วิทยาศาสตร์ -...

12
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ชั้นประถมศึกษาปีทสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ๗๐๑ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมัติ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙ แฟกซ์ : ทุกหมายเลข, แฟกซ์อัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖ website : www.iadth.com รองศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ ดร.พิรุณ ศิริศักดิดร.นิติกร อ่อนโยน อาจารย์ฐาปนา จ้อยเจริญ ดร.เย็นฤทัย จงถนอม ดร.วีกิตติ์ ศิริศักดิ์สุนทร ดร.ศุภกาญจน์ รัตนกร ดร.พรเทพ จันทราอุกฤษฎ์ ผู้เรียบเรียง ผู้ตรวจ บรรณาธิการ ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ สงวนลิขสิทธิสำานักพิมพ์ บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำากัด พ.ศ. ๒๕๖๑ พิมพ์ครั้งที่ ๑ จำานวน ๒๐,๐๐๐ เล่ม วิทยาศาสตร์

Transcript of วิทยาศาสตร์ -...

Page 1: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ชนประถมศกษาปท ๔

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ ๑๐๓๐๐

โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อตโนมต ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙

แฟกซ : ทกหมายเลข, แฟกซอตโนมต : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

รองศาสตราจารย ดร.พมพนธ เดชะคปต

ดร.พรณ ศรศกด

ดร.นตกร ออนโยน

อาจารยฐาปนา จอยเจรญ

ดร.เยนฤทย จงถนอม

ดร.วกตต ศรศกดสนทร

ดร.ศภกาญจน รตนกร

ดร.พรเทพ จนทราอกฤษฎ

ผเรยบเรยง

ผตรวจ

บรรณาธการ

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐)

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๖๑

พมพครงท ๑ จำานวน ๒๐,๐๐๐ เลม

วทยาศาสตร

Page 2: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

แผนการศกษาแหงชาตพ.ศ.๒๕๖๐-๒๕๗๙ไดกำาหนดวสยทศนไวดงน“คนไทยทกคนไดรบ

การศกษาและเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ ดำารงชวตอยางเปนสข สอดคลองกบหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง และการเปลยนแปลงของโลกในศตวรรษท ๒๑” เปาหมายดานผเรยน โดย

มงพฒนาผ เรยนทกคนใหมคณลกษณะและทกษะการเรยนรในศตวรรษท ๒๑ ประกอบดวย

ทกษะพนฐานอานออก เขยนได และคดเลขเปน และทกษะสำาคญอก๘ประการดงน ๑.ทกษะดาน

การคดอยางมวจารณญาณและทกษะในการแกปญหา๒.ทกษะดานการสรางสรรคและนวตกรรม

๓. ทกษะดานความเขาใจตางวฒนธรรมและตางกระบวนทศน ๔. ทกษะดานความรวมมอ การทำางาน

เปนทม และภาวะผนำา ๕.ทกษะดานการสอสาร สารสนเทศ และการรเทาทนสอ ๖. ทกษะดาน

คอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร๗. ทกษะอาชพ และทกษะการเรยนร และ

๘.ความมเมตตากรณามวนยคณธรรมและจรยธรรม

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔จดทำาตามมาตรฐานการเรยนร

และตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ.๒๕๖๐) ตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐานพทธศกราช๒๕๕๑ โดยมเนอหาและกระบวนการสอดคลองกบทกษะการเรยนร

ในศตวรรษท ๒๑ เนนการเสรมสรางการสบสอบ การทำาโครงงาน และสะเตม ดวยกระบวนการทาง

วทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรเสรมสรางสมรรถนะสำาคญตามหลกสตรและบรณาการหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง เปนหนงสอเรยนทมลกษณะเฉพาะคอ ใหผเรยนเรยนรกระบวนการทาง

วทยาศาสตรควบคกบเนอหาทเนนองคความร(bodyofknowledge)

