เศรษฐศาสตรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ชนมธยมศกษาปท ๔-๖

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยง

อาจารยณทธนท เลยวไพโรจน

ผตรวจ

รองศาสตราจารยอมรา รอดดารา

ผชวยศาสตราจารยวภา สประดษฐ ณ อยธยา

ผชวยศาสตราจารยอรรถพล อนนตวรสกล

บรรณาธการ

ผชวยศาสตราจารยสมนก ปฏปทานนท

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพ

วชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๕๘

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนน

นครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ

๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐

(อตโนมต ๑๕ สาย),

๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ : ทกหมายเลข,

แฟกซอตโนมต :

๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,

๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานเศรษฐศาสตรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

ชนมธยมศกษาปท 4-6 ของสถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) เลมน เปนหนงสอเรยนทสอดแทรก

การบรณาการและเนนการสรางความรกบคานยมตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตรงตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐานพทธศกราช2551

หนวยการเรยนรแตละหนวยประกอบดวย

• ตวชวด ของเนอหาในหนวยการเรยนรนนๆ

• ผงสาระการเรยนร สรปเนอหาสาระของทงหนวย

• สาระส�าคญเพองายตอความเขาใจของผเรยน

• จดประกายความคดกระตนความคดของผเรยนกอนเขาสบทเรยน

• เนอหา ถกตองตามหลกวชาการเนนการใชภาษาทถกตองและครบถวนตามขอบขายองคความรของ

สาระเศรษฐศาสตรเกยวกบการผลตการแจกจายการบรโภคสนคาและบรการการบรหารจดการทรพยากร

ทมอยจ�ากดอยางมประสทธภาพการด�ารงชวตอยางมดลยภาพและการน�าหลกเศรษฐกจพอเพยงไปใช

ในชวตประจ�าวน

• ผงสรปสาระส�าคญผงความคดสรปเนอหาสาระส�าคญของทงหนวย

• จดประกายโครงงานใหผเรยนฝกกระบวนการคดทน�าไปสการสรางองคความรดวยตนเอง

• กจกรรมบรณาการอาเซยนมงเนนใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบประเทศสมาชกอาเซยน

• กจกรรมการเรยนรและค�าถามพฒนากระบวนการคดเนนใหผเรยนพฒนาพฤตกรรมดานความร

เจตคตคณธรรมคานยมทดโดยมงใหผเรยนเกดสมรรถนะส�าคญและมงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะ

อนพงประสงค

• เวบไซตแนะน�าสงเสรมการใชอนเทอรเนตเพอการเรยนร

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หวงวา หนงสอเรยนเลมน จะชวยใหผเรยนสามารถพฒนา

กระบวนการเรยนรและกระบวนการคดได สมดงเจตนารมณของการปฏรปการศกษาอยางครบถวน

ทกประการ

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

ค�ำน�ำ

ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท 21 ของนกเรยน

ทไดรบการพฒนาจ�าแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน เศรษฐศาสตร 4

หนวยการเรยนรท 1 หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการก�าหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ 5

หนวยการเรยนรท 2 เศรษฐกจพอเพยง 51

หนวยการเรยนรท 3 สหกรณ 73

หนวยการเรยนรท 4 ปญหาทางเศรษฐกจในชมชนและแนวทางแกไข 83

หนวยการเรยนรท 5 การเงน การคลง 101

หนวยการเรยนรท 6 เศรษฐกจระหวางประเทศ 126

บรรณานกรม 158

หนา

สำรบญ

ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท 21 ของนกเรยนทไดรบการพฒนา

จำาแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน เศรษฐศาสตร

หนวยการเรยนร/เรอง

คณลกษณะทพงประสงคของผเรยนในศตวรรษท 21

การเรยนร ในศตวรรษท 21

หนวยการเรยนรท 1

หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนด

ราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

หนวยการเรยนรท 2

เศรษฐกจพอเพยง

หนวยการเรยนรท 3

สหกรณ

หนวยการเรยนรท 4

ปญหาทางเศรษฐกจในชมชน

และแนวทางแกไข

หนวยการเรยนรท 5

การเงนการคลง

หนวยการเรยนรท 6

เศรษฐกจระหวางประเทศ

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

การเ

รยน

รเพ

อร

(Lea

rnin

g to

kno

w)

