเทศบรไน๔๕๔ โดยไดแบงแนวทางในการน าเสนอโครงการเพอพฒนาโครงสรางทางสงคมของประเทศบรไนออกเปน ๒ ประเภท คอ โครงการดานสวสดการสงคม และโครงการพฒนาสงคมและเศราฐกจ ทงนหนาทหลกในการดแลและพฒนาระบบสวสดการสงคมของประเทศบรไนนนเปนของกรมพฒนาสงคมภายใตกระทรวงวฒนธรรม เยาวน และกฬา (Ministry of Culture, Youth, and Sports) โดยกฎหมายทเกยวของกบสวสดการสงคมของประเทศบรไนจะเปนกฎหมายทก าหนดขกนเพอวยเหลอผหยอนความสามารถ เน เดนก สตร ผสงอาย คนพการ รวมถกงกฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการคาประเวณ และกฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภค ซกงมรายละเอยดดงตอไปน ๗.๒ กฎหมายเกยวกบสวสดการสงคมในประเทศบรไน ๗.๒.๑ กฎหมายวาดวยการคมครองเดก สตร ผสงอาย และสงเสรมคณภาพชวตคนพการ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายคมครองเดนก สตร ผสงอาย และสงเสรมคณภาพวต คนพการ คอ พระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ (Old Age and Disability Pensions Act, 1955) และพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ (Children and Young Persons Act, 2010) ดงมรายละเอยดดงน

(๑) พระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ (Old Age and Disability Pensions Act, 1955) ฉบบแกไข ป พ.ศ. ๒๕๒๗

๔๕๓ ฮาจาฮท ไสนาฮท บนต ฮาจ สาอม, การคมครองทางสงคมในประเทศบรไน-ปจจบนและความทาทาย, http://www.eria.org/publications/-research_project_reports/images/pdf/y2009/no๙/CH-05_Brunei_pp.124-156.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘ ๔๕๔ อาเซยน , รายงานการประเมนผลกระทบทางสงคมของวกฤตทางการเงนท วโลกตอประเทศสมากอาเซยน: ประเทศบรไน , http://www.asean.org/archive/publications/ARCR/Brunei.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘

๑๖๓

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ฉบบแกไข ป พ.ศ. ๒๕๒๗ พระราบญญ ต เงน วยเห ลอ ผ สงอาย และทพพลภาพ พ .ศ . ๒๔๙๘ ฉบบแก ไข ป พ.ศ. ๒๕๒๗ เปนกฎหมายทก าหนดใหมการจายเงนวยเหลอใหกบผสงอาย คนตาบอด หรอผทพพลภาพ รวมทงผทอยในความอปการะของผปวยโรคเรอนและคนวกลจรตทมถนทอยในประเทศบรไน ๔๕๕ โดยเงนดงกลาวไดรบการจดสรรมาจากเงนภาาทรฐจดเกนบได๔๕๖ การไดรบความวยเหลอตามกฎหมายฉบบนไมตดสทธ ผสงอาย ผทพพลภาพ รวมทงผปวยโรคเรอนและคนวกลจรต ทจะไดรบความวยเหลอจากบคคลหรอองคทการหรอองคทกรการกศล๔๕๗ ทงน เงนวยเหลอทจะจายตามความแหงพระราบญญตฉบบนม ๖ ประเภท ไดแก

๑. เงนวยเหลอส าหรบผสงอาย

๒. เงนวยเหลอส าหรบคนตาบอดและผทอยในความอปการะของคนตาบอด

๓. เงนวยเหลอส าหรบผปวยโรคเรอนและเงนวยเหลอส าหรบผทอยในความอปการะของผปวยโรคเรอน เมอผปวยโรคเรอนก าลงเขารบการรกาาในสถานบ าบดทไดรบการรบรองจากอธบดกรมการแพทยท

๔. เงนวยเหลอส าหรบผทอยในความอปการะของคนวกลจรตทตองรกาาตวในโรงพยาบาลจตเวหรออยภายใตการดแลของญาตหรอคนใกลด

๕. เงนวยเหลอส าหรบผทพพลภาพ

๖. เงนวยเหลออนใดตามทคณะกรรมการดานกฎหมายขององคมนตรก าหนดขกนตามความในพระราบญญตฉบบน

เงนวยเหลอตามความแหงพระราบญญตฉบบนจะไมสามารถสงมอบ โอนหรอสามารถน าไปฟองรองใหแกบคคลอนได เวนแตเปนไปเพอการ าระหนใหแกรฐบาลหรอตามค าสงศาล๔๕๘ อยางไรกนดหากตอมาพบวาบคคลผม สทธ ไดรบเงน วยเหลอขางตนตกเปนบคคลลมละลาย หรอถกตดสน จ าคกตามค าพพากาาของศาล หรอสนสดสภาพใด ๆ อนเปนเงอนไขใหไดรบเงนวยเหลอ๔๕๙ ผควบคมเงนวยเหลอ (Controller of Pensions) มอ านาจพจารณาตามทเหนนสมควรระงบการจายเงนวยเหลอแกบคคล ๔๕๕ มาตรา ๑๒ (๑) แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๕๖ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๕๗ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๕๘ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๕๙ มาตรา ๑๐ (๑) แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘

๑๖๔

นน ๆ ทงหมดหรอบางสวน๔๖๐ ทงนการรบเงนวยเหลอตามพระราบญญตนจะไมสามารถรบเงนวยเหลอมากกวาหนกงประเภทได๔๖๑ เวนแตบคคลดงกลาวเปนผสงอายและตาบอด๔๖๒

๑.๒) เงนวยเหลอส าหรบผสงอาย เงนวยเหลอส าหรบผสงอายจะอยทอตรา ๕๐ ดอลลารทบรไนตอเดอน โดยจะเปนการจาย

ใหกบบคคลทมอาย ๖๐ ปทเกดและมถนทอยในประเทศบรไน โดยการมถนทอยในประเทศบรไนนจะตองอยมาแลวไมนอยกวา ๑๐ ป หรอเปนบคคลทเกดในตางประเทศและมถนทอยในประเทศบรไนมาแลวไมนอยกวา ๓๐ ป๔๖๓

๑.๓) เงนวยเหลอส าหรบคนตาบอดและผทอยในความอปการะของคนตาบอด เงนวยเหลอส าหรบคนตาบอดจะอยทอตรา ๕๐ ดอลลารทบรไนตอเดอน โดยจายใหกบ

บคคลทมอาย ๑๕ ป ซกงการตาบอดท าใหบคคลดงกลาวไมสามารถท างานไดและบคคลดงกลาวมถนทอย ในประเทศบรไนมาแลวไมนอยกวา ๑๐ ป๔๖๔ ในสวนผทอยในความอปการะของคนตาบอดหากบคคลดงกลาว มอายต ากวา ๑๕ ป จะไดรบเงนวยเหลอ ๒๕ ดอลลารทบรไนตอเดอน หากบคคลดงกลาวมอายตงแต ๑๕ ป ขกนไป จะไดรบเงนวยเหลอ ๔๕ ดอลลารทบรไนตอเดอน

๑.๔) เงนวยเหลอฟนฟส าหรบผปวยโรคเรอนและผทอยในความอปการะของผปวยโรคเรอน เงนวยเหลอฟนฟส าหรบผปวยโรคเรอนจะจายใหแกผปวยโรคเรอนทไดรบการรบรองจาก

อธบดกรมการแพทยททเปนผมถนทอยในประเทศบรไนมาแลวไมนอยกวา ๑๐ ปกอนทจะเขารบการรกาา ในสถานบ าบดผปวยโรคเรอน โดยจะจายเงนวยเหลอฟนฟใหแกผปวยดงกลาวเปนระยะเวลา ๖ เดอน

๔๖๐ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ก าหนดวา “เมอไดมการอนมตจายเงนเงนวยเหลอผสงอาย หรอผทพพลภาพ โดยอาศยเหตตามมาตรา ๑๐ (๑) แหงพระราบญญ ตฉบบน ผควบคมเงนวยเหลอมอ านาจโดยอบดวยกฎหมาย ในการพจารณาความเหมาะสมไมวาจะตลอดอายของผทไดรบเงนบ านาญหรอเงนวยเหลอนน หรอในวงระยะเวลาใดเวลาหนกงไมวาจะตอ เนองหรอไมตอเนอง ในการจายเงนดงกลาวไมวาทงหมดหรอบางสวนแกผสงอายหรอผทพพลภาพ หรอผทอยในความอปการะของบคคลดงกลาว ตามสดสวนและวธการทผควบคมเงนวยเหลอเหนนวาเหมาะสม” ๔๖๑ มาตรา ๒๐ (๑) แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๖๒ มาตรา ๒๐ (๒) แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ก าหนดวา “ในกรณทบคคลใดเขาเงอนไขในการรบ (๑) เงนวยเหลอตามมาตรา ๗ (ก) และ (๒) เงนวยเหลอตามมาตรา ๗ (ข) บคคลดงกลาวมสทธไดรบเงนวยเหลอทงสองประเภท” ๔๖๓ มาตรา ๓ ของระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๖๔ มาตรา ๔ (๑) ของระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘

๑๖๕

และสามารถขยายระยะเวลาตอไดไมเกน ๖ เดอน๔๖๕ โดยเงนวยเหลอฟนฟส าหรบผปวยโรคเรอนจะอยทอตรา ๕๐ ดอลลารทบรไนตอเดอน

ในกรณทเจาหนาทพจารณาเงนวยเหลอ (Pensions Officer) เหนนสมควร อาจจายเงนวยเหลอส าหรบผทอยในความอปการะของผปวยโรคเรอนกนได๔๖๖ โดยหากผอยในความอปการะดงกลาวมอายต ากวา ๑๕ ป จะไดรบเงนวยเหลอ ๒๕ ดอลลารทบรไนตอเดอน แตหากมอายตงแต ๑๕ ปขกนไปกนจะไดรบเงนวยเหลอจ านวน ๔๕ ดอลลารทบรไนตอเดอน

๑.๕) เงน วยเหลอส าหรบ ผ ทอย ในความอปการะของคนวกลจรตท ตองรกาาตว

ในโรงพยาบาลจตเวหรออยภายใตการดแลของญาตหรอคนใกลด ในกรณทเจาหนาทพจารณาเงนวยเหลอ (Pensions Officer) เหนนสมควร อาจจายเงน

วยเหลอส าหรบผทอยในความอปการะของคนวกลจรตมอายตงแต ๑๕ ปขกนไปและมถนทอยในประเทศบรไนมาแลวไมนอยกวา ๑๐ ปกอนทจะเรมวกลจรต และคนวกลจรตดงกลาวยงตองเปนผทรกาาตวในโรงพยาบาลจตเวหรออยภายใตการดแลของญาตหรอคนใกลด๔๖๗ โดยการจายเงนวยเหลอแกผอยในความอปการะ ของคนวกลจรตดงกลาวมอายต ากวา ๑๕ ป จะไดรบเงนวยเหลอ ๒๕ ดอลลารทบรไนตอเดอน และหากมอายตงแต ๑๕ ปขกนไปกนจะไดรบเงนวยเหลอจ านวน ๔๕ ดอลลารทบรไนตอเดอน

๑.๖) เงนวยเหลอส าหรบผทพพลภาพ เงนวยเหลอส าหรบผทพพลภาพจะตองจายใหแกผทพพลภาพทมอาย ๑๕ ป ขกนไป

ซกงความทพพลภาพท าใหบคคลดงกลาวไมสามารถท างานไดและมถนทอยในประเทศบรไนมาแลวไมนอยกวา ๑๐ ปกอนทจะมสทธไดรบเงนวยเหลอน และบคคลดงกลาวอยระหวางการรกาาทไดรบการรบรองโดยอธบดกรมการแพทยทหรอแพทยทในโรงพยาบาลของรฐบาล๔๖๘ โดยการจายเงนวยเหลอส าหรบผทพพลภาพจะอยทอตรา ๕๐ ดอลลารทบรไนตอเดอน

๔๖๕ มาตรา ๕ ของระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๖๖ มาตรา ๖ ของระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๖๗ มาตรา ๗ ของระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๖๘ มาตรา ๘ ของระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘

๑๖๖

๑.๗) การเรยกรองเงนวยเหลอ การเรยกรองเงนวยเหลอตามความแหงพระราบญญตฉบบน รวมทงปญหาเรองเงอนไข

หรอคณสมบตของผรบเงนวยเหลอจะไดรบการพจารณาโดยเจาหนาทพจารณาเงนวยเหลอ (Pensions Officer) ทงน ผทไมพอใจการพจารณาใหเงนวยเหลอของเจาหนาทพจารณาเงนวยเหลอ สามารถอทธรณทการพจารณาดงกลาวตอผควบคมเงนวยเหลอได (Controller of Pension)๔๖๙ และหากบคคลดงกลาวยงคงไมพกงพอใจกบการพจารณาของผควบคมเงนวยเหลอ สามารถอทธรณทคดคานการพจารณาดงกลาวตอคณะกรรมการดานกฎหมายขององคมนตรไดโดยการท าค าคดคานเปนหนงสอสงทางไปราณยทภายใน ๒๑ วนหรอตามแตทคณะกรรมการดานกฎหมายขององคมนตรจะก าหนดภายหลงจากทไดรบแจงการพจารณาดงกลาว๔๗๐

๒) พระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ (Children and Young Persons Act, 2010) ฉบบ

แกไขป พ.ศ. ๒๕๕๕

๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๕ พระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๕ เปนกฎหมาย

ทก าหนดหลกเกณฑทการดแลและคมครองเดนกและเยาวน โดยเดนกและเยาวนทจะไดรบความคมครอง ตามพระราบญญตฉบบนจะตองเปนเดนกและเยาวนทมลกาณะหนกงลกาณะใดดงตอไปน๔๗๑

๑. เปนเดนกหรอเยาวนทมความเสยงสงทจะถกท ารายทางรางกายหรอจตใจ หรอมความเสยงทจะถกลวงละเมดทางเพศโดยผปกครอง

๒. เปนเดนกหรอเยาวนทถกท ารายหรอมความเสยงสงทจะถกท ารายทางรางกายหรอจตใจ หรอมความเสยงทจะถกลวงละเมดทางเพศ โดยทผปกครองของเดนกหรอเยาวนดงกลาวรถกงการท ารายหรอความเสยงนน แตกลบไมคมครองหรอปกปองเดนกจากการถกท ารายหรอลวงละเมดทางเพศดงกลาว

๓. เปนกรณทผปกครองของเดนกหรอเยาวนมลกาณะไมเหมาะสม หรอละเลย เพกเฉยไมดแลและควบคมเดนกหรอเยาวนทก าลงตกอยในสถานการณททไมเหมาะสมเกยวกบศลธรรม หรอเดนกหรอเยาวนตกอยในสถานการณททผปกครองไมสามารถควบคมได

๔๖๙ มาตรา ๑๔ แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๗๐ มาตรา ๑๕ (๑) แหงพระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘ ๔๗๑ มาตรา ๒ (๒) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓

๑๖๗

๔. เปนกรณทผปกครองละเลยหรอทอดทงเดนกหรอเยาวน รวมถกงการไมดแลเดนกและเยาวนใหไดรบอาหาร เสอผา และทอยอยางเหมาะสม

๕. เปนเดนกหรอเยาวนทไมมผปกครอง หรอผปกครองทอดทง

๖. เปนเดนกหรอเยาวนทจะตองไดรบการตรวจวนจฉยหรอรกาาเพอการฟนฟ หรอดแลสขภาพ ซกงผปกครองของเดนกหรอเยาวนดงกลาวปฏเสธทจะใหเดนกหรอเยาวนเขารบการตรวจ หรอไดรบการรกาา

๗. เปนเดนกหรอเยาวนทมพฤตกรรมทอนตรายหรอนาจะเปนอนตรายตอตวเองหรอบคคลใด ๆ และผปกครองของเดนกหรอเยาวนดงกลาวไมสามารถทจะด าเนนการแกไขสถานการณทนน ๆ ไดหรอวธแกไขสถานการณทของผปกครองไมประสบความส าเรนจ

๘. เปนกรณ ทมความขดแยงเกดขกนระหวางเดนกหรอเยาวนกบ ผปกครอง หรอระหวางผปกครองของเดนกหรอเยาวนดงกลาว ซกงความขดแยงนนถกงขนาดทท าใหความสมพนธทในครอบครวแตกแยก อนสงผลตอสภาพจตใจของเดนกหรอเยาวน

๙. เปนเดนกหรอเยาวนทตกเปนผเสยหายจากการกระท าความผดทางอาญา และผปกครองของเดนกหรอเยาวนดงกลาวไมปกปองเดนกจากการถกกระท าความผดนน

๑๐. เปนเดนกหรอเยาวนทเปนสมากครอบครวเดยวกบเดนกหรอเยาวนในขอ ๙ หรอเปนเดนกหรอเยาวนทเปนสมากในครอบครวเดยวกบผทกระท าความผดในขอ ๙ ซกงดเหมอนจะตกอยในอนตรายจากการกระท าความผดดงกลาวเนเดยวกน โดยทผปกครองของเดนกหรอเยาวนคนนนเปนผกระท าความผดหรอเอวาเปนผกระท าความผดนน หรอเปนกรณทผปกครองไมสามารถปกปองเดนกหรอเยาวน จากการกระท าความผดนน ๆ ได

๑๑. เปนเดนกหรอเยาวนทเปนขอทาน

นอกจากหลกการในการคมครองเดนกและเยาวนแลว พระราบญญตฉบบนยงก าหนดขนตอนการด าเนนคดในศาลเยาวนรวมถกงอ านาจของศาลเยาวน การสงตวเดนกหรอเยาวนไปยงสถานพนจ และสถานกกกนเยาวน รวมถกงการก าหนดโรงเรยนและบานพกวคราวส าหรบเดนกและเยาวนไวดวย

๒.๒) ศาลเยาวน

ในการพจารณาคดของศาลเยาวน ผพพากาาจะตองนงพจารณาคดพรอมดวยทปรกกาา ๒ คนทเลอกจากคณะทปรกกาาทไดรบการเสนออโดยหวหนาผพพากาา เวนแตเปนกรณทการพจารณาของศาลนน

๑๖๘

ไมสามารถทจะเลอนไดและการเลอนการพจารณาของศาลนนจะไมเปนประโยนทตอการอ านวยความยตธรรม ดงนแลวผพพากาาอาจนงพจารณารวมกบทปรกกาาเพยง ๑ คนกนได หรอจะนงพจารณาคนเดยวกนได๔๗๒

โดยการด าเนนคดส าหรบเดนกหรอเยาวนจะตองกระท าโดยศาลเยาวน อยางไรกนด เดนกหรอเยาวนอาจถกด าเนนคดโดยศาลสงไดหากกระท าความผดทตองถกพจารณาโดยศาลสง เวนแตพนกงานอยการฟองคดในศาลเยาวนและทนายความทเปนผแทนของเดนกหรอเยาวนตกลงทจะใหพจารณาคดทศาลเยาวน๔๗๓

๒.๓) หนวยคมครองเดนก พระราบญญ ตฉบบนก าหนดใหมการจดตงหนวยคมครองเดนกเพ อท าหนาทตดตอประสานงานในทองถนในเรองทเกยวของกบครอบครว เดนกและเยาวนในกรณทเหนนวาเดนกและเยาวนจ าเปนทจะตองไดรบการคมครอง๔๗๔ โดยในแตละหนวยจะตองประกอบไปดวยสมากไมนอยกวา ๗ คน ซกงอาจไดรบการแตงตงจากรฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม เยาวน และกฬา๔๗๕

๒.๔) การดแลเดนกหรอผเยาวทเปนการวคราว

ในกรณทผคมครอง (Protector) หรอเจาหนาทต ารวจเหนนควรวาเดนกหรอเยาวนคนใด มความจ าเปนทจะตองไดรบการคมครองอยางเรงดวน อาจเขาไปในสถานททพบเดนกหรอเยาวนดงกลาว ในเวลาใด ๆเพอน าเดนกหรอเยาวนดงกลาวมาอยในความดแลวคราวและมอบหมายเดนกหรอเยาวนดงกลาวใหอยในสถานททปลอดภย เวนแตผคมครอง (Protector) หรอเจาหนาทต ารวจเหนนวาการกระท าดงกลาว ไมสมประโยนทแกเดนกหรอเยาวนนน ๆ หรอเปนกรณทบคคลอนไดด าเนนการขางตนไปแลว๔๗๖ อยางไรกนด ในกรณทผคมครอง (Protector) หรอเจาหนาทต ารวจเหนนควรวาเดนกหรอเยาวนจ าเปนทจะตองไดรบ การตรวจหรอการรกาาทางการแพทยท ผคมครอง (Protector) หรอเจาหนาทต ารวจอาจน าเดนกหรอเยาวนดงกลาวไปยงสถานพยาบาลแทนสถานททปลอดภยกอนได๔๗๗ และหากแพทยทเหนนควรใหท าการรกาา ผคมครอง (Protector) หรอเจาหนาทต ารวจอาจอนญาตใหท าการรกาาได๔๗๘ หากแพทยทเหนนวาการบาดเจนบ

๔๗๒ มาตรา ๙ (๒) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๗๓ มาตรา ๑๐ (๒) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๗๔ มาตรา ๑๓ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๗๕ มาตรา ๑๔ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๗๖ มาตรา ๑๗ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๗๗ มาตรา ๑๘ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๗๘ มาตรา ๒๐ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓

๑๖๙

ไมวาจะเปนทางรางกายหรอทางจตใจของเดนกหรอเยาวนเกดขกนจากการทารณ การละเลย หรอการทอดทงเดนกหรอเยาวนนน ๆ แพทยทจะตองแจงใหผคมครอง (Protector) หรอเจาหนาทต ารวจทราบทนท๔๗๙ ๒.๕) หนาทของสมากในครอบครวและสถานรบเลยงเดนก หากสมากในครอบครวผใด๔๘๐ หรอสถานรบเลยงเดนก๔๘๑ แหงใดมเหตอนควรจะเอไดวาเดนกหรอเยาวนไดรบบาดเจนบทางรางกายหรอทางจตใจเนองมาจากการถกทารณ ถกละเลย ถกทอดทง หรอถกลวงละเมดทางเพศ สมากในครอบครวดงกลาวจะตองแจงใหผคมครอง (Protector) ทราบโดยทนท

๒.๖) การกระท าความผดทเกยวของกบสขภาพและสวสดการของเดนก

การกระท าความผดทเกยวของกบสขภาพและสวสดการของเดนกและเยาวนจะถกพจารณาโดยศาลสงเทานน๔๘๒ โดยผทจดหาเดนกหรอเยาวนไปในสถานทใด ๆ เพอใหขอทานหรอกระท าการทมอบดวยกฎหมาย หรอกระท าการใดทเปนอนตรายตอสขภาพและสวสดการของเดนก ใหถ อวามความผดตามพระราบญญตฉบบน๔๘๓

๒.๗) การคาเดนกและเยาวน

บคคลทเกยวของกบการด าเนนการใด ๆ ทมวตถประสงคทเพอการสงผานหรอเปลยนการปกครอง ดแล หรอการควบคมซกงเดนกหรอเยาวนเพอคาตอบแทนใด ๆ ถอวามความผดตามพระราบญญตฉบบน๔๘๔ นอกจากน พระราบญญตฉบบนยงก าหนดโทาส าหรบผทสงเดนกหรอเยาวนเขามาในประเทศ

๔๗๙ มาตรา ๒๓ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๘๐ มาตรา ๒๕ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ก าหนดวา “หากสมากในครอบครวของเดนกผใดมเหตอนควรจะเอไดวาเดนกไดรบบาดเจนบทางรางกายหรอทางจตใจเนองมาจากการถกทารณ ถกละเลย ถกทอดทง หรอถกลวงละเมดทางเพศ สมากในครอบครวดงกลาวจะตองแจงใหผคมครองทราบโดยทนท” ๔๘๑ มาตรา ๒๖ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ก าหนดวา “หากสถานรบเลยงเดนกมเหตอนควรจะเอไดวาเดนกไดรบบาดเจนบทางรางกายหรอทางจตใจเนองมาจากการถกทารณ ถกละเลย ถกทอดทง หรอถกลวงละเมดทางเพศ สถานรบเลยงเดนกจะตองแจงใหผค มครองทราบโดยทนท” ๔๘๒ มาตรา ๒๗ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๘๓ มาตรา ๒๙ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๘๔ มาตรา ๓๕ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓

๑๗๐

บรไนหรอพาออกไปนอกประเทศบรไนโดยการแสดงขอความอนเปนเทนจหรอหลอกลวงดวย ๔๘๕ ทงน ผคมครอง (Protector) มอ านาจตรวจคนเดนกหรอเยาวนทถกสงเขามายงประเทศบรไน๔๘๖

๒.๘) การลงโทาเดนกและเยาวน พระราบญญตฉบบนก าหนดใหการสงลงโทาเดนกหรอเยาวนคนใด ศาลจะตองไมสงลงโทา

จ าคก๔๘๗ และในการสงลงโทาอนใดตอรางกายของเดนกและเยาวนจะตองเปนค าสงของศาลสงเทานน๔๘๘ โดยเดนกหรอเยาวนทมอาย ๑๘ ปขกนไปจะไมสามารถถกควบคมตวไวทสถานกกกนได และเดนกหรอเยาวน ทมอาย ๑๙ ปขกนไปจะไมสามารถถกควบคมตวไวทโรงเรยนหรอบานพกวคราวส าหรบเดนกหรอเยาวนได๔๘๙

ทงน หากเปนกรณทผปกครองพสจนทใหศาลเหนนไดวาตนไมสามารถควบคมเดนกหรอเยาวนได ศาลอาจมค าสงใหเดนกหรอเยาวนดงกลาวไปอยภายใตความดแลของเจาหนาทพฒนาสงคมหรอบคคลใด ๆ เปนเวลาไมเกน ๓ ป๔๙๐

๒.๙) สถานพนจ

ในกรณทบคคลทมอายต ากวา ๑๘ ปถกจบกมและยงไมถกปลอยตว เจาหนาทต ารวจจะตองควบคมตวบคคลดงกลาวไวทสถานพนจ เวนแตเปนกรณทไมสามารถกระท าการเนนนได เน บคคลดงกลาว

๔๘๕ มาตรา ๓๖ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ก าหนดวา “ผใดหลอกลวงหรอฉอโกงหรอทจรตในการน าหรอวยเหลอในการน าเดนกเขามายงประเทศบรไนหรอพาเดนกออกไปนอกประเทศบรไน ไมวาจะกระท าการดงกลาวในประเทศบรไนหรอตางประเทศ ถอวามความผดระวางโทาปรบไมเกน ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน จ าคกไมเกน ๕ ป และอาจถกลงโทาโดยการเฆยนตไมนอยกวา ๑๐ ด ดวยหรอไมกนได” ๔๘๖ มาตรา ๓๗ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ก าหนดวา “ผคมครองหรอผทไดรบมอบหมายโดยผคมครองสามารถสงใหเดนกหรอเยาวนทเขามาหรอถกสงเขามาในประเทศบรไน และบคคลทปกครองดแลเดนกหรอเยาวนผนนเขามาพบตามเวลาและสถานททเหมาะสมเพอตรวจคนหรอสอบถามเหตผลของการเขาประเทศได” ๔๘๗ มาตรา ๔๔ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๘๘ มาตรา ๔๔ (๓) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๘๙ มาตรา ๕๔ แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๙๐ มาตรา ๕๘ (๑) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ก าหนดวา “ในกรณทผปกครองของเดนกหรอเยาวนพสจนทใหศาลเยาวน เหนนไดวาไมสามารถควบคมเดนกได และศาลเหนนวา

(ก) เปนการสมควรในการด าเนนการตอเดนกหรอเยาวน และ (ข) ผปกครองเขาใจผลกระทบจากการออกค าสงของศาล และใหความยนยอม ศาลอาจมค าสงให

(๑) เดนกหรอเยาวนดงกลาวไปอยในความดแลของเจาหนาทพฒนาสงคมหรอบคคลใด ๆ ทศาลแตงตงเปนระยะเวลาไมเกน ๓ ป หรอ

(๒) เดนกหรอเยาวนดงกลาวไปอยในบานทศาลเหนนสมควรเปนระยะเวลาไมนอยกวา ๒ ป และไมเกน ๓ ป”

๑๗๑

มพฤตกรรมรนแรงจนไมสามารถควบคมตวไวอยางปลอดภย รวมถกงอาจเปนกรณทสขภาพของบคคลดงกลาวไมเหมาะสมทจะถกควบคมตวไว๔๙๑

๗.๒.๒ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการคามนษย และการคาประเวณ จากการศก กา าพ บ ว าป ระ เทศบร ไน ม กฎ หมายป อ งก น และป ราบ ปราม การค ามน า ยท และการคาประเวณ ซกงไดแก พระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ (Trafficking and smuggling of persons Order, 2004) และพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ (Women and Girls Protection Act, 1973) ดงมรายละเอยดดงน

(๑) พระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ (Trafficking and smuggling of persons Order, 2004)

๑.๑) สาระส าคญของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ

พ.ศ. ๒๕๔๗ พระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ จะใ

บงคบในกรณทประเทศบรไนเปนประเทศปลายทางของการคามนายทหรอเปนททใส าหรบการแสวงหาประโยนทจากการคามนายท รวมถกงกรณ ทการคามนายทหรอการลกลอบน าคนเขาประเทศนน มประเทศปลายทางเปนประเทศอนแตมจดเรมตนทประเทศบรไนหรอใประเทศบรไนเปนทางผาน นอกจากน หากบคคลผมสวนเกยวของกบการคามนายทหรอการลกลอบน าคนเขาประเทศเปนพลเมองของประเทศบรไน หรอเปนผทไดรบอนญาตใหอาศยหรอเขาประเทศบรไนตามพระราบญญตคนเขาเมองกนจะอยภายใตบงคบของพระราก าหนดฉบบนดวย๔๙๒

โดยการกระท าทถอเปนความผดตามพระราก าหนดฉบบน ไดแก

๑. การกระท าความผดฐานคามนายท ๒. การกระท าความผดฐานคาเดนก ๓. การกระท าความผดฐานหาประโยนทจากผเสยหายจากการคามนายท ๔. การกระท าความผดฐานลกลอบน าคนเขามาในประเทศโดยผดกฎหมาย ๕. การกระท าความผดฐานใหทพกอาศยแกผลกลอบเขาเมองโดยผดกฎหมาย

๔๙๑ มาตรา ๖๑ (๒) แหงพระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔๙๒ มาตรา ๓ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗

๑๗๒

๖. การกระท าความผดฐานปลอมแปลงเอกสารการเดนทางหรอบตรประจ าตว นอกจากน พระราก าหนดฉบบนยงไดก าหนดความรบผดของผขนสงพาณยททเปนผน า

บคคลใด ๆ ทถกคาหรอผลกลอบเขาเมองไปสงยงประเทศปลายทางโดยทบคคลดงกลาวไมมเอกสาร การเดนทางส าหรบการเขาเมองตามกฎหมาย อยางไรกนด ผขนสงพาณยทจะไมมความผดหากเปนกรณทผขนสงพาณยทมเหตอนควรทจะเอไดวาบคคลผจะเขาเมองมเอกสารการเดนทางทจ าเปนส าหรบการเขาเมองโดยอบดวยกฎหมายแลว และในกรณทการเขาประเทศของบคคลใด ๆ เกดขกนเนองจากการเจนบปวยหรอ การบาดเจนบของบคคลในพาหนะโดยสารนน ๆ หรอความเครยดจากสภาพอากาศหรอสถานการณทอนทอยนอกเหนอการควบคมของผขนสงพาณยท

๑.๒) การกระท าความผดฐานคามนายท

บคคลใด ๆ ทเปนผจดหา ขนสง แลกเปลยน ใหทพกพง หรอรบบคคลใด ๆ เพอวตถประสงคทในการแสวงหาประโยนทโดยวธการตาง ๆ ทไม เหมาะสม เน การขมข การใก าลง การลกพาตว การหลอกลวงหรอท าใหเขาใจผด การใอ านาจหรอต าแหนงโดยมอบ ถอวามความผด ตองระวางโทาจ าคกตงแต ๔ ป ถกง ๓๐ ป และปรบไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และการลงโทาโดยการเฆยนต๔๙๓

๑.๓) การกระท าความผดฐานคาเดนก บคคลใด ๆ ทเปนผจดหา ขนสง แลกเปลยน ใหทพกพง หรอรบเดนกเพอการแสวงหา

ประโยนทโดยวธใด ๆ ถอวามความผด ตองระวางโทาจ าคก ตงแต ๔ ป ถกง ๓๐ ป และปรบไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และการลงโทาโดยการเฆยนตไมนอยกวา ๕ ด๔๙๔

๑.๔) การกระท าความผดฐานหาประโยนทจากผเสยหายจากการคามนายท บคคลใด ๆ ทมสวนรวมหรอไดรบประโยนทจากการคามนายท ถอวามความผดตองระวางโทา

จ าคก ตงแต ๔ ป ถกง ๓๐ ป และปรบไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และการลงโทาดวยการเฆยนต๔๙๕

๔๙๓ มาตรา ๔ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๔๙๔ มาตรา ๕ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๔๙๕ มาตรา ๖ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗

๑๗๓

๑.๕) การกระท าความผดฐานลกลอบน าคนเขามาในประเทศโดยผดกฎหมาย บคคลทมสวนรวมกบการลกลอบน าคนเขามาในประเทศโดยผดกฎหมาย ถอวามความผด

ตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๓๐ ป และปรบไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และการลงโทาโดยการเฆยนต๔๙๖

นอกจากน บคคลทใหความวยเหลอการลกลอบน าคนเขามาในประเทศเพอคาตอบแทนหรอผลประโยนททางวตถอนใดถอวามความผดตองระวางโทาจ าคกไม เกน ๓๐ ป และปรบไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และการลงโทาโดยการเฆยนต๔๙๗ โดยการวยเหลอนหมายความรวมถกงการ ท าขกน จดหา หรอปลอมแปลงซกงเอกสารการเดนทางหรอบตรประจ าตวใหแกผลกลอบเขาประเทศ๔๙๘

อยางไรกนด หากบคคลใดมสวนรวมในการลกลอบน าคนเขามาในประเทศเพอการแสวงหาประโยนท เพอการทรมาน ทารณ หรอท าใหวตของผลกลอบเขาประเทศตกอยในอนตราย ตองระวางโทาจ าคก ตงแต ๔ ป ถกง ๓๐ ป และปรบไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และการลงโทาโดยการเฆยนตไมนอยกวา ๕ ด๔๙๙

๑.๖) การกระท าความผดฐานปลอมแปลงเอกสารการเดนทางหรอบตรประจ าตว

บคคลทท าเอกสารการเดนทางปลอมหรอบตรประจ าตวปลอม หรอไดรบมาซกงเอกสารปลอมดงกลาว หรอเปนกรณทบคคลใด ๆ ให ขายหรอครอบครองเอกสารการเดนทางปลอมหรอบตรประจ าตวปลอมเพอใหความวยเหลอในการคามนายทหรอการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ ถอวามความผดตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๑๐ ป หรอปรบไมเกน ๕๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน หรอทงจ าทงปรบ๕๐๐

นอกจากน ความผดทกลาวมาขางตน พระราก าหนดฉบบนยงก าหนดโทาแกบคคล ทพยายามกระท าความผด สนบสนนการกระท าความผด และผสมรรวมคดดวย โดยเจาหนาทต ารวจ เจาหนาทตรวจคนเขาเมอง และเจาหนาทศลกากรจะถอเปนผมอ านาจจบซกงบคคลใด ๆ โดยไมจ าเปนตองมหมายจบหากสงสยวาบคคลดงกลาวกระท าความผดตามความในพระราก าหนดฉบบน๕๐๑ ทงยงมอ านาจเขาไปและตรวจคนสถานทใด ๆ รวมถกงการหยดเรอและตรวจคนเรอ ยานพาหนะ หรอบคคลใด ๆ ไมวาจะกระท า

๔๙๖ มาตรา ๗ (๑) ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๔๙๗ มาตรา ๘ (๑) ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๔๙๘ มาตรา ๘ (๒) ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๔๙๙ มาตรา ๙ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๕๐๐ มาตรา ๑๑ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๕๐๑ มาตรา ๑๕ (๑) ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗

๑๗๔

ในสถานทสาธารณะหรอไม หากมเหตอนควรเอไดวาจะพบหลกฐานแหงการกระท าความผดตามความใน พระราก าหนดฉบบน อยางไรกนด ในการตรวจคนผหญงจะตองท าโดยเจาหนาทผหญงดวย๕๐๒

(๒) พระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ (Women and Girls Protection Act,

1973) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญ ตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗

เปนกฎหมายทมวตถประสงคทหลกในการคมครองผหญงและเดนกหญงจากการคาประเวณ โดยการก าหนดโทาส าหรบผทกระท าการขายหรอใหเาผหญงและเดนกหญงเพอการคาประเวณ การใหทพกพงแกผหญง และเดนกหญงเพอกระท าการดงกลาว การกกขงหนวงเหนยวผหญงและเดนกหญงในซองโสเภณหรอเพอการคาประเวณ รวมถกงการคาประเวณ การลกลอบคาผหญงและเดนกหญงเพอการใด ๆ นอกจากการคาประเวณ และการเปดกจการซองโสเภณ นอกจากน พระราบญญตฉบบนยงก าหนดหลกเกณฑทในการด าเนนคดทเกยวของกบการกระท าความผดตามความในพระราบญญตฉบบนไวเพอใควบคกบประมวลกฎหมายอาญาดวย

๒.๒) การขายหรอเาผหญงและเดนกหญงเพอการคาประเวณ พระราบญญตฉบบนก าหนดใหบคคลทเปนผคา ผเา ผซอ หรอผทครอบครองไวซกงผหญง

หรอเดนกหญงเพอใหท างานเปนโสเภณไมวาในประเทศบรไนหรอตางประเทศ มความผดตองระวางโทาจ าคก ๕ ป และปรบ ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน นอกจากน ผทจดหามาซกงผหญงและเดนกหญงทมอายต ากวา ๒๑ ป หรอผทจดหามาซกงผหญงและเดนกหญงทอายมากกวา ๒๑ ป เพอใหเปนโสเภณมความผดตามความแหงพระราบญญตฉบบนเนเดยวกน เวนแตการกระท าดงกลาวเปนไปเพอการสมรส

นอกจากน ผ ทกระท าการฉอโกงหรอหลอกลวงเพอน าเขามาซกงผหญงและเดนกหญง เพอท างานเปนโสเภณและผทใหทพกกบผหญงและเดนกหญงเพอกจกรรมทางเพศหรอเพอการคาประเวณ มความผดตามความแหงพระราบญญตฉบบนเนเดยวกน เวนแตการกระท าดงกลาวเปนไปเพอการสมรส อกทงการกกขงหนวงเหนยวผหญงและเดนกผหญงในซองโสเภณโดยทบคคลดงกลาวไมไดเตนมใจกนมความผดเนเดยวกน ตองระวางโทาจ าคก ๕ ป และปรบ ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน๕๐๓

๕๐๒ มาตรา ๑๖ ของพระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗ ๕๐๓ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖

๑๗๕

หากผกระท าความผดขางตนนเปนผาย บคคลดงกลาวอาจถกลงโทา โดยการถกเฆยนตนอกเหนอจากโทาจ าคกและโทาปรบดวย๕๐๔

๒.๓) การลกลอบคาผหญงและเดนกหญง พระราบญญตฉบบนก าหนดใหผใดกระท าการใดอนมลกาณะเปนการซอ ขาย จดหา

ลกลอบคาหรอน าเขามาซกงผหญงและเดนกหญงไมวาจะเปนไปเพอการคาประเวณหรอไม มความผดตามความแหงพระราบญญตฉบบน ตองระวางโทาจ าคก ๕ ป และปรบ ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน เวนแตการกระท าดงกลาวเปนไปเพอการสมรสหรอการรบบตรบญธรรมตามกฎหมายและจารตประเพณของประเทศบรไน๕๐๕

๒.๔) การคาประเวณ พระราบญญตฉบบนก าหนดใหบคคลทรถกงขอเทนจจรงทงหมดหรอบางสวนของการไดมา

ซกงบคคลเพอการคาประเวณ หรอกระท าการใด ๆ ในทสาธารณะโดยใผหญงและเดนกหญงเปนเหยอลอ เพอเรยกรองความสนใจโดยมวตถประสงคทในการกระท าผดศลธรรม ตองระวางโทาจ าคก ๕ ป และปรบ ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน อยางไรกนด หากผกระท าความผดขางตนเปนผาย จะตองถกลงโทาโดยการเฆยนตดวย ทงน ผทด าเนนการหรอมอ านาจควบคมในซองโสเภณใหถอวามความผดตามกฎหมายนดวย๕๐๖

๒.๕) การปราบปรามซองโสเภณ พระราบญญตฉบบนก าหนดใหบคคลทเปนผประกอบการ ผบรหารงาน หรอวยเหลอ

