1

 

รายงานสรปผลการดาเนนงานการประชมวชาการ

เรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก

ประจาป 2556

วนท 22 พฤษภาคม 2556

ณ หองประชม 801 อาคาร 8 ชน กรมพฒนาทดน

จดโดย

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ

สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (สานกงาน กปร.)

2

 

สารบญ 

 

หนาโครงการประชมวชาการ“สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” 1รายงานผลการจดประชมวชาการหญาแฝก “สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” 5นทรรศการแสดงผลงานการใชประโยชนหญาแฝก 7สรปภาคบรรยายการประชมวชาการ“สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” 8สรปผลการดาเนนงานการประชมวชาการ “สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” 14ภาคผนวก

3

 

การประชมวชาการ เรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก

วนท 22 พฤษภาคม 2556 ณ หองประชม 801 อาคาร 8 ชน กรมพฒนาทดน

--------------------------------------------------

1. หลกการและเหตผล พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตระหนกและใหความสาคญกบการจดการทรพยากรดนและนา เนองจากประเทศไทยมปญหาการชะลางพงทลายของดนในหลายพนท จงมพระราชดารใหศกษาวจยดาน การพฒนาทดนตางๆ โดยเฉพาะการนาหญาแฝกซงเปนพชทมคณลกษณะพเศษมรากยาวหยงลกแผกระจายลงไปในดนมาใชแกปญหาการชะลางพงทลายของดน ซงไดพระราชทานพระราชดารเกยวกบการศกษา วจย และพฒนาหญาแฝกอยางตอเนอง ตงแตป พ.ศ.2534 นบจากวนนนเปนเวลากวา 20 ป หรอ“สองทศวรรษ” ทไดดาเนนการศกษา วจย และรณรงคการใชหญาแฝก เพอการอนรกษดนและนา การฟนฟทรพยากรดน ตลอดจนรกษาสภาพแวดลอม กรมพฒนาทดนสนองพระราชดารมาโดยตลอด ทงยงเปนหนวยงานหลกทดาเนนการศกษา วจย ปรบปรงบารงดน อนรกษดนและนา

กรมพฒนาทดน รวมกบสานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร ไดสานกในพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทพระราชทานพระราชดาร ในการศกษาวจยและรณรงคการใชหญาแฝก จงมการจดประชมวชาการ เรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก ขน ในชวงงานสถาปนากรมพฒนาทดน ครบรอบ 50 ป เพอเผยแพรผลงานวชาการ และการพฒนาการใชประโยชนหญาแฝก โดยมการนาเสนอผลงานวชาการ การจดนทรรศการแสดงผลงานและการพฒนาการใชประโยชนหญาแฝกจากหนวยงานตางๆ เพอเปนแนวทางการพฒนาวชาการใชหญาแฝกดานการอนรกษดนและนาใหแพรหลาย และสามารถขบเคลอนการใชประโยชนหญาแฝกสเกษตรกรไดอยางยงยน

2. วตถประสงคของโครงการ

2.1 เพอเปนการนาเสนอผลงานวชาการ และพฒนาการใชประโยชนหญาแฝกเพอการอนรกษดน และนา และประโยชนในกจกรรมดานอนๆ 2.2 เพอใหนกวจย นกวชาการ และเจาหนาทจากหนวยงานราชการ ภาคเอกชน และผสนใจตางๆ ทเกยวของกบการใชประโยชนหญาแฝกเพอการอนรกษดนและนา ระดมความคดเหนและขอเสนอแนะ 2.3 เพอเปนการเผยแพรผลงานวชาการใหแกนกวชาการตางๆ ไดทราบ และรวบรวมผลงานดงกลาวในการปรบใหเปนเทคโนโลยทเหมาะสมตอการถายทอดในพนท

4

 

3. ระยะเวลาและสถานทจดประชม - ระยะเวลาจดประชม 1 วน ในวนท 22 พฤษภาคม 2556 - หองประชม 801 (ชน 8) อาคาร 8 ชน กรมพฒนาทดน ถ.พหลโยธน จตจกร กรงเทพฯ 4. ผเขารวมประชม - อธบด รองอธบด ผเชยวชาญ 25 คน - ผอานวยการกอง/สานก ทงสวนกลาง สวนภมภาค และสถานพฒนาทดน 120 คน - นกวชาการกรมพฒนาทดน หนวยงานตางๆ องคกร เครอขาย สถาบนการศกษา เครอขายชมรมคนรกษแฝก หมอดนอาสา เกษตรกร ประชาชนทวไป และผจดประชม 155 คน รวมทงหมด 300 คน 5. หนวยงานรบผดชอบจดการประชม - สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร - คณะอนกรรมการดานสงเสรมและเผยแพรประชาสมพนธการดาเนนงานพฒนาและรณรงคการใช หญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดาร - คณะอนกรรมการดานวชาการและตดตามประเมนผลการดาเนนงานพฒนาและรณรงคการใช หญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดาร - กรมพฒนาทดน 6. รปแบบการจดประชม ประกอบดวย - การบรรยายพเศษดานหญาแฝกโดยผทรงคณวฒ - นทรรศการผลงานของหนวยงานตางๆ ดานการขบเคลอนการใชประโยชนหญาแฝก 7. คาใชจายในการจดประชม ผเขารวมประชมเบกคาเบยเลยง คาทพก และคายานพาหนะ ตามระเบยบของทางราชการจาก ตนสงกดของแตละหนวยงาน

5

 

8. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

8.1 หนวยงานราชการตางๆ ไดมสวนรวมนาเสนอผลงานวชาการเกยวกบหญาแฝก มการแลกเปลยนขอมลวชาการ อภปราย เสนอขอคดเหนและขอเสนอแนะ รวมทงการพจารณาแนวทางการดาเนนการ ในการวจยและงานวชาการดานหญาแฝกเพอการอนรกษดนและนาตามแนวพระราชดาร

8.2 สามารถรวบรวมขอมลผลงานวจยและงานวชาการดานหญาแฝกในสาขาตางๆ รวมทง การประมวลปญหา และปรบแผนการดาเนนการใชประโยชนหญาแฝกในการพฒนาท ดนใหมประสทธภาพมากยงขน

6

 

กาหนดการประชม วนท 22 พฤษภาคม 2556 08.00-09.00 น. ลงทะเบยน 09.00-10.00 น. พธเปดการประชม

- ผกลาวรายงาน : นายเกรยงศกด หงษโต (อธบดกรมพฒนาทดน) - ประธานการประชม นายสวฒน เทพอารกษ (เลขาธการสานกงาน

กปร.) กลาวเปดการประชม และชมนทรรศการ

10.00-10.30 น. บรรยายพเศษเรอง การดาเนนงานเกยวกบหญาแฝกในประเทศไทย โดย : นางสวรรณา พาศร (รองเลขาธการสานกงาน กปร.) 10.30-11.00 น. อาหารวางและเครองดม 11.00-11.30 น. บรรยายพเศษเรอง การประชมหญาแฝกโลก (World Vetiver Grass Conference) โดย : ดร.ณรงค โฉมเฉลา (ผเชยวชาญดานหญาแฝก สานกงาน กปร.) 11.30-12.00 น. บรรยายพเศษเรอง การใชประโยชนหญาแฝกระดบนานาชาต

โดย : ดร.วระชย ณ นคร (ทปรกษาสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย)

12.00-13.00 น. อาหารกลางวน 13.00-13.30 น. บรรยายเรอง การมสวนรวมของชมชนในการใชหญาแฝกปองกนดนถลม

โดย : ดร.สงเกยรต ทานสมฤทธ (กรรมการและเลขานการ มลนธพลงทยงยน และผอานวยการสถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จากด (มหาชน))

13.30-14.00 น. บรรยายเรอง การสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนหญาแฝกในพนทตนนา โดย : นายประเดมชย แสงควงษ (ผอานวยการสวนสงเสรมและ

พฒนาชมชนตนนา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช) 14.00-14.30 น. บรรยายเรอง วสดทดแทนไมจากใบหญาแฝกเหลอทง

โดย : นายวรธรรม อนจตตชย (ผอานวยการกลมงานพฒนาอตสาหกรรมไม สานกวจยและพฒนาการปาไม กรมปาไม)

14.30-15.00 น. อาหารวางและเครองดม 15.00-15.30 น. บรรยายเรอง กระบวนการเรยนรการปลกหญาแฝกของโรงเรยน

ตารวจตระเวนชายแดนในถนทรกนดาร โดย : พ.ต.อ.วรพฒน บญมา ผกากบตารวจตระเวนชายแดน 34 กองบญชาการตารวจตระเวนชายแดน 15.30 -16.00 น. บรรยายเรอง ระบบบรหารและตดตามการปลกหญาแฝกในประเทศไทย (VGT) โดย : นางจนทรเพญ ลาภจตร (ผอานวยการกลมระบบเครอขายและ

คอมพวเตอร ศนยสารสนเทศ กรมพฒนาทดน) 16.00-16.15 น. สรปการประชมวชาการ สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก

โดย : ดร.พทยากร ลมทอง (ผเชยวชาญดานอนรกษดนและนา กรมพฒนาทดน)

16.15 น. ปดการประชม

7

 

รายงานผลการจดประชมวชาการหญาแฝก “สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก”

กรมพฒนาทดน รวมกบสานกงาน กปร. สานกในพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวฯ พระราชทานพระราชดาร ในการศกษาวจยและรณรงคการใชหญาแฝก จงไดจดประชมวชาการเรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก ในวนท 22 พฤษภาคม 2556 ทหองประชม กรมพฒนาทดน เพอเผยแพรผลงานวชาการ และการพฒนาการใชประโยชนหญาแฝก โดยมการนาเสนอผลงานวชาการ การจดนทรรศการแสดงผลงานและการพฒนาการใชประโยชนหญาแฝกจากหนวยงานตางๆ ทรวมสนองพระราชดาร มการแลกเปลยนขอมลวชาการ อภปราย เสนอขอคดเหน และขอเสนอแนะของงานวชาการดานหญาแฝกในสาขาตางๆ รวมทงการประมวลปญหาและการดาเนนการใชประโยชนหญาแฝกใหมประสทธภาพมากยงขน

การประชมวชาการครงน ทานเลขาธการสานกงาน กปร. (นายสวฒน เทพอารกษ) ไดใหเกยรตมาเปนประธานการประชม โดยมทานอธบดกรมพฒนาทดน (นายเกรยงศกด หงษโต) เปนผกลาวรายงาน และพาชมนทรรศการกจกรรมการใชประโยชนหญาแฝกของหนวยงานตางๆ

8

 

ในการจดประชมครงนมจานวนผเขารวมประชม จานวน 396 คน แบงเปนเจาหนาทภาครฐและเอกชนจานวน 311 คน และผสนใจทวไปจานวน 85 คน นอกจากนมหนวยงานจากภาครฐและเอกชนรวมจดนทรรศการเพอแสดงผลงานการวจยและการใชประโยชนหญาแฝกรวม 11 หนวยงาน ไดแก กรมสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตร กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมชลประทาน สถาบนวจยและพฒนาพนทสง (องคการมหาชน) กองบญชาการตารวจตระเวนชายแดน มหาวทยาเกษตรศาสตร วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยกาญจนบร โรงเรยนบานตะโกลาง จงหวดราชบร และบรษท ปตท. จากด (มหาชน)