การเ

รยน

รเพ

อปฏ

บตไ

ดจรง

(Lea

rnin

g to

do)

การเ

รยน

รทจะ

อยรว

มกน

(Lea

rnin

g to

live

toge

ther

)

การเ

รยน

รทจะ

เปน

(Lea

rnin

g to

be)

ทกษ

ะการ

เรยน

รนวต

กรรม

ทกษ

ะดาน

สารส

นเท

ศ สอ

แล

ะเท

คโน

โลย

ทกษ

ะชวต

และก

ารท

ำางาน

ระบบเศรษฐกจไทยเปนระบบเศรษฐกจแบบผสม ท�ำใหกำรก�ำหนดรำคำและคำจำงทมใน

สงคมไทยเปนไปทงกำรปลอยใหเปนไปตำมกลไกของตลำดและกำรแทรกแซงจำกรฐบำลซงเปนผล

ใหระบบเศรษฐกจเกดกำรแขงขนอยำงเสรและเปนธรรมตอทกหนวยเศรษฐกจ

หนวยการเรยนรท

ตวชวด

ผงสาระการเรยนร

หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

สาระสำาคญ

อภปรำยกำรก�ำหนดรำคำและคำจำงในระบบเศรษฐกจ(ส3.1ม.4-6/1)

1

หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการก�าหนดราคาและ

คาจางในระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจของโลก ในปจจบน

การกำาหนดคาจาง อตราคาจางแรงงานในสงคมไทย และกฎหมายทเกยวของ

บทบาทของรฐในการแทรกแซงราคาและการควบคมราคา

ตลาดในระบบเศรษฐกจ

การกำาหนดราคาในระบบเศรษฐกจ

6 เศรษฐศาสตร ม.4-6 7หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

แผนภาพแสดงแนวคดหลกของเศรษฐศาสตร

ความตองการของมนษย

ทมไมจ�ากด

ทรพยากร

ทมอยจ�ากด

?ปญหาหลก

ความขาดแคลนทรพยากร (Scarcity)

การคดหาทางออก

เศรษฐศาสตร

เกดภาวะ

“ไมสมดล”ความตองการในทางเศรษฐศาสตร

ไดแก

• ความจ�าเปนตอการด�ารงชวต

ของมนษย(need)

• ความตองการทรพยากร

เพอตอบสนองความตองการ

ทงทางกายและจตใจ(want)

จากปญหาหลกนท�าใหเกดปญหา

ทเปนค�าถามอนๆตามมาเชน

• จะท�าอยางไรใหทรพยากร

ตอบสนองความตองการของมนษย

ใหมากทสดและยาวนานทสดทงๆ

ทมจ�ากด

เปนปญหาททกระบบเศรษฐกจและ

มนษยทกคนตองเผชญอยาง

หลกเลยงไมได

ทรพยากรในทางเศรษฐศาสตร คอสงท

มนษยใชตอบสนองความตองการ ไดแก

• ทรพยากรธรรมชาต

• ทรพยากรทมนษยสรางขน

- ทรพยากรทน�าไปใชผลตสนคา-บรการ

- ทรพยากรทเปนสนคา-บรการตางๆนกเรยนคดวาระบบเศรษฐกจแบบใดทจะชวยใหประเทศพฒนาและมความเจรญ

กาวหนามากทสด

เมอมนษยมาอยรวมกนเปนสงคมขนาดทใหญขนในระดบประเทศนนท�าใหจ�าเปนตองมรฐบาลเปน

ผน�าส�าคญในการบรหารประเทศซงแตละประเทศนนรฐบาลจะเปนผ“เลอก”และ“ก�าหนด”ระบบเศรษฐกจ

ของประเทศ ทงนเปนไปตามนโยบายหรอทศทางการพฒนาประเทศในดานเศรษฐกจของรฐและของ

ประเทศนน

จดประกายความคด

ระบบเศรษฐกจของโลกในปจจบน

1.1 ระบบเศรษฐกจกบการจดสรรทรพยากรในประเทศ ตามแนวคดหลกของเศรษฐศาสตรทวา “ทรพยากรมจ�ากด” (Limitedresources) เมอเทยบกบ

