ยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง (พ.ศ.2561-2570)

คนเมองสขภาพด ระบบสขภาพเขตเมองมประสทธภาพ เชอมโยง ครอบคลม ทวถง ทกภาคมสวนรวม

1.

พฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมองใหเขมแขง

3.

พฒนาระบบขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพ

เขตเมอง

2.

พฒนาระบบการเงนการคลงของระบบบรการสขภาพ

เขตเมอง

4.

การบรหารและพฒนาก าลงคนในระบบบรการสขภาพ

เขตเมอง

5.

เสรมสรางระบบสขภาพเขตเมองให

เขมแขงดวย ธรรมาภบาล

สารบญ

หนา

สารบญ ก บทสรปผบรหาร ข บทท 1 บทน า 1 หลกการและเหตผล 1 วตถประสงค 2 ค านยาม 2 แนวโนมการเปนเมองและการใชชวตแบบเมอง และการออกแบบระบบสขภาพ 3 ระบบการสาธารณสขและ การบรการสขภาพในเขตเมอง 5 การจดระบบการสาธารณสขในเขตเมอง 5 เรองทองคการอนามยโลกแนะน า 6 บทท 2 สถานการณและสภาพปญหาในเขตเมอง 7 ปจจยทมผลกระทบตอสขภาพของคนเมองในประเทศไทย 7 ระบบบรการสขภาพเขตเมอง 10 สภาพปญหาของระบบบรการสขภาพเขตเมอง 12 บทท 3 กรอบแนวคด นโยบาย ยทธศาสตรทเกยวของ นโยบายทเกยวของ

15 15

ระดบโลก 15 ระดบประเทศ 20 กระทรวงสาธารณสข 23 บทท 4 ยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง (พ.ศ.2561-2570) 28 วสยทศน 28 พนธกจ 28 เปาหมาย 28 ประเดนยทธศาสตร 28 ยทธศาสตรท 1 พฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมองใหเขมแขง 29 ยทธศาสตรท 2 การพฒนาระบบการเงนการคลงของระบบบรการสขภาพเขตเมอง 30 ยทธศาสตรท 3 การพฒนาระบบขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมอง 31 ยทธศาสตรท 4 การบรหารและพฒนาก าลงคนในระบบบรการสขภาพเขตเมอง 32 ยทธศาสตรท 5 เสรมสรางระบบสขภาพเขตเมองใหเขมแขงดวยธรรมาภบาล 33 บทท 5 แนวทางการแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต 35 บทท 6 แนวทางการตดตามและประเมนผล บรรณานกรม

ภาคผนวก

39 41 43

ก

บทสรปผบรหาร

ววฒนาการของสงคมไทยมการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม ลกษณะประชากรทม ความหลากหลาย การอยอาศยทมความหนาแนนสง นอกจากนยงมความซบซอนดานประชากรทมประชากรแฝงซงรวมถงแรงงานขามชาตทมแนวโนมการเคลอนยายแรงงานสเมองเพมมากข น โดยเฉพาะอยางยงภายหลงการเขาสประชาคมอาเซยนในพ.ศ. 2558 ซงปจจยดงกลาวสงผลตอวถชวต ความเปนอย และสงแวดลอมทมการเปลยนแปลงจากสงคมชนบทเปนสงคมเมอง ซงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองและรวดเรว และสงผลตอการเขาถงบรการสขภาพทอาจกอใหเกดความเหลอมล าและไมเปนธรรมการจดบรการสขภาพในเขตเมองมบรบท ทซบซอน มผรวมจดบรการหลากหลาย ทงจากภาครฐ ภาคเอกชน และภาคสวนอน ๆ และมองคกรปกครองสวนทองถนตองเขามามบทบาทในการดแลสขภาพประชาชนและรวมจดบรการสขภาพ ใหประชาชนในเขตเมองมากขน

การบรหารจดการเพอใหเกดการพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองและกรงเทพมหานคร อยางมสวนรวมมขอจ ากดจากเหตหลายประการ เชน ความแตกตางของนโยบายและทศทางการด าเนนงานของแตละหนวยงาน โครงสรางพนฐานของระบบบรการสขภาพ อนหมายรวมถงก าลงคนดานสขภาพทงเรองปรมาณ คณภาพและมาตรฐานวชาชพ ความพรอมเชงทรพยากรตาง ๆ เชน ระบบขอมลสารสนเทศ เทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข รปแบบการจดระบบบรการสขภาพ ระบบการสงตอ และระบบการแพทยฉกเฉน การบรหารจดการและการเบกจายงบประมาณดานสขภาพ ขาดการประสานงานระหวางหนวยงานทงในและตางภาคสวนอยางจรงจงและตอเนอง ไมมเจาภาพหลกของระบบบรการสขภาพเขตเมองโดยรวม แมจะมการแบงแยกพนทปกครองเชงอ านาจตามกฎหมายกตาม ฯลฯ ทงหมดนท าใหระบบบรการสขภาพเขตเมองไดรบการพฒนาแบบแยกสวน และไรทศทางทชดเจนในภาพรวม สงผลใหประชาชนทอย ในพนทเขตเมองนน มความเสยงดานสขภาพอยางหลกเลยงไดยากการพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมอง ใหเขมแขง มการน าภมปญญาทองถนมาบรณาการในการใหบรการสขภาพ และสามารถตอบสนองตอปญหาสขภาพททาทายไดอยางมประสทธภาพ จ าเปนตองมเจาภาพหลก และการมสวนรวมของทกภาคสวน

ระบบบรการสขภาพในเขตเมองมปญหาหลากหลาย มประเดนเรงดวนและส าคญทควรด าเนนการโดยทกภาคสวน ทกองคกร ทกวชาชพ ทเกยวของ โดยมตวอยางในประเดนตาง ๆ ทส าคญดงตอไปนประเดนท 1 การใหบรการสขภาพไดแกการจดระบบบรการสขภาพในเขตเมองยงมความซ าซอนระหวางผใหบรการสขภาพการกระจายตวของหนวยบรการสขภาพในพนทเขตเมองไมครอบคลมประชาชนบางสวนขาดความเชอมนในคณภาพของบรการระดบปฐมภม ท าใหไปรบบรการสขภาพจากโรงพยาบาลโดยไมจ าเปนหนวยบรการสขภาพในเขตเมองยงมงเนนการจดบรการสขภาพในเชงของการรกษาพยาบาลและการตงรบมากกวาการสงเสรมสขภาพ และปองกนควบคมโรคประเดนท 2 การเงนการคลงสขภาพไดแก ระบบการซอบรการสขภาพของกองทนภาครฐยงไมสามารถท าใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการจดบรการสขภาพแกประชาชนในพนทไดอยางมประสทธภาพองคกรปกครองสวนทองถนทเขารวมในการจดบรการสขภาพไมสามารถน าเงนทไดรบการจดสรรจากส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตไปใชในการจางบคลากรดานสขภาพมาใหบรการสขภาพแกประชาชนได การจดบรการสขภาพในเขตเมองประสบปญหา ความไมเพยงพอของงบประมาณ ในการจดบรการสขภาพมาตรการทางการเงนการคลงสขภาพ ยงไมสอดคลองกบพฤตกรรมสขภาพและการใชบรการสขภาพของประชากรในเขตเมองประเดนท 3 การบรหาร

ข

ระบบบรการสขภาพอยางมสวนรวม (ภาวะผน าและการอภบาล) ไดแก การบรหารระบบบรการสขภาพอยางมสวนรวมของผใหบรการสขภาพทอยตางสงกดกนนนยงมอยนอยการวางแผนและการใชทรพยากรรวมกนทงดานบคลากรสขภาพ ระบบขอมลสารสนเทศ และเครองมออปกรณทางการแพทยทมราคาสง ยงมนอย

จากตวอยางสภาพปญหาทเกดขนในเขตเมองรวมทงกรงเทพมหานคร เมองพทยา จะเหนไดวา ปญหาเหลานไมสามารถแกไขไดโดยหนวยงานใดหนวยงานหนงโดยล าพงการบรการสขภาพในเขตเมอง ด าเนนงานโดยหนวยงานทหลากหลาย ซงขาดการบรณาการการท างานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ ขาดกลไกการเชอมโยง ระบบการสงตอ สงกลบผปวยทชดเจน ท าใหการบรหารจดการเพอใหเกดการพฒนาระบบสขภาพเขตเมองอยางมสวนรวมมขอจ ากด ทงในดานความแตกตางของนโยบาย และทศทางการด าเนนงานของแตละหนวยงาน โครงสรางพนฐานอนหมายรวมถงก าลงคนดานสขภาพทงเรอ งปรมาณและคณภาพ ความเขมแขงของระบบขอมลสารสนเทศ ความพรอมเชงทรพยากรตาง ๆ ตงแตเวชภณฑ ครภณฑทางการแพทย เทคโนโลยทางการแพทย รปแบบการจดระบบบรการทางการแพทย รวมถงเรองวงจรการบรหารจดการและการเบกจายงบประมาณดานสขภาพ นอกจากนน การขาดกลไกท เออตอการประสานงานระหวางหนวยงานทงในและตางภาคสวนอยางจรงจงและตอเนอง ยงแสดงใหเหนถงการไมมความเปนเจาของของระบบสขภาพเขตเมองโดยรวม แมจะมการแบงแยกพนทปกครองเชงอ านาจตามกฎหมายกตาม ท าใหระบบสขภาพโดยรวมไดรบการพฒนาไปแบบไรทศทาง จนมผลท าใหประชาชนทอยในพนทเขตเมองนน มความเสยงดานสขภาพอยางหลกเลยงไดยาก

ดงนน การใหทกภาคสวนทเกยวของกบระบบบรการสขภาพเขตเมอง ไดรวมกนก าหนดแผนยทธศาสตร แนวทางการพฒนา ตลอดจนกลไกในการขบเคลอนระบบบรการสขภาพเขตเมอง จะท าใหการจดบรการสขภาพสามารถรองรบความตองการของประชาชนในเขตเมองไดอยางมประสทธภาพ เพยงพอ และสอดคลองตามบรบท และความตองการของประชาชน ซงผลการด าเนนการจดยทธศาสตร มดงน

วสยทศน (Vision)

คนเมองมสขภาพด ภายใตระบบสขภาพเขตเมองทเขมแขงสอดคลองกบสภาวะแวดลอมของพนท เชอมโยงบรการทกระดบ และทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมมสวนรวม

พนธกจ (Mission)

1. พฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองโดยมงเนนการระบบบรการปฐมภมทเชอมโยงกบบรการสขภาพทกระดบ

2. จดระบบการเงนการคลง และการจดท างบประมาณ ทเออตอระบบบรการสขภาพเขตเมอง 3. สรางและพฒนาระบบขอมลดานสขภาพทเชอมโยงกบภาคสวนตางๆ อยางเปนเอกภาพม

มาตรฐานและครอบคลม 4. ผลต พฒนา และจดสรรก าลงคนทงปรมาณและคณภาพรองรบระบบบรการสขภาพเขตเมอง 5. เสรมสรางระบบบรการสขภาพเขตเมองใหเขมแขง ดวยกลไกการบรหารจดการตามหลกธรรมาภ

บาล การตดตามประเมนผล การสรางองคความร งานวจยทน ามาปรบใชไดจรง 6. สนบสนนและสรางการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคมในการ

จดระบบบรการสขภาพเขตเมอง

ค

เปาหมาย (Goal)

คนเมองสขภาพด มระบบบรการสขภาพเขตเมองทมประสทธภาพ เชอมโยง ครอบคลม ทวถง โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของ

ตวชวดหลก

1. ความครอบคลมของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมในเขตเมอง (รอยละ 100) 2. รอยละของหนวยงบรการสขภาพระดบปฐมภมในเขตเมองมคณภาพไดมาตรฐาน (รอยละ 100) 3. อตราตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอลดลง (รอยละ 20) 4. อตราการเขาภงบรการสขภาพของคนเมองเพมขน (รอยละ 20)

ยทธศาสตร

ยทธศาสตรท 1 พฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมองใหเขมแขง ยทธศาสตรท 2 พฒนาระบบการเงนการคลงของระบบบรการสขภาพเขตเมอง ยทธศาสตรท 3 พฒนาระบบขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมอง ยทธศาสตรท 4 การบรหารและพฒนาก าลงคนในระบบบรการสขภาพเขตเมอง ยทธศาสตรท 5 เสรมสรางระบบสขภาพเขตเมองใหเขมแขงดวยธรรมาภบาล

รายละเอยดดงน

ง

ยทธศาสตรท 1 พฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมองใหเขมแขง วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด

1.1 เพอออกแบบระบบบรการสขภาพเขตเมองมงเนนบรการสขภาพปฐมภม และคลนกหมอครอบครวทมคณภาพ ครอบคลมทกพนท โดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 1.2 เพอพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองและระบบการสงตอทมความเชอมโยงหนวยบรการสขภาพทกระดบ และสามารถสงตอบรการสขภาพไดอยางมประสทธภาพ โดยการมสวนรวมของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 1.3 เพอสงเสรมใหประชาชนทกกลมวยมสขภาพด ไดรบบรการสขภาพ การสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคมโรค และลดปจจยเสยงดานสขภาพโดยการมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 1.4 เพอใหประชาชนสามารถดแลสขภาพตนเอง (Health Literacy) ไดอยางเหมาะสม

1. จดระบบบรการปฐมภมและคลนกหมอครอบครวใหเหมาะสมกบพนทและลกษณะประชากร และมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 2. จดระบบการบรการสขภาพเขตเมองและระบบการสงตอทมความเชอมโยงของหนวยบรการทกระดบและมสวนรวมทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 3. พฒนาระบบปองกนควบคมโรค ระบบเฝาระวงทางระบาดวทยา และกลไกตอบสนองตอโรคและภยสขภาพในภาวะฉกเฉนไดทนตอสถานการณโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 4. สนบสนนประชาชนสามารถดแลส ขภาพตนเอง (Health Literacy) การใชภมปญญาทองถน การแพทยแผนไทย และแพทยทางเลอกไดอยางเหมาะสม

- รอยละหนวยบรการคลนกหมอครอบครว ครอบคลม พนท (รอยละ 100) - รอยละของหนวยบรการคลนกหมอครอบครวเขตเมอง มคณภาพตามมาตรฐานทก าหนด (รอยละ 100) - มระบบการสงตอ/เชอมโยงระหวางหนวยบรการ สขภาพ เขตเมองของทกภาคสวนทมประสทธภาพ - รอยละระดบความพงพอใจของประชากรเขตเมอง ในบรการการแพทยฉกเฉนและการสงตอ (รอยละ 90) - มระบบปองกนควบคมโรค ระบบเฝาระวงทางระบาด วทยา และกลไกตอบโตโรคและภยสขภาพในภาวะ ฉกเฉน - อตราการเขารบบรการของผปวยนอกดวยโรคไมตดตอ ของโรงพยาบาลในเขตเมองลดลง (ลดลงรอยละ 20) - รอยละสถานบรการทมการใหบรการการแพทย แผนไทยและการแพทยทางเลอกเพมขน (รอยละ 20) - มแหลงใหความรประชาชนดานสขภาพเพมขน

ยทธศาสตรท 2 การพฒนาระบบการเงนการคลงของระบบบรการสขภาพเขตเมอง วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด

2.1 เพอใหกระบวนการจดท าและการจดสรรงบประมาณจากแหลงงบประมาณตางๆ ทงระบบหลกประกนสขภาพ ระบบประกนสงคม ระบบสวสดการขาราชการ งบประมาณทองถน และแหลงอนๆ ส าหรบระบบบรการสขภาพเขตเมองอยางเปนธรรม และมประสทธภาพครอบคลมประชากรเขตเมอง

1. พฒนากระบวนการจดท าและการจดสรรงบประมาณจากแหลงงบประมาณตางๆ ทงระบบหลกประกนสขภาพ ระบบประกนสงคม ระบบสวสดการขาราชการ งบประมาณทองถน และแหลงอนๆ ส าหรบระบบบรการสขภาพเขตเมองอยางเปนธรรม และมประสทธภาพครอบคลมประชากรในเขตเมอง

- มคมอแนวทางการจดสรรงบประมาณจากแหลง งบประมาณตางๆ ทงระบบหลกประกนสขภาพ ระบบ ประกนสงคม ระบบสวสดการขาราชการ งบประมาณ ทองถน และแหลงอนๆ ส าหรบระบบบรการสขภาพเขต เมอง

จ

วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด

2.2 พฒนากลไกการเงนการคลง รองรบการสงตอเพอใหการจดบรการสขภาพเขตเมองมบรการทตอเนอง (Continuous care) และประชาชนสามารถเขาถงบรการสขภาพไดทกสทธการรกษาพยาบาล 2.3 เพอลดอปสรรคดานการเงนใหประชาชนเขาถงบรการดานสขภาพ ทงสงเสรมสขภาพ ปองกนและควบคมโรค รกษาพยาบาล ฟนฟสขภาพ รวมถงการบรการการแพทยฉกเฉน

2. สรางกลไกดานการเงนการคลงใหประชาชนเขาถงบรการดานสขภาพ และบรการการแพทยฉกเฉน 3. พฒนาระบบการเงนและการคลงของหนวยบรการสขภาพในเขตเมองใหมมาตรฐานชดเจน มความคลองตวและยดหยน สอดคลองกบความจ าเปนของแตละพนท และมระบบการเฝาระวง ตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ 4. ทบทวน และปรบปรงระเบยบ/กฎเกณฑ การเงนการคลงทเกยวของเพอสนบสนนระบบบรการสขภาพเขตเมอง

- รอยละของประชาชนเขาถงบรการสขภาพ และบรการ การแพทยฉกเฉนเพมขน (รอยละ 20) - รอยละของหนวยบรการสขภาพในเขตเมองทประสบ

วกฤตทางการเงนลดลง (รอยละ 20)

ยทธศาสตรท 3 การพฒนาระบบขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมอง วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด

3.1 เ พอจดท าระบบฐานขอมลกลาง/คลงขอมลดาน สขภาพทเชอมโยงเชงบรณาการกบหนวยงานทเกยวของ 3.2 เพอพฒนาขอมลดานสขภาพทใชในการจดระบบบรการสขภาพเขตเมอง 3.3 เพอพฒนาศกยภาพบคลากรในการจดการขอมลและวเคราะหขอมลดานสขภาพไดอยางมประสทธภาพและทนตอสถานการณสามารถน ามาใชในการจดระบบบรการสขภาพได 3.4 เพอพฒนาระบบความปลอดภย และคมครองสทธดานขอมลสขภาพสวนบคคล

1. สรางฐานขอมล/คลงขอมลกลาง(Data Center) ดานสขภาพเขตเมอง 2. พฒนาระบบขอมลสขภาพเขตเมองทสามารถเชอมโยงกบหนวยงานเกยวของไดอยางมประสทธภาพ 3. พฒนาโปรแกรม /Soft ware ระบบขอมลดานสขภาพในการใหบรการ/จดระบบบรการสขภาพในเขตเมอง 4. พฒนาระบบขอมลดานสขภาพสวนบคคล (Personal Health Record) เชอมโยงการใหบรการในสถานพยาบาลทกระดบ 5. จดท าระบบตดตามและประเมนผลการใชเทคโนโลยขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมองอยางมประสทธภาพ

- มระบบฐานขอมล/คลงขอมลดานสขภาพกลาง (Data Center) ทเชอมโยงกบหนวยงานทเกยวของ ไดทงประเทศ - รอยละของหนวยบรการทสามารถเชอมโยงขอมล เขาระบบฐานขอมลกลางเพมขน (รอยละ 50) - มระบบขอมลดานสขภาพสวนบคคล (Personal Health Record) เชอมโยงการใหบรการใน สถานพยาบาลทกระดบในเขตเมอง - รอยละของสถานบรการทพฒนาระบบบรหาร จดการทรพยากร IT ในเครอขายจากศนยกลาง (Active Directory) ระบบเชอมตอฐานขอมล ทะเบยนราษฎร ระบบเครองแมขายเพอรองรบ ระบบงาน Personal Health Record เพมขน (รอยละ 25)

ฆ

วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด 6. พฒนาบคลากรดานขอมล ในการจดการขอมลและ

วเคราะหขอมลดานสขภาพไดอยางมประสทธภาพและทนตอสถานการณสามารถน ามาใชในการจดระบบบรการสขภาพได 7. สรางโปรแกรม/soft wear ระบบความปลอดภยของขอมลสขภาพสวนบคคล

- รอยละของความพงพอใจในเรองความรวดเรวของ การเขาถงขอมล และความปลอดภยของขอมลสวนบคคล ของผใชบรการ (รอยละ 80) - รอยละบคลากรดานขอมลไดรบการพฒนาในการ จดการขอมลและวเคราะหขอมลดานสขภาพได อยางมประสทธภาพและสามารถน าขอมลมาใชในการ จดระบบบรการสขภาพได (รอยละ 90) - รอยละหนวยบรการสขภาพทจดหาและพฒนาระบบ ขอมลดานสขภาพ /โปรแกรม/เครองคอมพวเตอร เพอรองรบการใชงานเรองความปลอดภย (รอยละ 30)

ยทธศาสตรท 4 การบรหารและพฒนาก าลงคนในระบบบรการสขภาพเขตเมอง วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด

4.1 เพอวางแผนผลต จดสรร และพฒนาก าลงคนดานสขภาพในเขตเมอง โดยการมสวนรวมของภาคภาคสวนทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม 4.2 เพอสรางระบบบรหารจดการก าลงคนดานสขภาพ ใหสอดคลองและเออตอระบบบรการปฐมภมเขตเมอง 4.3 เพอสรางสรางกลไกการสอสารและการท างาน เชงบรณาการทเ ออตอการท างาน และการธ ารงรกษาก าลงคนดานสขภาพในเขตเมอง

1. วางแผนผลต จดสรร และพฒนาศกยภาพบคลากร สหสาขาวชาชพในหนวยบรการปฐมภมเขตเมองใหได ไดตามเกณฑมาตรฐาน 2. จดท า ปรบปรง แกไข กฎระเบยบ หลกเกณฑทเออตอการด าเนนงานของบคลากรไดอยางมประสทธภาพ 3. พฒนาเครองมอทใชในการสอสารเพอใหเกดสมพนธภาพทดและการท างานเชงบรณาการระหวางหนวยงานตางๆ 4. เสรมสรางขวญ ก าลงใจและธ ารงรกษาก าลงคนในระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมอง

- ระดบความส าเรจในการวางแผนก าลงคนดานสขภาพ เขตเมอง (รอยละ 90) - รอยละของบคลากรและภาคเครอขายทไดรบการ พฒนาตามเกณฑทก าหนด (รอยละ 90) - จ านวนการจดท า กฎระเบยบ หลกเกณฑทเออตอ ตอการท างานในระบบบรการปฐมภมเขตเมอง - มคมอ/แนวทางการสอสารและการท างานเชงบรณา การระหวางหนวยงานภาคเครอขายทเกยวของ - จ านวนโครงการ/กจกรรมดานบรการสขภาพเขตเมอง ทมการบรณาการระหวางหนวยงานภาคเครอขายท เกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม - อตราการลาออกของบคลากรดานสขภาพลดลง

ฉ

ยทธศาสตรท 5 เสรมสรางระบบสขภาพเขตเมองใหเขมแขงดวยธรรมาภบาล วตถประสงค กลยทธ/มาตรการ ตวชวด

5.1 เพอใหมการขบเคลอนยทธศาสตร ก าหนดทศทาง และแนวทางการสนบสนนการด าเนนงานระบบบรการสขภาพเขตเมองใหเกดความตอเนอง 5.2 เพอใหหนวยงานทกภาคสวนทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม มสวนรวมเพอการน ายทธศาสตรบรการสขภาพเขตเมองสการปฏบต 5.3 เพอใหมระบบก ากบตดตามประเมนผลการด าเนนงานระบบสภาพเขตเมองทมประสทธภาพ 5.4 เพอใหหนวยบรการสขภาพในเขตเมองสามารถจดบรการบนฐานความรและเทคโนโลยทเหมาะสมตรงความตองการของประชาชนในแตละพนท 5.5 เพอเสรมสรางหลกธรรมาภบาลในการระบบบรการสขภาพเขตเมอง

1. จดตงคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองในระดบชาต ทมองคประกอบทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และขบเคลอนโดยผานกลไกตาง ๆ ทระดบเขตและจงหวดและเขตเมอง 2. สนบสนนใหหนวยงานเกยวของ จดท าแผนปฏบตการทสอดคลองกบยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง 3. สรางและพฒนาระบบการตดตามประเมนผลยทธศาสตรใหมประสทธภาพ 4. สงเสรมการจดท างานวจย ชดความร และนวตกรรม รวมถงการจดการความรและการใชผลงานวจยและองคความรดานสขภาพ อยางครบวงจร 5. จดท า ปรบปรงแกไข กฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการ แนวทางการด าเนนงาน เพอเออตอระบบบรการสขภาพเขตเมองดวยหลกธรรมภบาล

- มการจดตงคณะกรรมการ /คณะท างานในการ ขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง ในแตละระดบ - รอยละของหนวยงานในเขตเมองทจดท าแผนปฏบตการ ระบบบรการสขภาพเขตเมองและน าสการปฏบต - ระดบความส าเรจของการด าเนนงานตามแผนงาน ภายใตยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง - มระบบการตดตามประเมนผล และรายงานผล การด าเนนงานบรการสขภาพเขตเมอง - จ านวนงานวจย ชดความร นวตกรรม และการจดการ ความรเพอพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมอง - จ านวนการจดท า ปรบปรงแกไข กฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการ แนวทางการด าเนนงานเพอเออตอ ระบบ บรการสขภาพเขตเมองดวยหลกธรรมภบาล

ช.

บทท 1 บทน า

1. หลกการและเหตผล

ความมลกษณะของชมชนเมองเปนปจจยส าคญล าดบตน ๆ ของระบบสาธารณสขของโลก ในศตวรรษท 21 ซงมผลกระทบทส าคญตอสขภาพ ภายในป พ.ศ. 2593 คาดวามากกวารอยละ 70 ของประชากรทวโลกจะอาศยอย ในชมชนเมอง และในประเทศไทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ไดคาดประมาณจ านวนประชากรภายในประเทศไทยในป พ.ศ. 2556 วามประชากรอาศยอยในเขตเมองรอยละ 45.90 ซงแตกตางจาก ประชากรเขตเมองป พ.ศ. 2554 ทมอตราสวนเพยงรอยละ 36.12 ของประชากรทงประเทศ แสดงใหเหนวา ประเทศไทยมแนวโนมการมประชากรทอาศยอยในเมองและใชชวตแบบเมอง เพมมากขน โดยปจจยส าคญทมอทธพลตอสขภาพเขตเมอง เชน ธรรมาภบาลเขตเมอง ลกษณะของประชากร สงแวดลอมทเกดขนตามธรรมชาต และทมนษยสรางขน การพฒนาสงคมและเศรษฐกจ การจดการบรการและภาวะฉกเฉนตอสขภาพ และความมนคงทางอาหาร

ในขณะทความเปนชมชนเมองน ามาซงโอกาสตาง ๆ สภาวะเชนนกสามารถน ามาซงปญหาทาทาย ตอการมสขภาพทดกวาเดมของประชากรเขตเมอง เมองตาง ๆ ทวโลกในปจจบนนและพนททจะเตบโตเปนเขตเมองในอนาคตก าลงเผชญปญหาคกคามในสามเทา เชน ปญหาเอชไอว/เอดสวณโรค การตดเชอปอดบวม โรคอจจาระรวงรนแรง โรคไมตดตอเรอรงเชน หอบหด โรคหวใจ มะเรง และโรคเบาหวาน และการบาดเจบและความรนแรง รวมถงอนตรายและบาดเจบทเกดจากการจราจร

ส าหรบประเทศไทยพบปญหาทาทายทเกยวของกบสขภาพเขตเมอง เชน โรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง โรคมะเรงหลอดลมและปอด การตดเชอเอชไอว/เอดส และมะเรงตบ แตอยางไรกตาม จากววฒนาการของเมองทมการเปลยนแปลงของบรบทดานตาง ๆ ทงเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม รวมทงสงแวดลอมอยางรวดเรว เชน เศรษฐกจทผนผวน การอยในสงคมทแออด พฤตกรรมการใชชวตทเรงรบ ซงมผลตอภาวะสขภาพของคนทอาศยอยในพนทเมอง ทพบไดอยางชดเจน เชน ความไมเปนธรรม ความไมเทาเทยมในการเขาถงทรพยากรทางดานสขภาพ ความเหลอมล าดานเศรษฐกจ ทท าใหผทมรายไดนอยหรอผดอยโอกาส มโอกาสเขาถงบรการทมคณภาพนอยกวาปญหาดานความรนแรงทางสงคม ปญหายาเสพตด การคมครองผบรโภคดานยา อาหาร หรอผลตภณฑทางการแพทย ปญหาการขาดแคลนทอยอาศย ปญหาความเสอมโทรมของสงแวดลอม ปญหาการบรการจากภาครฐทไมทวถง หรออาจจะเปนปญหาจากการอพยพเขาเมองของแรงงานตางดาว ซงปรากฏการณเหลานลวนแลวแตมากบ “การใชชวตแบบเมอง” ซงจะพบไดวา วถชวตแบบเมอง มความแตกตางหลากหลายซบซอน และแตกตางกบชวตชนบทมาก

โดยความเปนเมองในประเทศไทยมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ประชากรทยายถนฐานมาจากพนททหลากหลายทงในประเทศและจากนานาชาต ตางมาจากเศรษฐานะทไมเทาเทยมกน มทศนคตความเชอสวนบคคลและปฏสมพนธทางสงคมทเปนแบบแผนตาง ๆ กนจงท าใหสขภาพของคนเขตเมองมปญหาตาง ๆ ททวความรนแรงมากยงขน โดยเฉพาะในเรองการจดการดานสาธารณสขทท าใหผทมรายไดนอยหรอผดอยโอกาสมโอกาสเขาถงบรการทมคณภาพนอยกวา หรอไมไดรบบรการสขภาพอยางตอเนองในโรคเรอรง การท าใหสขภาพของคนในเขตเมองดขนกวาเดมจ าเปนอยางย งทจะตองเร งพฒนาระบบ สขภาพ ซงองคประกอบหนงทส าคญ คอ การพฒนาระบบบรการสขภาพใหเขมแขงสามารถตอบสนองตอปญหา ทาทายเหลานไดอยางมประสทธภาพ

1

2. วตถประสงค

ยทธศาสตรระบบบรการสขภาพในเขตเมอง (พ.ศ.2560 -2570) จดท าขนเพอใหหนวยงานทเกยวของ ใชเปนกรอบแนวทางในการด าเนนงานในการพฒนาระบบสขภาพในเขตเมองใหมความเขมแขง มสวนรวม ตอเนองและเชอมโยง เพอคนเมองมสขภาพและมคณภาพชวตทด

3. ค านยาม

3.1 เขตเมอง ความหมายตามราชบณฑตยสถาน หมายถง เขตเทศบาลทมจ านวนประชากรตงแต 10,000 คนขนไป และความหมายตามศพทานกรมการวจยทางประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2558) หมายถง พนททมลกษณะส าคญของความเปนเมอง คอ มประชากรอยกนอยางหนาแนน หรอมจ านวนคนมากเมอเทยบกบพนท โดยประชากรสวนใหญในพนทนนประกอบอาชพทมใชเกษตรกรรม

3.2 ระบบสขภาพ (health system) หมายถง ระบบความสมพนธทงมวลทเกยวของกบสขภาพ (มาตรา 3 พรบ.สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550) ซงมผลลพธทส าคญ คอ การเขาถง ความครอบคลม คณภาพ ความปลอดภย และมผลสมฤทธทท าใหประชาชนมระดบสขภาพและความเปนธรรมเชงสขภาพทดขน มประสทธภาพ คมครองความเสยงทงดานสงคมและการเงน และตอบสนองตอความคาดหวงของประชาชน โดยระบบสขภาพประกอบดวยองคประกอบพนฐานอยางนอย 6 ประการ ไดแก 1) การใหบรการสขภาพ 2) บคลากรสขภาพ 3) สารสนเทศสขภาพ 4) ผลตภณฑทางการแพทย วคซน และ เทคโนโลย 5) การเงนการคลงสขภาพ 6) ภาวะผน าและการอภบาล(รายละเอยดเอกสารสมชชาสขภาพ 8 / หลก 3 / ผนวก 1)

3.3 ระบบบรการสขภาพ (health care systems/health service systems) หมายถง แบบแผนของการจดบรการสขภาพ จดเปนองคประกอบหนงของระบบสขภาพ มกจะใชเพอหมายถงระบบหรอโครงการจดบรการสขภาพใหแกประชาชนหรอสาธารณะ โดยการลงทนของรฐหรอหนวยงานเอกชนหรอรวมกนทงสองภาคสวน ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ทงในดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสขภาพ และในความหมายทกวาง องคประกอบของระบบบรการสขภาพจะครอบคลมถงสงตอไปน 1) บรการดแลสขภาพรายบคคลของบคคลและครอบครว ใชบรการไดตามโรงพยาบาล คลนก ศนยสขภาพในชมชน ในส านกงานแพทย และในบานของผรบบรการเอง 2) บรการสาธารณสขซงจ าเปนตอการรกษาสงแวดลอมใหเออตอสขภาพเชนการควบคมน า อาหารและยา และกฎความปลอดภยตาง ๆ ทมงปกปองประชากรกลมใดกลมหนง 3) กจกรรมฝกอบรมสอนแนะและวจยใด ๆ ทเกยวของกบการปองกนโรค การคนหาผปวยและการรกษาโรค และ 4) การเรยกเกบคาบรการจากบคคลภายนอก เชน จากระบบประกนสขภาพ

4. ความเปน “เมอง” กบระบบการสาธารณสข ระบบบรการปฐมภม เพอความอยดมสข หลกประกนสขภาพถวนหนาส าหรบศตวรรษท 21 มความเกยวของกบการเปลยนแปลงววฒนาการของ

บรบทและสงแวดลอมของโลกอยางแยกกนไมออก ผลทตามมาทเหนไดไมวาจะเปนปญหาความไมเปนธรรมไมเทาเทยมกนของการเขาถงทรพยากรทางดานสขภาพ ความเหลอมล าดานเศรษฐกจท าใหคนทฐานะทางสงคมดอยกวาหรอมชองวางทางสงคมมากกวาไดรบบรการทดอยคณภาพหรอไมไดรบบรการสขภาพ ในโรคเรอรงทตอเนอง มปญหาดานความรนแรงในสงคม ปญหายาเสพตด การคมครองผบรโภคดานยา อาหาร หรอผลตภณฑทางการแพทย ปรากฏการณเหลาน ลวนแลวแตมากบ “การใชชวตแบบเมอง”( Beck, M.B., Gupta, H., Rastetter E., Shoemaker, C., Tarboton, D., Butler, R., Edelson, D., Graber, H., Gross, L.,Harmon, T., McLaughlin, D., Paola, C., Peters, D., Scavia, D., Schnoor, J.L. & Weber, L.

2

2009) ทกลาววาแยกกบหลกประกนสขภาพถวนหนาไมออก กเพราะวา ถาหากสามารถจดการหลกประกนความมนคงดานสขภาพไดมประสทธภาพด กนาจะชวยควบคมหรอลดผลกระทบปรากฏการณขางตน ใหบรรเทาเบาบางลงได

วถชวตแบบเมอง (Urban lifestyles) มความแตกตางหลากหลายซบซอน ทตองการการออกแบบการจดการทางสงคม วฒนธรรมอยางใหม และยงตองการการออกแบบการจดบรการสขภาพใหม การออกแบบการจดการดานการสาธารณสขแบบใหม (New set of roles for health care systems) เพอใหสอดรบกบความตองการดานสาธารณสขและบรการสขภาพ (Demand for health) ทแตกตางหลากหลายมพลวตรสงของการใชชวตในเมอง อนแตกตางอยางสนเชงกบชวตชนบท อยางไรกด ความเปนเมองไมไดเปนปจจยคกคามไปเสยทงหมด ความเปนเมองเปนโอกาสการพฒนานวตกรรมในระบบสขภาพดวย เพราะเมอง เปนททมทรพยากรมาก จงมความเปนไปไดมากทจะลงทน หรอด าเนนการกจกรรมเพอปกปองความมนคงดานสขภาพสงเสรมสขภาพใหมสขภาวะทดอยดมสข (Protecting and promoting human health and wellbeing) โดยอยในขอบขายประสทธภาพทางเศรษฐกจได

การสรางความอยดมสขและสขภาพด (Health and wellbeing) ของผคนในเขตเมองนน มกระบวนการทอาจจะหลากหลายซบซอน แตกอาจจะใชเปนโอกาสทในเมองกมนวตกรรมหรอสามารถบรณาการสานนวตกรรมเพอสขภาพไดในเขตเมอง เพราะวาในพนทเมองกมกจะเปนทรวมของ ตนทนทางสงคม กระบวนการคณภาพ โครงสรางพนฐานทมมาตรฐานอยกอนหนาแลว ในการน ามาสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา แนวโนมการเปนเมองและการใชชวตแบบเมอง และการออกแบบระบบสขภาพ

มรายงานวา ประชากรโลกปจจบนกวารอยละ 50 ใชชวตแบบเมอง (Ahmad, E. ,2007). และส าหรบประเทศไทยกมแนวโนมประชากรทอาศยอยในเมอง และใชชวตแบบเมองเพมมากขนอยางรวดเรว ดงภาพท 1

ภาพท 1แนวโนมความเปนเมองของประเทศไทย

ทมาUnited Nations : World Urbanization Prospect Database

3

ความยากของการสรางรปแบบและกระบวนการเพอสขภาพด และหลกประกนสขภาพถวนหนาส าหรบความเปนเมองของประเทศไทย อยท “การเปลยนแปลงอยางรวดเรว” ของประชากรทยายถนฐานมาจากพนทอนหลากหลายทงในประเทศและมาจากนานาชาต ผคนทมารวมเปนชมชนเขตเมองมาจากเศรษฐานะทไมเทาเทยมกน มคตความเชอสวนบคคลและปฏสมพนธทางสงคมทเปนแบบแผนตางๆกน มาอยในฐานะทางสงคม หรอบอยครงกมเบองหลงดานอาชญากรรมทแตกตางกน คนเหลานตองมารวมกนในอาคารชด หองเชา บานจดสรร ชมชนแออด คนเรรอน สรางเปนชมชนเมองใหมทอาจมความแปลกแยกระหวางความเปนปจเจก การใชชวตในครอบครว

ในการจดระบบสขภาพชมชนเมอง มความเหลอมล าระหวางคนจนในเมองกบคนชนกลางคนชนสงในเมอง ในเรองการจดการดานสาธารณสข ไมวาจะเปนเรอง ความสามารถในการเขาถงอาหารปลอดภยอาหารผลตภณฑเพอสขภาพ น า การจดการพนทสาธารณะเพอสขภาพ การจดการขยะปฏกลของเสยในเมอง ระบบการขนสงทปลอดภยและคมครองผโดยสาร โครงสรางพนฐาน สขาภบาลของทอยอาศย การปองกนภย ปญหาความรนแรงในครอบครวสงคมชมชนแออด ชมชนยายถนบานเชาอาคารแทง รวมถงการเขาถงบรการสขภาพดวย( Commission on Social Determinants of Health ,2008).การใชชวตแบบเมองเกยวของกบการควบคมปองกนและจดการโรคเรอรง และโรคตดตอดวย (Poel et al., 2009) เนองจากมการบรโภคปจจยเสยงดานสขภาพ การใชชวตทออกก าลงกายนอย ความอวน ความเครงเครยด การอยในสถานทเดยวกนอยางแออด

การทเขตเมอง มความหนาแนนของประชากรมากและมโครงสรางพนฐานทแตกตางจากพนทชนบท มความซบซอนทางดานระบบเศรษฐกจมหภาค จลภาค เศรษฐกจใตเงา มความซบซอนทางการจดโครงสรางองคกรสงคม อาชพทหลากหลายทไมใชเกษตรกร

การจดการเพอความอยดมสข (Health and wellbeing) ของประชาชนในเขตเมองและทใชชวตแบบเมอง ตองด าเนนการเชงระบบ (Systems approach) โดยผานกระบวนการการมสวนรวมของคนทมบรบทเมอง และผน าแกนน าชมชนในเขตเมอง การด าเนนการเชงระบบ ตองคดถงปจจยดานกฎหมาย การบรหาร เงอนไขทางสงคม การจดการสภาพแวดลอมโดยเฉพาะอากาศ น า ความปลอดภยของอาคาร ระบบภาษ สถานประกอบการ ตลาด การออกแบบการจดการโรคและภาวะคกคามดานสขภาพและสวสดการทางสงคม การจดการใหเกดหลกประกนสขภาพถวนหนาส าหรบผอพยพยายถน การศกษาและงานอนามยในสถานศกษาระดบปฐม มธยม และอาชวศกษา อดมศกษา (ทมกมในเขตเมองแตเขตชนบทไมม) ความปลอดภยและสขาภบาลของระบบขนสงสาธารณะขนสงมวลชน การจดการสขภาพเมอมภยขนาดใหญ (Extreme weather events)

การด าเนนการเชงระบบ หมายถงการจดการปจจยบงชสขภาพและความอยดมสขของบรบทเมอง (Determinants of urban health and wellbeing) ทงท

เปนเรองใกลกบระบบสาธารณสข เชน การออกแบบระบบบรการสขภาพ การจดการสงแวดลอม การจดการกบพฤตกรรมสขภาพแบบเมอง จดการอาหารเพอสขภาพทเขาถงไดทงคนยากจนและร ารวย การคมครองผบรโภคดานยา ผลตภณฑสขภาพ พนทออกก าลงกายสาธารณะ ฯลฯ

เปนเรองไกลออกไปจากระบบสาธารณสขแตเกยวของกน เชน การจดสถาปตยกรรมชมชนเมอง สายการผลตและจดสงอาหารและพลงงาน ความเหลอมล าทางเศรษฐกจ ระบบการศกษาและอนามยโรงเรยน การจางงานและระบบการปฏบตงานในสถานประกอบการ การเมองทองถน การกระจายอ านาจการจดการปญหาครอบครวและการผสมผสานทางวฒนธรรมการขดแยงทางวฒนธรรมศาสนา