นายสวฒน เทพอารกษ เลขาธการสานกงาน กปร. และคณะผบรหาร ชมนทรรศการแสดงผลงานดานการขบเคลอนการใชประโยชนหญาแฝก

9

 

นทรรศการแสดงผลงานการใชประโยชนหญาแฝก

ขอมลหญาแฝกโดยกรมพฒนาทดน การใชหญาแฝกในพนทปาไมโดยกรมปาไม กจกรรมหญาแฝกของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

สงเสรมหญาแฝกโดยกรมสงเสรมการเกษตร หญาแฝกบนพนทสงโดยสถาบนวจยและพฒนาพนทสง (องคการมหาชน)

กจกรรมหญาแฝกของกรมชลประทาน

ผลงานหญาแฝกของกองบญชาการตารวจตระเวนชายแดนและมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ผลตภณฑหญาแฝกของโรงเรยนบานตะโกลาง จงหวดราชบร

หญาแฝกโดยบรษท ปตท. จากด (มหาชน)

10

 

สรปภาคบรรยายการประชมวชาการ “สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” มดงน

การบรรยายพเศษ “การดาเนนงานเกยวกบหญาแฝกในประเทศไทย” โดย นางสวรรณา พาศร รองเลขาธการสานกงาน กปร. ไดบรรยายเกยวกบการดาเนนงานสนองพระราชดารของสานกงาน กปร. แบงเปน 3 ดาน ดงน ดานการบรหารจดการ มการจดตงคณะกรรมการและอนกรรมการตางๆ และมหนวยงานรวมดาเนนการ 50 หนวยงาน ทางสานกงาน กปร. เปนหนวยงานหลกในการประสานงานและสนบสนนงบประมาณ และจดทาแผนแมบทการพฒนาและรณรงคการใช หญาแฝกฯ จานวน 5 ฉบบ ดานการศกษา ทดลอง วจย หนวยงานทเกยวของไดดาเนนการวจย หญาแฝกมากกวา 225 เรอง แบงเปนงานวจยดานการอนรกษดนและนา ดานการปลก ดานการขยายพนธ ดานการปองกนไฟปา ดานการขยายผล และประชาสมพนธ ดาเนนการสงเสรมและรณรงคการปลกหญาแฝกตงแตป 2536-2554 จานวนกลาหญาแฝกประมาณ 3,427.63 ลานกลา ซงมการตดตามประเมนผลการดาเนนงานโดยองคมนตร คณะอนกรรมการดานวชาการและตดตามประเมนผล และคณะอนกรรมการสงเสรมและเผยแพรประชาสมพนธ มการจดทาแปลงสาธต รวบรวมพนธ การจดทาสอสงพมพเผยแพรความรทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ นอกจากนยงมการประกวดพฒนาและรณรงคการใชหญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดาร เพอสงเสรมการปลกหญาแฝกและกระตนใหเจาหนาทรฐ และเกษตรกรในพนทเขาใจ พรอมทงเหนความสาคญของหญาแฝกใหมากยงขน โดยดาเนนการรณรงคตงแตป 2549 จนถงปจจบน มองคกรหลกในการจดประกวด ประกอบดวย มลนธชยพฒนา สานกงาน กปร. กรมพฒนาทดน และบรษท ปตท. จากด (มหาชน) แนวทางการดาเนนงานเกยวกบหญาแฝก ดาเนนการตามพระราชดารทพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวไดพระราชทานไวใหครบถวนสมบรณ และดาเนนการตามแผนแมบทการพฒนาและรณรงคการใชหญาแฝกฉบบท 5 โดยมงเนนสงเสรม สรางเครอขายใหเกดความเขมแขง และเพมเครอขายผปฏบตงานหญาแฝกโดยเฉพาะภาคเอกชนเพอใหการสงเสรมและขยายผลการใชประโยชนหญาแฝกกวางขวางยงขน

11

 

การบรรยายพเศษ “การประชมหญาแฝกโลก (World Vetiver Grass Conference)” โดย ดร.ณรงค โฉมเฉลา ผเชยวชาญดานหญาแฝก สานกงาน กปร. ไดบรรยายถง

ความเปนมาในการจดประชมหญาแฝกโลก 5 ครงทผานมา การประชมหญาแฝกประเทศไทยเปนผรเรมโดยจดขนทจงหวดเชยงราย ในเดอนกมภาพนธ 2539 ในหวขอ “หญาแฝก : หญามหศจรรย” (Vetiver : A Miracle Grass ) และไดมการจดการประชมระดบนานาชาตอยางตอเนอง สวนการประชม หญาแฝกนานาชาต ครงท 2 ( ICV-2) เมอ พ.ศ. 2543 ทจงหวดเพชรบร ประเทศไทย ในหวขอ Vetiver and the Environment การประชมหญาแฝกนานาชาต ครงท 3 ( ICV-3) เมอ พ.ศ. 2546 ทสาธารณรฐประชาชนจน ในหวขอ Vetiver and water และในป พ.ศ.2549 มการประชมหญาแฝกนานาชาต ครงท 4 ( ICV-4) ทประเทศเวเนซเอลา ในหวขอ Vetiver and People สาหรบการจดประชมหญาแฝกนานาชาต ครงท 5 ( ICV-5) จดขนเมอ พ.ศ. 2554 ทเมองลคเนาว ประเทศอนเดย ในหวขอ Vetiver and Climate Change และในครงท 6 ( ICV-6) จะจดขนป 2558 ทเมองดานง ประเทศเวยดนาม ในหวขอ Vetiver for Sustainable Community Development (Proposed) โดยเปนการประชมหญาแฝกโลกตางประเทศทใกลประเทศไทยมากทสด และเชญชวนใหหนวยงานทดาเนนงานดาน หญาแฝกไดเตรยมการเพอรวมเสนอผลงานในการประชมครงน