ความตองการของมนษยทไรขดจ�ากด(Unlimitedwant)กลาวคอทรพยากรซงเปนสงทมอยในโลกและ

เปนสงทมนษยตองน�ามาใชเพอบ�าบดความตองการของตนนนมขดจ�ากดดวยเหตน แตละประเทศทม

ประชาชนในประเทศเปนเจาของทรพยากรของประเทศรวมกนนน ตางตองการทจะน�าทรพยากรมา

ตอบสนองความตองการของตนใหไดมากทสดแตเงอนไขทส�าคญคอทรพยากรของประเทศนนมจ�ากด

รฐบาลจงตองท�าหนาทในการจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ�ากดใหกระจายไปยงประชาชนในประเทศอยาง

ทวถงและเปนธรรมทสดดวยการเลอกใชระบบเศรษฐกจมาจดสรรทรพยากรและแกปญหาน

1.

การน�าทรพยากรธรรมชาตทมอยจ�ากดมาใชประโยชนเพอตอบสนองความตองการของมนษยทมไมจ�ากด

เศรษฐศาสตร ม.4-6 9หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ8

ทางออกของปญหาความขาดแคลน วธการบรหารจดการทรพยากร

มนษยจ�าเปนตอง

ตดสนใจเลอก

• ในระดบบคคลทวไป:ตองตดสนใจเลอกหนทาง

ทคมคาทสดหรอใหตนเองไดรบความพอใจสงสด

• ในระดบผผลต:ตองตดสนใจเลอกวาจะผลต

อะไรอยางไรและเพอใครใหตนไดรบก�าไรสงสด

• ในระดบประเทศ:รฐบาลตองตดสนใจเลอก

แนวทางจดสรรทรพยากรทท�าใหประชาชน

ในประเทศไดรบอยางทวถงและมความเปนธรรม

“เศรษฐศาสตรเปนศาสตรทศกษาพฤตกรรมของมนษยและสงคมในการตดสนใจเลอกใชทรพยากร

ทมอยอยางจ�ากดเพอน�ามาใชประโยชนในการผลตสนคาและบรการตางๆ อยางประหยดหรออยางม

ประสทธภาพมากทสด และหาทางจ�าแนกแจกจายสนคาและบรการเหลานนไปยงบคคลในสงคม

ใหไดรบความพอใจสงสดหรอมประสทธภาพทางเศรษฐกจสงสด”

“เศรษฐศาสตร” ถอก�าเนดขนมาเพอคนหาวธการในการจดสรรหรอบรหารจดการทรพยากร

(Allocation)ทมจ�ากดใหเกดประโยชนคมคาและสนองความตองการของมนษยใหไดมากทสดดงนน

เศรษฐศาสตรจงเสนอแนวทางออกของปญหาความขาดแคลนดงกลาวตามแผนภาพดงน

ถอเปน“หวใจ”ของเศรษฐศาสตร

เพราะทกกจกรรมของมนษยตองมการ

“เลอก”และ“แลก”กบสงอนมาเสมอ

กลายเปน“ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ”ในทกระบบ

วาจะน�าทรพยากรทจ�ากดไปผลตอะไร (What) ผลต

อยางไร(How)และผลตเพอใคร(ForWhom)

รฐบาลตองเขามาชวยแกปญหาพนฐานดงกลาว

ดวยการเลอก“ระบบเศรษฐกจ”

