นโยบายสขภาพไทยและเขตสขภาพ

นพ. ศภกจ ศรลกษณ พ.บ., อ.ว., MPHM

ผตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข

13 มกราคม 2560

1

Digital Disruption (ดจตอลพลกโลก)

Social Determinants of Health

WHO: The social determinants of health are the conditions in which people are

born, glow, live, work, and age. These circumstances are shaped by the distribution

of money , power, and resources at global, national and local levels.

ธรรมนญสขภาพฉบบท 2 : ปจจยสงคมทกาหนดสขภาพ (Social determinants of health : SDH)

สภาพแวดลอมทบคคลเกด เตบโต ทางาน ดารงชวตอยจนถงวาระสดทายแหงชวต รวมถงปจจย

และระบบตางๆ ทเขามามสวนกาหนดสภาพแวดลอมเหลานนดวย ไดแก นโยบายและระบบ

เศรษฐกจ ทศทางการพฒนา บรรทดฐานทางสงคม นโยบายทางสงคม และระบบการปกครองซง

ลวนมผลตอสขภาพของประชาชน

เอกสารจาก กต. : หลกปจจยทางสงคมทมผลตอสขภาพ

SDH. Definition

EQUITYSDH

SDGการสรางความเปนธรรม ลดความความเหลอมลา

UHC

The Marmot Six Domians :

1. Give every child the best start in life

2. Educateion and life-long learning

3. Employment and working conditions

4. Minimum income for healthy living

5. Healthy and sustainable places to live and work

6. Social determinants approach to prevention

MDG

SDG• All Gov. & UN advise

• All country focus

(Economic Social & Environment)

• 17 Goals (1 for Health)

• 169 Targets (13 for Health)

MDG • UN lead process

• Developing country focus

(Poverty & Social)

• 8 Goals (3 for Health)

• 21 Targets (6 for Health)

2015

From MDG to SDG2030

14

สถานการณ

• การเปดเสรทางการคา

• การเคลอนยาย สนคา เงนทน เทคโนโลย

• การเคลอนยายคนและบคลากรวชาชพ

Post 2015 ASEAN Health Development Agenda 4 ดาน

• Promoting Healthy Lifestyle

• Responding to all Hazards and Emerging Threat

• Strengthening Health System and Access to Care

• Ensuring Food Safety

การเตรยมการของระบบสขภาพเพอรองรบ

• บรการสขภาพ

• การเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค

การพฒนาสขภาพอาเซยนหลงป 2015

15

Country Situation

• GDP per cap 6,041 (2557) GINI index 39.4%(2556)

• ความยากจนลด 20% (2550)10.9%(2556) การวางงานตา < 1%• ตนทนการบรหารจดการ และ ระบบลอจสตกยงสง

• ลงทนนอยดาน R&D, ขาดนวตกรรม

• ปญหาดานสมฤทธผลทางการศกษา

• การอพยพเขาสเมอง (46%)

• ประชากรสงวยและภาระพงพงสงขนเรว

• การเปลยนระบาดวทยาของโรคเปน NCD

• ความเหลอมลา

• Climate Change

• การอภบาลระบบออนแอและขาดธรรมาภบาล

Next 30 yrs. (2043)

1970 1990 2010 2030

Population Tsunami

• Proportion of the elderly• 11.7% in 2010• 30% in 2040

• Dependency Ratio • 0.41 in 2010• 0.59 in 2040

Start up Thailand 4.0

ระบบรการ การสาธารณสขมลฐาน

รฐ - อสม - ประชาชน

Healthy Thais

Development Goal and Strategy (for a half century)

(1.2 ลาน)

21

Country Strategy (previous government)

• Competitive Growth• Medical Hub

• Inclusive Growth• Service Plan

• Green Growth• Internal Process Development

20 Years National Strategy

Thailand in transition

• Aged Society

• Epidemiology Change to Chronic NCD

34

Next 30 yrs. (2040)

