การจัดการการผลิต การขนส่ง...

การจดการการผลต การขนสง หวงโซอปทาน

3

การประชมวชาการทางธรกจและนวตกรรมทางการจดการ

ระดบชาตและนานาชาต ประจ�าป 2560613

การ

จดการ

การ

ผลต การ

ขนสง หวงโซ

อปทาน

2017

การประเมนศกยภาพระบบโลจสตกสแหลงทองเทยวเชงอนรกษอทยานแหงชาตน าตกโยง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

THE ASSESSMENT OF LOGISTICS EFFICIENCY OF YONG WATERFALL NATIONAL PARK ECO TOURISM AT AMPHOE THUNG SONG, NAKORNSRITHAMMARAT PROVINCE

กฤตกา จนาชาญ1 วไลพร สขสมภกด1 ปยวรรณ เสรพงศ1 ฑตยากร บญวงศ1 เกศกฎา โกฏกล1 สนษา จนทรประสทธ1 เมธน ศรกาญจน2

บทคดยอ เพอศกษาสภาพทวไป และศกยภาพระบบโลจสตกสแหลงทองเทยวเชงอนรกษอทยานแหงชาตน าตกโยงอาเภอ

ทงสง โดยการสมตวอยางไมใชความนาจะเปนและเลอกกลมตวอยางแบบบงเอญ จากการศกษาพบวานกทองเทยวเปนนกเรยน/นกศกษาเพศหญงรอยละ 62 อาย 20 – 24 ป รายไดตอเดอน 5,000 - 10,000 บาท การศกษาตากวาปรญญาตร พฤตกรรมการทองเทยวมามากกวา 3 คร ง ใชเวลา 3 ถง 6 ชวโมง ต งใจมาเทยวน าตกโยงโดยตรง ไดรบขอมลการทองเทยวจากคนรจก เชน เพอนและญาตพนอง เดนทางโดยรถจกรยานยนต วางแผนคาใชจายนอยกวา 500 บาท มาเพอพกผอนหยอนใจ และการเลนน า เหตผลทมาทองเทยวคอ เพอนชกชวน เดนทางมาชวงเวลา 12.01-15.00 น. มความพงพอใจภาพรวมอยในระดบนอย เมอพจารณาในแตละดานพบวา ดานทมความพงพอใจนอยไดแก ดานการไหลทางกายภาพ ดานการไหลของสารสนเทศ สวนดานทมความพงพอใจปานกลางไดแก ดานการใหบรการ สถานท บคลากร ความคดเหนเพอการพฒนาหรอปรบปรงการจดการโลจสตกสการทองเทยวคอ คลนสญญาณโทรศพท ความสะอาด ปายบอกทาง การประชาสมพนธทางอนเตอรเนต เสนทางการเดนทาง รานจาหนายอาหาร/เครองดม

คาสาคญ: ระบบโลจสตกส การไหลทางกายภาพ แหลงทองเทยวเชงอนรกษ อทยานแหงชาตน าตกโยง Abstract

The purpose of this research is to examine general conditions and logistics system potential of Yong Waterfall Natural Park conservation tourism in Thung Song District, Nakhon Si Thammarat Province. The samples were 400 tourists, conducted by the nonprobability sampling method and data for the study were collected by means of accidental sampling. Results indicated that 62 percent of the respondents were female students between 20-24 years of age with the monthly income of 5,000-10,000 baht, and the educational level was below the bachelor’s degree. Their travel behavior was over three times, and the period spent each time was 3-6 hours. Tourists intended to visit Yong Waterfall directly and received tourism information from acquaintances like friends and relatives. The vehicles used in travelling were motorcycles. The plan expense was below 500 baht. The aim of the journey was relaxation and swimming. The reason for their visit was persuasion from friends, and the travel time was 12.01-15.00. Considering each aspect, the low satisfaction was observed in the physical flow, the information flow, and the marketing promotion. Respondents moderately agreed 1 สาขาวชาการจดการโลจสตกส คณะเทคโนโลยการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 109 ม.2 ต.ถ าใหญ อ.ทงสง จ.นครศรธรรมราช 92000 โทรศพท : 075-773303 e-mail : [email protected] 2 คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน 272 ถ. สราษฎร-นาสาร ต.ขนทะเล อ.เมอง จ.สราษฎรธาน 84100 โทรศพท : 077 913333



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

on the service, the venue, the repeated trip service/shared experience and the expense. Concerning their opinions for the development of tourism logistics management, there should be an improvement in phone signals, cleanliness, road signs, internet public relations, travel routes, food and drink shops, travel, public transportation, toilets, cooperation in tourism attraction management, parking, road conditions, dust, and lights. Nearby tourist destinations should be recommended and more activities should be held for attracting tourists. Keywords: Tourism Logistics, Physical Flow, Ecotourism, yong-waterfall-national-park บทนา

อตสาหกรรมการทองเทยวถอเปนรายไดหลก ทสามารถสรางรายไดใหกบประเทศ อกท งมการเจรญเตบโตอยางตอเนองในพ นทซงมศกยภาพทางดานภมศาสตร ในดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมความอดมสมบรณ สงผลใหเศรษฐกจดประชากรมความอยดกนด มคณภาพชวตทด รฐบาลจงมนโยบายสงเสรมการทองเทยวโดยมกจกรรมการทองเทยวภายในประเทศในรปแบบตางๆ ซงเปนการกระตนเศรษฐกจการทองเทยวภายในประเทศมากกวาการสนบสนนใหทองเทยวในตางประเทศ เพอเปนการกระจายรายไดสทองถน เนนการสงเสรมการทองเทยวใหชมชนมสวนรวมในธรกจการทองเทยว และการบรการจดการการทองเทยว เพอเพมความสนใจของนกทองเทยวใหมากข น [1] การทองเทยวเชงอนรกษโดยการใชทรพยากรธรรมชาตในทองถนและศกยภาพของคนในชมชนจงถอเปนอกแผนหนงในแผนพฒนาสงคม และเศรษฐกจแหงชาตโดยมวตถประสงค คอ การพฒนาทรพยากรดานบคคลใหมคณภาพและการดารงชวตทดข น ซงสามารถนาไปใชในพฒนาประเทศใหมความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม ประเพณ วฒนธรรม การศกษา และสงแวดลอม อกท งยงเลงเหนถงเรองการดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอสงเสรมใหมการพฒนาการทองเทยวมใชมงหวงแตมตดานเศรษฐกจเพยงอยางเดยว แตตองใหความสาคญกบชมชน ทรพยากรมนษย ตลอดจนวถชวตความเปนอยในชมชนดวย [5]

ปจจบน จงหวดนครศรธรรมราชมแหลงทองเทยวทนาสนใจเปนจานวนมาก และมความหลากหลายทางประวตศาสตร วฒนธรรม ประเพณเกาแกทสบทอดกนมาเปนเวลานานรวมท งทรพยากรธรรมชาต และลกษณะภมประเทศท ด งดดนกทองเท ยวเขามาทองเท ยวในจงหวดนครศรธรรมราช การทองเท ยวเช งอน รกษ โดยใชทรพยากรธรรมชาตของจงหวดนครศรธรรมราชมบทบาทสาคญในการสรางรายไดใหคนในทองถนมรายไดจากแหลงทองเทยวภายในจงหวดมากข น ในจงหวดนครศรธรรมราชมสถานททองเทยวเชงธรรมชาตทสวยงาม ไดรบความนยมจากนกทองเทยวมากมาย อาท เชน น าตกอายเขยว น าตกกรงชง เขาพลายดา น าตกแมเศรษฐ น าตกพรมโลก น าตกสนนทา น าตกปลว และอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตน าตกโยง ดวยความหลากหลายของสถานททองเทยวและบวกกบมสถานททองเทยวจานวนมากทาใหนกทองเทยวตองตดสนใจในหลายๆดานไววาเรองของการเดนทางเพอใหเกดความคมคามากทสดและยงรวมถงสงอานวยความสะดวกตางๆในการใหบรการแกนกทองเทยว

ดวยเหตน ผวจยจงมความสนใจทจะทาการศกษาศกยภาพของระบบโลจสตกส แหลงทองเทยวเชงอนรกษ อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตน าตกโยง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช โดยการทาการศกษาสภาพทวไปของแหลงทองเทยวเชงอนรกษ อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตน าตกโยง ตาบลถาใหญ อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ซงทาใหไดขอมลพ นฐานอนเปนประโยชนตอการนาขอมลไป เพอพฒนาระบบโลจสตกส อทยานแหงชาตน าตกโยง ใหมศกยภาพทจะรองรบการขยายตวดานการทองเทยวไดเพมมากข นและเพอเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาแหลงทองเทยวอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตน าตกโยง อนจะเปนประโยชนตอการจดการการทองเทยวเชงอนรกษเพอใหเกดการขยายตวอยางเหมาะสมและยงยน ชวยใหเกดการสรางรายไดและทาใหเกดความภาคภมใจใหกบคนในทองถน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

รวมท งเปนแหลงศกษาหาความรทางดานตางๆใหกบนกทองเทยวและบคคลทสนใจทวไปเพอเปนขอมลสาหรบใชในการพฒนาการทองเทยวของชมชนอนๆอยางยงยนในอนาคตตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาสภาพทวไประบบโลจสตกสแหลงทองเทยวเชงอนรกษอทยานแหงชาตน าตกโยง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

2. เพอศกษาศกยภาพระบบโลจสตกสแหลงทองเทยวเชงอนรกษอทยานแหงชาตน าตกโยงอาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

วธดาเนนการศกษา

วธการวจย การวจยคร งน เปนการวจยเชงสารวจ (Survey research) และการเกบรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถาม

(Questionnaire) จากกลมนกทองเทยวกลมชาวบานในชมชนกลมผประกอบการและผนาชมชนตาบลถ าใหญ อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ซงมจานวนท งหมด 10 หมบาน การเลอกกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาวจยคร งน คอ กลมนกทองเทยวโดยทไมทราบจานวนประชากรทชดเจนของนกทองเทยวทเดนทางเขามาทองเทยวในตาบลถ าใหญ อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ผวจยจงใชสตรของW.G.cochran ขนาดตวอยางคอ 245.86 ตวอยาง ใชวธการการสมตวอยางโดยไมใชความนาจะเปน (Non-probability Sampling) โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental sampling) รวมจานวนตวอยางท งส น 400 ตวอยาง เพอปองกนความผดพลาด เครองมอทใชในการศกษา

แบบสอบถามและสมภาษณขอมลทวไปของนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในตาบลถ าใหญ อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราชในวนทเกบขอมลแบงเปน 4 สวนดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ขอมลเกยวกบพฤตกรรมการทองเทยวทมผลจากความพงพอใจของนกทองเทยว สวนท 3 ขอมลเกยวกบความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอองคประกอบของระบบโลจสตกส

สาหรบการทองเทยว สวนท 4 ขอเสนอแนะอนๆ

แบบสอบถามระดบความพงพอใจทมผลตอตอองคประกอบของระบบโลจสตกสสาหรบการทองเทยวซงเปนขอคาถามแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ซงมตวเลอกตอบ 5 ระดบนามาหาคาเฉลยเลขคณต( X )และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation : S.D.) แลวนาเสนอขอมลในรปตารางประกอบความเรยงเชงพรรณนาโดยนาขอมลคาเฉลยเลขคณต( X )มาแปลความหมายกาหนดเกณฑใหคะแนน วธการเกบรวมรวมขอมล

ในการศกษาคร งน ผวจยไดทาการรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลดงน 1) ขอมลปฐมภม (Primary data) ไดจากการออกสารวจแบบสอบถามการสมภาษณเชงลกจากนกทองเทยว

ตาบลถ าใหญ อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2) ขอมลทตยภม (Secondary data) ไดจากการศกษาคนควาจากเอกสารวารสารงานวจยบทความทเกยวของจากหนวยงานตางๆของรฐเอกสารจากการทองเทยวแหงประเทศไทยรวมท งจากเวบไซตตางๆ การวเคราะหขอมล

ผวจยไดทาการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามโดยใชโปรแกรมสาเรจรปคอมพวเตอรซงมลาดบข นการวเคราะหดงน คอการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา (Descriptive Method) เปนการรวบรวมขอมลและขอเทจจรงมาวเคราะหดานขอมลทวไปและพฤตกรรมของนกทองเทยวพรอมท งปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงบรรยาย (Descriptive Analysis) เชนความถรอยละคาเฉลย ( X )สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เปนการวเคราะหแบบมาตราสวนประมาณคาแบบลเคทสเกล (Likert Scale)

ผลการศกษา

ในการวจยดงกลาวน เนนศกษาจากกลมนกทองเทยวโดยกลมนกทองเทยวเชงอนรกษอทยานแหงชาตน าตกโยง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราชใชวธการการสมตวอยางโดยไมใชความนาจะเปน (Non probability Sampling) ใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental sampling) รวมจานวน 400 ตวอยาง โดยใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมเปาหมายดงกลาว ขอมลทเกบรวบรวมจากแบบสอบถามและแบบสมภาษณนามาวเคราะหดวยวธวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive analysis method) โดยการแจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลยคา สวนเบยงเบนมาตรฐาน ชวยในการวเคราะหเปรยบเทยบคาตางๆ ผลการศกษานามาสรปไดดงน

จากการศกษากลมนกทองเทยวใหมการตอบแบบสอบถามจานวน 400 ตวอยาง เปนเพศหญงมากกวาเพศชายสวนใหญมอายชวง 20-24 ป สถานภาพโสดอาชพนกเรยน/นกศกษารายไดตอเดอน5,000- 10,000 บาท การศกษาระดบตากวาระดบปรญญาตร ทางดานพฤตกรรมการทองเทยว สวนใหญมาทองเทยวมากกวา 3 คร ง ใชเวลา 3 ถง 6 ชวโมง โดยนกทองเทยวสวนใหญมความต งใจทจะมาเพอเทยวน าตกโยงโดยตรง ไดรบขอมลขาวสารการทองเทยวจากคนรจก เชน เพอนและญาตพนองเดนทางโดยใชรถจกรยานยนตวางแผนคาใชจายในการทองเทยวตอคร งนอยกวา 500 บาทวตถประสงคหลกของการเดนทางทองเทยวคอ เพอพกผอนหยอนใจกจกรรมนนทนาการททาพรอมกบการทองเทยวคอ การเลนน า เหตผลหลกทมาทองเทยวสถานทแหงน เพราะเพอนชกชวน รปแบบการเดนทางมาทองเทยวเปนการเดนทางสวนตว เดนทางมาทองเทยวกบเพอน เดนทางมาชวงเวลาบายคอเวลา 12.01-15.00 น. การทองเทยวเปนแบบไมพกคางคน จะพกในเขตสถานททองเทยวประเภทบานพก หากตองพกคางคนจะพกนอกเขตสถานททองเทยวในตวอาเภอทงสงโดยใชจายเปนเงนสดและเกอบท งหมดตองการกลบมาทองเทยวในอาเภอทงสงอก เมอพจารณารายการยอยของแตละดานขององคประกอบไดผลความพงพอใจในระดบตางๆ ดงตารางท 1 ในสวนของความพงพอใจทนกทองเทยวมตอองคประกอบของโลจสตกสการทองเทยวน น นกทองเทยวมความพงพอใจตอองคประกอบของโลจสตกสเพอการทองเทยวภาพรวมในระดบนอย เมอพจารณารายดานองคประกอบดานการกลบมาเทยวซ า / แบงปนประสบการณมคาเฉลยสงสดอยในระดบมาก ในขณะทการสงเสรมการตลาดมคาเฉลยตาสดอยในระดบนอยและเมอพจารณาแตละดานพบวา ดานทมความพงพอใจนอยไดแก ดานการไหลทางกายภาพ ดานการไหลของสารสนเทศ และการสงเสรมการตลาด สวนดานทมความพงพอใจปานกลางไดแก ดานการใหบรการ สถานท บคลากร กระบวนการใหบรการการกลบมาเทยวซ า/แบงปนประสบการณและคาใชจาย ซงจะแสดงผลความพงพอใจในระดบนอยแตละดานขององคประกอบไดผลในระดบตางๆ ดงตารางท 2

การจดการโลจสตกสดานการไหลทางกายภาพ ในภาพรวมอยในระดบนอย รายการยอย 7 รายการอยในระดบมาก 1 รายการคอ ความปลอดภยของสถานททองเทยวการเดนทางในกรณฉกเฉน เชนอบตเหต อยในระดบ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ปานกลาง 4 รายการคอ ความปลอดภยในสถานทพกแรม, ความปลอดภยของสถานขนสง, ความปลอดภยของสถานททองเทยวและความปลอดภยในเขตชมชน อยในระดบนอยทสด 2 รายการคอ การเขาถงแหลงอาหารและเครองดมงายและระบบขนสงมวลชน

ตารางท 3 การจดการโลจสตกสดานการไหลของสารสนเทศ ในภาพรวมอยในระดบนอย รายการยอย 7 รายการอยในระดบมาก 1 รายการคอ ขอมลการเดนทางอยในระดบปานกลาง 2 รายการคอ ขอมลดานอาหารและเครองดม, ขอมลดานทพก อยในระดบนอย 1 รายการคอขอมลในสถานททองเทยว อยในระดบนอยทสด 3 รายการคอ ขอมลดานสถานททองเทยว, ขอมลจากเวบไซต, ขอมลจากสานกงานการทองเทยวจ.นครศรธรรมราช

ตารางท 4 การสงเสรมการตลาด ในภาพรวมอยในระดบนอย รายการยอย 5 รายการอยในระดบมาก 1 รายการคอ การประชาสมพนธแบบบอกตอ (เลาใหฟง) อยในระดบปานกลาง 1 รายการคอ มกจกรรมเสรมทนาสนใจในจดทเปนแหลงทองเทยว อยในระดบนอย 2 รายการคอ การประชาสมพนธทางโทรทศน/วทย, การประชาสมพนธทางแผนพบใบปลว อยในระดบนอยทสด 1 รายการคอ การประชาสมพนธทางอนเตอรเนต

สรปและอภปลายผล

เพอใหนกทองเทยวเขามาในแหลงทองเทยวไดงายสะดวกรวดเรวและปลอดภยโดยพฒนาเสนทางแหลงทองเทยวใหขอมลแกนกทองเทยวอยางเตมททาแผนททาปายบอกทางใหชดเจนดเขาใจงายเพยงพอ [2] มเวบไซตแจงขอมล [6] มศนยขอมลการทองเทยวมระบบขนสงมวลชนทสามารถรองรบการนกทองเทยวไดอยางดนอกจากน นควรมการรวมกลมของบคคลหรอหนวยงานเพอทาหนาทและบทบาทตางๆกน ในการพฒนาโลจสตกสการทองเทยว เชน รวมกลมเปนศนยขอมลการทองเทยวเพอใหขอมลมกลมไกดเยาวชนในพ นทนาทางกลม [4] ดแลเสนทางการทองเทยวกลมพฒนาและจดระเบยบปายบอกทางกลมพฒนาความปลอดภยนกทองเทยว มการประสานความรวมมอดานความปลอดภยระหวางชมชน เทศบาล โรงพยาบาล [7] ตารวจและองคการอนๆ โดยไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐทมหนาทรบผดชอบโดยตรงอาจแสดงบทบาทเรมตนดงสวนตางๆเชน สวนราชการอาเภอเอกชนมาทางานรวมกบกลมชมชนใหมากข น มการใหความรจดอบรมแนะนาแผนทองเทยวการจราจรความปลอดภยสนบสนนงบประมาณสงอานวยความสะดวกใหเพมมากยงข น [3]

ในสวนของความคดเหนเพอการพฒนาหรอปรบปรงการจดการโลจสตกสการทองเทยวใหดข น นกทองเทยวมความตองการใหพฒนาคอ สถานททองเทยวควรมคลนโทรศพท ความสะอาด ปายบอกทางทชดเจนและมากข น การประชาสมพนธทางอนเตอรเนต เพมเสนทางเขาการเขาถง เชน ทางจกรยาน เปนตน มรานจาหนายอาหารเครองดมพอเพยง การเดนทางสะดวกข น มการเดนรถสาธารณะทตรงเวลา มหองน า/สขาทสะอาดพอเพยง มการสงเสรมความรวมมอการจดการแหลงทองเทยวฯและ ควรมการจดระเบยบทจอดรถ ถดไปคอ มคาแนะนาสถานททองเทยวทใกลเคยง มการจดงานกจกรรมเพมข น มสภาพถนนดข น ควรมฝนบนถนนนอยลงและควรมไฟสองทางเพมข น กตตกรรมประกาศ การวจยเรองการประเมนศกยภาพระบบโลจสตกสแหลงทองเทยวเชงอนรกษอทยานแหงชาตน าตกโยง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราชฉบบน สาเรจลลวงไดดวยด เนองจากคณะผวจยไดรบความสนบสนนงบประมาณเงนรายไดประจาป 2558 จากมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย คณบดคณะเทคโนโลยการจดการ คณะผวจยขอกราบขอบพระคณไวเปนอยางสง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

เอกสารอางอง [1] แกวตา โรหตรตนะ. ศกษาระบบโลจสตกสและโซอปทานเพอเพมความสามารถในการแขงขนของกลมอตสาหกรรม

การทองเทยวในประเทศไทย.รายงานการวจยฉบบสมบรณ. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2555. [2] จรชญา แกวจอน.แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงโลจสตกสบนเกาะสชง.วทยานพนธมหาบณฑตมหาวทยาลย

บรพา, 2553 [3] คมสน สรยะ. อตสาหกรรมขนสงผโดยสารในจงหวดเชยงใหม. เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม,

2548. [4] ชยธวช ทองอนทร.(2549). กระบวนทศนของการจดการโลจสตกสสาหรบทองเทยวไทย . [ออนไลน ] จาก

http://www.thailog.org/research.html. คนเมอ 24 มนาคม 2557 [5] ชรญาณ วรประพนธ. การศกษาการจดการการทองเทยวเชงอนรกษของเชยงใหมไนทซาฟาร.การคนควอสระ,

มหาวทยาลยเชยงใหม, 2551 [6] ชตมา ตอเจรญและคณะ.การพฒนาทรพยากรมนษยดานเทคโนโลยสารสนเทศเพอการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม

ในจงหวดกระบ พงงา และภเกต.รายงานการวจยฉบบสมบรณ สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2549. [7] ดวงพรรณ กรชชาญชย. การวจยและพฒนาการจดการโลจสตกสและโซอปทานตนแบบในอตสาหกรรมบรการ

โรงพยาบาล, สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2551. ตารางท 1 ความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอองคประกอบของโลจสตกสการทองเทยวในภาพรวม

องคประกอบโลจสตกสการทองเทยว Mean S.D. ระดบการแปรผล คณคาไดรบจากการจดการโลจสตกสดานกายภาพ 2.90 0.88 ปานกลาง คณคาทไดรบจากการจดการโลจสตกสดานการไหลของสารสนเทศ 3.10 0.99 ปานกลาง ดานการใหบรการ 2.60 1.07 นอย ดานสถานท 1.90 0.99 นอย ดานสงเสรมการตลาด 1.30 0.48 นอยทสด ดานบคลากรในพ นท 2.70 0.48 ปานกลาง ดานกระบวนการการใหบรการ 2.30 0.67 นอย ดานการกลบมาเทยวซ า/แบงปนประสบการณ 3.50 0.71 มาก ดานคาใชจาย 2.40 1.51 นอย รวม 2.52 0.87 นอย

ตารางท 2 ความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอองคประกอบของโลจสตกสดานการไหลทางกายภาพ

ดานกายภาพ Mean S.D. ระดบการแปรผล การเขาถงแหลงอาหารและเครองดมงาย 1.4 0.52 นอยทสด ความปลอดภยในสถานทพกแรม 2.8 0.92 ปานกลาง ความปลอดภยของสถานขนสง 3 0.67 ปานกลาง ความปลอดภยของสถานททองเทยว 3.2 0.42 ปานกลาง ความปลอดภยในเขตชมชน 2.7 1.06 ปานกลาง ระบบขนสงมวลชน 1.6 0.52 นอยทสด การเดนทางในกรณฉกเฉน เชนอบตเหต 3.5 0.53 มาก รวม 2.6 0.66 นอย



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

การศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก กรณศกษาโรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน

A STUDY OF WASTES OF DEFECT IN THE CAKE PRODUCTION PROCESS FOR CASE STUDY ABC BAKERY FACTORY PATHUM THANI PROVINCE

กตตยา สวรรณรตน1 ปณทพร เรองเชงชม2

บทคดยอ การศกษาอสระนมวตถประสงคเพอศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก กรณศกษา โรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน วธการศกษาเรมจากศกษากระบวนการผลตเคก และศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกจากขอมล 2 ปยอนหลง (พ.ศ.2558-2559) แลวท าการวเคราะหความรนแรง และผลกระทบในกระบวนการผลตเคก โดยน าหลกการปรบปรงคณภาพของผลตภณฑ FMEA มาใชเพอวเคราะหและจดล าดบความส าคญของลกษณะขอบกพรองจากการประเมนตวเลขแสดงล าดบความเสยงชน า (Risk Priority Number :RPN) ผลการศกษาพบวามความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกเฉลย 1,834 ชน/เดอน คดเปนมลคาความเสยหาย 38,514 บาท/เดอน โดยมอตราการเกดของเสยเรยงล าดบจากมากไปนอยคอ เคกไหม เคกแตกหก เคกขนรา เคกไมฟหรอลนพมพ และหนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล ผลจากการวเคราะห FMEA พบวาความสญเปลาทเกดจากของเสยประเภทเคกไหมและเคกขนรา มผลการประเมนคาความเสยงชน า (RPN) สงสดเทากนคอ 75 คะแนน

ค าส าคญ: ความสญเปลา ของเสย กระบวนการผลตเคก ABC Bakery FMEA ความเสยงชน า (RPN)

Abstract This research study defect in cake production process for case study ABC Bakery Co., Ltd., Pathum Thani province. The study began with a study of activities in the cakes production process and analysis defect data from the past 2 years (2015 - 2016). The study found that the average defect rate is 1,834 pieces per month was 38,514 bath per month and the highest incidence rate was the burning cake 39.13%. Then analysis the severity and effect to cake production process by FMEA analysis to prioritize defects by evaluating the Risk Priority Number (RPN). The defect with the highest RPN scores were the burning cake and the moldy cake both have RPN score 75 points. Keywords: Wastes, Defect, cake production process, ABC Bakery, FMEA, Risk priority Number (RPN) บทน า โรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน เปนผผลตภณฑและจดจ าหนายเบเกอรรายใหญของภาคกลาง ตองเผชญกบปญหาของเสยในกระบวนการผลตซงเปนเหตใหประสทธภาพและประสทธผลของกระบวนการต ากวาทควรจะเปน สงผลใหความสามารถในการแขงขนในตลาดเบเกอรลดนอยลง จากขอมลการผลตของเสยในป 2558-2559 [6] พบวามอตราการเกดของเสยถง คดเปนมลคาความเสยหายถง 449,589 บาท ซงในป 2559 มอตราการเกดของเสยเพมขนถง 5.37% จากป 2558 และมแนวโนมทจะสงขนเรอยๆ ดวยเหตนผศกษาจงตองการศกษาถงความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกของโรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน โดยท าการศกษากระบวนการผลต 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรบรหารธรกจมหาบนฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน 40002 E-mail: [email protected] 2 อาจารยประจ าวชา วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน Corresponding author, E-mail: [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

เคก ศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก และท าการวเคราะหถงความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกดวยการวเคราะห FMEA เพอใหทราบถงกจกรรมในกระบวนการผลตเคก ลกษณะของความสญเปลาทเกดจากของเสยประเภทตางๆ รวมทงความรนแรงและและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกวามผลมากนอย เพยงไร เพอน าไปสการแกไขปญหาใหตรงประเดนในอนาคต วตถประสงค 1. เพอศกษากระบวนการผลตเคก กรณศกษาโรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน 2. เพอศกษาความสญเปลาในกระบวนการผลตเคก กรณศกษาโรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน 3. เพอวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก กรณศกษาโรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน วธด าเนนงาน การเกบและรวบรวมขอมล 1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) ผศกษาท าการเกบขอมลโดยการจดบนทกการสมภาษณจากผใหขอมลหลกจ านวน 8 คน ประกอบ ดวยผจดการฝายผลต 1 คน พนกงานผดแลการผลตทงระบบ 1 คน และพนกงานประจ าแผนกแตละกจกรรมหลกในกระบวนการผลตเคก จ านวนทงหมด 6 คน [6] โดยมเกณฑการคดเลอกผใหขอมลหลกทอยประจ าในแตละกจกรรมหลกของกระบวนการผลตเคกคอ จะตองเปนพนกงานทมหนาทท ากจกรรมนนๆ อายงานตงแต 6 เดอนขนไป นอกจากนผศกษายงไดท าการบนทกภาพกจกรรมในกระบวนการผลตเคกดวยกลองบนทกภาพนง เพอใชในการศกษากระบวนการผลตเคกในครงนดวย 2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) ผศกษาไดท าการรวบรวมขอมล 2 ปยอนหลง (พ.ศ. 2558 - 2559) จากผใหขอมลหลก ดงน 1) ขอมลรายงานการผลตเคกประจ าเดอน 2) ขอมลการผลตของเสยเนองจากการผลตเคกประจ าเดอน [6] การวเคราะหขอมล 1. ศกษากระบวนการผลตเคก โดยวเคราะหจากภาพรวมของกระบวนการผลตเคก ดวยแผนภาพ SIPOC Model ซงประกอบดวย ผสงมอบปจจย (Supplier) ปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) ผลงาน (Output) และลกคา (Customer) [3] แลวท าการวเคราะหกจกรรมในกระบวนการผลต แลวท าการสรางแผนภมกระบวนการท างาน (Flow Chart) [1] เพอแสดงขนตอนของกจกรรมในกระบวนการผลตเคก 2. ศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก โดยการศกษาจากขอมลยอนหลง 2 ป (พ.ศ. 2558 - พ.ศ. 2559) [6] เรมจากการพจารณาถงของเสยทเกดขนในกระบวนการผลตเคก โดยพจารณาถงลกษณะผลตภณฑทไมไดมาตรฐานแลวจ าแนกออกเปนประเภทตางๆตามลกษณะของเสย แลวท าการวดอตราการเกดของเสยเฉลยตอเดอน พรอมทงหาคาเฉลยและอตราการเกดในหนวยเปอรเซนตของของเสยแตละประเภท และใชแผนภาพพาเรโต (Pareto Diagram) [2] ในการแสดงการเปรยบเทยบขอมลดงกลาว 3. วเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก โดยใชเครองมอ FMEA [4] และใชแผนภาพพาเรโต (Pareto Diagram) [2] ในการแสดงการเปรยบเทยบคาความเสยงชน า (RPN) ของของเสยแตละประเภท การวดความนาเชอถอของขอมล ท าการวดความนาเชอถอของขอมลดวยการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา [5] ซงมวธตรวจสอบโดยเปลยนแหลงทเปนบคคลจากการสมภาษณผใหขอมลหลกจ านวน 8 คนแลวท าการวเคราะหหาขอมลทนาจะเปนไปไดสงสดกอนน าไปท าการวเคราะห ผลการศกษา 1. ผลการวเคราะหกจกรรมในกระบวนการผลตเคก เพอใหทราบถงภาพรวมของกระบวนการผลตเคก ผศกษาจงเขยนเปนแผนภาพ SIPOC Model [2] เพอแสดงใหเหนถงภาพรวมของกระบวนการทงระบบ ซงประกอบไปดวย 5 องคประกอบหลก (ภาพท 1) ซงในการศกษานจะศกษาในสวนของกระบวนการ ในบรบทของกระบวนการผลตเคกเพอวเคราะหกจกรรมในกระบวนการผลตเคก

ผลจากการ สงเกตและการสมภาษณผใหขอมลหลก ท าใหไดพบวากระบวนการผลตเคกม 6 กจกรรมหลก ซงประกอบดวยกจกรรม เตรยมวตถดบ ปนสวนผสม หยอดใสพมพ อบเคก ตรวจสอบคณภาพ และบรรจภณฑ ผศกษาจงไดท าการศกษาในแตละกจกรรมหลกโดยไดท าการลงพนทส ารวจและถายภาพกระบวนการผลตเคก และไดพบวาใน 6 กจกรรมหลกขางตนประกอบไปดวย 20 กจกรรมยอย จงไดสรางเปนแผนภมกระบวนการผลตเคก (ภาพท 2) [1] ซงประกอบดวยกจกรรม รอนแปง ตอกไข เตรยมสวนผสม น าสวนผสมไปเทใสหมอ ปนสวนผสม น าสวนผสมไปเทลงในเครองหยอด หยอดสวนผสมใสพมพเคก น าเคกเรยงใสถาด รอเขาเตาอบ อบเคก เคาะเคกออกจากพมพเคก น าเคกไปเรยงทรถตากเคก ยายรถตากเคกไปยงหองตากเคก ตรวจสอบคณภาพเคก บรรจใสถง ใสสารดดความชน ซนถง พกเคกไว 1 คน ตรวจสอบคณภาพ และบรรจใสกลอง 2. ผลการศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก 2.1 ลกษณะของเสยในกระบวนการผลตเคก ผลจากการสงเกตกระบวนการผลตเคกพบวามของเสยทเกดขนในกระบวนการผลตเคกซงสามารถ จ าแนกตามลกษณะของเสยออกเปน 5 ประเภทหลกๆ ไดแก เคกแตกหก, เคกไหม, เคกขนรา, หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล และเคกไมฟเตมพมพหรอลนพมพ (ตารางท 1) 2.2 อตราการเกดความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก ผลจากการศกษา (ภาพท 3) แสดงอตราการเกดของเสย พ.ศ.2558-2559 พบวามความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกเฉลย 1,834 ชน/เดอน หรอ107 ชน/วน (ค านวณจากจ านวนวนทท าการผลต 4 วน/สปดาห) คดเปนมลคาความเสยหาย 38,514 บาท/เดอน ผศกษาจงไดท าการวเคราะหหาอตราเฉลยการเกดของเสยตอเดอน โดยจ าแนกตามลกษณะการเกดของเสยแตละประเภท และค านวนสดสวนการเกดของเสยในหนวยเปอรเซนต (ภาพท 4) แสดงอตราการเกดของเสยแตละประเภทในหนวยเปอรเซนต ซงมรายละเอยดดงน 1) เคกแตกหก 429 ชน/เดอน หรอ 21.38% คดเปนมลคาความเสยหาย 9,009 บาท/เดอน 2) เคกไหม 732 ชน/เดอน หรอ 39.13% คดเปนมลคาความเสยหาย 15,372 บาท/เดอน 3) เคกขนรา 282 ชน/เดอน หรอ 19.02% คดเปนมลคาความเสยหาย 5,922 บาท/เดอน 4) เคกไมฟเตมพมพหรอลนพมพ 131 ชน/เดอน หรอ 6.21% คดเปนมลคาความเสยหาย 2,751 บาท/เดอน 5) หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล 259 ชน/เดอน หรอ 14.26% คดเปนมลคาความเสยหาย 5,439 บาท/เดอน 3. ผลการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก ผลการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก FMEA ดวยการวเคราะหคาความรนแรง โอกาสในการเกด โอกาสในการตรวจพบ [4] จงพบวาความสญเปลาทเกดจากของเสยประเภท เคกไหมและเคกขนรา มผลการประเมนคาความเสยงชน า (Risk Priority Number : RPN) สงสดคอ 75 คะแนน (ตารางท 2) แสดงการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกดวย FMEA จากนนน าขอมลทไดมาแสดงในแผนภาพพาเรโต (ภาพท 5) แสดงการเปรยบเทยบคาความเสยงชน า(RPN) ในหนวยเปอรเซนต เพอหาความเสถยรของขอมลและจดล าดบความส าคญของขอบกพรองทมความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก พบวาความสญเปลาทเกดจากของเสยประเภทเคกไหมและเคกขนรา ซงมคาความเสยงสงสดเทากนคอ 35.38% สรป จากการศกษาพบวากระบวนการผลตเคก โรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน ม 6 กจกรรมหลก ซงประกอบดวย 20 กจกรรมยอย ทท าใหเกดของเสยในกระบวนการผลตเคกเฉลย1,834 ชน/เดอน หรอ 107 ชน/วน คดเปนมลคาความเสยหาย 38,514 บาท/เดอน ซงแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก เคกไหม 39.13% เคกแตกหก 21.38% เคกขนรา 19.02% หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล 14.26% และเคกไมฟเตมพมพหรอลนพมพ 6.21% ซงของเสยประเภทเคกไหมมอตราการเกดสงสด และผลการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกดวยการวเคราะห FMEA พบวาของเสยประเภทเคกไหมและเคกขนรามคาความเสยงชน า(RPN) สงสดเทากนคอ 75 คะแนน คด



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ผลจากการ สงเกตและการสมภาษณผใหขอมลหลก ท าใหไดพบวากระบวนการผลตเคกม 6 กจกรรมหลก ซงประกอบดวยกจกรรม เตรยมวตถดบ ปนสวนผสม หยอดใสพมพ อบเคก ตรวจสอบคณภาพ และบรรจภณฑ ผศกษาจงไดท าการศกษาในแตละกจกรรมหลกโดยไดท าการลงพนทส ารวจและถายภาพกระบวนการผลตเคก และไดพบวาใน 6 กจกรรมหลกขางตนประกอบไปดวย 20 กจกรรมยอย จงไดสรางเปนแผนภมกระบวนการผลตเคก (ภาพท 2) [1] ซงประกอบดวยกจกรรม รอนแปง ตอกไข เตรยมสวนผสม น าสวนผสมไปเทใสหมอ ปนสวนผสม น าสวนผสมไปเทลงในเครองหยอด หยอดสวนผสมใสพมพเคก น าเคกเรยงใสถาด รอเขาเตาอบ อบเคก เคาะเคกออกจากพมพเคก น าเคกไปเรยงทรถตากเคก ยายรถตากเคกไปยงหองตากเคก ตรวจสอบคณภาพเคก บรรจใสถง ใสสารดดความชน ซนถง พกเคกไว 1 คน ตรวจสอบคณภาพ และบรรจใสกลอง 2. ผลการศกษาความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก 2.1 ลกษณะของเสยในกระบวนการผลตเคก ผลจากการสงเกตกระบวนการผลตเคกพบวามของเสยทเกดขนในกระบวนการผลตเคกซงสามารถ จ าแนกตามลกษณะของเสยออกเปน 5 ประเภทหลกๆ ไดแก เคกแตกหก, เคกไหม, เคกขนรา, หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล และเคกไมฟเตมพมพหรอลนพมพ (ตารางท 1) 2.2 อตราการเกดความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก ผลจากการศกษา (ภาพท 3) แสดงอตราการเกดของเสย พ.ศ.2558-2559 พบวามความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกเฉลย 1,834 ชน/เดอน หรอ107 ชน/วน (ค านวณจากจ านวนวนทท าการผลต 4 วน/สปดาห) คดเปนมลคาความเสยหาย 38,514 บาท/เดอน ผศกษาจงไดท าการวเคราะหหาอตราเฉลยการเกดของเสยตอเดอน โดยจ าแนกตามลกษณะการเกดของเสยแตละประเภท และค านวนสดสวนการเกดของเสยในหนวยเปอรเซนต (ภาพท 4) แสดงอตราการเกดของเสยแตละประเภทในหนวยเปอรเซนต ซงมรายละเอยดดงน 1) เคกแตกหก 429 ชน/เดอน หรอ 21.38% คดเปนมลคาความเสยหาย 9,009 บาท/เดอน 2) เคกไหม 732 ชน/เดอน หรอ 39.13% คดเปนมลคาความเสยหาย 15,372 บาท/เดอน 3) เคกขนรา 282 ชน/เดอน หรอ 19.02% คดเปนมลคาความเสยหาย 5,922 บาท/เดอน 4) เคกไมฟเตมพมพหรอลนพมพ 131 ชน/เดอน หรอ 6.21% คดเปนมลคาความเสยหาย 2,751 บาท/เดอน 5) หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล 259 ชน/เดอน หรอ 14.26% คดเปนมลคาความเสยหาย 5,439 บาท/เดอน 3. ผลการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก ผลการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก FMEA ดวยการวเคราะหคาความรนแรง โอกาสในการเกด โอกาสในการตรวจพบ [4] จงพบวาความสญเปลาทเกดจากของเสยประเภท เคกไหมและเคกขนรา มผลการประเมนคาความเสยงชน า (Risk Priority Number : RPN) สงสดคอ 75 คะแนน (ตารางท 2) แสดงการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกดวย FMEA จากนนน าขอมลทไดมาแสดงในแผนภาพพาเรโต (ภาพท 5) แสดงการเปรยบเทยบคาความเสยงชน า(RPN) ในหนวยเปอรเซนต เพอหาความเสถยรของขอมลและจดล าดบความส าคญของขอบกพรองทมความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคก พบวาความสญเปลาทเกดจากของเสยประเภทเคกไหมและเคกขนรา ซงมคาความเสยงสงสดเทากนคอ 35.38% สรป จากการศกษาพบวากระบวนการผลตเคก โรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน ม 6 กจกรรมหลก ซงประกอบดวย 20 กจกรรมยอย ทท าใหเกดของเสยในกระบวนการผลตเคกเฉลย1,834 ชน/เดอน หรอ 107 ชน/วน คดเปนมลคาความเสยหาย 38,514 บาท/เดอน ซงแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก เคกไหม 39.13% เคกแตกหก 21.38% เคกขนรา 19.02% หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล 14.26% และเคกไมฟเตมพมพหรอลนพมพ 6.21% ซงของเสยประเภทเคกไหมมอตราการเกดสงสด และผลการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกดวยการวเคราะห FMEA พบวาของเสยประเภทเคกไหมและเคกขนรามคาความเสยงชน า(RPN) สงสดเทากนคอ 75 คะแนน คด