ระบบเศรษฐกจ จงจ�ากดขนมาเพอเปนแนวทางหรอ

กรอบวธในการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจของ

ประเทศ

แผนภาพแสดงความสมพนธระหวางระบบเศรษฐกจกบการจดสรรทรพยากร

เศรษฐศาสตร

ผลจากทรพยากรทมจ�ากดท�าใหมนษยไมสามารถเลอกใชทรพยากรไดทงหมดการตดสนใจเลอกจง

จ�าเปนตองเกดขน และการตดสนใจเลอกกจ�าเปนตองเลอกเพยงหนทางเดยวทมความคมคาทสดหรอ

เรยกวาเกด“ประสทธภาพ”จงท�าใหมนษยตองเสยทางเลอกอนโดยเฉพาะทางเลอกทมประสทธภาพมาก

แตจ�าเปนตองละทงไปซงในทางเศรษฐศาสตรจะเรยกวา“ตนทนคาเสยโอกาส”(OpportunityCost)

ดงนน ทงในระดบบคคลและระดบประเทศจงจ�าเปนตองคดหาวธการทจะท�าใหตนเกดตนทน

คาเสยโอกาสต�าทสด

หลกการตดสนใจเลอก

ระบบเศรษฐกจ กจกรรมทางเศรษฐกจหนวยเศรษฐกจ

ตนทนคาเสยโอกาสกอใหเกด

เลอกวธการทมประสทธภาพ เปนสจธรรมของเศรษฐศาสตรวา

“ไดอยางกตองเสยอยาง”(Trade-off)

ประสทธภาพทางเทคนค (Technical Efficiency)

ประสทธภาพทางเศรษฐกจ (Economic Efficiency)

• วธทใชปจจยผลตนอยทสด

โดยสามารถใหผลผลตเทากบ

วธการอนๆ

• วธทใช ต นทนการผลตต�า

ทสดเพอใหไดรบก�าไรสงทสด

• บคคลจงจ�าเปนตองคดหาวธใหเกดตนทน

คาเสยโอกาสนอยทสด

• รฐบาลจงตองคดหาระบบเศรษฐกจทเขามา

จดสรรใหประชาชนในประเทศเกด

คาเสยโอกาสนอยทสด

แผนภาพแสดงหลกการตดสนใจเลอกและตนทนคาเสยโอกาส

1.2 องคประกอบหลกของระบบเศรษฐกจในระบบเศรษฐกจหนงๆจะตองประกอบดวย

• หนวยครวเรอน

• หนวยธรกจ

• หนวยรฐบาล

• บรโภค

• ผลต

• แลกเปลยน

แผนภาพแสดงองคประกอบของระบบเศรษฐกจ

1) หนวยเศรษฐกจทเปนภาคเอกชน(PrivateSector)ไดแก

(1) หนวยครวเรอนไดแก

• ผบรโภคสนคา-บรการทหนวยธรกจผลตขนโดยมเปาหมายเพอแสวงหาความพอใจ

สงสด(Maximizesatisfaction)จากการบรโภคสนคา-บรการภายใตงบประมาณทมจ�ากด

• เจาของปจจยผลตซงไดแก

10 เศรษฐศาสตร ม.4-6 11หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

ปจจยการผลต

ทมอยตามธรรมชาต ทเปนมนษย

ทดนและทรพยากรธรรมชาต

ผลตอบแทนคอ

คาเชา

แรงงาน

ผลตอบแทนคอ

คาจาง

ผประกอบการ

ผลตอบแทนคอ

ก�าไร

ทน*

ผลตอบแทนคอ

ดอกเบย

ระบบเศรษฐกจ

ผสม

ทนนยม สงคมนยม

แผนภาพแสดงระบบเศรษฐกจแบบตาง ๆ

ทมนษยสรางขน

*ทนในทางเศรษฐศาสตร เปน สนคาทน (Capital goods) คอ สงกอสรางและอปกรณหรอวตถดบในการผลต สวนเงนทน เปนเพยง

สอกลางเพอใหเกดสนคาทนมาเทานนจงไมเปนทนทแทจรง*เปนภาษาฝรงเศสอานวาแลซ-เซ-แฟรเปนแนวคดทเสนอใหมการปลอยใหเอกชนเปนเจาของของปจจยการผลตและด�าเนนกจการทาง