1970 1990 2010 2030

Population Tsunami

• Proportion of the elderly• 11.7% in 2010• 30% in 2040

• Dependency Ratio • 0.41 in 2010• 0.59 in 2040

1) สถานการณสขภาพและแนวโนมการเปลยนแปลง

- การเปลยนแปลงโครงสรางประชากร เขาสสงคมผสงอายเรว เดกเกดลด คณภาพมปญหา

- การเปลยนแปลงรปแบบของโรค ภยพบตและภยสขภาพ

- โรคจากสงแวดลอมและผลกระทบจากนโยบายสาธารณะ

- โลกาภวตน และความรวดเรวของการพฒนาเทคโนโลยดานการแพทย

2) ระบบบรการและระบบสนบสนน

- ลงทนกบการสงเสรมปองกนในสดสวนทนอย

- การจดการกาลงคนไมตอบสนองระบบบรการทมประสทธภาพ ขาดผนาและนกวชาการทม

ศกยภาพสง

- การจดการเงนการคลงทมขอขดแยงสง มความเหลอมลา

- ระบบขอมลและงานวจยทใชประโยชนไดนอยทงเพอการบรหารงานของรฐและประโยชน

สาธารณะ

ทาไมตองปฏรประบบสขภาพ

3) โครงสรางและกลไกการอภบาลระบบ

- ขาดเอกภาพระหวางหนวยงานในระดบชาตและทกระดบ

- ธรรมาภบาลหยอนยาน

- โครงสรางทไมสามารถทางานใหเกดประสทธผล

- การรวมศนยอานาจ สงการลาชา ไมสอดคลองกบบรบทพนท

4) นโยบายและกฎหมาย

- นโยบายขาดความตอเนอง ไมมยทธศาสตรชาตระยะยาว

- กม.เกาไมรองรบสถานการณ ไมสามารถใชเปนเครองมอทมประสทธผล

5) ความเขมแขงของชมชนและการมสวนรวมของประชาชน

- ความรอบรดานสขภาพไมเพยงพอ ในการปองกนปจจยเสยง

- ชมชนจานวนมากยงพงตนเองไมได

ทาไมตองปฏรประบบสขภาพ

ภาพอนาคตบทบาทกระทรวงสาธารณสขใน ศตวรรษท 21

ตนทนขอเสนอปฏรประบบสขภาพ

ขอเสนอการปฏรปของ กสธ ตอ คสช.

1) National Health Policy Board

2) เขตสขภาพ : กระจายอานาจไปเขต เพมประสทธภาพ seamless referral

3) การเงนการคลง : เอาการเงนมาสนบสนนนโยบาย

4) ธรรมาภบาล : จดซอจดจาง แตงตงโยกยาย ระบบตรวจสอบถวงดล

ตนทนขอเสนอปฏรประบบสขภาพ

วาระปฏรป

สภาปฏรปแหงชาตวาระปฏรปท ๒๒ : การปฏรประบบบรการสขภาพ

วาระปฏรปท ๒๓ : การปฏรประบบสรางเสรมสขภาพ ปองกน ควบคมโรคและภยคกคาม

วาระปฏรปท ๒๔ : การปฏรประบบบรหารจดการและการเงนการคลงดานสขภาพ

วาระปฏรปพเศษ ๑๓ : แนวทางการปฏรประบบประกนสขภาพ

ราง รธน. มาตราทเกยวของโดยตรง

มาตรา ๔๗ บคคลยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ บคคลผยากไรยอมมสทธ

ไดรบบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย ตามทกฎหมายบญญต บคคลยอมมสทธ

ไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสย คาใชจาย

มาตรา ๕๕ รฐตองดาเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสข ท มประสทธภาพ

อยางทวถง เสรมสรางใหประชาชนมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และการปองกน

โรค และสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาภมปญญาดานแพทยแผนไทย ใหเกดประโยชน

สงสด บรการสาธารณสขตามวรรคหนง ตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคม และ

ปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย รฐตองพฒนาการบรการสาธารณสขให

มคณภาพและมมาตรฐานสงขนอยางตอเนอง

มาตรา ๗๑ รฐพงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวอนเปนองคประกอบ พนฐานท

สาคญของสงคม จดใหประชาชนมทอยอาศยอยางเหมาะสม สงเสรมและพฒนาการ สรางเสรม

สขภาพเพอใหประชาชนมสขภาพทแขงแรงและมจตใจเขมแขง รวมตลอดทงสงเสรม และ

พฒนาการกฬาใหไปสความเปนเลศและเกดประโยชนสงสดแกประชาชน

ราง รธน. มาตราทเกยวของโดยตรง

หมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ

มาตรา ๒๕๗ .........