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

รวมกนเปน 70.75% ซงมผลกระทบตอความเสยหายเนองจากความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกมากทสด ขอเสนอแนะ เมอไดทราบถงความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคกแลว ควรน าไปศกษาตอเพอค นหาสาเหตของความสญเปลา และก าหนดเปนแนวทางในการลดความสญเปลาทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก ตอไปเพอเพมผลตภาพการผลต ลดตนทน และสรางก าไรใหแกองคกร กตตกรรมประกาศ การศกษาอสระนส าเรจลลวงเปนอยางดดวยความกรณาและความชวยเหลอเปนอยางดของบคคลทเกยวของหลายทานดวยกน กอนอนขาพเจาขอขอบพระคณ ดร.ปณทพร เรองเชงชม อาจารยทปรกษาการศกษาอสระเปนอยางสงทไดใหความอนเคราะหในการใหค าแนะน าและค าปรกษาในระหวางการด าเนนงานศกษาคนควาตลอดจนชวยตรวจสอบแกไขขอผดพลาดในระหวางการจดท าเพอใหการศกษาอสระนมความสมบรณ รวมทงการใหก าลงใจตลอดการจดท าการศกษาครงน ซงเปนสวนทส าคญทท าใหการศกษาอสระนสามารถเสรจสมบรณไดเปนอยางด ขอขอบคณคณะผบรหารและพนกงาน บรษท เค .พ.พราว เบเกอร จ ากด จงหวดปทมธาน ทกทานทอ านวยความสะดวกในการเกบขอมลและเสยสละเวลาในการใหขอมลในการจดท าการศกษาอสระครงน เอกสารอางอง [1] กตศกด พลอยพานชเจรญ. (2548). การแกไขปญหาธรกจดวยวธการทางสถต. กรงเทพฯ: ส านกพมพ ส.ส.ท. [2] กตศกด พลอยพานชเจรญ. (2553). หลกการการควบคมคณภาพ. พมพครงท5. กรงเทพฯ: ส านกพมพ ส.ส.ท. [3] บญเลศ คณาธนสาร. (2559). เขาใจภาพรวมกระบวนการดวย “SIPOC”. คนเมอ 20 มนาคม 2560, จาก https://nairienroo.wordpress.com/2016/01/03/เขาใจภาพรวมกระบวนการ [4] สมภพ ตลบแกว. (2551). การประยกตใชวธการ FMEA เพอการปรบปรงความพงพอใจของลกคา. คนเมอ 20 มนาคม 2560, จาก http://www.tpmconsulting.org/dwnld/article/tpm/fmea.pdf [5] สภางค จนทวานช. (2552). การวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 9. กรงเทพมฯ: ส านกพมพ แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย [6] หนวยงานฝายผลตโรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน. (2560). ผลตภณฑของบรษท. ปทมธาน: โรงงานABC Bakery จ ากด

ภาพท 1 แผนภาพ SIPOC Model ของกระบวนการผลตเคก โรงงาน ABC Bakery จ ากด จงหวดปทมธาน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ภาพท 2 แผนภมกระบวนการผลตเคก

ภาพท 3 อตราการเกดของเสย พ.ศ. 2558 – 2559

ภาพท 4 อตราการเกดของเสยแตละประเภท



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

ภาพท 5 แสดงการเปรยบเทยบคาความเสยงชน า(RPN)ในหนวยเปอรเซนต ตารางท 1 ขอมลความสญเสยทเกดจากของเสยในกระบวนการผลตเคก จ าแนกตามลกษณะของเสย

ตารางท 2 แสดงการวเคราะหความรนแรงและผลกระทบในกระบวนการผลตเคกดวย FMEA

ประเภทของเสย ความรนแรง (Severity: S)

โอกาสในการเกด (Occurrence:O)

โอกาสในการตรวจพบ ( Detection: D )

คาความเสยงชน า (RPN)

(SxOxD) เคกแตกหก 4 4 2 32

เคกไหม 5 5 3 75

เคกขนรา 5 3 5 75

เคกไมฟหรอลนพมพ 3 2 2 12

หนาเคกไมเรยบหรอมคราบน าตาล

3 3 2 18



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

การปรบปรงเสนทางการขนสงโดยใชโมเดลทางคณตศาสตร กรณศกษา รานน าแขงเดนชย VEHICLE ROUTING IMPROVEMENT BY USING MATHEMATICAL MODEL:

CASE STUDY DEN CHAI SHOP

ณฐนาร สขเสกสรรค1* ชนนทร ตงชยรงเรอง2

สมชชา พากวด3

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอน าโมเดลทางคณตศาสตรเขามาประยกตใช และใชโปรแกรม LINGO ในการหาเสนทางการขนสงทดทสด โดยมขนตอนการด าเนนงานคอ เกบขอมลระยะทางระหวางรานน าแขงเดนชยกบลกคาแตละราย และระยะทางระหวางลกคาแตละราย จากนนน าขอมลทไดมาเขยนโมเดลทางคณตศาสตร และหาค าตอบโดยใชโปรแกรม LINGO จากนนเปรยบเทยบผลของค าตอบทไดกบระยะทางปจจบน ผลการด าเนนการพบวา เสนทางการขนสงปจจบนรอบเชา และรอบบายมระยะทางเทากบ 17.5 กโลเมตร และ 18.1 กโลเมตร ตามล าดบ ในขณะทถาใชโมเดลทางคณตศาสตรในการหาเสนทางพบวาระยะทางเทากบ 12.05 กโลเมตร และ 15.7 กโลเมตร ซงจะสามารถลดระยะทางไดรอยละ 31.14 และ 13.26 ตามล าดบ จงเปนแนวทางในการชวยใหรานน าแขงเดนชยสามารถลดตนทนดานการขนสงได ซงจะท าใหมความสามารถในการท าก าไรไดเพมขน

คาสาคญ: เสนทางการขนสง โมเดลทางคณตศาสตร โปรแกรม LINGO

Abstract

The objective of this research is to apply the mathematical model and use LINGO program for determining the optimal vehicle routing. For the methodology, the distance from Den Chai Shop to customers and customers to customers are collected. Next, the mathematical model is built. After that, the LINGO program is used to solve the mathematical model. In addition, the results are compared with current distance. The results show that the current distance in the morning and in the afternoon are 17.5 and 18.1 kilometers, respectively. For using a mathematical model to determine the route, the optimal distances equal 12.05 and 15.7 kilometers which reduce to 31.14 percent and 13.26 percent, respectively. In order to save the transportation cost and to improve the profitability, the store should use the route from the solution of the mathematical model.

Keywords: Vehicle Routing, Mathematical model, LINGO Program

1 ผชวยศาสตราจารย / ดร. / ภาควชาการจดการอตสาหกรรม / คณะเทคโนโลยและการจดการอตสาหกรรม / มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ วทยาเขตปราจนบร 129 หม 21 ต.เนนหอม อ.เมอง จ.ปราจนบร 25230 โทรศพท 037217300 ตอ 7084 E-mail: [email protected] 2, 3 ภาควชาการจดการอตสาหกรรม / คณะเทคโนโลยและการจดการอตสาหกรรม / มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ วทยาเขตปราจนบร



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

บทนา การขนสงสนคาภายในประเทศไทยมการขนสงทางถนนเปนหลก โดยมสดสวนทสงทสดถงประมาณรอยละ 80

รองลงมาคอ การขนสงทางน า ซงประกอบดวยการขนสงทางน าภายในประเทศรอยละ 9.0 และการขนสงทางชายฝงทะเลรอยละ 8.4 ทางรางรอยละ 2.2 และทางอากาศรอยละ 0.02 [1] ซงการขนสงเปนสงส าคญในการด าเนนธรกจ เนองจากตนทนในการขนสงเปนอกปจจยส าคญทสงผลตอความสามารถในการท าก าไรของบรษท ดงนนการวางแผนเสนทางและรปแบบในการขนสงทเหมาะสมจงถอไดวาเปนสงจ าเปน เพอใหตนทนการขนสงต าทสด

รานน าแขงเดนชยตงอยบรเวณตลาดแปนพฒนหนกองทต าบลหวยทราย อ าเภอหนองแค จงหวดสระบร ซงในต าบลนมรานน าแขงประเภทพอคาคนกลางทงหมด ราน ซงรบมาจากโรงงานน าแขงเดยวกน และจ าหนายน าแขงในราคาเทากน ซงจ าหนายน าแขงทงหมด 4 ประเภท คอ น าแขงหลอดใหญ น าแขงหลอดเลก น าแขงบด และน าแขงกอน ดงนนก าไรทแตกตางกนของแตละรานจะขนกบตนทนในการจดสง ปจจบนทางรานมการขนสง 2 รอบ คอรอบเชาส าหรบกลมลกคาจะเปนรานขายของช า และรอบบายส าหรบลกคาทเปนรานขายอาหารกลางคน โดยปจจบนพบวาเสนทางการขนสงจะอาศยประสบการณของผขบ ซงจะสงลกคารายเดมกอน แลวจงสงลกคารายใหม

[2] ไดเสนอแนะแนวทางการปรบปรงเสนทางการขนสงโดยการประยกตใชทฤษฎอลกอรทมแบบประหยด (Saving Algorithm) และอลกอรทมเพอนบานใกลสด (Nearest Neighbor algorithm) ซงเปนการหาคาค าตอบแบบงาย และเปนการหาค าตอบทใชระยะเวลาในการหาค าตอบไมมาก การขนสงชวงเชาปจจบนใชระยะทาง 17.5 กโลเมตร ซงถาปรบปรงโดยใชทฤษฎอลกอรทมประหยด และอลกอรทมเพอนบานใกลเคยง จะใชระยะทาง 13 กโลเมตร และ 13. กโลเมตร ซงลดลงจากเดมคดเปนรอยละ 25.71 และ 22.29 ตามล าดบ ในขณะทการขนสงชวงบายปจจบนใชระยะทาง 18.1 กโลเมตร ซงถาปรบปรงโดยใชทฤษฎอลกอรทมประหยด และอลกอรทมเพอนบานใกลเคยงจะใชระยะทาง 15.7 กโลเมตรและ 16.1 กโลเมตร อยางไรกตามค าตอบทไดไมสามารถจะกลาวไดวาเปนค าตอบทดทสด ซงถาตองการหาค าตอบทดทสดควรจะน าโมเดลทางคณตศาสตรเขามาประยกตใช

วตถประสงค การศกษานเปนการศกษาเพอน าโมเดลทางคณตศาสตรเขามาประยกตใชในการจดเสนทางขนสงทดทสด และ

ใชโปรแกรม LINGO ในการหาคาค าตอบ

งานวจยทเกยวของ งานวจยทเกยวของนจะแบงออกเปน 2 สวนคอ โมเดลทางคณตศาสตรทใชส าหรบการจดเสนทาง และงานวจย

ทเกยวของกบการจดเสนทาง 1. โมเดลทางคณตศาสตรทใชส าหรบการจดเสนทาง โมเดลทางคณตศาสตรทใชจะใชโมเดลทางคณตศาสตรส าหรบปญหาการเดนทางของพนกงานขาย โดยม

รายละเอยดดงน ดชน

𝑖𝑖, 𝑗𝑗 ลกคารายท 𝑖𝑖 หรอ 𝑗𝑗 โดยท 𝑖𝑖, 𝑗𝑗 = 1,2,3, … , 𝑛𝑛 พารามเตอร

𝐶𝐶𝑖𝑖𝑖𝑖 ตนทนในการเดนทางจากลกคา 𝑖𝑖 ไปลกคา 𝑗𝑗 𝑛𝑛 จ านวนลกคา 𝑆𝑆 จ านวนลกคาทอยในเสนทาง 𝑉𝑉 จ านวนลกคาทงหมด

ตวแปรการตดสนใจ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖

{ 1 เมอมการเดนทางจากลกคา 𝑖𝑖 ไปลกคา 𝑗𝑗 0 เมอไมมการเดนทางจากลกคา 𝑖𝑖 ไปลกคา 𝑗𝑗

โมเดลทางคณตศาสตรส าหรบกรณทไมมขอจ ากดทางดานทรพยากร สมการเปาหมาย 𝑀𝑀𝑖𝑖𝑛𝑛𝑖𝑖𝑀𝑀𝑖𝑖𝑀𝑀𝑀𝑀 𝑍𝑍 = ∑ ∑ 𝐶𝐶𝑖𝑖𝑖𝑖𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖

𝑛𝑛𝑖𝑖=1

𝑛𝑛𝑖𝑖=1 (1)



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

เงอนไข ∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 1𝑛𝑛

𝑖𝑖=1 𝑗𝑗 = 1,2,3, … , 𝑛𝑛 (2)

∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 1𝑛𝑛𝑖𝑖=1 𝑖𝑖 = 1,2,3, … , 𝑛𝑛 (3)

∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 ≤ |𝑆𝑆| − 1 𝑆𝑆 ⊂ 𝑉𝑉, 2 ≤ |𝑆𝑆| ≤ 𝑘𝑘 − 2𝑘𝑘𝑖𝑖,𝑖𝑖∈𝑆𝑆 (4)

𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 0, 1 𝑖𝑖, 𝑗𝑗 = 1,2,3, … , 𝑛𝑛 (5)

จากโมเดลทางคณตศาสตร สมการเปาหมายดงแสดงในสมการท (1) คอตนทนรวมในการเดนทางต าทสด โดยมเงอนไขของสมการทงหมด 4 เงอนไขดงน สมการท (2) ลกคาทกรายจะมการเดนทางไปเพยงแคครงเดยว สมการท (3) ลกคาทกรายจะมการเดนทางออกเพยงแคครงเดยว สมการท (4) เปนการเขยนเพอปองกนการเกด Sub-tour ซงหมายถงการเดนทางเรมตนจากลกคาใดลกคาหนงแตเดนทางไมครบท าให เกดทวรยอยขน และสมการท (5) เปนการก าหนดใหคาค าตอบเปนไดแค 0 หรอ 1 เทานน

2. งานวจยทเกยวของกบการจดเสนทาง งานวจยทกลาวถงในทนไดยกมาเพยงแคบางสวนดงน [3] ไดเสนอการจดเสนทางการขนสงน าดม โดยการแบงพนทในการใหบรการแลวน าลกคาในแตละพนทมาจดเสนทางโดยวธเซฟวงอลกอรทม หลงจากนนน าเสนทางทไดมาจดล าดบในการขนสงใหมโดยใชโปรแกรมเชงเสนตรงตวแบบ ปญหาการเดนทางของพนกงานขาย ซงวธการนจะชวยใหปญหามขนาดทเลกลง สามารถแกปญหาโดยใช Solver ใน Microsoft Excel ไดโดยตวแบบปญหาการเดนทางของพนกงานขายจะใหค าตอบทดทสดคอระยะทางทสนทสดในแตละเสนทาง ซงผลจากการศกษาเสนทางตวอยางจากโซนพนทท 1 จ านวน 6 เสนทาง การจดเสนทางโดยตวแบบปญหาของพนกงานขายท าใหระยะทางลดลงกวาวธเซฟวงอลกอรทม 4.16 % [4] ไดศกษาการลดตนทนการขนสงโดยการจดเสนทางทเหมาะสม กรณศกษาธรกจเครองดมชานม โดยประยกตใชปญหาการเดนทางของพนกงานขายหลายคน และใชโปรแกรมส าเรจรปทพฒนาขน ซงผลการจดเสนทางทไดสามารถลดตนทนการขนสงโดยเฉพาะอยางยงตนทนพลงงานทใชลดลงจากเดม 18.15% ดงนนการจดเสนทางการขนสงทเหมาะสมจงเปนวธทสามารถเพมประสทธภาพในการวางแผนการขนสงใหกบองคกรได [5] วตถประสงคเพอวางแผนเสนทางเดนรถขนสงน าดมเพอเพมประสทธภาพการเดนทางใหสนทสด และตนทนการขนสงต าทสด โดยค านงถงความจของปรมาณการบรรทกของยานพาหนะทใชในการขนสงและจ านวนเสนทางของการขนสง ภายใตเงอนไขความตองการสนคาของลกคาแตละรายไมเทากน โดยวธปญหาเสนทางเดนของพนกงานขาย (Traveling Salesman Problem) จดการปญหาเสนทางขนสงน าดม อ าเภอบางคนท และอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม จดสง 15 ต าแหนง ลกคา 28 ราย ซงมเสนทางการขนสงทสามารถปรบปรงใหมประสทธภาพมากขน โดยการทดลองใชวธการแกปญหาวธฮวรสตกสแบบการหาค าตอบทใกลเคยงทสด (Nearest Neighbor Heuristics) วธการแกปญหาการจดเสนทางส าหรบยานพาหนะอลกอรทมแบบประหยด (Saving Algorithm) และวธการค านวณเสนทางดวยโปรแกรมเชงเสน (LINGO) พบวา วธการค านวณเสนทางดวยโปรแกรมเชงเสน LINGO ใหคาค าตอบทดทสดในการจดเสนทางระยะทางทสนทสด คอ 40.70 กโลเมตร และตนทนรวมในการขนสงต าทสด 4,066.80 บาทตอเดอน

วธดาเนนงาน งานวจยนมขนตอนการด าเนนงานทงหมด 4 ขนตอน 1. ศกษาขอมลเบองตนและปญหาทพบในการขนสงของรานคากรณศกษา ศกษาขอมลทวไปของรานคากรณศกษา ปญหาทเกดขนในการขนสง รวมทงระยะทางระหวางรานน าแขงเดน

ชยกบลกคาแตละราย และระยะทางระหวางลกคาดวยกนโดยใชระยะทางจรง 2. ศกษาโมเดลทางคณตศาสตรทใชส าหรบปญหาการขนสง รวมถงงานวจยทเกยวของ ศกษาโมเดลทางคณตศาสตรทใชส าหรบปญหาการขนสงโดยการศกษาจากทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 3. ใชโมเดลทางคณตศาสตรในการเสนทางการขนสงของรานคากรณศกษา โดยในขนตอนนเรมจากการเกบขอมลทจ าเปนตองน ามาใชในโมเดลทางคณตศาสตรของรานคากรณศกษา โดย

จะใชการสอบถามขอมลจากทางรานคากรณศกษา หลงจากนนจะน าขอมลทไดมาปอนเขากบโปรแกรม และท าการรนโปรแกรม เพอใหโปรแกรมหาคาทเหมาะสมซงหมายถงเสนทางการขนสง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

4. น าเสนอเสนทางในการขนสงทประหยดใหกบรานคากรณศกษา พรอมทงเปรยบเทยบกบเสนทางปจจบน เมอไดคาค าตอบทเหมาะสมในการจดเสนทางการขนสงแลว จะน าคาค าตอบทไดมาเปนแนวทางในการจด

เสนทางการขนสงใหกบรานคากรณศกษา พรอมทงเปรยบเทยบกบเสนทางปจจบน

ผลการศกษา 1. ขอมลทวไปของรานคากรณศกษาและขอมลระยะทาง ยานพาหนะทใชในการขนสงน าแขงของรานคากรณศกษามเพยง 1 คนเปนรถกระบะตอนเดยว โดยรอบเชาม

ลกคาทตองสง 21 ราย และรอบบายมลกคาทตองสง 19 ราย โดยระยะทางการขนสงรอบเชา และรอบบายมระยะทางเทากบ 17.5 กโลเมตร และ 18.1 กโลเมตร ตามล าดบ โดยมระยะทางระหวางแตละจดของการขนสงดงแสดงในตารางท 1 และตารางท 2

2. โมเดลทางคณตศาสตรส าหรบรานคากรณศกษา โมเดลทางคณตศาสตรส าหรบการขนสงน าแขงรอบเชา

สมการเปาหมาย 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 𝑍𝑍 = ∑ ∑ 𝐶𝐶𝑖𝑖𝑖𝑖𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖

22𝑖𝑖=1

22𝑖𝑖=1 (6)

เงอนไข ∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 122

𝑖𝑖=1 𝑗𝑗 = 1,2,3, … ,22 (7)

∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 122𝑖𝑖=1 𝑀𝑀 = 1,2,3, … ,22 (8)

∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 ≤ |𝑆𝑆| − 1 𝑆𝑆 ⊂ 𝑉𝑉, 2 ≤ |𝑆𝑆| ≤ 𝑘𝑘 − 2𝑘𝑘𝑖𝑖,𝑖𝑖∈𝑆𝑆 (9)

𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 0, 1 𝑀𝑀, 𝑗𝑗 = 1,2,3, … ,22 (10)

โมเดลทางคณตศาสตรส าหรบการขนสงน าแขงรอบบาย สมการเปาหมาย 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 𝑍𝑍 = ∑ ∑ 𝐶𝐶𝑖𝑖𝑖𝑖𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖

20𝑖𝑖=1

20𝑖𝑖=1 (11)

เงอนไข ∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 122

𝑖𝑖=1 𝑗𝑗 = 1,2,3, … ,20 (12) ∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 122

𝑖𝑖=1 𝑀𝑀 = 1,2,3, … ,20 (13) ∑ 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 ≤ |𝑆𝑆| − 1 𝑆𝑆 ⊂ 𝑉𝑉, 2 ≤ |𝑆𝑆| ≤ 𝑘𝑘 − 2𝑘𝑘

𝑖𝑖,𝑖𝑖∈𝑆𝑆 (14) 𝑋𝑋𝑖𝑖𝑖𝑖 = 0, 1 𝑀𝑀, 𝑗𝑗 = 1,2,3, … ,20 (15)

3. การเขยนโปรแกรม และการรนโปรแกรม หลงจากนนจะน าขอมลระยะทางระหวางลกคาแตละแหงทไดมาจากการเกบขอมล ปอนเขากบโปรแกรม

LINGO ทไดเขยนโมเดลทางคณตศาสตรส าหรบการหาเสนทางขนสงไว และท าการรนโปรแกรม LINGO เพอใหโปรแกรมหาคาทเหมาะสมซงหมายถงเสนทางการขนสง ซงผลของการจดเสนทางการขนสงดงแสดงในตารางท 3

4. เปรยบเทยบผลการด าเนนงาน จากผลการด าเนนงานพบวาเมอน าเอาโมเดลทางคณตศาสตรส าหรบการขนสงน าแขงมาใช จะท าใหระยะทาง

ในการขนสงลดลง เมอเปรยบเทยบกบวธการอน ๆ [2] ดงแสดงในตารางท 4

สรปผลการศกษา การศกษานไดน าโมเดลทางคณตศาสตรเขามาประยกตใช และใชโปรแกรม LINGO ในการหาคาค าตอบซง

หมายถงเสนทางการขนสงทดทสดทชวยประหยดคาใชจายในการขนสง โดยขนตอนการด าเนนงานคอศกษาขอมลเบองตนของรานคา เกบขอมลระยะทาง น าขอมลทไดมาเขยนโมเดลทางคณตศาสตร และใชโปรแกรม LINGO เพอหา



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ค าตอบ ผลการด าเนนงานพบวา เสนทางการขนสงโดยใชโมเดลทางคณตศาสตรในการหาเสนทางจะใหระยะทางการขนสงทสนทสด คอ รอบเชา 12.05 กโลเมตร ซงถาขนสงโดยใชวธปจจบน อลกอรทมประหยด และอลกอรทมเพอนบานใกลเคยง เทากบ 17.5 กโลเมตร 13 กโลเมตร และ 13. กโลเมตร ตามล าดบ รอบบาย 15.7 กโลเมตร ซงเทากบการใชอลกอรทมประหยด ซงถาขนสงโดยวธปจจบน และอลกอรทมเพอนบานใกลเคยงเทากบ 18.1 กโลเมตร และ 16.1 กโลเมตร ตามล าดบ ดงนนจะเหนไดวาการใชโมเดลทางคณตศาสตรมาประยกตใชในการหาเสนทางการขนสงทเหมาะสม สามารถชวยลดระยะทางในการขนสงน าแขงได

กตตกรรมประกาศ งานวจยนจะส าเรจไมได ถาไมไดรบการสนบสนนขอมลจากรานน าแขงเดนชย ดงนนผท าวจยขอขอบพระคณ

เปนอยางสงส าหรบความกรณาดงกลาว

เอกสารอางอง [1] ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2558). รายงานโลจสตกสของประเทศไทย

ประจาป2557. คนเมอวนท 18 มกราคม 2559, จาก http://www.news.mot.go.th/motc/portal/graph/ index_logistic57.html

[2] ชนนทร ตงชยรงเรอง, สมชชา พากวด และณฐนาร สขเสกสรรค. (2559). การปรบปรงการจดเสนทางการขนสง กรณศกษา รานน าแขงเดนชย. การประชมวชาการขายงานวศวกรรมอตสาหการ ประจ าป พ.ศ.2559, ขอนแกน, กรกฎาคม 2559. [3] นคร ไชยวงศศกดา, ประเวช อนนเออ, นเวศ จนะบญเรอง, เสกสรรค วนยางคกล, ขวญเรอน สนณรงค, ธนากร จกรแกว, วฒชย ใจบาล และณฐวฒ ศรสวาง. (2558). การจดเสนทางการขนสงโดยใชเซฟวงอลกอรทมและตว แบบปญหาการเดนทางของพนกงานขาย กรณศกษาโรงงานน าดม. วารสารไทยการวจยดาเนนงาน ปท 3 เลม ท 1 (มกราคม-มถนายน 2558). หนา 51- 1. [4] ไพฑรย ศรโอฬาร. (2557). การลดตนทนการขนสง โดยการจดเสนทางพาหนะทเหมาะสม กรณศกษา ธรกจเครองดม ชานม. วารสารปญญาภวฒน ปท 5 ฉบบพเศษ (พฤษภาคม 2557). หนา 272-279. [5] ปฏพทธ หงษสวรรณ, วชย จนทรกษา และสรรวทย เชอพสทธกล. (2556). การศกษาเพอเพมประสทธภาพการจด เสนทางเดนรถขนสงน าดม จงหวดสมทรสงคราม, การประชมวชาการขายงานวศวกรรมอตสาหการ ประจ าป พ.ศ.255 , ชลบร, ตลาคม 255 .

ตารางท 1 ตวอยางระยะทางระหวางแตละจดของการขนสงในรอบเชา (หนวย: กโลเมตร) dc 1 2 3 … … … 21 dc 3.3 3 2.9 3.7 1 0.3 0.4 1.6 2 0.1 1.3 3 1.2 … 21

ตารางท 2 ระยะทางระหวางแตละจดของการขนสงในรอบบาย (หนวย: กโลเมตร) dc 1 2 3 … … … 19 dc 1.95 1.75 1.65 1.8 1 0.2 0.3 0.15 2 0.1 0.05 3 0.15 … 19

http://www/news.mot.go.th/motc/portal/graph



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

ตารางท 3 สรปผลการจดเสนทางการขนสง

รอบ เสนทาง รวมระยะทาง(กโลเมตร)

เชา DC-14-13-3-2-1-18-6-4-5-20-21-19-12-10-7-8-11-9-17-16-15-DC 12.05 บาย DC-4-19-7-8-9-10-11-12-13-16-17-15-14-6-5-18-1-2-3-DC 15.7

ตารางท 4 ผลการเปรยบเทยบการขนสงปจจบนกบการขนสงโดยใชโมเดลทางคณตศาสตร

รอบ วธการ เสนทาง ระยะทางรวม (กม.)

ระยะทางทลดลงได

(กม.)

% ของระยะทางทลดลง

เชา การขนสงปจจบน DC-1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15-16-17-18-19-20-21-DC

17.5

อลกอรทมประหยด DC-8-7-11-9-10-12-5-4-19-20-21- -3-2-1-18-13-17-1 -15-14-DC

13 4.5 25.71

อลกอรทมเพอนบานใกลเคยง

DC-14-15-16-17-13-6-3-2-1-18-5-12-19-20-21-10-9-11-8-7-4-DC

13.6 3.9 22.29

การขนสงโดยใช โมเดลทางคณตศาสตร

DC-14-13-3-2-1-18-6-4-5-20-21-19-12-10-7-8-11-9-17-16-15-DC

12.05 5.45 31.14

บาย การขนสงปจจบน DC-1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15-16-17-18-19-DC

18.1 - -

อลกอรทมประหยด DC-8-9-7-12-11-10-13-16-17-15-14-5-6-18-1-19-2-3-4-DC

15.7 2.4 13.26

อลกอรทมเพอนบานใกลเคยง

DC-4-3-2-19-1-18-5-6-14-15-13-12-11-10-16-17-7-8-9-DC

16.1 2 11.05

การขนสงโดยใช โมเดลทางคณตศาสตร

DC-4-19-7-8-9-10-11-12-13-16-17-15-14-6-5-18-1-2-3-DC

15.7 2.4 13.26



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

การศกษาแนวทางการปรบปรงการบรหารจดการระบบสนคาคงคลง กรณศกษาของบรษท โลชน จ ากด ศกษาในลกคา ABC

STUDY ON GUIDELINES FOR IMPROVING INVENTORY MANAGEMENT OF CASE STUDY OF LOTION COMPANY LIMITED STUDY IN ABC CUSTOMER

ณฐพงษ นชจาวทยาพร1 กตตพงษ ศรโชต2

บทคดยอ

การมสนคาทหนารานคาเพยงพอตอการขายเปนปจจยส าคญทจะชวยใหธรกจคาปลกประสบความส าเรจ ถาธรกจคาปลกมสนคาทหนารานคาไมเพยงพอตอการขาย จะสงผลใหเกดการสญเสยโอกาสทางการขายสงขน กรณศกษานผจดท ามวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการลดการสญเสยโอกาสทางการขายทเกดขนในลกคา ABC ซงเปนลกคารายใหญของ บรษท โลชน จ ากด

ด าเนนการศกษาโดยท าการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) พนกงานขายของบรษท โลชน จ ากด และ ลกคา ABC สรปผลการสมภาษณไดวา บรษทแมของลกคา ABC ประสบปญหาทางการเงน ท าใหลกคา ABC พยายามสนบสนนบรษทแม โดยมนโยบายลดการเกบสนคาคงคลง สงผลใหเกดการสญเสยโอกาสทางการขายทเพมขน ผศกษาจงศกษาหามลคาสนคาทลกคาควรเกบ โดยการวเคราะหความถดถอย ระหวางมลคาสนคาคงคลงกบการสญเสยโอกาสทางการขายและน าการวเคราะหความถดถอยทได ไปชวยค านวณหามลคาสนคาคงคลงทลกคา ABC จะสรางผลก าไรไดสงสด หลงหกตนทนการเกบสนคาคงคลง

ผลการศกษาพบวา ลกคา ABC ควรเกบสนคาทมลคา 245 ลานบาท เพมขน 38 ลานบาท จากคาเฉลยป 2559 ท 207 ลานบาท โดยเพมทรานคาขนาดใหญ 40 ลานบาท และรานคาขนาดเลก 5 ลานบาท และลดการเกบทรานคาขนาดกลาง 7 ลานบาท โดยถาลกคา ABC เกบสนคาทมลคาน จะมก าไรหลงหกคาใชจายเพมขนปละ 1 ลานบาท สวนบรษท โลชน จะสามารถสรางผลก าไรไดเพมขนปละ 3.7 ลานบาท ค าส าคญ: สนคาคงคลง การสญเสยโอกาสทางการขาย

Abstract

Enough merchandising stock is key success factor for retail business. In case of the retailer keep insufficient stock, increasing the sales opportunity loss. The objective is to find the way to reduce opportunity loss, occur in ABC customer, the key customer of Lotion Company.

Starting from in-depth interviewing salesman of Lotion Company and ABC customer. The summary of interview is ABC Company try to support their headquarters, which are facing financial problem. ABC Company launch policy to reduce their inventory, increasing of sales opportunity loss. After that, we find the proper inventory value by studying in regression analysis between inventory value and sales opportunity loss. We used this regression to calculate the optimize inventory value which make the highest profit after deduct carrying cost.

We recommend that ABC Company should keep their inventory value at 245 MB, increase 38 MB from the average of Y2016 at 207 MB, increase in large format 40 MB, small format 5 MB and decrease in medium format 7 MB. If ABC Company agree to keep inventory at this level, they can increase profit 1MB/year and Lotion Company can increase profit 3.7 MB/year. Keywords: inventory, sales opportunity loss

1 นกศกษาปรญญาโท วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน ณ กรงเทพฯ 10120 2 อาจารยวทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน ณ กรงเทพฯ 10120



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

บทน า บรษท โลชน จ ากด ผผลตและน าเขาผลตภณฑส าหรบดแลผวหนาและผวกาย จ าหนายสนคาผาน 2 ชองทาง

ไดแก ธรกจคาปลกสมยใหม (modern trade) และ ธรกจคาปลกทวไป (general trade) โดยมสดสวนการจ าหนาย รอยละ 70 และ 30 ตามล าดบ

ลกคารายใหญของบรษท คอ ลกคา ABC มยอดขายประมาณ 22 เปอรเซนตของทงบรษท ตงแตเดอนพฤศจกายน 2557 ลกคา ABC ลดปรมาณการเกบสนคาคงคลงอยางตอเนอง เพอลดเงนทนหมนเวยน และ น าพนททเหลอไปสรางผลก าไรดวยการใหเชา มลคาสนคาคงคลงของผลตภณฑจาก บรษท โลชน จ ากด ทลกคา ABC เกบ ณ สนป 2557 2558 และ 2559 คอ 384 ลานบาท 254 ลานบาท และ 201 ลานบาท ตามล าดบ พบวาสนป 2559 มลคาสนคาคงคลงลดลง 183 ลานบาท หรอ 47.7 เปอรเซนตเมอเทยบกบสนป 2557

การลดปรมาณการเกบสนคาคงคลงของลกคา ABC สงผลใหมปรมาณสนคาทหนารานคานอยและเกดการขาดสนคาหนารานคา สงผลใหเกดการสญเสยโอกาสทางการขาย ทงยงสงผลกระทบกบการวางแผนการขายและแผนการผลตของบรษท โลชน จ ากด

ลกคา ABC มก าลงพลในการตรวจสอบความเพยงพอของสนคาจ ากด โดยพนกงาน 1 คนดแลการสงซอสนคาประมาณ 3,000 รายการ ท าใหดแลสนคาทกผลตภณฑไดไมทวถง ดงนนบรษท โลชน จ ากด จงสงพนกงานของบรษทฯ เขาไปชวยลกคา ABC ตรวจสอบความเพยงพอของสนคา เพอผลประโยชนรวมกนทางธรกจ

บรษท โลชน จ ากด ตองการหาแนวทางการปรบปรงการบรหารจดการระบบสนคาคงคลง และน าเสนอแนวทางการปรบปรงนกบลกคา ABC เพอเพมโอกาสทางการขาย จงเปนทมาของการศกษาน


1. ศกษาปญหาการเกบสนคาคงคลงของลกคา ABC ซงปจจบนบรษท โลชน จ ากด พบการสญเสยโอกาสทางการขาย เนองจากลกคา ABC เกบสนคาคงคลงนอยในหลายรายการสนคา

2. ศกษาสาเหตของปญหาการเกบสนคาคงคลงของลกคา ABC วาสาเหตใดทท าใหลกคา ABC เกบสนคาคงคลงนอยในหลายรายการสนคา เพอหาแนวทางการปรบปรงแกไข

3. ศกษาแนวทางการก าหนดมลคาสนคาคงคลงของลกคา ABC วาลกคา ABC ควรเกบสนคาทมลคาเทาใด ทจะท าใหลกคา ABC สรางก าไรไดสงสด

4. ศกษาแนวทางการก าหนดรายการสนคาทควรเกบเพมและลดของลกคา ABC เพอระบรายการสนคาทลกคา ABC ควรเปลยนแปลงการเกบสนคาคงคลงใหเหมาะสมยงขน

วธด าเนนงาน

การวเคราะหหาทมาและสาเหตของปญหา 1. ท าการสมภาษณเชงลกผเกยวของ ประกอบดวย ฝายขายของบรษท โลชน จ ากด ฝายซพพลายเชน และ

ฝายจดซอของลกคา ABC เพอวเคราะหหาทมาและสาเหตของปญหาการเกบสนคาคงคลงนอย สงผลใหเกดการสญเสยโอกาสทางการขายทเพมขน

2. เกบรวบรวมขอมลมลคาสนคาคงคลงของลกคา ABC ในป 2559 ในแตละสปดาห 3. เกบรวบรวมขอมลการสญเสยโอกาสทางการขายทลกคา ABC ในป 2559 ในแตละสปดาห 4. น าขอมลมลคาสนคาคงคลงและการสญเสยโอกาสทางการขายท เกบไดในแตละสปดาห มาพลอตแผนภาพ

การกระจายและหาความสมพนธโดยวธการวเคราะหความถดถอย (Regression Analysis) แนวทางในปรบปรงการแกไข 5. ค านวณหามลคาสนคาคงคลงทลกคา ABC ควรเกบ ซงจะท าใหลกคา ABC สรางก าไรไดสงสด โดยค านวณ

ก าไร จากก าไรทเพมขนเมอเกบสนคาคงคลงเพมขน หกลบดวยตนทนการเกบสนคาคงคลงทเพมขนเมอเกบสนคาคงคลงเพมขน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

6. ค านวณหามลคาสนคาคงคลงทลกคา ABC ควรเกบแยกตามรปแบบรานคา โดยใชจ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาได (Day On Hand) เปนเกณฑ และเปรยบเทยบกบมลคาสนคาคงคลงทเกบเฉลยในป 2559

7. ก าหนดรายการสนคาคงคลงทลกคา ABC ควรเกบเพมขนและลดลง แยกตามรปแบบรานคาของลกคา ABC โดยใชจ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาได (Day On Hand) เปนเกณฑ

ผลการวจย

ผศกษาท าการวจยเชงคณภาพ โดยใชวธการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) [1] กบ พนกงานขายของบรษท โลชนจ ากด จ านวน 3 ทาน ลกคา ABC ฝายซพพลายเชนจ านวน 2 ทาน และ ฝายจดซอจ านวน 1 ทาน สรปสาเหตของปญหาการสญเสยโอกาสทางการขายไดวา เกดจาก บรษทแมของลกคา ABC ประสบปญหาขาดทน ท าใหลกคา ABC ประเทศไทย ท าการออกนโยบายลดการเกบสนคาคงคลง โดยการปรบลดจ านวนสนคาสงสดทจะเกบ (Max) สงผลใหมลคาสนคาคงคลงโดยรวมลดลง สงผลใหจ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาได (Day on Hand) ลดลง ท าใหพบการสญเสยโอกาสทางการขายเพมขนดงแสดงตามภาพท 1

จากนนผศกษาท าการเกบขอมลมลคาสนคาคงคลงและการสญเสยโอกาสทางการขายของลกคา ABC ในป 2559 ในแตละสปดาห ไดขอมล 50 สปดาห และน าขอมลดงกลาวมาพลอตแผนภาพการกระจาย ดงแสดงตามภาพท 2