การบรหารงานของซองโสเภณมความผด ทงนรวมถกงผอยอาศย ผเา ผครอบครอง หรอเจาของซกงสถานทใด ๆ โดยทบคคลดงกลาวทราบวาสถานทดงกลาวใเปนซองโสเภณหรอจะใเปนซองโสเภณไมวาทงหมด หรอบางสวน ตองระวางโทาจ าคก ๑ ป และปรบ ๕,๐๐๐ ดอลลารทบรไน อยางไรกนด หากมการกระท าความผดครงทสองบคคลดงกลาวจะตองระวางโทาจ าคก ๕ ป และปรบ ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน๕๐๗

๕๐๔ มาตรา ๓ (๒) แหงพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ๕๐๕ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ๕๐๖ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ๕๐๗ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ก าหนดวา “บคคลใดซกง

(ก) รกาา หรอจดการ หรอกระท าการ หรอใหความวยเหลอในการบรหารจดการซองโสเภณ (ข) เปนผอยอาศย ผเา ผครอบครอง หรอเปนผดแลสงปลกสราง ไดรและอนญาตใหมการใสงปลกสรางเปนซองโสเภณ (ค) เปนเจาของสงปลกสราง หรอตวแทนของเจาของสงปลกสรางทราบวาสงปลกสรางนนไดถกใเปนซองโสเภณไมวาทงหมด

หรอบางสวน หรอจงใจใหใสงปลกสรางนนเปนซองโสเภณ ถอวามความผด ตองระวางโทาจ าคก ๑ ป และปรบ ๕,๐๐๐ ดอลลารทบรไน

๑๗๖

๒.๖) การพจารณาคดทเกยวของกบการกระท าความผดตามความในพระราบญญตคมครองผหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตฉบบนก าหนดใหศาลอาจท าการพจารณาคดทมการกลาวหาวากระท า

ความผดตามความในพระราบญญตฉบบนโดยไมเปดเผยได และอาจพจารณาคดจากกลองไดหากเหยอผถกกระท าเปนเดนกหญงทมอายไมถกง ๑๖ ป และหามมใหหนงสอพมพทรายงานหรอลงรปเกยวกบขนตอน การพจารณาคด รวมทงอและทอยของบคคลทกระท าความผดตามความแหงพระราบญญตน๕๐๘ ๗.๒.๓ กฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค คอ พระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ (Consumer Protection (Fair Trading) Order, 2011) โดยมรายละเอยดดงน

พระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ (Consumer Protection (Fair Trading) Order, 2011)

๑) สาระส าคญของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔

พระราก าหนดฉบบนวางหลกเกณฑททเกยวของกบการปฏบตทไมเปนธรรมทางการคา ตอผบรโภค ซกงจะใบงคบเฉพาะในกรณทผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) หรอผบรโภคเปนผทมถนทอย ในประเทศบรไนหรอเปนกรณทค าเสนอหรอค าสนองทเกยวของกบธรกรรมของผบรโภคท าขกนในประเทศบรไนหรอสงออกจากประเทศบรไน๕๐๙ ซกงการปฏบตทไมเปนธรรมของผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) ตามความในพระราบญญตฉบบนจะตองมลกาณะอยางหนกงอยางใดดงตอไปน

๑.๑ กระท าการ หรองดเวนกระท าการ กลาวถอยค า หรองดเวนกลาวถอยค าอนเปนการหลอกลวงหรอท าใหผบรโภคเขาใจผด

๑.๒ ใสทธเรยกรองทเปนเทนจ

และหากเปนการกระท าความผดซ า ตองระวางโทาจ าคก ๕ ป และปรบ ๒๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน โดยบคคลทเปนผอาศย ผเา เจาของ หรอผดแลสงปลกสรางจะมความผดเมอทราบวาการอนญาตใหใสงปลกสรางนนเปนไปเพอเปนซองโสเภณ เวนแตจะพสจนทไดวาตนไมทราบวาสงปลกสรางนนไมวาทงหมดหรอบางสวนถกใเปนซองโสเภณ” ๕๐๘ มาตรา ๘ แหงพระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖ ๕๐๙ มาตรา ๓ ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔

๑๗๗

๑.๓ หาประโยนทจากผบรโภค หากผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) รหรอควรจะรวาผบรโภคอยในฐานะทไมสามารถปกปองผลประโยนทของตนได หรอผบรโภคไมสามารถเขาใจลกาณะ ธรรมาต ภาาา หรอผลของธรกรรมหรอการใด ๆ ทเกยวของกบธรกรรมนน ๆ

๑.๔ การกระท าใด ๆ ทระบไวในบญแนบทายฉบบทสอง๕๑๐

โดยการปฏบตทไมเปนธรรมอาจเกดขกนกอน ระหวาง หรอภายหลงทผบรโภคท าธรกรรม และอาจมลกาณะเปนการกระท าหรอการงดเวนกระท าการใด ๆ ทงน ในการพจารณาวาบคคลใด ๆ เกยวพนกบการปฏบตทไมเปนธรรมหรอไมจะตองพจารณาจากความสมเหตสมผลของการกระท าของบคคล ในสถานการณทนน ๆ ทงน การกระท าหรองดเวนการกระท าโดยลกจางหรอตวแทนของบคคลใด ๆ ใหถอเปน การกระท าหรองดเวนการกระท าของบคคลนน หากการกระท าหรองดเวนการกระท าดงกลาวเปนการกระท าไปตามทางการทจางหรอเปนกรณทตวแทนกระท าการภายใตขอบอ านาจหนาททไดรบมอบหมายจากตวการ๕๑๑ ซกงผบรโภคทเขาท าธรกรรมทมลกาณะเปนการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม มสทธฟองรองผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) ตอศาลทมเขตอ านาจได๕๑๒

อยางไรกน ด หากม เหตอนสมควรจะเอไดวาผ จดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) มความเกยวของกบการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรม ผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) อาจถกเญใหมาท าความตกลงยนยอมปฏบตการโดยความสมครใจเปนหนงสอ ซกงมเนอหาระบวาผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) จะไมกระท าการใด ๆ ทเกยวของกบการปฏบตทางการคาทไมเปนธรรมอก๕๑๓ รวมถกงอาจระบเงอนไขใหผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) จายคาสนไหมทดแทนความเสยหายอนเนองมาจากการปฏบตทไมเปนธรรมทางการคาใหแกผบรโภค และคาดเยคาใจายใด ๆ ทเกดขกนของหนวยงานทเกยวของ ทมอ านาจกระท าการตามพระราก าหนดฉบบน รวมทงการเผยแพรความตกลงยนยอมปฏบตการโดยสมครใจ๕๑๔

นอกจากน หากผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) ไดกระท าหรอก าลงจะกระท าการใด ๆ ทมลกาณะเปนการปฏบตทไมเปนธรรม ศาลสงอาจมค าสงใหการกระท าดงกลาวของผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) เปนการปฏบตทไมเปนธรรมได และศาลยงมอ านาจออกค าสงหามผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) กระท าการทเปนการปฏบตทไมเปนธรรมนนไดดวย๕๑๕

๕๑๐ มาตรา ๔ ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๑ มาตรา ๕ ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๒ มาตรา ๖ (๑) ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๓ มาตรา ๘ (๑) (๒) ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๔ มาตรา ๘ (๓) ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๕ มาตรา ๙ (๑) ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ก าหนดวา “ในกรณทผจดหาสนคาหรอบรการกระท าการหรอก าลงจะกระท าการใด ๆ ทมลกาณะเปนการปฏบตทไมเปนธรรม ศาลสงอาจ

(ก) ประกาศใหการกระท าดงกลาวเปนการปฏบตทไมเปนธรรม (ข) มค าสงหามผจดหาสนคาหรอบรการรวมด าเนนการทเปนการปฏบตทไมเปนธรรม และ

๑๗๘

๒) สทธในการเลกสญญาภายในระยะเวลาทก าหนดไวตามกฎหมาย

รฐมนตรมอ านาจออกระเบยบทเกยวของเพอก าหนดใหผบรโภคทเขาท าธรกรรมตามทก าหนดไวสามารถบอกเลกสญญาไดภายในระยะเวลาทก าหนดไวในระเบยบนน ๆ๕๑๖

๓) ขอยกเวนความรบผดของผพมพทโฆาณา

บคคลทกระท าการในนามของผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) โดยการพมพท เผยแพร จ าหนาย ออกอากาศหรอถายทอดโฆาณาดวยความสจรต และเปนการกระท าในทางปกตของการประกอบธรกจของบคคลนน ใหถอวาไมมความผดตามความในพระราก าหนดฉบบนในสวนทเกยวของกบขอความ การแถลงขอความจรง หรอการละเวนการกระท าใด ๆ ในโฆาณานน ๆ๕๑๗

๔) ธรกรรมของผบรโภค

ธรกรรมของผบร โภคตามความแหงพระราก าหนดฉบบน จะไม รวมถกงการไดมา ซกงอสงหารมทรพยทหรอผลประโยนททเกยวของกบทรพยททเคลอนทไมได แตไมหมายความรวมถกงสญญาเาเพออยอาศย นอกจากนธรกรรมของผบรโภคยงไมรวมถกงบรการใด ๆ ภายใตสญญาจางแรงงานและธรกรรมหรอกจการทอยภายใตพระราบญญ ตปองกนการฟอกเงน พระราก าหนดธนาคาร พ.ศ. ๒๕๔๙ พระราบญญตธรกจสถาบนการเงน และพระราก าหนดประกนภย พ.ศ. ๒๕๔๙๕๑๘ เปนตน

๕) การปฏบตทไมเปนธรรมทางการคา

พระราก าหนดฉบบนก าหนดพฤตกรรมทมลกาณะเปนการปฏบตทไมเปนธรรมทางการคาของผจดหาสนคาหรอบรการ (Supplier) ไวหลายกรณ เน การแสดงวาสนคาหรอบรการม คณสมบต ทไมเปนไปตามความเปนจรง ซกงรวมถกง การแสดงมาตรฐาน คณภาพ รปแบบ ถนก าเนด หรอการผลตของสนคาหรอบรการทไมตรงกบความเปนจรง การแสดงวาสนคาเปนของใหมหรอไมเคยใมากอน แตในความเปนจรงสนคาดงกลาวไมใสนคาใหมหรอเปนสนคาทเคยถกใมาแลว การแสดงวาบคคลใด ๆ มอ านาจในการเจรจาความตกลงทางการคาหรอบรการ ทงทบคคลดงกลาวไมมอ านาจตามความเปนจรง และการลดราคาหรอน าเสนอของแถมส าหรบสนคาหรอบรการ หากผจดหาสนคา (Supplier) รหรอควรจะรไดวาจะไมมการลดราคาหรอมอบของแถมนน ๆ ในความเปนจรง เปนตน๕๑๙

(ค) หากศาลมค าสงตามขอ (ก) หรอ (ข) ศาลอาจมค าสงเพมเตมใหผจดหาสนคาหรอบรการใหประกาศใหสาธารณนรบทราบดวย

วธการทเหมาะสม ตามเงอนไขหรอขอก าหนดทศาลเหนนสมควรโดยเฉพาะทเกยวกบการประกาศหรอค าสงหามตามขอ (ก) หรอ (ข)” ๕๑๖ มาตรา ๑๐ (๑) ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๗ มาตรา ๑๕ ของพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๘ ขอ ๑ บญท ๑ ของทายพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๑๙ ขอ ๑, ๒, ๓, ๔, ๑๐ และ ๑๗ บญท ๒ ของทายพระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔

๑๗๙

บทท ๘ กฎหมายและกฎระเบยบเกยวกบการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสาร

๘.๑ บทน า กระทรวงการพฒนา (Ministry of Development) ไดจดตงคณะกรรมการวทยาศาสตรทและเทคโนโลยแหงาต (National Committee on Science and Technology) เพอสงเสรมวทยาศาสตรทและเทคโนโลยของประเทศบรไน ในป พ.ศ. ๒๕๓๗ โดยมหนาทส าคญในการทจะท าใหวทยาศาสตรทและเทคโนโลยเปนเครองมอสนบสนนเศราฐกจ สงคม สงแวดลอมของประเทศ ผานการออกกฎ ระเบยบ ขอบงคบในการก ากบดแลการพฒนาวทยาศาสตรทและเทคโนโลย ก าหนดนโยบายและพฒนาโครงสรางพนฐานเพอรองรบ การขยายตวของการพฒนาทางวทยาศาสตรทและเทคโนโลย ซกงในการนมสถาบนวจยและสถาบนการศกกาาเปนผทมบทบาทส าคญในการจดหาบคลากรทมทกาะและความรความเยวาญ และสามารถด าเนนการใหแผนการพฒนาทางวทยาศาสตรทและเทคโนโลยของประเทศลลวงไปไดดวยด๕๒๐ ทางดานการสอสาร สามารถแบงไดเปนกจการโทรคมนาคมและกจการวทยโทรทศนท โดยมองคทกรก ากบดแล ไดแก Authority for Info-Communications Technology Industry of Brunei Darussalam (AITI) ซกงท าหนาทส าคญคอ จดสรรคลนความถ ออกใบอนญาต และก ากบดแลระบบและการบรการของกจการโทรคมนาคมใหเปนไปโดยมประสทธภาพ๕๒๑ ๘.๒ กฎหมายและกฎระเบยบเกยวกบการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสารของประเทศบรไน ๘.๒.๑ กฎหมายวาดวยการสงเสรมวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสอสารของประเทศบรไน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายวาดวยการสงเสรมวทยาศาสตรท เทคโนโลย และการสอสาร โดยมรายละเอยดดงน

๑) พระราก าหนดสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ (Patent Order 2011) ซกงก าหนดเงอนไขตาง ๆ ใหแก ผประดาฐททตองการขอรบความคมครองตามกฎหมายสทธบตร โดยมสาระส าคญดงน

๕๒๐ ซอรทราหท ฮาจ สไลมาน และอน ๆ, “วทยาศาสตรทและเทคโนโลยในประเทศบรไน”, http://www.sciencedev.net/Docs-/science-%20in%20Brunei.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘ ๕๒๑ หนวยงานรบผดอบอตสาหกรรมโทรคมนาคมของประเทศบรไน (Authority for Info-Communications Technology Industry of Brunei Darussalam’AITI), วสยทศนทและภาระหนาท , http://www.aiti.gov.bn/AboutUs/Pages/Vision-Mission.aspx, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘

๑๘๐

๑.๑) สงประดาฐททสามารถขอรบสทธบตรได

จะตองประกอบดวย ๓ เงอนไข คอเปนสงประดาฐทใหม มขนตอนการประดาฐททสงขกน และสามารถประยกตทใไดในทางอตสาหกรรม โดยสงประดาฐทนนจะตองไมสงเสรมใหกระท าความผดขดตอศลธรรมอนดของประาน หรอพฤตกรรมตอตานสงคม๕๒๒

๑.๒) ผทสามารถขอรบสทธบตรได ไดแกบคคลธรรมดา ผท เปนผประดาฐทรวมกนในกรณทม ผประดาฐทมากกวา ๑ คน

หรอผทรบมรดกมาจากผประดาฐท๕๒๓ ๑.๓) การยนขอรบสทธบตร ค าขอรบสทธบตรตองประกอบดวยเอกสารตาง ๆ ตามทกฎหมายก าหนด ไดแก แบบฟอรทม

ของนายทะเบยน พรอมคาธรรมเนยม รายละเอยดการประดาฐทของสงประดาฐท ขอถอสทธ การบรรยายเอกสารตองมความดเจนและครบถวน เพอเปนการเปดเผยขอมลทางเทคนค อยางไรกนตาม ค าขอรบสทธบตรอาจถกขอถอนในเวลาใด ๆ กนไดกอนทจะมการออกสทธบตร๕๒๔

๑.๔) ระยะเวลาการคมครองตามกฎหมาย สทธบตรตามพระราก าหนดนมระยะเวลา ๒๐ ป นบแตวนยนขอรบความคมครอง

สทธบตร๕๒๕ ผทรงสทธบตรสามารถขอขยายระยะเวลาการคมครองสทธบตรไดตามกรณทก าหนดไวในพระราก าหนดน๕๒๖

๕๒๒ มาตรา ๑๓ แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๒๓ มาตรา ๑๙ แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๒๔ มาตรา ๒๕ แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๒๕ มาตรา ๓๕ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๒๖ มาตรา ๓๖ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔

๑๘๑

๑.๕) สทธในทรพยทสนของผทรงสทธบตร

ผทรงสทธบตรมสทธทจะโอนสทธใหผอนน าไปจ านองได หรอสามารถท าการอนญาตวงได๕๒๗ ในกรณทมผทรงสทธบตรรวมกนตงแต ๒ คน ขกนไป เจาของแตละคนมสทธเทาเทยมกน โดยแบงแยกไมได๕๒๘

๑.๖) สทธของลกจางในสงประดาฐท

ในกรณ ทลกจางไดประดาฐท สงประดาฐท ทสามารถขอรบความคมครองสทธบตรได โดยไดกระท าการไปในทางการทจาง สทธในสงประดาฐทนนตกเปนของนายจาง๕๒๙

๑.๗) มาตรการบงคบใสทธ บคคลทสนใจอาจรองขอตอศาลเพอขออนญาตใสทธบตร เนองจากการไดรบอนญาต

มเหตจ าเปนเพอเยยวยาการผกขาดทางการคา โดยผทรงสทธบตรจะไดรบคาดเยทเหมาะสมจากบคคลดงกลาว๕๓๐

๑.๘) การใสงประดาฐททไดรบความคมครองสทธบตรโดยรฐบาล รฐบาลบรไนสามารถทจะใสงประดาฐททไดรบความคมครองสทธบตรเพอวตถประสงคท

ทางสาธารณประโยนททมใทางการคา ในกรณมเหตฉกเฉนจ าเปนของาต หรอมสถานการณทอนทมความจ าเปนเรงดวนอยางยง โดยจะไมถอวาการกระท าดงกลาวของรฐบาลเปนการละเมดสทธบตร๕๓๑ และรฐบาล มหนาททจะตองแจงถกงการกระท าเนวานนแกผทรงสทธบตรโดยเรนว๕๓๒ ในการนผทรงสทธบตรจะไดรบคาดเยตามความเหมาะสม๕๓๓

๕๒๗ มาตรา ๔๒ แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๒๘ มาตรา ๔๗ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๒๙ มาตรา ๕๐ แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๓๐ มาตรา ๕๗ แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๓๑ มาตรา ๕๘ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๓๒ มาตรา ๖๒ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕๓๓ มาตรา ๖๓ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔

๑๘๒

๑.๙) การละเมดสทธบตร บคคลใดท าการผลต จ าหนาย เสนอขาย ใ หรอน าเขา สนคา หรอเกนบไวเพอเสนอขาย

สนคาทไดรบความคมครองสทธบตรในประเทศบรไน โดยไมไดรบอนญาตจากผทรงสทธบตร ถอวาไดกระท าละเมดสทธบตร๕๓๔

๒) พระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ (Inventions Act 1925) เปนกฎหมายทสนบสนนผประดาฐท โดยใหสทธพเศาซกงเปนสทธเฉพาะตวส าหรบผประดาฐท ซกงรบรองสทธแตเพยงผเดยวของผทไดรบสทธบตรในสหราอาณาจกร ประเทศมาเลเซย หรอประเทศสงคโปรท ไมวา จะไดสทธโดยตรงหรอไดรบสทธโดยการสงผานจากผทไดรบสทธ หรอโดยวธการอน สามารถทจะขอจดทะเบยนรบรองสทธแตเพยงผเดยวในประเทศบรไนได๕๓๕ โดยจะตองยนเอกสารค าขอทประกอบไปดวยส าเนาทระบถกงรายละเอยดของการประดาฐท รวมถกงรปวาดและเอกสารทรบรองการไดรบสทธบตร๕๓๖ ถาหากค าขอ การรบรองสทธแตเพยงผเดยวไมขดกบประโยนทสาธารณะ ผทยนค าขอจะไดรบหนงสอรบรองส าหรบการจดทะเบยนรบรองสทธแตเพยงผเดยวนน๕๓๗ ในการมสทธแตเพยงผเดยวในการผลต ใ และขายสงประดาฐทนน ในประเทศบรไน๕๓๘ และจะมการประกาศการจดทะเบยนใหสาธารณนไดรบทราบ๕๓๙

กรณมการแกไขรายละเอยดการประดาฐทหรอรปวาดสงประดาฐทเนองมาจากกฎหมายของ สหราอาณาจกร ประเทศมาเลเซย หรอประเทศสงคโปรท และผรบสทธบตรตองการใหมผลในประเทศบรไน

๕๓๔ มาตรา ๖๔ (๑) แหงพระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔ ก าหนดวา “ภายใตบทบญญตของพระราบญญตฉบบน จะถอวาบคคลไดละเมดสทธบตรการประดาฐทกนตอเมอสทธบตรนนยงอยภายใตระยะเวลาทไดรบการคมครอง และบคคลนนไดกระท าการอยางหนกงอยางใดตอไปนโดยปราศจากความยนยอมของเจาของสทธบตร

(ก) กรณการประดาฐทนนเปนผลตภณฑท บคคลนนไดท าการผลต จ าหนาย เสนอขาย ใ หรอน าเขาผลตภณฑท หรอเกนบไวเพอเสนอขายหรอการอนใดตามทไดกลาวมา

(ข) กรณการประดาฐทนนเปนกรรมวธ บคคลนนไดใหรอเสนอใหใกรรมวธนนในประเทศบรไนในขณะทร หรอยอมรโดยมาตรฐานของวญญนวาการในนกระท าไปโดยปราศจากความยนยอมของเจาของสทธบตร

(ค) กรณการประดาฐทนนเปนกรรมวธ บคคลนนไดขาย เสนอขาย ใ หรอน าเขาผลตภณฑททไดมาจากกรรมวธทไดรบการคมครองโดยสทธบตร หรอเกนบไวเพอเสนอขายหรอการอนใดตามทไดกลาวมา” ๕๓๕ มาตรา ๒ (๑) แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ก าหนดวา “ผทไดรบการคมครองสทธบตรสงประดาฐท (ซกงรวมถกงการตออายการคมครอง) ในสหราอาณาจกร หรอประเทศมาเลเซย หรอไดสทธการคมครองซกงเปนสทธเฉพาะตวส าหรบผประดาฐทแตเพยงผเดยวจากประเทศสงคโปรท หรอผทไดรบมอบสทธมาจากเจาของสงประดาฐททไดรบการคมครองจากประเทศเหลาน สามารถขอจดทะเบยนกบกระทรวงทรบผดอบเพอขอคมครองสทธบตรสงประดาฐทนนในประเทศบรไนไดภายในระยะเวลา ๓ ปนบตงแตวนทไดรบการคมครอง” ๕๓๖ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๓๗ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๓๘ มาตรา ๔ (๒) แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๓๙ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘

๑๘๓

สามารถท าไดโดยยนส าเนาการแกไขรายละเอยดการประดาฐทและรปวาด พรอมกบยนค าขอทไดแกไขแลวแทนค าขอเดมตอรฐมนตร (State Secretary)๕๔๐

สมดจดทะเบยนจะถกจดเกนบในส านกงานของรฐมนตร ซกงสามารถเขาถกงค าขอขกนทะเบยนและรายละเอยดของสงประดาฐทในหนงสอรบรองของการจดทะเบยนและค าขออน ๆ รายละเอยดของสงประดาฐทและหนงสอรบรองการจดทะเบยนจะมหมายเลขก ากบตามล าดบของค าขอ และรวบรวมเปนเลม และทกค าขอทเกยวของกบสงประดาฐททมตามมาของแตละหนงสอรบรองการจดทะเบยนดงกลาวจะตองบนทกกใน สมดทะเบยนตามองทเหมาะสม๕๔๑

สทธเฉพาะตวของผประดาฐทตามกฎหมายฉบบนอาจหมดไปไดโดยประกาศของยงดเปอรทตวน และพระราาธบดสลตาน ถาหากพบวาการปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายฉบบนตอไปจะเปนภยตอประเทศบรไนและเปนผลรายตอสาธารณนเปนการทวไป๕๔๒

ในกรณทมการละเมดสทธเฉพาะตวของผประดาฐทตามกฎหมายฉบบน ผถอสทธสามารถน าคดขกนสศาลสงได (High Court) ไมวาจะเปนการละเมดทเกดจากการผลต ใ ขาย หรอท าสนคาเลยนแบบสงประดาฐททไดรบความคมครอง๕๔๓

๓) พระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ (Layout Design Order 2000) ไดใหความคมครองสทธตามกฎหมายแกผประดาฐทแบบวงจรรวม ( Integrated Circuits) และการเยยวยาแกเจาของส าหรบการถกลอกเลยนแบบ โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๑.๑) ความเปนเจาของและสทธโดยธรรมาตของผเปนเจาของแบบผงภมของวงจรรวม (Integrated) จะเปนของบคลดงตอไปน

− ผออกแบบผงภมของวงจรรวม๕๔๔

− กรณลกจาง หรอผฝกหดงานไดออกแบบผงภมของวงจรรวมในทางการทจางสทธในความเปนเจาของจะตกแกนายจาง เวนแตจะตกลงเปนอยางอน๕๔๕

− กรณผรบจางออกแบบผงภมของวงจรรวม สทธในความเปนเจาของจะตกแกผออกแบบนน เวนแตจะตกลงเปนอยางอน๕๔๖

๕๔๐ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๔๑ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๔๒ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๔๓ มาตรา ๑๒ แหงพระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘ ๕๔๔ มาตรา ๑๑ (๑) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๔๕ มาตรา ๑๑ (๒) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓

๑๘๔

− หากกรณมผออกแบบมากกวาหนกงคน สทธในความเปนเจาของจะตกไดแก ผออกแบบทกคน หากตองมการใหความยนยอมกนตองไดรบความยนยอมจาก ผเปนเจาของทกคน๕๔๗

๑.๒) สทธตามธรรมาตของแบบผงภมของวงจรรวม ผเปนเจาของแบบผงภมของวงจรรวมมสทธดงตอไปน

− สทธในการท าซ า หรออนญาตใหบคคลอนท าซ าแบบผงภมของวงจรรวม ในรปแบบวสด

− สทธทจะประดาฐทวงจรรวมใหเปนไปตามแบบผงภมของวงจรรวมนน

− สทธทจะใหรออนญาตให ผอนใแบบผงภมของวงจรรวมในเงพาณยท ในประเทศบรไน๕๔๘

๑.๓) การกระท าทไมถอวาเปนการละเมดสทธในแบบผงภมของวงจรรวม ไดแก

− การใวงจรรวมในเงพาณยทโดยไมไดรบอนญาต โดยในระหวางทใวงจรรวมนนผใไมทราบถกงการใโดยไมไดรบอนญาต๕๔๙

− การท าซ าแบบผงภมของวงจรรวมหรอวงจรรวม ส าหรบการใสวนบคคล ของผท าซ าเทานน๕๕๐

− การท าซ าแบบผงภมของวงจรรวมหรอวงจรรวม ส าหรบวตถประสงคทในการท าวจย หรอการเรยนการสอนเทานน๕๕๑

− การท าซ าแบบผงภมของวงจรรวมเพอวตถประสงคทในการค านวณหรอวเคราะหทแบบผงภมของวงจรรวมนน๕๕๒

๕๔๖ มาตรา ๑๑ (๓) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๔๗ มาตรา ๑๑ (๕) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๔๘ มาตรา ๑๒ แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๔๙ มาตรา ๑๔ แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๕๐ มาตรา ๑๕ (๑) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๕๑ มาตรา ๑๖ แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๕๒ มาตรา ๑๗ (๑) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓

๑๘๕

− การใแบบผงภมของวงจรรวมในเงพาณยทโดยไดรบอนญาตจากเจาของสทธแบบผงภมของวงจรรวมนน๕๕๓

− ในกรณทรฐบาลหรอผทกระท าการในนามของรฐบาล กระท าการเพอหลกเลยงการกอใหเกดความเสยหายตอความปลอดภยหรอการปองกนประเทศบรไน๕๕๔ ซก ง ม ผ ล ให ส ท ธ ใน ก า ร ใ แ บ บ ผ ง ภ ม ข อ ง ว ง จ ร ร ว ม ถ ก จ า ก ด๕๕๕ และมก าหนดระยะเวลาการอนญาต รฐบาลจะตองแจงใหเจาของแบบผงภมของวงจรรวมทราบ๕๕๖ ในการนเจาของแบบผงภมของวงจรรวมจะไดรบคาดเย๕๕๗

๘.๒.๒ กฎหมายวาดวยการสอสาร

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน พบวามกฎหมายทเกยวของกบการสงเสรมวทยาศาสตรท เทคโนโลย และการสอสารจ านวนมาก จกงก าหนดเรองของกฎหมายทจะด าเนนการศกกาาเงลกกดงตอไปน

๑) พระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ (The Broadcasting Act 2000)

พระราบญญตฉบบนก าหนดหลกเกณฑทเกยวกบการจดสรรคลนความถ การออกใบอนญาต และเนอหาทแพรภาพกระจายเสยง โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๕๕๓ มาตรา ๑๘ แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๕๔ มาตรา ๑๙ (๑) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๕๕ มาตรา ๒๐ (๑) แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ก าหนดวา “สทธในการใแบบแผนภมของวงจรรวรภายใตมาตรา ๑๙

(ก) เปนไดทงการใหสทธแบบไมเฉพาะเจาะจงและการบงคบใสทธใหแกบคคลอน

(ข) จ ากดการใภายใตวตถประสงคทเฉพาะ

(ค) อยภายใตระยะเวลาของการใหอนญาต

(ง) ไมอนญาตใหขายแบบผงภมของวงจรรวมแกสาธารณะ และ

(จ) จ ากดการใแบบผงภมของวงจรรวมในประเทศบรไน” ๕๕๖ มาตรา ๒๑ แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓ ก าหนดวา “เมอไดมการกระท าตามมาตรา ๑๙ แหงพระราบญญต ฉบบน รฐบาลจะจายคาดเยใหกบเจาของแบบผงภมของวงจรรวมตามจ านวนทตกลงกนหรอค านวณตามวธทตกลงระหวางรฐบาลและเจาของแบบผงภมของวงจรรวม หรอในกรณทไมมการลงตกลงกน ศาลสามารถก าหนดคาดเยดงกลาวไดหากฝายใดฝายหนกงรองขอ” ๕๕๗ มาตรา ๒๒ แหงพระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓

๑๘๖

๑.๑) ใบอนญาต (License)

รฐมนตรโดยความเหนนอบของสลตานและยงดเปอรทตวน มอ านาจในการออกใบอนญาต แพรภาพกระจายเสยง (Broadcasting License) และใบอนญาตใอปกรณทแพรภาพกระจายเสยง (Broadcasting Apparatus License)๕๕๘

ส าหรบผรบใบอนญาตแตละราย รฐมนตรมอ านาจในการระบเงอนไข (Conditions) เพ อก ากบดแลมาตรฐานรายการ เนอหาของโฆาณา คาธรรมเนยม ภาาาทใในการออกอากาศ และขอก าหนดในการจ าหนายหนของผรบใบอนญาตหรอของหนสวน๕๕๙

๑.๒) ความเปนเจาของ (Ownership)

− ขอจ ากดเรองการถอหน ประเทศบรไน หามบคคลถอหนสามญเกนกวารอยละ ๓ ในบราทท ใหบรการแพรภาพกระจายเสยง (Broadcasting Company) โดยไมไดรบการอนญาตเปนลายลกาณทอการจากรฐมนตรกอน๕๖๐

− ไมมบราทใดจะไดรบหรอมใบอนญาตทเกยวของ ถาทนท าระแลวรอยละ ๔๙ ขกน ไปถอครองโดยแหลงเงน ทนตางประเทศ หรอบราทซก งด าเนนงาน โดยรฐบาลตางประเทศ เวนแตไดรบอนญาตเปนลายลกาณทอการจากรฐมนตร๕๖๑

๑.๓) ผก ากบดแล (Regulator) รฐมนตรซกงไดรบการแตงตงโดยสลตานและยงดเปอรทตวนใหรบผดอบเกยวกบกจการ

แพรภาพกระจายเสยงเปนผก ากบดแลโดยมหนาทดงตอไปน๕๖๒

− ออกใบอนญ าตแพรภาพกระจาย เสยง (Broadcasting License) และใบอนญาตใอปกรณทแพรภาพกระจายเสยง (Broadcasting Apparatus License)

๕๕๘ มาตรา ๘ (๑) แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๕๙ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๐ มาตรา ๓๖ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๑ มาตรา ๓๘ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๒ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓

๑๘๗

− เปนตวแทนของประเทศบรไนในกจการแพรภาพกระจายเสยง

− สนบสนนการพฒนาบรการเกยวกบการแพรภาพกระจายเสยงและบรการ ทเกยวของ

− จดสรรคลนความถทงคลนความถทเปนแบบ Electromagnetic Spectrum และความถส าหรบระบบดาวเทยม (Satellite Orbits)

− ก ากบดแลการใหบรการของผรบใบอนญาตในกจการแพรกระจายเสยงสาธารณะ

− ใหค าปรกกาาแกผใหบรการเพอก ากบดแล หรอควบคมการใงานระบบ และเครองอปกรณท หรอเพอหามออกอากาศ (Censor) ขอความใดตามทรฐมนตรเหนนสมควรเพอรกาาผลประโยนทของาต

− รฐมนตรมอ านาจสงใหผรบใบอนญาตจดใหมการออกอากาศรายการบางอยาง (Must Carry)๕๖๓

รฐมนตรมอ านาจในการระงบ ใบอนญ าตประกอบกจการแพรภาพกระจายเสยง (Broadcasting License) และใบอนญาตใอปกรณทแพรภาพกระจายเสยง (Broadcasting Apparatus License) โดยไมตองจายคาดเย หรอลงโทาผประกอบกจการในกรณดงตอไปน๕๖๔

− มการละเมดเงอนไขทระบไวในใบอนญาต

− ผรบใบอนญาตอยในขนตอนการบงคบ าระหน หรอการ าระบญโดยสมครใจ หรอลมละลาย

− มการโอนสทธในธรกจใหเจาหน

− ความจ าเปนในการรกาาประโยนทสาธารณะหรอความปลอดภยสาธารณะ

๑.๔) การโฆาณา (Advertising)

รฐมนตรมอ านาจออกและทบทวนประมวลการปฏบตงานเกยวกบมาตรฐานของรายการและโฆาณา Code of Practice ในเรองเนอหาของโฆาณา๕๖๕

๕๖๓ มาตรา ๒๒ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๔ มาตรา ๑๕ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓

๑๘๘

๑.๕) ความวยเหลอของรฐ (Subsidy)

เพอใหมรายการครบถวนตามทกฎหมายก าหนด เน รายการเพอประโยนทสาธารณะ ใหมการเผยแพรโดยไมมคาใจายหรอไดรบการสนบสนนจากรฐ๕๖๖ ๑ .๖ ) ประ เภทของเน อหาท แพรภ าพ (Type of content: Entertainment, News, Language, Local content) รฐมนตรมอ านาจก าหนดเนอหาของรายการ ภาาาทใในการออกอากาศ และขอก าหนด อน ๆ โดยเฉพาะอยางยงในรายการแพรภาพกระจายเสยงสาธารณะ (Public Service Broadcasting) ซกงในใบอนญาตประกอบกจการฯ รฐบาลจะก าหนดใหผรบอนญาตก าหนดสดสวนของรายการโดยรวมถกงรายการส าหรบโรงเรยน หรอรายการเพอการศกกาา รายการขาว รายการสารคด และรายการทเกยวกบศลปะและวฒนธรรม อกทงยงมขอก าหนดในเรองสดสวนของละคร และรายการกฬาซกงอาจก าหนดโดยรฐมนตร ทมอ านาจในการก าหนดเงอนไขในใบอนญาตไมวาจะผลตในประเทศบรไนหรอไมกนตาม๕๖๗ ๒) พระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ (Telecommunication Act 1974) เปนกฎหมายแมบททเกยวกบการสอสารโทรคมนาคม โดยมสาระส าคญคอ

๒.๑) เอกสทธและอ านาจของรฐบาล

รฐบาลประเทศบรไนมเอกสทธในการกอตง บ ารงรกาา และด าเนนการเกยวกบการสอสารโทรคมนาคมในประเทศบรไน โดยใหอ านาจแกพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการด าเนนการ ตาง ๆ เน

− การออกใบอนญาต๕๖๘

๕๖๕ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๖ มาตรา ๒๑ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๗ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓ ๕๖๘ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ก าหนดวา

“(๑) รฐบาลมสทธเฉพาะในการจดตง บ ารงรกาา และด าเนนงานเกยวกบการโทรคมนาคมในประเทศบรไน (๒) สทธเฉพาะอางในอนมาตรา (๑) จะตองไมขยายขอบเขตออกจากการโทรคมนาคมยกเวนการสอสารทางวทยตามทบญญตนยาม

ในมาตรา ๓๕, โดยอยในอาคารหรอหรอสวนหนกงของอาคารทการโทรคมนาคมไดถกด าเนนการโดยผครอบครองอาคารนนเพอประโยนท สวนตวการโทรคมนาคม

๑๘๙

− การมอ านาจในการทจะครอบครองวคราวซกงกจการโทรคมนาคม เพกถอนการใ สงอ านวยความสะดวก หรอ สงหามไม ใหมการสงขอความผานระบบสอสารโทรคมนาคมในกรณทมสถานการณทฉกเฉน๕๖๙

− การออกกฎระเบยบเพอควบควบการกอตง การบ ารงรกาา หรอการด าเนนการเกยวกบการสอสารโทรคมนาคมใด ๆ ๕๗๐

− การเพกถอนใบอนญาตใด ๆ ๕๗๑

๒.๒) อ านาจในการตดตงและบ ารงรกาาสายโทรคมนาคม

หนวยงานทมอ านาจดานโทรคมนาคมอาจจะเขาไปในสถานทตาง ๆ เพอวตถประสงคทดงตอไปน

− เพอท าการวางสาย และบ ารงรกาา สายโทรคมนาคม๕๗๒

− เพอด าเนนการตรวจสอบ ซอมแซม ปรบเปลยน แกไข เคลอนยายสายโทรคมนาคม๕๗๓

๒.๓) วทยคมนาคม

รฐม เอกสทธ ผกขาดแตเพยงผเดยวในการจดตงสถานวทยคมนาคม ตดตงอปกรณท

และด าเนนการทเกยวกบอปกรณทวทยคมนาคม เพอวตถประสงคทในการจดสงและรบขอความภายในประเทศบรไน หรอสถานทอนใด๕๗๔ สภาสลตานมอ านาจในการออกใบอนญาตจดตงสถานวทยคมนาคม ตดตงหรอด าเนนงานเกยวกบอปกรณทวทยคมนาคมใด ๆ๕๗๕ และหามบคคลธรรมดาจดตงสถานวทยคมนาคม ตดตง หรอ ด าเนนงานเกยวกบอปกรณทวทยคมนาคมในประเทศบรไน รวมทงหามเสนอขาย การขาย หรอครอบครอง

(๓) พระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอาจออกใบอนญาตใหภายใตเงอนไขและการพจารณาเกยวกบคาใจายทจะใหบคคลจดตง

บ ารงรกาา หรอด าเนนงานเกยวกบการโทรคมนาคมภายในประเทศบรไน และสถานทของการวาง บ ารงรกาา สายเคเบล หรอขดลวดส าหร บวตถประสงคทของการโทรคมนาคม ทงทผานพนดนและทอยใตพนดน” ๕๖๙ มาตรา ๕ (๑) แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๐ มาตรา ๗ (๑) แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๑ มาตรา ๘ แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๒ มาตรา ๑๐ แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๓ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๔ มาตรา ๓๕ (๑) แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๕ มาตรา ๓๖ แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗

๑๙๐

อปกรณทวทยคมนาคมเพอวตถประสงคทในการขายอปกรณทและวสดโทรคมนาคมหรอบนยานพาหนะในประเทศบรไนหรอยานพาหนะอนใด๕๗๖

๓) พระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ (Telecommunications Order 2001) ก าหนดใหม

การก ากบดแลบรการและการจดใหมระบบและบรการเกยวกบการสอสารโทรคมนาคม ซกงรวมถกงการออกใบอนญาตใหแกผใหบรการระบบสอสาร การตรวจสอบอปกรณททใเปนเครองมอในการใหบรการการสอสาร และสทธของรฐบาลทมอยเหนอขอตกลงทางธรกจระหวางประเทศในบรการโทรคมนาคม

๓.๑) สทธเฉพาะตวของผทไดรบอนญาต

สทธเฉพาะตวของผรบอนญาตรวมถกงสทธในการกอตง การใ การพฒนา การกอสราง ระบบและบรการดานการสอสารโทรคมนาคม ซกงสทธตาง ๆ เนวานขยายไปถกงยานพาหนะทไดจดทะเบยน ในประเทศบรไน๕๗๗ การด าเนนการดงตอไปนไมถอวาเปนการกระท าละเมดสทธเฉพาะตวของผรบอนญาต ไดแก การด าเนนการของปจเจกบคคลเพอประโยนททไดแกบคคลนนเปนการเฉพาะตว และการด าเนนการ ของพนกงานของรฐหรอกองก าลงทหารและเจาหนาทต ารวจของประเทศบรไนและกองก าลงอน ๆ ในระบบการสอสารโทรคมนาคม๕๗๘