มาตรา ๒๕๘ ใหดาเนนการปฏรปประเทศอยางนอยในดานตาง ๆ ใหเกดผล

ดงตอไปน

ก. ดานการเมอง ..........

ข.- ฉ.........

ช. ดานอน ๆ

(๑) .........

(๔) ปรบระบบหลกประกนสขภาพใหประชาชนไดรบสทธและประโยชนจาก

การบรหารจดการ และการเขาถงบรการทมคณภาพและสะดวกทดเทยมกน

(๕) ใหมระบบการแพทยปฐมภมทมแพทยเวชศาสตรครอบครวดแลประชาชน

ในสดสวนทเหมาะสม

เปนองคกรหลกดานสขภาพ

ทรวมพลงสงคม

เพอประชาชนสขภาพด

พฒนาและอภบาลระบบสขภาพ

อยางมสวนรวม

และยงยน

O riginalityP eople centered approachM astery

H umilityMoPH

ประชาชนสขภาพด เจาหนาทมความสข ระบบสขภาพยงยน

เปาหมาย

แผน 20 ป กสธ.

ทศทางการวางแผน 20 ป (4 Phase)

กรอบแนวคด

นโยบาย

รฐบาล

แผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต

ฉบบท 12

(พ.ศ.2560 – 2564)

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป

และการปฏรปประเทศไทย

ดานสาธารณสข

การบรณาการ (Integrated)

องครวมและผสมผสาน

(Holistic & Comprehensive)

การมสวนรวมของพหภาค

(Multisectoral)

ประสทธภาพและประสทธผล

เปาหมายการพฒนาท

ยงยน (SDGs)

ปฏรประบบ

Phase 1 (2560-2564)

สความยงยน

Phase3 (2570-2574)

สรางความเขมแขง

Phase 2 (2565-2569)เปน 1 ใน 3

ของเอเชย

Phase 4 (2575-2579)

ประเทศไทย

4.0

แผน 20 ป กสธ.

1. ระบบขอมลสารสนเทศดานสขภาพ

2. ระบบหลกประกนสขภาพ

3. ความมนคงดานยาและเวชภณฑและ

การคมครองผบรโภค

4. ระบบธรรมาภบาล

1. พฒนาคณภาพชวตคนไทยทกกลมวย

2. การปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

3. ความปลอดภยดานอาหารและลดปจจยเสยง

ตอโรคไมตดตอเรอรง

4. การบรหารจดการสงแวดลอม

The 4 Excellence Strategies

(16 แผนงาน 48 โครงการ)

P3

Excellence

Service Excellence

People Excellence

GovernanceExcellence

1. การพฒนาระบบการแพทยปฐมภม

2. การพฒนาระบบบรการสขภาพ

3. ศนยความเปนเลศทางการแพทย

4. ศนยกลางสขภาพนานาชาต/เขต

เศรษฐกจพเศษ

1. การวางแผนความตองการอตรากาลง

2. การผลตและพฒนากาลงคน

3. การพฒนาประสทธภาพระบบบรหารจดการ

กาลงคนดานสขภาพ

4. การพฒนาเครอขายภาคประชาชนและ

ภาคประชาสงคมดานสขภาพ

แผน 20 ป กสธ.