เศรษฐกจอยางเสร

นนหมายความวาหนวยเศรษฐกจภาครฐบาลจะเปนฝายตดสนใจเลอกวาจะใหหนวยเศรษฐกจ

ภาคเอกชนมบทบาทมากหรอนอยนนคอจะปลอยภาคเอกชนใหเสรหรอควบคมภาคเอกชน

ทางเลอกของรฐบาล ระบบเศรษฐกจทเลอกใช

ตองการใหภาคเอกชนมบทบาทมาก-มากทสด

ตองการใหภาคเอกชนมบทบาทมากโดยทรฐบาลสามารถเขาไป

แทรกแซงไดเปนบางครง

ตองการใหภาคเอกชนมบทบาทอย แตรฐบาลควบคมและ

แทรกแซงอยมาก

รฐบาลเปนเจาของปจจยการผลตทกชนด

ทนนยม

ผสม

สงคมนยม

สงคมนยมคอมมวนสต

1) ระบบเศรษฐกจแบบทนนยม(Capitalism)

ระบบเศรษฐกจนมพฒนาการมาจากแนวคดลทธเสรนยมของบดาวชาเศรษฐศาสตรคอ

อดม สมธ(AdamSmith)ซงเสนอวาในระบบเศรษฐกจควรลดบทบาทของรฐบาลใหนอยทสดนนคอ

การยตบทบาทการผกขาดทงดานการก�าหนดปรมาณสนคาและการก�าหนดราคาจากรฐ และเนนใหเกด

การคาเสรทอดมสมธเรยกวา “Laissez-faire”*ซงอดมสมธเสนอวาการทปลอยใหเอกชนด�าเนนกจกรรม

ทางเศรษฐกจอยางเสร ระบบเศรษฐกจกด�าเนนไปไดและมประสทธภาพดวยอนเนองมาจากการจดการ

ของ “มอทมองไมเหน” (Invisible Hand) ซงนนกคอ กลไกของตลาดหรอ “ราคา” ของสนคาและ

บรการทถกก�าหนดจากภาคเอกชนทงหนวยครวเรอนและหนวยธรกจนนเอง

ลกษณะส�าคญ

• เอกชนเปนเจาของปจจยการผลตและทรพยสนตางๆได

• เอกชนมเสรภาพอยางเตมทในการประกอบการใดๆ โดยปราศจากการบงคบควบคม

1.3 ระบบเศรษฐกจแบบตางๆ ดงทไดกลาวไปแลววา“ระบบเศรษฐกจ”เปนวธการทรฐบาลจะเลอกน�ามาใชกบประเทศเพอใหเกด

การจดสรรทรพยากรทมประสทธภาพและเปนธรรมและเพอแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจของประเทศ

ในเวลาเดยวกนนกเรยนจงควรทราบวาระบบเศรษฐกจทเปนทางเลอกนนมระบบใดบาง

แผนภาพแสดงประเภทของปจจยการผลต

เจาของปจจยการผลตจะเปนผเสนอขายปจจยการผลตดงกลาวใหกบหนวยธรกจโดยมเปาหมาย

เพอแสวงหาผลตอบแทนจากปจจยการผลตทมใหสงสดทงทเปนตวเงน(คาเชาคาจางก�าไรดอกเบย)

(2) หนวยธรกจ ไดแก

• ผผลตสนคา-บรการตาง ๆ เพอจ�าหนายใหแกหนวยครวเรอน โดยมเปาหมาย

เพอแสวงหาก�าไรสงสด(Maximizeprofit)

• เจาของสนคา-บรการทผลตขนจากการซอปจจยการผลตจากหนวยครวเรอน

ผเปนเจาของปจจยการผลต

2) หนวยเศรษฐกจทเปนภาครฐบาล(GovernmentSector)