การจดการเพอความอยดมสข (Health and wellbeing) และใหเกดหลกประกนสขภาพถวนหนาในเขตเมอง จงตองมขอมลระดบชมชนครอบครวทเพยงพอและนาเชอถอ (Ensure adequacy and reliability of health related data) ตองการความรวมมอกนในหลายภาคสวนเพอใหเกดระบบสาธารณสข การจดการ

4

สงแวดลอม การปองกนภยพบต การจดการสวสดการทางสงคม (Need for inter-sectoral co-ordination) แบงปนความส าเรจและประสบการณทดระหวางชมชนเมองดวยกน (Sharing of successful experiences and best practice models) และ ลดภาระคาใชจายดานสขภาพและการดแลสขภาพ ดวยการจดการใหมกองทนสขภาพพฒนาชมชนเขตเมอง กจกรรมการตลาดเพอสงคมและการรบผดชอบตอสงคมของกจการเอกชน (Reducing the financial burden of health care)

ทมา ดดแปลงจาก ICSU (2011). Report of the ICSU Planning Group on Health and Wellbeing in The Changing Urban ระบบการสาธารณสขและ การบรการสขภาพในเขตเมอง

เนองจากความเปนเมอง และการใชชวตแบบเมอง มผลโดยตรงตอประชาชน องคการอนามยโลก จงไดก าหนดการรณรงคเปนค าขวญวนอนามยโลก ป 2010 ทจะใหนกการสาธารณสขและนกออกแบบระบบบรการสขภาพ มารวมกนวางแผน สรางแบบแผนทเหมาะสมส าหรบชวตเมองในศตวรรษท 21 มเนอความทส าคญเกยวกบการออกแบบทเปนวตกรรม การจดการสขภาวะรวมกบองคกรปกครองสวนทองถน (Municipal authorities) (Urban planning essential for public health,2010)

5

การจดระบบการสาธารณสขในเขตเมอง 5 เรองทองคการอนามยโลกแนะน า หากพจารณาในอกมมมองหนงทางดานโอกาสการพฒนา เมองกมทรพยากรเพอการพฒนามากกวาในเขตชนบท มความพรอมในโครงสรางพนฐานดกวา องคการอนามยโลกจงเสนอใหใชโอกาสนสราง 5 มาตรการของระบบการสาธารณสข เพอใหประชาชนทอยในเมองมสขภาวะทด โดยนกการสาธารณสขควรมกจกรรม ดงน

1. สงเสรมการวางผงเมอง และจดท าแผนระบบสขภาพเขตเมอง เพอใหเกดพฤตกรรมสขภาพและความปลอดภย

2. พฒนาชวตความเปนอยและเงอนไขความเปนอยทดถวนหนา 3. สรางสรรคนโยบายสาธารณะ และบรบาลระบบสขภาพเขตเมองอยางมสวนรวม 4. สรางสงแวดลอมเมองทไมเลอกปฏบต และสรางกลไกใหเปนมตรกบสงคมผสงอาย ผสงอายสามารถ

เขาถงบรการสาธารณะไดอยางเทาเทยมกน 5. ท าใหชมชนเมอง มภมคมกน พลงตานตอภยนตรายและเหตฉกเฉน การสงเสรมสขภาพ การจดการสภาพแวดลอมเพอการสาธารณสข จงหมายถงความรวมมอกนแบงปน

ทรพยากรกน การมขอตกลงรวมกนระหวางภาครฐ เอกชน ชมชน นตบคคลบรหารอาคารชด คณะกรรมการชมชน สภาพลเมอง องคกรปกครองสวนทองถน (WHO,2010)

การจดระบบบรการปฐมภมในเขตเมองทสะดวก ทนสมย ไรรอยตอกบระบบโรงพยาบาล

การจดบรการทใกลบาน ใกลใจในเขตเมอง เพอใหเหมาะกบวถชวตคนเมองทกชนชน (ชนชนกลางในเมอง คนชนสง คนดอยโอกาสในเมอง) ทตองมาใชชวตรวมกนในพนทเดยวกน

การออกแบบโครงสรางสถาปตยกรรม

กระบวนการจดบรการและสงมอบบรการ

มาตรฐาน ความปลอดภย การรบรองมาตรฐานความนาเชอถอ ของระบบบรการปฐมภมเขตเมอง จะตองรวดเรวทนใจ ทนสมย เชอมตอขอมลกบโรงพยาบาลอยางไร

รอยตอ โดยเฉพาะการจดการดแลผทมโรคเรอรง ผสงอาย ผพการ ผดอยโอกาส ทส าคญคอ ระบบบรการปฐมภมเขตเมองจะตองบรณาการกบสวสดการทางสงคม (Social welfare)

เครอขายความปลอดภยทางสงคม (Safety net) กจการรบผดชอบตอสงคมการตลาดเพอสงคม (CSR – social marketing) เครอขายประชาคมสขภาพ (Civil society) และแกนน าชมชนวฒนธรรมยอย (Sub –culture leaders)

6

บทท 2 สถานการณและสภาพปญหาในเขตเมอง

1. ปจจยทมผลกระทบตอสขภาพของคนเมองในประเทศไทย

สงคมในปจจบนนนมความเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวในทกมต โดยเฉพาะมตทางสงคมและสงแวดลอม อนเนองมาจากกระแสโลกาภวตนทเขมขนอยางตอเนอง สงผลใหเกดการเคลอนยายของประชากรและสงคมอยางเสรมากขนกวาเมอกอน อกทงยงสงผลถงบรบททางเศรษฐกจของประเทศไทยอกดวย จากเดมทเคยเปนเศรษฐกจสงคมอตสาหกรรมกก าลงจะเปลยนผานเปนเศรษฐกจสงคมดจทล ดงนนบรบททางสงคมในแงของการด ารงชวตของประชากรไทยกตองมการปรบเปลยนตามไปดวย จงจะเหนไดวาสงคมไทยนนไดมการพลวตอยอยางตอเนอง ในทางกลบกนคณภาพชวตของคนไทยและการรบมอกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวและเขมขนนกลบยงไมมคณภาพเทาทควร ดวยเหตเหลานจงไดสงผลกระทบตอระบบสขภาพของคนไทยทงทางตรงและทางออม โดยปจจยหลกๆทมผลกระทบตอบรบทสขภาพคนไทย มดงตอไปน

2. การเปลยนแปลงปจจยภายนอกทส าคญ 2.1 ดานการเมอง

สถานการณทางการเมองของประเทศ ( สขภาพคนไทย 2558 )ในชวงเวลากวา 10 ป ทผานมา ความขดแยงในเชงความคดเหนทางการเมองของกลมตางๆ ทมความรนแรง เกดการเมองภาคประชาชน การไมยอมรบในความคดทตางกน กอใหเกดความขดแยงในสงคมจนน าไปสความสญเสยตอชวต ทรพยสน และสงผลกระทบตอสภาพจตใจของประชาชนทงทางตรงและทางออม น าไปสการเปลยนแปลงทางการเมองในป 2557 เพอยตความรนแรง ทท าใหเกดการบาดเจบและเสยชวตของประชาชน ในขณะนก าลงอยในชวงการเปลยนผาน ไปสการปฏรปประเทศ

2.2 ดานเศรษฐกจ ในชวง 5 ทศวรรษทผานมา (ราง ทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) การพฒนาเศรษฐกจไทยประสบความส าเรจในระดบทนาพอใจ การขยายตวทางเศรษฐกจในชวงป 2504-2558 ขยายตวเฉลยรอยละ 6.1 สงเปนอนดบท 22 ของโลก (จากทงหมด 205 ประเทศ) สงผลใหรายไดประชาชาตตอหวของประชาชน (GNI Per Capita) เพมขนเปน 23,666 บาท (950 ดอลลาร สรอ.) ในป 2530 เพมขนเปน 185 ,858 บาท (5,620 ดอลลาร สรอ.) ตอคนตอป ในป 2558 ซงท าใหธนาคารโลกไดขยบฐานะประเทศไทยเปนประเทศรายไดปานกลางตอนบน (Upper Middle Income Country) และในป 2557 รายไดประชาชาตตอหวของไทยเพมขนเปน 185,414 บาท ในขณะทผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวอยท 202,795 บาท

2.3 ดานสงคม 1) โครงสรางประชากรเปลยนแปลงเขาสการเปนสงคมสงวย แตยงคงมปญหาทงในเชง

ปรมาณและคณภาพของประชากรในทกชวงวย ขณะทครวเรอนโดยเฉลยมขนาดลดลงและมรปแบบ ทหลากหลาย จากการคาดประมาณประชากรของประเทศไทยป 2553 -2583 ของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) พบวา ปจจบนอตราการเจรญพนธรวมของประชากรไทยต ากวาระดบทดแทนอยทอตรา 1.62 และคาดการณวาในป 2583 อตราการเจรญพนธรวมอาจลดลงเหลอเพยง 1.3 คน สงผลใหโครงสรางประชากรไทยมการเปลยนแปลงเขาสการเปนสงคมสงวย ขณะทประชากรวยเดกและวยแรงงานจะมจ านวนลดลง โดยกลมวยเดกจะลดลงอยางรวดเรวจาก 11.79 ลานคนในป 2558 เหลอเพยง 8.17 ลานคนในป 2583 สวนกลมวยท างานมแนวโนมลดลงจาก 43.0 ลานคน เปน 35.2 ลานคนในชวงเวลาเดยวกน

7

และยงมปญหาผลตผลจากแรงงานต า นอกจากนคนไทยไมนยมท างานระดบลาง ท าใหตองพงการน าเขาแรงงานจากประเทศเพอนบาน เปนชองทางท าใหเกดปญหาโรคและภยสขภาพเพมมากขน สวนกลมผสงอายมแนวโนมเพมขนจาก 10.3 ลานคน (รอยละ 16.2) ในป 2558 เปน 20.5 ลานคน (รอยละ 32.1) ในป 2583 ท าใหมผปวยโรคเรอรงตางๆ เพมมากขน สะทอนภาระคาใชจายทางสขภาพ ขณะเดยวกนผสงอายจ านวนมากมรายไดไมพอตอการยงชพ และจะสงผลใหอตราการพงพงของประชากรวยแรงงานตองแบกรบการดแลผสงอายเพมขน โดยในป 2553 มประชากรวยแรงงาน 5 คนทมศกยภาพแบกรบภาระดแลผสงอาย 1 คน และคาดการณวาในป 2583 จะเหลอประชากรวยแรงงานเพยง 1.7 คน แบกรบภาระดแลผสงอาย 1 คนอกทงการพฒนาดานสาธารณสขทมคณภาพมากขน เปนผลใหประชากรมอายยนยาวขน แตคณภาพชวตในผสงอายบางกลม เชน ผสงอายทมภาวะตดเตยง ตดบาน ไมสามารถชวยเหลอตวเองได มเพมขน และแนวโนมทจะมผสงอายอยตามล าพงกเพมสงขน ดวยบรบทสงคมทเปลยนไป แนนอนวาเปนผลใหคาใชจายของรฐและครอบครวในการดแลสขภาพของผสงอาย เปนประเดนทส าคญอกประเดนหนงนบจากน

2) คนไทยมความมนคงทางสงคมมากขน แตยงมปญหาเชงคณภาพทงดานสขภาพ การเรยนรและคณธรรมจรยธรรมคนไทยมหลกประกนสขภาพครอบคลมกวารอยละ 99.9 โดยอยภายใตระบบประกนสขภาพถวนหนารอยละ 73.8 ระบบประกนสงคมรอยละ 16.7 และระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ/รฐวสาหกจรอยละ 7.1 ขณะทกลมผดอยโอกาส มหลกประกนทางรายไดมนคงขนและมความครอบคลมมากขน โดยในป 2558 ผสงอายไดรบการสงเคราะหเบยยงชพเพมขนเปนแบบขนบนไดตามชวงอาย 8.3 ลานคน จากผสงอายทงประเทศ 10.4 ลานคน เมอพจารณาถงคณภาพของคนไทย พบวา แมวาอายคาดเฉลยจะสงขน โดยอายคาดเฉลยเมอแรกเกดเพศชาย 71.3 ป และเพศหญง 78.2 ป ในป 2557 แตกลบเสยชวตกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอและอบตเหตเปนจ านวนมาก

3) ความเปนสงคมเมองมากขน การขยายตวของเมองเกดขนอยางรวดเรว จากขอมลส ามะโนประชากรและเคหะในป 40 ป (พ.ศ. 2523-2553) พบวา จ านวนประชากรเมองเพมขนจากรอยละ 26.4 ในป 2523 เปนรอยละ 44.1 ในป 2553 ปจจบนน ประเทศไทยมความเปนสงคมเมองมากขน สงผลตอวถชวตของคนในสงคมกเปลยนแปลงไปตามสงคมดวย ทงน ปญหาในเรองระดบคณภาพชวตของคนไทยกยงคงมอยตลอดมา และยงคงเปนปญหาสะสมของประเทศไทยอยตอนน ปจจยความเปนสงคมเมองทสงผลกระทบถงปญหาดานสขภาพของคนไทยถอวาเปนปจจยหลกในขณะนและมแนวโนมทจะมปญหาเพมขนอกในอนาคต และการเปลยนแปลงพนทชนบทไปสความเปนเมองมแนวโนมสงขน เพอลดความแออดของเมองหลวงและเมองหลก อนเปนการกระจายความเจรญสพนทนนๆ จงจ าเปนตองมการลงทนโครงสรางพนฐาน การจดบรการสาธารณะเพอรองรบการเจรญเตบโตของเมอง การใชประโยชนของทรพยากรทองถนทงปจจยการผลตและแรงงานไปสภาคการคา บรการและอตสาหกรรม มการอพยพเคลอนยายจากชนบทเขาสเมองเพมมากขน มแรงงานตางดาวเขามาท างานเปนจ านวนมาก คนในเขตเมองมวถชวตและพฤตกรรมเสยงตอปญหาโรคและภยสขภาพ นอกจากนรปแบบการปกครองสวนทองถนและแบบพเศษยงไมสามารถตอบสนองตอ การแกปญหาโรคและภยสขภาพของคนในเขตเมอง ไดอยางมประสทธภาพ

4) การจดตงเขตเศรษฐกจพเศษทเชอมโยงกบ การทประเทศไทยเขาสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และประเทศไทยมสภาพทางภมศาสตรเปนศนยกลางของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มประโยชนอยางมากตอประเทศไทย เพราะเปนการสรางความมนคงทางเศรษฐกจและสงเสรมความสามารถในการแขงขน สงผลใหเกดการสงเสรมการลงทนในประเทศ การสงออก เกดการจางงานเพมขน อยางไรกตามการพฒนาเหลานกสงผลกระทบตอสขภาพประชาชนในหลายๆ ดาน เชน ผลกระทบทางดานสงแวดลอม ปญหาขยะและของเสยอตสาหกรรม มลพษทางน า อากาศ และมฝนละอองมากขน

8

2..4 ดานเทคโนโลย 1) สถานการณการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจยและนวตกรรมของประเทศ ไดรบ

การยกระดบดขนแตยงต ากวากลมประเทศรายไดสง จากการผนกก าลงของหนวยงานดานวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรมและเชอมโยงใหเกดความมนใจของภาคธรกจเอกชน แตยงคงอยในระดบต า เมอเปรยบเทยบกบประเทศทม รายไดส ง โดยในป 2558 อนดบความพรอมดานโครงสร า ง พนฐาน ทางวทยาศาสตรอยท 47 และดานเทคโนโลย อยท 44 จาก 61 ประเทศทจดอนดบโดย IMD (International Institute for Management Development) ลดลงเมอเทยบกบอนดบท 37 และ 43 ตามล าดบในป 2551 และตลอดชวงระยะเวลา 14 ปทผานมา (ป 2543-2556) คาเฉลยการลงทนดานการวจยและพฒนาตอ GDP ยงคงอยในระดบรอยละ 0.27 ตอ GDP สวนประเทศทพฒนาแลว เชน เกาหลใต ญปน สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย มคาใชจายเพอการวจยและพฒนาอยรอยละ 4.15, 3.47, 2.81 และ 2.18 ตอ GDP ในป 2556 ตามล าดบ

2) ความกาวหนาทางวทยาศาสตรการแพทย เพอการรกษาโรคกาวหนามาก ทส าคญๆ ไดแก 1) สเตมเซลลมศกยภาพทจะพฒนาไปเปนเซลลอวยวะใดกไดใน 220 ชนด ถาสามารถเอาไปใสในคน ทอวยวะเสอมเพราะโรค และบงคบใหแบงตวขนมาท างานแทนทหรอซอมแซมอวยวะทเสยหายไดกจะสามารถใชรกษาโรคได 2) นาโนเทคโนโลยทางการแพทย (Nanomedicine) ปจจบนหองปฏบตการวจยหลายประเทศทวโลกก าลงแขงขนกนอยางหนก เพอคดคนและออกแบบระบบน าสงยาทใชนาโนเทคโนโลยเพอใหการรกษามประสทธภาพมากยงขน 3) หนยนตทางการแพทย เชน หนยนตดาวนช (Da Vinci) แขนกลของหนยนตจะถกควบคมโดยแพทยผเชยวชาญผานทางกานควบคม (joystick) ท าใหการผาตดเปนไปอยางแมนย า ลดความเจบปวดจากการผาตด ท าใหเสยเลอดนอยกวา และระยะการพกฟนเรวขน หนยนตชวยเสรมสรางสมรรถภาพคนพการเพอชวยในการเดนหรอการเคลอนไหวทดขนส าหรบผพการ การใชสญญาณทางชวภาพ (Biological signal) ของรางกายสวนอน เพอน ามาใชควบคมหนยนต

2.5 ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 1) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) จะสงผลกระทบซ าเตมตอ

สถานการณความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความรนแรงมากขน อณหภมของโลกเพมขนท าใหเกดความแหงแลงเปนระยะเวลายาวนาน เกดฝนขาดชวง และมฤดกาลเปลยนไป สงผลกระทบตอความอดมสมบรณของดน ปาไมเกดความเสอมโทรม แหลงน าขาดแคลน ผลผลตทางการเกษตรลดลง เกดโรคระบาดในพชและสตว และสงผลกระทบตอสขภาพของมนษย เกดความเสยงตอการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ในปจจบนน ปฏเสธไมไดเลยวาภาวะโลกรอนเปนปญหาทไดรบผลกระทบไปทวโลก และตองตระหนกถงความส าคญในการแกปญหาเปนล าดบแรกๆ เพราะสภาพภมอากาศทมการเปลยนแปลงอยางรนแรง ท าใหเกดผลกระทบตอวถชวตประจ าวนของผคนรวมไปถงการด าเนนการคาการลงทนเปนอยางมาก ไมเวนแมกระทงประเทศไทย ทจะเหนไดอยางชดเจนคอความผนผวนของภมอากาศในแตละฤด สงผลกระทบตางๆ ตอประชาชน ไมวาจะเปน การประกอบอาชพดานเกษตรกรรมทตองพงพาน าทไดจากการเกดฝน แตเมอฝนไมตกตองตามฤดกาล กตองเลอนการท าเกษตรออกไป เมอเขาฤดน าหลากกจะท าใหพชผลทางการเกษตรเกดความเสยหาย ท าใหตองมการปรบเปลยนวถชวตเพอความอยรอด อกทงเรองปญหามลพษ ทงจากหมอกควนและการปลอยมลพษจากโรงงาน เกดเปนผลกระทบทางดานสขภาพทท าใหทวโลกตองตระหนกหาทางแกไขปญหาดงกลาว กอใหเกดขอตกลงระหวางประเทศ ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทวความเขมขนเรอยๆ และการประเมนผลกระทบดานสขภาพ กเปนอกเครองมอหนงในการจดการปญหาดงกลาว เพอเปนการเฝาระวงผลกระทบดานสขภาพจากสงแวดลอม เปนกลไกเยยวยาความเสยหายแกประชาชนไดอยางทนทวงท

9

2) ปญหาสงแวดลอมเพมสงขนตามการขยายตวของเศรษฐกจและชมชนเมอง • ปญหาขยะมลฝอยยงไมไดรบการแกไขอยางมประสทธภาพ ขยะมลฝอยทเกดขนในป 2557

มประมาณ 26.2 ลานตน โดยแนวโนมอตราการเกดขยะมลฝอยเฉลยตอคนตอวนเพมสงขนจาก 1.04 กโลกรม/คน/วน ในป 2553 เปน 1.11 กโลกรม/คน/วน ในป 2557 การก าจดอยางถกตองตามหลกวชาการมเพยงรอยละ 30 และมการน าขยะมลฝอยกลบไปใชประโยชนเพยงรอยละ 18 ท าใหมปรมาณขยะสะสมตกคางเพมสงขน 30.8 ลานตนในป 2557 ขยะอเลกทรอนกสมแนวโนมเพมขนรอยละ 10 ตอป เนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลยทมการปรบเปลยนอยางรวดเรว สงผลใหอนาคตตองประสบปญหาการก าจดของเสยเหลาน

• มลพษทางอากาศยงเกนมาตรฐานหลายแหง แตมแนวโนมทดขน ในป 2557 พบมลพษทางอากาศเกนมาตรฐานในหลายพนทของประเทศ และทเปนปญหาส าคญไดแก ฝนละออง กาซโอโซน และสารอนทรยระเหยงาย (Volatile organic compounds, VOCs) โดยมพนทวกฤตในเขตพนทมาบตาพด จงหวดระยอง ทยงคงประสบปญหาสารอนทรยระเหยงาย ในพนทอน เชน กรงเทพมหานคร ปทมธาน เชยงใหม ขอนแกน พบสารเบนซนเกนคามาตรฐาน แตสวนใหญมปรมาณลดลงจากปทผานมา อยางไรกตามปญหามลพษทางอากาศในพนทมาจากสาเหตหลกคอ ปรมาณรถยนตจ านวนมาก ส าหรบมลพษจากหมอกควนในพนทภาคเหนอตอนบน พบวา สถานการณดขนเปนล าดบ โดยความรวมมอและการท างานระหวางภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) และประชาชนดขน