จากแผนภาพการกระจาย สามารถหาความสมพนธระหวางมลคาสนคาคงคลงและการสญเสยโอกาสทางการขาย โดยใชการวเคราะหความถดถอย (Regression Analysis) [2] โดยสรปไดวามลคาสนคาคงคลงและการสญเสยโอกาสทางการขายมความสมพนธแบบเอกซโพแนนเชยลดงแสดงตามสมการ

y = 1.1994e-0.02x (1)

เมอ ตวแปรอสระ (x) คอ มลคาสนคาคงคลงทลกคา ABC เกบ (ลานบาท) ตวแปรตาม (y) คอ การสญเสยโอกาสทางการขายทลกคา ABC (เปอรเซนต)

ความสมพนธนเปนความสมพนธแบบผกผน สามารถแปรความหมายไดวา ถาลกคา ABC เกบสนคาคงคลงนอย

จะเกดการสญเสยโอกาสทางการขายมาก ในทางกลบกน ถาลกคา ABC เกบสนคาคงคลงมาก จะเกดการสญเสยโอกาสทางการขายนอย และลกษณะความสมพนธทไมเปนเสนตรงน ยงสอดคลองกบ แบบจ าลองความสมพนธของ ระดบการบรการ (Service Level) และ ตนทนการเกบสนคาคงคลง (Inventory Carrying Cost) [3]

ในป 2559 ลกคา ABC เกบสนคาคงคลงมลคาเฉลย 207 ลานบาท ผศกษาท าการค านวณก าไรขนตนทเพมขน หกลบดวยตนทนการเกบสนคาคงคลง เมอมการเกบสนคาคงคลงเพมขน แนวคดนคลายกบแนวคดการหาปรมาณการสงซอทประหยดทสด (Economic Order Quantities: EOQ) ซงค านวณหาปรมาณการสงซอทประหยดทสด จากจดทมตนทนรวมนอยทสด โดยตนทนรวม (Total Cost) ประกอบดวย ตนทนการเกบสนคาคงคลง (Holding Cost) และ ตนทนการสงซอ (Ordering Cost) [4] พบวา ถาลกคา ABC เกบสนคาคงคลงโดยมมลคาเฉลยทงปอยท 245 ลานบาท ลกคาฯ จะสรางผลก าไรไดเพมขนประมาณ 1 ลานบาทตอป ดงแสดงตามภาพท 3

ในป 2559 ลกคา ABC ขายสนคาไดเฉลย 5.1 ลานบาทตอวน โดยถาลกคา ABC เกบสนคาคงคลงมลคา 245 ลานบาท จ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาได (Day On Hand) คดเปน 48 วน โดยคาเฉลยในป 2559 ของจ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาไดทศนยกระจายสนคา (Day On Hand at DC) ประมาณ 8 วน ดงนนจ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาไดทรานคา (Day On Hand at Store) คดเปน 40 วน การศกษานตองการเพมสนคาทหนารานคาเพอลดการสญเสยโอกาสทางการขาย ผศกษาท าการค านวณหามลคาสนคาคงคลงทลกคา ABC ควรเกบเพมและลดแยกตามรปแบบรานคา ดงแสดงตามตารางท 1 ขนตอนสดทาย ท าการศกษารายการสนคาในรานคาทง 3 ขนาดทลกคา ABC ควรเปลยนแปลงการเกบสนคาคงคลง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

สรป 1. เสนอใหลกคา ABC เกบสนคาคงคลงทมลคา 245 ลานบาท 2. เสนอใหลกคา ABC เกบสนคาคงคลงเพมขนในรานคาขนาดใหญ 40.2 ลานบาท รานคาขนาดเลก 5.1 ลาน

บาท และ ลดการเกบสนคาคงคลงในรานคาขนาดกลาง 7.7 ลานบาท ประโยชนทคาดวาลกคา ABC จะไดรบ คอ ท าก าไรหลงจากหกตนทนการเกบสนคาทเพมขน ประมาณ 1 ลาน

บาทตอป อกทงลกคา ABC สามารถน าวธการนไปปรบใชกบซพพลายเออรรายอนๆ ได ประโยชนทคาดวาบรษท โลชน จ ากด จะไดรบ คอ การน าการศกษานเปนขอมลในการตอรองทางธรกจแบบได

ประโยชนทงสองฝาย (Win-Win solution) ถาลกคา ABC เกบสนคามลคาเฉลยอยท 245 ลานบาท คาดวาบรษท โลชน จ ากด จะไดรบก าไรเพมขนประมาณ 3.7 ลานบาทตอป อกทงเปนการชวยเพมสดสวนทางการตลาด (market share) กตตกรรมประกาศ

งานศกษาอสระเรองการศกษาแนวทางการปรบปรงการบรหารจดการระบบสนคาคงคลงกรณศกษาของบรษท โลชน จ ากด ศกษาในลกคา ABC ฉบบน ส าเรจไดดวยความกรณาของ ดร.กตตพงษ ศรโชต อาจารยทปรกษาของงานศกษาอสระฉบบน

ผศกษาขอขอบพระคณ ดร.กตตพงษ ศรโชต ทไดสละเวลาอนมคาในการใหค าแนะน าในแนวทางการศกษา การคนควา และแนวคดการปรบปรงงานดวยดตลอดมา และขอขอบพระคณอาจารยวทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน ณ กรงเทพมหานคร ทกทานทไดใหความรและค าแนะน าตางๆ ขอขอบคณสมาชกในครอบครว และเพอนๆ ทกทานทไดใหการสนบสนนความชวยเหลอและเปนก าลงใจทด ชวยใหงานศกษาอสระนส าเรจลลวงได

หากมขอผดพลาดประการใดในงานศกษาฉบบนผศกษาตองขออภยไว ณ ทนดวย

เอกสารอางอง [1] การสมภาษณเชงลก. (2552). [ออนไลน]. เขาถงเมอ: 22 พฤษภาคม 2560, จาก https://www.gotoknow.org/

posts/285191 [2] การวเคราะหการถดถอย. (2558). [ออนไลน]. เขาถงเมอ: 22 มถนายน 2560 , จากhttp://www.watpon.com/

th/mod/page/view.php?id=15 [3] Barry Render; Ralph M. Stair,Jr; Michael E. Hanna;& Trevor S. Hale. (2015). Quantitative Analysis for

Management: Pearson Education Limited [4] Jay Heizer; Barry Render. (2 0 1 4 ) . Operation Management Sustainability and Supply Chain

Management: Pearson Education Limited

ออกนโยบายลดการเกบสนคาคงคลง

ลดจ านวนสนคาสงสดทจะเกบ

(Max)

มลคาสนคาคงคลงลดลง

จ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาได

ลดลง(Day on Hand)

การสญเสยโอกาสทางการขาย

เพมขน

ภาพท 1 แสดงสาเหตของปญหาการสญเสยโอกาสทางการขาย



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ภาพท 2 แสดงแผนภาพการกระจายของมลคาสนคาคงคลงและการสญเสยโอกาสทางการขายของลกคา ABC

ภาพท 3 แสดงก าไรขนตนหกลบตนทนการเกบสนคา ของมลคาสนคาระหวาง 150-300 ลานบาท ตารางท1 แสดงมลคาสนคาคงคลงทควรเกบเพม เมอเทยบกบคาเฉลยของป 2559

รวมหนวย

ใหญและกลาง เลก ใหญ กลาง เลกจ านวนวนทคาดวาจะขายสนคาได วน 8 8 40 40 40 48ยอดขายเฉลย ลานบาทตอวน 3.6 1.5 2.8 0.7 1.5 5.1มลคาสนคาทเสนอใหเกบ ลานบาท 28.6 12.3 113.5 29.7 61.4 245.5มลคาสนคาคงคลงเฉลยป 2559 ลานบาท 27.5 12.7 73.3 37.4 56.3 207.2มลคาสนคาคงคลงทควรเปลยนแปลง ลานบาท 1.1 -0.4 40.2 -7.7 5.1 38.3

คลงสนคา ส าหรบรานขนาด รานคาขนาด



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน การลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรปของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน

REDUCING WASTE FOR SEMI-FINISHED STEEL PRODUCTION PROCESS OF PEUNGCHAREON STAINLESS – STEEL, UDON THANI

นษฐาพร อารยางกร1 ปณทพร เรองเชงชม2

บทคดยอ

วตถประสงคของการวจยนเพอศกษากระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป และวเคราะหของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป เพอลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรปของรานปงเจรญแสตนเลส -สตล จงหวดอดรธาน โดยการใชเครองมอทเรยกวา แผนภาพการไหล (Flow Chart) แผนภมพาเรโต (Pareto Chart) และหลกการ ECRS ผลจากการศกษาพบวา กระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ม 8 กจกรรม คอ 1) สงงานพนกงาน 2) สงแผนกตด 3) เตรยมชนงานตด 4) ตดงานตามแบบ 5) สงแผนกพบ 6) ปอนแบบเขาเครองพบ 7) พบงานตามแบบ และ 8) ตรวจสอบคณภาพ วเคราะหของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป คอ ของเสยทมลกษณะ ขนาดไมตรงตามแบบ ไมสามารถน าไปแกไขใหมได จงกลายเปนของเสย ซงคดเปนรอยละ 4.22 ลดของเสยโดยใชหลกการ ECRS การจดใหม (Rearrange) ท าใหของเสยลดลงอยางนอยรอยละ 2.78 ค าส าคญ : กระบวนการผลต ของเสย

Abstract

The purpose of this research is to study the process of semi-finished steel production. To analyze wastes in the semi-finished steel production process. For reducing the waste in the process of producing semi-finished steel of Peung Charoen Stainless Steel Udon Thani Province. Using a tool called Flow Chart, Pareto Chart and ECRS. The study found that The process of producing semi-finished steel consists of 8 activities: 1) Ordering of employees 2) Delivery of cuttings 3) Preparation of cuttings 4) Cutting of work according to pattern 5) Delivery of folding sections 6) Feeding into folding machines 7) Fold the pattern 8) Quality inspection. Analysis of waste in the process of semi-finished steel production is characterized by size does not match waste. That can not edit. It becomes the waste. That is a 4.22 percent. A reduction in the waste using the ECRS principle. The re-arrangement reduced waste by at least 2.78 percent. Keywords: Production Process, Defect บทน า อตสาหกรรมเหลกถอเปนอตสาหกรรมพนฐานทมความส าคญในการพฒนาประเทศไทย เนองจากเปนอตสาหกรรมท เชอมโยงกบอตสาหกรรมอนๆหลายประเภท เชน อตสาหกรรมกอสราง อตสาหกรรมยานยนต เครองจกรกล เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส เฟอรนเจอร และบรรจภณฑ (อาหารกระปอง) กระทรวงอตสาหกรรม. ไดรายงานสถานการณวา ปรมาณการผลตผลตภณฑเหลกก งส าเรจรป มอตราการผลตเพมขนทกป จากป 2557 มการผลต 3,641,337 เมตรกตน เพมขนเปน 3,703,922 เมตรกตน ในป 2558 และเพมขนเปน 3,825,120 เมตรกตน ในป 2559 ซงผลตภณฑเหลกกงส าเรจรป เปนผลตภณฑทมปรมาณการผลตเพมขนมากทสดในอตสาหกรรมเหลก [1]

1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน 2 อาจารยประจ า วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน Corresponding author, email : [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

รานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน เปนหนงในธรกจทเกยวของกบผลตภณฑเหลกกงส าเรจรป ซงเปนผลตภณฑทมการผลตเพมขนมากทสดในป 2559 อยางไรกตาม ผประกอบการไดเผชญปญหาของเสยทเกดขนในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ดงจะเหนไดจาก ป 2557 มของเสยรอยละ 2.04 ป 2558 มของเสยเพมขนเปนรอยละ 2.98 และป 2559 มของเสยเพมขนเปนรอยละ 4.22 หรอคดเปนมลคา 41,778 บาท วตถประสงค

1. เพอศกษากระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน 2. เพอวเคราะหของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวด

อดรธาน 3. ลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน

วธด าเนนงาน การศกษาการลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส -สตล จงหวด

อดรธาน มวธการด าเนนงาน ดงน 1. ศกษากระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน โดยการ

สมภาษณผใหขอมลหลก โดยใชเครองมอทเรยกวา แผนภาพการไหล (Flow Chart) ในการรวบรวมและจดล าดบความคด เพอใหเหนขนตอนการท างานไดชดเจน

2. วเคราะหของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน โดยการน าขอมลททางผใหขอมลไดมการบนทกไว มาวเคราะหโดยใชเครองมอแผนภมพาเรโต (Pareto Chart) [2]

3. ลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน โดยใชหลกการ ECRS [2] ผลการวจย

ผลจากการศกษาการลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน มรายละเอยด ดงน

1. ผลการศกษากระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน ผลการศกษากระบวนการผลตเหลกก งส าเรจรป โดยการสมภาษณผ ใหขอมลหลก พบวา กระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ประกอบดวยกจกรรมทงหมด 8 กจกรรม ไดแก สงงานพนกงาน สงแผนกตด เตรยมชนงานตด ตดงานตามแบบ สงแผนกพบ ปอนแบบเขาเครองพบ พบงานตามแบบ และตรวจสอบคณภาพ โดยใชเครองมอทเรยกวา แผนภาพการไหล (Flow Chart) ในการรวบรวมและจดล าดบความคด เพอใหเหนขนตอนการท างานไดชดเจน ดงแสดงในภาพท 1

2. ผลการวเคราะหของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน จากการศกษาขอมลของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล ผศกษาไดท าการสรปขอมลลกษณะของเสย โดยมรายละเอยดดงน

ลกษณะของเสย จ านวนของเสย (ชน) ของเสยสะสม (ชน) เปอรเซนตของเสยสะสม ขนาดไมตรงตามแบบ 21 21 55.26% ตดไมตรงตามเสน 9 30 78.95% พบไมตรงตามเสน 4 34 89.47% มมไมตรงตามแบบ 3 37 97.37% ความหนาเหลกไมตรงตามแบบ 1 38 100.00% รวม 38



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

ผศกษาไดท าการวเคราะหขอมลขางตน โดยใชเครองมอ แผนภมพาเรโต (Pareto Chart) เพอแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางลกษณะของเสยกบจ านวนของเสยทเกดขน โดยผลการวเคราะหเปนไปตามภาพท 2 จากการศกษาทผานมาพบวา ลกษณะของเสยทเกดขนมากทสด คอ ขนาดไมตรงตามแบบ ซงมมากถง 21 ชน จากของเสยทงหมด 38 ชน คดเปนรอยละ 55.26 ของของเสยทงหมด ดงในภาพท 2 ซงของเสยเหลานเปนความสญเปลาทเกดขนจากกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป กรณศกษารานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน

3. ผลการลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน หลกการ ECRS [2] เปนหลกการทประกอบดวย การก าจด (Eliminate) การรวมกน (Combine) การจดใหม (Rearrange) และ การท าใหงาย (Simplify) ซงเปนหลกการงายๆ ทสามารถใชในการเรมตนลดความสญเปลาลงไดเปนอยางด โดยหลกการ ECRS มรายละเอยดดงน

3.1 การก าจด (Eliminate) หมายถง การพจารณาการท างานปจจบนและท าการก าจดความสญเปลาทง 7 ทพบในการผลตออกไป คอการผลตมากเกนไป การรอคอย การเคลอนท/เคลอนยายทไมจ าเปน การท างานทไมเกดประโยชน การเกบสนคาทมากเกนไป การเคลอนยายทไมจ าเปน และ ของเสย

3.2 การรวมกน (Combine) สามารถลดการท างานทไมจ าเปนลงได โดยการพจารณาวาสามารถรวมขนตอนการท างานใหลดลงไดหรอไม เชน จากเดมเคยท า 5 ขนตอนกรวมบางขนตอนเขาดวยกน ท าใหขนตอนทตองท าลดลงจากเดม การผลตกจะสามารถท าไดเรวขนและลดการเคลอนทระหวางขนตอนลงอกดวย เพราะถามการรวมขนตอนกน การเคลอนทระหวางขนตอนกลดลง

3.3 การจดใหม (Rearrange) คอ การจดขนตอนการผลตใหมเพอใหลดการเคลอนททไมจ าเปน หรอ การรอคอย เชนในกระบวนการผลต หากท าการสลบขนตอนท 2 กบ 3 โดยท าขนตอนท 3 กอน 2 จะท าใหระยะทางการเคลอนทลดลง เปนตน

3.4 การท าใหงาย (Simplify) หมายถง การปรบปรงการท างานใหงายและสะดวกขน โดยอาจจะออกแบบจก (jig) หรอ fixture เขาชวยในการท างานเพอใหการท างานสะดวกและแมนย ามากขน ซงสามารถลดของเสยลงได จงเปนการลดการเคลอนททไมจ าเปนและลดการท างานทไมจ าเปน

ผลการลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป ของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล ผศกษาจะใชหลกการ ECRS โดยเนน การจดใหม (Rearrange) เปนหลก คอ จากเดมกจกรรมการตรวจสอบคณภาพจะอยในกจกรรมสดทาย จงจะเหนของเสยทเกดขน ซงในความเปนจรงแลว สนคาทกลายเปนของเสยอาจเกดจากวตถดบทไมไดคณภาพ ผศกษาจงจะจดใหกจกรรมการตรวจสอบคณภาพ เรมท ากอนสงเขาแผนกตด จะท าใหเหนวตถดบทไมมคณภาพไดกอนน าเขากระบวนการผลต ท าใหลดปรมาณของเสยทอาจจะเกดขนจากกระบวนการผลต สรป

จากการศกษากระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรปของรานปงเจรญแสตนเลส-สตล จงหวดอดรธาน พบวา การลดของเสยในกระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรปนน ตองมการปรบปรงและพฒนากระบวนการและเทคโนโลยอยตลอดเวลา เพอสามารถตอบสนองความตองการของลกคาทเกดขนได

ขอเสนอแนะ ควรศกษาใหลกถงสาเหตหลกและสาเหตยอยตางๆทท าใหเกดความสญเปลาจากผลตภณฑบกพรอง แลวจงหาแนวทางแกไขความสญเปลาทเกดขน เอกสารอางอง [1] กระทรวงอตสาหกรรม. (2560). รายงานภาวะเศรษฐกจอตสาหกรรมรายไตรมาส ไตรมาส 1 ป 2560 (มกราคม – มนาคม 2560. สบคนเมอ 17 มถนายน, 2560, จาก http://www.oie.go.th/academic/รายงานภาวะ เศรษฐกจอตสาหกรรมรายไตรมาส ไตรมาส 1 ป 2560 (มกราคม – มนาคม 2560) [2] Heizer, J., & Render, B. (2014). Principles of Operations Management Sustainability and Supply Chain Management (9th ed.). United States: Pearson Education.



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ภาพท 1 กระบวนการผลตเหลกกงส าเรจรป

ภาพท 2 ความสมพนธระหวางลกษณะของเสยกบปรมาณของเสย

สงงานหวหนางาน

สงแผนกตด

ตดงานตามแบบ

เตรยมชนงานตด

สงแผนกพบ

พบงานตามแบบ

ปอนแบบเขาเครองพบ

ตรวจสอบคณภาพ

คณภาพตรงไมตามแบบ

คณภาพตรงตามแบบ จบ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

การจดการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดยใชเครองหยอดเมลดพนธขาว ของกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย PRODUCTION MANAGEMENT OF KHAO DAWK MALI 105 BY USING SEED SOWING

MACHINE OF RICE SEED COMMUNITY ENTERPRISE GROUP IN BAN KA NANG, TAMBON BAN PRU, AMPHOE KRASANG, CHANGWAT BURIRAM

ปรดา ผวค า 1 เพยรศกด ภกด 2

เยาวรตน ศรวรานนท 3

บทคดยอ การศกษาในครงน มวตถประสงคเพอศกษาการด าเนนงานของกลมเมลดพนธขาวบานกะนง และวเคราะห

ตนทนและผลตอบแทนในการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดยใชเครองหยอดเมลดพนธของสมาชกกลม โดยท าการเกบรวบรวมขอมลจากสมาชกเกษตรกรผปลกขาวขาวดอกมะล 105 โดยใชเครองหยอดเมลดพนธขาว จ านวน 30 ราย ดวยวธการสมแบบเจาะจง ผลการศกษาพบวา ในการผลตขาวเกษตรกรใชปจจยดานเมลดพนธ 10 กโลกรม/ไร ซงมการใชเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 นอยกวาวธการปกด า ผลผลตจากการปลกขาวโดยเครองหยอดเฉลย 518.68 กโลกรมตอไร ตนทนการผลตเทากบ 3,409.86 บาทตอไร ผลตอบแทนเฉลย 3,538.17 บาทตอไร

ค าส าคญ: การจดการผลต, ขาวขาวดอกมะล 105, เครองหยอดเมลดพนธขาว

Abstract

The purposes of this research aimed to study the operation of rice seed community enterprise group in ban ka nang, and to analyses cost and return of producing Khao Dawk Mali 105 by using sowing machine. Data were collected from 30 farmers who use sowing machine to plant Khao Dawk Mali 105 by using purposive sampling. The study showed that in term of rice production, farmers in this group use rice seed about 10 kilograms per rai which use rice seed less than transplanting method. The results of cost and return analysis found that growing rice using sowing machine had an average of 518.68 kilograms per rai. Production cost was 3,409.86 Baht per rai and the return on average was 3,538.17 Baht per rai.

Keywords: production management, Khao Dawk Mali 105, sowing machine

บทน า

ขาวเปนพชทมบทบาทตอวถชวตของคนไทยและเปนพชเศรษฐกจทส าคญ พนธขาวทเกษตรกรปลกมากทสดในฤดนาปคอขาวขาวดอกมะล 105 หรอขาวหอมมะล เพราะพนธขาวขาวดอกมะล 105 มความแตกตางจากขาวทวไป คอ เมอหงเปนขาวสวยแลวจะไดขาวสกทมความหอม นมเหนยว และรสชาตด เปนทนยมทงคนไทยและตางประเทศ ขายไดราคาดและเปนทตองการของตลาด [1] พนทเพาะปลกขาวสวนใหญอยในพนทนาน าฝน ไมมชลประทานโดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และจงหวดบรรมยเปนแหลงปลกขาวหอมมะลทส าคญ ในป 2557 มพนทปลกขาวนาปจ านวน 2,728,511 ไรและพนทเกบเกยวจ านวน 2,587,089 ไร ปรมาณการผลตจ านวน 913,663 ตน คดเปนปรมาณ 353 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาธรกจการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. หมายเลขโทรศพท 098-1032782 E-mail : [email protected] 2 รองศาสตราจารย ธรกจการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3 ผชวยศาสตราจารย ธรกจการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

กโลกรมตอไร ซงยงต ากวาผลผลตของประเทศทได 435 กโลกรมตอไร และมตนทนการผลตขาวนาปคอนขางสงประมาณ 4,150 บาทตอไร [2] ทงนกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง เปนกลมเกษตรกรทมการปลกขาวขาวดอกมะล 105 เพอผลตเมลดพนธใหกบศนยเมลดพนธขาว ในการปลกขาวของเกษตรกรสวนใหญจะปลกโดยวธนาด าและนาหวาน มปญหาส าคญ คอ การใชเมลดพนธสงในอตราเฉลย 20-30 กโลกรมตอไร สงผลใหตนขาวเบยดเสยดกน การจดการดแลล าบาก วชพชมาก ท าใหไดรบผลผลตต าเฉลย 350 กโลกรมตอไร สงผลใหคาใชจายในดานของตนทนการผลตสง ขาดแคลนระบบชลประทานตองอาศยน าฝนในการเพาะปลก อกทงสภาพพนทดนยงขาดความอดมสมบรณ และปญหาเกยวกบแรงงานขาดแคลน คาจางแรงงานสงขน เนองจากแรงงานจากภาคเกษตรกรรมอพยพสภาคอตสาหกรรมเปนจ านวนมาก [3] ทงนกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง สมาชกสวนใหญเปนเกษตรกรรายยอย มการน าเทคโนโลยดานการผลตมาปรบใชในการผลตคอนขางนอย ท าใหในป 2558 ไดมการจดกจกรรมสงเสรมรณรงคใหสมาชกเกษตรกรลดตนทนการผลตขาว โดยการสงเสรมใหปลกขาวนาหยอดโดยเครองหยอดเมลดพนธ เพอใหเกษตรกรลดการใชเมลดพนธ และมการดแลไดงายขน ประหยดเวลา ประหยดแรงงาน อยางไรกตามเกษตรกรผผลตเมลดพนธในพนทมอตราการยอมรบการใชเทคโนโลยการผลตขาวโดยเครองหยอดเมลดพนธทต ามากเพราะไมมนใจวาจะไดผลผลตสงเหมอนการท านาแบบเดมหรอไม

ดงนนผวจยจงเลงเหนวาความส าคญของขอมลดานตนทนและผลตอบแทนของการปลกขาวการใชเครองหยอดเมลดพนธขาว เปนสงจ าเปนส าหรบเกษตรกรในการตดสนใจและวางแผนเลอกการเพาะปลกขาวของเกษตรกรเพอใหไดรบผลตอบแทนสงสด รวมถงลดปญหาและอปสรรคในการปลกขาวและการจดการบรหารกลม ซงขอมลเหลานอาจจะเปนประโยชนตอเกษตรกรผปลกขาวหอมมะลในพนทใกลเคยงในการน าไปพฒนาและปรบปรงกระบวนการผลต ตอไป


1. ศกษาสภาพทวไปในการด าเนนงานของกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย

2. ศกษาตนทนและผลตอบแทนการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดยใชเครองหยอดเมลดพนธของสมาชกกลมวสาหกจชมชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย


วธด าเนนการศกษา เปนการวจยเชงพรรณนาและวเคราะหตนทนและผลตอบแทน มรปแบบการวจยเชงส ารวจ โดยใชแบบสอบถามและการสมภาษณ มวธการศกษา ดงน


ประชากรในการศกษา คอ ประธานและกรรมการกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย ในรอบปการผลต 2558/2559จ านวน 12 ราย ใชวธการสมตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน เลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง จ านวน 5 ราย โดยใชแบบสอบถามในการรวบรวมขอมลและใชสถตเชงพรรณนาวเคราะหผลการศกษาและเพออธบายขอมล


ประชากรในการศกษา คอ สมาชกเกษตรกรผปลกขาวโดยเครองหยอดเมลดพนธ กลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย จ านวน 102 ราย กลมตวอยางใชวธเลอกตวอยางแบบแบบเจาะจง จ านวน 30 ราย ในรอบปการผลต 2558/2559 โดยใชแบบสอบถามในการสมภาษณเพอรวบรวมขอมลและใชสถตเชงพรรณนา และวเคราะหขอมลตนทนและผลตอบแทนพรอมทงเปรยบเทยบขอมลจากการศกษาของ วฒชย สธรรม เกยวกบตนทนและผลตอบแทนการผลตเมลดพนธขาวโดยการปกด า เพออธบายขอมล ผลการศกษาและอภปรายผล




การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

กลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย เดมเปนกลมเกษตรกรทมการผลตเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 เพอจ าหนายเมลดพนธใหกบศนยเมลดพนธขาวสรนทร ตงแตป 2539 เนองจากทางศนยฯ เขามาสงเสรมใหเกษตรกรปลกขาวทมคณภาพเมลดพนธทสง มอตราการงอกไดมาตรฐาน มความตานทานโรคแมลง เหมาะสมกบสภาพแวดลอม อยางไรกตามเกษตรกรมความตองการเพมขดความสามารถการแขงขนในดานการผลตและการตลาดเพมมากขน จงมการรวมกลมจดตงขนเมอ ป 2558 จ านวนสมาชกในกลมป 2559 จ านวน 102 ราย มการจดกฎระเบยบและมอบหมายหนาทกนอยางชดเจน มการก าหนดมาตรฐานในการปลก จะใชอตราเมลดพนธ 10 กโลกรมตอไร อตราการใชปยเคมจะตองอยททางกลมก าหนด ผลผลตจะตองมการคดพนธปนออกใหหมด คาความชนในเมดขาวไมเกนรอยละ 14 และมสงเจอปนไดไมเกนรอยละ 2 ทางกลมมใบรบรองแหลงผลตพชตามมาตรฐานระบบการจดการคณภาพ GAP และยงสงเสรมใหสมาชกปลกขาวอนทรยเพมมากขน ทงนในรอบป 2558/2559 มพนทในการปลกขาว 1,500 ไร ผลผลตขาวในรอบป 2558/2559 รวมทงหมด 1,140,996 กโลกรม การกระจายผลผลต รอยละ 82.67 จะจ าหนายผลผลตในรอบป และสวนทเหลอจะเกบไ วบรโภคและแปรรป โดยการจ าหนายสวนใหญจ าหนายใหกบศนยเมลดพนธขาวจงหวดสรนทร คดเปนรอยละ 64.66 ของผลผลตขาวทงหมด รองลงมา รอยละ 22.38 จะจ าหนายใหกบสหกรณการเกษตรในพนท ผลผลตทเหลอจะจ าหนายใหกบพอคาและโรงสเอกชน ราคาทจ าหนายเฉลยเทากบ 16.20 บาทตอกโลกรม และมรายไดจากการจ าหนายผลผลตเมลดพนธขาว เทากบ 12,640,156 บาท รอยละเกษตรกรมรายไดจากการจ าหนายเมลดพนธขาว คดเปน 15,284,263 บาท นอกจากจ าหนายเมลดพนธแลว ทางกลมยงมการแปรรปขาวเปลอก จ าหนายขาวสารเปนผลตภณฑกลมตรา 9 ด บรรมย ราคา 35 บาทตอกโลกรม ซงจะจดจ าหนายททท าการกลม และตามงานนทรรศการ เทศกาลตางๆ เปนตน


สมาชกเกษตรกรผปลกขาวสวนใหญรอยละ 60 เปนเพศชาย อายเฉลย 50 ป ระดบการศกษาประถมศกษา คดเปนรอยละ 60 สมาชกในครวเรอนมจ านวน 5 – 6 คน คดเปนรอยละ 60 การถอครองทดนทใชในการปลกขาวโดยเครองหยอดเมลดพนธเฉลย 21.57 ไร/ราย เกษตรกรมประสบการณในการปลกขาวโดยเครองหยอด 2 ป โดยขนาดเครองหยอดทสมาชกเกษตรกรเลอกใชมากทสด คอ รน 6 แถว เนองจากเปนรนทมความคลองตว และจากประสบการณ ปลกโดยรนน จะมอตราการงอกของขาวดกวารนอนๆ การเตรยมดนเกษตรกรสวนใหญ รอยละ 63.30 จะไถเตรยมดน 3 รอบ คอ ไถดะ เพอกลบตอซงขาว ไถแปร และ ไถปนดนใหละเอยด เกษตรกรจะมการเปลยนเมลดพนธขาวทใชปลกทกป โดยแหลงทมาของเมลดพนธ จะมาจากการซอพนธขาวจากศนยเมลดพนธขาว ราคาเฉลย 24.53 บาทตอกโลกรม ปรมาณทซอเฉลย 198.50 กโลกรมตอราย อตราในการใชเมลดพนธปลกจะอยท 10 กโลกรมตอไร ดานการดแลและการจดการในนาขาว เกษตรกรใชปยเฉลยประมาณ 2 ครงตอรอบการผลต จะนยมใชปยคอกและปยชวภาพ รองพนในชวงทไถตากดนหรอการไถดะครงแรก และจะเรมใสปยเคมครงแรกในชวงทขาวเรมแตกกออายขาวประมาณ 45 วน หรอเกษตรกรบางรายใชปยชวภาพส าหรบขาวในระยะน กอนระยะตงทองจะเรมคดตนขาวทเปนพนธปน โดยจะใชความรและประสบการณในการด หลงจากนนเกษตรกรจะใสปยครงสดทายและจะฉดสารฮอรโมนบ ารง ในชวงขาวก าลงตงทองหรออายขาวประมาณ 90 วน ปรมาณการใชปยเคมเฉลยของการปลกขาวโดยเครองหยอด เทากบ 26.74 กโลกรมตอไร ดานตนทนแลผลตอบแทน การวเคราะหการวเคราะหตนทน แบงองคประกอบของตนทนเปน 2 ชนด ไดแกตนทนการผลตคงท และ ตนทนการผลตผนแปร ค านวณตนทนทงสองชนดแบบ ตนทนทเปนเงนสดและตนทนทไมเปนเงนสด พบวา เกษตรกรมตนทนจากการปลกขาวโดยเครองหยอด เทากบ 3,409.86 บาทตอไร แบงเปนตนทนผนแปร 2,867.51 บาทตอไร ตนทนคงท 542.34 บาทตอไร คดเปนตนทนตอกโลกรมเทากบ 6.57 บาทตอกโลกรม ดานผลตอบแทน เกษตรกรมผลผลตขาวขาวดอกมะล 105 จากการปลกโดยเครองหยอดเมลดพนธรวม เทากบ 335,587 กโลกรม เฉลยผลผลต 518.68 กโลกรมตอไร ผลผลตทเกษตรน าไปจ าหนายเทากบ 277,532 กโลกรม คดเปนรอยละ 82.70 ของผลผลตทงหมด และเฉลยราคาทจ าหนายเทากบ 16.20 บาทตอกโลกรม คดเปนผลตอบแทนตอกโลกรมเทากบ 9.62 บาทตอกโลกรม (ตารางท 1) ซงเปรยบเทยบกบการศกษาของวฒชย สธรรม (2551) มวตถประสงคเพอศกษาการจดการธรกจเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 ของศนยเมลดพนธขาวรอยเอด พบวาดานจดการผลตเกษตรกรสวนใหญทปลกขาวขาวดอกมะล 105 เพอจ าหนายเมลดพนธ โดยวธการปกด า ไดผลผลตขาวเฉลยเทากบ 443 กโลกรมตอไร ในสวนของตนทนผลตขาวเฉลยเทากบ 4,559.48 บาทตอกโลกรม ราคาขาย 11 บาทตอกโลกรม ผลตอบแทนตอไรเทากบ 320.12 บาท [4] จะเหนไดวา การปลกขาวนาหยอดเพอผลตเมลดพนธโดยใชเครองหยอดเมลดพนธ จะมตนทนทต า



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

และใหผลผลตและผลตอบแทนสงกวาการท านาแบบปกด า ซงจะสอดคลองกบการศกษาของ ยศนนท ศรวจารย อรวรรณ ศรโสมพนธ และ กตต ศรสะอาด (2560) มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนของการปลกขาวนาหยอด นาด า และ นาหวานขอเกษตรกรผผลตเมลดพนธขาวหอมมะลในจงหวดอบลราชธาน พบวา ตนทนจากการผลตขาวแบบนาหยอดเทากบ 3,249.59 บาทตอไร และผลตอบแทนเทากบ 1,838.68 บาทตอไร สงกวาเกษตรกรทปลกขาวแบบนาด าและนาหวาน ทไดรบผลตอบแทนเทากบ 1,586.77 และ 552.40 บาทตอไร ตามล าดบ [5]

สรป

ในการศกษาการจดการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดยใชเครองหยอดเมลดพนธขาวของกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ต าบลบานปรอ อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย ในครงน พบวาเกษตรกรทท านาแบบนาหยอดใชปจจยการผลตดานเมลดพนธ 10 กโลกรมตอไร มตนทนการปลกขาวทเปนตนทนรวมทงหมด เทากบ 3,409.86 บาทตอไร ดานผลผลตรวมเทากบ 335,587 กโลกรม เฉลยผลผลต 518.68 กโลกรมตอไร แตไดรบผลตอบแทนตอไรสงกวาเกษตรกรทปลกขาวแบบนาด า ซงเปรยบเทยบกบการศกษาของวฒชย สธรรม (2551) มวตถประสงคเพอศกษาการจดการธรกจเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 ของศนยเมลดพนธขาวรอยเอด พบวาในดานการจดการผลต เกษตรกรสวนใหญทปลกขาวขาวดอกมะล 105 เพอจ าหนายเมลดพนธ โดยวธการปกด า ไดผลผลตขาวเฉลยเทากบ 443 กโลกรมตอไร ในสวนของตนทนผลตขาวเฉลยเทากบ 4,559.48 บาทตอกโลกรม ราคาขาย 11 บาทตอกโลกรม ผลตอบแทนตอไรเทากบ 320.12 บาท ทงนจากขอมลการศกษาสามารถแนะน าใหเกษตรกรผผลตเมลดพนธขาวและเกษตรกรทสนใจตดสนใจและวางแผนในการผลตเมลดพนธขาวใชวธการแบบนาหยอดโดยเครองหยอดเมลดพนธแทนนาด าและหวานไดอยางถกตอง

ขอเสนอแนะ

1. การจดการกลมมการระดมทนจากสมาชกเพมขนเพอทจะไดน ามาสนบสนนในเรองของเครองหยอดใหเพยงพอตอสมาชกและวางแผนการจดหาตลาดจ าหนายขาวสารใหเพมขน รวมถงจดอบรมกบสมาชกและบคคลทสนใจใหขาวสารและความรใหม ในการจดการผลตของกลมใหดยงขนสามารถการแขงขนกบตลาดภายนอกได

2. จากการผลการศกษาดานตนทนการผลตสามารถเปนขอมลแนะน าใหกบเกษตรกรตดสนใจและวางแผนหนมาผลตเมลดพนธขาวโดยเครองหยอดเมลดพนธ แทนการปลกขาวแบบนาด าและนาหวาน ซงจะท าใหเกษตรกรประหยดตนทน ปจจยดานเมลดพนธทนอยลงจากการหวานขาว และปจจยดานคาจางแรงงานภาคการเกษตรจากการปกด า รวมถงผลผลตและผลตอบแทนทสงขน

3. หนวยงานภาครฐควรมนโยบายควบคมและลดตนทนปจจยการผลตใหเกษตรกร และมการสงเสรมใหความรในการวางแผนการผลตและทางดานเทคโนโลย รวมถงการปองกนโรคแมลงอยางถกตองใหแกเกษตรกรปฏบตไดอยางเหมาะสมและยงยนตอไป กตตกรรมประกาศ

ทายสดนขอขอบคณ บดา มารดา และครอบครว คณาจารยและผมพระคณทกทาน ซงคอยเปนก าลงใจใหความชวยเหลอ รวมถงประธานและสมาชกเกษตรกรกลมวสาหกจชมชนผลตเมลดพนธขาวบานกะนง ทให ขอมลตลอดจนการสนบสนนในดานตางๆ ท าใหการศกษาอสระฉบบนส าเรจลงได

เอกสารอางอง [1] ส านกวจยและพฒนาขาว กรมการขาว. (2557). องคความรเรองขาว . คนเมอ 13 กนยายน 2558, จาก :..... http://www.brrd.in.th/rkb/index.php.htm [2] ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2557). สถตการเกษตรของประเทศไทย. คนเมอ 4 พฤศจกายน 2558, จาก :...... http://www.oae.go.th/download/download_journal/2558/yearbook57.pdf [3] ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2555). เอกสารตวชวดเศรษฐกจการเกษตรของประเทศไทย. คนเมอ 24 พฤศจกายน 2558, จาก : http://www.agriinfo.doae.go.th/5year/general/51-55/farmer51- 55.pdf



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

[4] วฒชย สธรรม. (2551). การจดการธรกจเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 ของศนยเมลดพนธขาวรอยเอด จงหวด รอยเอด. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยขอนแกน. [5] ยศนนท ศรวจารย, อรวรรณ ศรโสมพนธ, & กตต ศรสะอาด. (2560). ตนทนและผลตอบแทนในการปลกขาวนา หยอดของเกษตรกรในจงหวดอบลราชธาน. แกนเกษตร, 45 (ฉบบพเศษ 1), 509-514.