ผเรยนในระดบชนประถมศกษาปท ๔ จะไดเรยนรเรอง ความหลากหลายของสงมชวต

พชและประเภทของพช สตวและประเภทของสตว สมบตของวสดรอบตวเรา สสารรอบตวเรา

แรงและการเคลอนทแสงและตวกลางของแสงการขนและตกของดวงจนทรและดาวในระบบสรยะ

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)หวงเปนอยางยงวาหนงสอเรยนเลมน จะเปนประโยชน

ตอผเรยนเพอบมเพาะผเรยนใหเปนคนไทย๔.๐สความเปนประเทศไทย๔.๐

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

ค�ำน�ำ สำรบญ หนา

หนวยการเรยนรท ๑ ความหลากหลายของสงมชวต ๔ ลกษณะและการดำารงชวตของสงมชวต ๖ ๑. สงมชวตกลมพชและกลมสตว ๖ ๒. สงมชวตกลมทไมใชพชและสตว ๑๓ หนวยการเรยนรท ๒ พชและประเภทของพช ๒๔ ความหลากหลายของพชและการจดจำาแนก ๒๖ ๑. หนาทของรากลำาตนใบ ๒๖ ๒. ดอกและสวนประกอบของดอก ๓๙ ๓. พชไมมดอกและพชดอก ๔๔ หนวยการเรยนรท ๓ สตวและประเภทของสตว ๕๒ ความหลากหลายของสตวและการจดจำาแนก ๕๔ ๑. สตวไมมกระดกสนหลง ๕๘ ๒. สตวมกระดกสนหลง ๖๒ หนวยการเรยนรท ๔ สมบตของวสดรอบตวเรา ๖๘ ๑. สมบตทางกายภาพของวสด ๗๐ ๒. การใชประโยชนจากวสด ๘๖ หนวยการเรยนรท ๕ สสารรอบตวเรา ๙๒ ๑. สสารและสถานะของสสารรอบตว ๙๔ ๒. สมบตของของแขงของเหลวและแกส ๑๐๐ หนวยการเรยนรท ๖ แรงและการเคลอนท ๑๐๘ ๑. แรงโนมถวงของโลกมวลและนำ�หนกของวตถ ๑๑๐ ๒. มวลของวตถทมผลตอการเปลยนแปลงการเคลอนท ๑๒๗ หนวยการเรยนรท ๗ แสงและตวกลางของแสง ๑๓๔ ตวกลางแสง ๑๓๖ หนวยการเรยนรท ๘ การขนและตกของดวงจนทร ๑๔๖ ๑. ทศการขนและตกของดวงจนทร ๑๔๘ ๒. สาเหตการเกดปรากฏการณการขนและตกของดวงจนทร ๑๕๑ ๓. การเปลยนแปลงรปรางของดวงจนทร ๑๕๖ หนวยการเรยนรท ๙ ดาวในระบบสรยะ ๑๖๐ ระบบสรยะกาแลกซและเอกภพ ๑๖๒ บรรณานกรม ๑๘๗

Page 3: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

สงมชวตกลมพชและกลมสตว

ลกษณะและการดำารงชวตของสงมชวต

๑หน

วยการเรยนรท

ตวชวด

ความหลากหลายของสงมชวต

• จำาแนกสงมชวตโดยใชความเหมอนและความแตกตางของลกษณะของสงมชวตออกเปนกลมพช

กลมสตวและกลมทไมใชพชและสตว(ว๑.๓ป.๔/๑)