การบรรยายพเศษ “การใชประโยชนหญาแฝกระดบนานาชาต” โดย ดร.วระชย ณ นคร ทปรกษาสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ไดบรรยายการใชประโยชนหญาแฝกในประเทศตางๆ 8 ประเทศ คอประเทศเวยดนาม มการปลกหญาแฝกเพออนรกษไหลทาง , ตกแตงภมทศน , ปองกนการพงทลายของสนเขา และปลกเพอปองกนตลงรมนา ประเทศบราซล ปลกหญาแฝกเพออนรกษพนทลาดชน และปองกนการกดเซาะรมชายฝงทะเล ประเทศอนเดย ปลกหญาแฝกเพอปองกนการกดเซาะตลงบรเวณชายฝงแมนาและปองกนการกดเซาะบรเวณคอสะพาน ประเทศคองโก ปลกหญาแฝกรวมกบวธทางวศวกรรมในเมองหลวงเพอปองกนการพงทลายของดน ในพนทลาดชน สาธารณรฐแอฟรกาใต มการใชหญาแฝกในการซอมเสนทางนาและรองลก นอกจากน ยงปลกหญาแฝกควบคไปกบตาขายคลมดนเพอปองกนหนาดนในการสรางทางบนภเขาสง ประเทศ มาดากาสการ ปลกหญาแฝกรวมกบผากระสอบ สแลน ลวดตะแกรง ไมเสาเขม และเมลดหญา เพอซอม

12

 

พนทลาดชนผนใหญทพงทลาย ประเทศจน ปลกหญาแฝกเพออนรกษภมทศน และประเทศเวเนซเอลา ทาหตถกรรมตางๆจากใบหญาแฝก และปลกหญาแฝกเพอนรกษดนบรเวณภเขา

การบรรยาย “การมสวนรวมของชมชนในการใชหญาแฝกปองกนดนถลม” โดย ดร.สงเกยรต ทานสมฤทธ กรรมการและเลขานการ มลนธพลงท ยงยน และผอานวยการสถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จากด (มหาชน) ไดบรรยายบทบาทและเลงเหนความเปนไปไดของระบบรากพชโดยเฉพาะหญาแฝกทจะชวยในการปองกนดนถลม ในปพ.ศ.2555 ไดมโครงการนารองเลอกพนท 14 พนท ไดแกบานสนตคร จ.เชยงราย ชมชนบานแมข จ.เชยงใหม บานหวยหม จ.นาน ชมชนบานปางสา จ.นาน ชมชนบานนาพนอย จ.แพร บานนาตะ จ.อตรดตถ ชมชนบานปลอกค จ.กาญจนบร สภาผนาชมชนหวยเขยง จ.กาญจนบร โรงเรยน ตชด. บานถาหน จ.ราชบร กลมสงเสรมกสกรรมไรสารพษ จ.นครราชสมา อบต.ยานร จ.ปราจนบร บานหนาถา จ.สราษฎรธาน บานคอกเสอ จ.พทลง และไรเลยบชคลบ จ.กระบ ศกษาการประยกตใชหญาแฝกรวมกบวธกลและพชอนๆ เพอปองกนภยดนถลม โดยเนนชมชนเขามามสวนรวมในการดาเนนงาน

การบรรยาย “การสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนหญาแฝกในพนทตนนา”

โดย นายประเดมชย แสงควงษ ผอานวยการสวนสงเสรมและพฒนาชมชนตนนา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดกลาวถงการดาเนนการของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เรมมาตงแต ปพ.ศ. 2536 ไดนาหญาแฝกมาใชประโยชนในการอนรกษดนและนา ปองกนการชะลาง

13

 

พงทลายของดนในพนทลาดชน และพนทตนนา รวมถงการใชหญาแฝกเพอฟนฟทรพยากรดน และระบบนเวศปาไมการใชหญาแฝกเปนแนวปองกนไฟปา การพฒนาพนธและขยายพนธ ใหเพยงพอกบ ความตองการรวมถงการสรางความเขาใจในการใชประโยชนหญาแฝกแกชาวบานในพนทตนนา

การบรรยาย “วสดทดแทนไมจากใบหญาแฝกเหลอทง”

โดย นายวรธรรม อนจตตชย ผอานวยการกลมงานพฒนาอตสาหกรรมไม สานกวจยและพฒนา การปาไม กรมปาไม ไดบรรยายใหเหนถงศกยภาพของใบหญาแฝกโดยการนามาเปนวตถดบในการผลตแผนวสดทดแทนไมไดดเทยบเทากบพชอนๆ เนองจากเศษใบหญาแฝกสามารถใหเสนใยในการนามาผลตเปนแผน ประกอบชวภาพ (biological composites) ได โดยผลการศกษาวเคราะหของคณะผวจยของกรมปาไม พบวา หญาแฝกเปนพชทมเสนใยอยในตระกล Gramineae เชนเดยวกบ ไผ ขาวโพด ขาวฟาง และออย ซงมองคประกอบหลกทางเคมเปนเซลลโลสและลกนน (lignocellulosic) และลกษณะเสนใยทคลายคลงกบไม ผลการศกษาลกษณะพนฐานดงกลาวทาใหทราบถงความเปนไปไดในการนามา ใชประโยชนทดแทนผลตผลจากไมได ในปจจบนไดมการถายทอดเทคโนโลยการผลตแผนประกอบ หญาแฝก ใหกบกลมเกษตรกรและประชาชนทสนใจจากทวประเทศ จานวน 5 รน ราว 150 คน โดยไมเสยคาใชจายใดๆ เพอทจะไดนาไปปฏบตไดอยางถกตองเปนประโยชนตอชมชนและสงคมตอไป