ทกประเทศมการปกครองและมรฐบาลดงนนทกระบบเศรษฐกจจงมหนวยเศรษฐกจทเปน

ภาครฐบาล ซงจะเปนผก�าหนดนโยบายทางเศรษฐกจ และเลอกใชระบบเศรษฐกจเพอดแลและจดสรร

บทบาทของหนวยเศรษฐกจทเปนภาคเอกชนใหด�าเนนไปอยางมประสทธภาพและเปนธรรม

แผนภาพแสดงวงจรการไหลเวยนในระบบเศรษฐกจในกรณทมรฐบาล

สนคาและบรการ

บรการของรฐภาษ

คาตอบแทนปจจยการผลต

ภาษบรการของรฐ

หนวยธรกจ

หนวยรฐบาล

หนวยครวเรอนปจจยการผลตคาตอบแทนปจจยการผลต

สนคาและบรการ

คาใชจายในการซอสนคาและบรการ

12 เศรษฐศาสตร ม.4-6 13หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

• มก�าไรเปนเครองจงใจ(ProfitMotive)ประกอบกบการแขงขนกนอยางเสรน�ามาส

การสรางสรรคผลตภณฑใหมๆ เพอจงใจใหผบรโภคหนมาบรโภคสนคาตนจงอาจตองการแขงขนกนท

คณภาพสนคาและราคา

• ใชกลไกราคาหรอความตองการซอและขายในตลาด ในการแกปญหาพนฐานทาง

เศรษฐกจของผผลตโดยทผผลตใชวธดแนวโนมของราคาและพฤตกรรมของผบรโภคมาเปนขอมลในการ

ตดสนใจวาตนจะผลตอะไรอยางไร และเพอใคร จงกลาวไดวาราคาท�าหนาทแทนผบรโภคและชทางให

ผผลต ผลตเฉพาะสนคาทผบรโภคตองการ ซงเรยกวาเปน “อธปไตยของผบรโภค” (Consumer’s

Sovereignty)

• รฐบาลไมมบทบาททางเศรษฐกจ โดยรฐท�าหนาทเพยงดานยตธรรมและปองกน

ประเทศและเปนฝายบรการอ�านวยความสะดวกแกเอกชนหรอผผลตสนคา-บรการ เชนการสรางระบบ

สาธารณปโภคทเปนโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ(Infrastructure)ไดแกไฟฟาประปาถนนโทรศพท

ระบบชลประทานสะพานสนามบน

ขอด

• การจดสรรทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพทางเศรษฐกจ เพราะผผลตตอง

ค�านงถงตนทนการผลตเปนล�าดบแรกวาจะบรหารตนทนในการผลตอยางไรเพอใหตนไดรบก�าไรสงสด

• กอใหเกดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพราะมก�าไรและเสรภาพในการแขงขนเปน

แรงจงใจ

• ผบรโภคมโอกาสเลอกบรโภคสนคา-บรการตางๆในราคาทเปนธรรมมากทสด

ขอเสย

• ท�าใหการกระจายรายไดของประชาชนไมเทาเทยมกน คนทมทรพยสนมากยอม

แสวงหารายไดจากทรพยสนของตนไดมากและมกตามมาดวยอ�านาจในการตอรองทางเศรษฐกจสงเชน

เกดเปน“กลมนายทน”หรอทเรยกวาพวก“กระฎมพ”(Bourgeoisie)

• ท�าใหคนในสงคมเหน“เงนเปนพระเจา”เกดคานยมยกยองวตถทเรยกวา“วตถนยม”

และนยมการบรโภคสนคาทจะท�าใหตนดดมระดบทเรยกวา “บรโภคนยม”ซงอาจท�าใหเกดปญหาอนๆ

ทางสงคมตามมาเชนปญหาอาชญากรรมปญหาการพนนปญหาการขายบรการทางเพศปญหาสารเสพตด

ทงนเปนไปเพยงใหได“เงน”มาตอบสนองความตองการทเกนความจ�าเปนของมนษย

• ผลจากเสรภาพของเอกชนท�าใหเอกชนอาจเลอกประกอบธรกจทมงเนนก�าไรสงสด

จนลมพจารณาไปถงศลธรรมหรอความรบผดชอบตอสงคมเชนธรกจสถานบรการธรกจผลตสอเชงท�าลาย

สงคมการขายบหรและสราใหแกเดกและเยาวชน

• หากมผผลตสนคาและบรการนอยรายอาจเกดการรวมตวกนผกขาดการผลตสนคา

ชนดนนซงท�าใหราคาสนคาสงคาแรงต�าจงเกดผลเสยตอผบรโภคและผใชแรงงานสวสดการของสงคม

โดยรวมจงลดลง

(1) ระบบสงคมนยมหรอระบบสงคมนยมประชาธปไตย

ลกษณะส�ำคญ

• รฐเขาไปควบคมการด�าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ โดยมจดมงหมายใหเกดความ