คำาศพท คำาอาน คำาแปล

diversityoflife ไดเวอร′ซท′ออฟวไลฟ ความหลากหลายของสงมชวต

fungi ฟน′ไจ เหดรา

microbe ไม′โครบ จลนทรย

ลกษณะและการดำารงชวต

ของสงมชวตลกษณะภายนอก

ทแตกตางกนของสตว

จะชวยใหสตวดำารงชวต

ในสภาพแวดลอมตางๆ

ไดอยางเหมาะสม

ไกใชขาเคลอนท

เพอไปหาอาหาร

ผงใชปกเคลอนท

เพอไปหาอาหาร

ผเสอ ใชปกเคลอนท

เพอไปหาอาหาร

ววใชขาเคลอนท

เพอไปหาอาหาร

ศพทวทยาศาสตรนาร

ความหลากหลายของสงมชวต

สงมชวตกลมทไมใชพชและสตว

แผนผงหวขอหนวยการเรยนร

Page 4: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

๑. สงมชวตกลมพชและกลมสตว เมอสงเกตสงแวดลอมรอบตวเรา ทบาน โรงเรยน หรอในทองถน

จะพบสงมชวตหลากหลายชนด สงมชวตเหลานอาจจดจำาแนกเปนกลม

แบบงาย ๆ โดยดลกษณะภายนอก เชนพชสวนใหญมสวนประกอบของราก ลำาตน ใบดอกผลและเมลดสตวมตา ห จมก ปาก ขาและเทาลกษณะภายนอกทแตกตางกนของพชและสตวชวยใหพชและสตวดำารงชวต

ในสภาพแวดลอมตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม อยางไรกตาม ในธรรมชาต

ยงมสงมชวตอกมากมายทมลกษณะภายนอกแตกตางไปจากทเราเคยพบเหน

หรอรจก

โลกของเราเตมไปดวยส งมชวตชนดตาง ๆ จำ านวนมากมาย

แตกตางกนไปในแตละบร เวณทมสภาพแวดลอมแตกตางกน แลว

ในทองถนของเรามความหลากหลายของสงมชวตมากนอยเพยงใด

ทำาอยางไรเราจงจะศกษาความหลากหลายของสงมชวตไดงายขน

ทำ�อย�งไรเพอใหเร�ศกษ�คว�มหล�กหล�ยของสงมชวตในทองถนไดง�ยขน

๑. สงเกตสงมชวตชนดตางๆ ทอาศยอยบรเวณรอบบานของนกเรยน

อยางละเอยดและดวยความอดทน

๒. เกบรวบรวมขอมลลกษณะและการดำารงชวตของสงมชวต

จำานวน ๕ ชนด วาดภาพ เขยนชอ และเขยนอธบายลกษณะ

และการดำารงชวตทสงเกตไดจรง

๓. นำาขอมลสงมชวตทอาศยอยบรเวณรอบบานของเพอนทกคน

มารวมกน

ภาพ ลกษณะและการดำารงชวตของสงมชวตทสงเกตได

ชอสงมชวต

ตารางท ๑.๑ ภาพชอลกษณะและการดำารงชวตของสงมชวตทสงเกตไดตวอยางตารางบนทกผลการสงเกต

คำ�ถ�มสำ�คญ

ภาพท ๑.๑ ความหลากหลายของสงมชวต

ลกษณะและการดำารงชวตของสงมชวต

สำารวจสงมชวตในทองถนกจกรรมท

วธทำ�

๑.๑

6 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 7ความหลากหลายของสงมชวต

Page 5: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

“มดทกดกนใบไมและต�ย

ลงบนใบไม ไมน�นกม

เหดร�เกดขนบนซ�กมด”

ภ�พนมสงมชวตกกลม

ชนดของสงมชวตทรวบรวมไดจากแตละบรเวณ

เหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

สงมชวตทงหมดทรวบรวมไดมจำานวนกชนด

ชนดใดบาง

เราควรทำาอยางไรเพอใหการศกษาสงมชวต

จำานวนมากมายเหลานงายขน

สงมชวตบนโลกมจำานวนมากมายนบลานชนด นกวทยาศาสตร

ไดจำาแนกสงมชวตไวหลายกลม เชน กลมพช กลมสตว กลมทไมใช

พชและสตว สงมชวตแตละกลมตางอาศยอยรวมกนในทกบรเวณบนโลก

นกวทยาศาสตรจดจำาแนกสงมชวตไว เปนกลม เพอใหงายตอ

การศกษาเรองราวเกยวกบสงมชวต การจดจำาแนกสงมชวตเปนกลมทำาได

โดยการจดสงมชวตทมลกษณะและกระบวนการดำารงชวตเหมอนกนใหอย

ในกลมเดยวกนและจดสงมชวตทมลกษณะและการดำารงชวตแตกตางกน

ใหอยคนละกลม

?