14

 

การบรรยาย “กระบวนการเรยนรการปลกหญาแฝกของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนในถนทรกนดาร” โดย พ.ต.อ.วรพฒน บญมา ผกากบการตารวจตระเวนชายแดน 34 กองบญชาการตารวจตระเวนชายแดน ไดทาการขยายผลโครงการพฒนาและรณรงคการใชประโยชนหญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดาร ในปจจบนดาเนนการในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน บานหมองกวะ ตาบลแมจน อาเภออมผาง จงหวดตาก โดยทาการปลกเปนแนวขนบนไดในพนทลาดชนเพอปองกนการพงทลายของดน ปลกเปนแถวยาวในแปลงเกษตรกรเพอรกษาความชมชนของหนาดน และปลกเปนแนวยาวตามขอบบอเลยงปลา บอนาเพอปองกนการพงทลายของดน

การบรรยาย “ระบบบรหารและตดตามการปลกหญาแฝกในประเทศไทย (VGT)”

โดย นางจนทรเพญ ลาภจตร ผอานวยการกลมระบบเครอขายและคอมพวเตอร กรมพฒนาทดน กลาวถงระบบบรหารและตดตามโครงการปลกหญาแฝก (Vetiver Grass Tracking) เปนระบบหนงทอยภายใตระบบการบรหารจดการการตดสนใจเชงพนทดานการพฒนาทดน ทกรมพฒนาทดนพฒนาขน ระบบสามารถแสดงตาแหนงพกด พนธหญาแฝก จานวนกลา รปแบบการปลก และยงแสดงภาพถายกจกรรมการปลกหญาแฝกในพนท โดยระบบจะแสดงขอมลรปแบบแผนทได 5 ประเภท คอ (1) แผนทฐาน (2) แผนทภาพถายทางอากาศ (3) แผนท Arcgisonline (4) แผนท Bing maps และ (5)แผนท Google maps นอกจากนระบบยงสามารถสรปรายงานผลการดาเนนงานโครงการปลกหญาแฝก ได 2 รปแบบ คอ (1) รายงานผลในรปแบบ GIS โดยระบเงอนไข “ระดบของเขต” ไดหลายประเภท เชนระดบ ภาค จงหวด อาเภอ ตาบล สานกงานพฒนาทดน จากนน กาหนดชวงวนทปลก ระบบจะแสดงผลลพธตามเงอนไขทกาหนด และสามารถแสดงในรปแบบกราฟได (2) รายงานผลในรปแบบ MIS สรปแบบมเงอนไข และแสดงรายงานผลการปลกหญาแฝกเปนตารางใน Excel สามารถดขอมลไดงายขน

15

 

สรปผลการประชมวชาการหญาแฝก “สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” โดย ดร.พทยากร ลมทอง ผเชยวชาญดานการอนรกษดนและนา กรมพฒนาทดน สรปประเดนสาคญจากการประชม น

1. สานกงาน กปร . รวมกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของไดจดทาแผนแมบทหญาแฝก ฉบบท 5 และไดแจกจายไปแลว ทกหนวยงานสามารถใชเปนแนวทางในการดาเนนงาน ทงในดานวจยและพฒนาหญาแฝก

2. เนองจากจะมการจดประชมวชาการหญาแฝกนานาชาต ในป 2558 ทประเทศเวยดนาม หนวยงานตางๆ ทรวมสนองพระราชดาร ดานวจยและพฒนาการใชประโยชนหญาแฝก ควรม การเตรยมการเพอนาเสนอผลงาน ทงภาคบรรยาย และนทรรศการ ในการประชมหญาแฝกนานาชาตในครงน

3. การใชประโยชนหญาแฝกในประเทศตางๆ มแนวทางในหลายดาน สวนใหญเนน การดาเนนงานนอกภาคเกษตรกรรม เชนการปลกเพอปองกนดนถลมในพนทลาดชนสง การปองกนชายฝงทะเล การปลกตกแตงสถานทเพอความสวยงาม เปนตน

4. รปแบบการปลกและการใชประโยชนหญาแฝก รวมกบมาตราการอนๆ ไดแก การปองกนดนถลม การรกษาดนและนาในพนทตนนา การใชประโยชนจากใบหญาแฝกในดานตางๆ รวมทงการเรยนรหญาแฝกในพนททรกนดาร เปนประเดนทตองบรณาการใหเกดความหลากหลายในกจกรรมทดาเนนการและกจกรรมการขยายผลการใชประโยชนในอนาคต

5. ระบบการตดตามการปลกหญาแฝก VGT ไดมการพฒนาถงระดบททกหนวยงานสามารถเขาถงขอมลไดจาก website และรวมกนบรหารจดการขอมลหญาแฝกไดแลว ขนตอนทสาคญคอ การบรณาการเพอกรอกขอมลของแตละหนวยงานใหทนสมยอยางสมาเสมอ

16

 