3. ระบบบรการสขภาพเขตเมอง

ระบบบรการสขภาพเขตเมองทมประสทธภาพ สามารถรองรบความตองการของประชาชนสอดคลองตามบรบท ทกอใหเกดการดแลขนพนฐานใน 3 ดานหลก คอ 1) การปรบปรงสขภาพของประชาชนทอยในความดแล 2) การตอบสนองตอความคาดหวงของประชาชน 3) การคมครองทางการเงนตอภาระคาใชจายทเกดจากการเจบปวย โดยนานาประเทศไดสนบสนนวาการท าใหระบบบรการสขภาพมประสทธภาพตอบสนองตอปญหาสขภาพของเขตเมอง จ าเปนอยางยงทจะตองเรงพฒนาระบบบรการปฐมภม ทมบคลากรทางวชาชพทมสมรรถนะทจ าเปนตอการใหบรการทมคณภาพ

ผลจากการขยายตวของชมชนเขตเมองเพมมากขน ท าใหระบบบรการปฐมภมเขตเมองมความส าคญมากขน การศกษารปแบบบรการปฐมภมเขตเมองในประเทศตาง ๆ ท าใหไดเรยนรรปแบบทดและน ามาปรบใชกบระบบบรการของประเทศได ซ งจากการศกษาเอกสาร เปรยบเทยบระบบบรการปฐมภม เขตเมองใน 14ประเทศ ไดแก บราซล แคนาดา สเปน ควบา เกาหลใต ญปน ไตหวน ฮองกง เดนมารก สวเดน เบลเยยม องกฤษ สหรฐอเมรกา และออสเตรเลย โดยศกษาตามกรอบแนวทางการประเมนระบบบรการปฐมภมขององคการอนามยโลกภมภาคยโรป พบวา ประเทศทมระบบหนวยบรการดานหนา ไมวาจะโดยแพทยเวชปฏบตทวไปหรอแพทยเวชศาสตรครอบครวจะสงผลใหมการดแลอยางตอเนอง และมการประสานความรวมมอในการดแลทดสงผลตอการรกษาพยาบาลและการควบคมคาใชจายดานสขภาพ ประเทศสวนใหญทร ฐบาลเปนผรบผดชอบคาใชจายดานสขภาพจะมการจดบรการโดยมแพทยเวชปฏบตทวไปหรอแพทยเวชศาสตรครอบครวเปนดานหนาคอยคดกรองผปวย ประเทศทประชาชนเปนผรบผดชอบคาใชจายดานสขภาพในรปแบบประกนสขภาพภาคบงคบจะไมมระบบหนวยบรการดานหนา ทท าหนาทคดกรองผปวย แตมการน าระบบใหผปวยรวมจายคารกษาพยาบาลเขามาใชในการควบคมการใชบรการเกนความจ าเปน

ปจจบนประเทศไทย มแนวคดการจดระบบบรการสขภาพในเขตเมองทมงเนนการสรางความเขมแขงใหกบระบบบรการปฐมภม แตอยางไรกตามพบวา การจดบรการในปจจบนมหนวยงานทด าเนนการ หลากหลาย ทงภาครฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน โดยการบรการสขภาพในภาครฐสวนใหญบรหารจดการโดย

10

กระทรวงสาธารณสข โดยเมอวนท 1 ตลาคม 2556 กระทรวงสาธารณสขจดท านโยบาย “เขตสขภาพ” เปนนโยบายเรงดวน เพอกระจายอ านาจการบรหารจดการจากสวนกลางไปสสวนภมภาคในรปแบบเขตบรการสขภาพ ซงแบงออกไดเปน 12 เขต แตละเขตครอบคลม 4-8 จงหวด (ประชากร 3-6 ลานคน) โดยมวตถประสงคเพอเพมการเขาถงบรการทมคณภาพ สรางความเปนธรรมในการจดสรรทรพยากรสขภาพ เพมประสทธภาพการบรหารจดการ แตอยางไรกตามในทางปฏบต ปจจบนองคประกอบของเขตสขภาพของกระทรวงสาธารณสขยงไมครอบคลมภาคสวนอน ๆ ครบถวนทกเขต เชน องคกรปกครองสวนทองถน โรงพยาบาลมหาวทยาลย โรงพยาบาลภาครฐอนนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข ภาคเอกชน และในป พ.ศ. 2558 กระทรวงสาธารณสขมแนวคดในการสนบสนนใหมการจดบรการสขภาพเขตเมองในรปแบบ ตาง ๆ ดงน

1. คลนกชมชน : จดบรการตรวจรกษาแบบคลนกเพมเตม เพอด าเนนการใหประชาชนเขาถงบรการโดยเปนการด าเนนการของภาครฐหรอการจางเหมาบรการ เพอใหผรบบรการสามารถเขาถงงาย โดยมการจดบรการตรวจรกษาพยาบาลเบองตน

2. ศนยสขภาพชมชนเมอง (ศสม.) : มแพทยออกตรวจในเวลาราษฎรตลอด 5-7 วนตอสปดาห และมพนทรบผดชอบบรการสาธารณสข ดแลทงการแพทย (รกษาพยาบาล) และการสาธารณสข (ชมชน) โดยมทมแพทยเวชปฏบตครอบครวเปนหลกในการท างาน

3. โรงพยาบาลเมอง : มการสรางหรอขยายอาคาร ผปวยนอกและผปวยในในเขตเมอง ในกรณท โรงพยาบาลศนยหรอ โรงพยาบาลทวไป ทมจ านวนผปวยในหนาแนน (อตราครองเตยงสง) เพอใหบรการ ทงผปวยในและผปวยนอก โดยมแพทยเฉพาะทางบางสาขา แตไมจ าเปนตองมแพทยเฉพาะทางสาขายอย มระบบรบและสงตอกบสถานบรการในระดบต ากวาและโรงพยาบาลแมขาย

อนงกระทรวงสาธารณสขมรปแบบการบรหารจดการตามรปแบบโครงสรางหนวยบรการปฐมภม ทงทด าเนนการเองและรวมด าเนนการกบองคกรปกครองสวนทองถนและเอกชน โดยจ าแนกไดเปน 4 รปแบบคอ

1) กลมงานเวชกรรมสงคมหรอกลมงานเวชปฏบตครอบครวและชมชนของโรงพยาบาลศนยหรอโรงพยาบาลจงหวด เปนผด าเนนการ เชน โรงพยาบาลขอนแกน โรงพยาบาลหาดใหญ ฯ

2) หนวยบรการประจ ามอสระในการบรหารจดการ โดยโรงพยาบาลตดโอนงบประมาณรายหว หลงหกเงนเดอนใหเครอขายหนวยบรการประจ าเปนผดแลทงหมด ทงผปวยนอก สงเสรมสขภาพและปองกนโรค และงบลงทนคาเสอม เชน โรงพยาบาลพระนครศรอยธยา โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา ฯ

3) โรงพยาบาลด าเนนการรวมกบองคกรปกครองสวนทองถน เปนการรวมกองทนผปวยนอกใชรวมกน มการสนบสนนบคลากรสขภาพ สวนกองทนผปวยใน โรงพยาบาลเปนผบรหารจดการ เชน เทศบาลนครพษณโลกและโรงพยาบาลพระพทธชนราช และโรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร ฯ

4) โรงพยาบาลใหองคกรปกครองสวนทองถนหรอเอกชนด าเนนการเอง โดยโรงพยาบาลแมขายซอบรการจากทองถนหรอเอกชน เชน เทศบาล คลนกเอกชน หรอคลนกชมชนอบอน เปนตน

นอกจากการด าเนนการโดยกระทรวงสาธารณสขแลว กฎหมายหลายฉบบไดก าหนดอ านาจหนาทใหองคกรปกครองสวนทองถนระดบตาง ๆ ท าหนาทจดการระบบบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนของตนเองหลายรายการ ซงรวมถง ”การสาธารณสข การอนามยครอบครว การรกษาพยาบาล” และ “การพฒนาศกยภาพของประชาชนทางดานพฤตกรรมและส านกทางสขภาพ” เปนตน ทงนพบวามรปแบบการจดบรการสขภาพโดยองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษอก 2รปแบบ คอ

1. กรงเทพมหานคร มโรงพยาบาลทงภาครฐและเอกชน รวมทงสน 142 แหง (เปนของรฐรวมทกสงกดรอยละ 28) มคลนกเอกชนทกประเภท (ไมรวมรานขายยา) เชน เวชกรรม ทนตกรรม การแพทยแผนไทย

11

การพยาบาลและผดงครรภ เทคนคการแพทย และกายภาพบ าบด รวมทงสน 4,558แหงในจ านวนนมหนวยบรการปฐมภมจ านวน 270 แหง ทเขารวมโครงการหลกประกนสขภาพแหงชาต จ าแนกเปนหนวยบรการปฐมภมภาครฐ จ านวน 94 แหง หนวยบรการปฐมภมภาคเอกชนจ านวน 176 แหง และในสวนของกรงเทพมหานครมการจดบรการระดบปฐมภมทงเชงรกและเชงรบ โดยมสถานบรการสาธารณสขในสงกดกรงเทพมหานคร รวมทงสน 153 แหง ประกอบดวย สถานบรการสาธารณสขในสงกดส านกอนามย จ านวน 144 แหง ไดแก ศนยบรการสาธารณสข 68 แหง ศนยบรการสาธารณสขสาขา 76 แหง และโรงพยาบาลสงกดส านกการแพทยกรงเทพมหานคร 9 แหง

2. เมองพทยา มโรงพยาบาลทงภาครฐและเอกชน รวมทงสน 5 แหง (เมองพทยา 2 แหงและเอกชน 3 แหง) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จ านวน 2 แหง ศนยบรการสาธารณสขเมองพทยา จ านวน 1 แหง คลนกเอกชนทกประเภท (ไมรวมรานขายยา) จ านวน 249 แหง และรานขายยา จ านวน 484 แหง

3. สภาพปญหาของระบบบรการสขภาพเขตเมอง ระบบบรการสขภาพในเขตเมองมปญหาหลากหลาย มประเดนเรงดวนและส าคญทควรด าเนนการ

โดยทกภาคสวน ทกองคกร ทกวชาชพ ทเกยวของ โดยมตวอยางในประเดนตาง ๆ ทส าคญดงตอไปน ประเดนท 1การใหบรการสขภาพ

1. การจดระบบบรการสขภาพในเขตเมองยงมความซ าซอนระหวางผใหบรการสขภาพทงในภาครฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน นอกจากนการบรณาการในการวางแผนการจดบรการสขภาพ ความเชอมโยงของเครอขายหนวยบรการสขภาพยงมขอจ ากดโดยเฉพาะระบบสงตอ สงกลบผปวย ซงควรจะตองมการพฒนาใหมประสทธภาพมากขน

2. การกระจายตวของหนวยบรการสขภาพในพนทเขตเมองไมครอบคลม ท าใหประชาชนทอยอาศยและท างานในบางพนทของเขตเมองไมสามารถเขาถงบรการอยางทวถง ซงสงผลใหเกดความไมเทาเทยมและสรางความไมเปนธรรมทางสขภาพใหแกประชากรกลมดงกลาว

3. ในบางพนทแมวาจะมสถานบรการสขภาพ แตกยงไมสามารถครอบคลมการใหบรการสขภาพแกกลมประชากรในเขตเมองบางกลมโดยเฉพาะอยางยงบรการดานสงเสรมสขภาพและปองกนโรค เชน กลมเดก 0-5 ป มอตราการไดรบวคซนอยในเกณฑต า และการใหบรการสขภาพยงไมสามารถครอบคลมกลมประชากรแฝง และแรงงานตางดาว

4. ประชาชนบางสวนขาดความเชอมนในคณภาพของบรการระดบปฐมภม ท าใหไปรบบรการสขภาพจากโรงพยาบาลโดยไมจ าเปน ซงกอใหเกดความแออดในโรงพยาบาล ท าใหการใหบรการในระดบทตยภม และตตยภม เสยโอกาสในการพฒนาคณภาพ และประสทธภาพ

5. หนวยบรการสขภาพในเขตเมองยงมงเนนการจดบรการสขภาพในเชงของการรกษาพยาบาลและการตงรบมากกวาการสงเสรมสขภาพ และปองกนควบคมโรค

6. จากงานวจยเ พอพฒนาระบบบรการปฐมภมเขตเมองแบบมสวนรวม : กรณศกษาในพนทกรงเทพมหานคร ตงแตชวงไตรมาสทสามของป พ .ศ. 2558 มขอคนพบเบองตนวาประชาชนผมสทธรกษาพยาบาลขาราชการ และสทธประกนสงคม กวาราวรอยละ 40 ตดสนใจทจะจายคารกษาพยาบาลเองเพอความสะดวกในการดแลรกษาตนเอง และทนาสนใจ คอ ประชาชนกวารอยละ 50 จะไปรบบรการทางการแพทยตาง ๆ ทโรงพยาบาลรฐหรอเอกชนมากกวาทจะไปรบบรการทศนยบรการสาธารณสข คลนก หรอรานยา นอกจากนยงพบวาปจจยหลกทมผลตอการตดสนใจในการเลอกรบบรการสขภาพของประชาชนคอ การมเวชภณฑ และเทคโนโลยทางการแพทยททนสมย คณภาพด ไดมาตรฐาน รวมถงภาพลกษณของโรงพยาบาลและการมแพทยทเชยวชาญเฉพาะทาง

12

7. ประชาชนในเขตเมองมความเปนปจเจกคอนขางสง และแมจะมความรและการศกษาโดยเฉลยอยในระดบสง แตบางสวนยงขาดความตระหนกในเรองของการดแลสขภาพตนเอง การสงเสรมสขภาพและปองกนโรคและการมสวนรวมในการแกไขปญหาสขภาพในระดบประชากร ประเดนท 2 การเงนการคลงสขภาพ

1. ระบบการซอบรการสขภาพของกองทนภาครฐยงไมสามารถท าใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการจดบรการสขภาพแกประชาชนในพนทไดอยางมประสทธภาพ เนองจากใชรปแบบการจดสรรเงนทไมสอดคลองกบศกยภาพและบรบทขององคกรปกครองสวนทองถน เชน องคกรปกครองสวนทองถนทเขารวมจะตองจดบรการสขภาพตามทก าหนดซงใชกรอบอางองการท างานในรปแบบของกระทรวงสาธารณสขเปนหลก จงท าใหบางองคกรปกครองสวนทองถนซงอาจจะมศกยภาพในดานการสงเสรมสขภาพปองกน โรคแตไมมศกยภาพดานการรกษาพยาบาลไมสามารถเขารวมได ซงท าใหบทบาทในการมความใกลชดกบประชาชนไมไดถกน ามาใชใหเปนประโยชน นอกจากนยงสงผลกระทบตอภาคเอกชนทเขามามสวนรวมในการจดบรการสขภาพ โดยท าใหเกดความไมเทาเทยมในการตามจายรวมถงเกดอปสรรคในการบรหารจดการสงตอผปวยไปยงสถานบรการอนทมศกยภาพสงกวา โดยเฉพาะอยางยงการสงตอผปวยจากสถานบรการภาคเอกชนไปยงสถานบรการภาครฐ รวมถงไมสามารถจงใจใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมอยางเตมท

2. องคกรปกครองสวนทองถนทเขารวมในการจดบรการสขภาพไมสามารถน าเงนทไดรบการจดสรรจากส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตไปใชในการจางบคลากรดานสขภาพมาใหบรการสขภาพแกประชาชนได เนองจากมความเหนทแตกตางจากหนวยงานตรวจสอบงบประมาณแผนดนวาไมสามารถใชวาจางบคลากรได

3. การใชจายเงนงบประมาณส าหรบกองทนสขภาพต าบล กประสบปญหาเชนเดยวกน คอ มระเบยบรองรบการเบกจายจากส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต แตเมอหนวยงานของรฐทท าหนาทตรวจสอบการใชจายงบประมาณใชดลพนจตความวาไมสามารถเบกจายได ท าใหผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนตองรบผดชอบงบประมาณดงกลาวเอง ท าใหองคกรปกครองสวนทองถนอนๆเกดความไมแนใจและไมกลาเขามามสวนรวม นอกจากนกองทนมหลากหลายซงอยบนฐานของการใชระเบยบทแตกตางกนท าใหเกดความลกลนและขาดประสทธภาพในการปฏบต

4. การจดบรการสขภาพในเขตเมองประสบปญหาความไมเพยงพอของงบประมาณในการจดบรการสขภาพ เพราะนอกจากจะใหบรการสขภาพแกประชากรทอยในความรบผดชอบแลว ยงจะตองใหบรการสขภาพแกประชากรตางดาว และประชากรแฝง ทยายถนมาอาศยหรอท างานในพนทเขตเมองโดยไมไดลงทะเบยนอยางถกตองตามทกฎหมายก าหนด

5. มาตรการทางการเงนการคลงสขภาพ ยงไมสอดคลองกบพฤตกรรมสขภาพและการใชบรการสขภาพของประชากรในเขตเมอง ซงมแนวโนมทจะไปใชบรการภาคเอกชน ท าใหบางสวนประสบปญหาทางการเงนจากการเจบปวยเนองจากไมสามารถจายคารกษาพยาบาลไดดวยตนเอง และบางสวนมการใชบรการสขภาพนอกระบบหลกประกนสขภาพ เชน รานยา แตไมสามารถเบกจายได ท าใหเกดภาระคาใชจายครวเรอนทมากขนโดยไมจ าเปน ประเดนท 3 การบรหารระบบบรการสขภาพอยางมสวนรวม (ภาวะผน าและการอภบาล)

1. การบรหารระบบบรการสขภาพอยางมสวนรวมของผใหบรการสขภาพทอยตางสงกดกนนนยงมอยนอย ทงภาครฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน การมกฎหมายรองรบการด าเนนงานทแตกตางกน รวมถงการไมมแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบบรการสขภาพรวมกน ท าใหไมสามารถวางแผนการจดบรการสขภาพทดใหแกประชาชนไดอยางครอบคลมและทวถง นอกจากนในเขตทมพนทการปกครองรปแบบพเศษยงขาดองคกรน าทเปนแกนกลางในการประสานงานใหเกดการท างานรวมกนอยางแทจรง

13

2. การวางแผนและการใชทรพยากรรวมกนทงดานบคลากรสขภาพ ระบบขอมลสารสนเทศ และเครองมออปกรณทางการแพทยทมราคาสง ยงมนอยท าใหเกดการลงทนซ าซอนและไมคมคาเทาทควร

จากตวอยางสภาพปญหาทเกดขนในเขตเมองรวมทงกรงเทพมหานคร เมองพทยา จะเหนไดวา ปญหาเหลานไมสามารถแกไขไดโดยหนวยงานใดหนวยงานหนงโดยล าพงการบรการสขภาพในเขตเมอง ด าเนนงานโดยหนวยงานทหลากหลาย ซงขาดการบรณาการการท างานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ ขาดกลไกการเชอมโยง ระบบการสงตอ สงกลบผปวยทชดเจน ท าใหการบรหารจดการเพอใหเกดการพฒนาระบบสขภาพเขตเมองอยางมสวนรวมมขอจ ากด ทงในดานความแตกตางของนโยบาย และทศทางการด าเนนงานของแตละหนวยงาน โครงสรางพนฐานอนหมายรวมถงก าลงคนดานสขภาพทงเรองปรมาณและคณภาพ ความเขมแขงของระบบขอมลสารสนเทศ ความพรอมเชงทรพยากรตาง ๆ ตงแตเวชภณฑ ครภณฑทางการแพทย เทคโนโลยทางการแพทย รปแบบการจดระบบบรการทางการแพทย รวมถงเรองวงจรการบรหารจดการและการเบกจายงบประมาณดานสขภาพ นอกจากนน การขาดกลไกทเออตอการประสานงานระหวางหนวยงานทงในและตางภาคสวนอยางจรงจงและตอเนอง ยงแสดงใหเหนถงการไมมความเปนเจาของของระบบสขภาพเขตเมองโดยรวม แมจะมการแบงแยกพนทปกครองเชงอ านาจตามกฎหมายกตาม ท าใหระบบสขภาพโดยรวมไดรบการพฒนาไปแบบไรทศทาง จนมผลท าใหประชาชนทอยในพนทเขตเมองนน มความเสยงดานสขภาพอยางหลกเลยงไดยาก

ดงนน การใหทกภาคสวนทเกยวของกบระบบบรการสขภาพเขตเมอง ไดรวมกนก าหนดแผน

ยทธศาสตร แนวทางการพฒนา ตลอดจนกลไกในการขบเคลอนระบบบรการสขภาพเขตเมอง จะท าใหการจดบรการสขภาพสามารถรองรบความตองการของประชาชนในเขตเมองไดอยางมประสทธภาพ เพยงพอ และสอดคลองตามบรบท และความตองการของประชาชน