?

?

เร�ใชเกณฑใดในก�รจดจำ�แนกสงมชวตในทองถน

นำาขอมลสงมชวตจากกจกรรมท ๑.๑

มาชวยกนเขยนเปนแผนภาพการจดจำาแนก

สงมชวตทงหมดเปนกลม โดยใหกำาหนด

เกณฑในการจดจำาแนกขนเอง

สงมชวตทงหมดถกจดจำาแนกเปนกกลมอะไรบาง

สงมชวตแตละกลมมลกษณะทเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

เพราะเหตใดจงจดจำาแนกสงมชวตทงหมดตามรปแบบ

ในแผนภาพ

สงมชวตใดทไมสามารถจดเขากลมใดไดเลย

นกวทย�ศ�สตรจดจำ�แนกสงมชวตต�งๆออกเปนกลม

โดยอ�ศยขอมลลกษณะและก�รดำ�รงชวตทเหมอนหรอ

แตกต�งกนเปนเกณฑก�รจดจำ�แนก

?

?

?

?

คำ�ถ�มสำ�คญ

ชอแผนภาพ

เกณฑทใชในการจดจำาแนกไดแก

ตวอยางบนทกผลการทำากจกรรม

ภาพท ๑.๒ เหด ราบนซากมด

จำาแนกสงมชวตในทองถนกจกรรมท

วธทำ�

๑.๒

8 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 9ความหลากหลายของสงมชวต

Page 6: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

ตา

ตาครบ

ครบหาง

ขา

ตา

ตา

ปาก

เทา

เทา

ขาหาง

ขา

ขา

เทา

ตา

เทา

ปก ขา

เทาหาง

ปาก

จมก

ปาก

ตา

ปาก

ปาก

จมก

ปาก

การจดจำาแนกสงมชวตกลมพชและกลมสตว โดยใช

๑. เกณฑลกษณะภายนอกของสงมชวต

๑.๑ การมสวนประกอบของราก ลำาตน ใบ ดอก และผล จดเปน

กลมพช

ภาพท ๑.๓ สวนประกอบของพชชนดตาง ๆ

ตนบว ตนแหน

ตนกลวย ตนมะเขอ

ผล

ลำาตน

ใบ

ดอก ใบ

ผล

ดอก

กง

๑.๒ การมอวยวะตาง ๆ เชน ตา ห จมก ปาก ขาและเทา ปก หาง

ครบ จดเปนกลมสตว

ผลลำาตน

ใบ

ดอก

ใบ

ภาพท ๑.๔ อวยวะของสตวตาง ๆ

10 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 11ความหลากหลายของสงมชวต

Page 7: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

๒. เกณฑการดำารงชวตของสงมชวต

๒.๑ การสรางอาหารดวยตวเอง

กลมพช ใชใบสเขยวแผกวาง ทมคลอโรฟลลชวยรบแสง

จากดวงอาทตยมาใชในการสรางอาหาร

กลมสตว ไมมคลอโรฟลล จงไมสามารถสรางอาหารเองได

ตองกนพชและสงมชวตอนเปนอาหาร

๒.๒ การเคลอนทดวยตวเอง

กลมพชไมสามารถเคลอนทเปลยนตำาแหนงดวยตวเองได

กลมสตว สามารถเคลอนทเพอไปหาอาหาร หรอหลบหลก

ศตรได