๓.๒) อ านาจในการออกใบอนญาตระบบการสอสารโทรคมนาคมและบรการ

ผมอ านาจออกใบอนญาตโดยความยนยอมของรฐมนตร หรอเปนไปตามอ านาจโดยทวไป ของรฐมนตร อ านาจในการออกใบอนญาตระบบการสอสารโทรคมนาคมและบรการใหแกบคคล กลมบคคล หรอบคคลใดบคคลหนกงโดยเฉพาะ ผมอ านาจออกใบอนญาตอาจก าหนดเงอนไขแนวทางปฎบต ทเกยวกบ ผรบอนญาตรวมถกงการ าระคาธรรมเนยม หรอการก าหนดใหผรบใบอนญาตตองปฏบตตามแนวทางปฏบต (Code of Practices) เปนตน๕๗๙

พระราก าหนดการสอสารโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ (Telecommunication Order 2001)ก าหนดใหผมอ านาจออกใบอนญาตสามารถทจะเปลยนแปลงแกไขเงอนไขในใบอนญาตได โดยผมอ านาจออก

๕๗๖ มาตรา ๓๗ แหงพระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๕๗๗ มาตรา ๓ ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ๕๗๘ มาตรา ๔ ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ๕๗๙ มาตรา ๕ (๑) ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔

๑๙๑

ใบอนญาตตองมการแจงใหผไดรบอนญาตทราบ๕๘๐และผมอ านาจออกใบอนญาตอาจเพกถอนหรอพกใใบอนญาตกอนทจะมการเปลยนเงอนไขในใบอนญาตนนในกรณ ทผไดรบอนญาตกระท าการขดตอ พระราก าหนดฉบบน๕๘๑ ผมอ านาจออกใบอนญาตสามารถออกใบอนญาตส าหรบอปกรณททใในการเอมตอระบบสอสารโทรคมนาคมหรออปกรณทอกดวย๕๘๒

๓.๓) การบ ารงรกาาและซอมแซมการตดตงระบบการสอสารโทรคมนาคม

ผไดรบอนญาตใหบรการระบบสอสารโทรคมนาคมสาธารณะสามารถกระท าการดงตอไปนเพอการใหบรการสอสารโทรคมนาคม

− เขาไปในสถานทหรออาคารและอาจท าการทจ าเปนเพอเตรยมการจดหา การใหบรการ โดยจะตองไมกอให เกดความเสยหายหรอการรบกวน ตอทรพยทสนของเจาของสถานท๕๘๓

− เขาไปในสถานทหรออาคารเพอท าการตดตงอปกรณทส าหรบการใหบรการสอสารโทรคมนาคม๕๘๔

๕๘๐ มาตรา ๗ ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ๕๘๑ มาตรา ๘ (๑) ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ก าหนดวา “ผมอ านาจออกใบอนญาตอาจเพกถอนใบอนญาต หากพบวามการกระท าการฝาฝนหรอละเวนไมกระท าตาม

(ก) เงอนไขของใบอนญาตทงหมดหรอบางสวน

(ข) เงอนไขหรอแนวปฏบตหรอมาตรฐานการปฏบตงาน หรอ

(ค) แนวทางทผมอ านาจไดใหไวตามมาตรา ๒๗ โดยผมอ านาจอาจออกค าแจงเตอนเปนลายลกาณทอการ ตามขอใดขอหนกง หรอทงหมด ดงน

(๑) ออกค าสงเปนลายลกาณทอการแกบคคลตามทเหนนวาจ าเปนส าหรบวตถประสงคทของการตรวจสอบความปลอดภย (๒) เรยกคาใจายตามความเหมาะสมภายในระยะเวลาทก าหนด โดยไมเกน ๑ ลานดอลลารท บรไน หากผมอ านาจเหนนวาบคคลทกระท าการฝาฝนหรอละเวนไมกระท าตาม หรอไมปฎบตตามค าสงเปนลายลกาณทอการและไมไดจายคาดเยใดใด สามารปฏบตดงน

(ก) ยกเลกใบอนญาตทงหมดหรอบางสวน

(ข) ระงบใบอนญาตวคราวทงหมด หรอบางสวน ตามทเหนนสมควร

(ค) ลดระยะเวลาของการใบงคบใบอนญาต ๕๘๒ มาตรา ๙ (๑) ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ๕๘๓ มาตรา ๑๒ (๑) ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ๕๘๔ มาตรา ๑๓ ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ก าหนดวา “เพอวตถประสงคทของการใหบรการสอสารโทรคมนาคม ผไดรบอนญาตใหบรการสอสารโทรคมนาคม หรอผทหนวยงานก ากบดแลกจการโทรคมนาคมของประเทศบรไนมอบหมายสามารถเขาไปในสถานท หรออาคาร ใด ๆ เพอตดตงอปกรณทส าหรบการใหบรการสอสารโทรคมนาคม ซกงรวมถกงการขด เจาะพนดน ตด เคลอนยายตนไมทอยบนพนดน หรอกระท าการอนใดเพอวตถประสงคทดงกลาวโดยไมตองจายคาดเยยกเวนกรณดงตอไปน

(ก) ถาการด าเนนงานตามวรรคแรกกอใหเกดความเสยหายหรอการรบกวนสทธการใงานในสงกอสราง ตนไม หรอพผล ผไดรบอนญาตจะตองจายคาดเยความเสยหายหรอการรบกวนสทธนน และ

๑๙๒

− ด าเนนการตามความจ าเปนเพอท าการตรวจสอบ บ ารงรกาา ซอมแซม การตดตงการสอสารโทรคมนาคมสาธารณะในสถานท อาคาร หรอพาหนะ๕๘๕

− เคลอนยายการตดตงหรออาคารเพอการสอสารโทรคมนาคมสาธาณะใดตามทไดมการรองขอ๕๘๖

(ข) ถาการด าเนนงานตามวรรคแรกกอใหเกดการลดรอนสทธของผอาศยวคราว (Temporary Occupation) ทอาศยอยบนทดนอยาง

ถกตองตามกฎหมาย ผไดรบอนญาตจะตองจายคาดเยใหกบผอาศยวคราวนน” ๕๘๕ มาตรา ๑๖ ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ก าหนดวา

“(๑) เมอมความจ าเปนในการด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคทของพระราบญญตฉบบน หนวยงานก ากบดแลกจการโทรคมนาคมของประเทศบรไนสามารถเขาไปยงสถานท อาคาร ขกนพาหนะ หรอหยดพาหนะใด ๆ เพอด าเนนการตรวจสอบ สอบสวน หรอกระท าการอนใดทเปนไปตามวตถประสงคทของพระราบญญตฉบบน

(๒) เมอมความจ าเปนในการตรวจสอบ บ ารงรกาา หรอซอมแซมอปกรณทสอสารโทรคมนาคมทเปนบรการสาธารณะ โรงงานและสถานทประกอบกจการทเปนไปเพอการบรการสาธารณะ หรอด าเนนการใหเปนไปตามมาตรา ๕ แหงพระราบญญตฉบบน ผไดรบอนญาตหรอผทผไดรบอนญาตมอบอ านาจสามารถเขาไปยงอาคารสถานททมการตดตงอปกรณทสอสารโทรคมนาคมเพอท าการตรวจสอบ บ ารงรกาา หรอซอมแซมอปกรณทดงกลาวไมวาอปกรณทเหลานนจะตดตงเสรนจสนสมบรณทแลวหรออยในระหวางขนตอนการตดตง อกทงสามารถตด เคลอนยายตนไมทอยบนพนดน หรอกระท าการอนใดเพอวตถประสงคทดงกลาวในลกาณะทกอใหเกดความเสยหายใหนอยทสด ผไดรบอนญาตตองจายคาดเยหากการด าเนนการดงกลาวกอใหเกดความเสยหายหากความเสยหายนนยงไมไดรบการดเยภายใตมาตรา ๑๔” ๕๘๖ มาตรา ๑๗ ของพระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔

๑๙๓

บทท ๙ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

๙.๑ บทน า ประเทศบรไนไดใหความส าคญในเรองของการรกาาสงแวดลอม ดงจะเหนนไดจากการเขารวม เปนสมากในขอตกลงระหวางประเทศทเกยวกบสงแวดลอม เน อนสญญาความหลากหลายทางวภาพ โดยประเทศบรไนไดมการแบงเขตปาไมออกไดเปน ๕ เขต ไดแก ปาสงวน (Protection forest) เขตอนรกาท (Conservation area) เขตสนทนาการ (Recreational area) เขตเพาะพนธท (Production area) และอทยานแหงาต (National Park) นอกจากน ยงไดเขารวมเปนสมากของอนสญญาบารทเซล (Basel Convention) ซกงเปนขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน และไดบญญตกฎหมายภายในใหเปนไปตามอนสญญาดงกลาว ๙.๒ กฎหมายทเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมของประเทศบรไน ๙.๒.๑ กฎหมายวาดวยทรพยากรธรรมชาต

จากการศกกาาพบวากฎหมายทเกยวของกบทรพยากรธรรมาตของประเทศบรไนมดงตอไปน

๑) พระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔ (Wild Life Protection Act 1981)

พระราบญญตนก าหนดเกยวกบการคมครองวตสตวทปาและการจดตงเขตสงวนพนธทสตวทปา ซกงมสาระส าคญดงน

๑.๑) การประกาศเขตสงวนพนธทสตวทปา

สภาสลตานมอ านาจประกาศเขตสงวนพนธทสตวทปาในประเทศบรไนและสามารถประกาศก าหนดหรอเปลยนแปลงเขตดงกลาวได โดยในเขตสงวนพนธทสตวทปาหามบคคลกระท าการ ดงตอไปน

− ยง ลา ฆา จบ หรอน าพาสตวท นก ปลา หรอสตวทเลอยคลาน

− ครอบครองอวยวะหรอ เน อของสตวท เล ยง ล ก ดวยนม นก ปลา หรอสตวทเลอยคลาน

− ตดหรอถอนพผก๕๘๗

๕๘๗ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔

๑๙๔

พนททถกประกาศเปนเขตสงวนพนธทสตวทปาจะถอวาเปนพนททสงวนไวเพอวตถประสงคท ของสาธารณะ๕๘๘

๑.๒) การคมครองวตสตวทปา

พระราบญญตฉบบนไดบญญตขอกฎหมายทเกยวของกบการคมครองวตสตวทปา เน

− หามบคคลลา ฆา หรอจบสตวทปาสงวน๕๘๙

− หามบคคลใดยกเวนผรบอนญาตตามประเภททก าหนด ขาย เสนอขาย หรอครอบครองสตวทปาสงวน อวยวะสตวทปา หรอเนอสตวท๕๙๐

− หามบคคลสงออกสตวทปาตามทไดก าหนดไวในพระราบญญตโดยไมไดรบใบอนญาต๕๙๑

๒) พระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ (Fisheries Order 2009)

พระราก าหนดนก าหนดใหมการก ากบดแลการท าประมง เน การก าหนดใหมการขอใบอนญาต ท าประมง เครองมอท าประมง ยานพาหนะในการท าประมง โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๒.๑) การออกใบอนญาต

− ตองมการยนค าขอเพอรบใบอนญาตท าประมง๕๙๒ โดยใบอนญาตการท าประมงนนตองเปนไปตามเงอนไขทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน๕๙๓

๕๘๘ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔ ๕๘๙ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔ ก าหนดวา “หามบคคลใดลา ฆา หรอจบสตวทปาสงวน เวนเสยแตไดรบอนญาตตามประเภททก าหนดไวในพระราบญญตน ผใดฝาฝนตองระวางโทาจ าคก ๑ ปและปรบเปนจ านวนเงน ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน” ๕๙๐ มาตรา ๘ (๑) แหงพระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔ ก าหนดวา “หามบคคลใดยกเวนผไดรบอนญาตตามประเภททก าหนด ขาย เสนอขาย หรอครอบครองสตวทปาสงวน อวยวะสตวทปา หรอเนอสตวท เวนเสยแตไดมาโดยถกตองตามกฎหมาย ผใดฝาฝนตองระวางโทาจ าคก ๖ เดอนและปรบเปนจ านวนเงน ๑,๐๐๐ ดอลลารทบรไน” ๕๙๑ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔ ก าหนดวา “หามบคคลใดสงออกสตวทปาตามทไดก าหนดไวในพระราบญญตโดยไมไดรบใบอนญาต ผใดฝาฝนตองระวางโทาจ าคก ๖ ปและปรบเปนจ านวนเงน ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน” ๕๙๒ มาตรา ๗ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ๕๙๓ มาตรา ๘ องพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ก าหนดวา

“(๑) เงอนไขใดๆทก าหนดในมาตรา ๗ (๑) ตองปรากฏในใบอนญาต (๒) ในกรณจ าเปนหรอจ าเปนรบดวนส าหรบการจดการประมงทเหมาะสม อาจมการเปลยนแปลงเงอนไขในใบอนญาตได อยางไรกนดตองมการแจงความประสงคทของการเปลยนแปลงดงกลาวแกผรบอนญาตภายในเวลาทก าหนด

๑๙๕

− ใบอนญาตท าประมงอาจถกเพกถอน หรอพกใไดถาหากพบวาผไดรบอนญาตกระท าการฝาฝนกฎหมายฉบบน หรอละเมดเงอนไขในใบอนญาต หรอในกรณมความจ าเปนเพอการจดระเบยบเกยวกบการท าประมงทเหมาะสม๕๙๔

๒.๒) อปกรณทส าหรบการประมง

การด าเนนการใหบรการอปกรณทท าการประมงในเขตนานน าของประเทศบรไนตองมใบอนญาตประกอบการ

ผใดมอปกรณทการประมงในครอบครองโดยไมมใบอนญาต ตดตงอปกรณทการประมงโดยไมไดรบความยนยอมเปนลายลกาณทอการจากเจาหนาทผมอ านาจตามกฎหมายฉบบน หรอปฏบตฝาฝนกบเงอนไขทไดก าหนดไวในใบอนญาต หรอหนงสอยนยอมเปนลายลกาณทอการถอวามความผด๕๙๕

๒.๓) ยานพาหนะส าหรบท าการประมง

บคคลใดทด าเนนการหรออนญาตใหผอนด าเนนการในยานพาหนะส าหรบท าการประมง โดยไมมใบอนญาต กระท าการขดตอเงอนไขทไดก าหนดไวในใบอนญาต หรอค าสงใด ๆ ถอวามความผด๕๙๖

๒.๔) การแขงขนกฬาจบสตวทน าในประเทศบรไน

ผใดท าหรอจดใหมกจกรรมหรอการแขงขนจบสตวทน าในนานน าของประเทศบรไนโดยไม ไดรบอนญาต ถอวามความผด๕๙๗

๒.๕) การจบกงทะเลขนาดใหญ

รฐมนตรอาจประกาศก าหนดในรากจจานเบกาาก าหนดพนททสามารถท าการจบกงทะเลขนาดใหญ และประกาศแกไขเปลยนแปลงพนทดงกลาวโดยรฐมนตรจะตองประกาศระยะเวลาสนสดการจบกงทะเลขนาดใหญ๕๙๘ ผใดทท าการจบกงทะเลขนาดใหญโดยไมไดรบอนญาตถอวามความผด๕๙๙

(๓) ใบอนญาตทก าหนดเงอนไขหรอการเปลยนแปลงเพอการจดการประมงทเหมาะสมจะตองผานการพสจนทสรปตามขนตอน ของกฎหมาย”

๕๙๔ มาตรา ๑๑ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ๕๙๕ มาตรา ๑๓ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ๕๙๖ มาตรา ๑๕ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ๕๙๗ มาตรา ๒๓ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒

๑๙๖

๒.๖) พนทอนรกาททางทะเลและอทยานทางทะเล

รฐมนตรอาจประกาศก าหนดในรากจจานเบกาาส าหรบนานน าในประเทศบรไนเพอใหเปนพนทอนรกาททางทะเลเพอการสนทนาการหรอกจกรรมอน ๆ

ส าหรบอทยานทางทะเลอาจก าหนดใหเปนพนทใส าหรบการคมครองสงวนพนธทสตวทน า และจดการทอยอาศยใตน า เพาะพนธท สตวทน า อนญาตใหมการฟนฟธรรมาตของสงม วตใตน า และการสนบสนนใหมการศกกาาวจยทเกยวของ๖๐๐

๒.๗) การท าประมงในทะเลภายในประเทศ

พระราก าหนดฉบบน ไดสนบสนนการท าประมงภายในประเทศ ผานการควบคม หรอความรวมมอในการท าวจย การจดหาและบ ารงรกาาสถานเพาะเลยงสตวทน า และศนยทฝกอบรม การใหค าแนะน าและความวยเหลอทางเทคนค และจดหาค าแนะน าเกยวกบมาตรการตาง ๆ เพอปองกนโรคในสตวทน า๖๐๑

๓) พระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ (The Forest Act, 2013)

พระราบญญตนก าหนดใหมการสงวนพนทส าหรบการท าปาไม การจดใหมการขอใบอนญาตส าหรบการท าปาไม การจดตงกองทนส าหรบการพฒนาการท าปาไม เปนตน ทงนมการก าหนดความรบผดหากมการฝาฝนกฎหมาย โดยมสาระส าคญ คอ

๓.๑) ปาสงวน

พระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนสามารถก าหนดใหพนทใด ๆ เปนเขตปาสงวนได๖๐๒ โดยรฐมนตรจะแจงประกาศทระบสถานทตงและขอบเขตของพนทดงกลาวเปนการทวไปใหเปนพนทเขตปาสงวน๖๐๓ ๕๙๘ มาตรา ๒๔ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ๕๙๙ มาตรา ๒๕ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ก าหนดวา “(๑) บคคลใด

(ก) จบหรอมไวในครอบครองซกงกงทะเลขนาดใหญ หรอ (ข) ภายใต (๓) ด าเนนการหรออนญาตใหมการด าเนนการน าพาหนะส าหรบการดกจบหรอเครองมอใด ๆ ส าหรบการจบกงทะเล

ขนาดใหญ ในเขตพนทส าหรบการจบกงทะเลขนาดใหญระหวางเวลาปดด าเนนการทไดประกาศตามมาตรา ๒๔ (๒) ถอวาเปนความผดตามกฎหมาย

(๒) บคคลทอาศยในประเทศบรไนไดท าการจบกงทะเลขนาดใหญโดยปราศจากใบอนญาตถอเปนความผดตามกฎหมาย (๓) บคคลใดทอาจขนสงกบดกกงทะเลขนาดใหญระหวางเวลาปดด าเนนการเพอวตถประสงคทในการขาย ซอ ซอมแซมกบดกนน”

๖๐๐ มาตรา ๒๖ (๑) ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒ ๖๐๑ มาตรา ๒๘ ของพระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒

๑๙๗

เมอมการประกาศเปนการทวไปแลวอธบดจะท าการประกาศในเขตพนทใกลเคยงระบถกงการจะสงวนพนทดงกลาวให เปน เขตปาสงวน พรอม ทงอธบายถกงผลตอเนองของการประกาศเขตปาสงวนดงกลาว และใหเวลา ๓ เดอนในการทจะใหบคคลปฏบตตามประกาศดงกลาว๖๐๔ โดยในระหวางเวลาดงกลาวจะตองไมมบคคลใดท าการสรางสงกอสรางใหมขกนมาในพนททจะถกประกาศใหเปนเขตปาสงวน เวนแตจะไดรบอนญาตกอนมการประกาศเนวานน๖๐๕

๓.๒) ใบอนญาตและการอนญาตใหใ

อธบดอาจออกใบอนญาตหรออนญาตใหใผลผลตจากเขตปาสงวนได โดยการอนญาตใหใผลผลตจากเขตปาสงวนจะท าไดในกจกรรม เน การท าวจย การศกกาาหรอฝกอบรม การสนทนาการ การเพาะปลก เปนตน๖๐๖

นอกจากน ยงมการบญญ ตใหรฐมนตรสามารถจดตงกองทนเพอการพฒนาปาไม๖๐๗ และการก าหนดโทาในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามพระราบญญตฉบบนอกดวย ๙.๒.๒ กฎหมายวาดวยการคมครองการรกษาคณภาพสงแวดลอม ประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการรกาาคณภาพสงแวดลอม ดงตอไปน

๑) พระราบญญตผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๕ (Town and Country Planning Act, 1972)

พระราบญญตนไดก าหนดใหมการวางแผนและควบคมการพฒนาพนทเมองและประเทศ เน การก าหนดใหมการประกาศพนทของการพฒนาเมอง เปนตน โดยมสาระส าคญ คอ

๖๐๒ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๐๓ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๐๔ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๐๕ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๐๖ มาตรา ๒๒c แหงพระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๐๗ มาตรา ๒๒m แหงพระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖ ก าหนดวา

“(๑) รฐมนตรสามารถจดตงกองทนเพอการพฒนาปาไม (๒) กองทนพฒนาปาไมจะถกบรหารจดการโดยคณะกรรมการพฒนาปาไมซกงประกอบดวยสมากตอไปน (ก) รฐมนตรเปนประธานของคณะกรรมการ (ข) เลขานการของกระทรวงการคลงหรอผแทน (ค) อธบด และ (ฆ) อธบดการสงแวดลอมและสนทนาการ (๓) คณะกรรมการพฒนาปาไมจะรบผดอบส าหรบการอนรกาททเหมาะสมส าหรบกองทน”

๑๙๘

รฐมนตรสามารถทจะประกาศในรากจจานเบกาาเพอก าหนดพนททจะใหเปนพนทส า หรบ การพฒนา๖๐๘ อกทงยงสามารถบญญตกฎ ขอบงคบเพอใหบรรลวตถประสงคทตามกฎหมายฉบบน๖๐๙ และก าหนดแผนเพอการพฒนาพนททก าหนดไดตามความเหมาะสม๖๑๐

เมอมการก าหนดเขตพนทเพอการพฒนา บคคลจะไมสามารถด าเนนการใด ๆ ท าการกอสราง รอท าลาย แกไขเปลยนแปลง ขยาย ปรบปรงตกก ท าทางเพอใหยานพาหนะเขา หรอแบงพนทโดยไมไดรบความยนยอมจากผมอ านาจทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน โดยถาหากบคคลใดฝาฝนจะถอวามความผด๖๑๑ ๒) พระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖ (Hazardous Waste (Control of Export, Import and Transit) Order, 2013)

พระราก าหนดนไดก าหนดใหมการจดการควบคมของเสยอนตรายในการสงออก การอนญาตใหมการน าเขาและน าผานซกงของของเสยอนตราย โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๒.๑) การน าเขา การสงออก และการน าผานของเสยอนตราย

รฐมนตรโดยความเหนนอบของพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอาจออกกฎหมาย ใหสอดคลองกบอนสญญาบาเซล (Basel Convention) ซกงเปนขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบการลด การเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายระหวางประเทศ๖๑๒ โดยเนอหาในกฎหมายตองมบทบญญตเกยวกบ

− การระบ น ดของของเสยอน ตราย ทจะ ให ม ก ารน าเข า การ สงออก และการน าผานตามทไดก าหนดไวในอนสญญาบาเซล

− การจดใหมการยนค าขอตออธบดเพอขออนญาต น าเขา สงออก ของเส ยอนตรายและของเสยอน ซกงการอนญาตน าเขาสงออกและน าผานเปนไปตามทก าหนดไวในอนสญญาบาเซล๖๑๓

๖๐๘ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๕ ๖๐๙ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๕ ๖๑๐ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๕ ๖๑๑ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๕ ๖๑๒ มาตรา ๑๖ ของพระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๑๓ มาตรา ๑๗ (๑) ของพระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖

๑๙๙

− ขอก าหนดนนอาจมการบญญ ตถกงเงอนไขในการอนญาตตามอนสญญา บาเซล รวมถกงการใหเงนประกนหรอเงนมดจ าเพอใหมการปฏบตตามเงอนไขนน๖๑๔

๒.๒) ขอบญญ ต เกยวกบการน าเขา การสงออก และการน าผานของเสยอนตราย

หรอของเสยอน ๆ

บคคลจะตองไมน าเขา สงออก และน าผานของเสยอนตรายหรอของเสยอน ๆ เวนแตในกรณท

− บคคลนนเปนเจาของของเสยอนตรายทไดรบอนญาตใหน าเขา สงออก หรอน าผานของเสยอนตราย หรอของเสยอน ๆ

− การน าเขา การสงออก หรอการน าผานน น ไดรบความเหนนอบตาม พระราก าหนดฉบบน๖๑๕

พระราก าหนดฉบบนยงไดบญญตหามบคคลน าของเสยอนตราย หรอของเสยอน ๆ เขามาในประเทศ บรไนเพอการสงหรอการน าผานของเสยขามแดน เวนแตจะไดรบอนญาตน าผานจากผมอ านาจตามกฎหมายฉบบน๖๑๖

๖๑๔ มาตรา ๑๗ (๒) ของพระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๑๕ มาตรา ๒๕ ของพระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖๑๖ มาตรา ๒๖ ของพระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖

๒๐๐

บทท ๑๐ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและรกษาวฒนธรรม

๑๐.๑ บทน า ประเทศบรไนเขาเปนสมากองคทการการศกกาา วทยาศาสตรท และวฒนธรรมแหงสหประาาต หรอ UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) ซกงเปนองคทการ านญพเศาแหงหนกงขององคทการสหประาาต ทมจดมงหมายเพอสงเสรมความรวมมอของนานาาตทาง

การศกกาา วทยาศาสตรท และวฒนธรรม รวมถกงการสงเสรมความหลากหลายทางวฒนธรรมและการอนรกาทมรดกโลก๖๑๗ ประเทศบรไนเขาเปนสมากไดใหสตยาบนกบอนสญญาทเกยวของกบการรกาามรดกทางวฒนธรรมหลายฉบบ เน UNESCO 1972 อนสญญาวาดวยการคมครองมรดกโลกทางวฒนธรรมและทางธรรมาต (Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage) และ UNESCO 2003 อนสญญาวาดวยการสงวนรกาามรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage)๖๑๘ เมอวนท ๑๗ มนาคม พ.ศ. ๒๕๔๘

นอกจากน ประเทศบรไนยงมนโยบายในการอนรกาทมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไดและทจบตองไมได รวมทงการใหความส าคญกบบทบาทของวฒนธรรมและมรดกทางวฒนธรรมปรากฏในแนวยทธศาสตรทและนโยบายเพอการพฒนาประเทศ ป พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๖๐ ซกงก าหนดยทธศาสตรทดานสงแวดลอมทรองรบการอนรกาทสภาพแวดลอมทางธรรมาตและวฒนธรรม ความเปนอยของคนในพนท และในแผนพฒนาประเทศฉบบท ๙ ป พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๕ กนไดมงเนนและใหความส าคญกบบทบาทของวฒนธรรมในการสรางความสามคคและการบรณาการทางสงคมดวย๖๑๙ ทงน ประเทศบรไนมหนวยงานหลกทท าหนาทในการสงเสรมและอนรกาทวฒนธรรมและวถวตทองถน ไดแก กรมพพธภณฑทบรไน (Brunei Museums Department) ศนยทประวตศาสตรทบรไน (Brunei History Centre) ส านกภาาาและวรรณกรรม (Language and Literature Bureau) สอวทยและโทรทศนทของประเทศบรไน (Radio Television Brunei) และมหาวทยาลยแหงประเทศบรไน (University of Brunei Darussalam)๖๒๐ โดยมกฎหมายส าคญทเกยวของกบการสงเสรมและรกาาวฒนธรรม คอ พระราบญญตวาดวยจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ (Brunei National Archives Act 1975) พระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ (Preservation of Books Act 1975)

๖๑๗ ยเนสโก กรงเทพ, เกยวกบยเนสโก, UNESCO Bangkok, เกยวกบยเนสโก, http://www.unescobkk.org/th/about-us/, เขาถกงขอมลเมอ ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘ ๖๑๘ ย เนสโก , ประเทศบ รไน ยเนสโก : เอกสารโครงการของประเทศระหวางป ๒๕๕๖ -๒๕๕๙ , http://unesdoc.unesco.org/-images/0023/002303/230311E.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘ ๖๑๙ เพงอาง ๖๒๐ ดายางค โนราซาฮท บนต เพนนกราน ฮาจ มฮมหมด, เครองมอของรฐบาลในการคมครองมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได : ประเทศบรไน , http://www.accu.or.jp/ich/en/pdf/c2005subreg_Bru1.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘

๒๐๑

พระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ (Antiquities and Treasure Trove Act 1967) ซกงมรายละเอยดดงน

๑๐.๒ กฎหมายเกยวกบการสงเสรมและการอนรกษวฒนธรรม ๑๐.๒.๑ กฎหมายวาดวยมรดกทางวฒนธรรม ๑) พระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ (Brunei National Archives Act 1975) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖

พระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖

เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑทในการดแลและอนรกาทเอกสารจดหมายเหตและเอกสารราการของประเทศบรไน ซกงพระราบญญตฉบบนก าหนดใหเอกสารจดหมายเหต (Public archives) หมายถกง เอกสารราการ ทมอายมากกวา ๒๕ ปขกนไป อนเปนเอกสารทมคณคาทางประวตศาสตรทหรอเอกสารทเกยวของกบความมนคงของาตทไดมการโอนใหแกหอจดหมายเหตแหงาตหรอหนวยงานใด ๆ ทผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตก าหนด โดยเอกสารราการในทนใหหมายถกงกระดาา เอกสาร บนทกก ทะเบยน วสดสงพมพท หนงสอ แผนท แผนงาน ภาพวาด ภาพถาย ไมโครฟลทม ภาพยนตรท การบนทกกภาพและเสยงโดยวธใด ๆ ทหนวยงานราการ หรอเจาหนาทของรฐ หรอพนกงานไดรบไวหรอจดท าขกนเนองจากการปฏบตหนาท๖๒๑

บคคลใดทมเอกสารราการไวในความครอบครองหากไดรบค ารองขอเปนลายลกาณทอการจากผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาต จะตองท าการฝากเอกสารราการนน ๆ ไวภายใตความดแลของหอจดหมายเหตแหงาต๖๒๒ และไมวาจะกอนหรอภายหลงจากทพระราบญญตนมผลใบงคบ หามผใดท าลายหรอจ าหนายจายโอนไปซกงเอกสารราการทอยในความครอบครองหรอควบคมของตนโดยไมไดรบอนญาตจากผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาต๖๒๓ อยางไรกนตาม ผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตอาจอนญาตใหมการท าลายเอกสารราการนน ๆ ได หากปรากฏวาเอกสารราการนน ๆ ไมมคณคาในการอนรกาทไวส าหรบเปนเอกสารจดหมายเหตและเอกสารนน ๆ ไมไดมการใอางองในหนวยงาน

๖๒๑ มาตรา ๒ แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๒๒ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๒๓ มาตรา ๑๐ (๑) แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘

๒๐๒

ราการใด หรอภายหลงจากพนก าหนดระยะเวลาการด าเนนการเสรนจสนซกงตองมการท าความตกลงระหวางผอ านวยการหอจดหมายเหตและผบรหารสงสดของสวนราการนน ๆ ๖๒๔

นอกจากน หามผใดท าการเผยแพรหรอท าซ าไมวาจะเปนทงหมดหรอบางสวนในเนอหา ของจดหมายเหตหรอเอกสารใด ๆ ทไดโอนมาอยภายใตความดแลของส านกหอจดหมายเหตแหงาต เวนแตไดรบความยนยอมเปนเปนลายลกาณทอการจากจากผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาต๖๒๕ รวมถกงหามผใด น าหรอสงเอกสารราการหรอจดหมายเหตของประเทศบรไนออกนอกประเทศโดยไมไดรบอนญาตเปนลายลกาณทอการจากผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไนดวย๖๒๖

๑.๒) หนวยงานผมอ านาจหนาทตามความในพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน

พ.ศ. ๒๕๑๘ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖ พระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖

ก าหนดใหมการจดตงหอจดหมายเหตแหงาต๖๒๗ ภายใตการบรหารงานของผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไนเพอท าหนาทดแลและเกนบรกาาเอกสารส าคญของาต โดยก าหนดใหผอ านวยการส านก หอจดหมายเหตแหงาตบรไนจะไดรบการแตงตงจากสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน๖๒๘ ซกงหนาทหลกของผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไน คอ การจดการเอกสารจดหมายเหตของาต การอ านวยความสะดวกในการคนหาเอกสารจดหมายเหตของาต การท าส าเนาหรอเผยแพรเอกสารจดหมายเหตของาต การตรวจสอบเอกสารของหนวยงานราการ พรอมใหค าแนะน าหนวยงานนน ๆ ในการดแลเอกสาร รวมถกงการอนรกาทเอกสารใด ๆ ทหอจดหมายเหตแหงาตบรไนไดรบโอนมาดวย ในกรณเอกสารราการทหอจดหมายเหตแหงาตไดรบมาจากหนวยงานราการใด ๆ หากหนวยงานราการนนรองขอใหสงคนเพอใประโยนทในวงเวลาใดเวลาหนกง หอจดหมายเหตแหงาตมหนาทสงคนซกงเอกสารนน ๆ นอกจากน ผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไนยงมอ านาจในการไดมาซกงเอกสาร หนงสอ หรอวสดอนใดซกงในความเหนนของผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไนเปนสงทมคณคาตอาตหรอประวตศาสตรทโดยการซอ รบบรจาค หรอรบมาโดยทางมรดก เปนตน

อยางไรกนตาม ผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไนไมมอ านาจในการตรวจสอบเนอหาของเอกสารราการทเปนความลบหรอหามเปดเผย เวนแตไดรบอนญาตจากหวหนาหนวยงานราการ

๖๒๔ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๒๕ มาตรา ๑๕ (๑) แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๒๖ มาตรา ๑๖ แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๒๗ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ก าหนดวา “ใหมการจดตงหอจดหมายเหตแหงาตเพอเกนบและรกาาไวซกงเอกสารส าคญของาต” ๖๒๘ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘

๒๐๓

ทเกยวของซกงดแลเอกสารนน๖๒๙ นอกจากน พระราบญญตฉบบนยงก าหนดใหมคณะกรรมการทปรกกาา หอจดหมายเหตแหงาต เพอใหค าแนะน าผอ านวยการส านกหอจดหมายแหงาตบรไนส าหรบการปฏบตหนาทตามพระราบญญตน ซกงประกอบดวยผอ านวยการส านกหอจดหมายเหตแหงาตบรไนเปนประธานและคณะกรรมการอน ๆ อก ๕ ทานทไดรบการแตงตงจากรฐมนตร๖๓๐

๒) พระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ (Preservation of Books Act, 1975)

๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ พระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ เปนกฎหมายทวาดวยการเกนบรกาา

หนงสอและการอนรกาทหนงสอทตพมพทและเผยแพรในประเทศบรไน โดยก าหนดใหผตพมพทหนงสอทกเลม ทเผยแพรในประเทศบรไนไมวาจะท าไปเพอการคาหรอวตถประสงคทอนใดจะตองน าสงส าเนาหนงสอทไดท าการตพมพทจ านวน ๓ เลม ใหแกผอ านวยการพพธภณฑท (Director of Museum) ภายใน ๑ เดอน นบแตวนทไดเผยแพรหนงสอนน ๆ๖๓๑ และพระราบญญตฉบบนยงใบงคบกบหนงสอทตพมพทโดยรฐบาลหรอตพมพท ในนามของรฐบาลประเทศบรไนรวมถกงหนวยงานราการของประเทศบรไนดวย๖๓๒ โดยส าเนาหนงสอทตองสงไปยงผอ านวยการพพธภณฑทจะตองเปนส าเนาหนงสอทงเลมรวมถกงแผนทและค าอธบายทเกยวของ กบหนงสอนน ๆ ซกงควรทจะตองเปนรปเลมทสมบรณท มสใกลเคยงกบตนฉบบ รวมทงจดพมพทในกระดาา ทมคณภาพดเนเดยวกบหนงสอตนฉบบ๖๓๓

ทงน ผอ านวยการพพธภณฑทจะตองจดท ารายการหนงสอทไดรบมาทงหมด๖๓๔ รวมทงเผยแพรรายการหน ง สอ ท ได จดท าไว ท ก ๆ ไตรมาส (ถ า เป น ไป ได )๖๓๕ โดยหน าท ของ ผ ตพ มพท หน ง สอ ตามพระราบญญตฉบบนจะถอเปนหนาทเพมเตมและแยกตางหากจากหนาททเกยวของกบการน าสงหนงสอทตพมพททประเทศบรไนใหแกหนวยงานใด ๆ ตามกฎหมายฉบบอน๖๓๖

๖๒๙ มาตรา ๔ (๓) แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๐ มาตรา ๕ (๑) แหงพระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๑ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๒ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๓ มาตรา ๓ (๒) แหงพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๔ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๕ มาตรา ๔ (๒) แหงพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘ ๖๓๖ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘

๒๐๔

๑๐.๒.๒ กฎหมายวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ

พระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ (Antique and Treasure Trove Act 1967) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐

ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕

พระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑท ท เก ยวของกบการคนพบวตถ โบราณ วตถทางประว ตศาสตรท และโบราณสถาน รวมทงหลกเกณฑทการขดวตถโบราณ การขดสมบต การสงออกซกงวตถโบราณหรอวตถทมคณคาทางประวตศาสตรท และการก าหนดผมอ านาจหนาททเกยวของในการด าเนนการตามความแหงพระราบญญตฉบบน

พระราบญญ ตฉบบนก าหนดใหวตถโบราณทคนพบในประเทศบรไนไมวาจะเปนโบราณสถานหรอโบราณวตถใหเปนสมบตของรฐบาลของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน๖๓๗ โดยก าหนดใหบคคลทคนพบวตถหรอสถานทซกงเอไดวาเปนโบราณสถานหรอโบราณวตถมหนาทแจง การคนพบดงกลาวใหเพนงฮล (Penghulu) หรอหวหนาหมบาน (Ketua kampong) หรอเจาหนาทของอ าเภอ (District Officer) ทมการคนพบโบราณสถานหรอโบราณวตถในพนทนนไดรบทราบ และหากสามารถท าได ใหน าสงโบราณวตถทคนพบใหแกเจาหนาทของอ าเภอดวย๖๓๘ โดยเจาหนาทของอ าเภอจะตดตอประสานงานไปยงผอ านวยการพพธภณฑทเพอรายงานตอคณะกรรมการพพธภณฑทตอไป๖๓๙ ในกรณทยงไมไดมการสงมอบวตถทคนพบใหแกเจาหนาทของอ าเภอและหากเจาหนาทของอ าเภอมเหตควรจะเอไดวาวตถดงกลาวเปนวตถโบราณทคนพบในพนทนน เจาหนาทของอ าเภออาจมหนงสอแจงใหบคคลทครอบครองซกงวตถดงกลาวน าสงวตถดงกลาวใหแกเจาหนาทของอ าเภอกนได๖๔๐

ทงน ตามพระราบญญตฉบบน โบราณสถาน (ancient monument) หมายถกง สถานท ใด ๆ ในประเทศบรไนซกงเกดขกนหรอเอวาเกดขกนกอนวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ รวมถกงสถานททไดมการประกาศโดยคณะกรรมการดานกฎหมายขององคมนตร ให เปนโบราณสถานตามความมงหมายข องพระราบญญตฉบบน โบราณวตถ (antiquity) หมายถกง วตถใด ๆ ไมวาจะเคลอนทไดหรอเคลอนทไมได หรอเปนสวนหนกงของพนดนหรอพนแมน าหรอทะเลสาบหรอทะเลซกงเกดขกนตามธรรมาตหรอมนายทสรางขกน

๖๓๗ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๓๘ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๓๙ มาตรา ๔ (๕) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๐ มาตรา ๔ (๓) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐

๒๐๕

กอนวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ รวมทงซากของมนายท พ หรอสตวททเกดขกนกอนวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗๖๔๑ ทงน ในการพจารณาวาวตถใด ๆ จะเปนวตถโบราณหรอวตถทางประว ตศาสตรท พระราบญญตฉบบนก าหนดใหเปนหนาทของคณะกรรมการพพธภณฑท๖๔๒

๑.๒) การจายคาตอบแทน เมอเจาหนาทอ าเภอไดน าสงวตถ ทมการคนพบมาใหคณะกรรมการพพธภณฑทพจารณา