ตารางท 1 ตนทนและผลตอบแทนการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดยเครองหยอดเมลดพนธขาว ปการเพาะปลก 58/59

ตนทนการปลกขาวดวยเครองหยอดเมลดพนธ

ตนทนการปลกขาวขาวดอกมะล 105 (บาท/ไร) รวมตนทน รอยละ

เปนเงนสด ไมเปนเงนสด 1.ตนทนผนแปร 2,000.39 867.12 2,867.51 84.09 1.1 คาใชจายในการเนนงาน 972.34 732.35 1,704.69 49.99 - คาเตรยมดน - คาปลก - คาใสปยเคม - คาใสปยชวภาพ - คาดแล - คาฉดสารก าจดโรค/แมลง - คาฉดสารฮอรโมน - คาเกบเกยว - คาขนขาวเขายงฉาง - คาขนขาวไปจ าหนาย

268.27 65.43

0.62 1.85 0.00 2.78 2.32

482.89 51.53 96.65

252.10 125.17 60.42 45.96 11.63 10.43 22.25 51.00

104.47 48.92

520.37 190.60 61.04 47.81 11.63 13.21 24.57

533.88 156.00 145.57

15.26 5.59 1.79 1.40 0.34 0.39 0.72

15.66 4.57 4.27

1.2 คาวตถดบ 600.97 134.77 795.74 23.34 - คาเมลดพนธ - คาปยเคม - คาปยคอก - คาปยชวภาพ - คาฮอรโมน - คายาปราบศตรพช

227.19 354.74

7.73 44.43 15.44 11.45

14.46 0.00

106.01 8.58 5.72 0.00

241.66 354.74 113.74 53.01 21.16 11.45

7.09 10.40 3.34 1.55 0.62 0.34

1.3 อนๆ 367.08 0.00 367.08 10.77 - คาน า/คาไฟ - คาน ามนเชอเพลง - คาซอมแซมเครองมอ - คาเชาเครองหยอด

51.58 248.49 55.48 11.53

0.00 0.00 0.00 0.00

51.58 248.49 55.48 11.53

1.51 7.29 1.63 0.34

2. ตนทนคงท 335.23 207.11 542.34 15.91 2.1 คาเสอมราคาอปกรณ 2.2 คาเชาทนา 2.3 คาภาษทดน

0.00 332.23

3.00

207.11 0.00 0.00

207.11 332.23

3.00

6.07 9.74 0.09

รวมตนทนทงหมด (บาทตอไร) 2,335.62 1,074.23 3,409.86 100.00 ผลผลตตอไร (กโลกรม) 518.68 100.00 ราคาจ าหนายเฉลย (บาทตอกโลกรม) 16.20 100.00 ผลตอบแทนตอไร (บาท) 3,538.17 100.00 รวมตนทนทงหมด (บาทตอกโลกรม) 9.24 100.00 ผลตอบแทนทงหมด (บาทตอกโลกรม) 6.95 100.00



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

รปแบบการขบเคลอนนโยบายสาธารณะเพอเพมประสทธผล การจดการหวงโซการผลตปลานลแปลงใหญ

THE MODEL OF PUBLIC POLICIES DRIVES TO INCREASE PRODUCTIVITY OF TILAPIA PRODUCTION CHAIN MANAGEMENT

ปญชรสม วฒณาไพบลย1

ศรณยา เลศพทธรกษ2

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอ ศกษาการจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผลตงแตตนนา กลางนา ไปจนถงปลายนา ซงผวจยใชวธการศกษาจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบทงนโยบายภาครฐและการจดการหวงโซการผลตปลานลตงแตตนนา กลางนา จนถงปลายนา รวมถงการเลยงปลานลใหมประสทธผลและความยงยน วเคราะหและสงคราะหขอมลทไดจากการทบทวนวรรณกรรม เพอคนหาและสรปความรทไดและใชเปนแนวทางในการจดการหวงโซการผลตปลานลทมประสทธภาพและเหมาะสมกบเกษตรกรชาวไทยตอไป จากการศกษาพบวา การจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผล สามารถทาไดโดย 1) มการดาเนนยทธศาสตรปลานลโดยการเพมประสทธผลในการผลตปลานลทมคณภาพและมาตรฐาน 2) สงเสรมใหเกษตรกรผผลตสนคา ปลานลใหมความยงยนในการประกอบอาชพ 3) สนบสนนการเพมศกยภาพในการขยายตลาดสนคาปลานลในประเทศและตางประเทศ 4) มการบรหารจดการหวงโซปลานลตงแตกระบวนการตนนา กลางนาและปลายนานน 5) การจดการหวงโซปลานลโดยใชหลกการหวงโซแหงคณคา (Value chain) 6) จะตองเกดจากความรวมมอกนระหวาง ภาครฐ ภาคประชาชน และภาคธรกจ เพอดาเนนการและแกไขปญหาสวนรวมอยางเปนระบบผานทางการทาประชามตรวมกน 7) มการจดการหวงโซอยางมประสทธผล (Effectiveness) และ 8) ตองมความความยงยน และสมดล ทงสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ทงในปจจบนและในอนาคต ค าส าคญ: ปลานลแปลงใหญ นโยบายสาธารณะ เกษตรกร ความยงยน ประสทธผล

Abstract

This article aimed to to study the effective management of tilapia production from the upstream to the downstream. The researcher used the literature review methodology in relation to governmental policies and production chain of tilapia management from upstream to downstream, as well as the production of tilapia for efficiency and sustainability. Analyze and synthesize the information obtained from literature review to find and summarize the knowledge and to be used as a guideline to manage the efficient tilapia production chain for Thai farmers. As a result, it has been found that effective tilapia production chain management can be done as: 1) Tilapia strategy is being implemented by increasing the efficiency of producing quality and standard. Promote to a sustainable career. 3) Promote the expansion of Tilapia product market domestically and internationally. 4) Tilapia chain management has been implemented since the upstream process. 5) Tilapia Chain Management by used value chain principal. 6) Collaboration between the public, the private sector, and the business sector to solve common problems through a common referendum. 7) Manages the chain effectively and 8) Must be sustainable and balanced both socially, economically and environmentally at present and in thefuture. Key words: Big Tilapia’s farm, Public Policy, Farmer, Sustainability, Effectiveness.

1 สาขาการจดการสาธารณะ, วทยาลยพาณชยศาสตร, มหาวทยาลยบรพา, ทอย : 169 ถนนลงหาดบางแสน ต. แสนสข อ.เมอง จ. ชลบร e-mail : [email protected] 2 ผชวยศาสตราจารย, วทยาลยพาณชยศาสตร, มหาวทยาลยบรพา



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

บทน า ปจจบน การเกษตรสาขาประมง เปนผผลตวตถดบทเปนอาหารหลกของประเทศไทย ทงเพอบรโภคภายในประเทศและสงออก ซงสามารถทารายไดใหกบประเทศเปนจานวนมากมาอยางยาวนาน จากขอมลป พ.ศ. 2558 พบวา ปลานลเปนสตวนาจดทผลตไดมากทสด 217,600 ตน คดเปนมลคากวา 10,805.6 ลานบาท แตปจจบนการผลตปลานล มแนวโนมลดลง เนองจากปญหาภยแลงทเกดขนในแหลงผลตทสาคญตงแตปลายป พ.ศ. 2558 ทาใหเกษตรกรผเลยงปลานาจดทงในบอดนและในกระชงตามรมฝงแมนา ลาคลอง ลดเนอทเลยงปลาลง หรอชะลอการเลยงออกไป สงผลใหการสงออกสนคาประมงมปรมาณและมลการคาสงออกลดลง [1] ทาใหเกษตรกรไทยตองเผชญกบปญหาและขอจากดทสงผลตอความเปนอยและรายไดของเกษตรกร เชน ปญหาของตนทนการผลตทสงขน รฐบาลโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดกาหนดแนวทางการพฒนาของกระทรวงโดยมโครงการทสาคญคอการปรบโครงสรางการผลตสนคาเกษตร ดานสนคาปศสตว สนคาพชและสนคาประมง [2] และไดมการสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญทมงปรบเปลยนระบบการสงเสรมการเกษตรในพนทขนาดใหญ เพอชวยลดตนทนการผลตของเกษตรกรรายยอย มาสการรวมกลมทสามารถใชเครองมอ เครองจกรกลมาชวยในการผลต เขาถงเทคโนโลยไดมากขน มความสามารถเขาถงการตลาดและมอานาจตอรองทางการตลาดสงขน เพมผลผลตรวมทงไดผลผลตทมคณภาพและมาตรฐานตรงความตองการของตลาด ผเขยนไดตระหนกและเลงเหนความสาคญของการสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ เพอใหเกษตรกรผเลยงปลานล สามารถทจะดาเนนกจการและดารงอยไดภายใตสงคมโลกปจจบนทมการแขงขนสงได จงไดทาการศกษาแนวทางการจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผล เพอนาความรทไดไปชวยใหเกดการพฒนาและสงเสรมใหเกษตรกรผ เลยงปลานลแปลงใหญ ใชเปนแนวทางในการบรหารจดการการผลตปลานลไดอยางมประสทธภาพ และประสบความสาเรจตามวตถประสงคทไดตงเอาไวได

วตถประสงค 1. เพอศกษาการจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผลตงแตตนนา กลางนา ไปจนถงปลายนา

กรอบแนวคดในการศกษา

ภาพท 1 กรอบแนวคดของการศกษา

การจดการหวงโซการผลตปลานล

อยางมประสทธผล

หวงโซแหงคณคา 1. แนวคดทฤษฎ หวงโซแหงคณคา 2. หวงโซแหงคณคาในการผลตปลานลและผลตภณฑปลานล ตนนา กลางนา ปลายนา

นโยบายสาธารณะและการขบเคลอนนโยบายสาธารณะ

1. การขบเคลอนนโยบายสาธารณะ 2. แผนพฒนาเศรษฐกจฯ ฉบบท 1-12 3. ยทธศาสตรประเทศไทย 20 ป 4. นโยบายดานการเกษตร 4.1 เกษตรความแมนยาสง 4.2 เกษตรแปลงใหญ 4.3 เกษตรอจฉรยะ 4. ดานการวจย, การพฒนา และนวตกรรม 5. ประชารฐพฒนา

ประสทธผลและความยงยน 1. ประสทธผล 2. ความยงยนและสมดล ดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

งานวจยทเกยวของ 1. งานวจยในประเทศ 2. งานวจยตางประเทศ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

วธด าเนนงาน การวจยครงนเปนการหารปแบบการขบเคลอนนโยบายสาธารณะเพอเพมประสทธผล การจดการหวงโซการผลตปลานล ประกอบดวย 1) แนวคดการจดการหวงโซแหงคณคาของปลานลแปลงใหญ ทงในระดบ ตนนา กลางนา และปลายนา 2) นโยบายรฐดานการจดการสาธารณะ 3) แนวคดการจดการประสทธผล ดานทางการเงน และดานสงคม 4) ความยงยน ดานเศรษฐกจ ดานสงคม และดานสงแวดลอม พนททจะใชในการวจยครงนคอ แปลงเลยงปลานลแปลงใหญใน 5 จงหวด ไดแก จงหวดชลบร, จงหวดเชยงราย, จงหวดกาฬสนธ จงหวดนครศรธรรมราช และจงหวดนครปฐม ซงเปนพนทเปาหมายในโครงการปลานลแปลงใหญ ตามนโยบายของรฐบาล และเปนจงหวดทมผลผลตสงสด กลมตวอยางทใชในการศกษา คอ สมภาษณเชงลก (In-depth interview) ผใหขอมลหลก ไดแก ผเชยวชาญดานปลานล และหนวยงานของรฐ ไดแก 1) ผบรหารระดบสงกระทรวงเกษตรและสหกรณ 2) ผบรหารระดบสงกระทรวงพาณชย 3) ผบรหารระดบสงกรมประมง 4) ประมงจงหวด 5 จงหวด สหกรณจงหวด รวมทงสนจานวน 13 ทาน เกบแบบสอบถามความคดเหนเกษตรกรผเลยงปลานลใน 5 จงหวด จานวน 400 ตวอยาง และการการสนทนากลม (Focus group) ผเชยวชาญการบรหารจดการการผลตปลานล จานวน 10-15 คน ไดแก 1) ผบรหารระดบสงกระทรวงพาณชย 2) ผบรหารระดบสงในกรมประมง 3) ผนาเกษตรกร 4) ประมงจงหวด 5) ผบรหารโครงการประชารฐพฒนา 6) ประมงอาเภอ 7) เจาของแพปลานล 8) เจาของบรษทผขายพนธปลานล และ 9) บรษทสงออกปลานล

ผลการศกษา จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยตางๆ ทกยวของ ผเขยนพยวา จากรางยทธศาสตรปลานล ป พ.ศ. 2560-2564 ซงแบงออกเปน 4 กลยทธ คอ การเพมประสทธภาพในการผลตปลานล ผลตสนคาปลานลใหมคณภาพและมาตรฐาน การสงเสรมใหเกษตรกรผผลตสนคาปลานลมความยงยนในการประกอบอาชพ และเปนการสนบสนนการเพมศกยภาพในการขยายตลาดสนคาปลานลในประเทศและตางประเทศ โดยมเปาหมายในป พ.ศ. 2564 ไดแก ปรมาณผลผลตปลานลทไดจากการเพาะเลยงเพมขนเปน 3 แสนตนในป และการมฟารมเลยงปลานลทไดมาตรฐาน 6,000 แหง รวมไปถงการรวมกลมและการสรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรและเครอขายผผลตสนคาปลานล จานวน 100 กลมขนไป และมการจดการหวงโซปลานล [3] โดยทกระทรวงเกษตรและสหกรณ จะตองมการจดการกระบวนการตนนาโดยการจดทาฐานขอมล จานวนครวเรอนเกษตรกรผเลยงปลานล จานวนฟารมเพาะเลยง และพนทเพาะเลยงปลานล และขอมลดานอนๆทกมต รวมถงการดาเนนการวจยและพฒนาเพมศกยภาพการผลตปลานล ในสวนการจดการปลายนา จะตองมการสงเสรมการบรโภคสนคาสตวนาและผลตภณฑ (ปลานล) ภายในประเทศ เพอลดการพงพงตลาดสงออก เพราะมความเสยงในการแขงขนดานราคาและอตราแลกเปลยนของเงนสกลหลก และมการเจรจากบประเทศคคาทใชมาตรการทไมใชภาษ มาเปนเครองมอกดกนทางการคา และเรงเปดตลาดใหมทมศกยภาพ โดยจดใหมการจบคธรกจ รวมไปถงการสงเสรมการผลตในระบบเกษตรพนธสญญา (Contract farming) ระหวางเกษตรกรกบหองเยนหรอผแปรรปสงออก เปนตน [3] ในขณะท กระทรวงพาณชย จะตองมการจดการกระบวนการตนนาอน ๆ ในตลาดสงออกหลกและตลาดใหม การควบคมราคาปจจยการผลตดานการเกษตรอยางเหมาะสม การจดการกลางนา โดยการประสานกบกระทรวงอตสาหกรรมเพอสงเสรมใหมการแปรรปปลานลโดยนาขอมลทไดจากการวเคราะหความตองการของตลาดมากาหนดรปแบบผลตภณฑปลานล และจดตงคณะทางานยอยระหวางสถาบนการศกษาตาง ๆ รวมกบกระทรวงเกษตร ฯ และกระทรวงพาณชย จดตงคณะทางานระหวางกระทรวงเกษตร ฯ และกรมการคาภายในเพอรวมกาหนดภาพรวมของตลาดใหชดเจน รวมถงการจดตงคณะทางานยอยระหวางกระทรวงเกษตร ฯ และกรมการคาตางประเทศและกรมสงเสรมการคาระหวางประเทศเพอผลกดนการสงออกใหสอดคลองกบกลมตลาด และประชาสมพนธและจดตงคณะทางานยอยระหวางกระทรวงเกษตร ฯ และกระทรวงพาณชยในการบรหารสนคาคงคลงเพอไมใหเกดสนคาลนตลาด และกระทบตอราคาสนคา และสงผลกระทบตอราคาทเกษตรกรจะขายได [3] การศกษาดานหวงโซแหงคณคาปลานล (Tilapia’s value chain) เปนเรองเกยวกบกจกรรมมากมายทเกษตรกรไดนาผลตภณฑปลานลไปสผบรโภค เปนการสรางคณคาใหแกลกคาและการสรางสรรคคณคาในทก ๆ ขนตอนของกระบวนการผลต [4][5] โดยแนวคดหวงโซคณคาปลานล จะใหความสาคญกบสงทสงผลกระทบตอความสามารถในการแขงขนเกยวกบการทางานรวมกนและประสานความรวมมอระหวางวสาหกจการผลตปลานล สงผลใหเกดการกระจายความร และผลประโยชนภายในเปนตวชวดความยงยนของความสามารถในการแขงขนของตลาดปลานล สามารถทาใหเกษตรกรมรายไดทเพมขน ลดความเสยงดานตลาด และเพมมลคาปลานล มความสามารถในการแขงขน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

และพฒนาเพอตอบสนองโอกาสทางการตลาดได [6] ในอกแงหนง หวงโซแหงคณคาปลานล (Tilapia’s อalue chain) เปนการจดการกจกรรมทเกยวของกบปลานล ซงเกยวของกบการเปลยนปจจยนาเขา (Input) ใหเปนผลตผลปลานล (Output) เปนกจกรรมทเชอมโยงกน เพอจดมงหมายในการผลตปลานลทมประสทธภาพและประสทธผล [7] ซงกครอบคลมถงการอธบายแนวคดของกจกรรมทงหมดในการไดมาซงผลผลตปลานล ผานระยะการผลตตาง ๆ ทแตกตางกน การขนสงไปสผบรโภคสดทาย [8] โดยกจกรรมหลกในการสรางมลคา Value activities ออกเปน 2 ชนดใหญ ๆ คอ Primary activities หมายถง กจกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบกระบวนการการผลตปลานลโดยตรง การสงมอบใหกบลกคา รวมทงบรการหลงการขาย และ Support activities ซงเปนกจกรรมตาง ๆ ทคอยสนบสนน Primary activities เพอใหดาเนนไปโดยสะดวกและมประสทธภาพ โดยทกจกรรมในการสรางคณคาปลานลนน จะตองสอดคลองกบนโยบายปลานลแปลงใหญทรฐบาลใหการสงเสรม ซงนโยบายปลานลแปลงใหญเปนนโยบายสาธารณะทเปนแนวทางการปฏบตหรอการกระทาทมจดมงหมายชดเจน เปนการตดสนใจของรฐบาล มพนธผกพนในการจดสรรงบประมาณ และมสทธและเอกสทธแกเกษตรกร [9][10] มการสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกรและสถาบนทางการเกษตร รวมไปถงการมงเนนการพฒนาชนบท โดยการรฐเขาไปชวยสรางสงอานวยความสะดวกพนฐานทางการตลาด อกทงยงมการพฒนาเทคโนโลยเพอการเกษตรเพอการพฒนาทยงยน และยงรวมไปถงการพฒนาแหลงนาและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทางการเกษตร นอกจากนยงเนนการพฒนาทรพยากรมนษยและองคกรเกษตรใหเขมแขง เพอใหเปนศนยกลางของการพฒนาภาคเกษตรอกดวย [11] ในสวนของเกษตรปลานลแปลงใหญ ยงยนนน จะเปนเรองทเกยวกบการรกษาหรอพฒนาเกษตรกรผเลยงปลานลใหสมบรณพลสข ทาใหเศรษฐกจอยรอด ซงการเกษตรปลานลจะยงยนไดถาสามารถหาทางทจะสนองความตองการของผบรโภคในอนาคตไดเพยงพอ โดยทไมทาใหตนทนการผลตทางสงคมเพมขน และไมทาใหการกระจายของโอกาสหรอรายไดเลวลง จงจะถอวามความยงยนอยางแทจรง [12][13] ซงกระบวนการดาเนนนโยบายปลานลแปลงใหญ ประกอบไปดวย 5 ขนตอน คอ การกอตวนโยบายปลานลแปลงใหญ ไปสการกาหนดนโยบาย หลงจากนนจะเปนการตดสนนโยบาย แลวจงนานโยบายปลานลแปลงใหญไปปฏบต และจะตองมการประเมนผลการปฏบตตามนโยบายปลานลแปลงใหญ เพอใหทราบผลวาการนานโยบายปลานลแปลงใหญ ไปสการปฏบตเปนไปตามเปาหมายหรอไม อยางไร [14] นอกจากจะศกษาดานหวงโซแหงคณคาปลานล (Tilapia’s อalue chain) แลว นโยบายปลานลแปลงใหญหรอประชารฐเพอการสงเสรมปลานลแปลงใญ กเปนหลกการแหงความรวมมอระหวางภาคประชาชนกบภาครฐ หรอเรยกวา สามเหลยมขบเคลอนประเทศไทย ม 3 สวน คอ ภาครฐ ภาคประชาชนหรอเกษตรกรและภาคธรกจหรอตลาด [15] เกดจากการทางานรวมมอกนระหวางภาครฐและภาคสวนตาง ๆ เพอแกไขปญหาสวนรวมในหวงโซแหงคณคาปลานล เปดโอกาสใหผนาของทกภาคสวนเขามาถกกนในเวทรวมทมความเปนกลาง รวมทงแสวงหาทางออกและตดสนใจแกไขปญหาดวยกนอยางเปนระบบ และสรางฉนทามตใหเกดขน [16] เพอใหการผลตปลานลเกดประสทธผล (Effectiveness) มขดความสามารถในการแขงขนและบรรลความสาเรจตามเปาหมาย โดยไมไดเนนเพยงการใชทรพยากรนอย การลดตนทน การลดเวลาและความยงยากในการทางานเทานน แตเปนสงทสามารถทาแลวบรรลตามทมงหวงและตามทกาหนดไวในวตถประสงค ดงนนระบบการผลตปลานลทมประสทธผลสงหรอตา จะขนอยกบจานวนของรายการทบรรลผลตามทกาหนดไวในเปาหมาย และระดบของประโยชนทเกดจากผลผลตปลานลทได [17][18] มนจงเปนการวดผลของการผลตปลานล (Output) วาบรรลเปาหมายตามวตถประสงคมากนอยเพยงใด ซงในบางครงไมไดคานงถงปรมาณของทรพยากรทเปนปจจยนาเขา ( Input) ทใชในกระบวนการผลต แตจะคานงถงการกระทาสงทถกตอง โดยคานงความสามารถในการบรรลเปาประสงค นนกคอการผลตปลานลตามทงดานปรมาณและคณภาพตามทกาหนดไวนนเอง [19][20] แตการเกษตรปลานลทมประสทธภาพและมประสทธผลนน จะตองตงอยบนแนวทางการพฒนาการผลตปลานลทมความยงยน ซงเปนวถการพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของผบรโภคในปจจบน โดยไมลดรอนความสามารถในการตอบสนองความตองการของคนรนหลง เปนเรองทเกยวของกบการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนโดยคานงถงขดจากดของทรพยากรธรรมชาต รวมถงมงเนนความสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ทงในปจจบนและในอนาคต [21][22][23]

สรป จากการทบทวนแนวคดทเกยวของกบการจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผล ผเขยนสามารถสรปแนวทางการขบเคลอนนโยบายสาธารณะทเหมาะสมในการบรหารจดการหวงโซการผลตปลานลไดดงนคอ จะตองมการดาเนนยทธศาสตรปลานลโดยการเพมประสทธภาพในการผลตปลานลทมคณภาพและมาตรฐาน สงเสรมใหเกษตรกร



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ผผลตสนคา ปลานลใหมความยงยนในการประกอบอาชพ และสนบสนนการเพมศกยภาพในการขยายตลาดสนคาปลานลในประเทศและตางประเทศ ในขณะทตวแทนภาครฐโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณและกระทรวงพาณชย จะตองมการบรหารจดการหวงโซปลานลตงแตกระบวนการตนนา โดยการจดทาฐานขอมลเกยวกบเกษตรกรผเลยงปลานลในทกมตและมการวจยและพฒนาเพอเพมศกยภาพการผลตอยเสมอ การบรหารจดการตลาดสงออกหลกและตลาดใหมของสนคาเกษตรและสนคาอตสาหกรรมเกษตร รวมถงการควบคมราคาปจจยการผลตดานการเกษตรอยางเหมาะสม ในกระบวนการกลางนานน จะตองมการประสานกบกระทรวงอตสาหกรรม เพอสงเสรมใหมการแปรรปปลานลและพฒนารปแบบผลตภณฑปลานลอยเสมอ ในสวนกระบวนการปลายนานน จะตองมการสงเสรมการบรโภคสนคาและผลตภณฑปลานลภายในประเทศ และเรงเปดตลาดใหมทมศกยภาพในตางประเทศ รวมไปถงจะตองมการประชาสมพนธสนคาและผลตภณฑปลานลอยางเพยงพอ โดยการจดการหวงโซปลานลนนจะตองนาหลกการหวงโซแหงคณคา (Value chain) ซงเปนการจดการกจกรรมทเกยวกบการนาปจจยนาเขา (Input) ไปสรางผลตผล (Output) และเปนกจกรรมทเชอมโยงกน เพอจดมงหมายในการผลตหรอการบรการใหแกลกคา โดยจะตองเกดจากความรวมมอกนระหวาง ภาครฐ ภาคประชาชน และภาคธรกจ เพอดาเนนการและแกไขปญหาสวนรวมอยางเปนระบบผานทางการทาประชามตรวมกน ซงการจดการหวงโซทประสบผลสาเรจจะตองทาอยางมประสทธผล (Effectiveness) ทไมไดเนนเพยงการใชทรพยากรนอย การลดตนทน การลดเวลาและความยงยากในการทางานเทานน แตเปนการบรรลตามทมงหวงและตามทกาหนดไวในวตถประสงคได ทงนการจดการหวงโซทมประสทธผลจะตองอยบนพนฐานของความยงยน สะทองถงการพฒนาทตอบสนองความตองการของคนทงในยคปจจบนและยคตอ ๆ ไปอยางเทาเทยมกน ซงเนนการใหความสาคญกบการรกษาสมดล ทงสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ในปจจบนและในอนาคต

ภาพท 2 รปแบบการจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผล

ขอเสนอแนะ การศกษาแนวคดเกยวกบการจดการหวงโซการผลตปลานลอยางมประสทธผลนน จะตองมการบรหารจดการแบบองครวม มการบรณาการความรวมมอกนจากทกฝายทงภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาสงคม การดาเนนนโยบายสาธารณะใดๆ จะตองตงอยบนพนฐานทมาจากฉนทามตและการมสวนรวมของผมสวนไดเสยทกภาคสวน ดงนน เกษตรกรผผลตปลานลนอกจากจะไดรบการสงเสรมและสนบสนนทดจากภาครฐและผกาหนดนโยบายแลว จาเปนจะตองไดรบความรวมมอและสนบสนนจากทกภาคสวนในหวงโซทเกยวเนองกนอกดวย การจดการหวงโซการผลตปลานลจงจะเกดประสทธผลอยางแทจรง

ความรวมมอ ของภาครฐ

ประชาชนและ ธรกจ

ยทธศาสตรปลานล

ความยงยนในการประกอบอาชพ

ศกยภาพในการขยายตลาดในและ

ตางประเทศ

การบรหารจดการหวงโซปลานล

ประสทธผล (Effectiveness)

การรกษาสมดล สงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม

การจดการหวงโซการผลตปลานล

อยางมประสทธผล

หวงโซแหงคณคา (Value

chain)



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

เอกสารอางอง [1] สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2559). สถานการณสนคาเกษตรทส าคญและแนวโนม ป 2559 . สานกวจย

เศรษฐกจการเกษตร. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. [2] ฉตรชย สารกลยะ. (2560). โครงการเพมประสทธภาพการเพาะเลยงปลานลแบบครบวงจร ภายใตนโยบาย

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. [3] กรมประมง. (2559). สถตการประมงแหงประเทศไทย 2559. กลมวชาการ. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด. คน

เมอ 1 มถนายน 2560, จาก http://www.fisheries.go.th/freshwater/. [4] Del Vecchio, G. (2016) . Review of gianfranco tusset money as organization. History of Economic

Ideas, 24(1), 175-177. [5] Porter, M. E. (1985). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. New

York: Free Press. [6] UNIDO. (2009). Eco-town, Japan. Retrieved June 5, 2017, from http://www.unido.org/index.php?id

=1001388 [7] บรณะศกด มาดหมาย. (2552). SCADA: เทคโนโลยอจฉรยะระบบควบคมและประเมนผลแบบศนยรวม. การสงเสรม

เทคโนโลย, 36(206), 66-69. [8] Kaplinsky, R., & Morris, M. (2000). Handbook for Value Chain Research. Retrieved June 5, 2017,

from https://www.ids.ac.uk/ids/global/pdfs/ValuechainHBRKMMNov2001.pdf [9] Dye, T. R. (1984). Understanding public policy. (5thed.). New Jersey: Prentice -Hall. [10] Sharkansky, I. (1970). Policy analysis in political science. Chicago: Markham. [11] กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2550). นโยบายสงเสรมสหกรณ. กรงเทพฯ: กรมสงเสรมสหกรณ. [ 12 ] Allen, P. , & Dusen, V. D. ( 1988) . Sustainable agriculture: choosing the future. In Global

Perspectives on Agroecology and Sustainable Agricultural Systems. Proceedings of the Sixth International Conference of the International Federation of Organic Agriculture Movements. University of California, Santa Cruz, California, pp. 1-13.

[13] Douglass, B. (1984). Rationalizable strategic behavior. Econometrica, 52(4), 1007-1028. [14] Anderson, J. E. (1994). Public policy-making: An introduction. (2nded.). New York: Mifflin. [15] ประเวศ วะส. (2558). ยทธศาสตรประชารฐ พฒนาประเทศไทย. กรงเทพฯ: สอตะวน. [16] ฐาปน สรวฒนภกด. (2559). สานพลงประชารฐ: การพฒนาเศรษฐกจฐานรากและประชารฐ. กรงเทพฯ: กรม

พฒนาสงคมและสวสดการ. [17] โอภาส เอยมสรวงศ. (2554). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management information system: MIS).

กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน. [18] ประกอบ คปรตน. (2555). ประสทธภาพและประสทธผลในองคกรการศกษา. เขาถงเมอ 12 มถนายน 2560, จาก http://pracob.blogspot.com/2012/03/blog-post_08.html [19] กนตยา เพมผล. (2552). การพฒนาประสทธภาพในการท างาน. กรงเทพฯ: บญศรการพมพ. [20] พชสร ชมภคา. (2552). องคการและการจดการ. กรงเทพฯ: แมคกรอ-ฮล. [21] อนนตชย ยรประถม จรสวรรณ กตตสนทรากล วชญพล บญชาวชระชย เสาวพร วทยะถาวร นรรตน สนธยาต และ จวสสา ตปยานนท. (2557). ไขความหมาย การพฒนาอยางยงยน. กรงเทพฯ: วนดาการพมพ. [22] Brundtland Commission. (1987). Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. Retrieved June 20, 2017 from http: //www.un-documents.net/our-

common-future.pdf [23] สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (2559). แนวคดการพฒนาทยงยนในหนวยงานของรฐ: กรณศกษา

ของ BOI. เขาถงเมอ 23 มถนายน 2560, จาก http://opdc.go.th/uploads/files/boi.pdf



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

แนวทางในการน าระบบ SAP มาประยกตใชในกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลต ตวถงรถบรรทก บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

GUIDELINE FOR IMPLEMENTATION OF SAP SYSTEM IN THE MATERIAL PREPARATION PROCESS FOR TRUCK BODY OF CHO THAVEE THERMOTECH COMPANY LIMITED

ผาด พมรนทร 1 วนต ชนสวรรณ 2

บทคดยอ การศกษาอสระน มวตถประสงคเพอศกษาขนตอนท างาน และปญหาในกระบวนการ ปจจบน และเพอก าหนด

แนวทางการประยกตใชระบบการวางแผนการทรพยากรมาใชกบองคกร เพอชวยในการตดสนใจในการดานวางแผนความตองการวสดส าหรบการผลตตวถงรถบรรทก ของบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด โดยมขนตอนการศกษา คอ จากการเกบรวบรวมขอมล การสมภาษณพนกงานทเกยวของ การสนทนากลม การสงเกตการณแบบมสวนรวม จากผใชททดลองใชงาน ระบบ และเอกสารขนตอนการการปฏบต และคมอการใชงานของระบบปจจบนในแตละกระบวนการท างานภายในองคกร ผลการศกษา พบวา กระบวนการท างานเดมมความซ าซอน ขอมลไมเชอมโยงกน จากการหาแนวทางในการน าระบบ ERP ดวยโปรแกรม SAP รน Business By Design มาประยกตใชงาน พบวา ระบบสามารถท างานไดบนระบบงานเดยวกนกระบวนการท างานจากเดม 23 กระบวนการลดลง 12 กระบวนการ เหลอ 11 กระบวนการ โดยทผใชงานยอมรบ และสอดคลองความตองการของผใช จงสรปไดวา ระบบวางแผนทรพยากรองคกร (ERP) โดยใชโปรแกรม SAP สามารถน ามาประยกตใชกบกระบวนการจดเตรยมวสดส าหรบการผลตตวถงรถบรรทกได ค าส าคญ: ระบบวางแผนทรพยากรองคกร การวางแผนความตองการวสดส าหรบการผลต บรษท ช.ทว เทอรโมเทค

จ ากด

Abstract The objective of this study was to determine guideline for implementation of Enterprise

Resource Planning in the material preparation process for truck body of Cho Thavee Thermotech Co., LTD. The data of this study were collected by interviewing involved staff, focus group discussion, Participant observation of system testing by users, workflow and instruction manual of each procedure in current system. The results found that the current work procedure were duplicated and irrelevant. The implementation of the Enterprise Resource Planning by applying software SAP Version Business by Design resulted in 12 reduced processes from the original 23 processes to 11 processes and it was acceptable by users.

For the conclusion of this study, the Enterprise Resource Planning (ERP) with SAP system was feasible to implement for preparing material of the truck body production. Keywords: Enterprise Resource Planning (ERP). Material Requirement Planning (MRP) of Cho Thavee

Thermotech Co., LTD.

1 นกศกษา หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน โทรศพท : 089 711 6418 E-mail : [email protected] 2 รองศาสตราจารย วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

บทน า ปจจบนธรกจการขนสงทางบกดวยรถบรรทกในประเทศไทย มการขยายตวมากขน เมอประชากรมความตองการบรโภคเพมมากขน ท าใหเกดการขนสงเพอการกระจายสนคาจากโรงงานผลต สศนยกระจายสนคา และขนสงถงตวแทนจ าหนายๆ ตามภมภาคตางๆ เพมมากขนตาม ท าใหมการจดหารถเพอรองรบการเจรญเตบโต สงผลใหผประกอบการดานโรงงานประกอบรถบรรทกชนดตางๆเพมมากขน เพอแขงขนการผลตรถบรรทกเขาสภาคขนสง ในการผลตตวถงรถบรรทกหลายประเภท ธรกจมการเตบโตดวยค าสงผลตจากลกคาเพมขน จงมความตองการวตถดบการผลตเพมขนตาม ท าใหประสบกบปญหาการบรหาร ทรพยากรดานตางๆ ในองคกร มความตองการการพฒนาดานคณภาพของผลตภณฑ การปรบปรงขนตอนการผลต การจดหาวตถดบจากแหลงทไดคณภาพ การเพมประสทธภาพการผลต การสรางความพงพอใจใหกบลกคา คคา ผมสวนไดเสยตางๆ ซงในสภาวะปจจบน ธรกจจงมการปรบตวใหทนกบสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลง ทงทางดานเทคโนโลย ขอมลระบบสารสนเทศ เพอใหธรกจด าเนนการไดตามการเปลยนแปลง และภาวะทมการแขงขนทสงขน เพอใหสามารถสรางความไดเปรยบ สรางนวตกรรมเพอความแตกตางของผลตภณฑ สรางคณคา และเพอลดตนทนในขนตอนการผลต ผประกอบธรกจจงตองปรบปรงการบรหารงานตามยคสมย จงไดมการน าเทคโนโลยคอมพวเตอรมาประยกตใชงานเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลขององคกร ตามความเหมาะสม มความสอดคลองกบโครงสรางและขนาดของแตละองคกร

บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด ด าเนนธรกจในการเปนผผลตตวถงไฟเบอรเพอตดตงบนรถบรรทก รถพวง รถกงพวง มกระบวนการเตรยมชนสวนและวตถดบเพอใชในผลต เปนกระบวนการทเกยวของกบโซอปทาน [1] ซงจากทไดรบค าสงซอจากลกคา ฝายออกแบบวศวกรรม จะจดท ารายการวสดหรอชนสวนอะไหล ส าหรบใชในการประกอบเพอสงไปยงหนวยงานจดซอ โดยวตถดบทใชในการประกอบไดจากการสงซอจากผจ าหนายวตถดบทจะตองน ามาเขาสกระบวนการผลต ประกอบ เปนชนสวนส าเรจรป รวมทงวสดสนเปลองทน ามาใชเปนสวนประกอบ โดยขอมลจากระบบงานคอมพวเตอรทท างานบนโปรแกรมส าเรจรป Platinum ของบรษท กบขอมลการวางแผนการผลตนน ยงไมมความเชอมโยงกน เนองจากระบบการวางแผนการผลตนนไมมในระบบคอมพวเตอร และมการใชโปรแกรม Microsoft Project และ Excel ในการท างาน ซงสงผลใหหนวยงานผลต ทจะตองใชขอมลวตถดบ อะไหล และสนคา มการน าไปใชงานไมถกตอง ไมครบถวน และไมทนเวลา สงผลตอความผดพลาดและความลาชาในการผลต และม ผลตอการสญเสยวตถดบและสนคาในระหวางผลต เปนการเพมตนทนการผลต และอาจเกดการสงมอบใหลกคาลาชากวาแผนทวางไวได ผศกษาจงไดศกษาสภาพปจจบน และปญหาเพอหาแนวทางในการประยกตใชระบบการวางแผนทรพยากรทางธรกจโดยรวมขององคกร เพอสนบสนนกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตในโซอปทานน โดยเทคโนโลยสารสนเทศทนยมน ามาใชในการบรหารจดการ ขอมลและระบบการท างานใหมประสทธภาพทนยมมากทสดคอระบบ ERP (Enterprise Resource Planning) [2] โดยองคกรทงในภาครฐและธรกจในประเทศไทยสวนใหญไดมการน าระบบ ERP เขามาบรหารจดการในโซอปทานขององคกรในรปแบบของการไหลของขอมลกนอยางแพรหลาย [3] จากทมาและความส าคญดงกลาว ผศกษาจงไดก าหนดวตถประสงคในการศกษา ไวดงน

วตถประสงค 1. เพอศกษาการขนตอนท างานและปญหาในกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตตวถงรถบรรทกของบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด 2. เพอก าหนดแนวทางการประยกตใชระบบ SAP ใหสนบสนนกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตของบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

วธด าเนนงาน การศกษาแนวทางในการน าระบบบรหารทรพยากรองคกร (ERP) โดยใชโปรแกรม SAP มาประยกตใชในการปรบเปลยนกระบวนการเตรยมรายการวสด (BoM) ส าหรบการผลต บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด มวธการด าเนนการศกษาตามวตถประสงค 2 สวน ดงตอไปน

1. การศกษาสภาพการท างานและปญหาในกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตระบบเดมในขนตอนการผลตตวถงรถบรรทก บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ศกษาจากแผนกทเกยวของกบกระบวนการคอ แผนกขาย แผนกวศวกรรม แผนกบรหารการผลต แผนกผลต แผนกจดซอ และแผนกคลงสนคา จากพนกงาน 15 คน โดยการสมภาษณ การสนทนากลม และการสงเกตการณแบบมสวนรวม ของขอมลเกยวกบกระบวนการธรกจ เพอเกบขอมลภาพรวมของการท างานเบองตน กระบวนการทางธรกจตงแตการรบค าสงซอ การออกแบบ การวางแผนการผลต กระบวนการจดซอ กระบวนการในระบบสนคาคงคลง กระบวนการผลตสนคา จนถงการสงมอบสนคา โดยการศกษาและเกบขอมล การท างาน จาก 2 สวน คอ สวนท 1: ศกษาขนตอนการท างานและเขยน Flow กระบวนการท างาน จากระบบเอกสารและแบบฟอรมการท างานทใชบนทกขอมล จากขอก าหนดระบบบรหารคณภาพ ISO9001:2015 ของบรษท ขอ 8 วาดวยเรองการวางแผนและการควบคม การปฏบตงาน ทเกยวของกบการออกแบบ และพฒนาผลตภณฑ เพอศกษากระบวนการทเกยวของและเชอมโยงกบการวางแผนการผลตตวถงรถบรรทกของบรษท [4]

สวนท 2: ศกษาขนตอนการท างานบนระบบคอมพวเตอรจากกระบวนการท างานดานเอกสาร จากสวนท 1 โดยศกษาการไหลของขอมล ตาม Flow การท างาน และสงเกตการท างานตามเมนท างานบนระบบคอมพวเตอรปจจบน 2. แนวทางการประยกตใชระบบ ERP เพอสนบสนนกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตของบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