ยตธรรมในการกระจายผลผลตแกประชาชน

• รฐบาลเปนเจาของปจจยการผลตแตยงคงใหเอกชนมสทธในการถอครองทรพยสน

สวนตวเชนทพกอาศย

• มการวางแผนการด�าเนนงานทางเศรษฐกจจากสวนกลาง ชใหเหนวารฐบาลเปนผ

ตดสนใจในการแกปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

ขอด

• การกระจายรายไดเปนธรรมมากขนกวาระบบทนนยม

• เกดเสถยรภาพทางเศรษฐกจ เพราะการวางแผนจากสวนกลางเปนหลกประกนวา

ประชาชนจะมงานท�าไมเกดปญหาการวางงานเงนเฟอเงนฝดมากเชนทนนยม

• ขจดปญหาการกอบโกยผลประโยชนจากนายทนบางกลมทไมค�านงถงศลธรรมและ

ความรบผดชอบตอสงคม

ขอเสย

• ประชาชนขาดเสรภาพในการท�าธรกจทตนมความช�านาญหรอปรารถนาจะท�า

• แรงจงใจในการท�างานต�า เพราะก�าไรตกเปนของรฐประชาชนจะไดรบผลตอบแทน

เพยงปจจยทจ�าเปนตอการด�ารงชพเทานน

• ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจจงชากวาทนนยม

• ผบรโภคไมมโอกาสไดเลอกสนคามาก

• สนคาอาจดอยคณภาพ เพราะไมมการปรบปรงประสทธภาพทางการผลตอนเนอง

มาจากไมมการแขงขน

(2) ระบบสงคมนยมคอมมวนสต

ลกษณะส�ำคญ

• รฐเปนผดแลก�ากบทงเศรษฐกจและการเมองอยางสมบรณ

หากสงคมนยม+ระบอบประชาธปไตย=สงคมนยมประชาธปไตย

รฐบาลเปดโอกาสใหเอกชนไดมสวนเปนเจาของปจจยการผลตอย

หากสงคมนยม+ระบบคอมมวนสต=สงคมนยมคอมมวนสต

รฐเปนเจาของปจจยการผลตทงหมดเอกชนไมมกรรมสทธในทรพยสน

2) ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม(Socialism)

เปนระบบทรฐเขาไปแทรกแซงและเปนเจาของปจจยการผลต แตจะมากหรอนอยนน

ตองขนอยกบระบอบการปกครองดวย

14 เศรษฐศาสตร ม.4-6 15หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

• รฐเปนผตดสนใจในทางเศรษฐกจและสงคมทงหมดควบคมกจกรรมทางเศรษฐกจ

ทงหมด

• เอกชนไมมเสรภาพในการเลอกผลตสนคาและบรการไมมกรรมสทธในการถอครอง

และเปนเจาของทรพยสน

• เอกชนไมมเสรภาพในการเลอกประกอบอาชพประชาชนจงมสภาพเปน“ลกจางของ

รฐบาล”ทกคน

• รฐบาลเปนผก�าหนดการผลตสนคาและบรการจงไมมกลไกราคา

จะเหนไดวาลกษณะของระบบสงคมนยมคอมมวนสตจะตรงขามกบระบบทนนยม

อยางสนเชง

ขอด

• เกดความเสมอภาคทางเศรษฐกจเพราะรฐเปนผแจกจายผลผลตใหแกบคคลตางๆ

อยางเทาเทยมกน

• ไมเกดการผกขาดทางเศรษฐกจโดยผผลตหรอนายทน

• ไมเกดการไดเปรยบ-เสยเปรยบของประชาชนในเชงเศรษฐกจ

ขอเสย

• ประชาชนขาดเสรภาพ

• การด�าเนนงานอาจลาชาเพราะผานขนตอนมาก

• ขาดแรงจงใจในการผลตท�าใหไมมประสทธภาพในการผลตและเศรษฐกจอาจเตบโตชา

3) ระบบเศรษฐกจแบบผสม(MixedEconomy)