และคณะกรรมการพพธภณฑทเหนนควรเกนบรกาาไวซกงวตถนน ๆ ผคนพบวตถดงกลาวหรอเจาของทดนทมการคนพบวตถนน ๆ มสทธไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม๖๔๓ นอกจากน ในกรณทมการคนพบสถานทใด ๆ และคณะกรรมการพพธภณฑทเหนนควรใหอนรกาทสถานทดงกลาวแลว ผคนพบสถานทดงกลาวกนมสทธไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมดวยเนกน๖๔๔ นอกจากน คณะกรรมการพพธภณฑทมดลพนจทจะใหรางวลทเหมาะสมแก ผคนพบหรอเจาของทดนหากคาตอบแทนทมอบใหแกบคคลนนไมเพยงพอ แตผคนพบหรอเจาของทดน จะไมมสทธไดรบรางวลดงกลาวหากผคนพบหรอเจาของทดนไมไดรายงานการคนพบใหเจาหนาททมอ านาจไดรบทราบ๖๔๕

๑.๓) การขดหาวตถโบราณ การขดหาวตถโบราณจะกระท าไมไดเวนแตเปนผไดรบใบอนญาต๖๔๖ ทงน ในการออก

ใบอนญาตใหแกผขดหาวตถโบราณอาจมเงอนไขใหผขอรบใบอนญาตจดใหมมาตรการในการสงวนรกาา วตถโบราณทไดมการขดพบ รวมทงใหผขดหาวตถโบราณด าเนนการขดวตถโบราณดวยวธทางวทยาศาสตรทและตองมการจดบนทกกรายการสงของทคนพบ พรอมน าสงภาพถายหรอการส าเนาของวตถโบราณนน ๆ แผนงาน รวมทงภาพถายการขดคนใหแกผอ านวยการพพธภณฑทดวย๖๔๗

๖๔๑ มาตรา ๒ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ก าหนดวา “โบราณวตถ หมายความวา (ก) วตถใด ๆ ไมวาจะเคลอนทไดหรอเคลอนทไมได หรอเปนสวนหนกงของพนดนหรอพนแมน าหรอทะเลสาบหรอทะเลซกงไดสรางขกน เกดขกน จารกก ตง ขดพบ หรอท าขกนหรอแกไขโดยมนายทกอนหรอเอวากอนวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ และ (ข) สวนใด ๆ ของของวตถซกงไดถกเพมเตมขกนในภายหลงหรอไดถกบรณะหรอฟนฟ และ (ค) ซากมนายท พ หรอสตวท ซกงเกดขกนกอนหรอเอวาเกดขกนกอนวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ และ (ง) อนสาวรยทโบราณใด ๆ” ๖๔๒ มาตรา ๒ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๓ มาตรา ๕ (๓) (ก) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๔ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๕ มาตรา ๘ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๖ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๗ มาตรา ๑๔ (๒) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐

๒๐๖

๑.๔) โบราณสถานและสถานททางประวตศาสตรท คณะกรรมการดานกฎหมายขององคมนตรมอ านาจในการพจารณาและประกาศบญ

โบราณสถานหรอสถานททางประวตศาสตรทลงในรากจจานเบกาา ทงยงมอ านาจในการจ ากดจ านวนโบราณสถานหรอสถานททางประวตศาสตรทดวย๖๔๘ นอกจากน หามบคคลใดเขาไปขด คนหา กอสราง ปลกตนไม หรอเผาบรเวณโบราณสถานหรอสถานททางประวตศาสตรท หรอท าการรอถอน แกไข ซ อมแซม และท าลายซกงโบราณสถาน สงกอสรางหรอก าแพงของโบราณสถานนน ๆ โดยไมไดรบอนญาต๖๔๙

อยางไรกนด หากโบราณสถานหรอสถานททางประวตศาสตรทตงอยบนทดนของเอกน รฐบาลอาจท าขอตกลงกบเจาของทดนเพอการอนรกาท ตรวจสอบ และดแลรกาาโบราณสถานหรอสถานท ทางประวตศาสตรทนน ๆ ได และในกรณทการเาหรอซอทดนจากเอกนมความจ าเปน รฐบาลอาจท าการซอหรอเาทดนนน ๆ เพอประโยนทสาธารณะ นอกจากน ในกรณทมการเคลอนยายวตถออกจากโบราณสถานแลวเกดความเสยหายขกน รฐบาลตองดใคาเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขกนนน๖๕๐ ๑.๕) ขมทรพยท หากมการคนพบขมทรพยทในราอาณาจกรบรไน บคคลผคนพบจะตองแจงการคนพบดงกลาวและน าสงขมทรพยทดงกลาวตอเจาหนาทของอ าเภอทไดมการคนพบขมทรพยทนน ๆ ซกงเจาหนาท ของอ าเภอจะท าการตดตอไปยงผอ านวยการพพธภณฑทเพอด าเนนการตอไป อยางไรกนด หากเจาหนาทของอ าเภอทราบถกงการคนพบขมทรพยทดงกลาวแตไมไดรบแจงซกงการคนพบนน เจาหนาทของอ าเภออาจมหนงสอถกงผคนพบใหน าสงสงทมการคนพบทคาดวานาจะเปนขมทรพยท๖๕๑ ทงน รฐบาลมดลพนจทจะใหรางวลแก ผคนพบขมทรพยทและผเปนเจาของทดนทมการคนพบขมทรพยทนนตามจ านวนทเหมาะสม๖๕๒

๖๔๘ มาตรา ๑๗ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๔๙ มาตรา ๑๘ (๑) (ก) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ก าหนดวา “เวนแตไดรบอนญาตเปนหนงสอจากปลดกระทรวงและเวนแตเปนไปตามเงอนไขทปลดประทรวงก าหนดในการอนญาตภายหลงจากการหารอกบรฐมนตร หามบคคลใด (๑) ขด สราง ปลกตนไม ท าเหมองหน ทดน า เผา หรอท าการในรปแบบเดยวกน หรอ ถมดน หรอท าลายอนสาวรยทโบราณหรอสถานท ทางประวตศาสตรททอยใกลเคยง ซกงรวมถกงบญทายมาตรา ๑๗ ทอาจมการเพมเตมหรอแกไขไดในเวลาตอมา หรอตง หรอขยายสถานท ทางประวตศาสตรท หรอ (๒) รอถอนอนสาวรยทโบราณ หรอรบกวน ขดขวาง แกไข ท าเครองหมาย ท าลาย หรอยายอนสาวรยทหรอสวนใด ๆ ของอนสาวรยท (๓) ท าใหเกดการเปลยนแปลง เพมเตม หรอซอมแซมอนสาวรยทโบราณ หรอ (๔) สรางสงกอสรางหรอก าแพงซกงตดกบอนสาวรยทโบราณ” ๖๕๐ มาตรา ๑๙ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๕๑ มาตรา ๒๓ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๕๒ มาตรา ๓๐ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐

๒๐๗

๑.๖) การสงออกซกงวตถโบราณและวตถทางประวตศาสตรท การสงออกซกงวตถโบราณและวตถทางประวตศาสตรทจะกระท าไมได เวนแตด าเนนการ

โดยบคคลผไดรบใบอนญาตจากผอ านวยการพพธภณฑท ซกงผอ านวยการพพธภณฑทมอ านาจทจะไมออกใบอนญาตไดหากเหนนวาวตถโบราณดงกลาวมความส าคญตอาตและควรทจะอยในความดแลของรฐบาล หรอเปนกรณทปลดกระทรวงฯ โตแยงการสงออกซกงวตถโบราณดงกลาวเพราะเหนนวาวตถโบราณนนควรทจะอยในความดแลของรฐบาล ทงน ในการออกใบอนญาตสงออกซกงวตถโบราณใหแกบคคลใด บคคลดงกลาวจะตองพสจนทใหไดวาตนเองเปนเจาของวตถโบราณนน หรอไดรบมอบอ านาจจากเจาของวตถโบราณใหด าเนนการได๖๕๓

อยางไรกนด หากการปฏเสธไมออกใบอนญาตสงออกซกงวตถโบราณใหแกบคคลใดมสาเหต มาจากการทวตถโบราณดงกลาวควรทจะตองอยในความดแลของรฐบาล หรอวตถดงกลาวมความส าคญตอ าต รฐบาลอาจพจารณาจายคาตอบแทนทเหมาะสมใหแกเจาของวตถโบราณนน ๆ แลวเรยกใหเจาของ วตถโบราณดงกลาวน าสงวตถโบราณนนใหแกผอ านวยการพพธภณฑท๖๕๔

๑.๗) การขายและการใหเาวตถโบราณ รฐบาลอาจขายวตถโบราณหรอวตถทางประวตศาสตรททอยในการครอบครองของตนได

หากไดท าการหารอกบผอ านวยการพพธภณฑทแลว๖๕๕ นอกจากน รฐบาลยงมอ านาจในการใหยมหรอแลกเปลยนวตถโบราณหรอวตถทางประวตศาสตรททอยในความครอบครองของตนใหแกมนทตองการเรยนร พพธภณฑท หรอผเยวาญทเกยวของไดเนเดยวกน๖๕๖ อยางไรกนด ในสญญายมตองระบใหดเจนถกงมาตรการ ในการดแลรกาาวตถโบราณหรอวตถทางประวตศาสตรท การรบประกนและการสงคนซกงวตถโบราณหรอวตถทางประวตศาสตรทนนดวย๖๕๗

๖๕๓ มาตรา ๓๑ (๑) (๒) และ(๔) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๕๔ มาตรา ๓๔ แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๕๕ มาตรา ๔๐ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๕๖ มาตรา ๔๑ (๑) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐ ๖๕๗ มาตรา ๔๑ (๒) แหงพระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐

๒๐๘

บทท ๑๑ กฎหมายเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราชการ

๑๑.๑ บทน า

การพจารณากลมกฎหมายเกยวของกบการเพมศกยภาพของระบบราการของประเทศบรไนนนอาจท าการเทยบเคยงไดกบบรบทของแผนยทธศาสตรทการพฒนาระบบราการไทย (พ.ศ.๒๕๕๖ - พ.ศ.๒๕๖๑) ซกงเนนถกงเรองการพฒนาในดานตางๆ อาทเน การพฒนาองคทการใหมขดสมรรถนะสงและทนสมย การพฒนาสวนราการและหนวยงานของรฐสองคทการแหงความเปนเลศ โดยเนนการจดโครงสรางองคทการทมความทนสมย กะทดรด มรปแบบเรยบงาย (Simplicity) มระบบการท างานทคลองตว รวดเรนว การปรบเปลยนกระบวนทศนทในการท างานทเนนการคดรเรมสรางสรรคท (Creativity) การพฒนาขดสมรรถนะของบคลากรในองคทการใหมความเปนมออาพ เนนการท างานทมประสทธภาพ สรางคณคาในการปฏบตภารกจของรฐ ประหยดคาใจาย ในการด าเนนงานตางๆ และสรางความรบผดอบตอสงคม อนรกาทสงแวดลอมทยงยน๖๕๘ ๑๑.๒ กฎหมายเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราชการ

หากน าแผนการพฒนาศกยภาพของระบบราการไทยเปนทตงเพอเปรยบเทยบกบกฎหมาย ทเกยวของกบการเพมศกยภาพของระบบราการของประเทศบรไน จะสามารถพจารณากฎหมายทเกยวของไดเปนกลมดงน (๑) กลมกฎหมายการบรหารกจการบานเมองทดประกอบดวย กฎหมายรฐธรรมนญ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พระราบญญต การกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง (๒) กลมกฎหมายเกยวกบระเบยบขาราการ ประกอบดวย พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน พระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน และกฎหมาย เอกสทธทางการทต (๓) กลมกฎหมายเกยวกบราการสวนทองถน ประกอบดวย พระราบญญ ตคณะกรรมการเทศบาล ทงน อาจพจารณาสาระส าคญของกฎหมายแตละฉบบไดดงน

๑๑.๒.๑ กฎหมายเกยวกบการบรหารกจการบานเมองทด

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการบรหารกจการบานเมองทด โดยก าหนดไวเปนหลกภายใตกฎหมายรฐธรรมนญ ซกงก าหนดใหอ านาจสงสดในการปกครองของประเทศเปน

๖๕๘ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราการ , แผนยทธศาสตรทการพฒนาระบบราการไทย (พ .ศ . ๒๕๕๖ - พ.ศ . ๒๕๖๑ ), http://www.opdc.go.th/lite/content๐๘๐๓.html, เขาถกงเมอ ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๘

๒๐๙

ของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน๖๕๙ ทงยงก าหนดใหมองคมนตรเพอท าหนาทใหค าแนะน าสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการแกไข เพมเตม หรอยกเลกบทบญญตของรฐธรรมนญ รวมถกงหนาทอนๆ ตามทกฎหมายก าหนด๖๖๐ นอกจากน รฐธรรมนญของประเทศบรไนยงก าหนดใหมคณะกรรมการอภยโทาซกงประกอบดวยอยการสงสด Mufti Kerajaan และกรรมการอนอกจ านวนไมเกน ๓ ทาน แตคณะกรรมการอภยโทาดงกลาวไมมอ านาจในการด าเนนงานในปจจบน (๒๓ ธนวาคม ๒๕๕๘) เนองจากกฎหมาย The Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order พ.ศ. ๒๕๔๙ ได ระง บอ านาจ ของคณะกรรมการอภยโทาดงกลาว๖๖๑ และมการก าหนดใหสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน มอ านาจแทนในการอภยโทาโดยกฎหมาย The Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order ๒๐๐๖ ก าหนดใหการอภยโทาโดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนเปนไปโดยค าแนะน าขององคมนตร โดยสามารถลดโทาหรอยกโทาการกระท าอนเปนความผดของบคคลใด หรอก าหนดบทลงโทา แกผกระท าความผดเปนอยางไรกนได๖๖๒ นอกจากน กฎหมาย The Constitution of Brunei Darussalam (Suspension) Order ๒๐๐๖ ไดก าหนดเรอง การจด ตงคณะร ฐมนตรและสมากสภาน ตบญญ ต องคทประกอบและสมากภาพ คณสมบต ลกาณะตองหาม วาระการด ารงต าแหนง การเรยกประมและ องคทประม๖๖๓

รฐธรรมนญของประเทศบรไนยงไดบญญตในเรองกระบวนการตรากฎหมายใหเปนอ านาจของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการตรากฎหมายเพอใหเกดความสงบสข ความเปนระเบยบ ความมนคง และเพอการบรหารบานเมองทดภายในประเทศบรไน๖๖๔ สมากสภานตบญญตสามารถเสนอรางกฎหมายเขาสกระบวนการตรากฎหมาย แตตองไดรบความเหนนอบจากสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนเสยกอนส าหรบรางกฎหมายดงตอไปน

๖๕๙ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๓, มาตรา ๔ (๑) ๖๖๐ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท๔, มาตรา ๖ (๑) ก าหนดวา “องคมนตร— (เอ) ท าหนาทใหค าแนะน าสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการแกไข เพมเตม หรอยกเลกบทบญญตของรฐธรรมนญ ทงนเปนไปตามมาตรา ๘๕…” ๖๖๑ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๔, มาตรา ๘ (เอ) (๑) ๖๖๒ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๔, มาตรา ๙ ก าหนดวา “(๑) สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอาจใดลพนจภายใตอ านาจโดยสมบรณทในการพจารณาวาความผดใดทผกระท าความผดจะตองถกตดสนภายในบรไนดารสสาลาม โดยมอ านาจในเรองหนกงหรอหลายเรองดงน — **ณ เวลาทมการประกาศใรฐธรรมนญฉบบน พระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน (เปนไปตามค าสงภายใตรฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม (ระงบ) พ.ศ.2549 ใหองคมนตรมหนาทใหค าปรกกาาแกพระราาธบดในเรองการใอ านาจภายใต ขอ (๑) ของมาตรา ๙ แหงรฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม (เอ) มอบใหกบผใดทมความเกยวของหรอกระท าความผดในความผดใดซกงการอภยโทาโดยปราศจากหรอโดยมเงอนไข” ๖๖๓ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๕ ๖๖๔ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๗, มาตรา ๓๙

๒๑๐

(๑) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทเกยวกบการออกพนธบตรหรอการกอตงสมาคมธนาคารหรอแกไขรฐธรรมนญทเกยวของ๖๖๕

(๒) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทไมสอดคลองกบพนธกรณทก าหนดโดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน ภายใตสนธสญญาหรอความตกลงกบประเทศอน๖๖๖

(๓) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทเกยวกบการปองกนประเทศและความมนคงของประเทศ๖๖๗

(๔) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจเปนการกระทบ หรอท าใหเสอมเสยทงโดยตรงหรอโดยออมซกงสทธ ต าแหนง ดลพนจหรออ านาจ เอกสทธ อ านาจอธปไตยหรออภสทธของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน ผสบสนตตวงศท สมเดนจพระราน หรอพระบรมวงศานวงศท๖๖๘

(๕) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจกอใหเกดผลกระทบ หรอท าใหเสอมเสยทงโดยตรงหรอโดยออมตอจดยนและอตลกาณทของปรญาประจ าาตของระบอบราาธปไตยอสลามมลาย (Malay Islamic Monarchy)๖๖๙

(๖) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจกอใหเกดภาระหนผกพนประเทศบรไนโดยตรงหรอโดยออม๖๗๐

(๗) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจกอใหเกดผลกระทบท งโดยตรงหรอโดยออม ตอการเกนบรกาาเงนกองทนรวมหรอเงนทตองจดเกนบเพอกองทนรวม หรอการยกเลกเงนทตองจดเกนบเพอกองทนรวม๖๗๑

(๘) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจกอใหเกดผลกระทบทงโดยตรงหรอโดยออม ตอการจายเงนเขากองทนรวมหรอการจาย หรอการถอนเงนออกจากกองทนรวม หรอการปรบเปลยนหรอลดการจายเงนเขากองทนรวม๖๗๒

๖๖๕ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (เอ) ๖๖๖ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (บ) ๖๖๗ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (ซ) ๖๖๘ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (ด) ๖๖๙ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (อ) ๖๗๐ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (จ) ๖๗๑ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (เอฟ) ๖๗๒ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (ไอ)

๒๑๑

(๙) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจกอใหเกดผลกระทบทงโดยตรงหรอโดยออม ตอการรบเงนในนามบญกองทนรวมหรอการรกาาหรอการสงจายเงนจากกองทนรวม หรอการตรวจสอบบญของประเทศบรไน๖๗๓

(๑๐) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจสงผลกระทบทงโดยตรงหรอโดยออมตอการกยมเงนหรอการค าประกนโดยประเทศบรไน หรอการแกไขกฎหมายเกยวกบภาระผกพนทางการเงนของประเทศ๖๗๔

(๑๑) รางกฎหมาย ญตต ค ารอง หรอการกระท าทอาจสงผลกระทบทงโดยตรงหรอโดยออมตอการก าหนดภาาหรอคาธรรมเนยม๖๗๕

รฐธรรมนญฉบบนยงไดระบหลกการเรองการคลงและบรการสาธารณะ โดยวางหลกวาการเสยภาา จะเกดขกนกนตอเมอมกฎหมายบญญตเฉพาะไว๖๗๖ และมการก าหนดเงนทใหกบสมเดนจพระราาธบดสลตาน สมเดนจพระราน และพระบรมวงศานวงศทซกงก าหนดตามล าดบบรรดาศกดและต าแหนง๖๗๗ ทงน เงนดงกลาว มทมาจากกองทนรวม (Consolidated Fund)๖๗๘ ซกงประกอบดวยเงนทเกดขกนหรอไดรบโดยรฐบาลจากแหลงอนภายใตรฐธรรมนญ และบทบญญตของกฎหมาย ในทกรอบปงบประมาณ สมเดนจพระราาธบดสลตานและ ยงดเปอรทตวนจะเปนผยนรายงานแสดงการคาดการณทรายรบและรายจายของรฐบาลส าหรบปนน ๆตอสภานตบญญต๖๗๙

นอกจากน ประเทศบรไนไดมการตราพระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบ สภาน ตบ ญ ญ ตและคณ ะรฐมนตร พ .ศ . ๒๕ ๐๘ (Legislative Council and Council of Ministers (Remuneration and Privileges) Act 1 9 6 5 , ๑ ๙ ๘ ๔ Revised Edition 1984) Chapter 134 ซก ง มสาระส าคญเพอก าหนดหลกการเรองการจายคาตอบแทนและเอกสทธของสภานตบญญตและคณะรฐมนตร ทงน หากมกรณทเปนขอสงสยเกยวกบการตความตามพระราบญญตน ขอสงสยดงกลาวจะถกสงไปยงสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนตดสนซกงค าตดสนถอวาเปนทสด๖๘๐ และสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจในการก าหนดบทบญญ ตในเรองคาตอบแทนส าหรบสภ าน ตบญญ ตและ

๖๗๓ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (เจ) ๖๗๔ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (เค) ๖๗๕ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๔๒ (๑) (แอล) ๖๗๖ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๕๖ ๖๗๗ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๕๗ ๖๗๘ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๕๘ ก าหนดวา “รายไดและเงนอนๆใดทไดกอใหเกดขกนหรอไดรบโดยรฐบาลไมวาจากแหลงทมาใดกนตามภายใตรฐธรรมนญฉบบนและกฎหมายลายลกาณทอการอน จะถกจายไปยงหรอจายจากแหลงเงนทนทเรยกวา “กองทนรวม”.” ๖๗๙ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม สวนท ๘, มาตรา ๖๐ ก าหนดวา “สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนจะเปนผยนรายงานแสดงการคาดการณทรายรบและรายจายของรฐบาลส าหรบปนน ๆ ตอสภานตบญญต เวนแตในกรณทสภานตบญญตตามทมระบไวเปนประการอนใดในกฎหมายลายลกาณทอการในแตละป รายงานนนจะตองน าสงกอนเรมตนปนน” ๖๘๐ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ฉบบป ๒๕๒๗, บทท ๑๓๔ มาตรา ๒ (๒)

๒๑๒

คณะรฐมนตร๖๘๑ โดยก าหนดใหการคดคาตอบแทนส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตรจะเรมนบจากวนทไดรบการแตงตงหรอเลอกตง ซกงจะ าระในวนสดทายของเดอนหรอตามทรฐมนตรก าหนด๖๘๒ สวนเอกสทธ ทสภานตบญญตและคณะรฐมนตรจะไดรบจะประกอบไปดวยเอกสทธ เน การไดรบยกเวนคาธรรมเนยมใบขบขรายปส าหรบรถยนตทจ านวนหนกงคนทจดทะเบยนภายใตอของสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตรในขณะด ารงต าแหนง๖๘๓ เงนกในการซอพาหนะเดนทาง๖๘๔ คาเดนทางและคาตอบแทนใน การเดนทางไปตางประเทศหากเปนการเดนทางเพอไปปฏบตภารกจ๖๘๕ การยกเวนคารกาาพยาบาลและ คาทนตกรรมของสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตร คสมรส บตร และบดามารดา รวมทง ของบดามารดาของคสมรส๖๘๖ การตดตงโทรศพททในทพกอาศยโดยไมเสยคาใจาย๖๘๗ และการไดรบเอกสทธเนเดยวกนส าหรบทพกและบานพกตากอากาศของรฐบาลส าหรบวนหยด๖๘๘

เพอรกาาความเรยบรอยระหวางวงทมการเลอกตง ประเทศบรไนไดบญญ ตพระราบญญต การกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง (Election offences Act) Chapter 26 มผลบงคบใตงแต ๒๘ เมาายน ค.ศ. ๑๙๖๒ โดยมวตถประสงคทเพอปองกนการกระท าความผดเกยวกบการเลอกตง และ การกระท าอนเปนการฝาฝนกฎหมาย และการแตงตงคณะกรรมการเลอกตงเพอปองกนการกระท าความผดเกยวกบการเลอกตง การเลอกตงนอกราอาณาจกรและการก าหนดเรองการรองเรยนเกยวกบการเลอกตง

กฎหมายฉบบนไดก าหนดความผดทเกยวกบการเลอกตงไว เน ผใดโดยเจตนาจดท าขอมลอนเปนเทนจในขนตอนการสมครเลอกตง ท าการปลอมแปลงหรอท าลายเอกสารทเกยวกบผสมครรบเลอกตง ท าการปลอมแปลงหรอท าลายบตรออกเสยงเลอกตง ปลอมแปลงหรอท าลายเครองหมายของเจาพนกงานทกระท าบนบตรออกเสยงเลอกตง หรอสงมอบบตรออกเสยงเลอกตองใหบคคลใดโดยไมไดรบอนญาต ใสสงอนนอกจากบตรออกเสยงลงในกลองใสบตรออกเสยง ท าการพมพทบตรออกเสยงโดยไมไดรบอนญาต ลงคะแนนเสยงเลอกตงโดยไมม

๖๘๑ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ฉบบป พ.ศ. ๒๕๒๗, บทท ๑๓๔ มาตรา ๓ ๖๘๒ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ฉบบป พ.ศ. ๒๕๒๗, บทท ๑๓๔ มาตรา ๔ ๖๘๓ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘ , ภาคผนวก (สวน ๓) การจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตร มาตรา ๓ ก าหนดวา “คาธรรมเนยมใบขบขส าหรบรถยนตท:สมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตรจะไดรบยกเวนคาธรรมเนยมใบขบขรายปภายใตกฎระเบยบการจราจรทางถนนส าหรบรถยนตทจ านวนหนกงคนทจดทะเบยนภายใตอของสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตรในขณะด ารงต าแหนง” ๖๘๔ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ภาคผนวก (สวน ๓) การจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตร มาตรา ๔ ๖๘๕ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ภาคผนวก (สวน ๓) คาใจายและสทธประโยนทส าหรบสมาก มาตรา ๕-๗. ๖๘๖ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ภาคผนวก (สวน ๓) ๖๘๗ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘ , ภาคผนวก (สวน ๓) การจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตร มาตรา ๑๐ ๖๘๘ พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘ , ภาคผนวก (สวน ๓) การจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสมากสภานตบญญตและสมากคณะรฐมนตร มาตรา ๑๒

๒๑๓

สทธ ซกงการกระท าเหลานมความผดและระวางโทาจ าคก ๓ ป และปรบ ๑๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน หรอทงจ าทงปรบและบคคลทตองโทากระท าความผดไมสามารถลงสมครรบเลอกตงไมวาในกรณใดจนกวาจะพนระยะเวลา ๕ ปนบจากวนทกระท าความผด หรอสนสดระยะเวลาของการจ าคก๖๘๙

ในสวนการกระท าความผดโดยเจาพนกงาน กฎหมายก าหนดวาหากเจาพนกงาน เสมยน ลามแปลภาาา หรอผใดทมหนาทในการปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมายการเลอกตงท าการคนเอกสารทเกดจากการปลอมแปลงซกงเอกสารนนตนมหนาทเกนบรกาาไว อนญาตใหบคคลใดซกงตนทราบวาไมใเปนผพการทางสายตาหรอเปนผทพพลภาพใหลงคะแนนในรปแบบการลงคะแนนของผพการทางสายตาหรอเปนผทพพลภาพ หรอปฏเสธไมใหผพการทางสายตาหรอผทพพลภาพไดลงคะแนนในรปแบบการลงคะแนนเฉพาะของผพการทางสายตาหรอผทพพลภาพ เจตนาขดขวางไมใหบคคลทมสทธในการลงคะแนนมาท าการลงคะแนนเสยง หรอกระท าการใด ๆ โดยมอบหรอละเวนการปฏบตหนาทตามกฎหมาย จะมความผดตองระวางโทาจ าคก และปรบและถกหามการลงสมครรบเลอกตง๖๙๐

พระราบญญตฉบบนยงไดก าหนดความผดเกยวกบการทจรตในกรณทบคคลใดใอของบคคลอนๆ ในการขอรบใบลงคะแนนเสยงเลอกตง ไมวาอทในนเปนของบคคลทยงมวตอยหรอเสยวตแลว หรอ การใอสมมต หรอเปนกรณทไดลงคะแนนไปแลวแตมาลงคะแนนดวยอเดมอกจะถอวากระท าความผดฐานการแสดงตนเปนผอน๖๙๑

หากผใดจดหามา ตกลงทจะจดหามา หรอใหสญญาวาจะจดหามาใหซกงต าแหนงหรอการรบเขาท างานเปนผสมครรบเลอกตงหรอผมสทธเลอกตงทงทางตรงและทางออม หรอกระท าในนามของผสมครรบเลอกตงหรอผมสทธเลอกตงคนใดหรอในนามของบคคลอนจงใจเพอใหผสมครรบเลอกตงหรอผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงคนใดลงคะแนนหรองดเวนการลงคะแนนเสยงเลอกตงหรอกระท าการทจรตตามทไดกลาวมาขางตน ในนามของผสมครรบเลอกตงหรอลงคะแนนเสยงหรองดเวนการลงคะแนนเสย งจะถอวามความผดและ ตองไดรบโทา๖๙๒ นอกจากน ยงมบทก าหนดโทาส าหรบผทใหสงตอบแทน เงนก ขอเสนอ สญญาหรอขอตกลงวาจะใหซกงสงดงกลาวแกบคคลนนหรอบคคลใดเพอจงใจใหบคคลนนจดการใหการเลอกตงบคคลใด หรอลงคะแนนใหกบผมสทธรบเลอกตงคนใดหรอใหลงคะแนนในการเลอกตงใดเลอกผสมครรบเลอกตงคนหนกง คนใดนน๖๙๓ นอกจากนพระราบญญตฉบบนยงไดก าหนดการกระท าความผดอนๆ ทเกยวกบการทจรต ในการเลอกตงอกหลายประการ ไดแก การใหสนบนเพอใหเกดการทจรตในการเลอกตง ซกงทงตวผใหเองและผรบสนบนจะถอวามความผด๖๙๔ โทาตามกฎหมายนจะประกอบไปดวยโทาจ าคกและโทาปรบและ

๖๘๙ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖ ๖๙๐ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖ ๖๙๑ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖ ๖๙๒ มาตรา ๑๐ (บ) แหงพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖ ๖๙๓ มาตรา ๑๐ (ซ) แหงพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖ ๖๙๔ มาตรา ๑๐ แหงพระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖

๒๑๔

การกระท าความผดเกยวกบการแสดงตนเปนผอนและการใหสนบนนนถอเปนความผดทตองถกจบกมตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา๖๙๕

๑๑.๒.๒ กฎหมายเกยวกบระเบยบขาราชการ

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบระเบยบขาราการคอ พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ (Public Service Commission Act (Revised edition 1984)) ซกงก าหนดใหจดตงคณะกรรมการขาราการพลเรอนภายใตกฎหมายรฐธรรมนญ๖๙๖ กฎหมายฉบบนก าหนดเอกสทธและความคมครองใหกบคณะกรรมการขาราการพลเรอนในการด าเนนการ ตองไมอนญาตหรอบงคบใหแสดงหรอเปดเผยขอมลการสอสารระหวางคณะกรรมการฯ ทงในรปแบบการเขยนและการสนทนาขณะปฏบตหนาท เวนแตเปนกรณทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน ใหความยนยอมเปนลายลกาณทอการใหแสดงหรอเปดเผย๖๙๗ นอกจากน กรรมการของคณะกรรมการขาราการ พลเรอนทกคนยงไดเอกสทธและความคมครองทจะไมถกฟองรองตอการกระท าหรอละเวนการกระท าใดๆ ภายใตการปฏบตหนาทตามกฎหมายน๖๙๘ นอกจากน พระราบญญตฉบบนก าหนดความผดกรณทผใดเจตนาใหขอมลทเปนเทนจหรอบดเบอนแกคณะกรรมการหรอกรรมการในคณะกรรมการ หรอแกบคคลหรอ คณะบคคลทคณะกรรมการแตงตง จะตองระวางโทาปรบ ๑๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และระวางโทาจ าคก ๒ ป๖๙๙ นอกจากน กฎหมายฉบบนยงระบการกระท าความผดในกรณทบคคลใดประกาศหรอเปดเผยขอมลใหแกบคคลอนซกงไมมอ านาจโดยอบซกงขอมลทงหมดหรอเพยงสวนหนกงสวนใดของเอกสาร การสอสารหรอขอมลซกงไดมาโดยการปฏบตหนาท๗๐๐ กรรมการ เจาหนาท และเจาพนกงานของคณะกรรมการถอวาเปนขาราการตามความหมายของประมวลกฎหมายอาญา๗๐๑

กฎหมายฉบบน ไดระบ เรองคาตอบแทนของคณะกรรรมการขาราการ โดยกรรมการของคณะกรรมการขาราการนจะไดรบดงน

(ก) ประธานคณะกรรมการจะไดรบเงนเดอนตามกฎหมาย คาเบยเลยง และสทธประโยนททระบไวในภาคผนวกแหงกฎหมายน

๖๙๕ พระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง บทท ๒๖ มาตรา ๑๑ (๒) ๖๙๖ พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓ มาตรา ๒ ๖๙๗ พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓ มาตรา ๓ ๖๙๘ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓ ๖๙๙ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓ ๗๐๐ มาตรา ๖ (๑) แหงพระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓ ๗๐๑ มาตรา ๘ แหงพระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓

๒๑๕

(ข) กรรมการในคณะกรรมการขาราการไดรบเงนเดอนตามกฎหมาย คาเบยเลยง และสทธประโยนทตามทระบไวในภาคผนวกแหงกฎหมายน๗๐๒

พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอนนยงประกอบไปดวยกฎหมายล าดบรองอกสองฉบบ

(Subsidiary Legislation) ซกงอนมตโดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน ไดแก กฎหมายวาดวยการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการ และกฎหมายวาดวยการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของขาราการ

กฎหมายวาดวยการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการใบงคบกบขาราการประจ าและขาราการวคราว ยกเวน การใบงคบกบเจาหนาททมการจายคาตอบแทนเปนรายวนซกงไดรบ การแตงตงโดยคณะกรรมการเปนครงคราว๗๐๓ กฎหมายวาดวยการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการระบ ขนตอน แนวทางปฏบ ต และเงอนไขตลอดจนคณสมบตของผเขารบการคดเลอก ในการพจารณาแตงตงขาราการ และระยะเวลาทดลองงาน๗๐๔ ในสวนของภาคการเลอนต าแหนงขาราการนนขาราการอาจถกคดเลอกใหไดรบการเลอนต าแหนงเนองจากคณสมบตในการปฏบตราการ ประสบการณทการท างาน และคณงามความด หากมกรณทขาราการจ านวนสองรายมคณงามความดเทากน ขาราการผมอาวโสจะไดรบการเลอนต าแหนงกอน๗๐๕

กฎหมายวาดวยการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของขาราการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของขาราการ โดยใบงคบแกเจาพนกงานในหนวยงานราการของประเทศบรไน ทงน หากเปนกรณท การปฏบตราการ ระเบยบวนย และการลงโทาเจาพนกงานนนถกก าหนดโดยบทบญญตกฎหมายอน ใหขอบญญตนน าไปบงคบใใหสอดคลองกบกฎหมายอนนนเนกน๗๐๖ วโมงท างานโดยปกตของเจาพนกงาน คอ เจนดวโมงครกงตอวน ตงแตวนจนทรทถกงวนพฤหส และ วนเสารท ทงน เวนแตจะมการก าหนดไวเปนกรณเฉพาะ โดยเรมปฏบตงานตงแตเวลา ๗.๓๐ นาฬกา จนถกง ๑๒.๓๐ นาฬกา และ ๑๓.๓๐ นาฬกา จนถกง ๑๖.๐๐ นาฬกา ในวงเวลาดงกลาวประานสามารถท าการตดตอสถานทราการ และเปนวโมงขนต าของการท างานของขาราการทกคน ทงน ก าหนดใหเปนดลพนจของหวหนากรม กอง หรอ รฐมนตรเจาสงกด ทจะพจารณาก าหนดเวลาการท างานทแตกตางจากเวลาดงกลาว ในกรณทเจาพนกงานจะตองปฏบตหนาทนอกเวลาทก าหนดนน มไดเปนเหตใหเจาพนกงานมสทธเรยกรองคาลวงเวลาหรอการลาไดเพมเตม แตอยางใด๗๐๗ ขอบญญตนก าหนดหามมใหเจาพนกงานกระท าการดงน

๗๐๒ มาตรา ๑๐ (๑) แหงพระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗) บทท ๘๓ ๗๐๓ มาตรา ๒ ของระเบยบการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการ ๗๐๔ มาตรา ๒๘ ของระเบยบการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการ ๗๐๕ มาตรา ๓๖ ของระเบยบการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการ ๗๐๖ มาตรา ๒ ของระเบยบการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของราการ ๗๐๗ มาตรา ๔ ของระเบยบการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของราการ

๒๑๖

๑) เขารวมโดยตรงหรอโดยออมในการบรหารหรอการประกอบธรกจ การเกาตร หรอ

การอตสาหกรรม

๒) ในหนาทเนเดยวกบเปนผจดการมรดกตามพนยกรรม ผจดการมรดกทวไป ผพทกาททรพยท

๓) เปนผเยวาญจดท ารายงานให หรอใหหลกฐานในฐานะผเยวาญไมวาจะมหรอไมมคาตอบแทนกนตาม

๔) ท าการงานเพอใหไดคาตอบแทนจากบราท ส านกงาน หรอเอกน๗๐๘

ทงน เจาพนกงานอาจขออนญาตจากนายกรฐมนตรเพอกระท าการขางตนได หากการกระท านนเปนไปเพอประโยนทของตน หรอตอญาตสนท หรอเพอองคทกรทไมแสวงหาก าไรซกงเจาพนกงานนนด ารงต าแหนงในหนวยงานดงกลาว๗๐๙ และมการก าหนดแนวทางปฏบตของเจาพนกงานหรอจรรยาบรรณ (Code of Conduct) ก าหนดหามไมใหเจาพนกงานใประโยนทจากการปฏบตงานเพอผลประโยนทสวนตน โดยการกระท าอนเปนการฝาฝนบทบญญตตามกฎหมายนจะเปนผลใหเจาพนกงานตองถกด าเนนการทางวนย๗๑๐

พระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ (Commissions of Inquiry Act, 1962 (Revised Edition 2014)) ก าหนดใหสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน แตงตงคณะกรรมการขกนมาคณะหนกงหรอหลายคณะเพอตรวจสอบการปฏบตหนาทของเจาพนกงานคนใด หรอการปฏบตงานหรอการจดการของหนวยราการหรอองคทกรสาธารณะอนใดในประเทศบรไน นอกจากน สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจในการสงใหสบสวนหนวยงานใดโดยเฉพาะเจาะจงไดหากเปนไปเพอประโยนทสาธารณะ๗๑๑ สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมดลพนจในการก าหนดทางปฏบตตางๆ เกยวกบการสอบสวน เน การแตงตงประธานคณะกรรมการสอบสวน ก าหนดวน เวลา และ

๗๐๘ มาตรา ๑๐ (เอ) ของระเบยบการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของราการ ๗๐๙ มาตรา ๑๐ (บ) ของระเบยบการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของราการ ๗๑๐ ระเบยบการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของราการ มาตรา ๑๑ (บ) ก าหนดวา “ (เอ) หามไมใหเจาพนกงานใประโยนทจากการปฏบตงานเพอผลประโยนทสวนตนโดยเปนการขดตอหนาททมตอสาธารณะของตน หรอเปนการกระท าซกงตนไดรอยหรอคาดหมายไดวาจ ะรวา จะเกดความคลางแคลงสงสยตอสาธารณน วาเจาหนาทนน

(๑) ไดอ านวยใหเกดประโยนทสวนตนอนเปนการขดแยงกบหนาททมตอสาธารณะและสงผลใหเกดความเสยหายตอความเปนเจาหนาทของรฐ หรอ

(๒) ไดใต าแหนงหนาทของตนเปนไปเพอผลประโยนทสวนตว (บ) การละเมดซกงกฎระเบยบนเปนผลใหเจาหนาทผนนตองรบผดตามกระบวนการลงโทาทางวนย” ๗๑๑ มาตรา ๒ (๑) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙

๒๑๗

สถานททจะท าการสอบสวน และกระบวนการสอบสวน ทงน ยงใหอ านาจสมเดนจพระราาธบดสลตานและ ยงดเปอรทตวนในการก าหนดผทจะมาท าหนาทเปนคณะกรรมการสอบสวนเพมเตม๗๑๒ หรอขยายเวลา การสอบสวน๗๑๓ ตลอดจนมอ านาจสงสดในการปรบเปลยนกฎเกณฑทเกยวกบการสอบสวน๗๑๔

อ านาจของคณะกรรมการสอบสวนตามกฎหมายฉบบนมดงน

(๑) จดหาและรบมาซกงหลกฐานทงทเปนพยานเอกสารและพยานบคคล ท าการสอบสวนพยานบคคลทคณะกรรมการเหนนควรใหท าการสอบสวนเพอใหไดมาซกงหลกฐาน๗๑๕

(๒) ท าใหไดมาซกงหลกฐานทงทเปนพยานเอกสารและพยานบคคล และใหพยานท าการปฏญาณตนหรอรบรองวาเปนความจรงเพอใหการตอศาลสง หรอค าใหการเปนลายลกาณทอการ๗๑๖

(๓) ออกหมายเรยกบคคลใดภายในประเทศบรไนใหมารวมประมกบคณะกรรมการเพอแสดงหลกฐานหรอแสดงเอกสารหรอ สงใดทอยในความครอบครองของบคคลดงกลาว และ เพอตรวจสอบบคคลนนในฐานะพยาน หรอเรยกใหบคคลดงกลาวแสดงเอกสารเพมเตมหรอ แสดงสงใดทอยในความครองครองของบคคลดงกลาว๗๑๗