14

13

บทท 3 กรอบแนวคด นโยบาย ยทธศาสตรทเกยวของ

ยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง (พ.ศ.2561-2570) จดท าขนโดยมกระบวนการทส าคญตามแนวทางการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ หมวด 2 การวางแผนเชงยทธศาสตร คอ 1) การวเคราะหเชงยทธศาสตร (Strategic Analysis) โดยวเคราะหสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอกเพอใหไดขอมลส าหรบการก าหนดทศทางและกลยทธ 2) การก าหนดทศทางขององคกร (Strategic Direction Setting) ทตองการมงไปสผลลพธสงสด ไดแก การก าหนดวสยทศน พนธกจ วฒนธรรมองคกร ประเดนยทธศาสตร และเปาประสงคเชงยทธศาสตร 3) การวางยทธศาสตร (Strategy Development) เพอก าหนดกลยทธหรอแนวทาง วธการ และเปนสงท จะมงเนน ใหความส าคญ วางแผน เพอใหสามารถบรรลในทศทางหรอผลลพธทตองการ และ 4) การสอสารและถายทอดยทธศาสตร (Strategy Communication and Translation) ในรปแบบทสามารถท าความเขาใจไดงายส าหรบบคลากรทกระดบในองคกร เพอเปนแนวทางส าหรบการแปลงแผนยทธศาสตรสการปฏบตตอไปซงการจดท ายทธศาสตรไดก าหนดรายละเอยดตางๆ ของแผนยทธศาสตรระบบสขภาพในเขตเมองและล าดบความเชอมโยงตามแนวทางของส านกงาน ก.พ.ร. โดยเรมจากวสยทศน สพนธกจ ประเดนยทธศาสตร เปาประสงคเชงยทธศาสตร ตวชวดและเปาหมาย รวมถงกลยทธในการด าเนนการ

ในการวเคราะหเชงยทธศาสตร (Strategic Analysis) นอกจากการวเคราะหสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอกแลว ไดน าขอมลตางๆ มาพจารณาเพอประกอบการจดท าแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพในเขตเมองประกอบดวยกรอบความรวมมอหรอพนธะสญญาระดบโลก เชน เปาหมายการพฒนาทย งยน (Sustainable Development Goals: SDGs), ประชมการสงเสรมสขภาพระดบโลก (Global Health Promotion Conference), เปาหมายโลกดานโภชนาการ (Global Nutrition Target), กรอบความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของ 14 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก. ขอตกลงปารส (Paris Agreement), ขอมลระดบประเทศ เชน หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2560 กรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป , ทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564), ประเดนการปฏรปประเทศไทยดานสาธารณสขและสงแวดลอม, ประเทศไทย 4.0, ขอมลระดบกระทรวงสาธารณสข เชน แผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข), มตสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 8 ดงน

นโยบายและยทธศาสตรทเกยวของ ในการจดท ายทธศาสตรระบบบรการสภาพในเขตเมอง พ.ศ.256 1-2570 ไดน าขอมลนโยบายและยทธศาสตรทเกยวของสงผลตอการด าเนนงานระบบบรการสภาพมาประกอบการจดท าแผนยทธศาสตรฯ ทงนโยบายและยทธศาสตรระดบโลก ระดบประเทศ และระดบกระทรวง ดงน ระดบโลก

1. เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) เปาหมายการพฒนาทยงยน หรอ Sustainable Development Goals: SDGs นน รเรมโดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาต (United Nations General Assembly: UN) เมอปค.ศ. 2010 โดยเปนการด าเนนงานตอเนองจากเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ หรอ Millennium Development Goals: MDGs มเปาหมายเพอกระตนใหประเทศตางๆ พฒนาประเทศเพอขจดความยากจน ความหวโหย สงเสรมสทธมนษยชน ความเทาเทยม เทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอม และพรอมรบมอตอการเปลยนแปลงภมอากาศซงไดสนสดลงเมอปค.ศ. 2015 หลงจากนน UN จงไดรเรมกระบวนการหารอเพอก าหนดวาระการพฒนาภายหลงป ค.ศ. 2015

15

(The Post – 2015 Development Agenda) ตามกระบวนทศน “การพฒนาทยงยน” โดยประเดนส าคญของการจดท าเปาหมายการพฒนาทยงยน หรอ Sustainable Development Goals : SDGs ประกอบไปดวย 17 เปาหมายหลก ทตองบรรลและด าเนนการใหไดภายในป ค.ศ. 2030 ดงน 4.1 ยตความยากจนทกรปแบบทกหนแหง 4.2 ยตความหวโหยสรางความมนคงทางอาหารยกระดบโภชนาการและสงเสรมเกษตรกรรมยงยน 4.3 สรางหลกประกนสขภาพและสงเสรมสขภาวะของทกคนทกวย 4.4 สรางหลกประกนถวนหนาความเทาเทยมดานคณภาพการศกษาและสงเสรมโอกาสในการเรยนรตลอดชวตสาหรบทกคน 4.5 บรรลความเทาเทยมทางเพศและสรางความเขมแขงแกผหญงและเดกหญง 4.6 สรางหลกประกนใหมการบรหารจดการน าและการสขาภบาลอยางยงยนส าหรบทกคน 4.7 สรางหลกประกนการเขาถงพลงงานยคใหมทมราคาซอหาไดทเชอถอไดและมความยงยนส าหรบทกคน 4.8 สงเสรมความยงยนความเทาเทยมและการเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนรวมทงโอกาสในการท างานทดและมประสทธภาพส าหรบทกคน 4.9 เรงสรางระบบสาธารณปโภคพนฐานสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมทเทาเทยมและยงยนและสนบสนนนวตกรรม 4.10 ลดความเหลอมล าในประเทศและระหวางประเทศตางๆ 4.11 ท าใหเมองและทตงถนฐานของประชาชนมความเทาเทยมปลอดภยมนคงและยงยน 4.12 สรางหลกประกนแกระบบการบรโภคและการผลตทยงยน 4.13 ด าเนนการเรองการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศและผลกระทบอยางเรงดวน 4.14 อนรกษและใชทรพยากรทางทะเลอยางยงยนเพอการพฒนาทยงยน 4.15 ปกปองฟนฟและสงเสรมการใชระบบนเวศภาคพนดนอยางยงยนการจดการปาไมอยางยงยนตอสกบการแปรสภาพเปนทะเลทรายหยดยงและฟนฟความเสอมโทรมของพนดนและหยดยงการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ 4.16 สงเสรมสงคมทมสนตภาพและความเทาเทยมเพอการพฒนาทยงยนสนบสนนใหทกคนเขาถงความยตธรรมสรางสถาบนทางสงคมทมประสทธภาพเชอถอไดและมความเทาเทยมในทกระดบ 4.17 เสรมสรางความเขมแขงแกการปฏบตและฟนฟความรวมมอของพนธมตรระดบโลกเพอการพฒนาทยงยน

2. การประชมการสงเสรมสขภาพโลก การประชมการสงเสรมสขภาพระดบโลก (Global Health Promotion Conference) (World Health Organization, 2016) ในแตละครง ผลสรปจากการประชมลวนมผลตอการด าเนนงานสงเสรมสขภาพของประเทศไทยทงสน ดงตารางสรปการประชมสงเสรมสขภาพโลกจากครงท 1 ถงครงท 8 ตารางท 1 สรปการประชมสงเสรมสขภาพโลก

การประชม สาระส าคญ ประเดนหลก

1. ครงท 1 พ.ศ. 2529 กรงออตตาวา

1. ประกาศกฎบตรออตตาวาก าหนดยทธศาสตรการสงเสรม

1. ก าหนดกลยทธส าคญ 5 ประการ 1.1 การสรางนโยบายสาธารณะเพอ

16

การประชม สาระส าคญ ประเดนหลก

ประเทศแคนาดา สขภาพเพอบรรลเปาหมายสขภาพดถวนหนา 2. ก าหนดนยามการสงเสรมสขภาพ “เปนกระบวนการสงเสรมใหประชาชนมศกยภาพในการควบคมและพฒนาสขภาพของตนเอง”

สขภาพ (Construct a healthy public policy) 1.2 การสรางสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ (Create supportive environment) 1.3 การเสรมสรางการท างานของชมชนใหเขมแขง (Strengthen community action) 1.4 การพฒนาทกษะบคคลในการสรางเสรมสขภาพ (Develop personal skills) 1.5 การปรบเปลยนการบรการสขภาพ (Reorient health services)

2. ครงท 2 พ.ศ. 2531 เมองแอดเลคประเทศออสเตรเลย

การแลกเปลยนประสบการณในเรองนโยบายสาธารณและขอบเขตการสงเสรมสขภาพทประเทศสมาชกควรน าไปปฏบต

1. การสงเสรมสขภาพสตร 2. อาหารและโภชนาการ 3. บหรและแอลกอฮอล 4. การสรางสงแวดลอม

3. ครงท 3 พ.ศ. 2534 เมองซนดสวาลส ประเทศสวเดน

สงแวดลอมทเออตอสขภาพ 1. การใหความส าคญตอนโยบายดานสขภาพ 2. การสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพตองพจารณาในหลายมตเชน เศรษฐกจ สงคม การเมอง ฯลฯ 3. ครอบคลม สงแวดลอมในบาน ชมชน อาชพ ฯลฯ

4. ครงท 4 พ.ศ. 2540 กรงจากาตาร ประเทศอนโดนเซย

การสรางภาคเพอการสงเสรม สขภาพในศตวรรษท 21

1. ล าดบความส าคญของการสงเสรมสขภาพ 1.1 การสงเสรมความรบผดชอบของสงคมตอสขภาพ ทงภาครฐและเอกชน 1.2 เพมการลงทนในการพฒนาสขภาพ 1.3 ขยายภาคความรวมมอดานสขภาพ 1.4 เพมศกยภาพของบคคลและชมชนในการดแลสขภาพ 1.5 สรางโครงสรางพนฐาน ระดบทองถนและระดบชาตในการสงเสรมสขภาพ

17

การประชม สาระส าคญ ประเดนหลก

5. ครงท 5 พ.ศ.2543 ประเทศแมกซโก

การสงเสรมสขภาพเพอความเทาเทยมดานภาวะสขภาพโดยเฉพาะผดอยโอกาส “การลดชองวางของความไมเสมอภาค”

การก าหนดแนวทางปฏบตส าหรบประเทศสมาชก 1. สรางฐานขอมลเชงประจกษ 2. เพมการลงทนในการพฒนาสขภาพ 3. เพมความรบผดชอบของสงคมตอสขภาพ4. สรางเสรมความเขมแขงของบคคลและชมชน 5. เปลยนระบบคดการบรการสขภาพทใชหลกการการสงเสรมสขภาพ

6. ครงท 6 พ.ศ. 2548 กรงเทพมหานคร ประเทศไทย

หวขอ “Policy and Partnership for Action” ซงในครงนเนนทปจจย ก าหนดสขภาพและการระบ วธปฏบตเพอการสงเสรม สขภาพในโลกยคโลกาภวฒน และท าใหเกดค าประกาศ “กฎบตรกรงเทพเพอการสงเสรมสขภาพโลก”

ก าหนดยทธศาสตรสขภาพโลกไรพรมแดน 5ประการ

1. ชแนะใหการสงเสรมสขภาพอยบนพนฐานสทธมนษยชน 2. ก าหนดนโยบาย แนวทางการปฏบตในการจดการปจจยก าหนดสขภาพ 3. สรางศกยภาพในการสงเสรมสขภาพ ดานการพฒนานโยบาย ภาวะผน า องคความรและการวจยดานสขภาพ 4. สรางพนธมตรดานสขภาพ ทงภาครฐและเอกชน 5. การใชมาตรการทางกฎหมายใหทกคนมโอกาสเขาถงการมสขภาพทด

7. ครงท 7 พ.ศ. 2552 กรงไนโรบ ประเทศเคนยา

เนนการน าแนวคดการสรางเสรมสขภาพสการปฏบตใหเกดผลตอสขภาพของประชาชน

โดยการจดการชองวางในการด าเนนการสงเสรมสขภาพ ชองวางทใหความส าคญ ไดแก - Gap ใน Health program - Gap ใน Policy making and intersectoral partnership - Gap ใน Health system

8. ครงท 8 พ.ศ. 2556 กรงเฮลซงก ประเทศเดนมารค

เนนการก าหนดประเดนดาน สขภาพไวในทกนโยบายของ หนวยงานทเกยวของ “Health in All Policies : HiAP”

มงทการด าเนนงานของภาครฐเพอสงเสรมสขภาพและความเทาเทยมกนของประชาชน ในสงคมการกระจายอ านาจรฐและการด าเนนการสงเสรมสขภาพในทกระดบ

18

3. เปาหมายโลกดานโภชนาการ (Global Nutrition Target) ทประชมสมชชาอนามยโลก ไดตงเปาหมายโภชนาการระดบโลก ป พ.ศ.2568(WHA Global Nutrition Targets2025) (World Health Organization, 2559)ประกอบดวยเปาหมาย 6 ตวชวด ไดแก 1) ลดปญหาภาวะโลหตจางในหญงตงครรภและหญงวยเจรญพนธ (อาย 15-49 ป) 2) ลดอตราน าหนกแรกเกดนอยกวา2,500 กรม 3) สงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 6 เดอน 4) ลดปญหาภาวะเตย 5) ลดปญหาภาวะผอม 6) ปญหาภาวะน าหนกเกนในเดกอายต ากวา 5 ปไมเพมขน

4. กรอบความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของ 14 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก (สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ, 2559) Charter of the Regional Forum on Environment and Health Southeast and East Asian Countries Framework for Cooperation) เปนกรอบความรวมมอทเนนใหประเทศสมาชก มการด าเนนงานดานสงแวดลอมและสขภาพอยางบรณาการ ดวยปญหาสงแวดลอมทมความรนแรงและซบซอน ขามพรมแดนได สามารถน ามาซงปญหาสขภาพของประชาชนในภมภาค ประเดนการด าเนนงานทไดรบความส าคญ เชน ปญหาคณภาพอากาศ การจดการขยะมลฝอย น าดมสะอาด การสขาภบาล การจดการสารเคม การประเมนผลกระทบตอสขภาพเปนตน กรอบความรวมมอฯ ก าหนดใหประเทศสมาชก มการจดท าแผนยทธศาสตรระดบประเทศทเช อมโยงและบรณาการงานดานสงแวดลอมและสขภาพ และใหมการแลกเปลยนความรดานวชาการ ขอมลขาวสาร ผเชยวชาญสาขาตางๆ รวมทงการพฒนาศกยภาพบคลากร และการแลกเปลยนเรยนรแบบปฏบตทดระหวางประเทศ บทบาทของประเทศไทยภายใตความรวมมอดงกลาว ไดแก การเขารวมประชมรฐมนตรดานสาธารณสขและสงแวดลอมฯซงจดทก 3 ป การเขารวมประชมเจาหนาทระดบอาวโสฯ จดประชมทกๆ 1 ป 6 เดอน และการเขารวมเปนสมาชกคณะท างานวชาการระดบภมภาคฯ ซงอาจกลาวไดวา กรอบความรวมมอระหวางประเทศตางสามารถน ามาซงโอกาสของการพฒนาตนเองและการแสดงบทบาทไทยในเวทโลก

5. ขอตกลงปารส (Paris Agreement) การประชมรฐภาคอนสญญาฯ ครงท 21 (COP21) (องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

(องคการมหาชน), 2559) ณ กรงปารส สาธารณรฐฝรงเศส ไดรบรองความตกลงปารส (Paris Agreement) เมอวนท 12 ธนวาคม 2558 โดยเปนตราสารกฎหมายทรบรองภายใตกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศฉบบลาสดตอจากพธสารเกยวโต เพอก าหนดกฎกตการะหวางประเทศทมความมงมนมากยงขนส าหรบการมสวนรวมของภาคในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

โดยทประชมไดเหนชอบตอขอตกลงใหมรวมกนในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก โดยมสาระส าคญ ดงน

1) ควบคมการเพมขนของอณหภมเฉลยของโลกใหต ากวา2 องศาเซลเซยส เมอเทยบกบยคกอนอตสาหกรรม และมงพยายามควบคมการเพมขนของอณหภมไมใหเกน 1.5 องศาเซลเซยส เมอเทยบกบยคกอนอตสาหกรรม โดยค านงวาการด าเนนการตามน จะลดความเสยงและผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดอยางมนยส าคญ

2) เพมขดความสามารถในการปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการสงเสรมการสรางภมตานทานและความสามารถในการฟนตวจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการพฒนาประเทศทปลอยกาซเรอนกระจกต า โดยไมกระทบตอการผลตอาหาร

3) ท าใหเกดเงนทนหมนเวยนทมความสอดคลองกบแนวทางทน าไปสการพฒนาทปลอยกาซเรอนกระจกต าและการพฒนาใหมภมตานทานและความสามารถในการฟนตวจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

19

ประเทศไทยรวมกบอก 174 ประเทศไดใหสตยาบนภายใตขอตกลงนและตองมสวนรวมในการด าเนนงานตางๆ เพอใหขอตกลงบรรลวตถประสงคทไดก าหนดรวมกน เพอลดความเสยงและผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ระดบประเทศ 1. หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง กรอบหลกการของการวางแผนยทธศาสตรไดนอมน าและประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

(ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , 2550) ประกอบดวย 3 หวง คอความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนทดซงการตดสนใจและการกระท าตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงนนตองอาศย 2 เงอนไข ไดแก เงอนไขความร (ความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงในการด าเนนชวตและการประกอบการงาน) และเงอนไขคณธรรม (ความซอสตยสจรต ความอดทน มความเพยร และใชสตปญญาในการด าเนนชวต) โดยยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางมสวนรวมการพฒนาทยดหลกสมดลและยงยนเพอรองรบการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความร และเทคโนโลย

2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2560 ไดก าหนดทเกยวของกบดานสาธารณสข ไดแก มาตรา 47 บคคลยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ บคคลผยากไรยอมมสทธไดรบบรการ

สาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจายตามทกฎหมายบญญต บคคลยอมมสทธไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย

มาตรา 48 สทธของมารดาในชวงระหวางกอนและหลงการคลอดบตรยอมไดรบความคมครองและชวยเหลอตามทกฎหมายบญญต ฯ

มาตรา 54 ..... รฐตองด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษา ตามวรรคหนง เพอพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวย โดยสงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนเขามสวนรวมในการด าเนนการดวย

มาตรา 55 รฐตองด าเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง เสรมสรางใหประชาชนมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และการปองกนโรค และสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาภมปญญาดานแพทยแผนไทย ใหเกดประโยชนสงสด …. บรการสาธารณสขตามวรรคหนง ตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคมและปองกนโรคการรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย รฐตองพฒนาการบรการสาธารณสขใหมคณภาพและมมาตรฐานสงขนอยางตอเนอง

มาตรา 58 การด าเนนการใดของรฐหรอทรฐจะอนญาตใหผใดด าเนนการ ถาการนนอาจมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม สขภาพ อนามย คณภาพชวต หรอสวนไดเสยส าคญอนใดของประชาชนหรอชมชนหรอสงแวดลอมอยางรนแรง รฐตองด าเนนการใหมการศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนหรอชมชน และจดใหมการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยและประชาชนและชมชนทเกยวของกอน เพอน ามาประกอบการพจารณาด าเนนการหรออนญาตตามทกฎหมายบญญต ฯ

มาตรา 258 ใหด าเนนการปฏรปประเทศอยางนอยในดานตาง ๆ ใหเกดผล ดงตอไปน … ช. ดานอนๆ (3) จดใหมระบบจดการและการจดขยะมลฝอยทมประสทธภาพ เปนมตรตอสงแวดลอม และสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนดานอน ๆ ได (4) ปรบระบบหลกประกนสขภาพใหประชาชนไดรบสทธประโยชนจากการบรหารจดการ และการเขาถงและบรการทมคณภาพและสะดวกทดเทยมกน (5) ใหมระบบการแพทยปฐมภมทมแพทยเวชศาสตรครอบครวดแลประชาชนในสดสวนทเหมาะสม …

20

3. กรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 30 มถนายน 2558 เหนชอบใหมการจดตงคณะกรรมการจดท า

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป เพอจดท ายทธศาสตรและกรอบการปฏรป เพอจดท ากรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ใชในการขบเคลอนและพฒนาประเทศ ใหบรรลตามวสยทศน “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” โดยยทธศาสตรชาตทจะใชเปนกรอบแนวทางการพฒนาระยะ 20 ป ประกอบดวย 6 ยทธศาสตร ดงน

1) ยทธศาสตรดานความมนคง มเปาหมายทงในการสรางเสถยรภาพภายในประเทศและชวยลดและปองกนภยคกคามจากภายนอก รวมทงสรางความเชอมนในกลมประเทศอาเซยนและประชาคมโลกทมตอประเทศไทย

2) ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน เพอใหประเทศไทยสามารถพฒนาไปสการเปนประเทศพฒนาแลว ซงจ าเปนตองยกระดบผลตภาพการผลตและการใชนวตกรรมในการเพมความสามารถในการแขงขนและการพฒนาอยางยงยนทงในสาขาอตสาหกรรม เกษตรและบรการ การสรา งความมนคงและปลอดภยดานอาหาร การเพมขดความสามารถทางการคาและการเปนผประกอบการ รวมทงการพฒนาฐานเศรษฐกจแหงอนาคต ทงนภายใตกรอบการปฏรปและพฒนาปจจยเชงยทธศาสตรทกดาน อนไดแก โครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม การพฒนาทนมนษย และการบรหารจดการทงในภาครฐและภาคธรกจเอกชน

3) ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน เพอพฒนาคนและสงคมไทยใหเปนรากฐานทแขงแกรงของประเทศ มความพรอมทางกาย ใจ สตปญญา มความเปนสากล มทกษะการคดวเคราะหอยางมเหตผล มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย มคณธรรม จรยธรรม รคณคาความเปนไทย มครอบครวทมนคง โดยมกรอบแนวทางทตองใหความส าคญและเกยวของกบกระทรวงสาธารณสข ไดแก

3.1 การพฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวตใหสนบสนนการเจรญเตบโตของประเทศ 3.2 การสรางเสรมใหคนมสขภาวะทด

3.3 การสรางความอยดมสขของครอบครวไทย เสรมสรางบทบาทของสถาบนครอบครวในการบมเพาะจตใจใหเขมแขง 4) ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม เพอเรงกระจายโอกาสการพฒนาและสรางความมนคงใหทวถง ลดความเหลอมล าไปสสงคมทเสมอภาคและเปนธรรม โดยมกรอบแนวทางทตองใหความส าคญและเกยวของกบกระทรวงสาธารณสข ไดแก 4.1 การสรางความมนคงและการลดความเหลอมล าทางดานเศรษฐกจและสงคม 4.2 การพฒนาระบบบรการและระบบบรหารจดการสขภาพ 4.3 การสรางสภาพแวดลอมและนวตกรรมทเออตอการด ารงชวตในสงคมสงวย 5) ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม เพอเรงอนรกษฟนฟและสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาต และมความมนคงดานน า รวมทงมความสามารถในการปองกนผลกระทบและปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบตธรรมชาต และพฒนามงสการเปนสงคมสเขยว 6) ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ เพอใหหนวยงานภาครฐมขนาดทเหมาะสมกบบทบาทภารกจ มสมรรถนะสง มประสทธภาพและประสทธผลกระจายบทบาทภารกจไปสทองถนอยางเหมาะสม มธรรมาภบาล

21

4. ประเดนการปฏรปประเทศไทยดานสาธารณสขและสงแวดลอม

ไดก าหนดใหมการปฏรปประเทศ ซงการปฏรประบบสาธารณสขเปนหนงในการปฏรปประเทศ จ านวน 11 ดานทส าคญ เพอผลกดนใหประชาชนมความเปนอยและมระบบสาธารณสขทดขนโดยมการสรปประเดนปญหาดานสาธารณสขและขอเสนอแนะในเรองตอไปน1) ปญหาความเหลอมล าระหวางกองทนประกนสงคม กองทนสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ และกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต 2) ปญหาการขาดแคลนบคลากรดานสขภาพ และการจางงานทเปนธรรม 3) ปญหาดานระบบบรการสขภาพและการอภบาลระบบสขภาพ 4) ปญหาดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการจดการกบภยคกคามสขภาพสวนประเดนปญหาดานสงแวดลอม ประกอบดวย1) ปญหาปาไม 2) ปญหากดเซาะชายฝง 3) ปญหาอทกภยและภยแลง และ 4) ปญหาขยะและน าเสย

5. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) ในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 น จะเปนไปอยางสอดคลองกบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป โดยเนนการปฏรปประเทศเพอแกปญหาพนฐานดานตางๆของประเทศไทย ไมวาจะเปนดานสงคมทก าลงจะเขาสสงคมผสงอายเมอสนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 การเชอมตอดานการคาและเศรษฐกจระดบคณภาพและการเขาถงการศกษาและการสาธารณสข การขาดแคลนวยแรงงาน ความเหลอมล า รวมไปถงการพฒนานวตกรรมใหมๆเพอรองรบการววฒนของเทคโนโลยและความเปนอยในสงคมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยหลกการส าคญของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 เชน การนอมน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ตอเนองมาตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 9รวมไปถงการยดวสยทศนภายใตยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” หรอเปนคตพจนประจ าชาตวา “มนคง มงคง ยงยน” เปนตน จงจะเหนไดวา การพฒนาในชวง 5 ป ภายใตแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 จงถอเปนกลไกหลก และเปน 5 ปแรกของการขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) ไปสการปฏบตในล าดบแรกเพอใหบรรลเปาหมายในระยะยาวไดในทสด โดยยทธศาสตรทก าหนดในแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 มทงหมด 10 ยทธศาสตร โดยจะครอบคลมทงในมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมไปถงการมงเนนการพฒนาพนฐานเชงยทธศาสตรและกลไกสนบสนนยทธศาสตรใหสมฤทธผลในทกมต ประกอบไปดวย 1) ยทธศาสตรการเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย 2) ยทธศาสตรการสรางความเปนธรรมลดความเหลอมล าในสงคม 3) ยทธศาสตรการสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน 4) ยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน 5) ยทธศาสตรการเสรมสรางความมนคงแหงชาตเพอการพฒนาประเทศสความมงคงและยงยน 6) ยทธศาสตรการบรหารจดการในภาครฐ การปองกนการทจรตประพฤตมชอบและ ธรรมาภบาลในสงคมไทย 7) ยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส 8) ยทธศาสตรการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรม 9) ยทธศาสตรการพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ 10) ยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศเพอการพฒนา

6. ประเทศไทย 4.0 ในอดตทผานมา ประเทศไทยมโครงสรางเศรษฐกจทเรมจากสงคมเกษตรกรรม หรอ ประเทศไทย 1.0

22

เนนการสรางรายไดจากการเกษตรเปนหลก ตอมาจงปรบเขาสอตสาหกรรมเบา หรอ ประเทศไทย 2.0 โดยมงเนนแรงงานราคาถก ใชทรพยากรธรรมชาตทมในประเทศ เชน สงทอ อาหาร หลงจากนนกไดปรบเปลยนเขาส ประเทศไทย 3.0 ทใหความส าคญกบอตสาหกรรมหนก เชน รถยนต อปกรณอเลคทรอนกส โดยใชตนทนและเทคโนโลยจากตางประเทศเพอเนนการสงออก ท าใหประเทศไทยมอตราการขยายตวทางเศรษฐกจมการเตบโตอยางตอเนอง สงสดท 7-8% ตอป แตเมอถงจดหนงหลงป พ.ศ. 2540 อตราการเตบโตทางเศรษฐกจปรบลดลงมาอยท 3-4% ตอปเทานน และท าใหประเทศไทย ตดอยในกบดกประเทศรายไดปานกลางมากวา 20 ปการปรบเปลยนอกครง เพอเขาสประเทศไทย 4.0 หรอ Thailand 4.0 จงเปนการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจแบบเดมทขบเคลอนดวยอตสาหกรรม ไปส เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรมเพอผลกดนใหประเทศหลดพนจาก 3 กบดกทก าลงเผชญ นนคอ กบดกประเทศรายไดปานกลาง กบดกความเหลอมล า และ กบดกความไมสมดลของการพฒนา โดยใชพลงประชารฐในการขบเคลอน ผมสวนรวมหลกประกอบดวยภาคเอกชน ภาคการเงน การธนาคาร มหาวทยาลย และสถาบนวจยตางๆ โดยเนนตามความถนดและจดเดนของแตละองคกร และมภาครฐคอยสนบสนนโดยแปลงความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ ใหเปน ความไดเปรยบในเชงแขงขน โดยการเตมเตมดวยวทยาการ ความคดสรางสรรค นวตกรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย และการวจยและพฒนา แลวตอยอดความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบเปน 5 กลมเทคโนโลยและอตสาหกรรมเปาหมาย อนประกอบดวย 1) กลมอาหาร เกษตร และเทคโนโลยชวภาพ (Food, Agriculture & Bio – Tech) 2) กลมสาธารณสข สขภาพ และเทคโนโลยการแพทย (Health, Wellness & Bio – Med) 3) กลมเครองมออปกรณอจฉรยะ หนยนตและระบบเครองกลทใชอเลคทรอนกสควบคม (Smart Devices, Robotics & Mechatronics) 4) กลมดจตอล เทคโนโลยอนเตอรทเนตเชอมตอและบงคบอปกรณตางๆ ปญญาประดษฐและเทคโนโลยสมองกลฝงตว (Digital, loT, Artificial Intelligence & Embedded Technology) 5) กลมอตสาหกรรมสรางสรรค วฒนธรรม และบรการทมมลคาสง (Creative, Culture & High Value Services)

ระบบสขภาพไทยก าลงเผชญกบสงททาทายจากรอบดาน อาท การเขาสสงคมผสงอาย การเปลยนจากสงคมชนบทสสงคมเมอง การเชอมตอการคาการลงทนทวโลก ตลอดจนความกาวหนาทางเทคโนโลย สงผลใหประชาชนมความคาดหวงตอคณภาพของระบบบรการมากขน ขณะทงบประมาณภาครฐเรมมจ ากด ไม เพยงพอตอการเพมขนของคาใชจายดานสาธารณสข ท าใหระบบสขภาพไทยตองเตรยมเพอรบมอกบสงตางๆเหลาน ดงนน กระทรวงสาธารณสขในฐานะหนวยงานหลกของประเทศ จงมความจ าเปนทตองมการก าหนดยทธศาสตรระยะ 20 ป เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบสขภาพ เพอใหประชาชนมสขภาพและคณภาพชวตทด และสงผลตอการใชจายภาพรฐดานสขภาพของประเทศตอไป ระดบกระทรวงสาธารณสข

1. แผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) กระทรวงสาธารณสขภายใตการน าของศาสตราจารยคลนกเกยรตคณ นายแพทยปยะสกล สกลสตยาทร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ไดก าหนดยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) โดยน ากรอบแนวคดประเทศไทย 4.0 สรางเศรษฐกจใหม กาวขามกบดกรายไดปานกลาง เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals – SDGs by 2030) การปฏรปประเทศไทยดานสาธารณสขและสงแวดลอม นโยบายรฐบาล 10 ขอ (นายกรฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา) รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย 2559 รางยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579) การบรณาการระดบชาต การปฏรปประเทศไทยดานสาธารณสขและสงแวดลอม มาก าหนดนโยบาย ทศทาง เปาหมาย ยทธศาสตรและวางแผนในระยะยาวในดานสาธารณสข ประกอบดวย

23

1.1 จดยนองคกร (positioning) คอสวนกลาง ท าหนาทพฒนานโยบาย ก ากบ ตดตาม ประเมนผล สวนภมภาค (เขตสขภาพ) ใหความส าคญกบการบรหารจดการหนวยบรการ และขบเคลอนนโยบายสการปฏบต

1.2 วสยทศนเปนองคกรหลกดานสขภาพ ทรวมพลงสงคม เพอประชาชนสขภาพด 1.3 พนธกจพฒนาและอภบาลระบบสขภาพ อยางมสวนรวม และยงยน 1.4 เปาหมายประชาชนสขภาพด เจาหนาทมความสข ระบบสขภาพยงยน 1.5 คานยมMOPH:Mastery,Originality,People-centeredapproach, Humility (Mastery คอ

การเปนผน า สามารถควบคมตนเองได ไมหลงไปตามความโลภ ความโกรธ ความหลง Originality คอ การเปนผรเรมในสงใหม นวตกรรมใหมๆ, People-centered approach คอ ใหความส าคญกบผปวย ผปวยคอศนยกลาง Humility คอ ความออนนอมถอมตน)

1.6 ยทธศาสตรหลก 4 ยทธศาสตร 15 แผนงานดงภาพท 2 และรายละเอยดยทธศาสตรตามตารางท 2

ภาพท 2 ยทธศาสตร 4 Excellence ของกระทรวงสาธารณสข

24

ตารางท 2 ยทธศาสตรหลก 4 ยทธศาสตร 15 แผนงาน ของกระทรวงสาธารณสข

ยทธศาสตร แผนงาน 1) Prevention & Promotion

Excellence (สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศ)

1.1 การพฒนาคณภาพชวตคนไทยทกกลมวย (ดานสขภาพ) 1.2 การพฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ 1.3 การปองกนควบคมโรคและลดปจจยเสยงดานสขภาพ 1.4 การบรหารจดการสงแวดลอม

2) Service Excellence (บรการเปนเลศ)

2.1 การพฒนาระบบการแพทยปฐมภม (Primary Care Cluster) 2.2 การพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) 2.3 การพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉนครบวงจรและระบบการสงตอ 2.4 การพฒนาตามโครงการเฉลมกระเกยรตและพนทเฉพาะ 2.5 อตสาหกรรมทางการแพทย

3) People Excellence (บคลากรเปนเลศ)

3.1 การพฒนาระบบบรหารจดการก าลงคนดานสขภาพ

4) Governance Excellence (บรหารจดการเปนเลศดวยธรรมาภบาล)

4.1 การพฒนาระบบธรรมาภบาลและองคกรคณภาพ 4.2 การพฒนาระบบขอมลสารสนเทศดานสขภาพ 4.3 การบรหารจดการดานการเงนการคลงสขภาพ 4.4 การพฒนางานวจย และนวตกรรมดานสขภาพ 4.5 การปรบโครงสรางและการพฒนากฎหมายดานสขภาพ

2. มตสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 8 (มต3) ระบบสขภาพเขตเมอง: การพฒนาระบบ บรการสขภาพอยางมสวนรวมสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 8

ไดพจารณารายงานเรอง ระบบสขภาพเขตเมอง: การพฒนาระบบบรการสขภาพอยางมสวนรวม

หวงใยตอสขภาวะของคนทอาศยอยในพนทเขตเมอง เนองจากววฒนาการของสงคมไทยมการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม ลกษณะประชากรทมความหลากหลาย การอยอาศยทมความหนาแนนสง นอกจากนยงมความซบซอนดานประชากรทมประชากรแฝงซงรวมถงแรงงานขามชาตทมแนวโนมการเคลอนยายแรงงานสเมองเพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงภายหลงการเขาสประชาคมอาเซยนในพ.ศ. 2558 ซงปจจยดงกลาวสงผลตอวถชวต ความเปนอย และสงแวดลอมทมการเปลยนแปลงจากสงคมชนบทเปนสงคมเมอง ซงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองและรวดเรว และสงผลตอการเขาถงบรการสขภาพทอาจกอใหเกดความเหลอมล าและไมเปนธรรม

รบทราบ วาการจดบรการสขภาพในเขตเมองมบรบททซบซอน มผรวมจดบรการหลากหลาย ทงจากภาครฐ ภาคเอกชน และภาคสวนอน ๆ และมองคกรปกครองสวนทองถนตองเขามามบทบาทในการดแลสขภาพประชาชนและรวมจดบรการสขภาพใหประชาชนในเขตเมองมากขน

รบทราบว าการบรหารจดการเ พอให เกดการพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองและ กรงเทพมหานครอยางมสวนรวมมขอจ ากดจากเหตหลายประการ เชน ความแตกตางของนโยบายและทศทางการด าเนนงานของแตละหนวยงาน โครงสรางพนฐานของระบบบรการสขภาพ อนหมายรวมถงก าลงคนดานสขภาพทงเรองปรมาณ คณภาพและมาตรฐานวชาชพ ความพรอมเชงทรพยากรตาง ๆ เชน ระบบขอมล

25

สารสนเทศ เทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข รปแบบการจดระบบบรการสขภาพ ระบบการสงตอ และระบบการแพทยฉกเฉน การบรหารจดการและการเบกจายงบประมาณดานสขภาพ ขาดการประสานงานระหวางหนวยงานทงในและตางภาคสวนอยางจรงจงและตอเนอง ไมมเจาภาพหลกของระบบบรการสขภาพเขตเมองโดยรวม แมจะมการแบงแยกพนทปกครองเชงอ านาจตามกฎหมายกตาม ฯลฯ ทงหมดนท าใหระบบบรการสขภาพเขตเมองไดรบการพฒนาแบบแยกสวน และไรทศทางทชดเจนในภาพรวม สงผลใหประชาชนทอยในพนทเขตเมองนน มความเสยงดานสขภาพอยางหลกเลยงไดยาก

ตระหนกวาการพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองใหเขมแขง มการน าภมปญญาทองถนมาบรณาการในการใหบรการสขภาพ และสามารถตอบสนองตอปญหาสขภาพททาทายไดอยางมประสทธภา พ จ าเปนตองมเจาภาพหลก และการมสวนรวมของทกภาคสวน

จงมมตดงตอไปน 1. ขอใหกระทรวงสาธารณสข โดยส านกนโยบายและยทธศาสตร เปนหนวยงานหลกรวมกบ กรม

สงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย สถาบนการศกษาทางสขภาพ กระทรวงศกษาธการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ส านกงบประมาณ กรมบญชกลาง กระทรวงการคลง ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน สมาคมองคการบรหารสวนจงหวดแหงประเทศไทย สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย สมาคมองคการบรหารสวนต าบลแหงประเทศไทย กรงเทพมหานคร และภาคประชาสงคม ด าเนนการดงตอไปน

1.1 เสนอใหคณะกรรมการสขภาพแหงชาต จดตงคณะกรรมการระดบชาตจดท าแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง โดยการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ใหแลวเสรจภายใน 6 เดอน

1.2 ใหการสนบสนนคณะกรรมการระดบชาตจดท าแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง ทมงเนนบรการปฐมภมทเขมแขง โดยการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และค านงถงองคประกอบตาง ๆ ทเกยวของกบระบบสขภาพ ดงน 1) การใหบรการสขภาพ 2) บคลากรสขภาพ 3) สารสนเทศสขภาพ 4) ผลตภณฑทางการแพทย วคซน และเทคโนโลย 5) การเงนการคลงสขภาพ 6) ภาวะผน าและการอภบาล โดยมเปาหมายเพอใหเกดการบรการสขภาพทมคณภาพ ปลอดภยและมประสทธภาพ ประชาชนสามารถเขาถงบรการอยางทวถง ครอบคลม เปนธรรมและสามารถปกปองการลมละลายทางการเงนจากการเจบปวย ใหแลวเสรจภายใน 1 ปนบแตมค าสงแตงตงคณะกรรมการ ตามขอ 1.1 และน าเสนอคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เพอพจารณาเสนอคณะรฐมนตร

1.3 สนบสนนใหมการจดตงคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองในระดบชาต และระดบเขตสขภาพ 12 เขต เขตกรงเทพมหานคร และระดบจงหวด ทมองคประกอบทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และขบเคลอนโดยผานกลไกตาง ๆ ทเหมาะสมตามบรบทของพนท

2. ขอใหภาคเครอขายสมชชาสขภาพรวมด าเนนการในการพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมอง โดยใหความส าคญกบการมสวนรวมของภาคประชาชนในการสรางและพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมอง รวมทงสรางความตระหนกเรองการสรางเสรมสขภาพ ปองกนโรคและฟนฟสมรรถภาพทกกลมวย เพอใหเกดการดแลสขภาพตนเอง ครอบครวและชมชน โดยผานกลไกตาง ๆ ทเหมาะสมตามบรบทของพนท

26

3.ขอใหหนวยงานทเกยวของกบการวจยและพฒนา โดยมสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) เปนหนวยงานหลก รวมกบส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ส านกกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และสถาบนการศกษา สนบสนนการด าเนนงานการวจยและพฒนาระบบสขภาพเขตเมองอยางเปนระบบ ครอบคลมในทกมตของการพฒนาระบบสขภาพเขตเมอง

4.ขอใหกระทรวงสาธารณสข เปนหนวยงานหลก รวมกบส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กรมบญชกลาง ส านกงานประกนสงคม ส านกงบประมาณ และองคกรปกครองสวนทองถน สนบสนนใหมการศกษากลไกดานการเงนการคลงสขภาพ เพอสนบสนนระบบบรการสขภาพเขตเมอง อยางมประสทธภาพและใหครอบคลมผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนทงผใหบรการ ผซอบรการ และผรบบรการ

5. ขอใหเลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาตรายงานความกาวหนาตอสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 10

27

บทท 4 ยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง (พ.ศ.2561-2570)

จากกรอบแนวคดและบรบทตางๆ ทกลาวมาในสวนท 1 - 3 จงก าหนดยทธศาสตรระบบบรการสขภาพในเขตเมอง (พ.ศ.2561-2570) ดงน

วสยทศน (Vision)

คนเมองมสขภาพด ภายใตระบบสขภาพเขตเมองทเขมแขงสอดคลองกบสภาวะแวดลอมของพนท เชอมโยงบรการทกระดบ และทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมมสวนรวม

พนธกจ (Mission)

1. พฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองโดยมงเนนการระบบบรการปฐมภมทเชอมโยงกบบรการสขภาพทกระดบ

2. จดระบบการเงนการคลง และการจดท างบประมาณ ทเออตอระบบบรการสขภาพเขตเมอง 3. สรางและพฒนาระบบขอมลดานสขภาพทเชอมโยงกบภาคสวนตางๆ อยางเปนเอกภาพมมาตรฐาน

และครอบคลม 4. ผลต พฒนา และจดสรรก าลงคนทงปรมาณและคณภาพรองรบระบบบรการสขภาพเขตเมอง 5. เสรมสรางระบบบรการสขภาพเขตเมองใหเขมแขง ดวยกลไกการบรหารจดการตามหลกธรรมาภ