ก าหนดแนวทางการประยกตใชระบบ ERP โดยการทดสอบการใชงาน โปรแกรมระบบ SAP By Design จากผใชงานทไดรบผดชอบในแตละกระบวนการใหมของแผนกขาย แผนกวศวกรรม แผนกบรหารผลต แผนกผลต แผนกจดซอ แผนกคลงสนคา จ านวน 15 คน ศกษาการประยกตใชระบบ ERP โดยการทดสอบการใชงาน โปรแกรม ระบบ SAP By Design จากผใชงานทไดรบผดชอบ

1. ท าการส ารวจขอมลหนางาน เพ อศกษาตวอยางการใชงานระบบ ERP ดวยโปรแกรม SAP By DESIGN กบผใชงานในแผนกขาย แผนกออกแบบวศวกรรม แผนกบรหารผลต แผนกผลต แผนกจดซอ และแผนกคลงสนคา

2. จดอภปรายเฉพาะกลม ประกอบดวย ผบรหาร หวหนางาน และผใชงานทเกยวของ เกยวกบผลการทดสอบการใชงาน รวมถงความตองการของผใชงาน เพมเตมทจะตองมในระบบหรอลดลงหลงจากทดสอบ

3. ท าการวเคราะหความสามารถของระบบบนการทดสอบใชงานโปรแกรม SAP By DESIGN ในสวนของการวางแผนการเตรยมรายการวสดเพอการผลต เทยบกบความตองการของกระบวนการท างานเพอหาแนวทางปรบปรงใหระบบสามารถรองรบความตองการไดอยางมประสทธภาพ โดยมการน าขอมลทไดมาเปรยบเทยบกบรายการประเมนระบบ ERP เพอหาความตองการทระบบยงไมสามารถรองรบได

4. สอบถามความพงพอใจตอการใชงานกระบวนการใหมบนระบบ ERP โดยการสมภาษณผบรหาร และผใชหลงการทดสอบระบบ โดยใชแบบสอบถาม 10 ขอ จากการสอบถามผใชงาน 15 คน การคาความพงพอใจจะใชวดระดบการยอมรบ ใชมาตรวดการประมาณคา [5] ซงจะเรยงล าดบการยอมรบจากความพงพอใจ ตงแต 5 = พงพอใจมากทสด 4 = พงพอใจมาก 3 = พงพอใจปานกลาง 2 = พงพอใจนอย 1 = พงพอใจนอยทสด

5. ท าการวเคราะหสภาพแวดลอม ปจจยภายในภายนอก และการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และภาวะคกคาม [6] เพอพจารณาปรบเปลยนระบบสารสนเทศตามความส าคญและความจ าเปน เพอเปนขอมลสนบสนนการพจารณาในการตดสนใจน าระบบวางแผนทรพยากรองคกร

6. ก าหนดแนวทางการประยกตใชระบบ ERP ใหสนบสนนกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลต ของ บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

ผลการศกษา การศกษาแนวทางในการน าระบบบรหารทรพยากรองคกร (ERP) มาประยกตใชในการปรบเปลยนกระบวนการเตรยมรายการวสด (BoM) ส าหรบการผลต บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด มผลศกษาตามวตถประสงค 2 สวน ดงตอไปน

1. การศกษาสภาพการท างานและปญหาในกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตระบบเดมในขนตอนการผลตตวถงรถบรรทก บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

พบวา ท างานในระบบเดม มการท างาน จาก 3 สวน และแยกตามกระบวนการ โดยการท างานในระบบ Manual ขอมลไมมการเชอมโยง จะตองน าขอมลทไดไปบนทกในระบบงานหลก และระบบสนบสนน ซงเปนการท างาน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

บนระบบคอมพวเตอรในฐานขอมลเดยวกน กระบวนการท างานทเกดขนจาก 3 ระบบงาน จากแผนกขาย แผนกออกแบบวศวกรรม แผนกบรหารการผลต แผนกผลต แผนกจดซ อ และแผนกคลงสนคา จากการรบค าสงซอ จนสกระบวนการเตรยมวสดส าหรบการผลต และผลตตวถงรถบรรทก ทเปนสนคาส าเรจรป ประกอบดวยกระบวนการท างาน 23 กระบวนการ โดยแยกตามล าดบขนตอนการท างาน ไดตามตารางท 1

ในกระบวนการผลต จะมทงการผลตชนสวน เพอน าไปประกอบ รวมกบวสดอนทไดจากการสงซอจากผขาย เพอน าไปประกอบเปนตวถงรถบรรทก ซงเปนสนคาส าเรจรป

2. แนวทางการประยกตใชระบบ ERP เพอสนบสนนกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตของบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

พบวา จากกระบวนการเดม สามารถน าไปประยกตใชงานบนระบบวางแผนทรพยากร และทดสอบใชงานบนโปรแกรม SAP รน Business By Design สามารถท างานไดครบตามกระบวนการ และสามารถลดขนตอนการท างานลงได เหลอ 11 กระบวนการ โดยหลงจากมการรบค าสงซอแลว แผนกขายสามารถน าไปสรางเปนโครงการ (Customer Project) และท างานไดตามกระบวนการดงน

1. การบนทกชวโมงงานใน Project และ Update Project Tasks 2. การตรวจเชคขอมล Material Master ทมอยเดม และการสราง Material Master ใหม 3. การสรางรายงานความตองการวสด (PMR) และ บญชรายการวสด (BoM) 4. การสรางรปแบบการผลต ตามแบบผลตภณฑ (Production Model) จาก PMR และ BoM 5. การท าการวางแผนความตองการวสด (MRP Running) จาก PMR BoM เพอสรางขอเสนอส าหรบการ

สงซอ (Purchase Proposal) 6. การแกไขรายงานความตองการวสด (PMR) เปน บญชรายการวสดจรง (Actual BoM) 7. การแกไขรปแบบการผลต (Production Model) จาก PMR BoM เปน Actual BoM 8. การท า MRP Running จาก บญชรายการวสดจรง (Actual BoM) เพอสรางขอเสนอส าหรบการผลต

(Production Proposal) 9. การตดตามการสงซอวตถดบเพอการผลต 10. การสรางค าสงผลต (Production Order) 11. การสรางค าสงผลต ระดบหนวยผลต (Production Task)

ผลการส ารวจการยอมรบระบบจากการทดสอบ ผลการสอบถามการยอมรบจากการสมภาษณผบรหาร และแบบสอบถาม พบวา ผบรหารใหการยอมรบวาระบบ SAP มความเหมาะสมกบโครงสรางองคกร สามารถประยกตใชงาน กบกระบวนการปจจบน ทมอยไดด และยงชวยลดขนตอนการท างานใหกระบวนการท างาน สามารถท างานไดบนระบบเดยวกนทงหมด และมความเชอมโยงขอมล สามารถสบคนและตดตามขอมลในระบบได ผใชงานมความพงพอใจจ านวนผใชงาน 15 คน ยอมรบระบบใหม โดยคะแนนความพงพอใจจาก 10 หวขอ มความพงพอใจมากทสดรอยละ 20 พอใจมากรอยละ 62 และพอใจปานกลาง รอยละ 18 ผลการวเคราะหสภาพแวดลอมของระบบสารสนเทศขององคกร

ผลการท า SWOT Analysis เปนขอมลสนบสนนการพจารณาในการตดสนใจน าระบบวางแผนทรพยากรองคกร

จดแขง 1. มระบบบรหารคณภาพมาตรฐานมกระบวนการทเปนพนฐานด ขอมลสามารถบรณาการขนระบบใหมได 2. พนกงานมความสามารถในการออกแบบและผลตเอง สามารถใชเทคโนโลยและเทคนคการผลต 3. ผบรหารระดบสงตองการพฒนาระบบบรหารทรพยากรองคกร โดยก าหนดไวในแผนกลยทธบรษท

จดออน 1. องคกรมการใชขอมลในการด าเนนงานมาก แตยงขาดระบบการจดการและสบคนทมประสทธภาพ 2. การสอสารและประสานงานขอมลระหวางหนวยงานไมอ านวยตอความสะดวกในการท างานรวมกน 3. ขาดระบบจดท าขอมลทชวยในการวเคราะหหรอประโยชนตอการตดสนใจ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

โอกาส 1. มการขยายการผลตสนคาทมนวตกรรมสตลาดขนสง ระบบวางแผนทรพยากรจะชวยในเรองการจดการ

ขอมลส าหรบการตดสนใจของผบรหารไดดขน เชน การวเคราะหดานตนทน 2. ระบบสามารถขยายการบรณาการเพอรองรบการท าศนยบรการรถบรรทกได

ภยคกคาม 1. ความเสยงในการใชงานแบบใชบรการผานระบบคลาวนคอมพวเตอร ขนอยกบความเสถยรของระบบ

อนเทอรเนตทเลอกใชงานจากผใหบรการ 2. ความปลอดภยของขอมลทผใชงานสามารถใชงานไดจากทกท บญชผใชงานอาจจะถกน าไปใชงาน

สรปการก าหนดแนวทางการประยกตใชระบบ ERP ใหสนบสนนกระบวนการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลต ของ บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด

จากการศกษาขนตอนท างานเดม การทดสอบบนระบบใหม โดยผบรหารและผใชงานยอมรบ ผศกษาจงเสนอแนวทางในการประยกตใชระบบ ERP ตามขนตอนดงน

1. การก าหนดแผนในการน าระบบ ERP มาใชงาน 2. การจดทมงานและก าหนดผงโครงสรางทมงาน 3. การตรวจสอบกระบวนการทางธรกจในปจจบนและปรบปรงใหเขาสระบบมาตรฐาน โดยการ วเคราะห

กระบวนการทงกอนและหลงปรบปรง 4. ก าหนดเปาหมายใหชดเจน 5. ก าหนดแผนการตดตงระบบ ERP อยางเปนระบบ 6. การจดท าขอก าหนดความตองการในการพฒนาระบบ ERP 7. การคดเลอกระบบ ERP 8. การพจารณารวมรวมขอมลตางๆ ของระบบเกาใหเปนระบบ เพอเตรยมแปลงเขาสระบบ ERP 9. การจดการฝกอบรมใหความรและทดสอบระบบ ERP 10. การเรมใชงานระบบ ERP และประเมนผล

สรป บรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด ซงมแผนในการน าระบบ ERP มาใชงานการวางแผนทรพยากรในองคกร จากผลการศกษากระบวนการท างานของระบบในปจจบน ซงพบวา มการท างานใน 3 สวน คอ ระบบ Manual ระบบบญช Platinum และระบบสนบสนนการบรหารการผลต และพบวายงมระบบทไมเชอมโยงกน การท างานซ าซอน และลาชา เมอน ากระบวนการทงหมดมาศกษาและน าไปประยกตใชงานกบระบบ ERP โดยใชโปรแกรม SAP พบวา

1. กระบวนการท างานใน 3 ระบบ ระบบสามารถท างานไดบนระบบงานเดยวกน โดยกระบวนการท างานจากเดม 23 กระบวนการลดลง 12 กระบวนการ เหลอ 11 กระบวนการ สามารถท างานไดบนระบบใหม

2. ผบรหารและผใชงานยอมรบกระบวนการท างานบนระบบใหม โดยผใชงานจ านวน 15 คน ใหความพงพอใจมากทสดรอยละ 20 พอใจมากรอยละ 62 และพอใจปานกลาง รอยละ 18

สรปวาระบบวางแผนทรพยากรองคกร (ERP) โดยใชระบบ SAP สามารถน ามาประยกตใชงานในการเตรยมรายการวสดส าหรบการผลตตวถงรถบรรทกของบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด ได

ขอเสนอแนะ การเปลยนแปลงกระบวนการทางธรกจ ในองคกรขนาดกลางและขนาดเลก โดยน าระบบการวางแผน

ทรพยากรขององคกรจากระบบเดมไปเปนระบบใหมทใหญและมความยงยากซบซอน ไมควรเลอก Implement พรอมกนทกระบบ ทกกระบวนการ เพราะอาจจะท าใหไมสามารถควบคมงบประมาณ และไมเสรจตามแผนงานได

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนส าเรจดวยด เนองจากไดรบการอนเคราะหในการใหค าปรกษาแนะน าจากทาน รอง

ศาสตราจารย ดร.วนต ชนสวรรณ อาจารยทปรกษา และความรจากอาจารยประจ าวชาจากวทยาลยบณฑตศกษาการ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน จดการ มหาวทยาลยขอนแกน และขอขอบคณบรษท ช.ทว เทอรโมเทค จ ากด ทอนญาตใหใชขอมลส าหรบเปน

กรณศกษาใชในการศกษาครงน

เอกสารอางอง [1] ฝายโครงสรางพนฐานและโลจสตกส สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. (2559). Supply Chain คนเมอ

20 กมภาพนธ 2560 http://www.ftilogistics.org/index.php/2016/08/02/iknowlogistics_02082559/ [2] มนตร วบลยรตน. (2558). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information System) พมพครงท 1

มถนายน 2558. พมพดการพมพ. [3] ณฏฐว อ าไพรตนา. (2552). ปจจยทมผลตอความส าเรจในการน าระบบ ERP ไปใชในธรกจขนาดกลางใน

ประเทศไทย. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร). [4] ISOTHAI.com. (2558). ขอก าหนดระบบบรหารคณภาพ ISO9001:2015 (ISO9001-2015-FDIS-25Jul15) คน

เมอ 21 กรกฎาคม 2560 http://www.isothai.com/forums/topic/17820-iso90012015-fdis. [5] บญชม ศรสะอาด. (2553). การวจยเบองตน. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. [6] จนตนา บญบงการ. (2552). สภาพแวดลอมทางธรกจ พมพครงท 8. กรงเทพฯ: วพรน (1991). ตารางท 1 กระบวนการท างานระบบเดม

ระบบ Manual ระบบสนบสนน ระบบงานหลก 1. จดท าใบรบค าสงซอ 2. จดท าใบสงงานผลตชนสวน Part 3.สราง Job Master Part 4. จดท าแบบความตองการวสด 5. จดท าใบสงงานประกอบ F/G 6. จดท าแบบแสดงรายการวสด 7. สราง Job Master F/G 8. จดท าใบเบกของประกอบ F/G 9. บนทกรายการเบกของ 10. จดท าใบยมของกรณรบของชา

11.จดท าใบเบกวตถดบงานผลต Part 12.บนทกรายการเบกวตถดบ Part

13.จดท าใบขอซอ (แผนกผลต) 14.บนทกใบสงซอในระบบจดซอ 15.จดท าใบรบของ 17.จดท าใบคนของงานประกอบ F/G 16.บนทกรบของในระบบจดซอ 18.จดท าใบคนวตถดบงาน Part 19.บนทกรบของจากการคน 20.จดท าใบโอนชนสวนส าเรจรป 21.บนทกรบชนสวนจากการโอน Part 22.จดท าใบโอนสนคาส าเรจรป F/G 23.บนทกรบสนคาส าเรจรปเขาคลง

รวม 4 กระบวนการ รวม 9 กระบวนการ รวม 10 กระบวนการ

http://www.isothai.com/forums/topic/17820-iso90012015-fdis.



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

การพยากรณอปสงคและการหาตนทนการขนสงรวมทตาทสดของสงของบรรเทาทกข DEMANDS FORECASTING AND TRANSPORTATION COST MINIMIZATION

OF DISASTER RELIEF AIDS

ศศภาส สดาว1 เจรญชย โขมพตราภรณ2

บทคดยอ ปจจบนจะเหนวาการเกดภยพบตนนมความรนแรงและแนวโนมเพมขนจากอดตเพอเปนการเตรยมความพรอมส าหรบองคกรทใหความชวยเหลอผประสบภยใหมสงของบรรเทาทกขเพยงพอตอความตองการเมอเกดเหตภยพบตขนและสามารถชวยเหลอผประสบภยไดอยางทนทวงท ทางผวจยไดศกษาปรมาณความตองการของส งของบรรเทาทกข 5 ชนด จากศนยใหความชวยเหลอผประสบภยทงหมด 10 แหง จากการวเคราะหรปแบบความตองการ (Demand Type) พบวาสวนใหญเปนความตองการประเภท Intermittent และ Lumpy โดยสามารถท าการพยากรณปรมาณความตองการดวยวธ Croston และ Syntetos & Boylan จากนนสรางแบบจ าลองทางคณตศาสตรในการขนสงสงของบรรเทาทกขระหวางศนยใหความชวยเหลอโดยมจดประสงคเพอใหตนทนรวมต าทสด โดยในระยะเวลา 5 เดอน ลดคาใชจายรวมได 12.14 เปอรเซนต จากกรณการขนสงแบบเดมคาใชจายรวมเทากบ 508,445.00 บาท และกรณการขนสงแบบใหมคาใชจายรวมเทากบ 446,705.00 บาท คาสาคญ: ภยพบต, รปแบบความตองการ, การพยากรณ, ตนทนการขนสง, สงของบรรเทาทกข

Abstract

Rapid degradation of the environment contributes to rising severity of disasters in recent years. Once a disaster hits, a disaster relief aid delivery mechanism is triggered to deliver needed relief aids to the victims. This research assimilates prepositioning of disaster relief stocks of a humanitarian organization. There are five different relief aids and 10 humanitarian aid centers throughout the country. The demands of the relief aids exhibit intermittent and lumpy behaviors, so they are forecasted using Croston and Syntetos & Boylan methods. A mathematical optimization model in which its objective is to minimize the total transportation costs among the humanitarian aid centers and inventory cost is formulated. Numerical experiment show that the total cost could be reduced 12.14 percent within 5 months from 508,445.00 baht to 446,705.00 baht. Keywords: Disaster/ Intermittent and lumpy demands/ Demand forecast/ Cost minimization บทนา

จากเหตการณภยพบตทเกดขนนนไมสามารถคาดเดาเวลาการเกดเหตและระดบความรนแรงได จงพบวาความตองการปรมาณของสงบรรเทาทกขนนมความไมแนนอนสง ทางผวจยจงสนใจการพยากรณปรมาณความตองการ ( Demand forecasting ) สงของบรรเทาทกขใหตรงกบความตองการ ส าหรบการขนสงสงของบรรเทาทกขในปจจบนจะขนสงจากศนยใหความชวยเหลอกลางทกรงเทพมหานครไปยงศนยใหความชวยเหลอยอยเปนสวนใหญโดยไมมแนวทางการขนสงสงของบรรเทาทกขระหวางศนยใหความชวยเหลอยอยทกระจายอยในจงหวดตางๆ อก 10 แหงอยางชดเจน ซงท าใหเกดตนทนในการเกบรกษาสงของบรรเทาทกขทศนยใหความชวยเหลอยอย และคาใชจายในการขนสง

1 ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร 126 ถนนประชาอทศ แขวงบางมด เขตทงคร กรงเทพมหานคร 10140 085-074-3053 [email protected] 2 ผชวยศาสตราจารย ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

สงของบรรเทาทกขจากกรงเทพ ซงในบางครงมคาใชจายสงกวาการขนสงจากศนยใหความชวยเหลอใกลเคยง ผวจยจงสรางแบบจ าลองทางคณตศาสตรทมจดประสงคเพอลดตนทนรวม เพอเปนแนวทางในการขนสงสงของบรรเทาทกขหลก 5 ชนด คอ ถงธารน าใจ ผาหม เสอกนหนาว ชดอคคภยและ ชดสขอนามน ของศนยใหความชวยเหลอยอยทง 10 แหง

โดยในงานวจยของPratondo [1] ไดกลาววาในการสรางแบบจ าลองทางคณตศาสตรเพอหาปรมาณความตองการนนมปจจยส าคญทสงผลกระทบคอปจจยทางดานสงแวดลอม เชนการเกดภยพบต สงผลใหปรมาณความตองการมความไมแนนอนและส าหรบงานวจยทของ Van Der Lan [2] ทพยากรณปรมาณความตองการวสดทางการแพทยขององคกรใหความชวยเหลอ โดยพจารณาการแบงกลมสนคาตามประสทธภาพการ ส าหรบงานวจยนจะใหความส าคญกบวสดทไมเพยงพอทจดอยกลม “เสยงสง”โดยพจารณาสงสนคาเพมเตมจากคาพยากรณโดยเรยกสนคากลมนวา สนคาฉกเฉน (E-prep) วตถประสงค 1. เพอพยากรณปรมาณสงของบรรเทาทกขในแตละศนยใหความชวยเหลอไดอยางเหมาะสม 2. เพอหาตนทนรวมต าทสดในการขนสงสงของบรรเทาทกขระหวางศนยใหความชวยเหลอยอยทง 10 แหง วธดาเนนงาน การจาแนกรปแบบความตองการและการพยากรณ

น าขอมลปรมาณความตองการสงของบรรเทาทกขทง 5 ชนดตงแต พ.ศ. 2554 ถง พ.ศ. 2559 มาจ าแนกรปแบบความตองการ โดยใชคาก าลงสองสมประสทธความแปรปรวน (Square Coefficient of Variation: CV2 ) และคาความตองการเฉลยในชวงเวลาท ไมมความตองการเกดขน (Average No-demand Interval: ADI) เพอพยากรณปรมาณความตองการสงของบรรเทาทกขในเดอน มกราคม ถง พฤษภาคม พ.ศ. 2560 ค านวณไดตามสมการท 1 และ 2 ซงรปแบบความตองการมทงหมด 4 กลมดงน [3] กลมท 1 Smooth เปนกลมทมความตองการใชบอย ปรมาณอปสงคมความแปรปรวนต า (ADI<1.32,CV2<0.49) กลมท 2 Erratic เปนกลมทมความตองการใชบอย ปรมาณอปสงคมความแปรปรวนสง (ADI<1.32,CV2≥0.49) กลมท 3 Intermittent เปนกลมทมความตองการใชไมบอย ปรมาณอปสงคมความแปรปรวนต า (ADI≥1.32,CV2<0.49) กลมท 4 Lumpy เปนกลมทมความตองการใชไมบอย ปรมาณอปสงคมความแปรปรวนสง (ADI≥1.32,CV2≥0.49)

CV2 = 2

N

1i

μa

2μa)(uri

(1)

ADI = N

TiN

1i (2)

เมอ a คอ คาเฉลยปรมาณความตองการสงของบรรเทาทกข ri คอ ปรมาณความตองการสงของบรรเทาทกขแตละชวงเวลา i N คอ จ านวนชวงเวลาทใชในการพจารณา Ti คอ ระยะเวลาทมความตองการเกดขนสองชวงเวลาตดกน i คอ ชวงเวลา

ส าหรบรปแบบความตองการกลม 1 และ 2 เปนรปแบบความตองการทมความตองการใชบอยจงจะใชวธการพยากรณแบบอนกรมเวลา คอ คาเฉลยเคลอนท (Moving Average) ท 3, 5, 7 และ 9เดอน และการปรบเรยบเอกซโปเนนเชยลอยางงาย (Simple Exponential Smoothing) โดย = 0.1-0.9 ดงสมการท 3 และ 4 [4] ส าหรบรปแบบความตองการกลม 3 และ 4 เปนกลมทมความตองการใชไมบอย จงตองใหความส าคญกบชวงเวลาทไมมความตองการ โดยจะพยากรณดวยวธ Croston และ Boylan & Syntetos แบบปกตและแบบรวมใชคาปรบดชนฤดกาล ซงเปนวธท



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ผวจยน ามาประยกตใชขนเอง โดยวธ Croston และ Boylan & Syntetos จะน าคาคาบเวลาทไมมความตองการมาค านวณดงสมการท 5 และ 6 [5,6] การเลอกวธพยากรณทเหมาะสมนนจะพจารณาจากคาความคลาดเคลอน Mean Absolute Deviation (MAD) ต าทสดดงสมการท 7 [4]

MAn = n

Din

1i (3)

เมอ Di คอ ปรมาณความตองการสงของบรรเทาทกขในชวง i n คอ จ านวนชวงเวลาในคาเฉลยเคลอนททตองการโดยขนอยกบความเหมาะสมของขอมล

Ft+1 = Ft+ (At-Ft) (4) เมอ Ft+1 คอ คาพยากรณของชวงเวลา t+1 Ft คอ คาพยากรณของชวงเวลา t คอ คาถวงน าหนกปรบเรยบ (Smoothing Constant) มคาอยในชวง 0-1

วธ Croston Ft+1 = Zt/Pt (5) วธ Boylan & Syntetos Yt =

PtZt)

2α(1 (6)

โดยท Zt = Xt+(1- )Zt-1และ Pt = Gt+(1- )Pt-1 เมอ Ft คอ คาพยากรณทไดจากวธ Croston’s Method ในชวงเวลา t Gt คอ ปรมาณคาบเวลาทมความตองการสงของบรรเทาทกขอยางตอเนองใน ชวงเวลา t Pt คอ ชวงเวลาความตองการสงของบรรเทาทกขทไดจากการพยากรณของเวลา t Xt คอ ปรมาณความตองการสงของบรรเทาทกขจรงในชวงเวลา t Zt คอ จ านวนความตองการทไดจากการพยากรณของเวลา t คอ Smoothing Constant มคาอยในชวง 0-1 Yt คอ คาพยากรณทไดจากวธ Syntetos and Boylan ในชวงเวลา t

MAD = N

FAN

1ttt

(7)

เมอ At คอ คาจรงทเวลา t Ft คอ คาพยากรณทเวลา t N คอ จ านวนคาบเวลา t แบบจาลองทางคณตศาสตร ส าหรบแบบจ าลองทางคณตศาสตรเพอหาตนทนรวมต าสดในการขนสงของสงของบรรเทาทกขระหวางศนยใหความชวยเหลอทอยใกลเคยงโดยใชโปรแกรม Excel Solver ดชนและตวแปร โหนด (Node) i = 0 ศนยใหความชวยเหลอกลาง เสนเชอม (Arc) = ( i,j ) A i = 1 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 1 A = Set of nodes {1,2,3,..,11} i = 2 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 2 ( i,j ) = (0,1) หมายถง (ศนยฯกลาง,ศนยฯยอยท 1) i = 3 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 3 … i = 4 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 4 ( i,j ) = (10,9) หมายถง (ศนยฯยอยท 10,ศนยฯยอยท 9) i = 5 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 5 สงของบรรเทาทกข (Relief Aids) = k i = 6 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 6 k = 1 สงของบรรเทาทกขชนดท 1 i = 7 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 7 k = 2 สงของบรรเทาทกขชนดท 2



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

i = 8 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 8 k = 3 สงของบรรเทาทกขชนดท 3 i = 9 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 9 k = 4 สงของบรรเทาทกขชนดท 4 i = 10 ศนยใหความชวยเหลอยอยท 10 k = 5 สงของบรรเทาทกขชนดท 5 ตวแปร (Variable) Xt

ijk = ปรมาณสงของ k ทขนสงจากศนยใหความชวยเหลอยอย i ไป j หนวยเปนชน พารามเตอร (Parameters) Ct

ijk = คาใชจายในการขนสงตอหนวยของสงของ k จากศนยใหความชวยเหลอยอย i ไป j หนวยเปนบาท Rt

ik = ปรมาณคงเหลอของสงของชนด k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i หนวยเปนชน Crtjk = คาใชจายในการเกบรกษาตอหนวย ของ สงของ k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i หนวยเปนบาท Cmt

ik = คาใชจายตอหนวยของสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i ขาด หนวยเปนบาท Vmt

ik = ปรมาณสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i ขาด หนวยเปนบาท Ot

ik = ปรมาณความตองการสทธสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอ i หนวยเปนชน Ft

ik = คาพยากรณของสงของชนด k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i หนวยเปนชน S

ik = สนคาคงคลงส ารองของสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i หนวยเปนชน Lijk = เวลาน าสงของ k ทขนสงจากศนยใหความชวยเหลอยอย i ไป j หนวยเปนวน Z = 1.29 โดยก าหนดเปนคาคงทมาจากระดบการใหบรการ (service level) ท 90 เปอรเซนต dik = คาสวนเบยงแบนมาตรฐาน (Standard deviation) ของปรมาณสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอ i สมการจดประสงค

t

5

1kikik

5

1kikik

Aj)(i,ijkijk VmCmRCrXC (8)

สมการขอจากด Ot

ik = Rik(t-1)- Ft

ik - Stik tk,i, (9)

Xtihk – Xt

hik ≤ Otik

กตอเมอ Oik ≥ 0 tk,i, (10) Xt

ihk – Xthik = Ot

ik กตอเมอ Oik < 0 tk,i, (11)

Rtik

= Rik(t-1)- Ft

ik - Sik + Xthik tk,i, (12)

Sik = Zdik ijkLT ki, (13) สมการท 8 แสดงการหาตนทนรวมต าทสดประกอบดวยผลรวมของ คาใชจายในการขนสงสงของบรรเทาทกข คาใชจายในการเกบรกษาในกรณมสงของเหลอเกบและคาใชจายทเกดจากสงของขาดในกรณมสงของไมเพยงพอตอความตองการของชวงเวลา t ทพจารณาหนวยเปนบาท สมการท 9 แสดงปรมาณความตองการสทธสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอ i มาจากปรมาณสงของคงเหลอเดอนทแลวลบกบคาพยากรณและสนคาคงคลงส ารองของเดอนน ซงคา Oik ทมากกวาศนยแสดงถงจ านวนสงของทสามารถสง (Supply) ใหกบศนยใหความชวยเหลออนๆได และคา Oikทคานอยกวาศนย คาสมบรณของ Oikจะแสดงถงปรมาณความตองการสทธ(Demand) หนวยเปนชน สมการท 10 แสดงปรมาณการไหลสทธ (Net flow) สงของ k ทศนยใหความชวยเหลอ i เมอศนยใหความชวยเหลอ i มสงของสง (Supply) ใหกบศนยใหความชวยเหลออนๆได (Oik มากกวาศนย) โดยจ านวนสงของทสงไป Xihk จะตองไมเกนกวาปรมาณสงของทเกนอย หนวยเปนชน สมการท 11 แสดงปรมาณการไหลสทธ (Net flow) สงของ k ทศนยใหความชวยเหลอ i เมอศนยใหความชวยเหลอ i ม ความตองการสงของ (Demand) (Oik นอยกวาศนย) โดยจ านวนสงของทรบมา Xhik ตองเทากบปรมาณความตองการสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอ i หนวยเปนชน สมการท 12 ปรมาณคงเหลอสงของ k ศนยใหความชวยเหลอ i เดอนน มคาเทากบปรมาณคงเหลอของเดอนทแลวลบคาพยากรณและสนคาคงคลงส ารองของเดอนน จากนนน าปรมาณทเหลอมารวมกบจ านวนสงของทรบมา Xhik หนวยเปนชน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

สมการท 13 สนคาคงคลงส ารองของสงของ k ทศนยใหความชวยเหลอยอย i เทากบคาระดบการใหบรการ (Service level) ท 90 เปอรเซนตคอ 1.29 พจารณารวมกบสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) เวลาน า(Lead time)ของสงของ k ทสงจากศนยใหความชวยเหลอ i ไป j

ผลการวจย ส าหรบการแยกรปแบบความตองการสงของบรรเทาทกขทง 5 ชนดของศนยใหความชวยเหลอยอยทง 10 แหง

พบวาสวนใหญเปนรปแบบความตองการประเภท Lumpy 82 เปอรเซนต รองลงมาคอ Intermittent Smooth และ Erratic คดเปน 12 เปอรเซนต 4 เปอรเซนต และ 2 เปอรเซนต ตามล าดบ ส าหรบความตองการกลม Intermittent และ Lumpy และการพยากรณทใหคาคลาดเคลอนต าสด สวนใหญนนจะเปนวธการพยากรณดวยวธ Croston และ Boylan & Syntetos รวมกบการใชคาปรบดชนฤดกาลโดยมทงสน 39 กรณ จาก 50 กรณ เมอน าคาทพยากรณทไดมาหาตนทนต าทสดในการขนสงสงของบรรเทาทกข โดยพจารณาการขนสงดวยรถบรรทก 4 ลอ ภายในระยะเวลา 5 เดอน พบวามคาใชจายรวมกรณการขนสงจากศนยใหความชวยเหลอกลางทกทม.เทานน มคาใชจายรวมเทากบ 508,445.00 บาท เปรยบเทยบกรณการขนสงจากศนยใหความชวยเหลอยอยดวยแบบจ าลองทางคณตศาสตรมคาใชจายรวมเทากบ 446,705.00 บาท

สรป จากรปแบบความตองการสวนใหญเปนประเภท Lumpy ซงแสดงใหเหนวาปรมาณความตองการสงของ

บรรเทาทกขมทงความแปรปรวนสงและปรมาณความตองการเกดขนไมสม าเสมอ เนองมาจากเหตการณภยพบตทเกดขนแตละครงไมสามารถคาดเดาความรนแรงได พบวาวธพยากรณทเหมาะสมเมอพจารณาจากคาความคลาดเคลอนต าสดสวนใหญเปนวธพยากรณแบบวธ Croston และ Boylan & Syntetos รวมกบการใชคาปรบดชนฤดกาล คดเปน78 เปอรเซนต เมอพจารณาจาก 50 กรณ ส าหรบคาใชจายรวมเมอเปรยบเทยบกรณการขนสงจากศนยใหความชวยเหลอกลางทกทม.เทานนกบกรณการขนสงระหวางศนยใหความชวยเหลอยอยดวยแบบจ าลองทางคณตศาสตร พบวาสามารถลดคาใชจายรวมได 61,740.00 บาท ซงคดเปน 12.14 เปอรเซนต ในงานวจยของ นพพล คณากรยงยง [7]ไดพจารณารปแบบอปสงคของอปกรณออกก าลงกายและสงซอสนคาทพจารณาการขนสงดวยตคอนเทนเนอรขนาดตางๆ จากงบประมาณการสงซอจ ากดท 500,000 บาท โดยไดก าไรสงสด 211,430 บาท จากยอดสงซอของ 469,660 บาทโดยก าไรคดเปน 45 เปอรเซนตของยอดสงซอ

อางอง [1] Pratondo, A., 2010, “Fuzzy rule base for analytical demand forecasting enhancement”, The 2nd

International Conference In Advances in Computing, Control and Telecommunication Technologies (ACT), December 2-3, Jakarta, Indonesia, pp. 188-190.

[2] Van, d. L., Dalen, J., Rohrmoser, M., and Simpson, R., 2016, “Demand forecasting and order planning for humanitarian logistics: An empirical assessment”, Journal of Operations Management, Vol. 45,pp. 114–122.

[3] Hoang, P., 2006, Springer Handbook of Engineering Statistic: Statistical Management and Modelling for Demand of Spare Parts, Springer, Germany, pp. 907-911.

[4] พภพ ลลตาภรณ, 2541, ระบบการวางแผนและควบคมการผลต, พมพครงท 8, สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน), กรงเทพมหานคร, หนา 45-49.

[5] Euud, T. and Babangida, S. , 2008, “ Calculating order-up-to levels for products with intermittent demand”, International Journal of Production Economics, Vol. 118, pp.82-86.

[6] Syntetos, A.and Boyland, J.E., 2005, “The accuracy of intermittent demand estimates”, International Institute of Forecasters, Vol. 21, pp.303-314

[7] นพพล คณากรยงยง, 2557, การหาปรมาณการสงซอท เหมาะสมสาหรบความตองการแบบไมสมาเสมอ กรณศกษา บรษทนาเขาเครองออกกาลงกาย, วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการและระบบการผลต คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

เอกสารอางอง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

แนวทางการลดความสญเปลาในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน

WASTE REDUCTION GUIDELINE IN TRANSPORTATION OF ABC SECOND-HAND SHOP, SURAT THANI

ศภวชญ ทงตระกล 1 ปณทพร เรองเชงชม 2

บทคดยอ ความสญเปลาจากการกระบวนการขนสงเปนสงทกอใหเกดความเสยหายในหลายๆธรกจ ธรกจสนคามอสองกเปนอกธรกจหนงทไดรบผลกระทบเชนเดยวกน การศกษากระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC เพอวเคราะหหาความสญเปลาในแตละกจกรรมและก าหนดแนวทางการแกปญหาในกระบวนการขนสงขอ งรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน โดยการสมภาษณเชงลกกบผทเกยวของ ผลการศกษาพบวาความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการขนสง คอ ความสญเปลาในเรองการขนสงและมกจกรรมซ าซอน จงไดเสนอแนวทางการลดความสญเปลาทเกดขน คอ การใชหลกการ ECRS เขามาปรบปรงกระบวนการ การใชเทคโนโลยเขามาเพมประสทธภาพในการท างานและการใชระบบตดตามพาหนะ ซงคาดวาจะลดระยะเวลาลงจาก 12.8 ชวโมง เปน 8 ชวโมงและลดคาใชจายจากการท างานลวงเวลาลง 5,000 บาทได

ค าส าคญ: ความสญเปลา, การขนสง, รานจ าหนายสนคามอสอง

Abstract Transportation process waste caused damages to many businesses. Second-hand shop business was also affected. This independent study aimed to investigate causes, and to determine solutions for transportation process of ABC second-hand, Surat Thani. In depth interviews were conducted with those directly involved. The result showed the wastes in the process were transportation and duplication activities. The study suggested using ECRS for improvement process, increasing work performance with technology, and using vehicle tracking system. It was expected to reduce process time from 12.8 hours to 8 hours, and reduce overtime cost 5,000 baht.