(๔) ออกหมายคนเพอจบกมในกรณทบคคลฝาฝนไมมารายงานตนเมอไดรบหมายเรยก และสงให าระคาใจายทใในการด าเนนการจบกมบคคลนน๗๑๘

(๕) สงปรบเปนจ านวนเงนไมเกน ๕๐๐ ดอลลารทบรไน แกบคคลทคณะกรรมการสงใหแสดงหลกฐานทไดรบการรบรองแลว หรอแสดงเอกสารอยางใด โดยฝาฝนไมกระท าการนนโดยไมมเหตผลอนเปนทพอใจแกคณะกรรมการ๗๑๙

(๖) ถกงแมวาจะมกฎหมายลายลกาณทอการเกยวกบพยานหลกฐาน แตคณะกรรมการอาจยอมรบพยานหลกฐานทงทเปนพยานเอกสารและพยานบคคลทไมเปนทยอมรบในกระบวนพจารณา ทางแพงและทางอาญากนได๗๒๐

๗๑๒ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๑๓ พระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ มาตรา ๕ ๗๑๔ พระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ มาตรา ๖ ๗๑๕ มาตรา ๘ (เอ) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๑๖ มาตรา ๘ (บ) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๑๗ มาตรา ๘ (ซก) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๑๘ มาตรา ๘ (ด) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๑๙ มาตรา ๘ (อ) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๒๐ มาตรา ๘ (เอฟ) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙

๒๑๘

(๗) มอ านาจในการอนญาตหรอไมอนญาตใหสาธารณะนหรอผสอขาวเขาฟงการสอบสวนทงหมดหรอเพยงบางสวน ทงน ขกนอยกบขอก าหนดของคณะกรรมการ๗๒๑

(๘) ใหคาตอบแทนผทเขารวมการประมคณะกรรมการสอบสวน รวมถกงลามแปลภาาา๗๒๒ ทงน คณะกรรมการสอบสวนจะไมถกด าเนนคดหรอฟองรองในทางแพงส าหรบการกระท าใดในฐานะ

ทเปนคณะกรรมการสอบสวน อกทงพยานหลกฐานทงหมดทไดมาเพอวตถประสงคทของการด าเนนการตามกฎหมายฉบบนกนไดรบเอกสทธโดยเดนดขาดทจะไมถกด าเนนคดหรอฟองรองทางแพงดวยเหตทมาเปนพยาน๗๒๓

กฎหมายเอกสทธทางการทต (Diplomatic Privileges (Extension) Chapter ๘๕) เปนกฎหมาย ซกงประกาศโดยค าสงของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนใหจดตงองคทการซกงมสมากประกอบดวยรฐบาลแหงราอาณาจกรและรฐบาลหนกงหรอหลายอ านาจอธปไตยตางประเทศ โดยใหม ความคมกนทางการทตและเอกสทธทางการทตโดยระบไวในภาคผนวกหนกงของกฎหมายฉบบน และก าหนดใหเปนองคทการทมสถานะทางกฎหมาย๗๒๔ นอกจากน กฎหมายฉบบนยงก าหนดใหรฐมนตร (Minister) เปนผมอ านาจในการออกค าสงใหจดท ารายอของบคคลทจะไดรบความคมกนและเอกสทธ และใหประกาศตอสาธารณะ (Public Notification) และเปนผใหหรอเพกถอนความคมกนและเอกสทธของบคคล ตลอดจนการทบทวนรายอบคคลกอนทจะมการประกาศการแกไขรายอนน๗๒๕

ความคมกนและเอกสทธของคณะบคคลตามกฎหมายฉบบน ไดแก

(๑) ความคมกนทจะไมถกด าเนนคดหรอถกฟองรองทางกฎหมาย

(๒) การละเมดมไดของบรรณสารและสถานทท าการ

(๓) ไดรบการยกเวนหรอการผอนผนจากภาาหรอคาตดพน นอกจากภาาน าเขาสนคา

๗๒๑ มาตรา ๘ (จ) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๒๒ มาตรา ๘ (เอ) แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๒๓ มาตรา ๒๑ แหงพระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ บทท ๙ ๗๒๔ กฎหมายเอกสารสทธทางการทต บทท ๘๕ มาตรา ๒ (๑) ก าหนดวา “สวนนใกบองคทกรใดทไดมการประกาศโดยค าสงของสมเดนจพระราา ธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในสภาใหเปนองคทกรทรฐบาลของสมเดนจพระราาธบดสลตาน และรฐบาล หรอรฐบาลหนกงหรอหลายอ านาจอธปไตยตางประเทศใหมความคมกนทางการทตและเอกสทธทางการทต (๒) สภาสมเดนจพระราาธบดสลตานอาจมค าสง (เอ) ตามทสวนนใบงคบกบองคทกรนน (ซกงในทนเรยกวา “องคทกร”) ใหมความคมกนทางการทตและเอกสทธตามทก าหนดในภาคผนวก สวนท หนกงแหงพระราบญญตน และใหมความสามารถตามกฎหมายเนองคทกรนตบคคล...” ๗๒๕ กฎหมายเอกสารสทธทางการทต บทท ๘๕ มาตรา ๓

๒๑๙

(๔) ไดรบยกเวนจากหนาทและภาาในการน าเขาหรอสงออกสงของทใในทางการขององคท การภายใตเงอนไขทก าหนดโดยหนวยงานศลกากร และยกเวนจากอากรศลกากร ภาา และหนาท ส าหรบใในทางการทตในประเทศบรไนหรอเพอสงออก โดยเงอนไขการยกเวนนจะถกก าหนดโดยหนวยงานควบคมดานศลกากร

(๕) ไดรบยกเวนจากขอหามหรอขอจ ากดในการน าเขาสนคาหรอการสงออกสนคาซกงเปนสนคาทใในทางการขององคทการ

(๖) ไดรบสทธในการใประโยนทการตดตอสอสารทางโทรเลขทสงโดยผไดรบสทธในการสงขอมลทใเพอการตพมพทเผยแพรหรอแพรภาพ (รวมทงการตดตอสอสารทออกไปขางนอกประเทศบรไนหรอทสงจากนอกประเทศบรไน) โดยไดรบสทธในการ าระคาธรรมเนยมทลดลงส าหรบการบรการสอสารดงกลาว๗๒๖ นอกจากน กฎหมายยงไดก าหนดเอกสทธและความคมกนใหกบเจาหนาทระดบสง และผแทนของ

รฐบาลและเจาหนาทอนๆ ของรฐ ตลอดจนบคคลในครอบครวของเจาหนาทระดบสง

ประเทศบรไนสามารถปฏเสธการใหเอกสทธและความคมกนแกคนาตหรอผแทนของประเทศใดๆ ทมไดใหการปฏบตเนเดยวกนกบคนาตหรอผแทนบรไนในประเทศนนได๗๒๗

๑๑.๒.๓ กฎหมายเกยวกบราชการสวนทองถน

ประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบราการสวนทองถน คอ พระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ. ๒๕๒๗ (Municipal Board Act (Revised edition 1984)) ซกงก าหนดใหคณะเทศมตรมหนาทในการบรหารจดการทองถนโดยการออกกฎเกณฑทควบคมอาคารและการกอสรางอาคาร วางผงเมองและดแลรกาาตนไม ความสะอาด น าประปา ไฟฟา ถนน คลอง และสะพาน รวมถกงการก าหนดจ านวน ทอยอาศยและอถนน เปนตน ปจจบนกฎหมายนก าลงอยในการด าเนนการแกไขเพมเตมโดยกฎหมายทม อวา Municipal Board (Bandar Seri Begawan) (Amendment) By-Laws, 2015 แตกฎหมายดงกลาว ยงไมมผลบงคบใ

พระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ก าหนดใหสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจประกาศพนทใหเปนเขตเทศบาลภายใตการปกครองของคณะกรรมการเทศบาลเพอใหเปนไปตามวตถประสงคทของพระราบญญตน๗๒๘ และสมเดนจพระราาธบดสลตานยงมอ านาจในการแตงตง ๗๒๖ กฎหมายเอกสารสทธทางการทต บทท ๘๕ ภาคผนวก (สวน ๒ (๒)) สวนท ๑ ๗๒๗ กฎหมายเอกสารสทธทางการทต บทท ๘๕ มาตรา ๕ ๗๒๘ กฎหมายเอกสารสทธทางการทต บทท ๘๕ มาตรา ๕

๒๒๐

คณะกรรมการโดยประกอบดวยเจาพนกงานของรฐและบคคลทสมเดนจพระราาธบดสลตานแตงตงไว สมเดนจพระราาธบดสลตานมอ านาจแตงตงใหบคคลใดทอยในคณะเทศมนตรด ารงต าแหนงเปนประธาน คณะเทศมนตร หรอในกรณทมความจ าเปนอาจแตงตงเจาพนกงานอนเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราบญญตน เขตพนทภายในอ านาจของคณะเทศมนตรจะประกาศก าหนดใหมความสอดคลองกบเขตของเมองหรอจะก าหนดใหแยกจากกนกนได ทงน ค าประกาศหรอการแตงตงภายใตกฎหมายนสามารถเพมเตม เปลยนแปลงหรอถกเพกถอนได๗๒๙

คณะเทศมนตรมหนาทด าเนนการในพนททรบผดอบใหมการปฏบตตามกฎหมายในเรองดงตอไปน

(๑) การก าหนดกฎเกณฑทและการควบคมอาคารและการบรหารจดการอาคาร

(๒) การวางผงและการบ ารงรกาาบรเวณทจดไว เพ อเปนเขตพกผอนหยอนใจและเพ อวตถประสงคทอน การดแลรกาาทดนรกรางวางเปลา การปลกและการอนรกาทตนไม การจดการและการบ าบดน าเสย ระบบไฟฟาและการจดการถนน คลอง และสะพาน การจดการเรองเลขทบาน และการก าหนดอถนน ซกงตองไดรบอนมตจากรฐมนตร

(๓) การก าหนดกฎเกณฑทและการควบคม ทางระบายน า ทอน า บอบ าบดน าเสย บอน า สระน าและถงเกนบน า สถานทเลยงสตวท เน แกะ แพะ และสตวทปก การจดการคนขายเนอและการใหใบอนญาตแกผขายอาหารสดและผลตภณฑทอาหาร

(๔) การกอสรางและงานซอมบ ารงระบบระบายน า การวางผงระบบระบายน าบนทดนสาธารณะและทดนของเอกน การปรบแกแผนทแสดงการระบายน า สถานะของการถอครองทดนส าหรบการจดการระบายน า

(๕) การกอตงและการควบคมตลาดและโรงฆาสตวท รวมถกงการก าหนดคาธรรมเนยมและใบอนญาต การก าหนดหามการขายภายในพนทของตลาด

(๖) การก าหนดกฎเกณฑทเกยวกบรานขายขนมปง กจการซกรด และการขายของบนแผงลอย ขางถนนซกงควบคมโดยใระบบจดทะเบยนและระบบอนญาต

(๗) การก าหนดกฎเกณฑท การตรวจสอบ และการอนญาตการประกอบกจการโรงแรม ทพก โรงมหรสพ ทพกตากอากาศสาธารณะโดยการควบคมระบบสขอนามยดานตางๆ

(๘) การจดตงและการก าหนดกฎเกณฑทเกยวกบสถานทอาบน าสาธารณะ รวมถกงอ านาจ ในการก าหนดคาธรรมเนยมส าหรบการใและการใหเา

๗๒๙ พระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ. ๒๕๒๗ บทท ๕๗ มาตรา ๓ (๑-๕)

๒๒๑

(๙) การจดการและการก าจดสงปฏกลและขยะ

(๑๐) การจดการและการปองกนสงทกอความร าคาญและทกอใหเกดอนตราย และการประกอบอาพหรอกจการทไมถกสขลกาณะ

(๑๑) การปองกนและการก าจดสงกดขวางทางสาธารณะ

(๑๒) การนสตรพลกศพและการใหเอกสารยนยนสาเหตการเสยวตในกรณทสาเหตการเสยวตมไดถกยนยนโดยแพทยททไดรบอนญาต

(๑๓) การปองกนและการควบคมโรคมาลาเรย การรกาาผปวย และการแยกผปวย และการจดการสถานทเพอการปองกนและการควบคมโรคตดตอ

(๑๔) การจดการประกาศ ปาย สญลกาณท และการแสดงสญลกาณทดวยอปกรณทอนๆ

(๑๕) การจดการและการก าหนดกฎเกณฑทเกยวกบการจราจร ทงยานพาหนะ สตวทพาหนะ การเดนเทาของประาน

(๑๖) การจดการเรองอนๆ ทเกยวของกบเรองทกลาวมาขางตน หรอเกยวของกบการบ ารงรกาาและการปรบปรงบรเวณอาณาเขตทอยภายใตความรบผดอบของคณะเทศมนตร๗๓๐

นอกจากน กฎหมายฉบบนยงก าหนดใหสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนโดยค าแนะน าของคณะเทศมนตรมอ านาจก าหนดคาธรมเนยมรายปส าหรบกจกรรมทด าเนนการภายใตกฎหมายหมายฉบบน เพอเปนคาด าเนนการเกยวกบการจดการไฟฟาสาธารณะ การลประทาน ทอระบายน าสาธารณะ การก าจดสงปฏกล การปองกนการเกดอคคภย โดยจดเกนบจากทดน ทอยอาศย และอาคารภายในบรเวณเขตเทศบาล ไมเกนรอยละ ๑๕ ของราคาประเมนทรพยทสนของปนน ราคาประเมนนจะก าหนดโดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนโดยค าแนะน าของคณะเทศมนตร ซกงก าหนด าระในเดอนมกราคมและเดอนกรกฎาคมของทกป๗๓๑ ทงน คณะเทศมนตรจะมการประกาศการประเมนราคาทรพยทสน โดยระบวนทประกาศในทสาธารณะโดยจะตองไมนอยกวา ๓ สปดาหทนบจากวนทมการออกประกาศเพอเปดโอกาสใหมการคดคานการประเมนราคา เมอการประเมนราคาส าเรนจ คณะเทศมนตรจะตองสงหนงสอแจงไปยงเจาของหรอ ผครอบครองทรพยทสนนน๗๓๒

จากการศกกาากฎหมายทเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราการของประเทศบรไนพบวากฎหมายรฐธรรมนญแหงประเทศบรไนซกงเปนกฎหมายสงสดไดก าหนดสาระส าคญทเกยวกบการเพมศกยภาพ

๗๓๐ พระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ. ๒๕๒๗ บทท ๕๗ มาตรา ๔ ๗๓๑ มาตรา ๑๒ แหงพระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ. ๒๕๒๗ บทท ๕๗ ๗๓๒ พระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ. ๒๕๒๗ บทท ๕๗ มาตรา ๒๒

๒๒๒

ของระบบราการไวหลายเรอง นอกจากน ยงมพระราบญญตจ านวนหนกงทประกอบดวยเนอหาสาระ ทเกยวกบการบรหารกจการบานเมองทด ระเบยบขาราการพลเรอน และการบรหารจดการราการสวนทองถน ทงน เพอใหประเทศบรไนอยภายใตการปกครองอยางสงบสขและมความมนคงโดยเนนถกงการด ารง ระบอบราาธปไตยอสลามมลายอนเปนปรญาส าคญในการปกครองของประเทศบรไน กฎหมายรฐธรรมนญ และพระราบญญตเกยวกบการเพมศกยภาพของระบบราการของประเทศบรไนใหอ านาจสงสดกบสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการใดลพนจ และการใอ านาจเดนดขาดในการก าหนดเรองส าคญ ทเกยวกบการบรหารราการของประเทศ รวมถกงการบรหารและปกครองประเทศ เอกสทธในการใหอภยโทา การบรหารจดการกองทนรวม การตรวจสอบบญของประเทศ การใหเอกสทธแกสมเดนจพระราาธบดและ ยงดเปอรทตวน รทายาท พระบรมวงศานวงศท และแกเอกอครราทต ตลอดจนการตรากฎหมายในเรองส าคญ

๒๒๓

บทท ๑๒ กฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

๑๒.๑ บทน า รฐธรรมนญแหงประเทศบรไนดารสสาลามไมปรากฏวามการตรวจสอบอ านาจของฝายบรหารและ นตบญญตโดยศาล๗๓๓ นอกจากนยงไมมกฎหมายปกครองในบรไนและไมมศาลปกครอง อ านาจของรฐบาลนนมาจากอ านาจของสมเดนจพระราาธบดสลตานภายใตรฐธรรมนญ เนองจากรฐธรรมนญไดก าหนดไววา สมเดนจพระราาธบดสลตานและผส าเรนจราการแทนนนอยเหนอกฎหมาย๗๓๔ ดงนน ผใดทกระท าการในนามของสมเดนจพระราาธบดสลตานจะมตองรบผดตอการด าเนนกระบวนการใด ๆ ในศาลใดในเรองการกระท าหรอการเวนการกระท าโดยผนนหากเปนการปฏบตหนาท๗๓๕ อยางไรกนตาม ความขดแยงทเปนปญหาทส าคญ ทฝายเอกนยนขอกลาวหาเจาหนาทของรฐในการกระท าความผดตามกฎหมายจะถกสงตอไปยงส านกงานอยการสงสด เพอขอค าปรกกาาแทนการด าเนนคดในศาล๗๓๖

ประเทศบรไนไดออกกฎหมายทเกยวของกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทไว เพอสราง ความมนใจใหแกเจาหนาทของรฐ และเจาหนาทต ารวจใหการปฏบตหนาทเปนไปอยางมประสทธภาพและไดรบความคมครองเมอตนไดปฏบตงานตามหนาทโดยอบดวยกฎหมายแลว และในกรณทเจาหนาทของรฐประพฤตตวไมเหมาะสมทเปนภยตอความมนคงหรอความสงบสขของประเทศบรไน อาจถกเนรเทศตามกฎหมายไดหากมเหตอนควรเอไดวาการเนรเทศเจาหนาทดงกลาวจากประเทศบรไนมความจ าเปนเพอ ความปลอดภย ความสงบสข หรอสวสดภาพของประเทศบรไน ๑๒.๒ กฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนไมมกฎหมายทเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทโดยตรง แตมกฎหมายทใกลเคยงทมการก าหนดเรองความรบผดของเจาหนาทไว ไดแก พระราบญญตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด ) ฉบบแก ไขป พ .ศ . ๒๕๒๗ (Public Officers (Liabilities) Act, Revised Edition 1984) และระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย ) (Public Officers (Conduct and Discipline)) ดงมรายละเอยดดงน

๗๓๓ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม, มาตรา ๘๔ (ซ) (๑) ๗๓๔ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม, มาตรา ๘๔ (บ) (๑) ๗๓๕ รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม, มาตรา ๘๔ (บ) (๒) ๗๓๖ ขอมลจากการสมภาาณทศาสตราจารยทมดยาหท ดออารท ฮาจ อบดล โมไฮมน บน ฮาจ นดน ไออส, คณบดคณะนตศาสตรท, มหาวทยาลย อสลาม สลตาน ารฟ อาล (ยเอนนไอเอสเอสเอ), ณ มหาวทยาลย อสลาม สลตาน ารฟ อาล เมอวนท ๙ เมาายน พ.ศ. ๒๕๕๘

๒๒๔

๑) พระราบญญ ตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด ) ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ (Public Officers (Liabilities) Act, Revised Edition 1984) พระราบญญตฉบบน เปนกฎหมายทก าหนดเกยวกบความรบผดของเจาหนาทรฐและคมครองเจาหนาทของรฐจากการด าเนนคดตามกฎหมาย โดยก าหนดใหเจาหนาทของรฐหมายถกงบคคลทถกวาจางโดยรฐบาลบรไน และรวมถกงคณะกรรมการเทศบาลและเจาหนาทต ารวจ๗๓๗ โดยไมมการด าเนนคด ตามกฎหมายใดๆ ทเกยวกบสทธเรยกรองในการ าระหน หรอตววแลกเงน หรอตววสญญาใเงนทออกโดยเจาหนาทของรฐนน๗๓๘ จะไมสามารถยกขกนตอสกบเจาหนาทของรฐ เวนแตเปนการด าเนนคดอาญาและคดลมละลาย

กระบวนการพจารณาคดทงปวงและเอกสารทเกยวของกบการกระท าทฝาฝนพระราบญญตนเปนโมฆะ และหากมการรองเรยนโดยเจาหนาท หรอหวหนาสวนราการของเจาหนาทวา เจาหนาทผนนไดถกด าเนนการอนเปนการฝาฝนพระราบญญตน โดยศาลจะตองพจารณาการด าเนนการ หรอค าสงทออกโดยศาล และเสนอตอศาล หรอศาลสงและศาลจะตองพจารณาค ารองเรยนและ ในกรณทมความจ าเปนอาจปลดเจาหนาทของรฐคนดงกลาวไดโดยไมจ าเปนตองจายคาตอบแทน และศาลอาจพจารณามอบคาตอบแทนทเหมาะสมใหแกผรองเรยนดวย๗๓๙

๒) ระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย) (Public Officers (Conduct and Discipline))

ระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย) มความคลายคลกงกนกบพระราบญญต

เจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ เนองจากกฎหมายทงสองฉบบเปนกฎหมายทใในการก าก บ ดแลเจ าหน า ท ร ฐ โดยพ ระราบญ ญ ต เจ าหน า ท ร ฐ (ภ าคความรบ ผด ) ฉบ บแก ไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ เปนกฎหมายทคมครองเจาหนาทของรฐจากการด าเนนคดตามกฎหมาย โดยเจาหนาทของรฐ จะไมถกด าเนนคดตามกฎหมายใดๆ ทเกยวกบสทธเรยกรองในการ าระหน หรอตววแลกเงนหรอตววสญญาใเงนทออกโดยเจาหนาทของรฐนน เวนแตเปนการด าเนนคดอาญาและคดลมละลาย สวนระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย) จะเปนกฎหมายทหามเจาหนาทของรฐมผลประโยนทสวนตวขดกบการปฏบตตามหนาทของตน

ระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย) ฉบบนระบหลกการหามเจาหนาทของรฐมผลประโยนทสวนตวขดกบการปฏบตตามหนาทของตน โดยอาจเปนกรณทเจาหนาทของรฐรหรอมเหตอนควร

๗๓๗ มาตรา ๒ แหงพระราบญญตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๓๘ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๓๙ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๒๕

ทจะรไดวาการกระท าของตนจะเปนการอนญาตใหผลประโยนทสวนตวขดกบการปฏบตหนาท หรอเปนกรณทเจาหนาทของรฐใประโยนทจากต าแหนงหนาทเพอประโยนทสวนตว การกระท าใด ๆ ทฝาฝนระเบยบนเจาหนาทของรฐคนดงกลาวตองระวางโทาทางวนย๗๔๐

๗๔๐ มาตรา ๑๑ แหงระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย)

๒๒๖

บทท ๑๓ กฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย

๑๓.๑ บทน า ประเทศบรไนใหความส าคญตอการรกาาความมนคงของาตเทยบเทากบการพฒนาประเทศ ใหมความเจรญรงเรอง ทงน มการวางแผนทงระยะสนและระยะยาว มการด าเนนความรวมมอทงในและ นอกประเทศ เพอใหบรรลวตถประสงคทของการรกาาความมนคงของประเทศ นโยบายตางๆ ไดถกคดขกนมาเพอใหสอดคลองกบภยคกคามรปแบบใหมทเกดขกน เน การกอการราย ขบวนการผดกฎหมายเกยวกบ ยาเสพตด การเงน และอาวธ ท าใหเกดการพฒนาเทคโนโลยทางดานอาวธ การพฒนากองก าลงทงทางบก ทางน า ทางอากาศเพอใหสามารถตอสกบภยคกคามรปแบบตางๆ ทอาจเกดขกนไดในอนาคต๗๔๑

กระทรวงกลาโหมของประเทศบรไนมหนาทโดยตรงในการรกาาความมนคงของประเทศ โดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนไดกอตงขกนในป ค.ศ. ๑๙๘๔ ภารกจหลกในการรกาาไวซกงเสรภาพและความเปนเอกรา บรณภาพแหงดนแดน สนบสนนการด าเนนวถวตแบบาวอสลาม และรบผดอบหนาทในการปองกนประเทศรวมถกง กองก าลงทางบก ทางน า และทางอากาศ๗๔๒

จากการศกกาาขอมลกฎหมายของประเทศบรไน พบกฎหมายทเกยวกบการรกาาความสงบเรยบรอย เน ประกาศของคณะปฏวต กฎอยการศกก กฎหมายเกยวกบสถานการณทฉกเฉน และกฎหมายเกยวกบ ความมนคงและการมนมสาธารณะ ดงมรายละเอยดดงตอไปน ๑๓.๒ กฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย

๑๓.๒.๑ กฎหมายเกยวกบต ารวจ จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบต ารวจ คอ พระราบญญตต ารวจ

บรไน ป พ.ศ. ๒๕๒๗ (Royal Brunei Police Force Act, 1984) และระเบยบต ารวจบรไน (กระบวนการพจารณาทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ (Royal Brunei Police Force (Disciplinary Proceeding) Regulations, 2003)

๗๔๑ เอกสารปกขาวดานกลาโหม บรไนดารสสาลาม ๒๐๐๔; การปองกนอธปไตยของาต; เขาถกงขอมลจาก, http://www.bruneiresources.com/pdf/e_defensewhitepaper.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖ ธนวาคม ๒๕๕๘. ๗๔๒ กระทรวงกลาโหมแหงบรไนดารสสาลาม ; เขาถกงขอมลจาก http://www.globalsecurity.org/military/world/brunei/mod.htm , เขาถกงขอมลเมอ ๒๖ ธนวาคม ๒๕๕๘.

๒๒๗

๑) พระราบญญตต ารวจบรไน ป พ.ศ. ๒๕๒๗ (Royal Brunei Police Force Act, 1984) ๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตต ารวจบรไน ป พ.ศ. ๒๕๒๗ พระราบญญตฉบบนก าหนดใหผบญาการต ารวจแหงาตของประเทศบรไน ภายใตค าสงและการควบคมของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน ( The Commissioner of Police of the Royal Brunei Police Force) เปนผมอ านาจออกค าสงในการปฏบตการและไดรบมอบหมายใหควบคมและบรหารจดการกองก าลงต ารวจ๗๔๓ โดยกองก าลงต ารวจมหนาทในการรกาาไวซกงกฎหมายและความเปนระเบยบเรยบรอย การรกาาความสงบ การปองกนและสบสวนอาญากรรม การจบกมและด าเนนคดกบผกระท าความผด และการรวบรวมขาวกรองดานความมนคงอกดวย๗๔๔ โดยต ารวจทกนายจะตองพรอมส าหรบการปฏบตหนาทอยเสมอโดยตองปฏบตหนาทและใอ านาจหนาทตามทก าหนดไวตามกฎหมายนหรอกฎหมายลายลกาณทอการในทกทองททปฏบตงาน๗๔๕ ทงน เจาหนาทต ารวจอาจใอาวธปนรวมถกงอาวธประเภทอนในขณะปฏบตหนาทไดดวย๗๔๖

๑.๒) ระเบยบวนยและหนาทของเจาหนาทต ารวจ

เจาหนาทต ารวจทกนายจะตองเอฟงค าสงทอบดวยกฎหมายไมวาจะเปนค าสงดวยวาจาหรอเปนลายลกาณทอการซก งออกภายใตระเบยบปฏบ ตราการต ารวจหรอค าสงใดๆ ทออกตามความแหงพระราบญญตฉบบน๗๔๗ โดยการกระท าทมลกาณะดงตอไปนใหถอวาเปนการผดวนยต ารวจอนสงผลให ผบญาการต ารวจอาจมค าสงปลดหรอยายเจาหนาทต ารวจคนดงกลาวออกจากกองก าลงต ารวจ

- การขาดการปฏบตหนาทโดยไมมการลาหรอปราศจากเหตอนสมควร

- การหลบในระหวางการปฏบตหนาท

- มพฤตกรรมทท าใหเกดความเสยหายแกค าสงและระเบยบวนย

- มพฤตกรรมทไมนาเอถอ

- การไมเอฟงระเบยบปฏบตราการต ารวจหรอค าสงใดภายใตพระราบญญตน รวมถกงการไมเ อฟงค าสงของผบงคบบญา ไมวาจะเปนลายลกาณทอการหรอดวยวาจา

๗๔๓ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๔๔ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๔๕ มาตรา ๑๓ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๔๖ มาตรา ๑๔ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๔๗ มาตรา ๒๔ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๒๘

- เปนผไมเหมาะสมส าหรบการปฏบตหนาทเนองจากการตดสรายาเมา

- เปนผทไมอยภายใตการบงคบบญาหรอมพฤตกรรมกดขขมเหงผอน

- ละเลยการปฏบตหนาทหรอเพกเฉยตอค าสง

- การแสรงเจนบปวย

- พดเทนจหรอบดเบอนความจรง

- การกระท าการเกนหนาท อนสงผลใหบคคลอนไดรบความเสยหายหรอไดรบบาดเจนบ

- การท าลายทรพยทสนของรฐบาลไมวาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

- การเขารวมในการซอขายหรอการจางงานโดยไมไดรบอนญาตจากผบญาการต ารวจ

อยางไรกนด ผบญาการต ารวจอาจมค าสงลดต าแหนง ลดขน ลดเงนเดอน ไมขกนเงนเดอน

ต าหน ตกเตอน และอาจลงโทาปรบเจาหนาทต ารวจผกระท าความผดจ านวนไมเกน ๑๐๐ ดอลลารทบรไนหรอ รบทรพยทมลคาไมเกนอตราเงนเดอนหนกงเดอน เวนแตเปนกรณการขาดการปฏบตหนาทโดยไมมการลาหรอปราศจากเหตอนสมควร๗๔๘ ซกงแมวาผกระท าความผดขางตนจะด ารงต าแหนงสารวตรต ารวจกนมสทธทจะไดรบโทาเนเดยวกนและโทาปรบกนจะเพมสงขกนเปนไมเกน ๕๐๐ ดอลลารทบรไน๗๔๙

นอกจากน เจาหนาทต ารวจคนใดทขมขหรอคกคามเจาหนาทคนอนขณะปฏบตหนาทกนใหถอวามความผดตามพระราบญญตฉบบน๗๕๐ อกทงพระราบญญตฉบบนยงหามเจาหนาทต ารวจคนใดลาออกจากกองก าลงระหวางการสอบสวนทางวนย๗๕๑ อยางไรกนด พระราบญญตฉบบนมไดใหเอกสทธแกเจาหนาทต ารวจในการไดรบการยกเวนจากการถกฟองรอง การพสจนทความผดและการลงโทาหรอไมตอง ถกรบโทาตามกฎหมายอน๗๕๒

๗๔๘ มาตรา ๒๕ (๒) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๔๙ มาตรา ๒๖ (๑) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ก าหนดวา “เมอผบญาการต ารวจหรอเจาพนกงานผมอ านาจตามทระบในมาตรา ๒๕ (๒) พบวาพนกงานสอบสวนไดกระท าความผด ผบงคบบญาอาจมค าสงพนกงานสอบสวนผนนออกหรอพนจากต าแหนงหรอลงโทาพนกงานสอบสวนนน” ๗๕๐ มาตรา ๒๙ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๕๑ มาตรา ๓๓ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ก าหนดวา “เจาหนาทต ารวจจะลาออกจากกองก าลงระหวางการตรวจสอบทางวนย หรอระหวางการฟองคดอาญาทกลาวหาเจาหนาทต ารวจผนน หรอระหวางการด าเนนคด หรอระหวางการอทธรณทความผด การลงโทา หรอการพพากาาไมได เวนแตไดรบอนญาตเปนลายลกาณทอการจากผบญาการต ารวจแหงาต” ๗๕๒ มาตรา ๓๔ (๑) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๒๙

๑.๓) การใก าลง

เจาหนาทต ารวจอาจใก าลงไดในกรณตอไปน๗๕๓

- เพอรกาาความสงบเรยบรอยของบานเมอง

- เพอปองกนอาญากรรมและการกระท าความผด

- เพอรวบรวมและประมวลผลขอมลทเกยวของกบความมนคง

- เพอจบกมบคคลใดๆ ทเจาทต ารวจกระท าไดตามกฎหมาย

- เพอควบคมการเดนขบวนและการมนมในทสาธารณะ

- เพอควบคมการจราจรและเคลอนยายสงกดขวาง

- เพอรกาาความเปนระเบยบเรยบรอยในทสาธารณะในการปฏบ ตหนาทของเจาหนาทต ารวจอาจเขาไปสถานทใหบรการส าหรบสมากโดยไมตองเสยคาใจาย

- เพอวยเหลอหรอด าเนนการตามกฎหมายทเกยวของกบรายไดของรฐ ภาา สขภาพ การอนรกาทธรรมาต การกกกนและการเขาเมอง

- เพอวยเหลอการปฏบตตามค าสงบรเวณทาเรอและสนามบนของประเทศบรไน และเพอบงคบการตามกฎหมายทเกยวของ

- เพอปฏบตการตามหมายเรยก หมายศาล หมายจบ หมายจ าคก หรอขนตอนอนใดตามทศาลจะมค าสง

- เพอคมครองนกโทา ๑.๔) คณะกรรมการขาราการต ารวจ การตดตอใดๆ ระหวางคณะกรรมการขาราการต ารวจกบรฐบาลหรอหนวยงานใดๆ ของรฐถอเปนความลบ ไมจ าเปนตองมการเปดเผยตอบคคลใดๆ เวนแตสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมหนงสออนญาตใหเปดเผยได๗๕๔ นอกจากน สมากของคณะกรรมการขาราการต ารวจยงมเอกสทธและ ความคมกนจากการถกฟองรองคดในกรณทเกดการฟองรองจากการกระท าหรองดเวนกระท าการใดๆ ของตน๗๕๕

๗๕๓ มาตรา ๓๘ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๕๔ มาตรา ๔๕ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๕๕ มาตรา ๔๖ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๓๐

อยางไรกนด พระราบญญตฉบบนยงก าหนดใหบคคลซกงเจตนาใหขอมลอนเปนเทนจหรอ ท าใหเขาใจผดแกคณะกรรมการขาราการต ารวจถอเปนความผด๗๕๖ กรรมการขาราการต ารวจผใดทเปดเผยขอมลหรอเอกสารใดๆ ตอบคคลซกงไมไดรบอนญาตในเนอหาหรอสวนหนกงสวนใดของเนอหาของเอกสาร การสอสารหรอขอมลทไดมาในการปฏบตหนาทภายใตพระราบญญตนถอเปนความผดอกประการหนกง๗๕๗

นอกจากน การเขาแทรกแซงหรอพยายามเขาแทรกแซงการตดสนใจของคณะกรรมการขาราการต ารวจถอเปนความผดเนกน๗๕๘ ๑.๕) การกระท าความผด ในกรณทเจาหนาทต ารวจไมมาท างานตดตอกนเปนเวลา ๒๑ วนโดยปราศจากเหตอนควร หรอมเหตอนแสดงไดวาเจาหนาทต ารวจคนดงกลาวประสงคททจะไมกลบมาท างานแลว ใหถอวาเจาหนาทต ารวจ คนดงกลาวละทงหนาทอนเปนความผด ตองระวางโทาจ าคก ๑๒ เดอน๗๕๙ นอกจากน ในกรณทเจาหนาทต ารวจเปนตนเหต ยยงสงเสรมหรอเขารวมในการฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสงของกองก าลงต ารวจ หรอเขารวมกบบคคลอนเปนเหตใหมการฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสง หรอไมไดใความพยายามอยางยงยวดในการยบยง การฝาฝนค าสง หรอรถกงการฝาฝนค าสง หรอเจตนาฝาฝนหรอไมปฏบตตามค าสงโดยไมแจงใหผบงคบบญาทราบ ใหถอวาเจาหนาทต ารวจคนดงกลาวมความผด ตองระวางโทาจ าคก ๑๕ ป๗๖๐ ส าหรบบคคลใดทกอเหตหรอพยายามกอเหต หรอกระท าการทอาจคาดหมายไดวาจะเปนเหตใหสมากกองก าลงต ารวจ หรอเจาหนาทต ารวจอนไมเอฟงค าสง หรอกจงสมากหรอเจาหนาทต ารวจใหระงบการใหบรการ หรอละเมดวนยต ารวจถอวา มความผดตองระวางโทาจ าคก ๒ ป และปรบ ๕,๐๐๐ ดอลลารทบรไน๗๖๑

บคคลใดทไมใเจาหนาทต ารวจครอบครองสงทใส าหรบปฏบตหนาทของเจาหนาทต ารวจรวมทงตราประดบยศหรอเหรยญรางวลใดๆของเจาหนาทต ารวจ ถอวามความผดตามพระราบญญตฉบบน นอกจากน บคคลใดเปนผผลต ขาย หรอจดหาซกงเครองหมายหรอสงประดบใดๆ ทใเพอแสดงวาบคคลนน

๗๕๖ มาตรา ๔๗ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ก าหนดวา “บคคลใดใหขอมลทไมถกตอง หรอใหขอมลทกอใหเกดการเขาใจผดเกยวกบผสมครเขารบราการต ารวจหรอเกยวของกบผทไดรบการแตงตงในกองก าลงต ารวจหรอเมอคณะกรรมการขาราการต ารวจปฏบตหนาท ถอวามความผด ตองระวางโทาจ าคก ๒ ป และปรบ ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน” ๗๕๗ มาตรา ๔๘ (๑) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ก าหนดวา “หามกรรมการขาราการต ารวจตพมพทหรอเปดเผยเนอหาหรอสวนใดสวนหนกงของเนอหาในเอกสาร การสอสาร หรอขอมลทไดรบทราบมาเนองจากการปฏบตหนาทภายใตพระราบญญตฉบบนหรอกฎหมายอนใดทเกยวของกบคณะกรรมการขาราการต ารวจ ผทฝาฝนมความผด ตองระวางโทาจ าคก ๑ ป และปรบ ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน” ๗๕๘ มาตรา ๔๙ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ก าหนดวา “บคคลใดแทรกแซงหรอพยายามแทรกแซงการตดสนของคณะกรรมการขาราการต ารวจไมวาโดยตรงหรอโดยออม ถอวามความผด ตองระวางโทาจ าคก ๒ ป และปรบ ๕,๐๐๐ ดอลลารทบรไน” ๗๕๙ มาตรา ๕๕ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๖๐ มาตรา ๕๖ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๖๑ มาตรา ๕๗ (๑) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๓๑

เปนเจาหนาทต ารวจโดยไมไดรบอนญาตจากคณะกรรมการขาราการต ารวจ รวมถกงกรณการสวมเครองแบบ ใ หรอแสดงเครองหมายใดๆ วาตนเองคอต ารวจ๗๖๒

อยางไรกนด บคคลใดซกงกอการจลาจล ท าอนาจาร กอความวนวาย หรอหมนประมาทในสถานต ารวจถอเปนความผดตามพระราบญญตฉบบน๗๖๓ นอกจากน พระราบญญตฉบบนยงก าหนดหามเจาหนาทต ารวจเขาเปนสมากสหภาพการคาหรอองคทกรทเกยวของกบสหภาพการคา รวมถกงพรรคการเมองหรอองคทกร ทเกยวของกบการเมองดวย๗๖๔

๒) ระเบยบต ารวจบรไน (กระบวนการพจารณาทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ (Royal Brunei Police Force (Disciplinary Proceeding) Regulations, 2003)

๒.๑) สาระส าคญของระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการพจารณาทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ระเบยบต ารวจบรไน (กระบวนการพจารณาทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดใหในกรณทคณะกรรมการขาราการต ารวจเหนนโดยดแจงวาต ารวจนผใหญไดกระท าความผดใดๆ ตามมาตรา ๒๕ (๒) ของพระราบญญตต ารวจบรไน ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ เน ขาดการปฏบตหนาทโดยไมมการลาหรอปราศจากเหตอนควร หากคณะกรรมการขาราการต ารวจมความเหนนวาการกระท าความผดดงกลาวไม ม ความจ าเปนตองมการประกนตว คณะกรรมการขาราการต ารวจอาจมค าสงใหมการสบสวนการกระท าดงกลาวหากเหนนวามความจ าเปนโดยไมตดสทธของต ารวจนผใหญในการแจงเปนลายลกาณทอการและโตแยง ขอกลาวหาขางตน

คณะกรรมการขาราการต ารวจอาจพจารณาความผดจากขอกลาวหา ขอโตแยง และผลของการสบสวนสอบสวน หากขอกลาวหาดงกลาวไดรบการพสจนทวามการกระท าความผดจรง คณะกรรมการขาราการต ารวจจะเสนอความเหนนตอสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนใหมการลงโทาต ารวจ นผใหญคนดงกลาวกนได อยางไรกนด หากการสบสวนสอบสวนแสดงใหเหนนวามมลแหงการกระท าความผดจรง คณะกรรมการขาราการต ารวจอาจใหค าแนะน าตอสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการปลดต ารวจนผใหญคนดงกลาวออกจากต าแหนงโดยไมจายเงนดเยดวยกนได๗๖๕