ภาพท ๑.๕ ใบไมแผกวางรบแสงจากดวงอาทตยเพอสรางอาหาร

ภาพท ๑.๖ เสอวงไลจบเหยอทกำาลงวงหน ภาพท ๑.๗ ยราฟยดคอกนใบไม

๒. สงมชวตกลมทไมใชพชและสตว

การจดจำาแนกสงมชวตโดยใชลกษณะภายนอกและการดำารงชวต

เปนเกณฑ ชวยใหเราจำาแนกสงมชวตได ๒ กลมใหญ ๆ คอ กลมพช

และกลมสตว แตส งมชวตทอาศยอย ในธรรมชาตยงมอกมากมาย

ทเรายงไมรจกและไมสามารถจดเขากลมพชหรอกลมสตวได

ภาพท ๑.๙ ขนมปงทวางทงไวนานหลายวน

ภาพท ๑.๘ สงมชวตตาง ๆ ทเจรญเตบโตบนพนดนในปา

เร�สงเกตพบสงมชวตใดบ�ง

ใน๒ภ�พน

12 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 13ความหลากหลายของสงมชวต

Page 8: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

นอกจ�กสงมชวตกลมพชและกลมสตวแลวยงมสงมชวตกลมอนๆทไมใชพชและไมใชสตวอกหรอไม

๑. บกเกอรขนาด๑,๐๐๐ลกบาศกเซนตเมตร ๒ ใบ

๒. แวนขยาย ๑ อน

๓. กลองจลทรรศนชนดใชแสง ๑ กลอง

๔. สไลดและกระจกปดสไลด ๒ ชด

๑. นกเรยนแบงกลม แตละกลมรวมกนสำารวจสงมชวตในบรเวณ

โรงเรยน เพอคนหาสงมชวตทไมสามารถจดเขากลมพชและ

กลมสตวได

๒. วาดภาพสงมชวตชนดนน ๆ จดบนทกขอมลเกยวกบสถานทพบ

หากตองการเกบตวอยางสงมชวตมาศกษาใหขออนญาตและ

ขอคำาแนะนำาจากคร

๓. เกบตวอยางดนและนำาจากบรเวณตาง ๆ ใสภาชนะ เพอนำามา

คนหาส งมชวตขนาดเลกทอาศยอย ในดนและนำา โดยใช

แวนขยายหรอกลองจลทรรศนซงตองขอคำาแนะนำาจากคร

ตารางท ๑.๒ ชอลกษณะภายนอกและการดำารงชวตของสงมชวตกลมพชกลมสตวและกลมทไม ใชพชและสตวตวอยางตารางบนทกผลการสำารวจ

ชอสงมชวต ลกษณะภายนอก การดำารงชวต ผลการจำาแนก

มรากลำาตนใบ

ดอกหรอผลสรางอาหารเองไดโดย

ใชใบสเขยวเคลอนทดวยตวเองไมได กลมพช

มตาหจมกปาก

ขาและเทา ปก หาง

ครบหรออนๆ

สรางอาหารเองไมได

ตองกนสงมชวตอนเปนอาหารเคลอนทดวยตวเองได กลมสตว

อนๆคอ

อนๆคอ

อนๆคอ

กลมอนๆ

จากการสำารวจ พบสงมชวตทคาดวาจะไมใชพชและสตวกชนด

อะไรบาง

เมอวเคราะหขอมลสงมชวตทไดจากการสำารวจแลว

พบสงมชวตกชนดทไมใชพชและไมใชสตวไดแกอะไรบาง

ลกษณะหรอการดำารงชวตแบบใด ททำาใหไมสามารถ

จดสงมชวตชนดนนๆเขากลมพชหรอกลมสตวได

?

?

?