สรปผลการดาเนนงานการประชมวชาการ “สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก” จากการประเมนผลจากแบบสอบถาม จานวน 315 คน พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย มอาย 41-55 ป มสถานภาพเปนบคลากรภายในกรมพฒนาทดน มอาชพเปนขาราชการวฒการศกษาปรญญาโท โดยภาพรวมของผเขารวมประชมวชาการ เรองสองทศวรรษ พฒนาวชาการ หญาแฝก พบวา มความพงพอใจอยในระดบมาก คดเปนรอยละ 58.90 รองลงมามความพงพอใจอยในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 29.7 สาหรบความพงพอใจในแตละดาน ผเขารวมประชมมความพงพอใจในดานวทยากร เปนผรอบรในเนอหา มความสามารถในการถายทอดความร นอกจากนดานการใหบรการและการอานวยความสะดวก เชน ความเหมาะสมของสถานท การตอนรบ การลงทะเบยน เอกสาร การประชม มความพงพอใจอยในระดบมากเชนกน ในสวนของภาคนทรรศการผเขารวมประชมม ความพงพอใจในนทรรศการแสดงผลงานดานการใชประโยชนหญาแฝก ซงมความโดดเดนสวยงามพรอมทงไดรบความรทางดานวชาการ และการมสวนรวมการขยายผลสชมชน ผตอบแบบสอบถามไดเสนอแนะสาหรบการจดประชมในโอกาสตอไป ดงน

1. ควรมการประกาศและมอบเกยรตบตร และโลหรางวล แกผดาเนนการกจกรรม หญาแฝกดเดน โดยแสดงผลงานทชดเจนนนแกทประชม พรอมเชญชวนเกษตรกรหรอประชาชนทสนใจ รวมกจกรรมการใชประโยชนหญาแฝกในดานตางๆ

2. อยากใหมการอภปราย การปลกหญาแฝก และปญหาการปลกในแตละพนท การอนรกษดนและนา การถลมไหลของดนทางชายฝง ดนมปญหา เชน ดนเคม, ดนปนเปอนโลหะหนก การนาหญาแฝกไปใชในชมชน โรงเรยน หรอหนวยงานระดบจงหวด อาเภอ ตาบล เปนตน

3. ควรจดเวทแลกเปลยนองคความร เปนกลมเลกๆ นอกเหนอจากการบรรยายบนเวทโดยวทยากร และใหเกษตรกรทมการพฒนาทดนโดยใชประโยชนหญาแฝกมาเปนผรวมบรรยาย หรอรวมเสวนากบวทยากรผทรงคณวฒทงภาครฐและองคกรเอกชน

4. ควรมการจดประชมวชาการในสวนภมภาค เพอใหเกษตรกรซงเปนกลมเปาหมายทสาคญไดเขารวมประชม เพราะเดนทางไดสะดวก และประหยดคาใชจาย

5. การบรรยายควรเพมหวขอทางดานสงคม เศรษฐกจ ซงนาจะเปนสงยนยนประโยชนของหญาแฝกไดดทจะชวยใหเกษตรกรมรายไดเพมขนอยางยงยน

6. ควรมการจดนทรรศการ หรอการบรรยายเกยวกบการขยายผลสชมชนทองถน หรอโรงเรยนจะดมาก เชนการปลก การดแลรกษา การใชประโยชน และการแปรรป เปนตน

7. ควรมเอกสารประกอบการบรรยายทางวชาการในแตละเรองประกอบดวย เพราะจะทาใหผรบฟงการบรรยายไดรบความรมากยงขน

17

 

ภาคผนวก

การประเมนผลจากแบบสอบถามผเขารวมประชมวชาการ

เรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก ประจาป 2556

18

 

การประเมนผลจากแบบสอบถามผเขารวมประชมวชาการ เรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก ประจาป 2556

ประกอบดวย ตอนท 1 สถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผตอบแบบสอบถามจานวน 315 คน จากผลการประเมนไดจดอนดบหวขอตางๆ ดงน

เพศ อนดบท 1 เพศชาย จานวน 171 คน คดเปนรอยละ 54.2 อนดบท 2 เพศหญง จานวน 144 คน คดเปนรอยละ 45.8

อาย อนดบท 1 อาย 41-55 ป จานวน 125 คน คดเปนรอยละ 39.6 อนดบท 2 อาย 25-40 ป จานวน 105 คน คดเปนรอยละ 33.3 อนดบท 3 มากกวา 55 ป จานวน 39 คน คดเปนรอยละ 12.5 อนดบท 4 ไมระบ จานวน 39 คน คดเปนรอยละ 12.5 อนดบท 5 อายตากวา 25 ป จานวน 7 คน คดเปนรอยละ 2.1

หนวยงาน อนดบท 1 บคลากรภายในกรมพฒนาทดน จานวน 158 คน คดเปนรอยละ 50.0 อนดบท 2 ไมระบ จานวน 85 คน คดเปนรอยละ 27.1

อนดบท 3 บคลากรภายนอกกรมพฒนาทดน จานวน 72 คน คดเปนรอยละ 22.9 อาชพ

อนดบท 1 ขาราชการ จานวน 262 คน คดเปนรอยละ 83.3 อนดบท 2 พนกงานรฐ/ รฐวสาหกจ จานวน 20 คน คดเปนรอยละ 6.3 อนดบท 3 ประชาชนทวไป จานวน 20 คน คดเปนรอยละ 6.3 อนดบท 4 พนกงานมลนธ จานวน 7 คน คดเปนรอยละ 2.1 อนดบท 5 ไมระบ จานวน 7 คน คดเปนรอยละ 2.1

วฒการศกษา อนดบท 1 ปรญญาโท จานวน 158 คน คดเปนรอยละ 50.0 อนดบท 2 ปรญญาตร จานวน 105 คน คดเปนรอยละ 33.3 อนดบท 3 ปรญญาเอก จานวน 39 คน คดเปนรอยละ 12.5 อนดบท 5 ตากวาปรญญาตร จานวน 7 คน คดเปนรอยละ 2.1 อนดบท 5 ไมระบ จานวน 7 คน คดเปนรอยละ 2.1