อยางไรกนด หากคณะกรรมการขาราการต ารวจเหนนวาต ารวจนผใหญไดกระท าความผดใด ๆ ตามมาตรา ๒๕ (๒) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ รวมถกงมพฤตกรรมทกระทบกบ

๗๖๒ มาตรา ๕๘ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๖๓ มาตรา ๕๙ แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๖๔ มาตรา ๖๒ (๑) แหงพระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗ ๗๖๕ มาตรา ๔ แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖

๒๓๒

ระเบยบวนยทด หรอเปนกรณทมพฤตกรรมทนาเสอมเสย รวมทงการไมเคารพตอระเบยบปฏบตราการต ารวจหรอค าสงตามพระราบญญตนหรอค าสงของผบงคบบญา และคณะกรรมการเหนนวาเรองของการรองเรยนการด าเนนการตามกฎหมายทเหนนสมควรใหไลออกหรอลดต าแหนงคณะกรรมการอาจด าเนนการภายใตกฎระเบยบน ทงน ต ารวจนผใหญคนดงกลาวจะตองไดรบแจงเปนลาย ลกาณทอการถกงเหตผล ในการไลออกหรอลดต าแหนง ทงยงมสทธแจงเปนลายลกาณทอการเพอพสจนทความบรสทธ อยางไรกนด หากค าแจงดงกลาวมน าหนกไมเพยงพอ คณะกรรมการขาราการต ารวจอาจตงคณะกรรมการสอบสวน เพอท าการสอบสวนเรองดงกลาวและรายงานผลตอคณะกรรมการขาราการต ารวจตอไป ทงน ต ารวจนผใหญผถกกลาวหาวากระท าความผดจะตองไดรบแจงวนทคณะกรรมการจะด าเนนการการสอบสวนความผดของตน และจะตองไดเขารวมกระบวนการดงกลาวโดยไดรบอนญาตใหสามารถถามคานพยานและน าพยานหลกฐาน มาพสจนทความบรสทธของตนได ทงยงสามารถขอใหเรยกพยานได รวมทงสามารถเขาถกงขอมลในเอกสารใด ๆ ในเวลาทเหมาะสมกอนทเอกสารดงกลาวจะน ามาใเปนพยานหลกฐานไดอกดวย

ในระหวางการพจารณารายงานของคณะกรรมการสอบสวน หรอในระหวางการพจารณาขอเทนจจรง หากคณะกรรมการขาราการต ารวจเหนนควรไลออกหรอลดต าแหน งต ารวจนผใหญนน คณะกรรมการขาราการต ารวจอาจใหค าแนะน าแกสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนใหลงโทาหรออาจเสนอแนะใหมค าสงลงโทาทเบากวา เน โทาปรบ ตกเตอน หรอเสนอแนะใหปลดออกโดยไมจาย เงนดเยกนได๗๖๖

อยางไรกนด หากต ารวจนผใหญไมเหนนดวยกบค าสงของสมเดนจพระราาธบดสลตานและ ยงดเปอรทตวนตามทคณะกรรมการขาราการต ารวจใหค าแนะน ากนสามารถอทธรณทค าสงดงกลาวได๗๖๗

๒) ค าสงหามกระท าการ

ในกรณทคณะกรรมการขาราการต ารวจเหนนวา เพอประโยนทสาธารณะต ารวจนผใหญ คนใดควรทจะยตการใอ านาจและการปฏบตหนาททนทในระหวางการพจารณาความผด คณะกรรมการขาราการต ารวจอาจเสนอตอสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนใหมค าสงใหต ารวจนผใหญ คนดงกลาวยตการปฏบตหนาทกนได๗๖๘

๗๖๖ มาตรา ๕ แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ๗๖๗ มาตรา ๑๐(๑) แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ก าหนดวา “ต ารวจนผใหญผใดไมเหนนดวยกบค าสงของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนตามทคณะกรรมการขาราการต ารวจใหค าแนะน าสามารถอทธรณทค าสงดงกลาวไดภายใน ๑๔ วน นบแตวนทไดรบทราบค าสงดงกลาว หรอภายในระยะเวลาทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอนญาต” ๗๖๘ มาตรา ๗(๑) แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖

๒๓๓

๓) การด าเนนคดอาญา

ในกรณทต ารวจนผใหญอยระหวางการถกด าเนนคดอาญา กระบวนการพจารณาทเกยวของกบการไลออกจากต าแหนงจะถกระงบไวจนกวาจะมค าพพากาาในคดอาญา หรอจนกวาศาลอทธรณทสงสด เพกถอนอทธรณทแลว๗๖๙

๔) การระงบคาตอบแทน และการรบเบยเลยงหรอผลประโยนทอนๆ ต ารวจนผใหญทถกพพากาาวากระท าความผดอาญาจะไมไดรบเงนคาตอบแทนนบตงแตวนทมค าพพากาาโดยคณะกรรมการจะพจารณาเปนรายกรณไป๗๗๐ ต ารวจนผใหญทถกไลออกจากต าแหนง จะเสยสทธในการเรยกรองเงนเบยเลยงหรอผลประโยนทอนใดทควรจะไดรบ๗๗๑ ๑๓.๒.๒ กฎหมายเกยวกบสถานการณฉกเฉน จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบสถานการณทฉกเฉน คอ พระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๔๙๑ ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๕๓ (Sedition Act 1948 (Revised edition 2010)) ซกงมสาระส าคญดงตอไปน

๑) การเจตนากอความไมสงบ

การเจตนากอความไมสงบไดแก การกระท าทมเจตนาดงตอไปน

- กอใหเกดความเกลยดง ดถกเหยยดหยาม หรอกระตนใหเกดความไมจงรกภกดแกสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนหรอรฐบาล๗๗๒ การบรหารจดการกระบวนการยตธรรมในประเทศบรไน๗๗๓ การกอใหเกดผลกระทบไมวาทางตรงหรอทางออมทกอใหเกดความเสยหาย เสอมเสย ความไมนาเอถอตอสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน รทายาท หรอพระบรมวงศานวงศท๗๗๔

๗๖๙ มาตรา ๘ แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ๗๗๐ มาตรา ๑๑(๑) แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ๗๗๑ มาตรา ๑๓(๑) แหงระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖ ๗๗๒ มาตรา ๓ (๑) (เอ) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๗๓ มาตรา ๓ (๑) (ซ) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๗๔ มาตรา ๓ (๑) (เอฟ) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓

๒๓๔

- กอใหเกดความไมพอใจหรอความแตกแยกในระหวางประานาวบรไน๗๗๕ หรอสนบสนนใหเกดความรสกกเปนปฏปกาทระหวางนนของประานาวบรไน๗๗๖

- การท าใหตกต าหรอมผลกระทบไมวาทางตรงหรอทางออมตอจดยนหรอจดเดนของปรญาของรฐ เนเดยวกบการด าเนนวถวตแบบอสลาม๗๗๗

๒) ความผดของการกอความไมสงบ

บคคลทกระท า พยายามกระท า หรอตระเตรยมการ หรอกระท าการสมรรวมคดกบบคคลอน

ในการเจตนากอใหเกดความไมสงบในประเทศ ทงนรวมถกงบคคลทพดโดยเจตนาใหเกดความไมสงบ หรอพมพท เผยแพร ขาย หรอเสนอขาย แจกจาย หรอท าซ าซกงสงพมพททมเนอหาเปนการปลกระดม ถอวากระท าผด ฐานกอใหเกดความไมสงบและตองไดรบโทาตามกฎหมายฉบบน๗๗๘

๓) ความผดเกยวกบสงพมพททมเนอหาเปนการปลกระดม บคคลใดถกตดสนลงโทาในการตพมพทหนงสอในหนงสอใด ๆ โดยมจดมงหมายในการปลกระดม

ศาลอาจสงหามมใหมการตพมพทในหนงสอพมพทในอนาคต รวมถกงการหามเจาของส านกพมพท หรอบรรณาธการของหนงสอพมพทในการตพมพทเปนเวลาไมเกนหนกงปนบแตวนทมค าสง๗๗๙

ในป ค.ศ. ๑๙๗๕ ขณะมการประกาศสถานการณทฉกเฉน สมเดนจพระราาธบดสลตานและ ยงดเปอรทตวนไดออกพระราก าหนดกองทนรกาาความปลอดภยและการปองกนประเทศ (The Security and Defence Fund Order ๑๙๗๕ (S ๖๓ / ๑๒)) โดยก าหนดใหมเงนทนประเดม ๗ ลานดอลลารท๗๘๐ ซงเงนกองทนจะถกใเปนคาใจายทเกดขกนเนองจากการปองกนประเทศ๗๘๑

ประเทศบรไนมการประกาศสถานการณทฉกเฉนในป พ.ศ. ๒๕๐๕ (Proclamation Emergency (S ๒๘ / ๐๖)) ซกงออกโดยอาศยอ านาจตามรฐธรรมนญในกรณทเกดเหตฉกเฉนหรอสาธารณภยทจะเกดขกนหรอกอใหเกดการคกคามทางเศราฐกจของประเทศบรไน ไมวาเหตนนจะเกดขกนจากการคกคามจากภายนอก

๗๗๕ มาตรา ๓ (ด) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๗๖ มาตรา ๓ (๑) (อ) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๗๗ มาตรา ๓ (๑) (จ) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๗๘ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๗๙ มาตรา ๔ (เอ) (๑) แหงพระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗๘๐ มาตรา ๓ แหงรฐธรรมนญบรไนดารสสาลาม, ๑๙๕๙ ๗๘๑ มาตรา ๔ แหงรฐธรรมนญบรไนดารสสาลาม, ๑๙๕๙

๒๓๕

ประเทศหรอการกอความไมสงบภายในประเทศ๗๘๒ ซกงการประกาศสถานการณทฉกเฉนจะตองมผลบงคบใ ไมเกน ๒ ป๗๘๓

พระราบญญ ตวาดวยระเบยบสถานการณทฉกเฉน (Emergency Regulation Act 1984 (CAP.๒๑)) ก าหนดใหสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจในประกาศสถานการณทฉกเฉน๗๘๔ และออกระเบยบส าหรบใในสถานการณทฉกเฉนหรอสาธารณภย๗๘๕ โดยเนอหาของระเบยบ ทจะออกมานนตองไมขดหรอแยงกบพระราบญญตฉบบน เน การจบ การกกขง การควบคมการคมนาคม และ การแจกจายอาหาร๗๘๖

ในป ค.ศ. ๒๐๐๔ ประเทศบรไนไดออกพระราก าหนดสถานการณทฉกเฉนเรยกวา Emergency (Continuation and Validation of Emergency Provision) Order ๒๐๐๔ ซกงก าหนดใหสมเดนจ

๗๘๒ ประกาศสถานการณทฉกเฉนป พ.ศ. ๒๕๐๕ ๗๘๓ ประกาศสถานการณทฉกเฉนป พ.ศ. ๒๕๐๕ ๗๘๔ มาตรา ๒ (๑) แหงพระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน พ.ศ.๒๕๒๗ ก าหนดวา “เมอปรากฎแกสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนตอสภาวาเกดสถานการณทฉกเฉนหรออนตรายสาธารณะขกน หรอเมอมการด าเนนการโดยบคคลหรอกลมของบคคลใดทถอเปนการแทรกแซงการจดหาหรอการจ าหนายอาหาร น า เอเพลง หรอไฟฟา หรอมการเคลอนไหวเพอท าใหเกดความสญเสยแกมนหรอสวนใดสวนหนกงของมนซกงสงผลกระทบตอวต สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอาจประกาศสถานการณทฉกเฉนทงประเทศหรอเฉพาะบางพนทของประเทศบรไนกนได” ๗๘๕ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน พ.ศ.๒๕๒๗ ก าหนดวา “เมอมการประกาศสถานการณทฉกเฉนแลว สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจในการออกกฎหมายทเกยวของกบประโยนทสาธารณะ รวมถกงก าหนดโทาส าหรบการฝาฝนกฏหมายดงกลาวและเขตอ านาจศาลส าหรบพจารณาการกระท าความผดตามกฎหมายดงกลาว โดยกฎหมายดงกลาวจะตองไมใหสทธในการลงโทาประหารวต ปรบ หรอจ าคกโดยปราศจากการพจารณาคดของศาล เวนแตมกฎหมายอนอนญาตใหท าได โดยใหน าขนตอนการพจารณาคดอาญามาใในกรณทมการละเมดกฎหมายดงกลาว” ๗๘๖ มาตรา ๓ (๒) แหงพระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน พ.ศ.๒๕๒๗ ก าหนดวา “โดยไมเปนการตดสทธตามหลกเกณฑททวไปใน (๑) กฎหมายทจะตราขกน จะตองค านกงถกงปจจยทเกยวของดงน (เอ) การตรวจสอบ การควบคม และการปราบปรามสอสงพมพท งานเขยน แผนท แผนงาน ภาพถาย การสอสารและองทางการสอสาร (บ) การจบกม การกกขง การกดกน และการเนรเทศ (ซ) กาควบคมทจอดเรอ ทาเรอ และนานน าของประเทศบรไน และการเคลอนทของเรอเดนสมทร (ด) การคมนาคมขนสงทางบก ทางอากาศ และทางน า รวมถกงควบคมการขนสงและการเคลอนทของบคคล สตวท และสงของ (อ) การคาสนคา การเกนบสนคา การสงออกสนคา การน าเขาสนคา และการผลดสนคา (เอฟ) การจดสงและจ าหนายสนคา น า เอเพลง ไฟฟา และสงจ าเปนอน (จ) การจดสรร การควบคม การรบทรพยท การจดการซกงทรพยทสน และการใทรพยทสนนน (เอ) การมอบอ านาจใหแกเจาหนาทของรฐและบคคลอนใด (ไอ) การบงคบใหบคคลท างานหรอจดท าบรการ (เจ) การแตงตงกองก าลงต ารวจพเศา (เค) การจดตงศาลและหนวยงานอนเพอพจารณาประเดนนใดๆทก าหนดในกฎหมาย แตไมรวมถกงอ านาจในการลงโทาปรบหรอจ าคก (แอล) การแกไข ปรบปรง แทนท หรอยกเลก หลกการใดๆ ในกฎหมายลายลกาณทอการ (เอนม) การเขาไปและการคนหาสงปลกสรางหรอสถานทอนใด รวมถกงการคนหาและการไตสวนบคคล (เอนน) การก าหนดคาธรรมเนยมและคาใจายอนๆ”

๒๓๖

พระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจโดยเดนดขาดในการออกค าสงทจ าเปนเพอประโยนทสาธารณะ๗๘๗ ๑๓.๒.๓ กฎหมายเกยวกบความมนคงแหงชาต จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบความมนคงแหงาต คอ พระราบญญต การรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๒๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๑ Internal Security Act 1982 (Revised edition 2008) ซกงมสาระส าคญดงตอไปน

๑) อ านาจในการกกกนเพอความปลอดภย

เปนอ านาจของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการออกค าสงหามบคคลใดกระท าการอนอาจเปนอนตรายตอความมนคงของประเทศบรไน หรอเพอความสงบเรยบรอยของประาน โดยค าสงนนจะตองมระยะเวลาไมเกน ๒ ป และตองมวตถประสงคทตามทกฎหมายก าหนด๗๘๘ อยางไรกนด ค าสงนนอาจถกระงบวคราวไดภายใตเงอนไขทก าหนดไวในกฎหมาย๗๘๙

๗๘๗ คนอนราท อาเดอเนาเออรท แกไขโดย มารทค สพทซทคาทซท, หลกนตธรรม: มมมองจากเอเย, โครงการหลกนตธรรมเย, ๒๐๑๓, หนา ๓๓ เขาถกงขอมลจาก http://www.kas.de/wf/doc/kas_๓๕๖๑๕-๑๕๒๒-๒-๓๐.pdf?๑๓๑๐๐๔๐๖๐๓๑๑, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘. ๗๘๘ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “หากสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนเหนนควรเพอปกปองบคคลจากการกระท าการทอาจท าใหเกดความเสยหายตอความปลอดภยของประเทศบรไน หรอเพอรกาาความสงบเรยบรอยของประานหรอบรการส าคญทจ าเปน อาจมค าสงดงตอไปนได (เอ) ค าสงคมขงบคคลใดภายในระยะเวลาทไมเกน ๒ ป (บ) ค าสงทมวตถประสงคท ตอไปน (๑) เพอจ ากดการกระท า ทอย หรอการท างานของบคคลใด (๒) เพอหามบคคลใดอยในทแจงในระยะเวลาทก าหนด เวนแตไดรบอนญาตเปนหนงสอโดยหนวยงานหรอบคคลทก าหนด (๓) เพอใหบคคลใดรายงานการเคลอนไหวของตนในเวลาทก าหนด ตอหนวยงานหรอบคคลทก าหนด (๔) เพอหามบคคลจากการเขารวมมนมสาธารณะหรอการควบคมส านกงาน หรอเขาไปมสวนในกจกรรมหรอการกระท าในลกาณะของการเปนทปรกกาาองคทกรหรอสมาคม หรอเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองอนใด (๕) เพอหามบคคลเดนทางไปยงนอกประเทศบรไนหรอทใดๆทก าหนด เวนแตไดรบอนญาตโดยหนวยงานหรอบคคลทก าหนด” ๗๘๙ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “ภายหลงจากทมค าสงตามมาตรา ๓ (๑) (เอ) หรอภายหลงทมการขยายค าสงตาม มาตรา ๓(๒) ตอบคคลใด ค าสงดงกลาวอาจถกระงบวคราวไดหากเปนเงอนไขตอไปน (เอ) การก าหนดขอจ ากดตามค าสงทเกยวของกบกจกรรม ทอย หรอการท างานของบคคลใด (บ) การหามบคคลใดอยในทแจงในระยะเวลาทก าหนด เวนแตไดรบอนญาตเปนหนงสอโดยหนวยงานหรอบคคลทก าหนด (ซ) การก าหนดใหบคคลใดรายงานการเคลอนไหวของตนในเวลาทก าหนด ตอหนวยงานหรอบคคลทก าหนด (ด) การหามบคคลเดนทางไปยงนอกประเทศบรไนหรอทใดๆ ทก าหนด เวนแตไดรบอนญาตโดยหนวยงานหรอบคคลทก าหนด” (อ) การหามบคคลจากการเขารวมมนมสาธารณะหรอการควบคมส านกงาน หรอเขาไปมสวนในกจกรรมหรอการกระท าในลกาณะของการเปนทปรกกาาองคทกรหรอสมาคม หรอเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองอนใด

๒๓๗

นอกจากน พระราบญญตฉบบนยงไดก าหนดใหมการตงคณะกรรมการทปรกกาา๗๙๐ ซกงมอ านาจในการทบทวนค าสงกกกนทกค าสงหรอแนวปฏบตคมขงตาง ๆ ๗๙๑ หมายเรยกของศาล การไตสวนพยาน๗๙๒

โดยสมากของคณะกรรมการทปรกกาาตองเปนขาราการ๗๙๓ และจะตองไมถกรองขอใหเปดเผยขอเทนจจรงหรอจดท าเอกสารทเอวามผลกระทบตอผลประโยนทของาต๗๙๔

๒) อ านาจในการควบคมมหรสพและนทรรศการ

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยสามารถสงหามการจดงานมหรสพหรอการจดนทรรศการในกรณดงตอไปน

- การจดงานมหรสพหรอนทรรศการนนอาจเปนอนตรายตอประโยนทของประเทศาต๗๙๕

- การจดงานมหรสพหรอนทรรศการน นไมมการใหขอมลตามทรฐมนตรรองขอ เน รายละเอยดของบคคลทเกยวของกบการจดงานมหรสพหรอนทรรศการและผลประโยนท ทไดแกบคคลนน รายละเอยดเกยวกบบคคลทเขารวมกบการจดงาน วตถประสงคทในเรอง ผลก าไรทไดรบจากการจดงานมหรสพหรอนทรรศการ และเรองอนๆ ทรฐมนตรก าหนด๗๙๖

(เอนฟ) การอนญาตใหบคคลเดนทางกลบไปยงประเทศของตนหรอเดนทางไปยงสถานทใดๆ ตามทตองการ โดยรฐบาลของประเทศปลายทางนนยนดทจะรบบคคลนนเขาประเทศ” ๗๙๐ มาตรา ๖ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา“เมอใดกนตามทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนไดแตงตงคณะกรรมการทปรกกาาเพอสบสวนเรองตางๆท เกยวของกบค าสงตามมาตรา ๓ (๑) (เอ) คณะกรรมการทปรกกาาจะตองด าเนนการสบสวนและสงความเหนนของคณะกรรมการทปรกกาาใหแกสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนใหแลวเสรนจภายใน ๓ เดอน นบแตวนทไดรบการแตงตง หรอภายในระยะเวลาทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนก าหนด” ๗๙๑ มาตรา ๖ (เอ) (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “ค าสงภายใตมาตรา ๓ หรอ ๔ (รวมถกงค าสงเพมเตมทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอนญาตภายใตมาตรา ๓(๒)) จะไดรบการทบทวนโดยคณะกรรมการทปรกกาาภายในระยะเวลาไมเกน ๑ ป” ๗๙๒ มาตรา ๗ แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “ภายใตวตถประสงคทของพระราบญญตฉบบน กรรมการทปรกกาามอ านาจเนเดยวกบศาลในการออกหมายเรยกและไตสวนพยาน การกลาวค าสตยทปฏญาณ หรอการยนยน และการบงคบการตามเอกสาร” ๗๙๓ มาตรา ๘ แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “กรรมการทปรกกาาทกคนจะตองเปนขาราการภายใตนยามตามประมวลกฎหมายอาญา (มาตรา ๒๒) และในกรณทมการฟองคดกรรมการทปรกกาาเนองจากการกระท าการหรอละเวนกระท าการในหนาทภายใตหมวดน กรรมการทปรกกาาจะมการคมกนและสทธพเศาตามทกฏหมายก าหนดเนเดยวกบผพพากาา” ๗๙๔ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๗๙๕ มาตรา ๑๖ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๗๙๖ มาตรา ๑๓ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕

๒๓๘

- รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยสามารถก าหนดใหผจดงานมหรสพหรอนทรรศการนนควบคมดแลการจดงานมหรสพหรอนทรรศการเพอใหเกดความมนใจวาการจดงานดงกลาวจะไมเปนอนตรายตอประโยนทของประเทศาต๗๙๗

พระราบญญตฉบบนยงไดก าหนดใหเจาหนาทต ารวจมอ านาจทจะเขาไปตรวจสอบสถานทจดงานมหรสพหรอนทรรศการได หากผใดขดขวางจะถอวามความผด๗๙๘

๓) อ านาจในการปองกนการบอนท าลาย

พระราบญญ ตฉบบนไดก าหนดอ านาจอนๆ แกรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดยการอนญาตของสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการกระท าดงตอไปน

- ปดโรงเรยนหรอสถาบนการศกกาาในกรณ ทพบวาโรงเรยนหรอสถาบนการศกกาา มวตถประสงคททจะกอใหเกดความเสยหายแกผลประโยนทของประเทศบรไน๗๙๙

- หามการสมครเขาศกกาาของนกศกกาา หากมเหตผลทสมควรเอไดวาผสมครดงกลาว อาจกระท าการสนบสนนหรอมสวนรวมในการกระท าการทกอใหเกดผลรายตอประโยนท ของประเทศบรไน๘๐๐

๔) บทบญญตพเศาเกยวกบการรกาาความปลอดภยในพนท

ในกรณทสมเดนจพระราาธบดฯ เหนนวาความปลอดภยสาธารณะในพนทใดในประเทศบรไน

ถกกอกวนหรอถกคกคามอยางรายแรงโดยเหตจากการกระท าใด ๆ หรอถกคกคามโดยบคคลกลมใด

๗๙๗ มาตรา ๑๔ แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๗๙๘ มาตรา ๑๗ แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๗๙๙ มาตรา ๒๔ (๒) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยอาจมค าสงปดโรงเรยนหรอสถาบนการศกกาาเปนระยะเวลาหนกงไมเกน ๖ เดอน ในเวลากนได หากเหนนวาโรงเรยนหรอสถาบนการศกกาาดงกลาวถกใ (เอ) เพอวตถประสงคททกอใหเกดความเสยหายแกผลประโยนทของประเทศบรไนหรอประโยนทสาธารณะ (บ) เพอวตถประสงคทในการสงสอนประานหรอนกศกกาาใหกอความเสยหายแกประโยนทสาธารณะ หรอ (ซ) เพอเปนสถานทประมของกลมผทกระท าผดกฏหมาย” ๘๐๐ มาตรา ๒๔ (เอ) (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ก าหนดวา “รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยอาจมค าสงเปนลายลกาณทอการไมอนญาตใหผสมครเขาศกกาาในสถาบนการศกกาาของประเทศบรไนคนใดเขาศกกาาในสถาบนการศกกาาได หากมเหตอนควรเอไดวาผสมครดงกลาวใหการสนบสนน หรอเขารวมการกระท าใดซกงทกอใหเกดผลรายตอผลประโยนทหรอความมนคงของประเทศบรไน”

๒๓๙

ไมวาจากในหรอนอกประเทศบรไน เปนเหตใหประานเกดความหวาดกลวการกอความรนแรงตอบคคลหนกง หรอทรพยทสน สมเดนจพระราาธบดฯ อาจประกาศใหพนทดงกลาวเปนเขตพนทรกาาความปลอดภย๘๐๑ หากรฐมนตรเหนนวามความจ าเปนเรงดวนในการรกาาประโยนทสาธารณะอาจประกาศใหพนทในเขตพนท รกาาความปลอดภยเปนพนทอนตราย๘๐๒ การจ ากดหรอการขยายเขตพนทอนตรายจะตองมการระบเขตพนทนน วาเปนเขตพนทอนตราย๘๐๓ รฐมนตรอาจประกาศใหพนทในเขตพนทรกาาความปลอดภยเปนพนททถกควบคม

อธบดกรมต ารวจอาจออกค าสงใหพนททงหมดหรอบางสวนของพนททรกาาความปลอดภย เปนเขตพนททก าหนดหามออกจากบานยามวกาล (Curfew)๘๐๔ โดยจะตองอยภายในเคหสถานหรอภายในพนทดงกลาวระหวางระยะเวลาทก าหนดไวในค าสง เวนแตจะไดรบอนญาตเปนลายลกาณทอการจาก เจาพนกงานต ารวจ๘๐๕

ในกรณทรฐมนตรเหนนวามความจ าเปนเรงดวนในการรกาาประโยนทสาธารณะทดนหรอ สงปลกสรางใดๆ ในเขตพนทรกาาความปลอดภยได ในกรณนเจาพนกงานต ารวจอาจใก าลงส าหรบการรกาาความปลอดภยไดเทาทจ าเปน๘๐๖

นอกจากน เจาพนกงานต ารวจ หรอผมอ านาจอาจก าหนด จ ากด หรอหามการใถนนหรอทางน าในเขตพนทรกาาความปลอดภย โดยการใยานพาหนะในเขตพนทดงกลาว๘๐๗

นอกจากน ประเทศบรไนไดมการออกกฎหมายล าดบรองตามพระราบญญตฉบบนไดแก Internal Security (Detain Persons Advisory Board) Rules (CAP 133 R. 2) ซกงมสาระส าคญเกยวกบการกกขงบคคลเพอรกาาความมนคงภายใน โดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนมอ านาจ ออกกฎ ระเบยบเกยวกบการกกขงบคคล๘๐๘ โดยเจาหนาทผปฏบตหนาทจะตองท าการแจงตอบคคลทจะถกกกขงโดยไมกาวามสทธในการแตงตงตวแทนได๘๐๙

ประเทศบรไนยงมกฎเกณฑท เรยกวา ขอบงคบวาดวยความมนคงภายในประเทศ (ทณฑสถาน) (Internal Security (Place of Detention) Rules) ซกงก าหนดสถานทในการกกขงบคคล และก าหนดใหอ านาจการบรหารจดการทณฑสถาน๘๑๐ โดยผทถกกกขงทกคนจะถอวาอยในความดแลของพศด๘๑๑

๘๐๑ มาตรา ๓๐ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๒ มาตรา ๓๑ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๓ มาตรา ๓๑ (๒) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๔ มาตรา ๓๕ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๕ มาตรา ๓๕ (๒) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๖ มาตรา ๓๖ (๑) (๒) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๗ มาตรา ๓๘ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๘ มาตรา ๓๘ (๑) แหงพระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๘๐๙ มาตรา ๓ (๑) แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๐ มาตรา ๓ (๑) แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘

๒๔๐

การควบคมดแลเจาหนาทประจ าทณฑสถานทวประเทศเปนอ านาจของอธบดพศด ๘๑๒ พศดมหนาท ใหค าปรกกาาและควบคมเรองตางๆ ทเกยวกบทณฑสถาน๘๑๓ เจาหนาททณฑสถานทกคนอาจใอาวธกบ ผถกกกขงทพยายามหลบหนออกจากทณฑสถาน๘๑๔ พศดตองตรวจสอบอาหารของผถกกกขง๘๑๕ รวมถกง การแจงญาตผถกกกขงโดยทนทในกรณทผถกกกขงปวยรายแรงหรอเสยวต๘๑๖

๑๓.๒.๔ กฎหมายเกยวกบการควบคมสถานการณบานเมอง จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการควบคมสถานการณทบานเมอง คอ

พระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ .ศ. ๒๕๕๖ (Public Order Act 2013 (CAP. 148)) ซกงก าหนดหามการจดตงองคทกรกกงทหาร การฝกซอมทไมอบดวยกฎหมาย หรอการสนบสนนทางการเมองอนๆ นอกจากน ก าหนดใหผบญาการต ารวจมอ านาจในการประกาศหามประานออกจากบาน หรอมอ านาจ ในการออกค าสงเพอควบคมตวบคคลทเกยวของกบการกอใหเกดความไมสงบ โดยมสาระส าคญ คอ

๑) การควบคมการแตงเครองแบบ ธง องคทกรกกงกองทพ การฝกฝนทไมอบดวยกฎหมาย และการรวมตว โดยพระราบญญตฉบบนไดก าหนดใหการกระท าตอไปนเปนการกระท าความผดตามกฎหมาย

- บคคลใดทแตงเครองแบบทแสดงถกงการเปนสมากของบคคลนนตอองคทกรทางการเมอง หรอเพอแสดงการสนบสนนพรรคการเมองใดหรอวตถประสงคททางการเมองในทสาธารณะหรอการมนมสาธารณะ๘๑๗

- บคคลใดทแสดงธงของกลมองคทกรโดยไมไดรบอนญาตจากสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน หรอขดตอเงอนไขทก าหนดโดยสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวน๘๑๘

๘๑๑ มาตรา ๔ แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๒ มาตรา ๕ (๑) แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๓ มาตรา ๗ แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๔ มาตรา ๑๕ (๑) แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๕ มาตรา ๒๓ แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๖ มาตรา ๒๕ แหงระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘ ๘๑๗ มาตรา ๔ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๑๘ มาตรา ๕ (๔) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖

๒๔๑

- สมากหรอผสนบสนนขององคทกรใดทรวมตวกน ฝกฝนหรอจดเตรยมอปกรณทโดยมวตถประสงคทเพอวงงหนาทในการปองกนประเทศ หรอเพอใหรอแสดงอ านาจบงคบ ทางกายภาพเพอสนบสนนวตถประสงคททางการเมองหรอวตถประสงคทอน๘๑๙

- บคคลใดทเขารวมองคทกรทรวมตวกนซกงมวตถประสงคทเพอฝกฝนกองก าลงทางทหาร การเคลอนไหวหรอการปฏวต๘๒๐

หากบคคลใดประสงคทจะรวมตวกน หรอมนมเพอจดการประม หรอครองครองพน ท

ใน ทสาธารณะตองยนค ารองเพ อขออนญ าตจาก ผบญาการต ารวจ ๘๒๑ และหากรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยพจารณาวาการรวมตวนนอาจกอใหเกดอนตรายตอสาธารณะและการรกาาความสงบเรยบรอย รฐมนตรอาจสงหามการรวมตว การมนมเพอจดการประม หรอถอครองพนทในสถานทใดนนกนได๘๒๒

๒) อ านาจในการธ ารงไวซกงความสงบเรยบรอยของประาน

ผบญาการต ารวจอาจสงการหรอใหแนวทางตางๆ ตอไปน

- ปดถนน ทางเทา ทางน า หรอสถานทสาธารณะในกรณ ทเหนนสมควรเพอประโยนทสาธารณะ๘๒๓ และสามารถสงใหจดตงสงกดขวางทถนน ทางเทา หรอทางน าในกรณทเหนนวาจ าเปน๘๒๔

- สงหามบคคลใดออกจากบานในวงเวลาและสถานททไดประกาศก าหนด หากเหนนวามเหตอนควรเพอความปลอดภยสาธารณะ โดยค าสงดงลาวมระยะเวลาไมเกน ๓ วน เวนแตไดรบความเหนนอบจากรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย๘๒๕

- สงกนบคคลทกคนหรอปาวประกาศใหออกจากพนท สถานท หรออาคารทไดก าหนดไวค าสงนน๘๒๖

๘๑๙ มาตรา ๗ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๐ มาตรา ๘ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๑ มาตรา ๙ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๒ มาตรา ๑๐ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๓ มาตรา ๑๓ แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๔ มาตรา ๑๔ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๕ มาตรา ๑๕ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๖ มาตรา ๑๖ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖

๒๔๒

- สงควบคมบคคลทอาจกอความไมสงบ หรอยวยใหเกดความเสยหายตอการรกาาความสงบ ในพนททไดก าหนด๘๒๗

- สงหามการใ การครอบครอง หรอเกนบรกาาอาวธปน และอาวธยทโธปกรณทตางๆ ในระหวางการรกาาความสงบเรยบรอย๘๒๘

- มค าสงใหยกเลกการใหบรการการสอสารโทรคมนาคมของบคคลบางคนหรอบางกลม ในพนททไดก าหนดตามค าสงของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย๘๒๙

- มอ านาจจบกมและกกขงบคคลผทเจาหนาทต ารวจสงสยวาอาจกระท าการหรอมพฤตกรรม ทท าใหเกดความเสยหายตอความปลอดภยสาธารณะ หรอเพอรกาาความสงบเรยบรอยของประาน๘๓๐

- มอ านาจในการคนบคคล ยานพาหนะหรอสถานทท าการเพอคนหาอาวธทใในการกระท าผด๘๓๑ วตถทใในการกอเหตหรอวตถอนตราย๘๓๒

- ใก าลง รวมถกงการใอาวธรายแรงตามเหตผลความจ าเปน แมวาแตกตางจากทก าหนดไวในกฎหมายอนกนตาม ทงน วตถประสงคททไดก าหนดไวในกฎหมาย๘๓๓

นอกจากน พระราบญญตพนทและสถานททไดรบการคมครอง ฉบบแกไขป พ .ศ. ๒๕๒๗ (Protected Areas and Protected Places Act (Revised edition 1984)) บญญตขกนเพอใหความคมครองแกพนทและสถานทบางแหง ซกงมสาระส าคญดงตอไปน

๑) การอนญาตใหบคคลท าหนาทรกาาความปลอดภย

ผบญาการต ารวจอาจอนญาตใหบคคลท าหนาทรกาาความปลอดภยหรอรกาาการ เพอคมครองพนทหรอสถานททไดรบความคมครอง หรอใอ านาจของเจาหนาทผมอ านาจตามพระราบญญตน๘๓๔

๘๒๗ มาตรา ๑๖A (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๘ มาตรา ๑๗ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๒๙ มาตรา ๑๕A แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๓๐ มาตรา ๑๘ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๓๑ มาตรา ๑๙ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๓๒ มาตรา ๒๐ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๓๓ มาตรา ๒๑ (๑) แหงพระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘๓๔ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตคมครองพนทและสถานท ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๔๓

๒) พนททไดรบความคมครอง

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยอาจประกาศก าหนดใหพนทใดเปนพนททไดรบความคมครองได หากปรากฏวามความจ าเปนตองไดรบความคมครอง โดยบคคลใดทอยในสถานทเนวานน ตองปฏบตตามแนวทางในการก ากบดแลการเขาออกและการกระท าตามค าสงของเจาหนาทผมอ านาจ หากไมปฏบตตามจะตองออกจากพนททไดรบการคมครองนน๘๓๕

๓) สถานททไดรบการคมครอง

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยอาจประกาศก าหนดใหสถานทใดเปนสถานททไดรบความคมครองไดหากปรากฏวามความจ าเปนตองไดรบความคมครอง และหามบคคลใดเขาไปในสถานทนน เวนแตไดรบอนญาตจากเจาหนาทผมอ านาจ อยางไรกนด ผทไดรบอนญาตใหเขาไปในเขตสถานททไดรบความคมครองจะตองปฏบตตามแนวทางการก ากบดแลพฤตกรรมทก าหนดโดยเจาหนาทผมอ านาจอนญาตและกฎระเบยบ ในการเขาออกทก าหนดโดยเจาหนาทผมอ านาจ ซกงหากไมปฏบตตามจะตองออกจากพนททไดรบการคมครองนน๘๓๖

หากบคคลใดพยายามทจะเขาไปในสถานทหรอพนททไดรบการคมครอง และไดรบการเตอนจากเจาหนาทผมอ านาจอนญาตเกน ๓ ครง จะถกจบกม๘๓๗

๔) มาตรการปองกนในสถานทหรอพนททไดรบความคมครอง

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมอ านาจในการใมาตรการทเหนน วาจ าเปนส าหรบ การคมครองพนทหรอสถานททไดรบการคมครองและอาจขยายการใมาตรการปองกนทเกยวของหรอ อาจเกยวของกบการปองกนอนตรายแกวตของบคคลทเขาไปในสถานทหรอพยายามเขาไปในสถานทหรอพนททไดรบการคมครอง๘๓๘ ๑๓.๒.๕ กฎหมายเกยวกบการทหารและหนวยรกษาความปลอดภย จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการทหาร คอ พระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ (Royal Brunei Armed Forces Act (Revised edition 1984)) ซกงก าหนดใหกองทพบรไนและกองก าลงส ารองประกอบดวย กองทพบก กองทพเรอ และกองทพอากาศ ซกงแตละกองทพสามารถมหนวยยอยของตนได โดยมสาระส าคญดงตอไปน

๘๓๕ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตคมครองพนทและสถานท ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๓๖ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตคมครองพนทและสถานท ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๓๗ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตคมครองพนทและสถานท ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๓๘ มาตรา ๑๐ (๑) แหงพระราบญญตคมครองพนทและสถานท ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๔๔

๑) กองก าลงทางทหาร

- ประกอบดวยบคคลทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนแตงตง๘๓๙ และอยภายใตรฐบาลสงสดโดยการสงการและการควบคมของสมเดนจพระราาธบดฯ๘๔๐

- สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนสามารถออกกฎ ระเบยบ เกยวกบการเกณฑททหารเขาสกองทพ หรอกองก าลงส ารองโดยการเลอกบคคลทอายนอยทมคณสมบตเหมาะสม รวมถกงสตรใหเปนนกเรยนเตรยมทหารได๘๔๑

- เจาหนาทผเกณฑททหารจะเกณฑทบคคลทมคณสมบตเหมาะสมซกงตองมอายไมนอยกวา ๑๗ ป ๖ เดอน๘๔๒

๒) กองก าลงส ารอง

- สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนสามารถเรยกกองก าลงส ารองใหปฏบตหนาทเตนมเวลาไดตามเงอนทไดก าหนดไวตามกฎหมาย รวมถกงกรณทประเทศอยในสภาวะสงคราม กรณทประเทศประสบภยอนตรายเฉพาะหนา หรอเพอวยเหลอรฐบาลในการรกาา ความสงบเรยบรอย๘๔๓

- สมากของกองก าลงส ารองอาจถกเรยกใหมาฝกฝนในประเทศบรไนหรอตางประเทศได๘๔๔ ๓) การประพฤตทไมเหมาะสมของทหาร

การประพฤตของกองทหารบางกรณ ถอวาเปนความผดตามกฎหมายฉบบน เน การวยเหลอขาศกก๘๔๕ การเปนเลยสงครามเนองจากการขดตอค าสง๘๔๖ เพกเฉยตอการปฏบตหนาท๘๔๗ การมสวนรวมในการขดขนค าสง๘๔๘ การหนทหาร๘๔๙ เปนตน

๘๓๙ มาตรา ๓ (๑) แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๐ มาตรา ๓ (๒) แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๑ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๒ มาตรา ๑๒ แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๓ มาตรา ๒๕ (๑) แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๔ มาตรา ๒๘ (๑) แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๕ มาตรา ๓๒ แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๖ มาตรา ๓๔ แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๔๕