Keywords: Waste, transportation, second-hand shop บทน า

ธรกจสนคามอสองเปนอาชพทมความนาสนใจในปจจบน เนองจากในปญหาเศรษฐกจในประเทศ ท าใหผทตองการเรมตนท าธรกจหนกลบมามองหาสนคามอสองทมตนทนต ากวาสนคาใหมมอหนง แตสามารถทดแทนความตองการไดเชนเดยวกน ดงจะเหนไดจากจากรายงานภาวะเศรษฐกจไทยป 2559 กลาวถงอตราการขยายตวของเศรษฐกจไทยเพมขนจากรอยละ 0.9 ในป2557 เปนรอยละ 3.2 ในป 2559 และมการคาดการณในป 2560 วาเศรษฐกจไทยมแนวโนมฟนตวอยางตอเนองตามราคาน ามนในตลาดโลกทสงขนบวกกบอปสงคภายในประเทศทฟนตว ท าใหเศรษฐกจภาคอตสาหกรรมสนคามอสองขยายตวขนตามอปสงคทฟนตวอยางตอเนอง(ธนาคารแหงประเทศไทย ,2559) จาก

1 นกศกษาปรญญาโทหลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน จ.ขอนแกน 40002 email: [email protected] 2 อาจารยประจ า หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน จ.ขอนแกน 40002 corresponding author, email: [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

เศรษฐกจทคอยๆฟนฟท าใหเกดความเชอมน และมการลงทนคอยๆเพมมากขน สนคามอสองกเปนอกทางเลอกหนงส าหรบผเรมตนท าธรกจในภาวะเศรษฐกจทก าลงฟนตว ดวยตนทนทไมสงนกแตทดแทนความตองการได

รานจ าหนายสนคามอสอง ABC เปนหนงในธรกจสนคามอสอง ทเปดบรการสองสาขา ทงสาขาอ าเภอเมองและสาขาเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน อยางไรกตามผประกอบการก าลงเผชญกบปญหาในกระบวนการขนสงสนคามอสองระหวางทงสองสาขาทใชระยะเวลาในการขนสงมากกวา 8 ชวโมงทรานก าหนดมาตรฐานไว จงสงผลใหทางรานตองจายคาลวงเวลาใหกบพนกงานเปนคาใชจายทเพมขน 5,000 บาทตอครง

ดวยเหตนผศกษาจงตองการศกษาถงแนวทางการลดความสญเปลาในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน เพอใหสามารถลดระยะเวลาในการขนสงนอยกวา 8 ชวโมง รวมถงสามารถลดคาใชจายคาลวงเวลาในกระบวนการขนสงลง 5,000 บาทตอครง

วตถประสงค 1. เพอศกษากระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน 2. เพอศกษาความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน 3. เพอก าหนดแนวทางการลดความสญเปลาในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวด

สราษฎรธาน

วธด าเนนงาน ท าการศกษากระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC เรมจากการศกษากจกรรมทงหมด ใชการ

สมภาษณโดยมการคดเลอกผใหขอมลหลก ซงมเกณฑการคดเลอกคอ เปนพนกงานประจ าทท างานทรานมากกวา 3 ปและมความเกยวของกบกระบวนการขนสง การสมภาษณใชค าถามเชงลกเกยวกบกระบวนการขนสงเพอใหทราบรายละเอยดเกยวกบกจกรรมในกระบวนการ และน ามาเขยนเปนแผนภาพการไหล (Flow diagram) [1]

หลงจากนนท าการศกษาเวลาทใชของแตละกจกรรมในกระบวนขนสง โดยท าการจบเวลาซ า 10 ครงและหาคาเฉลยโดยไมมการบวกเวลาเผอ ขอมลกจกรรมและเวลาทไดน ามาเขยนเปนแผนผงกระบวนการ (Process chart) [1] เพอใหเหนประเภทของกจกรรมรวมเวลาทใชในกจกรรมนน ๆ

จากการศกษากจกรรมและเวลาทใชในกจกรรมสามารถน ามาเขยนเปนแผนผงงานตามเวลา (Time-function mapping) [1] เพอใหสามารถจ าแนกกจกรรมทมคณคาและกจกรรมทไมมคณคา รวมไปถงความสญเปลา [2] ทเกดขนในกระบวนการขนสง จากนนน าขอมลทไดไปก าหนดแนวทางในการลดความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการขนสง

ผลการศกษา 1. ผลการศกษากระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวกสราษฎรธาน 1.1 ผลการศกษากระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC

จากผลการสมภาษณ พบวาในกระบวนการขนสงมกจกรรมยอย 8 กจกรรม ไดแก 1)ตรวจนบสนคาภายในราน 2)ท ารายการสนคา 3)ตรวจสอบรายการสนคา 4)จดสนคาขนรถ 5)ขนสงสนคาจากรานสาขาเกาะสมยไปยงร านสาขาอ าเภอเมอง 6)น าสนคาลงจากรถและจดเขาทรานสาขาอ าเภอเมอง 7)ตรวจสนคาตามรายการ 8)ท าบนทกรายการสนคาลงบญชสนคา โดยมรายละเอยดยอยแตละกจกรรมดงน

กจกรรมท 1 ตรวจสอบสนคาภายในราน พนกงานขายสาขาอ าเภอเมองนบสนคาทเหลออยภายในราน โดยพนกงานจะเดนนบสนคาทยงมอยภายในราน

เพอน าไปท ารายการสนคาทเหลออย จะท าเมอสนคาภายในรานเหลอนอยกวาก าหนด กจกรรมท 2 บนทกรายการสนคา หลงจากตรวจนบสนคาภายในรานแลว พนกงานขายท าการเขยนรายสนคาทเหลออยและรายการสนคาทขาย

ออกไปดวยการจดบนทกสงสมด จากนนถายรปรายการสนคาสงไปยงเจาของกจการทรานสาขาเกาะสมยผานแอพพลเคชนไลน

กจกรรมท 3 รบรายการสนคา เจาของกจการทรานสาขาเกาะสมยรบรายการ และตรวจสอบสนคาทมอยภายในรานสาขาเกาะสมยดวยการ

เดนนบสนคาภายในราน จากนนจดบนทกสนคาทมเพอเตรยมขนสนคาขนรถ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน กจกรรมท 4 จดสนคาขนรถ

เจาของกจการและพนกงานขนสงชวยกนยกสนคาขนรถทสาขาเกาะสมยเพอทจะไปสงหลงจากตรวจสอบสนคาทมในราน

กจกรรมท 5 ขนสงสนคา พนกงานขบรถสงสนคาขบรถจากรานสาขาเกาะสมยโดยมพนกงานอก 1 คนนงไปดวยไปยงทาเรอเกาะสมย

โดยขบรถจากรานไปยงทาเรอเกาะสมย น ารถขนเรอเฟอรรถงทาเรอ อ.ดอนสก และขบรถไปถงรานสาขาอ าเภอเมอง กจกรรมท 6 น าสนคาลงจากรถ พนกงานชวยกนยกสนคาทงหมดลงจากรถเพอจดเขารานทสาขาอ าเภอเมอง กจกรรมท 7 ตรวจสอบสนคา ผจดการรานสาขาอ าเภอเมองและพนกงานขายชวยกนตรวจนบสนคาทสงหลงจากจดสนคาเขารานเรยบรอย กจกรรมท 8 บนทกรายการสนคา การท ารายการสนคา พนกงานใชการจดบนทกรายการสนคาทมาสงทงหมดลงสมดรายการสนคา จากกจกรรมทขางตน เพอใหเหนการไหลของกจกรรมในกระบวนการขนสงสนคา ผศกษาไดน ามาเขยนเปน

แผนภาพการไหลดงภาพท 1 1.2 ผลการศกษาเวลาของกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จากการเกบรวบรวมขอมลดานเวลาของแตละกจกรรมในกระบวนการขนสง ผศกษาไดใชแผนภมกระบวนการในการแสดงใหเหนถงประเภทของแตละกจกรรมรวมไปถงระยะเวลาและระยะทางทใชไป โดยมรายละเอยดดงตารางท 1

จากตารางท 1 พบวากระบวนการท างานของรานสาขาเกาะสมยตองรอรายการสนคาจากรานสาขาอ าเภอเมองเพอน ามาเตรยมสนคาทจะสนคาทจะสง หลงจากนนจดสนคาขนบนรถ สนคาจะถกขนสงมาถงราน เมอมาถงทรานสาขาอ าเภอเมอง สนคาจะถกจดเขาราน และตรวจสอบความถกตองของรายการสนคา จะเหนไดวา กระบวนการขนสงสนคาระหวางรานทงสองสาขาเกดการรอคอยสลบกนไปมา เมออกฝายด าเนนการ อกฝายจะตองรอจนกวาการด าเนนการของอกฝายจะเสรจสน กระบวนการขนสงทงหมดใชเวลาในการด าเนนการทงหมด 12.8 ชวโมง ซงเกนเวลาท าการปกตของรานคอ 8 ชวโมง ท าใหเกดคาใชจายลวงเวลาเพมขน มเวลาในการด าเนนการ 5.1 ชวโมงเวลาทใชในการตรวจสอบ 1.9 ชวโมงและเวลาในการขนยาย 5.8 ชวโมง

2. ผลการศกษาความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน

จากการศกษากจกรรมและเวลาสามารถน ามาเขยนเปนแผนผงงานตามเวลา (Time-function mapping) เพอจ าแนกกจกรรมทมคณคาและกจกรรมทไมมคณคา โดยมรายละเอยดดงภาพท 2 จากแผนผงงานตามเวลาขางตน จะเหนไดวา กระบวนการขนสงมกจกรรมทมคณคาคอ กจกรรมทมการท างาน ไดแก กจกรรมท 2 4 6 และ 8 กจกรรมทไมมคณคาคอ กจกรรมทไมมการท างาน ไดแก กจกรรมท 1 3 5และ 7 และจากแผนภาพการไหล พบวา มกจกรรมทมการท าซ าซอน 2 กจกรรมคอ กจกรรมตรวจสอบสนคาและกจกรรมบนทกรายการสนคาในตอนตนและตอนทายกระบวนการ นอกจากนเวลาทใชในกจกรรมขนสงสนคาใชเวลามากกวาปกต ความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการขนสง คอ มกจกรรมซ าซอนและใชเวลาในการขนสงมากเกนไป 3. ผลการก าหนดแนวทางการลดความสญเปลาในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC จงหวดสราษฎรธาน จากผลการศกษาขางตน ผศกษาไดมการก าหนดแนวทางในการลดความสญเปลาทเกดขนได 4 แนวทางดงน แนวทางท 1 การลดกจกรรมทซ าโดยใชหลกการ ECRS [3] เนองจากในกระบวนการขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC มกจกรรมทซ าซอนกนคอ กจกรรมตรวจสอบสนคาและกจกรรมบนทกรายการทเกดขนในตอนตนและตอนทายของกระบวนการ จงใชหลกการ ECRS ในการก าจด (Eliminate) กจกรรมทงสองกจกรรมในตอนทายออก เนองจากเจาของกจการไดมการจดบนทกรายการสนคาหลงจากไดรบรายการสนคาจากพนกงานขายของรานสาขาอ าเภอเมอง ซงไมจ าเปนตองท ากจกรรมนซ าอก ท าใหเวลาทใชกระบวนการขนสงลดลงไดจาก 12.8 ชวโมงเปน 11.7 ชวโมงหรอคดเปนรอยละ 23 ของเวลาทลวงเวลา แนวทางท 2 การใชใบตรวจสอบเขามาชวยในการตรวจสอบ (Check sheet) [3] จากการสมภาษณพบวา พนกงานขายของรานสาขาอ าเภอเมอง ในขณะตรวจสอบสนคาพนกงานขายใชเพยงเศษกระดาษและปากกาในการจด



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

บนทกตรวจสอบกอนทจะน ามาจดบนทกในรายการสนคา ซงท าใหยากในการตรวจสอบสนคา ผศกษาจงไดเสนอและออกแบบใบตรวจสอบสนคา ดงภาพท 3 เพอใหสามารถตรวจสอบสนคาไดรวดเรวและมเปาหมายในการลดเวลาของกระบวนการขนสงลงรอยละ 20 ของเวลาทลวงเวลา ใชระยะเวลาด าเนนการ 1 เดอนในการท าความคนเคยในการใชใบตรวจสอบ ดงภาพท 3 แนวทางท 3 การใชเทคโนโลยมาชวยในการตรวจสอบสนคาภายในราน จากการสมภาษณพบวา ทางรานไมมการไมไดมการใชเทคโนโลยเขามาชวยในการท างานเชน คอมพวเตอร ระบบบารโคด [3] เปนตน ท าใหการด าเนนการในบางกจกรรมเปนไปไดชา เปนผลใหเกดความสญเปลาจนสงผลกระทบตามมา ผศกษาจงเสนอใหมการใชคอมพวเตอรท างานรวมกนกบระบบบารโคดทสามารถชวยใหบนทกและสงขอมลไดอยางรวดเรวมากขน นอกจากนยงทราบวาสนคาภายในรานเหลอมากนอยเพยงใดรวมทงยงสามารถตรวจสอบไดผานการเชอมตอกบคอมพวเตอร โดยมเปาหมายคอลดเวลาในกระบวนการลงรอยละ 30 ของเวลาทลวงเวลา ใชระยะเวลาในการด าเนนการ 2 เดอนในการตดตงระบบ อบรมและฝกการใชงานใหมความช านาญ ใชงบประมาณอยท 80,000 บาท แนวทางท 4 การใชระบบตดตามพาหนะในการขนสง กจกรรมขนสงของรานจ าหนายสนคามอสอง ABC มการใชเวลามากในการขนสง ระบบตดตามพาหนะ (Vehicle tracking) [4] เปนเครองมอหนงทสามารถชวยใหทราบวาในระหวางการขนสง รถเคลอนทดวยความเรวเทาไร มการจอดแวะพกทใด นานเทาไร และสามารถทราบไดอกวารถมการขบออกนอกเสนทางปกตหรอไม ผานแอพพลเคชนบนโทรศพทมอถอ ท าใหตดตามการท างานของพนกงานไดรวมถงเสนทางในการขนสงได โดยมเปาหมายคอการลดระยะเวลาในกระบวนการขนสงลงรอยละ 30 ของเวลาทลวงเวลา ใชเวลาในการด าเนนการ 2 เดอนในการตดตงระบบ การใชงานระบบตดตามพาหนะใหเกดความช านาญรวมไปถงการประยกตการใชงานในการแกปญหา ใชงบประมาณอยท 15,000 บาท โดยคาดวาหากด าเนนการตามแนวทางการลดความสญเปลาทง 4 แนวทาง จะสามารถลดเวลาในกระบวนการขนสงทลวงเวลาเกนกวา 8 ชวโมงรวมถงลดคาใชจายจากการลวงเวลา 5,000 บาทได

สรป การศกษาความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการขนสง จากการสงเกตและสมภาษณพบวา มกจกรรมทเกดขน 8 กจกรรมยอย ไดแก ตรวจสอบสนคา บนทกรายการสนคา รบรายการสนคา จดสนคาขนรถ ขนสงสนคา ยกสนคาลงจากรถ ตรวจสอบสนคา บนทกรายการสนคา จากกจกรรมทงหมดจงไดเขยนเปนแผนภาพการไหล จากนนเกบขอมลดานเวลาทใชพบวาใชเวลาไป 12.8 ชวโมง สามารถน าไปเขยนแผนภมกระบวนการและแผนผงงานตามเวลาเพอแบงประเภทกจกรรม พบวาความสญเปลาในกระบวนการขนสง คอ เกดกจกรรมซ าซอนและการใชเวลาในการขนสงมากเกนไป หลงจากนนไดก าหนดแนวทางการลดความสญเปลาในกระบวนการขนสง 4 แนวทาง คอ แนวทางท 1 การลดกจกรรมทซ าโดยใชหลกการ ECRS แนวทางท 2 การใชใบตรวจสอบเขามาชวยในการตรวจสอบ แนวทางท 3 การใชเทคโนโลยมาชวยในการตรวจสอบสนคาภายในราน และแนวทางท 4 การใชระบบตดตามพาหนะในการขนสง ซงผศกษาคาดวาจะสามารถลดเวลาในกระบวนการขนสงลงต ากวา 8 ชวโมงและคาใชจายทเกดจากการลวงเวลาได 5,000 บาท

ขอเสนอแนะ การศกษาครงถดไปควรมการใชเครองมอในการศกษา วเคราะหสาเหตของความสญเปลาทเกดขนและน าไปสการก าหนดแนวทางในการลดความสญเปลาทเกดขน รวมถงการน าแนวทางไปใชเพอชวยใหสามารถเพมประสทธภาพและลดเวลาทใชในกระบวนการขนสง

กตตกรรมประกาศ การศกษาในครงนส าเรจไปดวยด เนองจากไดรบความอนเคราะหในการใหความรและค าปรกษาจากทาน

อาจารยทปรกษา ดร.ปณทพร เรองเชงชม ทคอยใหค าแนะน าจนกระทงงานนส าเรจไปดวยด ขอขอบคณรานจ าหนายสนคามอสอง ABC ทใหขอมลในการศกษา และขอขอบพระคณคณพอคณแมทใหการสนบสนนมาโดยตลอด

เอกสารอางอง [1].Heizer, J., & Render, B. (2014). Operation management: Sustainability and supply chain

management (11th global ed.). England: Pearson Education Limited.



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

[2] วทยา สหฤทด ารงและยพา กลอยกลาง.(2549). การบงชความสญเปลา.กรงเทพฯ: อ. ไอ. แสควรพบลชชง [3] Groover, M. P. (2007). Work Systems: The Methods, Measurement & Management of Work, Prentice

Hall, ISBN 978-0-13-140650-6. [4].White, J. , (2015) . Fleet Management. Retrieve July 20,2017. From Logistics Operational Guide

(LOG). http://dlca.logcluster.org/display/LOG/Fleet+Management

ภาพท 1 แผนภาพการไหลของกระบวนการขนสงสนคา

ภาพท 2 แผนผงงานตามเวลาของกระบวนการขนสง หมายเหต หมายถง กจกรรมทมคณคา หมายถง กจกรรมทไมมคณคา (A) หมายถง ผทประจ าอยทรานสาขาอ าเภอเมอง (B) หมายถง ผทประจ าอยทรานสาขาเกาะสมย

ตรวจสอบสนคา

บนทกรายการสนคา

รบรายการสนคา

จดสนคาขนรถ

ตรวจสอบสนคา

ยกสนคาลงจากรถ

ขนสงสนคา

บนทกรายการสนคา



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ภาพท 3 ใบตรวจสอบสนคา

ตารางท 1 แผนภมการกระบวนการ(Process chart)ของกระบวนการขนสง

กจกรรม สญลกษณ เวลา(ชวโมง) 1.ตรวจสอบสนคา 0.3

2.บนทกรายการสนคา 0.5

3.รบรายการสนคา 1 4.จดสนคาขนรถ 2.2 5.ขนสงสนคา 5.8 6.ยกสนคาลงจากรถ 1.9 7.ตรวจสอบสนคา 0.6 8.บนทกรายการสนคา 0.5

เวลารวม 12.8 สญลกษณ ความถ เวลาทใช(ชวโมง)

การด าเนนการ 4 5.1

การตรวจสอบ 3 1.9 การขนยาย 1 5.8

หมายเหต คอ การด าเนนการ คอ การเกบรกษา คอ การขนยาย คอ การตรวจสอบ คอ การรอคอย



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน ความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง

กรณศกษา บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน WASTE IN SUPPLY CHAIN OF RESTORING PROCESSES OF WAREHOUSING PRODUCTS,

CASE STUDY CHOKEMANUS (AGRICULTURAL CHEMISTRY) CO., LTD. UDONTHANI

สชานนท นาค ามน 1 ปณทพร เรองเชงชม2

บทคดยอ การศกษาความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน มวตถประสงค 1) เพอศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง 2) เพอศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลงดวยผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF และ 3) ความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน โดยใชขอมลจากการสมภาษณผใหขอมลหลก แลวท าการวเคราะหขอมลพบวากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ประกอบดวย 6 กจกรรม เพอใหเหนภาพของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลงอยางชดเจนมากขน ผศกษาไดน าขอมลกจกรรมทง 6 กจกรรม มาเขยนโครงสรางผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF เพอน ามาวเคราะหรวมกบการศกษาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง เพอวเคราะหความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน พบวามความสญเปลาเกดขนในกจกรรมการปฏบตงาน ดงน กระบวนการสงซอสนคาทจดอยในสวนตนน า กระบวนการจดเกบสนคาทจดอยในสวนกลางน า กระบวนการคนหาสนคาทจดอยในสวนปลายน าในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ซงเปนกจกรรมทไมกอใหเกดคณคา

ค าส าคญ: ความสญเปลา, โซอปทาน, ผงกระบวนการธรกจ IDEF

Abstract This study aims to explore waste in supply chain of restoring processes of warehouse products, a case study Chokmanus (Agricultural chemistry) Company Limited. The objectives of this study are to explore the restoring processes of warehouse products, to study the restoring processes of warehouse products by business procedure framework under IDEF system, and to discover the waste in supply chain of restoring processes of warehouse products of the case study. The data from respondents were collected by the interviews then analyzed systematically. It is found that the restoring processes of warehouse products consist of six major activities. These six activities were illustrated in a framework showing the business procedures under IDEF system integrated with a study of supply chain of restoring processes of warehouse products in order to analyze the waste in supply chain of restoring processes of warehouse products, a case study Chokmanus (Agricutural chemistry) co., ltd. It can be summarized that the waste occurred in operation activities, such as ordering process from the initial part of restoring processes, searching process from the final part of restoring processes. This is confirmed that the results of this study able to present the waste in supply chain of restoring processes of warehouse products remarkably.

Keywords: waste, supply chain, business procedure framework under IDEF system 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน 2 อาจารยประจ าวทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน corresponding author, Email: [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

บทน า ธรกจเคมเกษตรในประเทศไทย เกดขนหลงมการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ ทสนบสนนการท าเกษตรเชงเดยวในรปแบบอตสาหกรรมท าใหธรกจเคมเกษตรในประเทศไทย ขยายตวเพมขนทกปดงจะเหนไดจากอตราการเตบโตทางตลาดเฉลย รอยละ 6 - 7 ตอป จนกระทงป พ.ศ. 2560 ทมการคาดการณแนวโนมเศรษฐกจการเกษตรโดยเฉพาะสาขาพช พบวาจะสามารถรอยละ 2.6-3.6 ในป พ.ศ. 2560 ทเกดจากสวนของภาครฐทใหการสนบสนนเรองการยกระดบมาตรฐานการเกษตรสความยงยน รวมทงในสวนของสภาพอากาศและปรมาณน าทเออตอการผลตทางการเกษตรทเพยงพอตอการเพาะปลก และในสวนของเศรษฐกจโลกใน ป พ.ศ. 2560 ทมทศทางดขนจากเดมจงสงผลท าใหการขยายตวของเศรษฐกจเกษตรสาขาพชเพมขน ในขณะทธรกจเคมเกษตรไดมการขยายตวเพมขนจงสงผลท าใหเกดการแขงขนดานธรกจเคมเกษตรททวความรนแรงขน [1] และท าใหผประกอบการตองหาทางลดตนทน โดยเฉพาะตนทนการจดเกบสนคาคงคลง เนองจากสนคาคลงเปนสนทรพยหมนเวยนจงตองสรางความสมดลระหวางความตองการสนคาของลกคาและปรมาณสนคาทมอย โดยการจดเกบสนคาไวในคลงสนคาในปรมาณทเหมาะสมและเพยงพอเพอตอบสนองกบความตองการสนคาของลกคาในแตละชวงเวลา อยางไรกตาม บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน เปนหนงในธรกจเคมเกษตรจงไดเผชญกบปญหาตนทนการจดเกบสนคาคงคลง โดยเฉพาะสารก าจดวชพชมตนทนการจดเกบสนคาคงคลงสงทสด โดยป พ.ศ.2557 มตนทนการจดเกบสนคาคงคลงท 2,838,580 บาท และมตนทนการจดเกบสนคาคงคลงเพมสงขนถง 4,941,144 บาท ในป พ.ศ.2559 ดวยเหตนผศกษาจงตองการศกษาความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน เพอใหทราบถงกจกรรมทกอใหเกดความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ทสงผลใหตนทนการจดเกบสนคาคงคลงมปรมาณเพมสงขนจาก 2,838,580 บาท ในปพ.ศ.2557 เปน 4,941,144 บาท ในป พ.ศ.2559 [2]

วตถประสงค 1.เพอศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน 2.เพอศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลงดวยผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน 3.เพอศกษาการความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน

วธด าเนนงาน การศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน โดยการเกบขอมลดวยการสมภาษณผใหขอมลหลกหลก (Key Informant) รวมจ านวน 3 คน ทมสวนเกยวของในกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง และมเกณฑการคดเลอกผใหขอมลหลกดงน (1) ผจดการ บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จ านวน 1 คน ทมสวนเกยวของในกระบวนการท างานทงหมดโดยตรง (2) รองผจดการฝายขาย จ านวน 1 คนท มวฒการศกษาปรญญาตร และ (3) พนกงานตรวจนบสนคา จ านวน 1 คน ทมประสบการณท างาน อยางนอย 3 ป โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยค าถามทใชเปนค าถามปลายเปด (Opened Questions) ในการสมภาษณผใหขอมลหลกถงกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด น าขอมลทไดรบมาเขยนโครงสรางผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF เพอน ามาวเคราะหกจกรรมทจะเกดขนทงหมดของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง หลงจากศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลงดวยผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF จงน ามาวเคราะหความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน เพอศกษาการความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง [3] ผลการวจย ผลการศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธานโดยการเกบขอมลดวยการสมภาษณผใหขอมลหลก พบวากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ประกอบดวย กจกรรมสงซอ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน กจกรรมตรวจสอบรายการสงซอสนคาขาเขา กจกรรมตรวจนบจ านวนสนคาตามรายการสงซอ กจกรรมจดเกบสนคา

กจกรรมคนหาสนคา และกจกรรมการน าสนคาออกจ าหนายสลกคา โดยมรายละเอยดดงน…………………………………….. กจกรรมท 1 สงซอสนคา เพอจดเกบสนคาคงคลงของ บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน นนผทมอ านาจในการวางแผนการสงซอ คอ เจาของกจการ โดยท าการตดตอกบตวแทนจ าหนายสนคาเคมเกษตรของแตละบรษททเขามาเสนอขายสนคาชนดนน โดยผานทางโทรศพท เมอมการสงซอสนคาเรยบรอยแลวจะมการออกเอกสารใบสงซอสนคาใหกบบรษท โชคมนส(เคม เกษตร) จ ากด และรอการจดสงสนคาประมาณ 7-15 วน .............. กจกรรมท 2 ตรวจสอบรายการสงซอสนคาขาเขา เพอตรวจสอบประเภทและรายละเอยดของสนคาทน ามาสงยง บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน เปนกจกรรมทปฏบตหลงจากกจกรรมสงซอสนคา ผทมอ านาจในการตรวจสอบรายการสงซอสนคาขาเขา คอ เจาของกจการ จะท าการตรวจสอบรายละเอยดประเภทของสนคา และจ านวนสนคาทบรษทขนสงน ามาสงให เพอตรวจสอบวาตรงกบเอกสารรายการสงซอสนคาหรอไม หากตรงกบเอกสารในการสงซอสนคาจะน าเขาสกจกรรมตรวจนบจ านวนสนคา ซงเปนกจกรรมตอไปหากสนคาทบรษทขนสงน ามาสงให ไมตรงตามเอกสารรายการสงซอสนคาจะถกสงกลบไปตรวจสอบยงกจกรรมกอนหนานเพอสงคนสนคาใหกบบรษทผจ าหนาย สนค า ..................................................................... .............................................................................. กจกรรมท 3 ตรวจนบจ านวนสนคาตามรายการสงซอ เพอตรวจนบจ านวนของสนคาทบรษทขนสงน ามาสงยงบรษท เปนกจกรรมทปฏบตหลงจากกจกรรมตรวจสอบรายการสงซอสนคาขาเขาเปนทเรยบรอยแลว ผทมอ านาจในการตรวจนบจ านวนสนคา คอ พนกงานตรวจนบสนคา จะนบสนคาใหตรงกบจ านวนทระบไวในใบสงสนคา หากไดรบสนคาครบถวนถกตองตามใบสงสนคา จะถกน าเขาสกจกรรมจดเกบสนคา ซงเปนกจกรรมตอไป หากสนคาทบรษทขนสงเอกชนน ามาสงใหบรษท มจ านวนไมครบตามทระบไวในใบสงสนคา จะถกยอนกลบไปยงกจกรรมกอนหนานเพอรอการตรวจสอบอกครง ............................................................................................................................. .............. กจกรรมท 4 จดเกบสนคา เพอน าสนคาจดเกบในคลงสนคาของบรษท เปนกจกรรมทปฏบตหลงจากกจกรรมตรวจนบจ านวนสนคาตามรายการสงซอเปนทเรยบรอยแลว ผมอ านาจในการจดเกบสนคา คอ พนกงานทวไป จะเรมการเคลอนยายสนคาเขาไปเกบในต าแหนงตางๆของคลงสนคาทมพนทเพยงพอในการจดเกบ โดยไมมการระบต าแหนงทช ด เจ น . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . กจกรรมท 5 คนหาสนคา เพอน าสนคาออกมาหนารานเพอจ าหนายใหกบลกคา ผทมอ านาจในการคนหาสนคา คอพนกงานทกคนในบรษท เปนผคนหาสนคาดวยตวเองตามแตละประเภทของสนคา ซงในสวนนตองใชเวลาในการคนหาสนคาเปนเวลานาน หรอไมพนกงานกน าสนคามาผดประเภท คนหาสนคาไมพบ และบางครงสนคาขาดคลงหนาราน ซงท าใหในสวนของกจกรรมนเกดความผดพลาดไดงายและท าใหลกคารอสนคาเปนเวลานานกอใหเกดความไมพงพอใจตอการใหบรการของบรษท

กจกรรมท 6 น าสนคาออกจ าหนายสลกคา เกดขนเมอลกคาเขามารบบรการภายในรานจ าหนายสนคาของบรษทเจาของกจการและพนกงานท าการรบค าสงซอซงเปนการจ าหนายสนคาโดยตรง และจ าหนายสนคาตามค าแนะน าของผจ าหนายสนคา กจกรรมจะสนสดลงเมอลกคาช าระสนคาตามราคาทก าหนดไว และน าสนคาบรการจดสงใหกบลกคา ผลจากการศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลงดวยผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน จากการศกษากระบวนการจดเกบสนคาคงคลง บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จ.อดรธาน เพอใหเหนภาพของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลงอยางชดเจนมากขน ผศกษาไดน าขอมลกจกรรมทง 6 กจกรรม มาเขยนโครงสรางผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF เพอน ามาวเคราะหกจกรรมทจะเกดขนทงหมดของการปฏบตงานภายในคลงสนคา ดงภาพท 1 ผลจากการศกษาความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน จากภาพท 1 โครงสรางผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF กจกรรมการปฏบตงานภายในคลงสนคา รวมกบการศกษาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง เพอวเคราะหความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง สามารถอธบายไดดงน

ความสญเปลาจากกจกรรมสงซอสนคา ทเปนตนน าโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง จากการทหาสนคาไมพบเนองจากขณะจดเกบสนคาไมมการระบต าแหนงจดเกบสนคาทชดเจน……………………………………………… ความสญเปลาจากกจกรรมจดเกบสนคา ทเปนกลางน าในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

มการจดเกบสนคาคงคลงทมระดบปรมาณสนคาเคมเกษตรเพมมากขนไมมการระบต าแหนงจดเกบสนคาทชดเจน ความสญเปลาจากกจกรรมคนหาสนคา ทเปนปลายน าโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง การเสยเวลาในการคนหาสนคาเปนเวลานาน กรณหาสนคาไมพบท าใหลกคาทเขามาซอสนคาเกดการรอคอยสนคาเปนเวลานานกวาจะไดรบสนคา สงผลใหลกคาเกดความไมพงพอใจทจะเขามาใชบรการและอาจท าใหลกคาไมกลบมาสงซอสนคาซ า ดงภาพท 2 …

จากภาพท 2 การศกษาการความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน พบวามความสญเปลาเกดขนใน กระบวนการสงซอสนคาทจดอยในสวนตนน า กระบวนการจดเกบสนคาทจดอยในสวนกลางน า กระบวนการคนหาสนคาทจดอยในสวนปลายน าในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ซงเปนกจกรรมทไมกอใหเกดคณคา

สรป จากการศกษาพบวาในกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวด

อดรธานมทงหมด 6 กจกรรม ประกอบดวย กจกรรมสงซอ กจกรรมตรวจสอบรายการสงซอสนคาขาเขา กจกรรมตรวจนบจ านวนสนคาตามรายการสงซอ กจกรรมจดเกบสนคา กจกรรมคนหาสนคา และกจกรรมการน าสนคาออกจ าหนายสลกคา เพอใหเหนภาพของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลงอยางชดเจนมากขนจงน าขอมลกจกรรมทง 6 กจกรรม มาเขยนโครงสรางผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF เพอน ามาวเคราะหกจกรรมทจะเกดขนทงหมดของการปฏบตงานภายในคลงสนคารวมกบการศกษาการความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง พบวามความสญเปลาเกดขนในกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน ม 3 กระบวนการดงน กระบวนการสงซอสนคาทจดอยในสวนตนน า กระบวนการจดเกบสนคาทจดอย ในสวนกลางน า กระบวนการคนหาสนคาทจดอยในสวนปลายน าในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ซงเปนกจกรรมทไมกอใหเกดคณคา..

ขอเสนอแนะ ในการศกษาครงตอไปควรมการศกษาถงสาเหตของความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคง

คลง เพอใหทราบถงทมาทไปเพมมากขน และเพอก าหนดแนวทางการลดความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด จงหวดอดรธาน ซงแนวทางทจะใชในการลดความสญเปลาในโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง ม 3 แนวทางทศกษาตอไป ดงน 1)แนวทางการวางแผนการสงซอสนคาใหเหมาะสม 2) แนวทางการเพมประสทธภาพในการท างานของพนกงาน 3) แนวทางการเพมประสทธภาพในการจดเกบและคนหาสนคา

………………………………………………………………………………………………………………………….. กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................................... งานวจยนไดรบการสนบสนนจาก บรษทโชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด จ.อดรธาน ท ไดใหขอมล และ ดร.ปณทพร เรองเชงชม ทเปนอาจารยทปรกษางานวจยนซงไดสละเวลา เพอใหค าแนะน า รวมทงขอเสนอแนะทมประโยชนตอการศกษาในครงน......

เอกสารอางอง.......................... [1] ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2560). รายงานภาวะเศรษฐกจการเกษตรไตรมาส 1 ป 2560 และแนวโนมป

2560.ค น เม อ 26 ม น าค ม 2560 , จาก http://www.oae.go.th/download/bapp/2560/outlookQ1-2560.pdf

[2] บรษท โชคมนส (เคมเกษตร) จ ากด. (2559). รายงานตนทนการจดเกบสนคาคงคลง. อดรธาน: โชคมนส(เคมเกษตร)

[3] Heizer,.J.,and Render,B. ( 2 0 1 1) . Operations Management .11th ed. Upper Saddle River, N.J.: Pearson education.



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

เวลา

เวลา

ใบสงซอ สงซอสนคา A1

ปรมาณสนคาทลกคาตองการ

เวลาในการขนสง เงอนไข

ตวแทนจ าหนาย เจาของกจการ

พนกงาน

เอกสารช าระเงน

จดเกบสนคา

A4 พนทจดวาง

บนทกรบสนคา

เบกสนคาขาย

พนกงาน

คนหาสนคา

A5

สนคาหนารานหมด

ความตองการซอ

การบรหารจดการ พนกงาน

ใบเบกสนคา

ตนน า

กลางน า

ปลายน า

NVA

NVA

NVA

ภาพท 1 โครงสรางผงกระบวนการธรกจภายใตระบบ IDEF กจกรรมการปฏบตงานภายในคลงสนคา



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

เวลา

เวลา

ใบสงซอ สงซอสนคา A1

ปรมาณสนคาทลกคาตองการ

เวลาในการขนสง เงอนไข

ตวแทนจ าหนาย เจาของกจการ

พนกงาน

เอกสารช าระเงน

จดเกบสนคา

A4 พนทจดวาง

บนทกรบสนคา

เบกสนคาขาย

พนกงาน

คนหาสนคา

A5

สนคาหนารานหมด

ความตองการซอ

การบรหารจดการ พนกงาน

ใบเบกสนคา

ตนน า

กลางน า

ปลายน า

NVA

NVA

NVA

ภาพท 2 ความสญเปลาโซอปทานของกระบวนการจดเกบสนคาคงคลง กรณศกษา บรษท โชคมนส(เคมเกษตร) จ ากด

จงหวดอดรธาน

เจาของกจการ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

การจดการโซอปทานกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง SUPPLY CHAIN MANAGEMENT FOR COMMUNITY-BASED ENTERPRISE OF

SANG YOD RICE, PHATTHALUNG PROVINCE

เสาวลกษณ บญรอด 1 เมธน ศรกาญจน 2

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาลกษณะสภาพแวดลอมและการบรหารจดการโซอปทาน ศกษาปญหา และ

อปสรรค เพอพฒนาแนวทางในการจดการโซอปทานใหมศกยภาพ กลมตวอยาง จ านวน 2 กลม ไดแก วสาหกจชมชนบานเขากลาง และสหกรณการเกษตรแมบานภกดรวมใจ จ ากด พบวาการวางแผนยงไมมความสอดคลองทกปญหา การจดซอวตถดบเปนขาวนาปท าใหตองซอขาวเปลอกเปนปรมาณมากๆ ในแตละครงท าใหเสยตนทนคาจดเกบและขาวเสอมคณภาพ ปญหาของการจดสงคอทางกลมไมไดค านงถงความคมคาในการขนสง เปนตน การวเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอก โดย จดแขง ไดแก เครองจกร การผลตไดมาตรฐาน, พนทเหมาะตอการปลกขาว, กลมสมาชกมความเขมแขง, สนคามคณภาพ ไดรบการยอมรบของตลาด จดออน ไดแก ผลตภณฑมราคาสง, มการขนสงบอย ท าใหเสยคาใชจายในการขนสงสงขน, สมาชกเปนผสงอายและไมมประสบการ, ผลตสนคาไมทนตอความตองการของลกคา, บรรจภณฑยงขาดความหลากหลายเปนตน โอกาส ไดแก ผบรโภคเพอสขภาพเพมขน, มตลาดตางประเทศ, ไดรบการสนบสนนจากภาครฐและเอกชน อปสรรค ไดแก วตถดบมความไมแนนอน, มคแขงทางการตลาด, ตนทนการผลตสง เปนตน

ค าส าคญ: การจดการโซอปทาน, ขาวสงขหยด, วสาหกจชมชน

Abstract This research aims to study the environmental characteristics and the supply chain management and investigate the problem and barrier for the purpose of developing the supply chain system management guideline competently. The sample groups consisted of 2 groups i.e. Khao-Klang Community Enterprise and Maeban Phakdee Ruamjai Agriculture Cooperative Limited. The study found that their planning failed to cover all problems. The purchased raw materials were in-season rice, so the groups demanded a great number of paddies (unmilled rice) each time. Consequently, it increased the cost of holding stock and rice deteriorated. Regarding the delivery problem, the groups failed to take the worthwhileness into account. The internal and external factors analyzes found that their strength included machine, standardized production, suitable rice cultivation areas, strong membership, accepted quality products and weakness included products having expensive price tag, frequent delivery causing high-cost, elderly and inexperienced members, production not meet customers’ demand, lack of a variety of packaging. The opportunities of these groups included increased healthy consumers, foreign markets, support from private and government sectors and their barriers included unstable raw material, marketing competitor, high-cost of production.