19

 

ตอนท 2 ประเมนความพงพอใจเกยวกบการประชมฯ โดยภาพรวม

รายละเอยด ระดบความพงพอใจ (รอยละ)

S.D. ระดบ 5 4 3 2 1 0

1. ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ 1.1 การประชาสมพนธการประชม 58.3 58.3 25.0 2.1 - - 3.9 0.8 มาก 1.2 ความเหมาะสมของสถานท 35.4 56.3 8.3 - - - 4.3 1.0 มาก 1.3 ความเหมาะสมของระยะเวลา 29.2 52.1 18.8 - - - 4.1 0.9 มาก 1.4 การตอนรบ และการลงทะเบยน 29.2 60.4 8.3 2.1 - - 4.2 1.0 มาก

รวม 38.0 56.8 15.1 1.1 - - 4.1 0.9 มาก 2. ดานวทยากร 2.1 ความรอบร ในเนอหาของวทยากร 43.8 56.3 - - - - 4.4 1.1 มาก 2.2 ความสามารถในการถายทอดความร 27.1 68.8 4.2 - - - 4.2 1.0 มาก 2.3 การตอบคาถามของวทยากร 22.9 56.3 10.4 4.2 - 6.3 3.8 0.8 มาก 2.4 ความเหมาะสมของวทยากร ในภาพรวม

33.3 62.5 2.08 - - 2.1 4.2 1.0 มาก

รวม 31.8 61.0 4.2 1.1 - 2.1 4.2 1.0 มาก 3. ดานเจาหนาท ผใหบรการ และการอานวยความสะดวก 3.1 เอกสารการประชม 14.6 39.6 39.6 6.3 - - 3.6 0.7 มาก 3.2 โสตทศนปกรณ 22.9 56.3 16.7 4.2 - - 4.0 0.9 มาก 3.3 เจาหนาทจดประชม 16.7 62.5 20.8 - - - 4.0 0.9 มาก 3.4 อาหาร,เครองดมและสถานท 27.1 52.1 18.8 2.1 - - 4.0 0.9 มาก

รวม 20.3 56.2 24.0 3.2 - - 3.9 0.9 มาก 4. ดานเนอหาในการบรรยาย 4.1 ทานไดรบความร แนวคด ทกษะ และประสบการณใหม ๆ จากการประชม

35.4 58.3 6.3 - - - 4.3 1.0 มาก

4.2 ทานสามารถนาสงทไดรบจาก การประชมนไปใชในการปฏบตงาน

29.2 62.5 8.3 - - - 4.2 1.0 มาก

4.3 สงททานไดรบจากการประชมครงน ตรงตามความคาดหวงของทาน

22.9 60.4 14.6 - - 2.1 4.0 0.9 มาก

4.4 ประโยชนททานไดรบจากการประชม 27.1 64.6 8.3 - - - 4.2 1.0 มากรวม 28.7 61.5 9.4 - - 0.5 4.2 1.0 มาก

5. สรปดานความพงพอใจในภาพรวม ของการประชม

29.7 58.9 13.2 1.4 - 0.7 4.1 1.0 มาก

20

 

เกณฑการคดคะแนนแบบทดสอบ คาเฉลย 1.00-1.49 หมายถง มระดบความคดเหนอยในระดบ นอยทสด

คาเฉลย 1.50-2.49 หมายถง มระดบความคดเหนอยในระดบ นอย คาเฉลย 2.50-3.49 หมายถง มระดบความคดเหนอยในระดบ ปานกลาง คาเฉลย 3.50-4.49 หมายถง มระดบความคดเหนอยในระดบ มาก คาเฉลย 4.50-5.00 หมายถง มระดบความคดเหนอยในระดบ มากทสด

จากผลการประเมนความพงพอใจผเขารวมการประชมวชาการ เรอง สองทศวรรษ พฒนาวชาการหญาแฝก ประจาป 2556 พบวา มความพงพอใจอยในระดบมาก โดยมคาเฉลย ( ) = 4.1 และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) = 1.0 เมอจดอนดบเปนรายดานตามคาเฉลย พบวา มความพงพอใจดงน

อนดบท 1 ดานเนอหาในการบรรยาย อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 1.0) อนดบท 2 ดานวทยากร อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 1.0) อนดบท 3 ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ อยในระดบมาก ( = 4.1, S.D. =

0.9) อนดบท 4 ดานเจาหนาท ผใหบรการ และการอานวยความสะดวก อยในระดบมาก

( = 3.9, S.D. = 0.9) สาหรบความพงพอใจในแตละดาน เมอจดอนดบเปนรายขอ พบวา มความพงพอใจ ดงน

1. ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ อนดบท 1 ความเหมาะสมของสถานท อยในระดบมาก ( = 4.3, S.D. = 1.0)

อนดบท 2 การตอนรบ และการลงทะเบยน อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 1.0) อนดบท 3 ความเหมาะสมของระยะเวลา อยในระดบมาก ( = 4.1, S.D. = 0.9) อนดบท 4 การประชาสมพนธการประชม อยในระดบมาก ( = 3.9, S.D. = 0.8) 2. ดานวทยากร

อนดบท 1 ความรอบร ในเนอหาของวทยากร อยในระดบมาก ( = 4.4, S.D. = 1.1)

อนดบท 2 ความสามารถในการถายทอดความร อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 1.0)

อนดบท 3 ความเหมาะสมของวทยากร ในภาพรวม อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 1.0)