คำ�ถ�มสำ�คญ

๔. ว เคราะหขอมลสงมชวตท เกบมาศกษา เพอตรวจสอบวา

เปนพช สตว หรอไมใชทงพชและสตว ระบเหตผลทไมสามารถ

จดสงมชวตชนดนนๆเขากลมพชและกลมสตวได

สงมชวตบ�งชนดไมส�ม�รถจดจำ�แนก

เข�กลมพชหรอกลมสตวได เชน เหดร�

จลนทรย

คนหาสงมชวตกลมทไมใชพชและสตวกจกรรมท

วสดอปกรณ

๑.๓

วธทำ�

14 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 15ความหลากหลายของสงมชวต

Page 9: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

เหด รา (fungi) เปนสงมชวตจำาพวกยอยสลายซากสงมชวต เมอพช

และสตวตายลงหรอเมออาหารถกปลอยทงไวในทชมชนสปอร(spore)ของ

เหด ราทลองลอยอยในอากาศกจะตกลงบนซากสงมชวตหรอเศษอาหาร

เหลานน เกดการงอกเสนใย มการยอยสลายซากสงมชวตและเศษอาหาร

จนไดสารอาหารทเหดราตองการใชในการเจรญเตบโตเหดราจงพบไดทวไป

ในบรเวณทมซากสงมชวตและมความชมชนพวกมนจะไมเคลอนทไปไหน

จนกวาซากสงมชวตหรอเศษอาหารจะถกยอยสลายจนหมดแลวพวกมนกจะ

ปลอยสปอรออกไปในอากาศและสญสลายไปเชนกน

ภาพท ๑.๑๑ เหดขนบนขอนไมทชมชน ภาพท ๑.๑๒ ราขนบนผลไมทเนาเสย

เหดสามารถพบไดบ น พ น ด น ห ร อบนขอนไม

รา สามารถพบใ น บ ร เ ว ณ ท ม ซากสงมชวตและมความชมชน

แบคทเรย เปนจลนทรย

ประเภทหนงพบไดทวไป

ทงในอากาศ ในนำา และ

พนดน

เหดราเปนสงมชวตทมทงประโยชนและโทษตอมนษยเหดหลายชนด

สามารถนำามาประกอบอาหารไดเชนเหดโคนเหดนางฟาเหดฟางเหดบางชนด

มสรรพคณทางยาและเปนอาหารเสรม เชน เหดหลนจอแตเหดหลายชนด

ทมพษ ไมสามารถรบประทานได เชน เหดขควาย เหดดอกกระถน

เชนเดยวกบราราบางชนดถกนำามาใชประโยชนทางการแพทยเชนนำามาผลต

ยาปฏชวนะ แตราอกหลายชนดกทำาใหเกดโรคภยไขเจบตอมนษย เชน

ราในถวลสงภาพท ๑.๑๐ สงมชวตกลมทไมใชพชและสตว

16 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 17ความหลากหลายของสงมชวต

Page 10: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

ภาพท ๑.๑๓ ตวอยางเหดพษกบเหดกนไดแผนภาพ ประโยชนและโทษของจลนทรยบางชนด

ทมา:กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข

เหดกระโดงตนตน

เหดระโงกเหลอง

กานตนเหดขควาย

เหดไขหงษ

เหดขวว

เหดขา

เหดโคนสม

เหดดอกกระถน

เหดแดงกานแดง

เหดตอมกลวยแหง

เหดเผาะ (มราก) เหดมนปใหญ

เหดระโงกหน

เหดกอเหลองเหดกด

เหดขาวเหนยว

เหดไขเหลอง

เหดโคน

เหดโคนฟาน

เหดจน

เหดแดงกหลาบ

เหดตบเตา เหดนำาแปง

เหดเผาะ (ไมมราก)เหดพงหมเหดมนป

เหดระโงกขาวเหดหลมกระเจยว

เรองควรรเกยวกบ

เหดเหดพษ เหดกนได

จลนทรย (microbe) เปนสงมชวตขนาดเลกทเราไมสามารถมองเหนได

ดวยตาเปลาตองศกษาดวยกลองจลทรรศนจงจะมองเหนได

จลนทรยมจำานวนชนดมากมายมหาศาล พบไดทกบรเวณบนโลก

ทงบนบก ในนำาจด นำาทะเล และทลองลอยอยในอากาศ จลนทรย

มทงทเปนประโยชน เชนแบคทเรยในนมเปรยวและจลนทรยทเปนอนตราย

กอใหเกดโรคกบมนษยและสงมชวตอนๆไดเชนแบคทเรยททำาใหเกดโรค

ปอดบวมวณโรคอหวาตกโรค

แลคโตบาซลลส คาซอ

(Lactobacillus casei)

ใชในการผลตนมเปรยว

แซคคาโรไมซส เซเรวซอ

(Saccharomyces cerevisiae)หรอยสต

ใชในการผลตเครองดมทมแอลกอฮอล

ไมโคแบคทเรยม ทเบอรคโลซส

(Mycobacterium tuberculosis)