เนองดวยระบบเศรษฐกจทนนยมและสงคมนยมยากทจะสรปหรอชขาดวาระบบเศรษฐกจ

ใดดทสดหรอดเทากนเนองจากตางมทงขอดและขอเสยดวยเหตนจงท�าใหเกดระบบเศรษฐกจแบบผสม

ขนมา เพอดงขอดของระบบเศรษฐกจทง 2 ระบบนมาผสมใหเกดเปนระบบเศรษฐกจทคดวาดทสดกบ

ประเทศ

ลกษณะส�ำคญ

• ทงรฐบาลและเอกชนเปนเจาของปจจยการผลตและทรพยสนอยางเสรแตอาจมการ

จ�ากดสทธเสรภาพในการผลตสนคาและบรการบางประเภททเกยวกบความมนคงของชาต หรอเกนกวา

ก�าลงของเอกชนเชนการปองกนประเทศการรกษาความปลอดภยการสาธารณปโภค

• รฐบาลคอยใหความชวยเหลอและอ�านวยความสะดวกแกผประกอบการในภาคเอกชน

โดยการจดการโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ(Infrastructure)เชนเดยวกบระบบทนนยม

• กลไกราคามบทบาทในการจดสรรทรพยากรแตไมเทากบระบบทนนยม เนองจาก

ในระบบเศรษฐกจแบบผสมมการรวมกลมทางเศรษฐกจของหลายฝายเชนสหภาพแรงงานหรอสมาคม

การคาตางๆ ซงสามารถสรางอ�านาจผกขาดไดนอกจากนรฐบาลอาจเขาแทรกแซงราคาอนเปนผลใหกลไก

ราคาลมเหลวไดเชนกน

ระบบเศรษฐกจการแกปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ ตวอยางประเทศ

ทเลอกใชในปจจบนผมบทบาทส�าคญ เครองมอหลกทใช

ทนนยม เอกชน กลไกราคา ไมม(มกใชระบบผสม

แตคอนมาทางทนนยม)

สงคมนยม รฐมากกวาเอกชน การวางแผนจากสวนกลาง+กลไกราคา

องกฤษนอรเวยสวเดนฟนแลนด

สงคมนยมคอมมวนสต รฐ การวางแผนจากสวนกลาง จนเกาหลเหนอควบา

ผสม เอกชน+รฐ(สวนใหญเอกชนมบทบาทมาก)

กลไกราคา+การวางแผนจากสวนกลาง

ไทยสหรฐอเมรกาญปน

• รฐบาลท�าหนาทไกลเกลยขอพพาทระหวางกลมเศรษฐกจทมผลประโยชนขดกน

• เอกชนและรฐบาลมสวนรวมกนในการวางแผนเศรษฐกจของประเทศ

ขอด

• จากการทเอกชนเขามามบทบาทท�าใหเกดประสทธภาพทางเศรษฐกจและความเจรญ-

เตบโตทางเศรษฐกจเกดเสรภาพทงการผลตและการบรโภค

• จากการทรฐบาลเขามามบทบาทท�าใหเกดความเปนธรรมมากขนทงเรองของราคา

และการกระจายรายไดและมทศทางในการพฒนาเศรษฐกจทชดเจน

ขอเสย

• จากการทระบบเศรษฐกจแบบผสมมความยดหยนและปรบบทบาททางเศรษฐกจของ

ภาครฐบาลและเอกชนไดงายนนท�าใหอาจเกดผลกระทบตอการลงทนของนกธรกจในเรองความแนนอน

ในกรรมสทธทรพยสนและธรกจของตนได

1.4 ระบบเศรษฐกจกบการแกปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

15หลกเศรษฐศาสตรวาดวยการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

การคาขายสนคาทหลากหลายในตลาด