อนดบท 4 การตอบคาถามของวทยากร อยในระดบมาก ( = 3.8, S.D. = 0.8) 3. ดานเจาหนาท ผใหบรการ และการอานวยความสะดวก

21

 

อนดบท 1 อาหาร,เครองดมและสถานท อยในระดบมาก ( = 4.0 S.D. = 0.9) อนดบท 2 โสตทศนปกรณ อยในระดบมาก ( = 4.0, S.D. = 0.9)

อนดบท 3 เจาหนาทจดประชม อยในระดบมาก ( = 4.0, S.D. = 0.9) อนดบท 4 เอกสารการประชม อยในระดบมาก ( = 3.6, S.D. = 0.7)

4. ดานเนอหาในการบรรยาย อนดบท 1 ทานไดรบความร แนวคด ทกษะและประสบการณใหม ๆ จากการประชม

( = 4.3 S.D. = 1.0) อนดบท 2 ทานสามารถนาสงทไดรบจากการประชมนไปใชในการปฏบตงาน/การ

เรยน อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 0.9) อนดบท 3 ประโยชนททานไดรบจากการประชม อยในระดบมาก ( = 4.2, S.D. = 0.9) อนดบท 4 สงททานไดรบจากการประชมครงนตรงตามความคาดหวงของทานอยในระดบมาก ( = 4.0, S.D. = 0.9)

5. ดานความพงพอใจในภาพรวมของการประชม อยในระดบมาก ( = 3.9, S.D. = 0.9)

ตอนท 3 ขอเสนอแนะ

3.1 สงททานพงพอใจในการประชมครงน ดานวทยากร วทยากรมความรอบร ความสามารถในการถายทอดความร และไดรบประโยชนจาก

เนอหาความรทวทยากรไดบรรยาย โดยเฉพาะ ดร.วระชย ณ นคร บรรยายการใชประโยชนหญาแฝกระดบนานาชาต และนายวรธรรม อนจตตชย บรรยายวสดทดแทนไมจากใบหญาแฝกเหลอทง ดานความร

1. ไดรบความรเกยวกบการใชประโยชนหญาแฝกระดบนานาชาต การดาเนนงานเกยวกบหญาแฝกในประเทศไทย และยงไดความรใหมๆ ในการใชประโยชนหญาแฝกดานอนๆนอกเหนอจากการอนรกษดนและนา ตลอดจนการมสวนรวมของชมชนในการใชประโยชนหญาแฝก ทสามารถกอใหเกดประโยชนในหลายๆดาน และยงไดแลกเปลยนความคดเหนกบผเขารวมประชม

2. เนอหาสาระในการจดการประชมวชาการฯ ครอบคลมทงดานวชาการ และการสงเสรมเผยแพร การใชประโยชนหญาแฝกในดานตางๆ ครบถวน

22

 

3. การผสมผสานและแลกเปลยนความร ระหวางหนวยงานตางๆ ทงภาครฐ องคกรเอกชน ในการประยกตใชประโยชนแฝกในดานการแกไขปญหาดนถลม และความกาวหนาการใชประโยชนหญาแฝกในตางประเทศ

ดานนทรรศการ 1. นทรรศการแสดงผลงานดานการใชประโยชนหญาแฝก โดดเดนสวยงามพรอมทง

ไดรบความรทางดานวชาการ และการมสวนรวมการขยายผลสชมชน 2. มความหลากหลายของหนวยงานทมาจดนทรรศการ ทงสวนของภาครฐและองคกร

เอกชน

3.2 ขอเสนอแนะเพอนาไปใชพฒนาการประชมในโอกาสตอไป 1. ควรมการประกาศและมอบเกยรตบตร และโลหรางวล แกผดาเนนการกจกรรมหญาแฝก

ดเดน โดยแสดงผลงานทชดเจนนนแกทประชม พรอมเชญชวนเกษตรกรหรอประชาชนทสนใจ รวมกจกรรมการใชประโยชนหญาแฝกในดานตางๆ

2. อยากใหมการอภปราย การปลกหญาแฝก และปญหาการปลกในแตละพนทการอนรกษดนและนา การถลมไหลของดนทางชายฝง ดนมปญหา เชน ดนเคม, ดนปนเปอนโลหะหนก การนาหญาแฝกไปใชในชมชน โรงเรยน หรอหนวยงานระดบจงหวด อาเภอ ตาบล เปนตน

3. ควรจดเวทแลกเปลยนองคความร เปนกลมเลกๆ นอกเหนอจากการบรรยายบนเวทโดยวทยากร และใหเกษตรกรทมการพฒนาทดนโดยใชประโยชนหญาแฝกมาเปนผรวมบรรยาย หรอรวมเสวนากบวทยากรผทรงคณวฒทงภาครฐและองคกรเอกชน

4. ควรมการจดประชมวชาการในสวนภมภาค เพอใหเกษตรกรซงเปนกลมเปาหมายทสาคญไดเขารวมประชม เพราะเดนทางไดสะดวก และประหยดคาใชจาย

5. การบรรยายควรเพมหวขอทางดานสงคม เศรษฐกจ ซงนาจะเปนสงยนยนประโยชนของ หญาแฝกไดดทจะชวยใหเกษตรกรมรายไดเพมขนอยางยงยน

6. ควรมการจดนทรรศการ หรอการบรรยายเกยวกบการขยายผลสชมชนทองถน หรอโรงเรยนจะดมาก เชนการปลก ดแลรกษา การใชประโยชน และการแปรรป เปนตน

7. ควรมเอกสารประกอบการบรรยายทางวชาการในแตละเรองประกอบดวย เพราะจะทาใหผรบฟงการบรรยายไดรบความรมากยงขน