Keywords: Supply Chain Management, Sang Yod Rice, Community-based Enterprise

1 อาจารยประจ าสาขาวชาระบบสารสนเทศทางธรกจ คณะเทคโนโลยและการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช โทรศพท : 081-9445628 E-mail : [email protected] 2 อาจารยประจ าสาขาวชาการจดการโลจสตกส คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน โทรศพท : 081-9202960 E-mail : [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

บทน า จงหวดพทลงเปนจงหวดหนงทมการปลกขาวเปนจ านวนมาก และพนธขาวทปลกในจงหวดพทลงมหลายสาย

พนธ โดยสายพนธหนงทมการปลกมากเปนขาวทมความพเศษเฉพาะและมคณคาในตวของพนธขาวเอง นนกคอ “ขาวสงขหยด” ซงเปนสนคาบงชทางภมศาสตร (GI) ปจจบนพนทปลกขาวสงขหยดยงมปรมาณการปลกทนอยเมอเทยบกบการปลกขาวชนดอน [1] ในจงหวดพทลงท าใหผลตภณฑขาวสงขหยดออกสตลาดไมเพยงพอตอความตองการของตลาดในปจจบน ซงจากสถานการณการแขงขนทางการตลาดขาวกบกระแสความนยมรกสขภาพของผบรโภคกลมวสาหกจขาวสงขหยด จงหวดพทลง กเปนกลมหนงทปลกขาวเพอตอบสนองความตองการของผบรโภคในการรบประทานขาวเพอสขภาพดวยเชนกน ท าใหขาวสงขหยดตองแยงสวนแบงทางการตลาดกบขาวชนดอน ซงในปจจบนชาวนาหรอกลมวสาหกจตางๆนยมท าการปลกขาว และผลตขาวเพอสขภาพกนมากขน ทงนทางกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง ยงไมสามารถผลตไดเพยงพอตอประมาณความตองการของตลาด [2] และปญหาการบรหารจดการตลอดทงโซอปทานยงไมมประสทธภาพเทาทควร ท าใหกลมวสากจยงเกดความเสยเปรยบตลาดขาวชนดอน

เนองจากการจดการโซอปทาน เปนการจดการกระบวนการด าเนนงานทงหมด โดยมผลโดยตรงตอการสรางความพงพอใจใหกบลกคา โดยเรมตงแตกระบวนการจดหาและซอวตถดบ การผลต การจดจ าหนาย การขนสง การบรหารคลงสนคา รวมทงเทคโนโลยสารสนเทศ กระบวนการทเกยวของทงหมดจะถกจดระบบใหประสานกนอยางคลองควและไปในทศทางการสรางความพงพอใจสงสดใหกบลกคา และยงสรางความไดเปรยบทางการแขงขนใหกบองคกรอกดวย [3] จากแนวคด การจดการโซอปทานดงกลาวจะสามารถจดระบบการผลตขาวสงขหยด จงหวดพทลงใหมองการเพมผลมลคาในทกขนตอน โดยคอบคลมตงแตวตถดบจากเกษตรกร การผลต การจดจ าหนาย ผบรโภค บทบาทขององคกร สภาพแวดลอมขององคกร กอใหเกดทศทางการในพฒนากระบวนการทงระบบไปดวยกน เพอสรางความมนคงใหกบกลมวสาหกจชมชน ซงกระบวนการดงกลาวจะสงผลใหกลมวสาหกจขาวสงขหยด จงหวดพทลง เปนกลมวสาหกจทมความเขมเขง สามารถสรางมลคาเพม สนองตอความตองการของตลาด ลดตนทนในการผลต ตลอดจนสามารถพฒนาศกยภาพในการแขงขนในตลาดปจจบนบนไดอยางยงยน

วตถประสงค 1. เพอศกษาลกษณะสภาพแวดลอมและการบรหารจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด

จงหวดพทลง 2. เพอศกษาปญหา และอปสรรคของจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง 3. เพอพฒนาแนวทางในการจดการระบบโซอปทานใหมศกยภาพในการผลตและตอบสนองตอความตองการ

ของผบรโภค เพอเพมขดความสามารถทางการแขงขนใหกบกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง ใหสามารถแขงขนกบตลาดขาวทงในประเทศและตางประเทศไดอยางยงยน

วธด าเนนงาน 1. ศกษาขอมลพนฐานจากเอกสาร และแหลงขอมลทตยภม ไดแก 1.1 ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวกบวสาหกจชมชน การจดการโซอปทาน 1.2 ศกษาขอมลเกยวกบวสาหกจชมชนขาวสงขหยดในจงหวดพทลง 1.3 รวบรวมขอมลเกยวกบการกระบวนการการผลตขาวสงขหยด จงหวดพทลง 2. ก าหนดประชากรและกลมตวอยาง ในการวเคราะหการจดการโซอปทานวสาหกจชมชนขาวสงขหยดจงหวดพทลง ไดใชวธการสมภาษณแบบ

ทวนน า (Upstream) คอการสมภาษณจากกลมวสาหกจชมชนมายงเกษตรกร ทไดเลอกใชวธนเพราะวาการเลอกใชวธการสมภาษณแบบตามน า (Downstream) คอสมภาษณจากเกษตรกรไปยงกลมวสาหกจนน อาจท าใหเสยงตอการสมภาษณ เกษตรกรซงสวนใหญอาจไมไดผลตขาวสงขหยดเพอสงวสาหกจชมชน ใชการศกษาแบบพรรณนา (Descriptive Research) และโดยใชส าหรบตวอยางกลมวสาหกจชมชนทใชในการศกษา คอ กลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง จ านวน 2 กลม หลงจากนนเลอกตวอยางผรวบรวมโดยใชวธการสมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Selection) และใชการสมภาษณเชงลก (Depth Interview) โดยการสมตามวจารณญาณ (Judgment Sampling) [3] จากรายชอเกษตรกรผสงมอบสนคาของกลมวสาหกจชมชนทท าการศกษา ทมความเชยวชาญไดการ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

ปลก โดยมมาตรฐานในการปลก ซงสามารถใหขอมลทเปนประโยชนตอการวจยไดเปนอยางด (Key Informant) เพอสามารถไดทราบถงวธการ การด าเนนกจกรรม ปญหา อปสรรคเพอน ามาวเคราะหถงปญหาดงกลาวไดอยางตรงจดซงจะเปนประโยชนในงานวจย

3. เครองมอทใชในการวจย ด าเนนการศกษาโดยวธการสมภาษณเชงลก

3.1 มบนทกผลการสมภาษณดวยเทปบนทกเสยง จดบนทกการสมภาษณ และสงเกตโดยการบนทกภาพ 3.2 ทฤษฎการจดการโซอปทานเพอใชในการวเคราะหขอมล

4. วเคราะหขอมล วเคราะหขอมลเชงพรรณนา (Descriptive Analysis) โดยการบรรยายและอภปรายผลทไดจากการ ศกษา

ผลการวจย 1. กระบวนการการจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง

จากการสมภาษณกลมวสาหกจชมชนไดแกกลม วสาหกจชมชนบานเขากลาง และสหกรณการเกษตรแมบานภกดรวมใจ จ ากด โดยทงสองกลมทท าการศกษาน ถอเปนกลมวสาหกจชมชนทมศกยภาพในการบรหารจดการของจงหวดพทลงและมการบรหารจดการทคลายกน พบวา กระบวนการโซอปทานของวสาหกจชมชนเรมตนตงแตการสงเสรมใหสมาชกมการผลตขาวเปลอกทมคณภาพโดยทกกระบวนการของการปลกจะมการก ากบดแลของภาครฐเพอควบคมคณภาพและมนใจไดวาขาวทผลตออกมาเปนขาวทปลอดสารพษ เมอถงฤดการเกบเกยวผลผลต เกษตรกรทเปนสมาชกจะน าขาวเปลอกมาจ าหนายใหกบวสาหกจชมชนทตนเปนสมาชก หลงจากนนทางกลมว สาหกจชมชนไดด าเนนการแปรสภาพขาวเปลอกเปนขาวสารตามค าสงซอของลกคา และผลตเพอเกบในคลงสนคาบางสวน โดยการบรรจถงเพอการจ าหนายแกผคาปลก ผบรโภค และบรรจกระสอบแกผคาสง หนวยงานทตองใชขาวสารในปรมาณมาก และการสงมอบขาวสารตามค าสงซอ พรอมกบส ารวจความตองการของลกคาเพอเปนขอมลตอไปยงหนวยจดหาวตถดบและหนวยการผลตตอไป ดงแสดงภาพท 1 2. ปญหาและอปสรรคในกระบวนการจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง กระบวนการจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง ซงประกอบดวยการวางแผน การจดซอจดหา การผลต การจดสง การจดการสนคาคงคลง และการสงคน สามารถอธบายไดดงน 2.1 การวางแผนของกลมวสาหกจชมชนยงไมมความสอดคลองและครอบคลมทกปญหาท าใหทางกลมตองมการแกไขปญหาทเกดขนอยบอยครง 2.2 การจดซอจดหาขาวเปลอกนาปไวเพอส าหรบแปรสภาพเปนขาวสาร และจดสงตามออเดอรของลกคา ซงสมาชกของกลมวสาหกจชมชนและเครอขายทวไปจะน าผลผลตสวนใหญมาในชวงเวลาเดยวกนเปนจ านวนมาก ท าใหกลมตองมการซอขาวเปลอกเหลานนไวเปนจ านวนมาก ส าหรบการน ามาผลตตลอดทงปสงผลใหตองมตนทนสงในการเกบรกษา 2.3 การผลต ขาวบรรจถงของกลมวสาหกจประกอบไปดวย 2 กจกรรมคอ การแปรรปขาวเปลอกเปนขาวสาร และการบรรจขาวสารใสถง ปญหาทพบคอ กระบวนการบรรจถงขาวสารทใชแรงงานคนในการบรรจ ในบางครง มความลาชาไมสามารถสงมอบสนคาไดทนตามทลกคาตองการ ในกรณทมการสงซอเปนจ านวนมากๆ และในกรณทลกคาตองการสนคาแบบเรงดวน 2.4 สนคาคงคลง ของกลมวสาหกจชมชนม 2 รปแบบ คอ ขาวเปลอก และขาวสารบรรจถง ปญหาทพบ ในบางชวงเวลาทางกลมวสาหกจชมชนไดมการเกบสนคาคงคลงทงสองประเภทมากเกนความตองการของลกคา ท าใหสนคาเสอมคณภาพและไมสามารถจ าหนายไดเตมราคา 2.5 การจดสง ของกลมวสาหกจชมชนสวนใหญ จะพบปญหาเกยวกบ การจดสงใหกบลกคารายยอย ในพนทจงหวดทางกลม จะมการจดสงทนท เมอมค าสงซอ โดยไมไดค านงถงความคมคาในการขนสง เพราะทางกลมตองการสรางความพงพอใจใหกบทางลกคาเปนหลก โดยไมมการบรรจสนคาใหเตมคนรถกอนน าไปสง ท าใหตนทนในการขนสงของทางกลมสง 2.6 การสงคน สวนใหญจะมเปอรเซนตการสงสนคาคนในปรมาณทนอยมาก แตจะเปนการสงคนทางขอมลทมการแจงปญหาเพมเตมใหกบกลม เชน ลกคามความตองการลกษณะของการขดเมลดขาว ใหมความขาวเพมขนหรอ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

นอยลง ตามความชอบของแตละบคคล เนองจากความขาวของเมลดขาวมผลตอความแขงและนมในการหงเพอหรบประทาน 3. การวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมและการบรหารจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง โดยใช SWOT Analysis และ TOWS Matrix ดงน จดแขง (Strength), S

1. เครองจกร เครองมอทใชในการผลตไดมาตรฐาน

2. ลกษณะทางกายภาพ เหมาะสมตอการปลกขาว

3. กลมสมาชกมความเขมแขง 4. สนคามคณภาพ ไดรบการยอมรบ

ของตลาด 5. กลมวสาหกจชมชนมความเชยวชาญ

ในการผลตขาวสงขหยด 6. การขนสงวตถดบมความสะดวก

เนองจากอยใกลกบกลมวสาหกจชมชน

จดออน (Weaknesses), W 1. ผลตภณฑมราคาสง 2. มการขนสงบอย ท าใหเสยคาใชจายในการ

ขนสงสงขน 3. สมาชกสวนใหญเปนผสงอาย ท าใหมการ

ปฏบตงานลาชา 4. สมาชกบางทานไมมประสบการ ท าใหไมม

ความเชยวชาญทางดานท าการตลาด 5. ผลตสนคาไมทนตอความตองการของลกคา

ในกรณทลกคามความตองการสนคาทเรงดวน 6. การท าบญชยงมการจดบนทกทผดพลาด

เพราะเจาหนาทยงไมมความช านาญ 7. วตถดบไมเพยงพอตอความตองการในการ

ผลตเนองจากขาวสงขหยดจะมการปลกเฉพาะขาวนาปเทานน

8. บรรจภณฑในการบรรจขาวสงขหยดยงขาดความหลากหลาย

โอกาส (Opportunities), O 1. มกระแสความตองการบรโภคในหม

ผบรโภคเพอสขภาพเพมมากขน 2. ตลาดตางประเทศใหความสนใจและม

การสงซอสนคา 3. มการฝกอบรมผปฏบ ตตงานดานการ

ปฏบตตงานและกฎระเบยบการปฏบตตงาน 4. เทคโนโลยท ใชในกระบวนการผลตม

ความทนสมยขนในยคปจจบน 5. ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานทง

ภาครฐและเอกชน

กลยทธ SO จากก ารท ท า งกล ม ม ค ว าม พ รอ มทางดานกายภาพ เครองจกร สมาชกทมความเขมเขง และจากทภาครฐและเอกชนไดสนบสนน ควรมการออกนโยบายรวมกนระหวางภาครฐ เอกชนและกลมสมาชก เพอเปนการสนบสนนในสวนททางกลมย งมความตองการ เชน การ น าเทคโนโลยใหมๆ มาสงเสรมใหกบทางกลมวสาหกจชมชน

กลยทธ WO เนนการสงเสรมความรและการฝกอบรมกบสมาชกกลมใหมากขนและตอเนอง และเนนสงเสรมทางการตลาด การออกแบบบรรจภณฑใหมากขนโดยเนนการสนบสนนจากทางรฐบาลและภาคเอกชนอยางม สวนรวม และกลยทธเกยวกบการสนบสนนการเพมพนทการปลกขาวสงขหยดเพมมากยงขน เพอใหเพยงพอตอความตองการของตลาด

อปสรรค (Threat), T 1. มบคลากรรนใหมมาท างานและรวม

พฒนาผลตภณฑของสมาชกนอยมาก 2. ปรมาณของวตถดบมความไมแนนอน

เนองจากประสบภยพบตทางธรรมชาต 3. มคแขงทางการตลาดจ านวนมาก 4. วตถดบทซอมาคณภาพไมสม าเสมอ 5. ตนทนการผลตสง เนองจากปจจย

การผลตราคาสง 6. ขาดสอประชาสมพนธ 7. ผบรโภคประเทศไทยม คานยมตอ

สนคาสากล ไมเชอมนในสนคาชมชน 8. แนวโนมเศรษฐกจมการชะลอตว

สงผลใหผบรโภคใชจายอยางระมดระวง

กลยทธ ST ควรไดรบการสนบสนนจากทางภาครฐในการสงเสรมการปลกขาวนอกฤดการ และเพมผลผลตตอไร เพอรองรบความตองการของผบรโภค อกทงทางภาครฐควรใหความรเกยวกบการบรหารจดการเพ อ ลดต น ท นก ารผล ต และท าการประชาสมพนธเพอสงเสรมใหผบรโภคหนมาบรโภคขาวอนทรใหมากยงขนในทกเพศ ทกวย และทกกลมผบรโภคไมใชเฉพาะกลมคนรกสขภาพเพยงอยางเดยว เพอท าใหทางกลมสามารถขยายตลาดไดมากยงขนในอนาคต

กลยทธ WT ทางกลมควรมการวางแผนในการบรหารจดการ มการแบงหนาทของสมาชกตามความเหมาะสม เชน วย การศกษา เพอใหสมาชกแตละคนท างานตามท ตนเองมความถน ด เพ อประสทธภาพสงสดในการท างาน อกทงในสวนของการบรหารจดการขาวเปลอกควรมการรวมตวกนของกลมผผลตในจงหวดพทลงเพอจ ดสรรข าว เปลอก เพ อลดปญ หาการแย งขาวเปลอกในระหวางวสาหกจชมชนในจงหวด และหนวยงานภาครฐควรเขามาสงเสรมการพฒนาบรรจภณฑและประชาสมพนธใหเปนทสนใจของผบรโภคมากยงขน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

สรป จงหวดพทลงเปนจงหวดหนงในภาคใตของประเทศไทย ทมการปลกขาวเปนจ านวนมาก และพนธขาวทปลกใน

จงหวดพทลงมหลายสายพนธ โดยสายพนธหนงทมการปลกมากเปนขาวทมความพเศษเฉพาะและมคณคาในตวของพนธขาวเอง นนกคอ “ขาวสงขหยด” ซงเปนสนคาบงชทางภมศาสตร (GI) การจดการโซอปทาน เปนการจดการกระบวนการด าเนนงานทงหมด โดยมผลโดยตรงตอการสรางความพงพอใจใหกบลกคา โดยเรมตงแตกระบวนการจดหาและซอวตถดบ การผลต การจดจ าหนาย การขนสง การบรหารคลงสนคา รวมทงเทคโนโลยสารสนเทศ จากแนวคด การจดการโซอปทานดงกลาวจะสามารถจดระบบการผลตขาวสงขหยด จงหวดพทลงใหมองการเพมผลมลคาในทกขนตอน โดยคอบคลมตงแตวตถดบจากเกษตรกร การผลต การจดจ าหนาย ผบรโภค บทบาทขององคกร สภาพแวดลอมขององคกร กอใหเกดทศทางการในพฒนากระบวนการทงระบบไปดวยกน จากการสมภาษณกลมวสาหกจชมชนไดแกกลม วสาหกจชมชนบานเขากลาง และสหกรณการเกษตรแมบานภกดรวมใจ จ ากด โดยทงสองกลมทท าการศกษาน ถอเปนกลมวสาหกจชมชนทมศกยภาพในการบรหารจดการของจงหวดพทลงและมการบรหารจดการทคลายกน พบวา กระบวนการโซอปทานของวสาหกจชมชนเรมตนตงแตการสงเสรมใหสมาชกมการผลตขาวเปลอกทมคณภาพโดยทกกระบวนการของการปลกจะมการก ากบดแลของภาครฐเพอควบคมคณภาพและมนใจไดวาขาวทผลตออกมาเปนขาวทปลอดสารพษ เมอถงฤดการเกบเกยวผลผลต เกษตรกรทเปนสมาชกจะน าขาวเปลอกมาจ าหนายใหกบวสาหกจชมชนทตนเปนสมาชก หลงจากนนทางกลมวสาหกจชมชนไดด าเนนการแปรสภาพขาวเปลอกเปนขาวสารตามค าสงซอของลกคา ในการผลตเพอเกบไวในคลงสนคาบางสวน โดยการบรรจถงเพอการจ าหนายแกผคาปลก และบรรจกระสอบแกผคาสง หนวยงานทตองใชขาวสารในปรมาณมาก ส าหรบปญหาและอปสรรคของกระบวนการจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง ซงประกอบดวยการวางแผน การจดซอจดหา การผลต การจดสง การจดการสนคาคงคลง และการสงคน ของกลมวสาหกจชมชนยงไมมความสอดคลองและครอบคลมทกปญหาท าใหทางกลมตองมการแกไขปญหาทเกดขนอยบอยครง โดยนกวจยท าการโดยการวเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอก (SWOT Analysis) แบงการวเคราะหปจจยภายใน (จดแขง จดออน) และการวเคราะหปจจยภายนอก (โอกาส อปสรรค) โดยประมวลผลการวเคราะหขอมลจากเอกสารและสรปขอมลทไดจากการสมภาษณเพอน าเสนอกลยทธในการปรบปรงกระบวนการท างานของโซอปทานกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลงใหเกดประสทธภาพตอไป

ขอเสนอแนะ จากขอบกพรองทเกดจากการด าเนนงานในโซอปทาน ทางกลมวสาหกจชมชนควรน าปญหาไปหารอและหา

แนวทางการปองกนและปรบใชรวมกบกลยทธตางๆ ไปใชอยางเปนรปธรรม และมภาครฐเขามากบกบดแลการด าเนนงานอยางใกลชดเพอรวมกนแกไข ใหค าปรกษากบทางกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง

กตตกรรมประกาศ (ถาม) ขอขอบพระคณกลมวสาหกจชมชนขาวสงขหยด จงหวดพทลง รวมถงตวแทนกลมเกษตรกร กลมพอคาคน

กลาง และเจาหนาทหนวยงานตางๆ ทก ทาน ทใหความรวมมอในการใหขอมล อนเปนประโยชนยงแกการคนควาในครงน

เอกสารอางอง [1] กลมแผนพฒนาเศรษฐกจการเกษตร. (2552). แนวทางพฒนาขาวสงขหยดพทลงป 2553-2556: ส านกงานเศรษฐกจ

การเกษตรเขต 9 ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. [2] เสร พงศพศ. (2552). คมอท าวสาหกจชมชน. กรงเทพ พลงปญญา. [3] กลยา วานชยบญชา. 2542. การวเคราะหสถต: สถตเพอการตดสนใจ. พมพครงท 4. กรงเทพ :โรงพมพแหง

จฬาลงกรณวทยาลย. [4] วทยา สหฤทด ารง. (2548). Essentials of supply chain management: เจาะแกนโซอปทาน. กรงเทพ อ ไอ

สแควร ส านกพมพ. [5] ชเพญ วบลสนต. (2556). การวเคราะหจดแขง จดออน (จดดอย) โอกาสและอปสรรค (ความเสยง) ขององคกร

(SWOT Analysis). คนเมอ 20 กนยายน 2557, จาก http:// www. Pharmacy. cmu. ac. th/ pharad/ swot982.htm



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

เกษตรกรทเปนสมาชก

ขาวเปลอก

กลมวสาหกจชมชน

โรงส

เกบในคลง ตามค าสงซอ

จ าหนาย

ปลก สง

รานคาชมชน ผบรโภครายยอย รานคาชมชน หางสรรพสนคา สงออก

ตนน า

กลางน า

ปลายน า

การไห

ลของ

ขอมล

ภาพท 1 แสดงกระบวนการจดการโซอปทานของกลมวสาหกจชมชน ขาวสงขหยด พทลง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน ความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตน านมดบ

กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน WASTE FROM THE DELAYED OF MILKING PROCESS: A CASE STUDY OF BOSSFARM

KHON KAEN

อนวฒน วรลกษณ 1 ปณทพร เรองเชงชม 2

บทคดยอ การศกษาอสระนเปนการศกษาแนวทางการลดความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานม

ดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน โดยมวตถประสงคเพอศกษาความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ รวมถงศกษาสาเหตของความสญเปลาทเกดขน และนาเสนอแนวทางการลดความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ มวธการศกษาโดยใชแบบสมภาษณผใหขอมลหลกทงหมด 5 คน รวมกบการสงเกตและบนทกภาพกจกรรม พรอมทงทาการบนทกเวลาทเกดขนในแตละกจกรรม และนาขอมลมาจดทาแผนภาพการไหลของกระบวนการผลต ผงกระบวนการทางธรกจภายใตระบบ IDEF และแผนภมกระบวนการปฏบตงาน จากการศกษาพบวาความสญเปลาทเกดขนและมสาเหตมาจากความลาชาอยในกจกรรมทงหมด 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมอาบนาใหโคททาใหเกดความลาชาเปนเวลา 27 นาท กจกรรมรดนมโคมเวลาของกจกรรมทไมเพมคณคาคดเปนรอยละ 29.4 และกจกรรมขนสงนานมดบทใชเวลาขนสง 53 นาท โดยสาเหตของความสญเปลาเกดจากพนกงานอาบนาใหโคไมทน และมกจกรรมทไมเพมคณคาในกระบวนการ รวมถงรถรบสงนานมดบตองไปรบนานมดบจากฟารมโคนมแหงอนกอนจะไปสงนานมดบ

คาสาคญ: ความสญเปลาทเกดจากความลาชา

Abstract

The purposes of this study were to examine, analyze, and eliminate production wastes caused by delays in the milking process of Boss farm, Khon Kaen province. The interview with 4 participants were conducted, photographic observation and counting time were used to create Process Chart, Integrated Definition Methods (IDEF) and Flow Process Chart. The result found three delayed activities in the process which were cleaning cow activity led to 27 minutes for waiting time, milking was a non-value-added activity time: 29.4%, and raw milk transportation took 53 minutes. The wastage caused by the staff could not bathe the cattle on time, and there were non-value added activities in the process. Including a raw milk truck had to collect milk from other dairy farms in the neighborhood before delivering raw milk at raw milk collection center.

Keywords: Waste From The Delayed 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน

จงหวดขอนแกน 40000 โทรศพท 092-1955551 email: [email protected] 2 อาจารยประจา หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน Corresponding author email : [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

บทนา

ประเทศไทยมเกษตรกรททาอาชพหลกในการเลยงโคนมจานวน 16 ,248 ครวเรอน มจานวนโคนมกวา 626,216 ตว โดยเปนแมโคใหนมจานวน 241,824 ตว สงผลใหสามารถผลตนานมดบไดในปรมาณ 1 ,126,513 ตน/ป โดยมราคารบซอนานมดบเฉลย 18 บาท/กโลกรม ทาใหเกดรายไดแกเกษตรกรทเลยงโคนมกวา 20 ,277 ลานบาท สงผลใหในชวงระหวางป 2554 ถงป 2559อตสาหกรรมการเลยงโคนมเตบโตอยางตอเนอง ดงจะเหนไดจากปรมาณผลผลตนานมดบทเพมขนอยางตอเนอง [2] ตามขอมลในตารางท 1 นอกจากนยงพบวาความตองการในการบรโภคนานมมแนวโนมเพมขนและปจจบนประเทศไทยยงตองนาเขาผลตภณฑนมจากตางประเทศเนองจากปรมาณนมทผลตในประเทศไมเพยงพอตอความตองการ [3] กระบวนการผลตนานมดบโดยเฉพาะฟารมโคนมภายในประเทศจงมความสาคญตออตสาหกรรมการเลยงโคนมของไทย

บอสฟารม จงหวดขอนแกน เปนหนงในผประกอบกจการฟารมโคนมททาการผลตนานมดบเพอสงขายใหกบโรงงานแปรรป โดยมจานวนโคนมทงหมด 108 ตว เปนแมโคใหนมจานวน 40 ตว สามารถผลตนานมดบไดเดอนละ 18 ตน อยางไรกตามผประกอบการ บอสฟารมกลบไดเผชญความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ

ดวยเหตนผศกษาจงใหความสนใจในการศกษาความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขขอนแกน


1) เพอศกษาความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน

2) เพอศกษาสาเหตความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน

วธดาเนนงาน การศกษาความสญเปลาในกระบวนการการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน มวธการ

ศกษาตามวตถประสงค ดงน 1) การเกบรวบรวมขอมล

ทาการเกบขอมลโดยใชแบบสมภาษณ โดยใชวธคดเลอกผใหขอมลหลกแบบเฉพาะเจาะจง โดยในการศกษาครงนคดเลอกผใหขอมลจากพนกงานทมอายการทางานมากกวา 5 ป เพอใหไดขอมลมความถกตองและสามารถบงชถงปญหาไดอยางชดเจน รวมกบใชวธการสงเกตและบนทกภาพนงเพอเกบขอมลกจกรรมทเกดขนในการปฏบตงานระหวางกระบวนการผลตนานมดบ โดยทาการสงเกตกจกรรมและบนทกเวลาทเกดขน โดยทาการบนทกเวลาทใชในการทากจกรรมตางๆ 10 ครงแลวนามาหาคาเฉลย

2) การวเคราะหขอมล นาขอมลทรวบรวมไดจากการแบบสมภาษณ การสงเกตและบนทกภาพกจกรรมตาง ๆ ท

เกดขนระหวางกระบวนการการรดนมมาเขยนแผนภาพการไหลของกระบวนการผลตนานมดบ แผนภมการไหล [3] และผงกระบวนการทางธรกจภายใตระบบ IDEF เพอแสดงเวลาทใชในแตละกจกรรม [1] เพอทาการวเคราะหกระบวนการ

3) การทดสอบความนาเชอถอของขอมล ทาการทดสอบความนาเชอถอของขอมลโดยใชการตรวจสอบขอมลสามเสาดานวธการโดย

ทาการตรวจสอบขอมลทไดจากวธการเกบขอมล 3 วธทตางกน คอ แบบสมภาษณ จากการสงเกต และการบนทกภาพนง ทาการตรวจสอบวาไดผลทไดจากการเกบขอมลทง 3 รปแบบนนมความสอดคลองกนหรอไม



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน ผลการวจย

การศกความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน โดยศกษากจกรรมทเกดขนในกระบวนการผลต ผศกษาไดทาการศกษาตามวธการดาเนนการศกษาตามวตถประสงค โดยมผลการศกษาเปนไปตามวตถประสงคดงน

1) ผลการศกษาความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน

การศกษาความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบของบอสฟารมเรมตนจากการศกษากจกรรมตาง ๆ ทเกดเกดขนเพอทจะไดรถงรายละเอยดของกจกรรมและทาใหสามารถจาแนกกจกรรมทมคณคาและกจกรรมทไมมคณคาได

ผศกษาไดทาการเกบขอมลโดยการใชแบบสมภาษณ พบวากระบวนการผลตนานมดบของฟารมตวอยางททาการศกษาประกอบดวยประกอบดวยกจกรรม 10 กจกรรม ตงแต กจกรรมท 1 เตรยมอาหารขน กจกรรมท 2 เตรยมอปกรณรดนม กจกรรมท 3 ใหอาหารโค (อาหารขนผสมหญาสบ) กจกรรมท 4 การจดโคเขาโรงรด กจกรรมท 5 อาบนาใหโค กจกรรมท 6 รดนมโค กจกรรมท 7 ขนสงนานมดบ กจกรรมท 8 ปลอยโครดนมออกจากโรงรด กจกรรมท 9 ทาความสะอาดคอกรดและเครองรดนม และกจกรรมท 10 ใหอาหารหยาบ (ฟางอดกอน, หญาสด)

จากการวเคราะหกระบวนการผลตนานมดบดวยผงกระบวนการทางธรกจภายใตระบบ IDE รวมกบผลจากการวเคราะหแผนภาพการไหลของกระบวนการผลตนานมดบ และการสมภาษณผใหขอมลหลกจะพบวากจกรรมทเมอเกดความลาชาขนในกจกรรมจะสงผลกระทบตอคณภาพของนานมดบโดยตรงซงผศกษาและเจาของกจการพจารณาวาเปนความสญเปลาประกอบดวย 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมท 5 อาบนาโค กจกรรมท 6 รดนมโค และกจกรรมท 7 ขนสงนานมดบ

2) สาเหตของความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน

2.1) ความลาชาในกจกรรมอาบนาโค เมอโคนมเขามายงจดรดนมภายในโรงรดนมพนกงานจะทาการอาบนาใหกบโคนมทละตวเพอทาความสะอาด เมออาบนาโคตวท 1 เสรจพนกงานกจะอาบนาใหโคตวตอไป โดยใชเวลาในการอาบนาใหโคแตละตวโดยเฉลย 3 นาท และพนกงานรดนมกจะทาการรดนมโคตวท 1 ตามขนตอนโดยใชเวลาในการรดนมโคแตละตวโดยเฉลย 10 นาท จากขอมลและการสงเกตพบวาพนกงานอาบนาใหโคม 1 คนและมสายยางสาหรบอาบนา 1 ชด สวนพนกงานรดนมโคม 3 คนโดยมเครองรดนมจานวน 4 เครอง ทาใหพนกงานอาบนาใหโคไดชากวาทาใหเกดการรอคอยขนระหวางกจกรรม 2 กจกรรม

2.2) ความลาชาในกจกรรมรดนมโค จากกระบวนการผลตนานมดบ ในกจกรรมการรดนมโคในแตละตวของบอสฟารม จงหวดขอนแกน เมอนาขอมลจากการสมภาษณ และการสงเกต จดบนทก และการถายภ าพนง สามารถแบงกจกรรมการรดนมโคออกไดเปน 10 ขนตอน สามารถเขยนแผนภมกระบวนการปฏบตงานไดดงตารางท 2 จากแผนภมกระบวนการปฏบตงานแสดงขนตอนการรดนมโคแตละตว จะพบวามกจกรรมทไมกอใหเกดคณคาทงหมด 6 กจกรรมในขนตอนตอไปน ขนตอนนาเครองรดนมไปยงโคตวทจะรดนม ขนตอนตรวจสอบนานมกอนรด ขนตอนตรวจสอบปรมาณนานม ขนตอนหวเครองรดนมไปยงถงบรรจนม ขนตอนเทนานมออกจากเครองรด และขนตอนจมเครองรดนมในนาคลอรน โดยเวลาของกจกรรมทไมเพมคณคามากถง 29.4 % จากเวลาการปฏบตงานทงหมด 595 วนาท หรอประมาณ 10 นาทตอการรดนมโค 1 ตว

2.3) ความลาชาในกจกรรมขนสงนานมดบ ผลจากการสมภาษณผใหขอมลหลกรวมกบการสงเกต การวเคราะหขอมลพบวาการขนสงนานมดบจากบอสฟารม จงหวดขอนแกน ไปยงศนยรบซอนานมดบของ อสค. มระยะทาง 10.2 กโลเมตร เวลาทใชในการขนสงใชเวลา 53 นาท เนองจากรถรบสงนานมดบตองไปรบนานมดบจากฟารมโคนมแหงอนในระแวกเดยวกนกอนจะไปสงนานมดบทศนยรบซอ ทาใหปรมาณจลนทรยทอยในนานมดบมเวลาในการเจรญเตมโตเพมมากขนซงสงผลตอราคารบซอนานมดบของศนยรบซอทมเกณฑราคาบวกเพมหรอลดลงตามประมาณจลนทรยทตรวจพบ

สรป จากการศกษาพบวากระบวนการในการผลตนานมดบของ บอสฟารม จงหวดขอนแกน มทงหมด 10 กจกรรม

คอ กจกรรมเตรยมอาหารขน กจกรรมเตรยมอปกรณรดนม กจกรรมใหอาหาโค กจกรรมจดโคเขาโรงรด กจกรรมอาบนาใหโค กจกรรมรดนมโค กจกรรมขนสงนานมดบ กจกรรมปลอยโครดนมออกจากโรงรด กจกรรมทาความสะอาดคอกรดและเครองรดนม และกจกรรมใหอาหารหยาบ จากการวเคราะหความสญเปลาดวยการวเคราะหกระบวนการผลตนานมดบดวยผงกระบวนการทางธรกจภายใตระบบ IDEF รวมกบผลจากการวเคราะหแผนภาพการไหลของกระบวนการผลตนานมดบ และการสมภาษณผใหขอมลหลก พบวากจกรรมทพบความสญเปลาโดยมสาเหตมาจากความลาชามอย 3 กจกรรม คอ กจกรรมอาบนาใหโค กจกรรมรดนมโค และกจกรรมขนสงนานมดบ โดยความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบทเกดขนในกจกรรมอาบนาโคเปนผลทาใหกจกรรมรดนมโคทตอเนองกบกจกรรมอาบนาโคตองลาชาออกไป ทาใหตองเสยคาใชจายดานไฟฟาเพมขน สวนความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบทเกดขนในกจกรรมรดนมโค สงผลตอคณภาพนานมดบลดลงทาใหขายนานมดบไดในราคาตาลง และความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบทเกดขนในกจกรรมขนสงนานมดบ มผลตอคณภาพนานมดบลดลงใหขายนานมดบไดในราคาตาลง

สาเหตของความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศกษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน โดยสาเหตของความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกจกรรมอาบนาโค พบวามการรอคอยเกดขนจากกจกรรมอาบนาโคการทพนกงานอาบนาโคไมทนตอความตองการในการรดนมโคเนองจากการจดแผนแผนปฏบตงานไมสอดคลองกนทาใหมการรอคอยเกดขนระหวางกจกรรม สวนสาเหตของความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกจกรรมรดนมโค พบวามกจกรรมทไมกอใหเกดคณคาทงหมด 6 กจกรรมในขนตอนตอไปน ขนตอนนาเครองรดนมไปยงโคตวทจะรดนม ขนตอนตรวจสอบนานมกอนรด ขนตอนตรวจสอบปรมาณนานม ขนตอนหวเครองรดนมไปยงถงบรรจนม ข นตอนเทนานมออกจากเครองรด และขนตอนจมเครองรดนมในนาคลอรน โดยมเวลาของกจกรรมทไมเพมคณคามากถง 29.4 % จากเวลาการปฏบตงานทงหมด 595 วนาท หรอประมาณ 10 นาทตอการรดนมโค 1 ตว และสาเหตของความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกจกรรมขนสงนานมดบ พบวาเวลาทใชในการขนสงใชเวลาถง 53 นาท เนองจากรถรบสงนานมดบตองไปรบนานมดบจากฟารมโคนมแหงอนในระแวกเดยวกนกอนจะนานานมไปสงดบทศนยรบซอ

ขอเสนอแนะ จากการศกษาเรองความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบ กรณศ กษา บอสฟารม จงหวดขอนแกน พบวาในกระบวนการรดนมโคมความสญเปลทเกดขนเนองจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบเกดขน จงควรทาการศกษาเพอหาแนวทางลดความสญเปลาทเกดจากความลาชาในกระบวนการผลตนานมดบในโอกาสตอไป

กตตกรรมประกาศ รายงานการศกษาอสระฉบบนสาเรจลลวงดวยดเพราะไดรบความกรณาจาก ดร. ปณทพร เรองเชงชม อาจารย

ทปรกษาทคอยใหคาแนะนาปรกษาในทก ๆดาน จนทาใหผเขยนสามารถทารายงานการศกษาอสระเลมนไดสาเรจ ผเขยนขอพระคณคณาจารยผสอนทกทาน ทไดถายทอดวชาความร ประสบการณตาง ๆ อนเปนประโยชนใน

การนามาประยกตใชกบการคนควารายงานการศกษาอสระฉบบน ขอขอบคณบคลากรของวทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน ทชวยอานวยความสะดวกในกจกรรมตาง ขอขอบคณกาลงใจอนยงใหญทไดรบจากครอบครว พนอง เพอนรวมคณะ และทก ๆทานทไดใหคาแนะนาปรกษาและอานวยความสะดวกในการรวบรวมขอมลดวยดตลอดมาจนทาใหรายงานการศกษาอสระของผเขยนสาเรจลลวงอยางสมบรณ

เอกสารอางอง [1] เตอนใจ สมบรณวฒน และดวงพรรณ กรชชาญชย. (2554). กระบวนการทางธรกจเพอการจดการโซอปทานและ โลจสตกส. กรงเทพฯ: สเนตรฟลม [2] มกดา วนชกล. (2560). โคนม 60 "คณภาพ" และ "มาตรฐาน" ดนราคานมขน. สตวเศรษฐกจ. ปท 33(794), 25-30.



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

[3] สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2559). สถตการนาเขา (Import) -- นมและครมผง. คนเมอ วนท 5 เดอน เมษายน ป 2560, จาก http://www.oae.go.th/oae_report/export_import/import_result.php [4] Heizer, J., & Render, B. (2014). Principles of Operations Management. 9th ed. Edinburgh Gate, Harlow, Essex CM20 2JE, England: Pearson Education

ตารางท 1 จานวนโคและผลผลตนานมของไทย

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2559)

ตารางท 2 แผนภมกระบวนการปฏบตงาน แสดงขนตอนการรดนมโคแตละตว

ล ำดบ เวลำ(วนำท) ระยะทำง(เมตร) สญลกษณ

1 25 5 s2 20 - _ s3 35 - _ s4 40 - _ s5 325 - _ s6 45 - _ s7 35 - _ s8 25 5 s9 25 - _ q10 20 - _ s

รวม 595 10

จมเครองรดนมในน ำคลอรน

ห วเครองรดนมไปยงถงบรรจนมเทน ำนมออกจำกเครองรด

ตรวจสอบปรมำณน ำนมถอดเครองรดนม

สวมเครองรดนมรดนม

เชดเตำนมโคตรวจสอบน ำนมกอนรด

กจกรรมน ำเครองรดนมไปยงโคตวทจะรดนม

= การดาเนนการ = การขนสง = การตรวจสอบ D = ความลาชา = การจดเกบ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน การศกษาความสญเปลาของกระบวนการผลตล าไย กรณศกษา สวนล าไย XYZ จ.สรนทร

A STUDY ON WASTAGE OF LONGAN PRODUCTION PROCESS. CASE STUDY OF LONGAN PARK, XYZ, SURIN PROVINCE

อาทตย พลเยยม1 ปณทพร เรองเชงชม2

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการผลตผลตล าไย สาเหตความสญเปลาของกระบวนการผลต

ผลตล าไย และศกษาความสญเปลาของกระบวนการผลตล าไย โดยมการเกบและรวบรวมขอมลจากวธการสงเกตและการสมภาษณ แลวท าการวเคราะหขอมลดวยผงกระบวนการผลต และสาเหตทเกดขนดวยหลกการ 5W1H กบแผนภาพตนไม พบวากจกรรมของกระบวนการผลตล าไยมทงหมด 11 กจกรรมใชเวลาทงหมด 350 วน โดยกระบวนการผลตสามารถวดเวลาของกจกรรมทเพมคณคา รอยละ 33.1 และวดเวลาของกจกรรมทไมเพมคณคา รอยละ 66.9 ความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการผลต ไดแก ความสญเปลาจากการรอคอย ความสญเปลาจากของเสย ซงความสญเปลาจากการรอคอยเกดจากสาเหตกระบวนการมการก าหนดไวในการปฏบตงานของแตละกจกรรมในการผลตล าไย ความสญเปลาจากของเสยเกดจากสาเหต แรงงานขาดทกษะในการปฏบตงานและบางครงแรงงานทท าประจ าไมวางเนองจากท างานของตนเองท าให การตดแตงชอลาชา ตดแตงนอยเกนไป ผลล าไยมจ านวนมากและหนาแนเกนไปเปนผลท าใหผลผลตมขนาดเลกไมไดมาตรฐาน ผลผลตเปนเชอรา สวนการใสปยมากเกนไปท าใหล าไยเพมขนากผลเรวเกนไป และสภาพอากาศมกจะท าใหผลล าไยแตก

ค าส าคญ: กระบวนการผลต ความสญเปลา การผลตล าไย

Abstract The purposes of this independent study were to study production process of longan, analyze

cause of waste from production and study the waste from longan production process. The data was selected by observation. Production process schedule, 5W1H theory and tree diagram were used to analyzed data. The result showed that there were 1 1 activities spent 3 5 0 days. The value-added activities of production process was calculated to be 33.1 per cent and non value-added activities to be 6 6 .9 per cent. The waste from production process were waiting time and wasted material. The waste of waiting time caused by defining operation in each process. Wasted material caused by non-skill labors and not enough time to cut some langon parts. There was so much langon that made them grew up in small size which was under standard and also promote fungus. Using too much fertilization made them grew rapidly and climate made longan break out.