บาล การตดตามประเมนผล การสรางองคความร งานวจยทน ามาปรบใชไดจรง 6. สนบสนนและสรางการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคมในการ

จดระบบบรการสขภาพเขตเมอง

เปาหมาย (Goal)

คนเมองสขภาพด มระบบบรการสขภาพเขตเมองทมประสทธภาพ เชอมโยง ครอบคลม ทวถง โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของ

ยทธศาสตร

ยทธศาสตรท 1 พฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมองใหเขมแขง ยทธศาสตรท 2 พฒนาระบบการเงนการคลงของระบบบรการสขภาพเขตเมอง ยทธศาสตรท 3 พฒนาระบบขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมอง ยทธศาสตรท 4 การบรหารและพฒนาก าลงคนในระบบบรการสขภาพเขตเมอง ยทธศาสตรท 5 เสรมสรางระบบสขภาพเขตเมองใหเขมแขงดวยธรรมาภบาล

ตวชวดหลก

1. ความครอบคลมของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมในเขตเมอง (รอยละ 100) 2. รอยละของหนวยงบรการสขภาพระดบปฐมภมในเขตเมองมคณภาพไดมาตรฐาน (รอยละ 100) 3. อตราตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอลดลง (รอยละ 20) 4. อตราการเขาภงบรการสขภาพของคนเมองเพมขน (รอยละ 20)

28

ยทธศาสตรท 1 พฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมองใหเขมแขง

วตถประสงค :

1.1 เพอออกแบบระบบบรการสขภาพเขตเมองมงเนนบรการสขภาพปฐมภม และคลนกหมอครอบครวทมคณภาพ ครอบคลมทกพนท โดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

1.2 เพอพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมองและระบบการสงตอทมความเชอมโยงหนวยบรการสขภาพทกระดบ และสามารถสงตอบรการสขภาพไดอยางมประสทธภาพ โดยการมสวนรวมของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

1.3 เพอสงเสรมใหประชาชนทกกลมวยมสขภาพด ไดรบบรการสขภาพ การสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคมโรค และลดปจจยเสยงดานสขภาพโดยการมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

1.4 เพอใหประชาชนสามารถดแลสขภาพตนเอง (Health Literacy) ไดอยางเหมาะสม

กลยทธ/มาตรการ:

1. จดระบบบรการปฐมภมและคลนกหมอครอบครวใหเหมาะสมกบพนทและลกษณะประชากร และมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

2. จดระบบการบรการสขภาพเขตเมองและระบบการสงตอทมความเชอมโยงของหนวยบรการทกระดบและมสวนรวมทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

3. พฒนาระบบปองกนควบคมโรค ระบบเฝาระวงทางระบาดวทยา และกลไกตอบสนองตอโรคและภยสขภาพในภาวะฉกเฉนไดทนตอสถานการณโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

4. สนบสนนประชาชนสามารถดแลสขภาพตนเอง (Health Literacy) การใชภมปญญาทองถน การแพทยแผนไทย และแพทยทางเลอกไดอยางเหมาะสม

ตวชวดในแตละระยะ : ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target)

ฐาน ขอมล

ระยะเรงดวน (61-62)

ระยะสน (63—64)

ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- รอยละหนวยบรการคลนกหมอครอบครว ครอบคลม

พนท

N/A 60 70 85 100

- รอยละหนวยบรการคลนกหมอครอบครวเขตเมอง มคณภาพตามมาตรฐานทก าหนด

N/A 60 70 85 100

- มระบบการสงตอ/เชอมโยงระหวางหนวยบรการ

สขภาพเขตเมองของทกภาคสวนทมประสทธภาพ

N/A 60 70 85 100

- รอยละระดบความพงพอใจของประชากรเขตเมอง

ในบรการการแพทยฉกเฉนและการสงตอ

N/A 75 80 85 90

- มระบบปองกนควบคมโรค ระบบเฝาระวงทาง

ระบาดวทยา และกลไกตอบโตโรคและภยสขภาพ

ในภาวะฉกเฉน

N/A

ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target) ฐาน

ขอมล ระยะเรงดวน

(61-62) ระยะสน

(63—64) ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- อตราการเขารบบรการของผปวยนอกดวยโรค

ไมตดตอของโรงพยาบาลในเขตเมองลดลง

N/A 10 15 18 20

- รอยละสถานบรการทมการใหบรการการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกเพมขน

N/A 5 10 15 20

- มแหลงใหความรประชาชนดานสขภาพเพมขน N/A

ยทธศาสตรท 2 การพฒนาระบบการเงนการคลงของระบบบรการสขภาพเขตเมอง

วตถประสงค :

2.1 เพอใหกระบวนการจดท าและการจดสรรงบประมาณจากแหลงงบประมาณตางๆ ทงระบบหลกประกนสขภาพ ระบบประกนสงคม ระบบสวสดการขาราชการ งบประมาณทองถน และแหลงอนๆ ส าหรบระบบบรการสขภาพเขตเมองอยางเปนธรรม และมประสทธภาพครอบคลมประชากรเขตเมอง

2.2 พฒนากลไกการเงนการคลง รองรบการสงตอเพอใหการจดบรการสขภาพเขตเมองมบรการท

ตอเนอง (Continuous care) และประชาชนสามารถเขาถงบรการสขภาพไดทกสทธการรกษาพยาบาล

2.3 เพอลดอปสรรคดานการเงนใหประชาชนเขาถงบรการดานสขภาพ ทงสงเสรมสขภาพ ปองกนและควบคมโรค รกษาพยาบาล ฟนฟสขภาพ รวมถงการบรการการแพทยฉกเฉน

กลยทธ/มาตรการ:

1. พฒนากระบวนการจดท าและการจดสรรงบประมาณจากแหลงงบประมาณตางๆ ทงระบบหลกประกนสขภาพ ระบบประกนสงคม ระบบสวสดการขาราชการ งบประมาณทองถน และแหลงอนๆ ส าหรบระบบบรการสขภาพเขตเมองอยางเปนธรรม และมประสทธภาพครอบคลมประชากรในเขตเมอง

2. สรางกลไกดานการเงนการคลงใหประชาชนเขาถงบรการดานสขภาพ และบรการการแพทยฉกเฉน 3. พฒนาระบบการเงนและการคลงของหนวยบรการสขภาพในเขตเมองใหมมาตรฐานชดเจน มความ

คลองตวและยดหยน สอดคลองกบความจ าเปนของแตละพนท และมระบบการเฝาระวง ตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ

4. ทบทวน และปรบปรงระเบยบ/กฎเกณฑ การเงนการคลงทเกยวของเพอสนบสนนระบบบรการสขภาพเขตเมอง

ตวชวดในแตละระยะ : ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target)

ฐาน ขอมล

ระยะเรงดวน (61-62)

ระยะสน (63—64)

ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- มคมอแนวทางการจดสรรงบประมาณจากแหลง งบประมาณตางๆ ทงระบบหลกประกนสขภาพ ระบบประกนสงคม ระบบสวสดการขาราชการ งบประมาณทองถน และแหลงอนๆ ส าหรบระบบ บรการสขภาพเขตเมอง

N/A

30

ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target) ฐาน

ขอมล ระยะเรงดวน

(61-62) ระยะสน

(63—64) ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- รอยละของประชาชนเขาถงบรการสขภาพ และ บรการการแพทยฉกเฉนเพมขน (รอยละ 20)

N/A 5 10 15 20

- รอยละของหนวยบรการสขภาพในเขตเมองท ประสบวกฤตทางการเงนลดลง

N/A 5 10 15 20

ยทธศาสตรท 3 การพฒนาระบบขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมอง

วตถประสงค :

3.1 เพอจดท าระบบฐานขอมลกลาง/คลงขอมลดาน สขภาพทเชอมโยงเชงบรณาการกบหนวยงานทเกยวของ

3.2 เพอพฒนาขอมลดานสขภาพทใชในการจดระบบบรการสขภาพเขตเมอง 3.3 เพอพฒนาศกยภาพบคลากรในการจดการขอมลและวเคราะหขอมลดานสขภาพไดอยางม

ประสทธภาพและทนตอสถานการณสามารถน ามาใชในการจดระบบบรการสขภาพได 3.4 เพอพฒนาระบบความปลอดภย และคมครองสทธดานขอมลสขภาพสวนบคคล

กลยทธ/มาตรการ:

1. สรางฐานขอมล/คลงขอมลกลาง(Data Center) ดานสขภาพเขตเมอง 2. พฒนาระบบขอมลสขภาพเขตเมองทสามารถเชอมโยงกบหนวยงานเกยวของไดอยางมประสทธภาพ 3. พฒนาโปรแกรม /Soft ware ระบบขอมลดานสขภาพในการใหบรการ/จดระบบบรการสขภาพใน

เขตเมอง 4. พฒนาระบบขอมลดานสขภาพสวนบคคล (Personal Health Record) เชอมโยงการใหบรการใน

สถานพยาบาลทกระดบ 5. จดท าระบบตดตามและประเมนผลการใชเทคโนโลยขอมลสารสนเทศระบบบรการสขภาพเขตเมอง

อยางมประสทธภาพ 6. พฒนาบคลากรดานขอมล ในการจดการขอมลและว เคราะหขอม ลดานสขภาพไดอยางม

ประสทธภาพและทนตอสถานการณสามารถน ามาใชในการจดระบบบรการสขภาพได 7. สรางโปรแกรม/soft wear ระบบความปลอดภยของขอมลสขภาพสวนบคคล

ตวชวดในแตละระยะ : ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target)

ฐาน ขอมล

ระยะเรงดวน (61-62)

ระยะสน (63—64)

ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- มระบบฐานขอมล/คลงขอมลดานสขภาพกลาง

(Data Center) ทเชอมโยงกบหนวยงานทเกยวของ

ไดทงประเทศ

- รอยละของหนวยบรการทสามารถเชอมโยงขอมล

เขาระบบฐานขอมลกลางเพมขน

N/A

N/A

20

30

40

50

31

ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target) ฐาน

ขอมล ระยะเรงดวน

(61-62) ระยะสน

(63—64) ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- มระบบขอมลดานสขภาพสวนบคคล (Personal Health Record) เชอมโยงการใหบรการใน สถานพยาบาลทกระดบในเขตเมอง

N/A

- รอยละของสถานบรการทพฒนาระบบบรหาร

จดการทรพยากร IT ในเครอขายจากศนยกลาง

(Active Directory) ระบบเชอมตอฐานขอมล

ทะเบยนราษฎร ระบบเครองแมขายเพอรองรบ

ระบบงาน Personal Health Record เพมขน

N/A 10 15 20 25

- รอยละของความพงพอใจในเรองความรวดเรวของ

การเขาถงขอมล และความปลอดภยของขอมลสวนบคคล

ของผใชบรการ

N/A 70 75 80 90

- รอยละบคลากรดานขอมลไดรบการพฒนาในการ จดการขอมลและวเคราะหขอมลดานสขภาพได อยางมประสทธภาพและสามารถน าขอมลมาใช ในการจดระบบบรการสขภาพได

N/A 70 75 80 90

- รอยละหนวยบรการสขภาพทจดหาและพฒนาระบบ ขอมลดานสขภาพ /โปรแกรม/เครองคอมพวเตอร เพอรองรบการใชงานเรองความปลอดภย

N/A 10 20 25 30

ยทธศาสตรท 4 การบรหารและพฒนาก าลงคนในระบบบรการสขภาพเขตเมอง

วตถประสงค :

4.1 เพอวางแผนผลต จดสรร และพฒนาก าลงคนดานสขภาพในเขตเมอง โดยการมสวนรวมของภาคภาคสวนทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

4.2 เพอสรางระบบบรหารจดการก าลงคนดานสขภาพใหสอดคลองและเออตอระบบบรการปฐมภม เขตเมอง

4.3 เพอสรางสรางกลไกการสอสารและการท างานเชงบรณาการทเออตอการท างาน และการธ ารงรกษาก าลงคนดานสขภาพในเขตเมอง

กลยทธ/มาตรการ:

1. วางแผนผลต จดสรร และพฒนาศกยภาพบคลากรสหสาขาวชาชพในหนวยบรการปฐมภมเขตเมองใหไดตามเกณฑมาตรฐาน

2. จดท า ปรบปรง แกไข กฎระเบยบ หลกเกณฑทเออตอการด าเนนงานของบคลากรไดอยางมประสทธภาพ

32

3. พฒนาเครองมอทใชในการสอสารเพอใหเกดสมพนธภาพทดและการท างานเชงบรณาการระหวางหนวยงานตางๆ

4. เสรมสรางขวญ ก าลงใจและธ ารงรกษาก าลงคนในระบบบรการสขภาพปฐมภมเขตเมอง ตวชวดในแตละระยะ :

ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target) ฐาน

ขอมล ระยะเรงดวน

(61-62) ระยะสน

(63—64) ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- ระดบความส าเรจในการวางแผนก าลงคนดาน สขภาพเขตเมอง

N/A 70 80 85 90

- รอยละของบคลากรและภาคเครอขายทไดรบ การพฒนาตามเกณฑทก าหนด

N/A 70 80 85 90

- จ านวนการจดท า กฎระเบยบ หลกเกณฑทเออ

ตอการท างานในระบบบรการปฐมภมเขตเมอง

N/A

- มคมอ/แนวทางการสอสารและการท างานเชง บรณาการระหวางหนวยงานภาคเครอขายท เกยวของ

N/A

- จ านวนโครงการ/กจกรรมดานบรการสขภาพเขต เมองทมการบรณาการระหวางหนวยงานภาค เครอขายทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และ ภาคประชาสงคม

N/A

- อตราการลาออกของบคลากรดานสขภาพลดลง N/A

ยทธศาสตรท 5 เสรมสรางระบบสขภาพเขตเมองใหเขมแขงดวยธรรมาภบาล

วตถประสงค :

5.1 เพอใหมการขบเคลอนยทธศาสตร ก าหนดทศทาง และแนวทางการสนบสนนการด าเนนงานระบบบรการสขภาพเขตเมองใหเกดความตอเนอง

5.2 เพอใหหนวยงานทกภาคสวนทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม มสวนรวมเพอการ

น ายทธศาสตรบรการสขภาพเขตเมองสการปฏบต

5.3 เพอใหมระบบก ากบตดตามประเมนผลการด าเนนงานระบบสภาพเขตเมองทมประสทธภาพ

5.4 เพอใหหนวยบรการสขภาพในเขตเมองสามารถจดบรการบนฐานความรและเทคโนโลยทเหมาะสม

ตรงความตองการของประชาชนในแตละพนท

5.5 เพอเสรมสรางหลกธรรมาภบาลในการระบบบรการสขภาพเขตเมอง

กลยทธ/มาตรการ:

1. จดตงคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองในระดบชาต ทมองคประกอบทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และขบเคลอนโดยผานกลไกตาง ๆ ทระดบเขตและจงหวดและเขตเมอง

2. สนบสนนใหหนวยงานเกยวของ จดท าแผนปฏบตการทสอดคลองกบยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง 33

3. สรางและพฒนาระบบการตดตามประเมนผลยทธศาสตรใหมประสทธภาพ

4. สงเสรมการจดท างานวจย ชดความร และนวตกรรม รวมถงการจดการความรและการใชผลงานวจยและองคความรดานสขภาพ อยางครบวงจร

5. จดท า ปรบปรงแกไข กฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการ แนวทางการด าเนนงาน เพอเออตอระบบบรการสขภาพเขตเมองดวยหลกธรรมภบาล ตวชวดในแตละระยะ :

ตวชวดทส าคญ (KPI) คาเปาหมายตามชวงเวลาการพฒนา (Target) ฐาน

ขอมล ระยะเรงดวน

(61-62) ระยะสน

(63—64) ระยะกลาง (65- 66)

ระยะยาว (67-69)

- มการจดตงคณะกรรมการ /คณะท างานในการขบ เคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองใน แตละในแตละระดบ

- รอยละของหนวยงานในเขตเมองทจดท าแผนปฏบต การ ระบบบรการสขภาพเขตเมองและน าสการปฏบต

70 80 85 90

- รอยละระดบความส าเรจของการด าเนนงานตามแผน งานภายใตยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง

70 80 85 90

- มระบบการตดตามประเมนผล และรายงานผล การด าเนนงานบรการสขภาพเขตเมอง

- จ านวนงานวจย ชดความร นวตกรรม และการจดการ ความรเพอพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมอง

- จ านวนการจดท า ปรบปรงแกไข กฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการ แนวทางการด าเนนงานเพอเออตอ ระบบ บรการสขภาพเขตเมองดวยหลกธรรมภบาล

34

บทท 5 แนวทางการแปลงแผนยทธศาสตรสการปฏบต

การแปลงยทธศาสตรสการปฏบตเปนขนตอนทมความส าคญ เนองจากเปนกระบวนการทจะผลกดนหรอขบเคลอนการด าเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรใหสามารถบรรลผลส าเรจและผลลพธตามเปาหมายทก าหนดไวไดอยางเปนรปธรรมดงนน จงก าหนดกระบวนการแปลงแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง (พ.ศ. 2561- พ.ศ.2570) สการปฏบต ดงน

แนวคดของกระบวนการน าแผนยทธศาสตรสการปฏบตมดงน 1) กระบวนการน ายทธศาสตรสการปฏบต เรมจากการสอสารสรางความร ความเขาใจเกยวกบ

แนวคดและสาระส าคญของยทธศาสตรระบบสขภาพในเขตเมอง วสยทศน ประเดนยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวดเปาประสงค กลยทธและมาตรการส าคญ ผานคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองในระดบชาต (หรอคณะกรรมการ/ผบรหารของหนวยงานทเกยวของ) ซงจะสอสารตอไปยงหนวยงานทมพนทเขตเมองและภาคเครอขายทเกยวของทงในสวนกลางและสวนภมภาค เพอใหทราบถงบทบาทความรบผดชอบของตนทจะสนบสนนการด าเนนงานตามยทธศาสตร/แผนงาน และมสวนรวมในกระบวนการแปลงแผนยทธศาสตรสการปฏบต โดยมระบบสนบสนนตางๆ เชน ระบบ e-distributionmm เปนชองทางในการสอสารและเผยแพรยทธศาสตร ระบบการจดการความร ขอมลและการเฝาระวงทสนบสนนการจดการขอมลในรปแบบตางๆ เพอใหภาค เครอขาย และประชาชนเขาถงขอมลไดอยางสะดวกและรวดเรว รวมทงระบบงบประมาณและบคลากรทสนบสนนการด าเนนงาน

2) หนวยงานทเกยวของทงในสวนกลางและสวนภมภาคทมพนทในเขตเมอง จดท าแผนปฏบตการ (Action Plan) ของหนวยงานทสอดคลองเชอมโยงกนและเปนไปในทศทางเดยวกบแผนยทธศาสตรพฒนาระบบบรการสขภาพในเขตเมอง ยทธศาสตรระดบพนทส าหรบใชเปนแนวทางในการด าเนนงานแบบบรณาการในพนททรบผดชอบดวยทกหนวยงานด าเนนการบรหารความเสยงของแผนงาน/โครงการส าคญในแผนปฏบตการตามแนวทางมาตรฐานทยทธศาสตรฯก าหนดเพอปองกนและควบคมความเสยงในดานตางๆ ทอาจเกดขนจากสถานการณทไมแนนอนและมผลกระทบตอความส าเรจยทธศาสตร

3) มการถายระดบหรอการมอบหมายงานแกบคลากร เพอใหบคลากรรบรและเขาใจบทบาทของตนเองในการท าใหงานบรรลผลส าเรจ โดยก าหนดกรอบแนวทางการถายทอดตวชว ดและเปาหมายของแตละยทธศาสตรสระดบ Cluster ระดบหนวยงานและระดบบคคล

การขบเคลอนยทธศาสตรไปสการปฏบต จงสามารถท าได ใน 3 ระดบ คอ

1. การขบเคลอนยทธศาสตรตามกระบวนการจดท าแผนปฏบตราชการของทกภาคสวน 2. การขบเคลอนยทธศาสตรบนฐานความร 3. การขบเคลอนยทธศาสตรเพอการเขาถงความจรง การขบเคลอนยทธศาสตรในระดบท 1 เปนการด าเนนการเนนความส าคญในความเขาใจเกยวกบ

รปแบบและวธการทางยทธศาสตร โดยจดท าปฏทนการปฏบตงาน ซงจะประกอบดวย กจกรรมหลกทส าคญ คอ (1) การทบทวนยทธศาสตร / แผนปฏบตราชการ 1ป / แผนปฏบตราชการประจ าปงบประมาณ ทผานมา(2) การจดท าแผนปฏบตราชการประจ าป และ (3) การขบเคลอนแผนปฏบตราชการประจ าปไปสการปฏบต ซงจะมกจกรรมยอยๆ อกเปนจ านวนมาก ภายใตกจกรรมหลก เชน การถายทอดตวชวดยทธศาสตรสหนวยงาน และระดบบคคล การตดตามประเมนผล เปนตน