ทำาใหเกดวณโรค

วบรโอ คอเลอเร

(Vibrio cholerae)

ทำาใหเกดอหวาตกโรค

เดกควรร

จลนทรย

18 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 19ความหลากหลายของสงมชวต

Page 11: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

ลกษณะและก�รดำ�รงชวตของสงมชวต

แบบฝกหด จดประกายโครงงาน

ระบวาสงมชวตในภาพคอสงมชวตกลมใดจดจำาแนกพรอมอธบายเหตผล

ภาพท ๑.๑๔ มานำ�

ภาพท ๑.๒๒ เหดหหนภาพท ๑.๒๑ กะพรน

ภาพท ๑.๑๗ แหน

ภาพท ๑.๑๕ นกแกว

ภาพท ๑.๑๖ ปลวก

ภาพท ๑.๑๘ ราบนเมลดขาวโพด

ภาพท ๑.๒๓ จอก

ภาพท ๑.๑๙ ไรแดง ภาพท ๑.๒๐ ดาวทะเล การสำารวจสงมชวตในบรเวณตาง ๆ ของโรงเรยน ทำาใหเราพบ

สงมชวตจำานวนมากทไมสามารถจดเขากลมพชและกลมสตวได

ลองสำารวจสงมชวตทไมใชพชและสตวในทองถนวามอะไรบางและ

มลกษณะอยางไร เราจะจดจำาแนกสงมชวตเหลานเปนกลมไดอกหรอไม

อยางไร

ภาพท ๑.๒๔ ตวอยางสงมชวตทไมใชพชและสตว

20 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 21ความหลากหลายของสงมชวต

Page 12: วิทยาศาสตร์ - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1522045365_example.pdf · ๒. สมบัติของของแข็ง

กจกรรมวทยาศาสตรสรางสรรคสความเขาใจอาเซยน สะเตมสรางสรรค

เทมเป เปนอาหารพนเมองของประเทศ

อนโดนเซยและมาเลเซย เทมเปเปน

อาหารท ไดจากการหมกถ ว เหลอง

ดวยราทชอวา ไรโซปส โอลโกสปอรส

(Rhizopus oligosporus)

ขาวหมาก เปนอาหารหวานของ

ประ เทศไทยท ได จ ากการหมก

ขาวเหนยวกบราสกลคลาไมโดมคอร

(Chlamydomucor) และยสตสกล

แฮนเซโนลา (Hansenula)

รหรอไมเหตใดจงมก�รใชจลนทรย

ในก�รผลตอ�ห�ร

ภาพท ๑.๒๕ เทมเป

ภาพท ๑.๒๖ ขาวหมาก

จลนทรยถกนำ ามาใชประโยชนด านอาหารในภมภาคอาเซยน

อยหลายประเทศ

พวกเร�ลองม�ผลตวนมะพร�วแขงกนว�ของกลมใด

จะเหนยวนมหน� และอรอยกว�กน (หวเชอแบคทเรย

อะซโตแบคเตอร ไซลนม ส�ม�รถสบคนแหลงจดจำ�หน�ย

ไดท�งอนเทอรเนต)

ภาพท ๑.๒๗ หวเชอแบคทเรย อะซโตแบคเตอร ไซลนม

วนมะพราว(NATAdecoco)เปนอาหารเสนใยทมลกษณะ

คลายวนหรอเจลลผลตมาจากการเพาะเลยงแบคทเรยทชอวา

อะซโตแบคเตอร ไซลนม(Acetobacter zylinum)ในนำามะพราวแกแบคทเรย

จะสรางแผนวนนำามะพราวสขาวหนาขน ซงเปนสารพวกเซลลโลสทรางกาย

ไมสามารถยอยไดจงมประโยชนในดานการขบถายของรางกาย

ภาพท ๑.๒๘ แผนเสนใยเซลลโลสทแบคทเรยสรางขนในนำามะพราวแก

22 วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท๔ 23ความหลากหลายของสงมชวต