นอกจากน ประเทศบรไนไดออกกฎระเบยบทเกยวของ เน กฎระเบยบทอวา Royal Brunei Armed Forced Regulation (2013) ซกงมสาระส าคญเกยวกบการแตงตงเจาพนกงานทมอ านาจ ในการสงการผใตบงคบบญา๘๕๐ และการมอบอ านาจใหเจาพนกงานทมอ านาจสงการในล าดบรองลงมา๘๕๑

ประเทศบรไนยงมพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๔๓ (Security Agencies Act (Revised edition 2000)) ซกงก าหนดเกยวกบการอนญาตและการควบคมบคคล ทด าเนนธรกจ หรอผทกระท าการเปนหนวยรกาาความปลอดภย ผทไดรบอนญาตแลวสามารถวาจางบคคลเพอท าหนาทเปนเจาหนาทรกาาความปลอดภยอนมอ านาจในการจบกม และสบสวนการกระท าความผด๘๕๒ หามมใหบคคลใดด าเนนธรกจหนวยรกาาความปลอดภยโดยไมไดรบอนญาต การขออนญาตจะตองยนแบบฟอรทมการขอรบใบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท พนกงานเจาหนาทจะท าการพจารณาค าขอ และอาจปฏเสธค าขอรบใบอนญาตไดหากหลกฐานประกอบการขอรบใบอนญาตไมอาจแสดงใหเปนทพอใจไดวา ผยนค าขอเปนบคคลทเหมาะสมในการไดรบอนญาต๘๕๓ ผรบใบอนญาตทกคนจะตองแสดงใบอนญาตหรอส าเนาหนงสอรบรองในสถานททด าเนนธรกจไวอยางดเจน๘๕๔ อยางไรกนด ใบอนญาตอาจถกเพกถอนได หากไดรบใบอนญาตมาโดยไมสจรต บราทปดกจการ หรอบราทอยในขนตอนการฟนฟกจการ๘๕๕

ผรบใบอนญาตสามารถจางงานลกจางของหนวยรกาาความปลอดภยตามจ านวนทเหนนสมควร และตลอดระยะเวลาการจางงานจะตองปฏบ ตตามกฎหมายเพ อ เปนแนวปฏบ ต ท ด ๘๕๖ ลก จาง ทกคนจะตองยนบญทรพยทสนตอพนกงานเจาหนาท๘๕๗ และผรบใบอนญาตทกคนจะตองออกเอกสารใหแกลกจางของตนโดยระบถกงการจางงานในหนวยรกาาความปลอดภย เอกสารประจ าตวใหเปนไปตามรปแบบและมรายละเอยดเฉพาะตามทก าหนด๘๕๘

๘๔๗ มาตรา ๓๕ แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๘ มาตรา ๓๗ (๑) แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๔๙ มาตรา ๔๓ (๑) แหงพระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๕๐ มาตรา ๓ แหงขอบงคบวาดวยกองก าลงทหารของประเทศบรไน พ.ศ. ๒๕๔๙ ๘๕๑ มาตรา ๖ (๑) แหงขอบงคบวาดวยกองก าลงทหารของประเทศบรไน พ.ศ. ๒๕๔๙ ๘๕๒ มาตรา ๕ (๑) แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓ ๘๕๓ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓ ๘๕๔ มาตรา ๘ (๑) แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓ ๘๕๕ มาตรา ๙ (๑) แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓ ๘๕๖ มาตรา ๑๑ (๑) แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓ ๘๕๗ มาตรา ๑๒ (๑) แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓ ๘๕๘ มาตรา ๑๓ (๑) แหงพระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓

๒๔๖

๑๓.๒.๖ กฎหมายเกยวกบการตอตานการกอการราย

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการตอตานการกอการราย คอ

พระราก าหนดตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ ซกงแกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๕๕ (Anti Terrorism Order 2 0 1 1 amended by Anti-Terrorism (Amendment) Order (2 0 1 2 ) ) ก า ห น ด ก า ร ก อ ก า ร ร า ย การเปนสมากกลมกอการราย การสนบสนนทางการเงนแก ผกอการราย หรอการสนบสนนหรอ ใหความวยเหลอแกกลมผกอการรายหรอการกระท าเพอกอการราย ใดๆ โดยพระราก าหนดฉบบน ไดก าหนดใหการกระท าตอไปนเปนการกระท าความผด

- บคคลทเขารวม จดหา รวบรวมทรพยทสนเพอการกระท าการกอการราย๘๕๙

- บคคลผใหการสนบสนนทางการเงนหรอบรการเพอการกอการราย๘๖๐

- บคคลทใหรอครอบครองทรพยทสนเพอการกอการราย๘๖๑

- บคคลทอ านวยความสะดวกเพอจดหา เกนบรกาา หรอ ควบคมทรพยทสนทใกอการราย๘๖๒

- บคคลทรถกงการตกลงกน การไดมา หรอการครอบครอง การสนบสนนทางการเงนหรอบรการ ทเกยวของกบทรพยทสนทใกอการราย๘๖๓

- บคคลผกวนใหมการสนบสนนกลมกอการราย๘๖๔

- บคคลทใหทพกพงหรอซอนตวแกผใดทอาจทราบหรออาจรไดวาบคคลนนเปนผกระท าหรออาจกระท าการกอการราย๘๖๕

- บคคลทคดเลอกบคคลอนใหเปนสมากกลมกอการราย๘๖๖

- บคคลทใหการฝกฝน หรอแนะน าการกระท าทเกยวกบการกอการราย๘๖๗

๘๕๙ มาตรา ๔ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๐ มาตรา ๕ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๑ มาตรา ๖ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๒ มาตรา ๗ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๓ มาตรา ๘ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๔ มาตรา ๙ (๑) แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๕ มาตรา ๑๐ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๖ มาตรา ๑๑ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๗ มาตรา ๑๒ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕

๒๔๗

- บคคลทยยง หรอสนบสนนการกระท าทเกยวกบการกอการราย๘๖๘

- บคคลทอนญาตใหใเครองมอหรอเครองอ านวยความสะดวกเพอสนบสนนการกอการราย๘๖๙

- บคคลทเขาเปนสมากของกลมกอการราย๘๗๐

- บคคลทจดเตรยมใหมการประมเพอสนบสนนการกอการราย๘๗๑

- บคคลทเจตนาจดนวนระเบดหรออปกรณทรายแรงทท าใหถกงแกความตายได ในทสาธารณะ ระบบสาธารณปโภคของรฐ โครงสรางพนฐาน หรอระบบคมนาคมสาธารณะหรอ๘๗๒

- บคคลทปกปดขอมลเกยวกบการกอการราย๘๗๓

พระราก าหนดฉบบนยงไดใหอ านาจแกเจาหนาทต ารวจในการจบกมผตองสงสยวากระท าความผดหรอพยายามกระท าความผดไดโดยไมตองมหมายจบ๘๗๔ และกกขงบคคลทมเหตอนควรเอไดวากระท าความผดตามทไดก าหนดไวในกฎหมายฉบบน๘๗๕ และก าหนดหนาทของสถาบนการเงนในการรายงานการท าธรกรรมทตองสงสยวาเกยวของกบการกอการรายอกดวย๘๗๖

๑๓.๒.๗ กฎหมายเกยวกบอาวธ

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบอาวธ คอ พระราบญญตอาวธวภาพ พ .ศ . ๒๕๒๖ (Biological Weapons Act, 1983) พระราบญญ ตอาวธและวตถระเบด พ .ศ . ๒๕๔๕ (Arms and Explosive Act, 2002) รวมทงระเบยบวาดวยอาวธและวตถระเบด พ.ศ. ๒๕๔๕ (Arms and Explosives Rules, 2002) ประกาศการมอบอ านาจใหแกผบญาการต ารวจในการออกใบอนญาตตามกฎเรองอาวธและวตถระ เบด ฉบบแก ไข พ .ศ . ๒๕๔๕ (Arms and Explosive Act, Delegation of Powers, Revised Edition 2002) และประกาศและบทนยามอาวธและวตถระเบด ภายใตมาตรา 2 พ .ศ. ๒๕๔๕

๘๖๘ มาตรา ๑๓ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๖๙ มาตรา ๑๔ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๐ มาตรา ๑๕ (๑) แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๑ มาตรา ๑๖ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๒ มาตรา ๑๘ (๑) แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๓ มาตรา ๑๙ (๑) แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๔ มาตรา ๒๐ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๕ มาตรา ๒๑ (๑) แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕ ๘๗๖ มาตรา ๔๗ แหงค าสงการตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕

๒๔๘

(Declaration and Definition of Arms and Explosives Under Section 2, 2002) อ นม รายละ เอ ยดดงตอไปน

๑) พระราบญญตอาวธวภาพ พ.ศ. ๒๕๒๖ (Biological Weapons Act, 1983)

๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตอาวธวภาพ พ.ศ. ๒๕๒๖ พระราบญญตนหามการพฒนา ผลต ไดมา และครอบครองไวซกงสารวภาพ สารพาและอาวธวภาพ โดยหามบคคลใด พฒนา ผลต เกนบสะสม ไดมา หรอสงวนไวซกงสารวภาพหรอสารพาทไมไดมไวเพอวตถประสงคทโดยอบดวยกฎหมาย หรอหามบคคลใดๆ พฒนา ผลต เกนบสะสม ไดมา หรอสงวนไวซกงอาวธใดๆ อปกรณท หรอใเพอการขนสงทออกแบบมาเพอใกบสารวภาพหรอสารพาเพอการใทเปนปรปกาทกบรฐหรอความขดแยงทางทหาร๘๗๗ โดยผทฝาฝนบทบญญตนตองระวางโทาจ าคกตลอดวต๘๗๘ ๑.๒) การด าเนนคดกบผกระท าความผด การด าเนนคดกบผกระท าความผดตามพระราบญญตน จะตองกระท าโดยพนกงานอยการหรอตองไดรบความยนยอมจากพนกงานอยการ๘๗๙ อยางไรกนด หากมเหตอนควรเอไดวามการกระท าหรอ อาจกระท าความผดตามพระราบญญตน ผพพากาาอาจออกหมายคนใหผมหนาทเขาไปในสถานทใดๆ เพอตรวจคนสถานทท าการหรอสถานทใด เพอตรวจสอบและคดส าเนาเอกสาร หรอตรวจสอบอปกรณท หรอสารเคมทพบในสถานททเขาไปตรวจคน โดยอาจใก าลงไดหากมความจ าเปน๘๘๐ ๒) พระราบญญตอาวธและวตถระเบด พ.ศ. ๒๕๔๕ (Arms and Explosives Act, 2002) ๒.๑) สาระส าคญของพระราบญญตอาวธและวตถระเบด พ.ศ. ๒๕๔๕ พระราบญญตอาวธและวตถระเบด พ.ศ. ๒๕๔๕ เปนกฎหมายทใหอ านาจสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนในการก าหนดกฎเกณฑทเกยวกบการผลต การใ การขาย การเกนบ การขนสง การน าเขา การสงออก และการครอบครองอาวธและวตถระเบด ซกงรวมถกงการทดสอบวตถระเบด ผมอ านาจออกใบอนญาตอาวธปน เจาหนาททาเรอหรอเจาหนาทอน รปแบบและเงอนไขของใบอนญาต อายใบอนญาต

๘๗๗ มาตรา ๒ (๑) แหงพระราบญญตอาวธวภาพ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖ ๘๗๘ มาตรา ๒ (๓) แหงพระราบญญตอาวธวภาพ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖ ๘๗๙ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตอาวธวภาพ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖ ๘๘๐ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตอาวธวภาพ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖

๒๔๙

และคาธรรมเนยม การฝาฝนระเบยบทออกตามความแหงพระราบญญตฉบบน ตอ งระวางโทาจ าคก ไมเกน ๑๕ ป ปรบไมเกน ๑๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และโทาเฆยนตตองไมเกน ๑๒ ด๘๘๑

๘๘๑ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ก าหนดวา “สมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนอาจก าหนดกฎเกณฑทโดยมวตถประสงคทดงตอไปนกนได (เอ) เพอควบคมการครอบครองปนหรออาวธ (บ) เพอควบคมการน าเขาปนหรออาวธ (ซ) เพอควบคมการสงออกปน อาวธ หรอ เครองใของกองทพ (ด) เพอควบวคมการผลตและการคาปนหรออาวธ (อ) เพอควบคมการเทยบทาและการขนสงปนหรออาวธ (เอฟ) เพอด าเนนการดานการตลาดเกยวกบปนหรออาวธเพอการครอบครองปนหรออาวธทมใบอนญาต (จ) เพอควบคมหรอหาม การผลต การครอบครอง การใ การขาย การซอ การเกนบ การขนสาง หารน าเขา และการสงออกวตถระเบดหรอวตถอนทจดเปนวตถระเบด เวนแตไดรบในอนญาต (เอน) เพอควบคมการทดสอบวตถระเบด (ไอ) เพอควบคมการปฏบตหนาทของผพจารณาอนญาตหรอเจาหนาททาเรอหรอเจาหนาทอนใดทมอ านาจตามกฎใดๆทไดตราขกนภายใตพระราบญญตฉบบน (เจ) เพอแถลงหนาทของเจาหนาทต ารวจระดบผใตบงคบบญาและเพอควบคมการปฏบตหนาทของเจาหนาทดงกลาว (เค) เพอควบคมวธการออกในอนญาตและสาระส าคญทจะก าหนดในใบอนญาตนน (แอล) เพอควบคมรปแบบและเงอนไขในการออกใบอนญาต สาระส าคญในการอนญาต และการออกใบอนญาตทวไป (เอนม) เพอควบคมระยะเวลาการบงคบใใบอนญาต (เอนน) เพอก าหนดอตราคาธรรมเนยมการขอรบในอนญาตภายใตพระราบญญตนและคาใจายอนๆทตอง าระเพอการสมครขอรบในอนญาต (โอ) เพอก าหนดอตราคาธรรมเนยมในการใสอสงพมพทของราการ (พ) เพอก าหนดวธการ าระคาธรรมเนยมทอยภายใตบงคบพระราบญญตฉบบน (คว) เพออนญาตใหเจาหนาท (๑) เขาไป ตรวจคน ตรวจสอบ สถานท รถยนตท เครองบนหรอยานพาหนะทผลต ครอบครอง ใ ขาย ขนสง หรอน าเขาซกงวตถระเบดทไดรบอนญาตภายใตพระราบญญตน หรอในกรณทเจาหนาทมรเหตอนควรเอวาวตถระเบดไดถกผลต ครอบครอง ใ ขาย ขนสง หรอน าเขาโดยฝาฝนพระราบญญตฉบบนหรอกฏทตราขกนภายใตพระราบญญตน (๒) เพอคนหาการระเบด (๓) เพอเกนบตวอยางวตถระเบดทคนพบ (๔) เพอยกดครอง กกขง โยกยาย ท าลายวตถระเบดทคนพบ (๕) เพอควบคมการจดการ การท าลาย หรอการขายซกงทรพยททถกรบตามพระราบญญตฉบบน (อารท) เพอควบคมการจดการ การท าลาย การซอขายทรพยททถกรบตามพระราบญญตฉบบน (เอส) เพอก าหนดโทาของการฝาฝนพระราบญญตฉบบน โดยโทาจ าคกจะตองไมเกน ๑๕ ป ปรบไมเกน ๑๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และเฆยน ๑๒ (ท) เพอยกเวนบคคลหรอกลมของบคคลจากการปฏบตตามหลกการของพระราบญญตฉบบน (ย) เพอจดใหมกฎเกณฑททเกยวของกบการผลต การใ การขาย การเกนบ การขนสง การน าเขา การสงออก และการครอบครองอาวธและวตถระเบด”

๒๕๐

๒.๒) เขตอ านาจของศาลทพจารณาคดตามพระราบญญตอาวธและวตถระเบดฯ ศาลนตนมเขตอ านาจพจารณาการพยายามกระท าความผดตามพระราบญญตฉบบน และมอ านาจลงโทาจ าคกไมเกน ๗ ปและปรบ ๑๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน๘๘๒ ๓) ระเบยบวาดวยอาวธและวตถระเบด พ.ศ. ๒๕๔๕ (Arms and Explosives Rules, 2002) ๓.๑) สาระส าคญของระเบยบวาดวยอาวธและวตถระเบด พ.ศ. ๒๕๔๕ ระเบยบวาดวยอาวธและวตถระเบด พ .ศ. ๒๕๔๕ หามการน าเขาหรอสงออกปนหรออาวธ เวนแตเปนผไดรบใบอนญาตซกงออกโดยเจาหนาทแผนกใบอนญาต ระเบยบฉบบนไมใบงคบกบปนยาว นดทไดรบการรบรองแลวทไดรบอนญาต๘๘๓ ๓.๒) การน าเขาปนและอาวธ บคคลใดทประสงคทจะน าเขาปนหรออาวธจะตองยนค ารองตอเจาหนาทแผนกใบอนญาตพรอมอธบายลกาณะของอาวธ ผมอบและผรบมอบอาวธดงกลาว๘๘๔ ๓.๓) การสงออกปนและอาวธ บคคลใดทประสงคทจะสงออกปน อาวธ จะตองน าสงเอกสารตอเจาหนาทแผนกใบอนญาต โดยแสดง ลกาณะ ขนาดล ากลอง และหมายเลขของปนหรออาวธ ประเทศปลายทาง ของปนหรออาวธ อของเรอหรอหมายเลขเทยวบน ทจะใเปนพาหนะขนสง รวมถกงวน ทเรอหรอเครองบนขนสงนน ออกเดนทาง๘๘๕

๘๘๒ มาตรา ๓ แหงพระราบญญตอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๘๓ มาตรา ๒ ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๘๔ มาตรา ๗ (๑) ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๘๕ มาตรา ๘ (๑) ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕

๒๕๑

๓.๔) การอนญาตใหจอดหรอขนถาย โดยไมมการจอดซกงปนหรออาวธใดๆ เพอวตถประสงคทในการถายล า หรอขนถายปนหรออาวธ บคคลใดทประสงคทจะขนสงซกงอาวธปนหรออาวธสงครามเขามาบนเรอ ยานพาหนะหรออากาศยาน จะตองไดรบอนญาตจากเจาหนาทแผนกใบอนญาตกอน๘๘๖ ๓.๕) การผลตปน อาวธและวตถระเบด บคคลใดประสงคททจะประกอบกจการผลต จ าหนายหรอซอมแซมปนหรออาวธจะตอง ไดรบอนญาตจากเจาหนาทแผนกใบอนญาตกอน โดยใบอนญาตจะสนอายในวนท ๓๐ มถนายนของปถดไป๘๘๗ นอกจากนระเบยบฉบบนยงหามการผลต ครอบครอง ใ ขาย ซอ เกนบ ขนสง น าเขาหรอสงออกซกงวตถระเบด เวนแตไดรบใบอนญาตจากเจาหนาทแผนกใบอนญาต๘๘๘

อยางไรกนดระเบยบฉบบนยงก าหนดหามการน าเขา การผลต การขาย หรอการครอบครอง ซกงประทดลม ประทดไฟ หรอประทดอนใดทมสวนผสมทท าใหเกดการระเบดหรอสวนผสมอนนอกจากดนปน หรอประทดทมสวนผสมของดนปนมากกวา ๑ ใน ๕ ของน าหนกรวม๘๘๙ ๔) ประกาศการมอบอ านาจ พ.ศ. ๒๕๔๕ (Delegation of Powers, 2002) ประกาศการมอบอ านาจมสาระส าคญเปนการก าหนดใหนายกรฐมนตรมอบอ านาจ ใหผบญาการต ารวจแหงาตเปนผมอ านาจลงนามในใบอนญาตตามระเบยบวาดวยอาวธและวตถระเบด ซกงผานการตรวจสอบจากเจาหนาทแผนกใบอนญาตตามระเบยบดงกลาว๘๙๐ ๕) ประกาศก าหนดบทนยามอาวธและวตถระเบด ตามขอ ๒ พ.ศ. ๒๕๔๕ (Declaration and Definition of Arms and Explosives Under Section 2, 2002) ประกาศฉบบนก าหนดบทนยามค าวา “อาวธ” ใหหมายความรวมถกงอาวธปน ปนอดลม ปนอตโนมต ปนสนอดลม ปนสนอตโนมต หรอปนหรออาวธอนใดทสามารถยงหรอปลอยลกกระสน ขปนาวธ

๘๘๖ มาตรา ๙ (๑) ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๘๗ มาตรา ๑๐ ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๘๘ มาตรา ๑๑ ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๘๙ มาตรา ๑๕ ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๙๐ ประกาศการมอบอ านาจใหแกผบญาการต ารวจในการออกใบอนญาตตามระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด พ.ศ.๒๕๔๕

๒๕๒

หรอควนพาได แตไมรวมถกงปนใหญ บทนยามค าวา “อาวธปน” หมายถกง อาวธรายแรงทมล ากลองไมวา ในลกาณะใดๆ แตไมรวมถกงทอเปากระสนทใทวไปในประเทศบรไน นอกจากน ประกาศฉบบนยงก าหนดนยามค าวา “วตถระเบด” ใหหมายความรวมถกง ดนปน ไนโตรกลเซอรน ไดนาไมทท ผงดนระเบด ระเบดปรอท หรอโลหะใดๆ ไฟส และสารเคมอนๆ ทใหรอผลตขกนเพอใหเกดการระเบดหรอพลไฟ รวมถกงสวนประกอบ ของสารประกอบระเบดใดๆ๘๙๑

๑๓.๒.๘ กฎหมายเกยวกบการเนรเทศ ๑) พระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗ (Banishment Act, 1984) ๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตฉบบนเปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑทเรองการเนรเทศบคคลซกงอาจรวมถกงเจาหนาทของรฐ โดยก าหนดวาในกรณทมเหตอนควรเอไดวาการเนรเทศบคคลใดๆ จากประเทศบรไน มความจ าเปนเพอความปลอดภย ความสงบสข หรอสวสดภาพของประเทศบรไน รฐมนตรจะออกหมายจบ เพอน าตวบคคลดงกลาวมาสอบสวนและบนทกกค าใหการของบคคลนนเปนลายลกาณทอการ อยางไรกนด หากรฐมนตรเหนนสมควรอาจยนบนทกกและค าใหการใหแกสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนเพอใหมค าสงเนรเทศบคคลนน โดยค าสงเนรเทศจะมผลเมอพนไป ๒๑ วน นบจากวนทมค าสง อกทงการเนรเทศ อาจก าหนดใหเปนการเนรเทศตลอดวตของบคคลนน หรอก าหนดวงระยะเวลาใดเวลาหนกงตามทสมเดนจพระราาธบดสลตานและยงดเปอรทตวนเหนนสมควร๘๙๒ ๑.๒) บทลงโทา หากบคคลทถกเนรเทศถกพบตวในประเทศบรไนกอนระยะเวลาการเนรเทศบคคลดงกลาว จะสนสดลง บคคลนนอาจถกจบโดยไมตองมหมายจบและโดยเจาหนาทใดกนได๘๙๓ ในกรณทผถกเนรเทศกลบมา ประเทศบรไนกอนทระยะเวลาการเนรเทศจะสนสดลง หรอกลบมาโดยไมไดรบการอภยโทา บคคลนนอาจถกขบออกนอกประเทศบรไนตามค าสงของรฐมนตร รวมทงอาจถกด าเนนคดหรอถกลงโทาจ าคกไมเกนระยะเวลาทถกเนรเทศ๘๙๔ นอกจากน บคคลททราบถกงการหลบซอนหรอใหทอยแกผถกเนรเทศแตยงไมไปรบการเนรเทศ

๘๙๑ ประกาศการใหค านยามอาวธและวตถระเบด (ภายใตมาตรา ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ๘๙๒ มาตรา ๒ แหงพระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๙๓ มาตรา ๔ แหงพระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗ ๘๙๔ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๕๓

หรอบคคลใดททราบถกงการหลบซอนของผถกเนรเทศทกลบมายงประเทศบรไนโดยไมอบดวยกฎหมายถอวา มความผดตามพระราบญญตฉบบน ตองระวางโทาปรบ ๑,๐๐๐ ดอลลารทบรไน หรอจ าคก ๖ เดอน๘๙๕

๘๙๕ มาตรา ๖ (๑) แหงพระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗

๒๕๔

บทท ๑๔ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรต

๑๔.๑ บทน า

ประเทศบรไนใหความส าคญกบการปองกนและปรามปรามการทจรตเนเดยวกบประเทศอนๆ ในภมภาคอาเซยนดงจะเหนนไดจากขอมล Corruption Perception Index ของ Transparency International ทประเทศบรไนถกจดใหอยในอนดบท ๓๘ จาก ๑๗๗ ประเทศทมความโปรงใสในการด าเนนกจการรฐมากทสดในป พ.ศ. ๒๕๕๗๘๙๖ อยางไรกนด เพอพฒนาและเสรมสรางแนวทางในการปองกนและปรามปรามการทจรต ประเทศบรไนไดลงนามอน สญญาสหประาาตวาดวยการตอตานการทจรต (The United Nations Convention Against Corruption: UNCAC) เม อวน ท ๑๑ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๔๗ และให สตยาบนตอสนธสญญาดงกลาวในวนท ๒ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๕๑๘๙๗ ทงยงเขาเปนสมากธนาคารพฒนาเอเย (Asian Development Bank: ADB) และการประมเพอตอตานการทจรตภายใตองคทการเพอความรวมมอทางเศราฐกจและการพฒนา (OECD Anti-Corruption Initiative) รวมกบ ๓๑ ประเทศในภมภาคเอเยแปซฟกเพอสรางความรวมมอในการปองกนและปราบปรามการทจรตในภมภาคเอเยแปซฟก๘๙๘ รวมทงยงเปนสมาก Asian/Pacific Group on Money Laundering อนถอเปนองคทการระหวางประเทศเพอการสรางความรวมมอในการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนระหวางประเทศสมากอกดวย

นอกจากความรวมมอระหวางประเทศเพอการปองกนและปราบปรามการทจรตแลว ประเทศบรไน ยงไดจดตงส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงาต (Anti-Corruption Bureau, ACB) ขกนในป พ.ศ. ๒๕๒๕ เพอด าเนนการปองกนและปราบปรามการทจรตโดยตรง ซกงส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงาตนมแนวทางในการท างานโดยยกดหลกการส าคญ ๓ ประการ ไดแก ๑) การบงคบใและการสบสวน ๒) การปองกน และ ๓) การใหความร๘๙๙

๘๙๖ องคทกรเพอความโปรงใสนานาาต, ดนการรบรการทจรต, เขาถกงขอมลไดจาก; http://www.transparency.org/cpi๒๐๑๓/results, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘. ๘๙๗ อ งคท ก า รส ห ป ร ะ า า ต , ส ถ า น ะ ก า ร ล งน า ม แ ล ะ ใ ห ส ต ย า บ น อ น ส ญ ญ า ต อ ต า น ก า รท จ ร ต , เข า ถก งข อ ม ล ไ ด จ า ก ; https://www.unodc.org/unodc/en/treaties/CAC/signatories.html, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘. ๘๙๘ องคทการเพอความรวมมอและการพฒนาทางเศราฐกจ (โออซด), การสนบสนนการตอตานการทจรตคอรปนในเอเยและแปซฟก: เอดบ/โออซด การรเรมดานการตอตานการคอรปน ,เขาถกงขอมลไดจาก; http://www.oecd.org/site/adboecdanti-corruptioninitiative/ADB-OECD-Initiative-Information-Sheet.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘. ๘๙๙ อง สว เคยง, การตอตานการทจรตคอรปน, หนาทของราการในการปองปรามการทจรตคอรปนในบรไนดารสสาลาม,เขาถกงขอมลไดจาก; http://www.icac.org.hk/newsl/issue๓๓eng/button๕.htm, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘.

๒๕๕

๑๔.๒ กฎหมายเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรต

๑๔.๒.๑ กฎหมายเกยวกบการทจรต

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการทจรต คอ พระราบญญตปองกน การทจรต พ.ศ. ๒๕๕๗ (Prevention of Corruption Act, 2014) และประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไข ป พ.ศ. ๒๕๔๔ (Penal Code, 2001) มรายละเอยดดงน

๑) พระราบญญตปองกนการทจรต พ.ศ. ๒๕๕๗ (Prevention of Corruption Act, 2014) ๑.๑) สาระส าคญของพระราบญญตปองกนการทจรต พ.ศ. ๒๕๕๗ พระราบญญตปองกนการทจรต พ.ศ. ๒๕๕๗ เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑทการปองกนการทจรตคอรปนและการใหสนบน รวมทงก าหนดใหมการจดตงส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงาต อยางไรกนด การกระท าทจะถอเปนความผดตามความแหงพระราบญญตฉบบนแบงออกไดเปน ๖ กรณทส าคญ ไดแก

๑. การทจรตกรณทวไป

๒. การทจรตในการด าเนนงานของตวแทน

๓. การสมยอมในการเสนอราคา

๔. การใหสนบนสมากสภานตบญญต

๕. การใหสนบนเจาหนาทรฐ

๖. การร ารวยผดปกต

๒๕๖

๑.๒) การทจรตกรณทวไป

พระราบญญตนก าหนดวาบคคลใดเรยกรบโดยทจรต รบหรอตกลงทจะรบโดยทจรต สญญาวาจะใหหรอเสนอสงตอบแทนใดเพอจงใจหรอเปนรางวลแกบคคลใด รวมถกงเจาหนาทของรฐหรอข าราการ ยอมเปนผกระท าความผดจะตองระวางโทาปรบ ๓๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และจ าคก ๗ ป๙๐๐

๑.๓) การทจรตในการด าเนนงานของตวแทน

หากตวแทนยอมรบ หรอไดรบ หรอตกลงทจะยอมรบ หรอพยายามทจะรบโดยทจรตจากบคคลใดซกงสงตอบแทนใด เพอจงใจหรอเปนรางวลใหกระท าการหรองดเวนการกระท าใดซกงเกยวของกบหนาทการงานหรอธรกจยอมเปนการกระท าความผดตามพระราบญญ ตฉบบน บคคลผซก งให สงตอบแทน โดยทจรตยอมมความผดเนเดยวกน นอกจากน บคคลใดใหใบเสรนจรบเงน บญ หรอเอกสารใดๆ ทเกยวของกบประโยนทของตวการแกตวแทนโดยรอยวาเปนเอกสารเทนจ หรอส าคญผด หรอบกพรองในสาระส าคญ บคคลนนมความผด ตองระวางโทาปรบ ๓๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และจ าคก ๗ ป๙๐๑

๑.๔) การสมยอมในการเสนอราคา

บคคลใดเพอใหตนเองไดเขาท าสญญากบหนวยงานของรฐเพอด าเนนงาน หรอกระท าการใดๆ และไดเสนอสงตอบแทนใหแกบคคลอนใดทเขารวมการประมลเพอจงใจหรอเปนรางวลใหบคคลนนถอนตวจากการประมล ยอมเปนความผดตามพระราบญญตน ตองระวางโทาปรบ ๓๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และจ าคก ๗ ป นอกจากน บคคลทเรยกรบหรอยอมรบซกงสงตอบแทนเพอจงใจหรอเปนรางวลในการถอนตวจากการประมล ตามสญญาดงกลาวขางตน มความผดตามพระราบญญตน ตองระวางโทาเนเดยวกน๙๐๒

๑.๕) การใหสนบนสมากสภานตบญญต

บคคลใดทเสนอสงตอบแทนใหแกสมากสภานตบญญต คณะรฐมนตร หรอองคมนตร หรอบคคลทจะด ารงต าแหนงดงกลาวขางตน เรยกหรอยอมรบสงตอบแทนเพอตอบแทนการกระท าหรองดเวนการกระท าในกรอบอ านาจหนาทในฐานะสมากไมวาบคคลดงกลาวจะมอ านาจในการกระท าการนนหรอไมกนตาม ยอมเปนความผดตามพระราบญญตน ตองระวางโทาปรบ ๓๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และจ าคก ๗ ป๙๐๓ ๙๐๐ มาตรา ๕ แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๑ มาตรา ๖ แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๒ มาตรา ๙ แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๓ มาตรา ๑๐ แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗

๒๕๗

๑.๖) การใหสนบนเจาหนาทรฐ บคคลใดทเสนอสงตอบแทนใหแกเจาหนาทของรฐ หรอบคคลทจะเปนเจาหนาทของรฐเรยกหรอยอมรบสงตอบแทนเพอจงใจหรอเปนรางวลเพอวตถประสงคทดงตอไปน มความผดตองระวางโท า ปรบ ๓๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และจ าคก ๗ ป

๑. เพอใหเจาหนาทของรฐลงคะแนนหรองดเวนการลงคะแนนในการประมของเจาหนาทของรฐ

๒. เพอใหเจาหนาทของรฐกระท าการหรองดเวนกระท าการ หรอวยเหลอในการจดซอจดจางเรงรด การะลอ การขดขวาง หรอการยบยงการกระท าใดๆ ของเจาหนาท

๓. เพอใหเจาหนาทของรฐวยเหลอในการจดซอจดจางหรอยบยงมใหผานการลงคะแนนหรอเขาท าสญญาใดหรอใหบคคลใดมขอไดเปรยบหรอเปนคณหรอเปนโทาภายใตอ านาจหนาทของตนในฐานะเจาหนาทรฐ หรอเปนผพจารณาอนญาตใหด าเนนการตามสญญาใดๆ หรอใหการสนบสนนบคคลใดๆ

๔. เพอใหเจาหนาทของรฐใต าแหนงหรองดเวนการใต าแหนงเพอใหไดมาซกงผลประโยนท๙๐๔

๑.๗) การร ารวยผดปกต

เจาหนาทของรฐทมมาตรฐานในการด ารงวตสงขกนเมอเทยบกบรายไดปจจบนและรายไดในอดต หรอในการตรวจสอบทมาของเงนหรอทรพยทสนทไมไดสดสวนกบรายไดในปจจบนและรายไดในอดต เปนความผดตามพระราบญญตน ตองระวางโทาปรบ ๓๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน และจ าคก ๗ ป เวนแตเจาหนาทดงกลาวสามารถแจงใหเปนทพอใจตอศาลถกงการมมาตรฐานการด ารงวตหรอการมทรพยทสนนนไดอยางไร๙๐๕ ๑.๘) อ านาจหนาทของเจาหนาทส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงาต เจาหนาทส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงาตมอ านาจจบกมบคคลทกระท าความผดตามพระราบญญตน โดยไมจ าเปนตองมหมายจบหรอมเหตอนควรเอไดวามสวนเกยวของกบ การกระท าความผด๙๐๖ พนกงานอยการอาจมอบอ านาจใหแกเลขาธการหรอเจาหนาทอนของส านกงาน ในการสอบสวนการกระท าความผดตามกฎหมาย๙๐๗ หากเจาหนาทส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรต

๙๐๔ มาตรา ๑๑ แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๕ มาตรา ๑๒ (๑) แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๖ มาตรา ๑๘ (๑) แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๗ มาตรา ๑๙ (เอ) แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗

๒๕๘

แหงาตรองขอใหน าสงขอมลทเกยวของซกงอยภายใตอ านาจหนาทของตนเพอการสบสวนการกระท าความผดตามกฎหมาย บคคลดงกลาวมหนาทตามกฎหมายทจะตองน าสงขอมลนนๆ๙๐๘

๒) ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔ (Penal Code, 2001)

สาระส าคญของประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔ (เฉพาะสวนทเกยวของกบการทจรต) ประมวลกฎหมายอาญาของประเทศบรไนก าหนดหลกกฎหมายทเกยวของกบการทจรตไวในหมวด ๙ วาดวยการกระท าความผดของเจาหนาท โดยวางหลกเกณฑทใหเจาหนาทรฐทยอมรบหรอพยายามทจะไดรบจากบคคลใดซกงสงตอบแทนนอกเหนอจากคาตอบแทนตามกฎหมาย เพอจงใจหรอเปนรางวลส าหรบ การกระท าหรองดเวนการกระท าใดของเจาหนาทของรฐ ตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๗ ป และโทาปรบ๙๐๙ นอกจากน บคคลใดกนตามยอมรบสงตอบแทนเพอจงใจหรอเปนรางวลเพอกจงโดยทจรตหรอไมอบดวยกฎหมายเพอใหเจาหนาทรฐกระท าการอนเปนคณหรอเปนโทาแก ผอน ตองระวางโทาเนเดยวกน๙๑๐ หากเจาหนาทรฐยอมรบสงของมคาโดยเจาหนาทนนเองรวาบคคลดงกลาวเกยวของกบกระบวนการหรอธรกรรมทกระท าโดยเจาหนาทนน โดยปราศจากการไตรตรองจากบคคลใดเพอปฏบตหนาทของตนในทางทเปนประโยนทแกบคคลอนตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๗ ป และโทาปรบ๙๑๑ นอกจากน เจาหนาทรฐทไมมหนาทเกยวของกบการคา แตเขาไปมสวนรวมกบการคาตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๓ ป และโทาปรบ๙๑๒ เจาหนาทรฐซกงไมมหนาทเกยวของกบการซอหรอการประมลทรพยทสน แตเขาไปมสวนรวมกบการนนๆ ไมวาจะท าไปในนามของตนเองหรอบคคลอน ตองระวางโทาจ าคกไมเกน ๗ ป และโทาปรบ และทรพยทสนทถกซอไปอาจถกยกด๙๑๓

๑๔.๒.๒ กฎหมายควบคมการจดซอจดจางของภาครฐ

จากการศกกาาพบวาประเทศบรไนมกฎหมายทเกยวของกบการควบคมการจดซอจดจางของภาครฐ คอ ระเบยบทางการเงน พ.ศ. ๒๕๒๖ (Financial Regulations of 1983) มรายละเอยดดงน

๙๐๘ มาตรา ๒๒ (๑) แหงพระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙๐๙ มาตรา ๑๖๑ แหงประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔ ๙๑๐ มาตรา ๑๖๒ แหงประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔ ๙๑๑ มาตรา ๑๖๕ แหงประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔ ๙๑๒ มาตรา ๑๖๘ แหงประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔ ๙๑๓ มาตรา ๑๖๙ แหงประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔

๒๕๙

ระเบยบทางการเงน พ.ศ.๒๕๒๖ (Financial Regulations of 1983)

ระเบยบทางการเงนดงกลาว ก าหนดใหแตละกระทรวงสามารถท าการจดซอจดจางสนคา และบรการได อยางไรกนตาม ตองด าเนนการตามระเบยบทางการเงนและคมอการจดซอจดจางทออกโดยคณะกรรมการจดซอจดจางของรฐภายใตสงกดกระทรวงการคลง

โดยการจดซอจดจางของภาครฐจะตองเปนไปอยางยตธรรม เปดเผย มการแขงขนได โปรงใสและมประสทธภาพ ขอเสนอประมลทจะไดรบเลอกจะตองใหประโยนทสงสดทางการเงนแกรฐบาล เพอบรรลประโยนทสงสดทางการเงน หนวยงานของรฐจะตองไมพจารณาเฉพาะราคาประมลเทานน แตสนคาหรอบรการจะตองมคณลกาณะครบถวนตามทหนวยงานของรฐก าหนดในขอเสนอคณลกาณะเฉพาะ รวมถกงคณภาพ ระยะเวลาในการขนสง ความนาเอถอและบรการหลงการขาย

การซอสนคาหรอบรการทมมลคานอยซกงไมเกน ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน กระทรวงสามารถด าเนนการเองไดโดยการซอโดยตรงจากรานคาหรอซอโดยตรงจากแหลงทมาซกงเปนทรจก แตหากเปนการซอสนคาหรอบรการทมมลคามากกวา ๒,๐๐๐ ดอลลารทบรไน แตไมเกน ๕๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน จะตองมผเสนอราคาอยางนอย ๓ ราย หนวยงานหรอกระทรวงทเกยวของจะท าการประเมนขอเสนอราคาและท าความเหนนเพอใหคณะกรรมการจดซอจดจางพจารณา

หากเปนการจดซอจดจางของภาครฐทมมลคามากกวา ๕๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน จะตองมการด าเนนการประกวดราคา โดยหากเปนการจดซอจดจางทมมลคามากกวา ๕๐,๐๐๑ ดอลลารทบรไน แตไมเกน๕๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไน การคดเลอกผนะการประกวดราคาจะตองไดรบการอนมตโดยคณะกรรมการประกวดราคาคณะเลนก๙๑๔ ทไดรบการแตงตงไวในแตละกระทรวง อยางไรกนด หากเปนการจดซอจดจาง ทมมลคามากกวา ๕๐๐,๐๐๐ ดอลลารทบรไนขกนไป การคดเลอกผนะการประกวดราคาจะตองไดรบอนมต โดยคณะกรรมการจดซอจดจางของรฐภายใตสงกดกระทรวงการคลงกอน โดยกระบวนการจดซอจดจางทงหมด จะใเวลาประมาณ ๓ เดอน๙๑๕

๙๑๔ องคทกรการคาโลก, ทบทวนนโยบายการคา: บรไนดารสสาลาม , เขาถกงขอมลไดจาก: https://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/s๓๐๙_e.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๕ ธนวาคม ๒๕๕๘. ๙๑๕ คณะกรรมการประมลแหงาต ,เอกสารแนะแนวทางการจดการจดซอจดจางภาครฐ: รฐบาลบรไนดารสสาลาม , เขาถกงขอมลไดจาก: http://www.mof.gov.bn/index.php/general-information-state-tender-board, เขาถกงขอมลเมอ ๒๕ ธนวาคม ๒๕๕๘.