Keywords: production Waste longan production บทน า ล าไยเปนผลไมทส าคญทางเศรษฐกจชนดหนงของประเทศ ปจจบนเปนทนยมบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ ในแตละปมการสงออกล าไยและผลตภณฑรวมมลคามากกวา 5,000 ลานบาท จากขอมลส ารวจปพ.ศ. 2559 ประเทศไทยม พนทปลกล าไยประมาณ 1,101,551ไร มพนทใหผลผลตแลว 1,060,391 ไร คดเปนปรมาณผลผลตประมาณ 872,122 ตน แหลงผลตทส าคญอยในภาคเหนอ ไดแก เชยงใหม ล าพน เชยงราย พะเยา แพร นาน ล าปาง 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน 2 อาจารยประจ าวทยาลยบณฑตศกษาการจดการ มหาวทยาลยขอนแกน corresponding author, Email: [email protected]



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ตาก แมฮองสอน และ สโขทย รวมเปนประมาณรอยละ 90 ของพนทปลกทวประเทศ และภาคอนๆ ทมการปลกล าไยไดแก จนทบร เลย หนองคาย นครพนม และมกดาหาร ส าหรบการตลาดของล าไยมแหลงรองรบผลผลต คอ การบรโภคสดภายในประเทศ ประมาณรอยละ 30 สงออกล าไยสดประมาณรอยละ 20 แปรรปเปนล าไยอบแหงประมาณรอยละ 40 และ แปรรปเปนล าไยกระปองประมาณรอยละ 10 [1]

สวนล าไยล าไย XYZ จงหวดสรนทร เปนหนงในผทผลตล าไย อยางไรกตามผประกอบการไดเผชญกบปญหาผลผลตลดลง และตนทนในกระบวนการผลตล าไยทเพมขน โดยเฉพาะตนทนปจจยการผลต ตงแตตนทน คาปย คาน ามน คายาปองกนและก าจดแมลง คาฮอรโมน คาแรงงาน และคาอนๆ ทใชในกระบวนการผลต ซงในป 2559 ผลผลตทผลตไดลดลง เหลอประมาณ 420 กโลกรมตอไร ขณะทตนทนปจจยการผลตเพมขนเปน 5220 บาทตอไร และสงผลท าใหผประการมก าไรลดลงประมาณ 143,000 บาท เมอเทยบกบป 2558 ดวยเหตนผศกษาตองการจะศกษาถงความสญเปลาของกระบวนการผลตล าไย กรณศกษาสวนล าไย XYZ จ.สรนทร เพอใหผประกอบการสามารถลดตนทนปจจยการผลตจากความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการผลตล าไย

วตถประสงค 1. เพอศกษากระบวนการผลตผลตล าไย กรณศกษา สวนล าไย XYZ จ.สรนทร 2. เพอวเคราะหสาเหตความสญเปลาของกระบวนการผลตผลตล าไย กรณศกษา สวนล าไย XYZ จ.สรนทร

วธด าเนนงาน การศกษาความสญเปลาของกระบวนการผลตล าไย กรณศกษา สวนล าไย XYZ จ.สรนทร โดยเรมจากการเกบ

และรวบรวมขอมลโดยวธการสงเกต และสมภาษณ เกยวกบกระบวนการผลตล าไย น าขอมลทไดมาเขยนเปนแผนภมกระบวนการผลต และแผนผงกระบวนการไหลของกระบวนการ เพอจ าแนว

เวลาทกอใหเกดคณคาและเวลาทไมกอใหเกดคณคาและความสญเปลาของกระบวนการผลต หลงจากททราบความสญเปลาจงท าการการวเคราะหสาเหตโดยใช เครองมอ 5W1H [2] กบแผนภาพตนไม

(Tree diagram ) [3] มาวเคราะหสาเหตของความสเปลาทเกดขนในกระบวนการผลต

ผลการวจย พบวากจกรรมกระบวนการผลตล าไย ประกอบไปดวย กจกรรมการพกตนหลงการเกบเกยว กจกรรมการท าใบ

กจกรรมการสะสมอาหาร กจกรรมการชกน าการออกดอก กจกรรมการเปดตาดอก กจกรรมการบ ารงชอดอก กจกรรรมการบ ารงผลเลก กจกรรมการบ ารงผล กจกรรมการบ ารงผลระยะเมลดในด า กจกรรมการสรางเนอล าไย กจกรรมการเกบเกยว รวมทงหมด 11 กจกรรม ดงภาพท 1

แผนผงกระบวนการไหลของกระบวนการ จากากจกรรมในกระบวนการผลตล าไย สวน XYZ จงหวดสรนทร เมอน าขอมลจากการสงเกต จดบนทก และสมภาษณ พบวามกจกรรมทเกดขนทงหมด 11 กจกรรมและกจกรรมยอยทเกดขนในกจกรรมหลกและระยะเวลาการผลต แลวน ามาบนทกลงในแผนภมการไหลกระบวนการ ซงแสดงผลดงตารางท 1

จากการศกษาพบวาในแผนผงกระบวนการไหลของกระบวนการกอนปรบปรง สามารถสรปเวลาของกจกรรมทเพมคณคาและเวลาของกจกรรมทไมเพมคณคาไดดงน เวลาของกจกรรมทเพมคณคา (VA) คอเวลาในการด าเนนของกระบวนการคอ (114/350) *100 = 33.1 % เวลาของกจกรรมทไมเพมคณคา (NVA) คอเวลาในการขนสง การตรวจสอบ และการจดเกบ คอ (234/350) *100 = 66.9 % จากการสงเกตหนางานและรวบรวมขอมล พบวาในกระบวนการผลตล าไยไดเกดกจกรรมทไมสรางคณคาทกอใหเกดความสญเปลามไดดงน ความสญเปลาเนองจากการรอคอยในขนตอนการผลตทเกดขนในทกกจกรรมมากเกนไปความสญเปลาเนองจากการของเสย ทเกดขนในกระบวนการผลต

สาเหตความสญเปลาของกระบวนการผลตผลตล าไย ความสญเปลาเนองจากการรอคอยในขนตอนการผลตทเกดขนในทกกจกรรมมากเกนไป จากการตรวจสอบ

และเกบขอมลท าใหทราบวา ในกจกรรมทไมเกยวของกบการสรางคณคาใหกบกระบวนผลตล าไยประกอบไปดวย การรอคอยในกจกรรมพกตนหลงการเกบเกยว กจกรรมท าใบ กจกรรมสะสมอาหาร กจกรรมชกน าการออกดอก กจกรรมเปดตาดอก กจกรรมบ ารงชอดอก กจกรรรมบ ารงผลเลก กจกรรมบ ารงผล กจกรรมบ ารงผลระยะเมลดในด า กจกรรมสราง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

เนอล าไย กจกรรมเกบเกยว ซงเปนกจกรรมทไมเกดคณคา (NVA) คดเปนรอยละ 66.9 ของกระบวนการผลตล าไยทงหมด และท าใหตนทนปจจยในการผลตสง ผลตภาพลดลง ซงสามารถวเคราะหสาเหตดงตารางท 2 ดงนนสาเหตความสญเปลาทเกดขนในการรอคอยในขนตอนการผลตล าไยทเกดขนในทกกจกรรมมากเกนไป มสาเหตมาจาก กระบวนการมการก าหนดไวในการปฏบตงานของแตละกจกรรมในการผลตล าไย ความสญเปลาเนองจากการของเสยทเกดขนในกระบวนการผลต จากการท าศกษาโดยวเคราะหเหตดวยแผนผงตนไม (Tree diagram ) พบวาในการผลตล าไยแตละครงจะมการเกดของเสยในชวงกระบวนการผลตผลตล าไย สามารถจ าแนกลกษณะของเสยและสาเหตทเกดขนไดดงน 1. ผลผลตเปนเชอรา เปนของเสยทเกดจากผลล าไยมจ านวนมากและหนาแนเกนไป ท าใหเวลาฉดพน ฮอรโมน ยาปองกนเชอรา เขาไปไมทวถงท าใหเกดเชอราและการทล าไยมจ านวนมาเกนไป หนาแนนท าใหการถายเทอากาศไมสะดวกเปนอกสาเหตทเกดเชอรา 2. ผลผลตมขนาดเลกไมไดมาตรฐาน คอ ของเสยทเกดจากขนตอนการตดแตงชอลาชาและตดแตงนอยเกนไปจนท าใหตนล าไยเกดภาระหนกในการเลยงผลผลต สงผลใหล าไยมขนาดเลก แคระแกนและตนล าไยโทรม 3. ผลแตก คอ ของเสยทเกดขนในชวงอาการมการเปลยนแปลงฉบพลน มการใสปยหรอฉดพนฮอรโมนมากเกนไปและบอยเกนไป จนท าใหผลล าไยแตก จากการศกษาพบวาสาเหตทเกดความสญเปลาความสญเปลาเนองจากการของเสยท เกดขนในกระบวนการผลต มาจากแรงงานขาดทกษะในการปฏบตงานและบางครงแรงงานทท าประจ าไมวางเนองจากท างานของตนเองท าให การตดแตงชอลาชา ตดแตงนอยเกนไป ผลล าไยมจ านวนมากและหนาแนเกนไปเปนผลท าใหผลผลตมขนาดเลกไมไดมาตรฐาน ผลผลตเปนเชอรา สวนการใสปยมากเกนไปท าใหล าไยเพมขนากผลเรวเกนไป และสภาพอากาศมกจะท าใหผลล าไยแตก ดงภาพท 2

สรป จากการศกษาพบวาในกระบวนการผลตล าไย มทงหมด 11 กจกรรม กจกรรมการพกตนหลงการเกบเกยว

กจกรรมการท าใบ กจกรรมการสะสมอาหาร กจกรรมการชกน าการออกดอก กจกรรมการเปดตาดอก กจกรรมการบ ารงชอดอก กจกรรรมการบ ารงผลเลก กจกรรมการบ ารงผล กจกรรมการบ ารงผลระยะเมลดในด า กจกรรมการสรางเนอล าไย กจกรรมการเกบเกยว ซงใชระยะเวลาในกระบวนการผลตล าไยทงหมด 350 วน และสามารถวด เวลาของกจกรรมทเพมคณคา (VA) คอเวลาในการด าเนนของกระบวนการคอรอยละ 33.1 เวลาของกจกรรมทไมเพมคณคา (NVA) คอเวลาในการขนสง การตรวจสอบ และการจดเกบ คอ รอยละ 66.9 ซงพบความสญเปลาในกระบวนการผลตดงน ความสญเปลาเนองจากการรอคอยในขนตอนการผลตทเกดขนในทกกจกรรมมากเกนไป ความสญเปลาเนองจากการของเสย ทเกดขนในกระบวนการผลต ซงสาเหตความสญเปลาเกดจาก กระบวนการมการก าหนดไวในการปฏบตงานของแตละกจกรรมในการผลตล าไย และปญหาจากแรงงานทขาดทกษะกบสภาพอากาศทเปลยนแปลง

ขอเสนอแนะ ในการศกษาครงหนาควรมการศกษาเรองวดผลตภาพของกระบวนการผลตและมการก าหนดแนวทางการเพม

ผลตภาพโดยการลดความสญเปลาของกระบวนการกอนการปรบปรงและหลงปรบปรงเพอทจะไดทราบถงความแตกตางระหวางกระบวนการผลตกอนปรบและหลงการปรบปรง โดยมผลตภาพเปนตวชวดความแตกตาง

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณ ดร. ปณทพร เรองเชงชม ซงเปนอาจารยทปรกษาทไดสละเวลาเพอใหค าแนะน า รวมทงขอ เสนอแนะทมประโยชนตอการศกษาในครงน

เอกสารอางอง [1] ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2559). แหลงเพาะปลกล าไยของประเทศไทย.คนเมอ 10 สงหาคม 2560 , จาก

http://www.oae.go.th/fruits/index.php/longan-data [2] วนชย รจวนช. (2548). การศกษาการท างาน หลกการและกรณศกษา .พมพครงท 4 . กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย [3] Heizer,.J.,and Render,B. (2011). Operations Management .11th ed. Upper Saddle River,N.J.:

Pearson education.



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ภาพท 1 แผนภมการไหลของกระบวนการผลตล าไย ภาพท 2 แผนภาพ Why – Why Analysis เพอท าการวเคราะหหาสาเหต

ตารางท 1 แผนผงกระบวนการไหลของกระบวนการ

1. พกตนหลงการเกบเกยว 1.1 ใสป ย 2 1.2 ตดแตงกงล ำไยตดแตงกง 18 1.3 รอล ำไยแตกใบออน 10 2. ท าใบ 2.1 ใสป ยแตกใบออนครงท 1 1 2.2 ฉดพนกำรปองกนก ำจด 2 2.3 รอจนแตกในใบ 32 2.4 ใสป ยแตกใบออนครงท 2 1 2.5 ฉดพนกำรปองกนก ำจด 2 2.6 รอจนแตกในใบ 32 3. สะสมอาหาร 3.1 ใสป ยเพอท ำกำรเบรคใบ 1 3.2 รดน ำ 2 3.3 ฉดพนป ย 2 3.4 รอใหใบล ำไยยอดแก 25 4.ชกน าการออกดอก 4.1 รำดสำรโพแทสเซยมคลอเรต 3 4.2 รอ 7 4.3 ฉดพนทำงใบ 2 4.4 รอ 7

รายละเอยดกจกรรมสญลกษณ ระยะเวลา

(วน)

ของเสยทเกดใน

กระบวนการผลต

บางครงแรงงานทท าประจ าไมวาง สภาพอากาศ

ผลแตก

ผลผลตมขนาดเลกไมไดมาตรฐาน

ผลผลตเปนเชอรา

ใสปยมากเกนไป

การตดแตงชอลาชาและตดแตงนอยเกนไป

ผลล าไยมจ านวนมากและหนาแนเกนไป

แรงงานขาดทกษะในการปฏบตงาน

แรงงานขาดทกษะในการปฏบตงาน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

ตารางท 1 แผนผงกระบวนการไหลของกระบวนการ (ตอ)

D 5. ดงตาดอก 5.1 ฉดพนฮอรโมน 2

5.2 รอ 7

5.3 ฉดพนฮอรโมน 2

5.4 รอ 7


5.6 รอ 7


5.8 รอ 7

6.บ ารงชอดอก 6.1 ฉดพนฮอรโมน 2

6.2 รอ 28

7. บ ารงผลเลก 7.1 ใสป ย 1

7.2 รดน ำ 2

7.3 ฉดพนฮอรโมนผสมกำรปองกนก ำจด 2

7.4 รอ 7

7.5 รดน ำ 2

7.6 รอ 7


7.8 รดน ำ 2

7.9 แตงชอล ำไย 2

8. บ ารงผล 8.1 ใสป ย 1

8.2 รดน ำ 2


8.4 รอ 7

8.5 รดน ำ 2

8.6 รอ 7


8.8 รดน ำ 2


รายละเอยดกจกรรมสญลกษณ

ระยะเวลา



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ตารางท 1 แผนผงกระบวนการไหลของกระบวนการ (ตอ)

D9.บ ารงผลระยะเมลดในด า 9.1 ใสป ย 1

9.2 รดน ำ 2


9.4 รอ 7

9.5 รดน ำ 2

9.6 รอ 7


9.8รดน ำ 2


10. สรางเนอล าไย 10.1 ใสป ย 1

10.2 รดน ำ 7


10.4 รอ 7

10.5 รดน ำ 2

10.6 รอ 7


10.8 รดน ำ 2

10.9 รอเกบเกยว 7

11. เกบเกยว 15

350รวม

รายละเอยดกจกรรมสญลกษณ

ระยะเวลา

= = การด าเนนการ = การขนสง = การตรวจสอบ = การจดเกบ

ตารางท 2 การวเคราะหความสญเปลาจากการรอคอยดวยหลก 5W1H

ประเดน สถานะปจจบน เหตผล (Why) WHAT

(จดประสงค) หวงผลอะไรจากการรอคอย การรอคอยทเกดขนทกกจกรรมในกระบวนการผลต

ท าไมจงหวงผลเชนนน ขนตอนล าไยไมสามารถลดเวลาการผลตไดเนองจากล าไยตองใชเวลาตามก าหนด

WHERE (สถานท)

การรอคอยเกดทตรงสวนใด กระบวนการผลตในสวนล าไย

ท าไมตองรอคอยทสถานทนน เปนสถานทเพาะปลกล าไย

WHEN (ล าดบกระบวนการผลต)

มล าดบกระบวนการอยางไร หลงจากใสปย ฉดฮอรโมนตดแตงกง ตองมการรอในขนตอนตางๆ

ท าไมมล าดบกระบวนการท างานอยางนน เปนระยะเวลาทล าไยจะดดซมปยฮอรโมน ทใหไป

HOW (วธการ)

มวธการท างานอยางไร พนกงานจะรอจนถงระยะเวลาทก าหนดจงลงมอท า

ท าไมมวธการท างานอยางนน เปนกจกรรมทมการก าหนดขนตอนไวในกระบวนการปฏบตงาน



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน การเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของปลานล

กรณศกษา อ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร THE COMPARISON OF SUPPLY CHAIN MANAGEMENT PERFORMANCE OF NILE TILAPIA

: A CASE STUDY IN BAN SANG DISTRIT, PRACHINBURI PROVINCE

อทย แกวกลม 1 ณฐนาร สขเสกสรรค 2

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาและเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการซพพลายเชนปลานลของฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลทเขารวม จ านวน 20 รายและไมเขารวม จ านวน 20 ราย ในโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจส าหรบสนคาเกษตรทส าคญ (ปลานล) ปงบประมาณ 2560 ในพนทอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร โดยใชแบบสอบถามจดเกบขอมล น ามาวเคราะหคาทางสถตและคาตวชวดประสทธภาพดานซพพลายเชน จ านวน 5 สมรรถนะ ผลการศกษาพบวา สมรรถนะดานความนาเชอถอ ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทเขารวมและไมเขารวมโครงการมประสทธภาพเทากน ดานการตอบสนองและดานการปรบตวหรอความยดหยนฟารมหรอเกษตรผเลยงทเขารวมโครงการมประสทธภาพนอยกวาเมอเทยบกบฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการ ซงม 2 ตวชวดสมรรถนะทมความส าคญ คอ ตวชวดสมรรถนะดานตนทนและดานการจดการทรพยสน พบวาฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทเขารวมโครงการ มประสทธภาพมากกวาฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการทงดานตนทนรวมและดานการจดการทรพยสน โดยฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทเขารวมโครงการและฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการ มดานตนทนรวม 331,365.50 บาท และ 384,307.50 บาท และดานจดการทรพยสนมคาเทากบ 0.23 รอบ หรอรอยละ 23 และ 0.08 รอบ หรอรอยละ 8 ตามล าดบ

ค าส าคญ: การจดการซพพลายเชน ตวชวดประสทธภาพดานซพพลายเชน ปลานล

Abstract The objectives of this study were study the comparison supply chain management and performance of Nile Tilapia. Two groups of fish farmers were representative. First group of 20 fish farmers were in “The Project Zoning in fiscal year 2017 of Ban sang district, Prachinburi province” and second group of 20 fish farms were not join the project by using questionnaires. The data analyzed statistics and supply chain performance for five indexes. The results showed the reliable of two groups were not difference. The responsibility and adaptation of fish farmers in the project were lower than the other group. Two key indicators of this study were cost and assets management efficiency. The indicators showed the fish farmers in the project were higher total cast and assets management efficiency than the fish farmers do not join the project. The results showed cost of fish farmers in the project and fish farmers do not join the project were 331,365.50 baht and 384,307.50 baht, respectively. Asset management efficiency of fish farmers in the project and fish farmers do not join the project were 0.23 (23%) and 0.08 (8%), respectively.

Keywords: Supply Chain Management, Supply Chain Performance Index, Nile Tilapia 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรอตสาหกรรมศาสตรมหาบณฑต คณะเทคโนโลยและการจดการอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ วทยาเขตปราจนบร โทรศพท 08-1922-0399 E-mail: [email protected] 2 ผชวยศาสตราจารย ดร. คณะเทคโนโลยและการจดการอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ วทยาเขตปราจนบร



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

บทน า จงหวดปราจนบร เปนหนงในจงหวดทไดเขารวมโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจส าหรบสนคา

เกษตรทส าคญ (ปลานล) ปงบประมาณ 2560 [1] มพนทเพาะเลยงรวม จ านวน 28,619.95 ไร ปรมาณจบสตวน า 1,713 ตน คดเปนมลคา 1,064 ลานบาท [2] โดยปลานลเปนปลาน าจดทไดรบความนยมบรโภคทงในและตางประเทศ เปนหนงในสตวน าจดทส าคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศไทย มปรมาณและมลคาการสงออกสงเปนอนดบหนงของกลมสตวน าจด ในป 2559 (ม.ค.-ก.ย.) มปรมาณ 6,298.7 ตน คดเปนมลคา 476.9 ลานบาท ซงต ากวาเมอเทยบกบปกอนในชวงเวลาเดยวกน [3]

จากการศกษาพบวา หลกการแบบจ าลองอางองการด าเนนงานโซอปทาน (Supply Chain Operation Reference Model : SCOR Model) นยมน ามาใชเครองมอส าหรบการวดประสทธภาพดานโลจสตกสและซพพลายเชน [4] ไดศกษาประสทธภาพการจดการโลจสตกสและโซอปทานสมนไพร ส าหรบวสาหกจขนาดกลาง ในจงหวดสพรรณบร โดยตวชวดประสทธภาพดานโลจสตกส ประกอบดวย 9 กจกรรม 3 มต คอ ดานตนทน ดานเวลา และดานความนาเชอ พบวาผประกอบการมจดแขงดานการจดสงสนคาทรวดเรวและถกตองตามค าสงซอ แตมตนทนวตถดบสงและเวลาการจดซอวตถดบทใชเวลานานประมาณ 2-5 สปดาห เนองจากวตถดบบางสวนมการน าเขาจากตางประเทศและสงซอตามฤดกาลท าใหตองส ารองสนคาเปนปรมาณมากท าใหเกดความเสยหายจากความชนและการเกบรกษาเปนเวลานาน [5] ท าการวเคราะหสภาพปญหาคณภาพของผลตภณฑกงแชแขงและซพพลายเชนทเกยวของกบผลตภณฑในบรษทแหงหนงของประเทศอนโดนเซย พบวาปญหา 3 อนดบทส าคญ คอ ผประกอบการไมสามารถปฏบตงานได ความผนผวนก าลงการผลตของผจดจ าหนายและขอมลบรรจภณฑทไมเหมาะสม โดยปญหาและอปสรรคตอการเลยงปลานลทพบอาท [6] คอ การขาดแคลนพนธปลาทมคณภาพ ตนทนเลยงสง ผลผลตต า ราคาจ าหนายต า ขาดระบบบรหารจดการทดตามมาตรฐานการปฏบตทางการเพาะเลยงสตวน าทด ทงยงพบวา ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลบางสวนไมคอยเหนความส าคญตอการเขารวมกจกรรมหรอโครงการสงเสรมตาง ๆ จากภาครฐ เปนตน ส าหรบการศกษาครงน จะด าเนนการศกษาเฉพาะฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลทเขารวมและไมไดเขารวมโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจส าหรบสนคาเกษตรทส าคญ (ปลานล) ปงบประมาณ 2560 ในพนทอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร เทานน เนองจากผลการศกษาในเบองตน พบวา ฟารมหรอเกษตรกรทเลยงปลานลบางสวนไมคอยเขารวมกจกรรมหรอโครงการสงเสรมตาง ๆ จากภาครฐมากนก จงท าใหผศกษามความสนใจในประสทธภาพดานการจดการซพพลายเชนของกลมฟารมหรอเกษตรกร ทง 2 กลม โดยใชแบบสอบถามและท าการสมภาษณ เพอเกบขอมลน าผลมาวเคราะหดวยตวชวดประสทธภาพดานซพพลายเชน (Supply Chain Performance Index : SCPI) จ านวน 5 สมรรถนะ ไดแก ดานความนาเชอถอ การตอบสนอง การปรบตวหรอความยดหยน ตนทนและการจดการสนทรพย [7] และน าผลทไดมาเปรยบเทยบประสทธภาพระหวางกน ซงขอมลเหลานจะเปนประโยชนแกผทเกยวของ ใหเกดการลดตนทนรวม เสนอแนวทางการพฒนา สงเสรม ปรบปรงประสทธภาพการด าเนนงานของซพพลายเชนดงกลาวได

วตถประสงค 1. เพอศกษาประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของปลานล ในอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร 2. เพอเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของปลานลระหวางฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานล

ทเขารวมโครงการกบไมเขารวมโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจส าหรบสนคาเกษตรทส าคญ (ปลานล) ปงบประมาณ 2560 ในอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร


1. กลมตวอยาง ในการส ารวจขอมลใชวธการสมแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ส ารวจจากฟารมหรอเกษตรกรผเลยง

ปลานลทเขารวมโครงการ จ านวน 20 ราย และไมเขารวมโครงการ จ านวน 20 ราย ของโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจส าหรบสนคาเกษตรทส าคญ (ปลานล) ปงบประมาณ 2560 ในอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร โดยฟารมหรอเกษตรกรผเลยง จะตองขนทะเบยนกบส านกงานประมงจงหวด ไดรบมาตรฐาน GAP มพนทขนาดตงแต 15-25 ไร ลกษณะเลยงในบอดน เปนไปตามเกณฑของโครงการดงกลาว เมอเกบเสรจแลวน าขอมลไปเตรยมการส าหรบการวเคราะหดวยวธการทางสถต



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน 2. เครองมอทใชในการศกษา

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการศกษาครงน เปนแบบสอบถามโดยมตวชวดประสทธภาพดาน ซพพลายเชน (Supply Chain Performance Index : SCPI) จ านวน 5 สมรรถนะ ไดแก ดานความนาเชอถอ การตอบสนอง การปรบตวหรอความยดหยน ตนทนและการจดการสนทรพยน ามาวดประสทธภาพการจดการซพพลายเชน

3. การเกบรวบรวมขอมล น าแบบสอบถามทผานความเหนความชอบจากผทรงคณวฒและด าเนนการปรบปรงเรยบรอยแลว ด าเนนการ

เกบรวบรวมขอมลโดยการสอบถามและสมภาษณ 4. การวเคราะหขอมล 4.1 การวเคราะหขอมลทวไปและการด าเนนกจการของฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานล ใชวธการ

ประมวลผลทางหลกสถตพรรณนา น ามาวเคราะหหาคาทางสถต ดวยคาเฉลย และคารอยละ 4.2 การวเคราะหประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของปลานล โดยน าขอมลมาวเคราะหหาคา

ทางสถตและเปรยบเทยบคาของขอมลตามตวชวดประสทธภาพซพพลายเชนระหวางฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลทเขารวมและไมเขารวมโครงการดงกลาว พรอมน ามาสรปผล

ผลการศกษา จากการเกบแบบสอบถามทประกอบดวย 2 สวน คอ ขอมลทวไปและขอมลการด าเนนกจการเลยงปลานล

สามารถแสดงผลได ดงน 1. สวนประกอบหวงโซอปทานปลานล จากผลทไดจากแบบสอบถามท าใหทราบถงสวนประกอบของหวงโซอปทานปลานลในอ าเภอบานสราง จงหวด

ปราจนบร (ดงภาพท 1) ประกอบดวย โรงเพาะฟก ฟารมหรอเกษตรกรผเลยง ผรวบรวมหรอแพหรอพอคาคนกลาง พอคาปลกหรอพอคาสงและผบรโภค

และผลการวเคราะหคาทางสถตและผลวเคราะหประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของปลานลในอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร สามารถแสดงได ดงน

2. ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทเขารวมโครงการ 2.1 ขอมลทวไป จากการศกษาพบวา ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงสวนใหญมคาเฉลยเปนเพศชาย จ านวน 15 คน คด

เปนรอยละ 75 มชวงอายระหวาง 41-50 ป จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 30 มระดบการศกษาประถมศกษา จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 50 ประกอบอาชพหลกเลยงปลาหรอประมง จ านวน 17 คน คดเปนรอยละ 85 มรายไดรวมเฉลยมากกวา 300,001 บาทตอป อาชพรอง คอ รบจางทวไปหรออาชพอสระ จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 50 มรายไดรวมเฉลย 1 – 100,000 บาทตอป

2.2 การด าเนนกจการเลยงปลานล จากศกษาพบวา (ดงตารางท 1) ฟารมหรอเกษตรกรมประสบการณด าเนนกจการมากกวา 10 ป คด

เปนรอยละ 50 มสถานการณเปนเจาของกจการ คดเปนรอยละ 85 ชนดสตวทนยมเลยง คอ ปลานลด า คดเปนรอยละ 95 โดยมรปแบบการเลยงปลานลรวมกบสตวน าชนดอนในบอเดยวกน อาท ปลาจน ปลานวลจนทร ปลาตะเพยน ปลาสลด เปนตน มพนทในการเลยงเฉลย 21-25 ไร ลกษณะการขายเปนการขายสงหรอเหมาบอ คดเปนรอยละ 100 โดยขายใหกบ ผรวบรวมหรอแพหรอพอคาคนกลาง คดเปนรอยละ 95 ราคาขายปลาเฉลยเทากบ 26.35 บาทตอกโลกรม ผลผลตรวมเฉลยเทากบ 15,250 กโลกรมตอรน รายไดจากการขายปลาเฉลยเทากบ 401,837.50 บาทตอรน มตนทนรวมเฉลยเทากบ 331,365.50 บาทตอรน

2.3 การวเคราะหประสทธภาพการจดการซพพลายเชน จากผลการศกษาพบวา (ดงตารางท 2) ดานความนาเชอถอ มการเตมเตมค าสงซอสมบรณ คดเปน

รอยละ 100 ดานการตอบสอบสนอง มระยะเวลาการเตมเตมค าสงซอ คดเปน 9 เดอน 16 วน ดานการปรบตวหรอความยดหยน มระยะเวลาในการปรบเปลยนกระบวนการผลต 7 วน ความสามารถปรบตวจากการเพมปรมาณความตองการ คดเปนรอยละ 10 ดานตนทน มตนทนรวมเพอตอบสนองความตองการเทากบ 331,365.50 บาท และดานการจดการสนทรพย มอตราหมนเวยนสนทรพยถาวรเทากบ 0.23 รอบตอรนการเลยง



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

3. ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการ 3.1 ขอมลทวไป จากการศกษาพบวา ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงสวนใหญมคาเฉลยเปนเพศชาย จ านวน 16 คน คด

เปนรอยละ 80 มชวงอายมากกวา 60 ป จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 40 มระดบการศกษาประถมศกษา จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 50 ประกอบอาชพหลกเลยงปลาหรอประมง จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 95 มรายไดรวมเฉลย 200,001 - 300,00 บาทตอป อาชพรอง คอ ท าสวนหรอนา จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 50 มรายไดรวมเฉลย 1 – 100,000 บาทตอป

3.2 การด าเนนกจการเลยงปลานล จากศกษาพบวา (ดงตารางท 1) ฟารมหรอเกษตรกรมประสบการณด าเนนกจการมากกวา 10 ป คด

เปนรอยละ 85 มสถานะเปนเจาของกจการ คดเปนรอยละ 100 ชนดสตวทนยมเลยง คอ ปลานลด า คดเปนรอยละ 100 โดยมรปแบบการเลยงปลานลรวมกบสตวน าชนดอนในบอเดยวกน อาท ปลาจน ปลานวลจนทร ปลาตะเพยน เปนตน มพนทในการเลยงเฉลย 16-20 ไร ลกษณะการขายเปนการขายสงหรอเหมาบอ คดเปนรอยละ 100 โดยขายใหกบผรวบรวมหรอแพหรอพอคาคนกลาง คดเปนรอยละ 95 ราคาขายปลาเฉลยเทากบ 26.35 บาทตอกโลกรม ผลผลตรวมเฉลยเทากบ 15,075 กโลกรมตอรน รายไดจากการขายปลาเฉลยเทากบ 397,226.25 บาทตอรน มตนทนรวมเฉลยเทากบ 384,307.50 บาทตอรน

3.3 การวเคราะหประสทธภาพการจดการซพพลายเชน จากผลการศกษาพบวา (ดงตารางท 2) ดานความนาเชอถอ มการเตมเตมค าสงซอสมบรณ คดเปน

รอยละ 100 ดานการตอบสนอง มระยะเวลาการเตมเตมค าสงซอ คดเปน 9 เดอน 10 วน ดานการปรบตวหรอความยดหยน มระยะเวลาในการปรบเปลยนกระบวนการผลต 5 วน และมความสามารถปรบตวจากการเพมปรมาณความตองการ คดเปนรอยละ 13 ดานตนทน มตนทนรวมเพอตอบสนองความตองการเทากบ 384,307.50 บาท และดานการจดการสนทรพย มอตราหมนเวยนสนทรพยถาวรเทากบ 0.08 รอบตอรนการเลยง

สรป

จากผลการศกษาการเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของปลานลในอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร พบวา ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงสวนใหญมคาเฉลยเปนเพศชาย มชวงอายระหวาง 51 – 60 ป การศกษาอยในระดบประถมศกษา ประกอบอาชพหลกเลยงปลาหรอประมง รายไดจากอาชพหลกรวมเฉลยมากกวา 300,001 บาทตอป มประสบการณด าเนนกจการมากกวา 10 ป ชนดสตวทนยมเลยง คอ ปลานลด า รปแบบการเลยงปลานลรวมกบสตวน าชนดอนในบอเดยวกน ลกษณะการขายผลผลตเปนแบบขายสงหรอเหมาบอ โดยขายใหกบผรวบรวมหรอแพหรอพอคาคนกลาง ราคาขายปลาเฉลยเทากบ 26.35 บาทตอกโลกรม ผลผลตรวมเฉลยเทากบ 15,162.5 กโลกรมตอรน รายไดจากการขายปลาเฉลยเทากบ 399,531.87 บาทตอรน มตนทนรวมเฉลยเทากบ 357,836.5 บาทตอรน ส าหรบการเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการซพพลายเชน (ดงตารางท 3) ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทเขารวมโครงการ ดานความนาเชอถอ มประสทธภาพเทากนกบฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการ ดานการตอบสนอง และดานการปรบตวหรอความยดหยนมประสทธภาพนอยกวาเมอเทยบกบฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการ แตตวชวดสมรรถนะทมความส าคญและใชเปนตวตดสนประสทธภาพของการด าเนนกจการ คอ ตวชวดสมรรถนะดานตนทนและดานการจดการสนทรพย ซงพบวาฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทเขารวมโครงการมดานทนตนทนรวมเพยง 331,365.50 บาท ดานการจดการสนทรพยเทากบ 0.23 รอบ หรอรอยละ 23 ซงมประสทธภาพมากกวาฟารมหรอเกษตรกรผเลยงทไมเขารวมโครงการทมดานตนทนรวมถง 384,307.50 บาท และดานการจดการสนทรพยเทากบ 0.08 รอบ หรอรอยละ 8

ขอเสนอแนะ 1. ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลทเขารวมโครงการควรมการปรบตวดานการตอบสนองและดานการปรบตวหรอความยดหยน เพอชวยใหทนตอความตองการและสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางมประสทธภาพ



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2. ฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลทไมเขารวมโครงการควรปรบปรงในดานตนทน เนองจากมตนทนรวมทสงสงผลไปยงดานการจดสนทรพย ท าใหขาดสภาพคลองตอการหมนเวยนเงนทนหรอทรพยสนทมอยซงอาจจะกอใหเกดภาวะหนสนได 3. หนวยงานภาครฐทเกยวของควรเขามาสนบสนนเพอสรางแนวคด วธการและพฒนาเทคนคการบรหารจดการใหเกดประสทธภาพ พรอมทงจดหาตลาดกลาง แหลงเงนทนใหกบฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานลเพอลดปญหาการตอรองราคาจากผรบซอผลผลต กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณฟารมหรอเกษตรกรผเลยงปลานล ส านกงานประมงจงหวดปราจนบร และหนวยงานทเกยวของทกทานทใหขอมลรวมถงใหความชวยเหลอในดานตางๆ เปนอยางด ซงท าใหการศกษาครงนส าเรจลลวงไปดวยด

เอกสารอางอง [1] กองวจยและพฒนาการเพาะเลยงสตวน าจด. กรมประมง. (2559). คมอโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ

ส าหรบสนคาเกษตรทส าคญ (ปลานล). กรงเทพมหานคร : กรมประมง [2] ส านกงานจงหวดปราจนบร. (2559). ขอมลจงหวดปราจนบรเพอสนบสนนการตรวจราชการ. สบคนวนท 20

ธนวาคม 2559, จาก http://www.prachinburi.go.th/data_prachinburi.pdf [3] กลมเศรษฐกจการประมง. กรมประมง. (2559). สถานการณการผลตและการคาปลานลและผลตภณฑ ในชวง 9

เดอนแรก ป 2559. กรงเทพมหานคร : กรมประมง [4] นธวด โฉมยา และอรอไร แสงสวาง. (2558). การจดการโลจสตกสและโซอปทานสมนไพรส าหรบวสาหกจขนาดกลาง,

การประชมวชาการขายงานวศวกรรมอตสาหการ ประจ าป พ.ศ. 2558 (หนา 220-226). [5 ] Dewanti A, et al. (2015). Managing quality risk in a frozen shrimp supply chain: a case study.

Procedia Manufacturing, (pp. 252-260) [6] เรงชย ตนสชาตและคณะ. (2556). หวงโซคณคาของปลานลในจงหวดเชยงใหมและเชยงราย. มหาวทยาลยแมโจ [7] ส านกโลจสตกส กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร. (2560). คมอการประเมนประสทธภาพ และศกยภาพ

ดานโลจส ตกสและซพพลายเชน . ศนยความเปนเลศด านการจดการโลจสตกสและ โซอปทาน : มหาวทยาลยเชยงใหม

ภาพท 1 หวงโซอปทานปลานลในอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร (ปจจบน)



การ

จดการ

การ

ผลต การ


อปทาน

2017

ตารางท 1 ผลการวเคราะหการด าเนนกจการเลยงปลานลของฟารมหรอเกษตรกร

หวขอ ฟารมหรอเกษตรกรทเขารวมโครงการฯ

ฟารมหรอเกษตรกรทไมเขารวมโครงการฯ

ประสบการณด าเนนกจการ : มากกวา 10 ป รอยละ 50 รอยละ 80 สถานะเปนเจาของกจการ รอยละ 85 รอยละ 100 ชนดสตวทนยมเลยง : ปลานล รอยละ 100 รอยละ100 รปแบบการเลยง : เลยงปลานลรวมกบสตวน าชนดอนในบอเดยวกน รอยละ 100 รอยละ 100

พนทในการเลยง 21 – 25 ไร 16 – 20 ไร ลกษณะการขาย ขายสงหรอเหมายกบอ ขายสงหรอเหมายกบอ ลกษณะผซอ: ผรวบรวมหรอแพหรอพอคาคนกลาง รอยละ 95 รอยละ 95 ราคาขายปลาเฉลย 26.35 บาทตอกก. 26.35 บาทตอกก. ผลผลตรวมเฉลย 15,250 กก. 15,075 กก. รายไดเฉลย 401,837.50 บาท 397,226.25 บาท ตนทนรวมเฉลย 331,365.50 บาท 384,307.50 บาท ตารางท 2 ผลการวเคราะหประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของฟารมหรอเกษตรกร (ตอ 1 รนการเลยง)

ตวชวดสมรรถนะ ฟารมหรอเกษตรกรทเขารวมโครงการฯ


ดานความนาเชอถอ การเตมเตมค าสงซอสมบรณ

รอยละ 100

รอยละ 100

ดานการตอบสนอง รอบระยะเวลาการเตมเตมค าสงซอสมบรณ

9 เดอน 16 วน

9 เดอน 10 วน

การปรบตวหรอความยดหยน ระยะเวลาในการปรบเปลยนกระบวนการ ความสามารถในการปรบตวจากการเพมของปรมาณความตองการ ความสามารถในการปรบตวจากการลดลงของปรมาณความตองการ

7 วน

รอยละ 10 -0-

5 วน

รอยละ 13 -0-

ดานตนทน ตนทนรวมเพอตอบสนองความตองการ

331,365.50 บาท

384,307.50 บาท

ดานการจดการสนทรพย อตราหมนเวยนสนทรพยถาวร

0.23 รอบ

0.08 รอบ

ตารางท 3 การเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการซพพลายเชนของฟารมหรอเกษตรกร

หวขอ ดานความนาเชอถอ

ดานการตอบสนอง

ดานการปรบตวหรอ

ความยดหยน ดานตนทน ดานการจดการ

สนทรพย

ฟารมหรอเกษตรกรทเขารวมโครงการฯ


หมายเหต : มประสทธภาพ, มประสทธภาพนอยกวา

การจัดการการผลิต การขนส่ง...

Documents

Transcript of การจัดการการผลิต การขนส่ง...