• บรณาการระบบบรการสขภาพ

ระดบปฐมภม ทตยภม ตตยภม

ศนยความเปนเลศ และระบบสงตอ

• แยกระบบบรหารจดการ

ดานสงเสรมสขภาพฯ

ใหชดเจน

• เพมสดสวนงบประมาณดาน

สงเสรมสขภาพปองกนโรค

• เนนการสรางเสรม

สขภาพในชมชน

• ตง primary care

cluster

การปฏรปสาธารณสข

• เนนความยงยนของระบบ ม

เปาหมาย Sustainability, Adequacy,

Fairness และ Efficiency

• ปรบโครงสรางการบรหารงาน

กระทรวงฯ

ปฏรประบบ

บรการ

ปฏรปงาน

สงเสรมสขภาพ

ปฏรปการเงน

การคลง

ปฏรประบบ

บรหารจดการ

• ปฏรปและปรบปรงดานอน ๆ เชน

กาลงคน เทคโนโลย ระบบคมครอง

ผบรโภค

Primary Care Cluster (แพทยเวชศาสตรครอบครว/Family Doctor) จง

เปนแนวทางในการบรหารจดการ โดยการปฏรประบบบรการปฐมภม มแพทยเวช

ศาสตรครอบครว ดแลประชาชน 1:10,000 คน (Cluster 3:30,000) โดยมเปาหมาย

ครอบคลมประชาชนทงประเทศภายใน 10 ป

สงคม

ผสงอาย

เจบปวยดวยโรคเรอรงเปนจานวนมาก

เทคโนโลยมราคาสงขน

คาใชจายดานสขภาพ

สงขน

งบประมาณภาครฐดานสาธารณสข

ไมเพยงพอ

จาเปนตองปฏรประบบโดยมแพทยดแล

แบบองครวม

เพอเพมประสทธภาพและคณภาพใน

การใหบรการ

หมายเหต: ในประเทศทพฒนาแลว โดยเฉพาะในยโรป มระบบนทาใหคาใชจายดานสขภาพไมสงจนเปนภาระของรฐบาล

ระบบการแพทยปฐมภม

NCD

47

จดใหมบรการเปนประจา บรการอยางตอเนอง เชอมโยงจากบาน ครอบครว ชมชน ไปยงหนวยบรการทกระดบ ทงสงไปและสงกลบ มทมสหสาขาวชาชพประจาทรบผดชอบประชาชนและพนทชดเจน ดแลดวยหลกเวชศาสตรครอบครว

บรการ

ทกคน

ใหบรการทกกลมวย ทกสทธ

บรการ

ทกทใหบรการทงเชงรบในหนวยบรการ

และการใหบรการเชงรกในชมชน

บรการ

ทกอยาง(PP OP LTC

REHAB paliative

continuity)

Comprehensive Care

สงเสรม ปองกน รกษา ฟนฟ

ตอเนอง ระบบสงตอ ไป - กลบ บรการ

ทกเวลา

ดวย

เทคโนโลย

เวลาราชการ เวลาราษฎร

ใชเทคโนโลย เชน Line group

บรการทกคน ทกท

ทกอยาง ทกเวลาดวยเทคโนโลย

4. ระบบการแพทยปฐมภม

เขตสขภาพ

49

• ขนาดพนททเหมาะสม 4-8 จงหวด, 4-6 ลานคน (Economy

of Scale, Scope, Speed)

• Service Plan + Long Term Investment Plan + HR Plan

• การสงตอไรรอยตอ

• การเพมคณภาพ, ประสทธภาพ (Resource Sharing)• การกระจายอานาจจากสวนกลาง

• การสรางกลไกทมเอกภาพระหวาง

ผซอบรการ ผใหบรการ และผกากบดแล

หลกการ

โครงสรางระบบ

อปสข.

คกก.เขตสขภาพประชาชน

สปสช. กสธ.

คกก.เขตสขภาพ

สนง.เขตสขภาพ

กวป. +

คปสอ. + (DHS)

สสจ.

สสอ.รพศ./รพท./รพช.รพ สต.

ระบบตรวจราชการและระบบสนบสนน

NHA (NHPB)

สปสช.เขต

สปส./กรม บช กลาง

การอภบาลระบบสขภาพในระดบชาต

การอภบาลระบบสขภาพในระดบพนท

• รปแบบคณะกรรมการสาธษรณสขชาต

• องคประกอบ ทมาของกรรมการ

• บทบาทหนาท

• ความสมพนธกบกลไกตางๆทมอย

• ชองทางการจดตง

• รปแบบคณะกรรมการเขตสขภาพ (Regional Health Board)

• องคประกอบ ทมาของกรรมการ

• บทบาทหนาท

• ความสมพนธกบกลไกตางๆทมอย

• ชองทางการจดตง

เทาเทยม (give them equally) vs เปนธรรม (make them equal)

สวสด