บรรณานกรม

๒๖๐

เอกสารภาษาไทย

เดอะ คอมมอน เวลทท (The Commonwealth) บ ร ไนดารสซ าลาม : รฐธรรมนญ และการเม อ ง , http://thecommonwealth.org/our-member-countries/brunei-darussalam/constitution-politics, เขาถกงขอมลเมอ ๒๑ มนาคม ๒๐๑๗

เดอะบรไนไทมสท (The Brunei Times), ความจ าเปนในการทบทวนนโยบายสวสดการสงคม , http://www.bt.com.bn/news-national/2 0 1 4 / 0 7 / 1 3 / social-welfare-policy-needs-review, เขาถกงขอมลเมอ ๑๕ กนยายน ๒๐๑๕

เ ป า โ ล โ ค ล ซ ซ ( Paolo Coluzzi), ก า ร ว า ง แ ผ น ภ า า า ท ใ ส ว น ม า ก แ ล ะ ส ว น น อ ย ใ น ป ร ะ เ ท ศ บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม , จ อ ห ทน เ บ น จ า ม น ส ท พ บ ร ง ค อ ม พ า น , http://umexpert.um.edu.my/file/publication/00011613_73664.pdf, เข าถก งข อม ลเม อ ๒๓ กนยายน ๒๐๑๕, หนา ๒๒๒-๒๒๓

เอกสารปกขาวดานกลาโหม บรไนดารสสาลาม ๒๐๐๔; การปองกนอธปไตยของาต; เขาถกงขอมลจาก,

http://www.bruneiresources.com/pdf/e_defensewhitepaper.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖

ธนวาคม ๒๕๕๘.

ไมปรากฏอผแตง, “สลตานแหงบรไนคกคามการวจารณทกฎหมายะรอะฮท”, การท าแผนนโยบายสอของโลก, ขอมล ณ วนท ๕ มนาคม ๒๐๑๔, http://www.globalmediapolicy.net/node/10599, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ กนยายน ๒๐๑๕

กฎหมายเอกสารสทธทางการทต

ก ร ม โย ธ า ธ ก า ร , บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม ข อ ม ล ณ ว น ท ๒ ๖ ส ง ห า ค ม ๒ ๐ ๑ ๕ , http://www.pwd.gov.bn/index.php?option=com _content&view=article&id=30&Itemid=110&lang=en, เขาถกงขอมลเมอ ๑๓ กนยายน ๒๐๑๕

กรมวางแผนและพฒนาเศราฐกจบรไน (๒๐๐๘ เอ), แผนพฒนาประเทศ ๒๐๐๗ - ๒๐๑๒, บรไนดารสซาลาม หนา ๑๕๙

กรมวางแผนและพฒนาเศราฐกจบรไน, (๒๐๐๗), แผนการพฒนาประเทศระยะยาวของบรไนดารสซาลาม: วาวาซน บรไน ๒๐๓๕ (Wawasan 2035), บนดารทเซอรเบอกาวน, บรไนดารสซาลาม

ก ร ะ ท ร ว ง ก ล า โ ห ม แ ห ง บ ร ไ น ด า ร ส ส า ล า ม ; เ ข า ถก ง ข อ ม ล จ า ก

http://www.globalsecurity.org/military/world/brunei/mod.htm , เข าถก งขอม ลเม อ ๒๖

ธนวาคม ๒๕๕๘.

๒๖๑

กระทรวงการคลง บรไนดารสซาลาม (Ministry of Finance Brunei Darussalam), การสมทบเขาบ านาญเพม เตม , http://www.mof.gov.bn/index.php/about-scp#sthash.94EQ5xGj.dpuf, ขอมลเมอ ๘ ตลาคม ๒๐๑๓, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

กระทรวงตางประเทศ, ความรวมมอดานวทยาศาสตรท เทคโนโลยและนวตกรรม, หนวยงาน สอท. ณ บนดารทเสร เบกาวน ประ เทศ บรไน http://www.mfa.go.th/business/contents/files/activities-20140326-161533-499239.doc, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

กระทรวงศกกาาธการ บรไนดารสซาลาม, การศกกาาแหงาตบรไนดารสซาลามส าหรบทกคน ๒๐๑๕ รายงานจดท าโดยหนวยงานของรฐทเกยวของส าหรบประเดนนการประมรบฟงความคดเหนนดานการศกกาา

( อ น อ น , ส า ธ า ร ณ ร ฐ เ ก า ห ล ๑ ๙ ‐๒ ๒ พ ฤ า ภ า ค ม ๒ ๐ ๑ ๕ ) http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002305/230503E.pdf เข า ถก ง ข อ ม ล เม อ ๑ ๙ กนยายน ๒๐๑๕

ก ล ม ค ว าม ร ว ม ม อ ท าง เศ รา ฐก จ เอ เซ ย -แ ป ซ ฟ ค : คณ ะท าง าน ก ารพ ฒ น าทร พ ย าก รบ ค คล

การศก ก า าใน ป ระ เทศบ ร ไน ดาร สซาลาม , ก ารศก กา าใน ป ระ เทศบ ร ไน ดาร สซาลาม ,

http://hrd.apec.org/index.php/Education_in_Brunei_Darussalam, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖

ตลาคม ๒๕๕๘

การตอตานการกอการราย พ.ศ. ๒๕๕๔ แกไข พ.ศ. ๒๕๕๕

ก า ร ป ร ะ ม ส ด ย อ ด อ า เซ ย น , ป ร ะ เท ศ บ ร ไน ด า ร ส ซ า ล าม , http://aseansummit.police๗ .go.th/index.php?option=com_content&task= view&id =37&Itemid=52g, เข าถก ง ข อ ม ลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๐๑๕

ก า ร ป ร ะ ม ส ด ย อ ด อ า เซ ย น , ป ร ะ เท ศ บ ร ไน ด า ร ส ซ า ล า ม , http://aseansummit.police๗go.th/index.php?option= com_ content&

ก า ร ป ร ะ ม อ า เ ซ ย น , ป ร ะ เ ท ศ บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม , http://aseansummit.police7.go.th/index.php?option=com_content&task=view &id=37&Itemid=52g, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๐๑๕.

ขอบงคบวาดวยกองก าลงทหารของประเทศบรไน พ.ศ. ๒๕๔๙

ขอมลจากการสมภาาณทศาสตราจารยทมดยาหท ดออารท ฮาจ อบดล โมไฮมน บน ฮาจ นดน ไออส , คณบดคณะ

นตศาสตรท, มหาวทยาลย อสลาม สลตาน ารฟ อาล (ยเอนนไอเอสเอสเอ), ณ มหาวทยาลย อสลาม

สลตาน ารฟ อาล เมอวนท ๙ เมาายน พ.ศ. ๒๕๕๘

๒๖๒

คณะกรรมการประมลแหงาต,เอกสารแนะแนวทางการจดการจดซอจดจางภาครฐ: รฐบาลบรไนดารสสาลาม,

เข า ถก ง ข อ ม ล ไ ด จ า ก : http://www.mof.gov.bn/index.php/general-information-state-

tender-board, เขาถกงขอมลเมอ ๒๕ ธนวาคม ๒๕๕๘.

คนอนราท อาเดอเนาเออรท แกไขโดย มารทค สพทซทคาทซท, หลกนตธรรม: มมมองจากเอเย, โครงการหลกนต

ธรรมเย, ๒๐๑๓, หนา ๓๓ เขาถกงขอมลจาก http://www.kas.de/wf/doc/kas_๓๕๖๑๕-

๑๕๒๒-๒-๓๐.pdf?๑๓๑๐๐๔๐๖๐๓๑๑, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘.

จรญ มะลลม กตมา อมรทต และพรพมล ตรโต , ไทยกบโลกมสลม: ศกกาาเฉพาะกรณาวไทยมสลม , กรงเทพฯ สถาบนเอเยศกกาา, ๒๕๓๙, หนา ๒๓๔

จ ด ล า ด บ โด ย The Overseas Security Advisory Council (OSAC), United Department of States (๒๐๑๒ ) เข าถก งได ท https://www.osac.gov/pages/AboutUs.aspx (เข าถก ง เม อ วน ท ๒ ๗ มกราคม ๒๕๕๘)

จด สเตนสท (Judith Staines), “บรไนเรยกรองใหมการพฒนาอตสาหกรรมดานวฒนธรรมและดานพนเมองอ ย า ง ย ง ย น ” ม ล น ธ เ อ เ ย -ย โ ร ป เ อ เ อ ส อ เ อ ฟ ว ฒ น ธ ร ร ม ๓ ๖ ๐ , http://culture360 .asef.org/news/brunei-call-for-sustainable-development-of-culture-and-heritage-industry/, เขาถกงขอมลเมอ ๒๕ กนยายน ๒๐๑๕

ซ อ รท ร า หท ฮ า จ ส ไ ล ม าน แ ล ะ อ น ๆ , “ว ท ย า ศ า ส ต รท แ ล ะ เท ค โน โล ย ใน ป ร ะ เท ศ บ ร ไน ”, http://www.sciencedev.net/Docs-/science-%20in%20Brunei.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘

ดายางค โนราซาฮท บนต เพนนกราน ฮาจ มฮมหมด, เครองมอของรฐบาลในการคมครองมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได : ประเทศบรไน , http://www.accu.or.jp/ich/en/pdf/c2005subreg_Bru1.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘

ถอยค าจากการแถลงการณท (Royal Speech: titah) ในวาระวนประกาศอสรภาพของประเทศบรไน ป ๒๕๒๗ สบคนไดท http://www.jpm.gov.bn (เขาถกงขอมลวนท ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๕๗)

ธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะและพฒนา (ธนาคารโลก) และเลขาธการอาเซยน (The International Bank for Reconstruction and Development (The World Bank) and the ASEAN Secretariat), รายงานประจ าประเทศของการประเมนโดยประาคมอาเซ ยน ในประเดนนผลกระทบดานสงคมของวกฤตเศราฐกจโลก: บรไนดารสซาราม โดยไดรบการสนบสนนทางการเงนจากรฐบาลออสเตรเลย, http://www.asean.org/archive/publications/ARCR/Brunei.pdf

ธรรมนญแหงมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม (พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑)

๒๖๓

ธรรมนญแหงมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล (พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล

พ.ศ. ๒๕๕๑)

นกวาการไดตงขอสงเกตวา จากการแกไขรฐธรรมนญในป ๒๕๔๗ ท าใหผลของรฐธรรมนญมไดเปนกฎหมายสงสดของประเทศ แตเปนการยกระดบสลตานใหมฐานะเปนบรรทดฐานสงสด หรอ Grundnorm อางองไวใน Tsun Hang Tey, ‘Brunei’s Revamped Constitution’, Australian Journal of Asian Law, Vol. ๙, no. ๒, ๒๐๐๗, p. ๒๖๔.

นานทท สงหพทธางกร, ระบอบสมบรณาญาสทธรา หลกศาสนาอสลาม กบ การบรหารประเทศบรไนดารสซาลาม, ๒๐ กรกฎาคม ๒๐๑๓, http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47797 เขาถกงขอมลเมอ ๒๙ กนยายน ๒๐๑๕

นานทท สงหพทธางกร, ระบอบสมบรณายาสทธรา หลกศาสนาอสลาม กบ การบรหารประเทศบรไนดารสซาลาม, ๒๐ กรกฎาคม ๒๐๑๓, http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47797 เขาถกงขอมลเมอ ๒๙ กนยายน ๒๐๑๕

นานทท สงหพทธางกร, ระบอบสมบรณายาสทธรา หลกศาสนาอสลาม กบการบรหารประเทศบรไนดารสซาลาม, ๒๐ กรกฎาคม ๒๐๑๓, http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47797 เขาถกงขอมลเมอ ๒๙ กนยายน ๒๐๑๕

บรไนดารสซาลาม: โครงการทพกอาศยแหงาตในบรไนดารสซาลาม: “บานส าหรบาต” การประมเจาหนาทระดบสง ณ การประม แหงประาคมอาเซยนส าหรบราการพลเรอน ครงท ๑๗ วนท ๒๖-๒๗ กนยายน ๒๐๑๓, ยางกง, เมยนมารท, “การสงเสรมธรรมาภบาล: เพอสงเสรมการเขาถกงส ว ส ด ก า ร ข อ ง ป ร ะ า น ”, ร า ย ง า น ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ , ห น า ๔ http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/000/Brunei%20 Paper.

บรไนดารสซาลาม: โครงการทอยอาศยแหงาตในบรไนดารสซาลาม: “บานแหงาต” การประมเจาหนาทระดบสง ณ การประมแหงประาคมอาเซยนส าหรบราการพลเรอน ครงท ๑๗ วนท ๒๖ - ๒๗ กนยายน ๒๐๑๓, ยางกง, เมยนมารท, “การสงเสรมธรรมาภบาล: เพอสงเสรมการเขาถกงสวสดการของประาน”, รายงานของประเทศ , หนา ๒ -๓ http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/ 000/Brunei%20Paper.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕

บ านาญและเครอขายการพฒนา, บรไน, http://www.pensiondevelopment.org/51/brunei.htm, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

ประกาศการใหค านยามอาวธและวตถระเบด (ภายใตมาตรา ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕

๒๖๔

ประกาศการมอบอ านาจใหแกผบญาการต ารวจในการออกใบอนญาตตามระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด พ.ศ.๒๕๔๕

ประกาศสถานการณทฉกเฉนป พ.ศ. ๒๕๐๕

ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๔

ประมวลกฎหมายอาญาะรอะฮท มาตรา ๑๙๗

ผทสนใจสามารถเขาถกงกฎหมายหลกฉบบสมบรณทของประเทศบรไนซกงจดท าเปนภาาาองกฤาไดทเวนบไซตทของส านกงานอยการสงสดบรไนhttp://www.agc.gov.bn โดยเขาไปท Legislation On-Line

พระราก าหนดโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔

พระราก าหนดโปลเทคนค พ.ศ. ๒๕๕๗

พระราก าหนดการควบคมของเสยอนตรายและของเสยอนตรายขามแดน พ.ศ. ๒๕๕๖

พระราก าหนดการคามนายทและการลกลอบน าคนเขามาในประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๗

พระราก าหนดการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

พระราก าหนดความปลอดภยในสถานทท างานและสขภาพ พ.ศ. ๒๕๕๒

พระราก าหนดคมครองผบรโภค (การคาทเปนธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๔

พระราก าหนดประมง พ.ศ. ๒๕๕๒

พระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘

พระราบญญตเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘

พระราบญญตเงนทดแทน พ.ศ. ๒๕๕๐

พระราบญญตเจาหนาทรฐ (ภาคความรบผด) ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตเดนกและเยาวน พ.ศ. ๒๕๕๓

พระราบญญตเนรเทศ พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตแบบผงภมของวงจรรวม พ.ศ. ๒๕๔๓

พระราบญญตโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๗

พระราบญญตกองทพบรไน ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตการใยาเสพตดในทางทผด พ.ศ. ๒๕๒๑

๒๖๕

พระราบญญตการกระท าความผดตามกฎหมายเลอกตง

พระราบญญตการกอความไมสงบ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๓

พระราบญญตการจางงาน พ.ศ. ๒๕๔๒

พระราบญญตการจายคาตอบแทนและเอกสทธส าหรบสภานตบญญตและคณะรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๐๘, ฉบบป

พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตการประดาฐท พ.ศ. ๒๔๖๘

พระราบญญตการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๕

พระราบญญตการศกกาา (คณะกรรมการตรวจสอบการศกกาาบรไน) พ.ศ. ๒๕๑๙

พระราบญญตการศกกาา พ.ศ. ๒๕๔๖

พระราบญญตการศกกาาโรงเรยนเอกน พ.ศ. ๒๔๙๖

พระราบญญตการศกกาาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๐

พระราบญญตการศกกาาศาสนาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๕๖

พระราบญญตการสาธารณสข (อาหาร) พ.ศ. ๒๕๔๑

พระราบญญตกจการแพรภาพกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๔๓

พระราบญญตคณะเทศมนตร ฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตคณะกรรมการขาราการพลเรอน (ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗)

พระราบญญตคณะกรรมการสอบสวน พ.ศ. ๒๕๐๕ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗

พระราบญญตความสงบเรยบรอยของประาน พ.ศ. ๒๕๕๖

พระราบญญตคมครองพนทและสถานท ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตคมครองสตวทปา พ.ศ. ๒๕๒๔

พระราบญญตคมครองหญงและเดนกหญง พ.ศ. ๒๕๑๖

พระราบญญตต ารวจบรไน พ.ศ. ๒๕๒๗

พระราบญญตปองกนการทจรต ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๕๗

๒๖๖

พระราบญญตปาไม พ.ศ. ๒๕๕๖

พระราบญญตผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๕

พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑

พระราบญญตมหาวทยาลยบรไนดารสซาลาม พ.ศ. ๒๕๓๑

พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑

พระราบญญตมหาวทยาลยอสลามสลตานารฟอาล พ.ศ. ๒๕๕๑

พระราบญญตยาสบ พ.ศ. ๒๕๔๘

พระราบญญตยาอนตราย พ.ศ. ๒๔๙๙

พระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน พ.ศ.๒๕๒๗

พระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน พ.ศ.๒๕๒๗

พระราบญญตระเบยบสถานการณทฉกเฉน พ.ศ.๒๕๒๗

พระราบญญตวาดวยโบราณสถานและโบราณวตถ พ.ศ. ๒๕๑๐

พระราบญญตวาดวยการอนรกาทหนงสอ พ.ศ. ๒๕๑๘

พระราบญญตสทธบตร พ.ศ. ๒๕๕๔

พระราบญญตหนวยรกาาความปลอดภย พ.ศ. ๒๕๔๓

พระราบญญตหอจดหมายเหตแหงาตบรไน พ.ศ. ๒๕๑๘

พระราบญญตอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕

พระราบญญตอาวธวภาพ ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๒๖

พคเทนต อน (Pictet, Jean) (๑๙๕๘). สนธสญญาเจนวา ณ วน ท ๑๒ สงหาคม ๑๙๔๙: ค าอธบาย. ค ณ ะ ก ร ร ม า ธ ก า ร ต า ง ป ร ะ เ ท ศ แ ห ง ส ภ า ก า า ด . http://www.loc.gov/rr/frd/Military_Law/Geneva_conventions-1949.html, เขาถกงขอมลเมอ ๑๔ กนยายน ๒๐๑๕

ย เ น ส โ ก ก ร ง เ ท พ , เ ก ย ว ก บ ย เ น ส โ ก , UNESCO Bangkok, เ ก ย ว ก บ ย เ น ส โ ก , http://www.unescobkk.org/th/about-us/, เขาถกงขอมลเมอ ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘

๒๖๗

ย เน สโก , ประ เทศบร ไน ย เน สโก : เอกสารโครงก ารขอ งประ เทศระหว างป ๒ ๕ ๕๖ -๒ ๕๕ ๙ , http:/ / unesdoc.unesco.org/ -images/ 0023/002303/ 230311E.pdf, เข า ถก ง ข อ ม ล เม อ ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘

ยไนเตนด สเตทสท ดพารททเมน ออฟ สเตท (United States Department of State), การทตในทางปฏบต , บ ร ไน http://www.state.gov/documents/organization/171648.pdf, เข า ถก ง ข อ ม ล เม อ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

ย ธ โพ ล ซ ด อ ท โอ อ า รท จ (Youthpolicy.org), บ ร ไ น , ข อ ม ล ณ ว น ท ๒ ๘ เม า าย น ๒ ๐ ๑ ๔ http://www.youthpolicy.org/factsheets/ country/

ระเบยบเงนวยเหลอผสงอายและทพพลภาพ พ.ศ. ๒๔๙๘

ระเบยบเจาหนาทรฐ (ภาคการปฏบตหนาทและวนย)

ระเบยบเรองอาวธและวตถระเบด ฉบบแกไขป พ.ศ. ๒๕๔๕

ระเบยบการก าหนดแนวทางปฏบตและวนยของราการ

ระเบยบการก าหนดการแตงตงและการเลอนต าแหนงขาราการ

ระเบยบต ารวจบรไน (ภาคกระบวนการทางวนย) พ.ศ. ๒๕๔๖

ระเบยบวาดวยการรกาาความมนคงภายในราอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๔๘

รฐธรรมนญแหงบรไนดารสสาลาม

รายงานฉบบสมบรณทเรองระบบกฎหมายของประเทศบรไนสามารถเขาถกงไดท รายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทเกยวของกบการคาและการลงทน, (ส านกงานคณะกรรมการกฤาฎกา, ๒๕๕๘).

ลบบอะทล คามท (Rabiatul Kamit), “การสวมใสดทไมสภาพเปนอาญากรรมภายใตกฎหมายะรอะฮท”, เดอ ะ บ ร ไน ไทม สท , ๔ ก ม ภ าพ น ธท ๒ ๐ ๑ ๔ , http://www.bt.com.bn/frontpage-news-national/2014/02/04/wearing-indecent-clothing-crime-under-syariah-law, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ กนยายน ๒๐๑๕

วนประกาศใพระราบญญตการใกฎหมายของประเทศบรไน (Application of Law Act ๑๙๕๑) คอวนท ๒๕ เมาายน ค.ศ. ๑๙๕๑

ศ น ยท ข อ ม ล ข า ว ส า ร อ า เซ ย น ก ร ม ป ร ะ า ส ม พ น ธท , ส ง ค ม แ ล ะ ว ฒ น ธ ร ร ม บ ร ไ น , http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid =๙๑๕&filename=index, เขาถกงขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๕๕๘.

๒๖๘

ศ น ยท ข อ ม ล ข า ว ส า ร อ า เซ ย น ก ร ม ป ร ะ า ส ม พ น ธท , ส ง ค ม แ ล ะ ว ฒ น ธ ร ร ม บ ร ไ น , http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid =915&file name=index, เขาถกงขอมลเมอ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕

สแตนดารทดารท เตอรทด (Standard Chartered) รายงานความย งยนป ๒๐๐๙ ห วใจของบอเน ยว , http://www.standardchartered.com/sustainability-review-09/TH/leading_way_in_communities/our_stories/heart_of_borneo.html, เขาถกงขอมลเมอ ๒๗ กนยายน ๒๐๑๕

สภ าระห ว างประ เทศว า ด วยก ารศก กา าระบบ เป ดและการศก กาาท างไกล , ระบบ การศก กา า ,

http://www.icde.org/projects/regulatory_frameworks_for_distance_education/countr

y_profiles/brunei/education_system, เขาถกงขอมลเมอ ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๘

สมาพนธทสหภาพแรงงานสากล – การจ าแนกมาตรฐานแรงงานในประเทศบรไน รายงานส าหรบการพจารณา

ใหมของคณะมนตรใหญองคทการการคาโลกเรองนโยบายการคาในประเทศบรไน (เจนวา, กมภาพนธท

๒๕๕๑), http://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/Brunei.final_๑_.pdf เขาถกงขอมลเมอ ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๘

สามารถ ทองเฝอ, อสลามการเมองในการบรหารรฐสลตานบรไนดารสซาลาม, วารสารการเมองการปกครอง กจการสาธารณะ ปท ๔ ฉบบท ๒ สงหาคม ๒๕๕๗ หนา ๑๗๙-๑๘๐

สามารถ ทองเฝอ, อสลามการเมองในการบรหารรฐสลตานบรไนดารสซาลาม, วารสารการเมองการปกครอง กจการสาธารณะ ปท๔ ฉบบท๒ สงหาคม ๒๕๕๗ หนา ๑๘๓

ส านกความสมพนธทตางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงปลดทระทรวงศกกาาธการ , ความรวมมอดานก าร ศก ก า าก บ ป ระ เท ศ บ ร ไน ด า ร ส ซ า ล าม , ข อ ม ล ณ เด อ น ก ม ภ าพ น ธท ๒ ๕ ๒ ๗ , http://www.bic.moe.go.th/newth/index.php?option=com_k๒&view=item&id=๓๖๑๘ : brunei-education-cooperation-๒๐๑๔-๐๒-๑๐&ltemid=๓๓๒, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

ส านกงาน ก.พ., “ขอมลการเมองการปกครองประเทศบรไน”, ศนยทขอมลขาวสารอาเซยน กรมประาสมพนธท, http://thailand.prd.go.th/๑๗๐๐/ewt/aseanthai/ewt_news.php?nid=๒๙๔๕&filename=index, เขาถกงขอมลเมอวนท ๑๕ มกราคม ๒๕๕๙

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราการ, แผนยทธศาสตรทการพฒนาระบบราการไทย (พ.ศ. ๒๕๕๖ -

พ.ศ. ๒๕๖๑), http://www.opdc.go.th/lite/content๐๘๐๓.html, เขาถกงเมอ ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๘

ส านกงานความรวมมอระหวางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงศกกาาธการ, ความรวมมอดานการศกกาากบป ร ะ เ ท ศ บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม , ข อ ม ล ณ เ ด อ น ก ม ภ า พ น ธท ๒ ๐ ๑ ๔ , http://www.bic.moe.go.th/newth/index.php?option=com_k2&view=item&id=3618 :br

๒๖๙

unei-education-cooperation-2014-02-10&Itemid=332 , เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

ส าน ก น ายก ร ฐม น ต ร ป ระ เท ศบ ร ไน ดาร สซ าลาม ว ส ย ท ศนท พ น ธก จ บ ทบ าท และห น า ท , http://www.pmo.gov.bn/SitePages/Vision, %20Mission,%20Roles%20and%20Functions.aspx, เขาถกงขอมลเมอ ๑๓ กนยายน ๒๐๑๕

ส า น ก น า ย ก ร ฐ ม น ต ร ป ร ะ เ ท ศ บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม , แ น ว ท า ง ก ล ย ท ธท , http://www.pmo.gov.bn/SitePages/Strategic%20Themes.aspx , เข าถก ง ข อ ม ล เม อ ๑ ๓ กนยายน ๒๐๑๕

ส าหรบเรองการคมครองแรงงานในภาครฐวสาหกจ และกฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาว สามารถศกกาาขอมลเพมเตมไดท รายงานขอมลกฎหมายของประเทศบรไนทเกยวของกบการคาและการลงทน, (ส านกงานคณะกรรมการกฤาฎกา ๒๕๕๘).

หนวยงานรบผดอบอตสาหกรรมโทรคมนาคมของประเทศบรไน (Authority for Info-Communications Technology Industry of Brunei Darussalam’AITI) , ว ส ย ท ศ นท แ ล ะ ภ า ร ะ ห น า ท , http: / / www.aiti. gov.bn/ AboutUs/ Pages/ Vision-Mission.aspx, เ ข า ถก ง ข อ ม ล เ ม อ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘

ห น ง ส อ พ ม พท The Brunei Times, ก ร ม แ ร ง ง า น ส ร ป เ ง อ น ไ ข ข อ ง ก า ร จ า ง แ ร ง ง า น ,

http:/ /www.bt.com.bn/news-national/๒ ๐ ๑ ๔ /๐ ๕ /๑ ๖ / labour-department-briefs-

labour-quota-requirements, เขาถกงขอมลเมอ ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๘

หลกการสบราสนตตวงศทบญญตอยภายใตรฐธรรมนญแหงประเทศบรไน และประกาศกฎการสบราสนตตวงศทป พ.ศ.๒๕๐๒ สภาผส าเรนจราการแผนดนสามารถประกาศการสบราสนตตวงศทแทนสลตานได หากสลตานมพระนมายต ากวา ๑๘ ปในวนทขกนครองรายท

อ ง คท ก ร เพ อ ค ว า ม โป ร ง ใส น า น า า ต , ด น ก า ร ร บ ร ก า ร ท จ ร ต , เข า ถก ง ข อ ม ล ไ ด จ า ก ;

http://www.transparency.org/cpi๒๐๑๓/results, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘.

องคทกรเพอความรวมมอทางเศราฐกจเเละการพฒนา, บนทกกโครงสรางดานนโยบาย: ประเทศบรไนดารสซา

ลาม, http://www.oecd.org/site/seao/Brunei%20Darussalam.pdf, หนา ๑๒, เขาถกงขอมล

เมอ ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๘

๒๗๐

อ งคท ก ร ก า ร ค า โล ก , ท บ ท ว น น โย บ าย ก าร ค า : บ ร ไน ด าร ส ส า ล าม , เข า ถก ง ข อ ม ล ไ ด จ า ก :

https://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/s๓๐๙_e.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๕ ธนวาคม

๒๕๕๘.

องคทการเพอความรวมมอและการพฒนาทางเศราฐกจ (โออซด), การสนบสนนการตอตานการทจรตคอรปน

ในเอเยและแปซฟก: เอดบ/โออซด การรเรมดานการตอตานการคอรปน ,เขาถกงขอมลไดจาก;

http://www.oecd.org/site/adboecdanti-corruptioninitiative/ADB-OECD-Initiative-

Information-Sheet.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘.

องคทการการคาโลก: การพจารณานโยบายทางการคา, มาตรการดานนโยบายและแนวปฏบต: ประเทศบรไน ,

หนา ๓๓.

องคทการสหประาาต, สถานะการลงนามและใหสตยาบนอนสญญาตอตานการทจรต, เขาถกงขอมลไดจาก;

https://www.unodc.org/unodc/en/treaties/CAC/signatories.html, เขาถกงขอมลเม อ ๒๔

ธนวาคม ๒๕๕๘.

องคทการสขภาพของเครอจกรภพ, ระบบสขภาพในประเทศบรไน,

http://www.commonwealthhealth.org/asia/brunei_darussalam-

/health_systems_in_brunei_darussalam, เขาถกงขอมลเมอ ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๘

องคทการอนามยโลก (World Health Organization) ฐานขอมลสขภาพภมภาคแปซฟกตะวนตก: บรไนดารสซาลาม, หนา ๓๒, http://www.wpro.who.int/countries/brn/3BRUpro2011_finaldraft.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๑ กนยายน ๒๐๑๕

อดตประธานศาลอทธรณทของประเทศบรไนคอ Judge Noel Power จากประเทศออสเตรเลย

ออกฟอรทด บสซเนส กรป (Oxford Business Group), รายงาน : บรไนดารสซาลาม, ๒๐๐๙.

อง สว เคยง, การตอตานการทจรตคอรปน, หนาทของราการในการปองปรามการทจรตคอรปนในบรไน

ดารสสาลาม,เขาถกงขอมลไดจาก; http://www.icac.org.hk/newsl/issue๓๓eng/button๕.htm,

เขาถกงขอมลเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๘.

อาเซยน, รายงานการประเมนผลกระทบทางสงคมของวกฤตทางการเงนทวโลกตอประเทศสมากอาเซยน: ประเทศบรไน, http://www.asean.org/archive/publications/ARCR/Brunei.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘

๒๗๑

อบราฮม ฮาจ ฮบราหทมน (Ibrahim Haji Abd.Rahman), บทบาทของผใหการฝกอบรมการศกกาาทางเทคนคและอาวะศกกาา (ทวอท) ในการฝกอบรมส าหรบลกจาง, รายงานขอมลเกยวกบบรไนดารสซาลาม ส าหรบงานประมเอเปคเรองการพฒนาทรพยากรมนายท , ๑๙ – ๒๑ พฤศจกายน ๒๐๐๘, เมองบะ , ประเทศญปน , http://hrd.apec.org/images/8/84/78.10.pdf, เขาถกงขอมลเม อ ๑๙ กนยายน ๒๐๑๕

ฮาจาฮท ไสนาฮท บนต ฮาจ สาอม, การคมครองทางสงคมในประเทศบรไน-ปจจบนและความทาทาย,

http://www.eria.org/publications/-research_project_reports/images/pdf/y2009/no๙/

CH-05_Brunei_pp.124-156.pdf, เขาถกงขอมลเมอ ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๘

เอกสารภาษาองกฤษ

Amendment (Order ๑๙๙๘, S.I. ๑๙๙๘ No. ๒๕๕).

Application of Laws Act Section ๒

ASEAN Law Association

ASEAN Law Association, Legal systems in ASEAN: Chapter ๑-Historical overview, p.๔, available at http://www.aseanlaw association.org/legal-brunei.html (accessed ๑ ๒ November ๒๐๑๔).

Asean Summit, ป ร ะ เ ท ศ บ ร ไ น ด า ร ส ซ า ล า ม , http://aseansummit.police๗ .go.th/index.php?option=com_content&task =view&id= ๓ ๗ &Itemid=๕ ๒ g, เข า ถก งขอมลเมอ ๑๒ กนยายน ๒๕๕๘

Azrimah Binti Haji Abdul Rahman , Working paper for National day Seminar ๒ ๐ ๐ ๖ “Legal System in Brunei Darussalam after The Singing of The Supplementary Agreement ๑๙๐๕/๑๙๐๖ Between Brunei & Great Britain”, http://www.bruneiresources.com/pdf/nd๐๖_azrimah.pdf เขาถกงขอมลเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๘,p. ๒๑

Brunei (Appeals) Act ๑๙๘๙ (๑๙๘๙ c.๓๖), Brunei (Appeals) Order ๑๙๘๙ (S.I. ๑๙๘๙ No. ๒๓๙๖, as amended by Brunei (Appeals) (Amendment) Order ๑๙๙๘, S.I. ๑๙๙๘ No. ๒๕๕).

Brunei Tourism, Vision, Mission, http://www.bruneitourism.travel/about.php, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

brunei/, เขาถกงขอมลเมอ ๒๒ กนยายน ๒๐๑๕

๒๗๒

Chinese Marriage Act, Cap ๑๒๖ (๑๙๘๙). Article ๒

Department of Environment, Parks and Recreation, Ministry of Development, Vision and Mission, http://www.env.gov.bn/ SitePages/Vision%๒ ๐ and%๒ ๐ Mission.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

E. Ann Black, Brunei Darussalam: Ideology and Law in a Malay Sultanate, in (eds.) E. Ann Black and Gary F. Bell, Law and Legal Institutions of Asia Traditions, Adaptations and Innovations (Cambridge University Press, ๒๐๑๔), p. ๓๐๐.

E.Ann Black and Gary F. Bell

G C Gunn, Language, Power, and Ideology in Brunei Darussalam, Ohio University Center for International Studies, Athens, ๑๙๙๗, pp. ๔๓ and ๔๘.

Gordon J. Melton and Martin Baumann, Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, ABC-CLIO, ๒๐๑๐, P.๔๑๔.

Graham Saunders, A History of Brunei (Kuala Lumpur: Oxford University Press, ๑๙๙๔), p.๑๔๗.

Hao Duy Phan, Treaty-Making and the Status of Treaties in ASEAN Member States: An Overview, Workshop on the Promulgation of Laws and Regulations in ASEAN Member States, Jakarta, ๒๓-๒๔ April ๒๐๑๔.

http://www.bruneimipr.gov.bn/SitePages/Vision,%๒ ๐ Mission%๒ ๐ and%๒ ๐ Objectives.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘

Information Department Prime Minister’s Office Brunei Darussalam, Vision and Mission, http://www.information.gov.bn/ SitePages/Vision%๒๐and%๒๐Mission.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Internal Security Act

International Association of Anti-Corruption Authorities, Anti-Corruption Bureau, http://www.iaaca.org/AntiCorruption Authorities/ByCountriesandRegions/B/Bruneijigou/๒๐๑๒๐๒/t๒๐๑๒๐๒๐๙_๘๐๑๑๗๘.shtml, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

International Business Publication, Brunei Company Laws and Regulations Handbook, United States, ๒๐๐๘, p. ๒๐.

Interpretation and General Clauses Act

๒๗๓

Judicial Committee of the Privy Council, Practice Directions, available at https://www.jcpc.uk/procedures/practice-direction-๐๑.html (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔).

Judicial Committee of the Privy Council, Practice Directions, https://www.jcpc.uk/procedures/practice-direction-๐ ๑ . html (accessed on ๑ ๗ November ๒๐๑๔).

Judicial Committee of the Privy Council, Practice Directions, https://www.jcpc.uk/procedures/practice-direction-๐ ๑ . html (accessed on ๑ ๗ November ๒๐๑๔).

Kartindo Academia , Brunei Factbook, Excerpt-Location: Southeastern Asia, bordering the South China Sea and Malaysia, p.๑๑๒.

Laws of Brunei, Chapter ๑ ๓ ๒ , Legal Profession Act, Part II, Admission of Advocates and Solicitors, Qualifications and procedure for admission

Michael Barry Hooker, A Concise Legal History of South-East Asia, Claredon Press, Oxford, ๑๙๗๘, ๔๙-๕๑.

Ministry of Culture, Youth and Sport, http://culture๓ ๖ ๐ . asef.org/organisation/ministry-of-culture-youth-and-sports-brunei/, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Ministry of Defence Brunei Darussalam, http://www.mindef.gov.bn/SitePages/Vision%๒ ๐And%๒๐Mission.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Ministry of Education, Strategic Plan, http://www.moe.gov.bn/Shared%๒ ๐Documents/strategicplan.pdf, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Ministry of Industry & Primary Resources, Visions, Missions and Objectives

Naimah S. Talib, Brunei Darussalam: Royal Absolutism and the Modern State, Kyoto Review of Southeast Asia Issue ๑๓ (March ๒๐๑๓): Monarchies in Southeast Asia, p. ๒.

Nexus, Commonwealth Network Brunei Darussalam, http://www.commonwealthofnations.org/sectors-brunei_ darussalam/business/trade_associations_and_chambers_of_commerce, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Oxford Business Group, Dual track: Common and sharia law systems are both in operation in the Sultanate, http://www.oxfordbusinessgroup.com/overview/dual-track-common-

๒๗๔

and-sharia-law-systems-are-both-operation-sultanate, เขาถกงขอมลเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๘.

Oxford Business Group, The Report: Brunei Darussalam, Brunei, ๒๐๑๓, p. ๑๙๕.

Prime Minister’s Office Brunei Darussalam, Vision, Mission, Roles and Functions, http://www.pmo.gov.bn/SitePages/Vision ,%๒ ๐ Mission,%๒ ๐ Roles%๒ ๐ and%๒ ๐Functions.aspx, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Public Works Department, Brunei Darussalam, as of ๒ ๖ ส ง ห า ค ม ๒ ๕ ๕ ๘ , http://www.pwd.gov.bn/index.php?option=com _content&view=article&id=๓๐&Itemid=๑๑๐&lang=en, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Public Works Department, Brunei Darussalam, as of ๒ ๖ ส ง ห า ค ม ๒ ๕ ๕ ๘ , http://www.pwd.gov.bn/index.php?option=com_ content&view=article&id=๓๐&Itemid=๑๑๐&lang=en, Accessed on ๑๓ กนยายน ๒๕๕๘.

Religious Council and Kadis Courts Act

Sanskrit scripts from ๔๐๐ BCE have been found in Borneo. See H R Hughes-Hallet, ‘A Sketch of the History of Brunei’, Journal of the Malayan Branch Royal Asiatic Society, vol. ๑๘, no. ๒, ๑๙๔๐, p. ๒๓.

Stuart Grudgings, Brunei adopts sharia law, others in region consider it, Reuters, available at http://uk.reuters.com/article/ ๒ ๐ ๑ ๔ /๐ ๔ /๒ ๙ /uk-brunei-sharia-idUKKBN๐ DF๑ U๓๒๐๑๔๐๔๒๙ (accessed on ๑๐ November ๒๐๑๔).

Syariah Court Order

Syariah Courts Act

The Continental Shelf Proclamation ๑๙๕๔.

The Emergency (Islamic Family Law) Order (๑ ๙ ๙ ๙ ), and the Islamic Adoption of Children Order (๒๐๐๑).

The Halal Meat Act

The Judicial Committee of the Privy Council, available at https://www.supremecourt.uk/docs/beginners-guide-to-the-jcpc.pdf (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔)

๒๗๕

The Judicial Committee of the Privy Council, available at https://www.supremecourt.uk/docs/beginners-guide-to-the-jcpc.pdf (accessed on ๑๗ November ๒๐๑๔).

The North Borneo (Definition of Boundaries) Order in Council ๑๙๕๘.

The Penal Code

The Religious Council and Kadis Courts Act (๑๙๘๔).

The Sarawak (Definition of Boundaries) Order in Council ๑๙๕๘.

the Syariah Court Evidence Order (๒๐๐๑).

the Syariah Courts Act

The Syariah Penal Code Order (๒๐๑๓).

The Sydney Morning Herald, Australia to question Brunei over stoning laws before trade talks, available at http://www.smh.com.au/federal-politics/political-news/australia-to-question-brunei-over-stoning-laws-before-trade-talks-๒ ๐ ๑ ๔ ๐ ๖ ๒ ๙ -zsq๑ h.html (accessed on ๙ November ๒๐๑๔).

Treaty of Friendship and Co-operation between Brunei Darussalam and the United Kingdom ๑๙๗๙.