35

การขบเคลอนยทธศาสตรในระดบท 2 ใหความส าคญกบองคความรทเปนเนอหา (Content) ของยทธศาสตร ไมวาจะเปนวสยทศน พนธกจ ประเดนยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด และโครงการส าคญทางยทธศาสตร ซงประกอบดวย กจกรรมหลกทส าคญ คอ (1) การใหสวนราชการตางๆ ทรบผดชอบ กจกรรมหลก และกจกรรมยอยในการขบเคลอนระดบท 1 ไดมการทบทวน และประเมนตนเอง เพอปรบปรงคณภาพในการด าเนนงาน (2) ประมวลความรทเกยวเนองกบยทธศาสตรเพอประโยชนในการสอสาร และการน าไปปฏบต (3) ปรบปรง /พฒนากลไกการขบเคลอนยทธศาสตรไปสการปฏบต โดยมขอเสนอ ตามประเดนตางๆ ดงน

- การจดองคกรการบรหาร ควรจดใหมทมบรหารยทธศาสตรระดบกระทรวง กรม กลมจงหวด และจงหวด เปนการเฉพาะ เพอสนบสนนการด าเนนงานของคณะกรรมการบรหารยทธศาสตรกระทรวงฯตางๆทเกยวของ หวหนาทมในระดบกระทรวงฯ ควรเปนรองปลดกระทรวงฯ และลดภาระงานประจ า

- การจดการระบบการวดผลการด าเนนงานควรมการน ายทธศาสตรไปใชใน การตรวจสอบกลนกรองโครงการอยางแทจรง การก าหนดคาเปาหมาย ตวชวดในเชงนโยบาย และการวางแผนการตดตามประเมนผล 3 ระดบ ทงการประเมนตนเอง การประเมนภาพรวม และโครงการส าคญโดยกระทรวงฯ และการประเมนโดยสถาบนภายนอก

- การปรบแตงและเชอมโยงภายในองคกร โดยใหความส าคญกบ โครงการส าคญ ทางยทธศาสตร ในสวนของกระทรวงฯ การตรวจสอบและกลนกรองโครงการใหมความเชอมโยงทางยทธศาสตร

- การทบทวนและพฒนายทธศาสตร ควรมการประชมปรกษาหารอเรองยทธศาสตรกระทรวงฯ ในทกกระดบ อยางนอย 6 เดอนตอครง

- การสอสารทางยทธศาสตร โดยมแผนการสอสารยทธศาสตรทชดเจน มงเสรมสรางความร และสงเสรมวฒนธรรมการท างานแบบมงเนนยทธศาสตร ใหความส าคญกบการสอสารยทธศาสตรโดยผบรหารทกระดบ และการพฒนาหลกสตรการฝกอบรม

- การจดการขอเสนอและความคดรเรมใหมๆ โดยใหมการประมวลขอเสนอดงกลาว และผลกดนใหเปนโครงการ และขบเคลอนใหมประสทธภาพ นอกจากน กระทรวงฯ อาจตงทม Policy Watch เพอตดตามการพฒนานโยบายสงคมใหมๆ อนจะน าไปสการพฒนายทธศาสตรตอไป

- การบรณาการทางยทธศาสตร ใหความส าคญกบการพฒนาทกษะการบรณาการของทมบรหารยทธศาสตรทกระดบ และควรมการบรณาการโครงการทางยทธศาสตร ทงเชงประเดน พนท และกลมเปาหมายในระดบสวนกลาง กอนถายทอดใหสวนราชการ และหนวยงานภมภาค ภาคเครอขายน าโครงการไปปฏบต

การขบเคลอนยทธศาสตรในระดบท 3 ตองมงเนนใหเกดความรบผดชอบทางสงคมของบคลากรทกระดบ (Individual Social Responsibility) โดยสงเสรมสนบสนนใหบคลากรท าหนาททางยทธศาสตร ตามหลกอทธบาท 4 ของพระพทธศาสนา คอ ฉนทะ (ความพงพอใจ) วรยะ (ความพากเพยร) จตตะ (ความมงมน) และวมงสา (การพจารณาใครครวญ) ซงตองอาศยกลยาณมตร คอ ผบงคบบญชาใหเปนแบบอยางทด พรอมๆ กบบคลากรมการใครครวญภายใน จนเกดความเขาใจอยางถองแท และเกดความส านกรบผดชอบตอสงคม ซงจะน าไปซงความรบผดชอบทางสงคมขององคกร (Corporate Social Responsibility)ความรบผดชอบทางสงคมในการขบเคลอนยทธศาสตร (Strategy Social Responsibility) และความรบผดชอบทางสงคมในการมงสวสยทศน (Vision Social Responsibility)

การมงเนนใหเกดความส านกรบผดชอบของบคลากรในทกระดบ ดวยกระบวนการเรยนร และพฒนาในรปแบบตางๆ ทง'โดยการสงเสรมความเปนกลยาณมตรของผบงคบบญชาใหขบเคลอนยทธศาสตรดวย

36

ความรบผดชอบ และวธการอนๆ กตาม ความทมเทในหนาททรบผดชอบ โดยผานกระบวนการใครครวญภายใน และ ภายนอก กจะท าใหบคลากรไดบมเพาะปญญา จนเขาถงความจรงทวา สงทงหลาย รวมทงการขบเคลอนยทธศาสตรยอมเปนไปตามเหตปจจย และพรอมทจะเตมเตมเหตปจจยทดงาม ควบคมปจจยเสยงตางๆ เทาทจะท าได สรางโอกาสการบรรลเปาประสงคทางยทธศาสตรได ปญญาทเขาใจความจรงดงกลาว จะน าไปสความเขาใจในชวตการท างาน ชวตสวนตว และชวตครอบครว และไมหวนไหว เมอกระทบกบสถานการณแปรปรวน และนนคอทสดของการพฒนาคนใหมคณภาพสสงคมคณภาพตอไป

ดงนนเพอใหการขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง (พ.ศ.2561-2570) ไดเปนไปตามจดเนนส าคญของการขบเคลอนในแตละระดบ จงมขอเสนอทส าคญตามล าดบทตองด าเนนการ 5 ประการ ดงตอไปน

1. สอสารทางยทธศาสตรโดยมงเนนความรความเขาใจในสาระ การน าไปปฏบต เสรมสรางความรสกรบผดชอบรวมกน

2. จดใหมทมบรหาร และยทธศาสตรกระทรวงฯ ทงระดบกระทรวง กรม เขต/กลมจงหวด และจงหวด

3. สนบสนนกระบวนการเรยนร และพฒนาเพอปรบเปลยนวฒนธรรมการท างาน ใหเปนแบบมงเนนยทธศาสตร คอ มงเนนการเปลยนแปลงทดกวาเดม และมงผลสมฤทธ โดยมผบงคบบญชาทกระดบเปนจดเนน (Focused) เพอเปนกลยาณมตรแกผใตบงคบบญชา

4. ก าหนดเปนนโยบายใหทกสวนราชการท งสวนกลาง และภมภาค วางระบบ ทจะประเมนคณภาพตนเองในกระบวนการทางยทธศาสตร นบตงแตการมสวนรวมในการวางแผน การขบเคลอนยทธศาสตรไปสการปฏบต และการตดตามประเมนผล

5. สนบสนนใหมการวางระบบบรหารยทธศาสตรโดยใช IT ซงมความครอบคลมกระบวนการทางยทธศาสตรทกขนตอน

37

38

บทท 6 แนวทางการตดตามและประเมนผล

กระบวนการจดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพในเขตเมอง ประกอบดวยขนตอนทส าคญ คอ 1) การ

วเคราะหเชงยทธศาสตร (Strategic Analysis) โดยวเคราะหสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอกเพอใหไดขอมลส าหรบการก าหนดทศทางและกลยทธ 2) การก าหนดทศทางการพฒนาระบบบรการสภาพในเขตเมอง ตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต 3) การวางยทธศาสตร (Strategy Development) เพอก าหนดกลยทธหรอแนวทาง วธการ เพอใหสามารถบรรลในทศทางหรอผลลพธทตองการ 4) การสอสารและถายทอดยทธศาสตร (Strategy Communication and Translation) ในรปแบบทสามารถท าความเขาใจไดงายส าหรบบคลากรทกระดบในองคกร เพอเปนแนวทางส าหรบการแปลงแผนยทธศาสตรสการปฏบตตอไปโดยถายทอดเปาประสงค ตวชวดเปาประสงคและเปาหมายไปยงหนวยงานเพอใหหนวยงานน าเสนอโครงการทมความส าคญสามารถน าสงตวชวดเปาประสงคตอคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองในระดบชาต นบวาเปนกระบวนการแปลงจากแผนยทธศาสตรทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรมท าใหสามารถน าไปปฏบตจรงไดโดยมการจดท าโครงการตางๆจากทกหนวยงานทเกยวของ เพอสงผลท าใหเกดผลส าเรจบรรลตามเปาหมายทก าหนด

การตดตามและประเมนผลจงมความส าคญในการควบคมก ากบการด าเนนงานตามยทธศาสตรใหบรรลวสยทศนเพอใหแนใจวาโครงการตางๆภายใตยทธศาสตรนนจะกอใหเกดผลการปฏบตงานทน าสงตวช ว ดเปาประสงคไดตรงตามทก าหนดไวเน องจากความส าเรจของยทธศาสตรขนกบความส าเรจของโครงการทประกอบอย ในแตละประเดนยทธศาสตรนอกจากน ยงเปนขอมลแสดงใหเหนวาโครงการนนๆบรรลผลตามเปาหมายทก าหนดมากนอยเพยงใดหรอไมมปจจยอะไรบางทกระทบตอความส าเรจหรอความลมเหลวของการด าเนนงานซงจะสะทอนภาพความส าเรจของแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบสขภาพในเขตเมอง ในภาพรวมทงนขอมลทไดจะน ามาเปนขอมลในการจดท าโครงการของหนวยงานและเปนขอมลสวนหนง ของทบทวนแผนยทธศาสตรฯ ในปตอไป

5.1 การตดตามและประเมนผล 1. การตดตามผลการด าเนนงาน (Monitoring) วตถประสงคเ พอรวบรวมขอมลการ

ปฏบตงานตามแผนงาน/โครงการใหมความครบถวน ถกตอง ทนสมย เพอประโยชนในการควบคม ก ากบ ตดตาม และประเมนผลสมฤทธของงาน รวมทงใชเปนฐานขอมลประกอบการวางแผนในระยะตอไป จ าแนกเปน 3 ระบบใหญ คอ การรายงาน การประชม และการตรวจราชการและนเทศงาน ดงน

1) การรายงานผลการด าเนนงาน 1.1) การรายงานผานระบบอเลกทรอนกส (e-report) ไดแก

- การรายงานผานระบบศนยตดตามผลการปฏบตงาน ของศนยขอมลระบบสขภาพในเขตเมอง เปนการรายงานขอมลแผน/ผลการด าเนนงานงานโครงการ และการใชจายงบประมาณตามแผนปฏบตการ ใหรายงานขอมลภายในวนท 15 ของเดอนถดไป ณ สนไตรมาส

- การรายงานผานระบบการบรหารงานการเงนการคลงภาครฐแบบอเลกทรอนกส (GFMIS) ใชส าหรบรายงานการใชจายงบประมาณ

39

1.2) การรายงานดวยการกรอกขอมล (Manual) ไดแกการรายงานความกาวหนาโครงการส าคญตอศนยพฒนาระบบบรการสขภาพเขตเมอง ก าหนดใหรายงานขอมลภายในวนท 15 ของเดอนถดไป ณ สนไตรมาส

2) การประชมของคณะกรรมการ/ คณะท างาน ชดตางๆ ทเกยวของ 3) การตรวจราชการและนเทศงาน ทงในระดบกระทรวงและระดบกรมแบบบรณาการ

จ านวน 1ครง /ป ทงน ใหมการตดตาม ควบคม ก ากบการด าเนนงานใหเปนไปตามระยะเวลาและเปาหมายการ

ด าเนนงาน ตลอดจนประเมนปญหาอปสรรคในการด าเนนงาน ซงจะน าไปสการก าหนดมาตรการและแนวทางการแกไขปญหา เพอใหงานมความกาวหนา และบรรลผลส าเรจตามแผนยทธศาสตรฯ ไดอยางมประสทธภาพ

2. การประเมนผลการด าเนนงาน (Evaluation)

1) เปรยบเทยบผลทไดจากการด าเนนงานตามเกณฑหรอมาตรฐานทตงไว โดยเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณจากระบบรายงาน และเชงคณภาพจากการศกษาวจย การส ารวจการจดเวทแลกเปลยนเรยนร การประเมนตนเอง การประเมนโดยหนวยงานภายนอก การประเมนความพงพอใจต างๆ และการประเมนโครงการส าคญ

2) ประเมนผลส าเรจและผลกระทบของการพฒนางาน ตามกรอบทศทางแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพในเตเมอง เปนระยะ ดงน

2.1) ประเมนผลประจ าป โดยจดท าเปนรายงานความกาวหนาและรายงานผลการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง และเผยแพรรายงานผานเวทการสมมนาประเมนผลการด าเนนงานระยะ 6 เดอน และระยะ 1 ป

2.2) ประเมนผลระยะกลางแผนฯ โดยประสานกบหนวยงานทเกยวของทกระดบ รวมทงผเชยวชาญ/นกวชาการจากหนวยงานภายนอก เพอประเมนผลภาพรวมของการพฒนางานตามกรอบทศทางการพฒนางานระบบบรการสขภาพในเขตเมอง และแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพในเตเมองฯ ทงในเชงปรมาณและในเชงคณภาพ เพอน าผลการประเมนมาใชในการทบทวนกรอบทศทางฯ และแผนยทธศาสตรระบบบรการสภาพในเขตเมอง พรอมทงปรบปรงการด าเนนงานในชวงแผนฯ ตอไป

2.3) ประเมนผลระยะสนสดแผนฯ โดยผ เชยวชาญ/นกวชาการจากหนวยงานภายนอก เพอประเมนผลส าเรจ ผลลพธ และผลกระทบของแผนยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง ส าหรบใชเปนปจจยน าเขาในการก าหนดทศทางนโยบายและยทธศาสตรในอนาคต

*************************************************************

40

บรรณานกรม

คณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนพฒนาสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข. (2555).

แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559). กรงเทพฯ: โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ.

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย และสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. (2558). สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2557. นครปฐม: บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ ากด (มหาชน).

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. (2559). สขภาพคนไทย 2559. นครปฐม: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ ากด.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2559). ราง แผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564). กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2559). ทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564). กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2550). ปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยง. เรยกใชเมอ 13 กรกฎาคม 2559 จาก http://www.nesdb.go.th/download/article/article_20150727172758.pdf

ส านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสข. (2558). รายงานภาระโรค และการบาดเจบของประชากรไทย พ.ศ. 2556. นนทบร: บรษท เดอะกราฟโก ซสเตมส จ ากด.

ส านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสข. (2559). รายงาน สถานการณโรค NCDs ฉบบท 2. นนทบร.

ส านกนายกรฐมนตร. (2559). รางกรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579). กรงเทพฯ.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2557). รายงานขอมล ทรพยากรสาธารณสข ประจ าป 2557. นนทบร.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2559). จดยน วสยทศน พนธกจ เปาหมาย คานยมและยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสข. นนทบร.

ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2559). รายงานประจ าป 2558. นนทบร: ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ.

ส านกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2559). รายงานประจ าป 2558 ส านกโรคตดตออบตใหม. นนทบร.

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร. (2557). ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรพลเอกประยทธ จนทรโอชานายกรฐมนตร. กรงเทพฯ: ส านกพมพคณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร. (2559). ระบบรายงาน HDC ขอมล ณ วนท 26 พ.ค. 2559.

41

ส านกสถตพยากรณ ส านกงานสถตแหงชาต. (2556). Major Findings of Multiple Indicator Cluster Survey 2012. บรษท เทกซ แอนด เจอรนล พบลเคชน จ ากด.

สวทย เมษนทรย. (29 กมภาพนธ 2559). Thailand 4.0 : สรางความเขมแขงจากภายใน เชอมโยง เศรษฐกจไทยสโลก. เรยกใชเมอ 15 กรกฎาคม 2559 จาก https://th-th.facebook.com/drsuvitpage/posts/1396306724009387

UNICEF Office for Thailand. (2007). Thailand Mulitiple Indicator Cluster Survey 2006 Summary

Report.

United Nations in Thailand. (2015). เปาหมายการพฒนาทยงยนในประเทศไทย. เรยกใชเมอ กรกฎาคม

2559 จาก http://www.un.or.th/globalgoals/th/the-goals/

World Health Organization. (2016). WHO Prevention of Noncommunicable Diseases (PND).

เรยกใชเมอ 15 กรกฎาคม 2559 จาก http://www.who.int/healthpromotion/conferences/en/

World Health Organization. (2559). Global Targets 2025. เรยกใชเมอ 12 กรกฎาคม 2559 จาก

http://www.who.int/nutrition/global-target-2025/en/

42

ภาคผนวก

ค าสงคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ท ๗/๒๕๕๙

เรอง แตงตงคณะกรรมการระดบชาตจดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง

ตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท ๘ พ.ศ. ๒๕๕๘ มต ๓ ระบบสขภาพเขตเมอง: การพฒนาระบบบรการสขภาพอยางมสวนรวม เสนอใหคณะกรรมการสขภาพแหงชาต แตงตงคณะกรรมการระดบชาตจดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง เพอจดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง ทมงเนนบรการปฐมภมทเขมแขง โดยการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และค านงถงองคประกอบตาง ๆ ทเกยวของกบระบบสขภาพ และน าเสนอยทธศาสตรดงกลาว ตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เพอพจารณาเสนอคณะรฐมนตรตอไป อาศยอ านาจตามมาตรา ๒๕ (๘) แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ประกอบกบมตการประชมคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ครงท ๔/๒๕๕๙ เมอวนท ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๙ จงแตงตงคณะกรรมการระดบชาตจดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง โดยมองคประกอบ หนาทและอ านาจ ดงน ๑. องคประกอบ

๑.๑ รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ทปรกษากรรมการ๑.๒ ปลดกระทรวงสาธารณสข ประธานกรรมการ

๑.๓ รองปลดกระทรวงสาธารณสข ทไดรบมอบหมาย กรรมการ ๑.๔ ผแทนกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรรมการ

๑.๕ ผแทนกระทรวงมหาดไทย กรรมการ ๑.๖ ผแทนกระทรวงศกษาธการ กรรมการ ๑.๗ ผแทนส านกงบประมาณ กรรมการ ๑.๘ ผแทนส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต กรรมการ ๑.๙ ผแทนส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรรมการ ๑.๑๐ ผแทนกรมบญชกลาง กรรมการ ๑.๑๑ ผแทนกรมสงเสรมการปกครองทองถน กรรมการ ๑.๑๒ ผแทนส านกงานประกนสงคม กรรมการ ๑.๑๓ ผอ านวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสข กรรมการ ๑.๑๔ ผจดการกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ กรรมการ ๑.๑๕ เลขาธการส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กรรมการ ๑.๑๖ เลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาต กรรมการ ๑.๑๗ ผแทนกรงเทพมหานคร กรรมการ ๑.๑๘ ผแทนสมาคมองคการบรหารสวนจงหวดแหงประเทศไทย กรรมการ ๑.๑๙ ผแทนสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย กรรมการ ๑.๒๐ ผแทนสมาคมองคการบรหารสวนต าบลแหงประเทศไทย กรรมการ

43

๑.๒๑ ผแทนสมาคมโรงพยาบาลเอกชน กรรมการ ๑.๒๒ นางชลพร ดวงฉม กรรมการ ๑.๒๓ นายพงษศกด ศรมษกโพธ กรรมการ ๑.๒๔ นายสมชาย กระจางแสง กรรมการ ๑.๒๕ นายสมชาย พระปกรณ กรรมการ ๑.๒๖ นางสาวสรรตน ตรมรรคา กรรมการ ๑.๒๗ ผอ านวยการส านกนโยบายและยทธศาสตร กรรมการ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข และเลขานการรวม ๑.๒๘ ผอ านวยการส านกบรหารการสาธารณสข กรรมการ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข และเลขานการรวม ๑.๒๙ ผอ านวยการส านกนโยบายและแผน กรรมการ ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทย และเลขานการรวม ๑.๓๐ ผอ านวยการส านกงานพฒนาระบบสาธารณสข กรรมการ

ส านกอนามย กรงเทพมหานคร และเลขานการรวม

๒. หนาทและอ านาจ ๒.๑ จดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองทม ง เนนบรการปฐมภมท เขมแข ง

โดยการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และค านงถงองคประกอบตาง ๆ ท เกยวของกบระบบสขภาพใหแลว เสรจ ภายใน ๘ เดอนนบต งแตมค าส งแตงต งคณะกรรมการฯ

๒.๒ ประสานความรวมมอจากหนวยงาน องคกร และภาคเครอขายในการด าเนนงานทเกยวของ กบการจดท ายทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง

๒.๓ น าเสนอยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมองตอคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เพอพจารณาและใหความเหนชอบเสนอคณะรฐมนตร

๒.๔ แตงตงคณะอนกรรมการ หรอคณะท างานเพอด าเนนงานตาง ๆ ทเกยวของตามความจ าเปนและเหมาะสม

๒.๕ ปฏบตงานอน ๆ ตามทคณะกรรมการสขภาพแหงชาตมอบหมาย

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท ๑๓ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๙

ลงชอ พลเรอเอก ณรงค พพฒนาศย

(ณรงค พพฒนาศย) รองนายกรฐมนตร ประธานกรรมการสขภาพแหงชาต

44

ยทธศาสตรระบบบรการสขภาพเขตเมอง

ฉบบท 1 (พ.ศ.2560-2570)