1

กฎหมายมหาชนทางเศรษฐกจรวมสมยของประเทศไทย

ตวอยางของกฎหมายเศรษฐกจรวมสมยของไทย ทผ ประกอบการหรอนกธรกจหรอสาธารณชนทงหลายควรตองร อาจจ าแนกออกเปน 4 กลม ไดแก กลมกฎหมายทเกยวกบแรงงาน กลมกฎหมายทเกยวกบการเงน การคลงและการธนาคาร กลมกฎหมายทเกยวกบการควบคมธรกจเอกชน และกลมกฎหมายทเกยวกบการคมครองผบรโภค ซงเปนทสงเกตไดวา กฎหมายทง 4 กลม ตางกมลกษณะเปนกฎหมายมหาชนทางเศรษฐกจ (Public Economic Law)1 จงควรศกษาเฉพาะสาระส าคญของกฎหมายบางฉบบในแตละกลม พรอมดวยเหตผลหรอความจ าเปนในการประกาศใชกฎหมายแตละฉบบของแตละกลมโดยล าดบ กลาวคอ กลมท 1 : กฎหมายเศรษฐกจเกยวกบแรงงาน กฎหมายแรงงาน (Labour Law) เปนกฎหมายเศรษฐกจสงคมทส าคญเพราะมใช เกยวของเฉพาะบคคลสามฝาย ไดแก รฐ นายจางและลกจางเทานน แตยงมผลกระทบ เกยวของกบกระบวนการทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองอกดวย รฐ (ประเทศ) เกอบทว โลกตางกใหความส าคญของกฎหมายทเกยวกบแรงงาน เชนเดยวกบองคการสหประชาชาต (United Nations) โดย ทบวงการช านาญพเศษสหประชาชาต ไดแก องคการแรงงานสากล (International Labour Organization : “ILO) และองคการคาโลก (World Trade Organization : WTO) ตางกมอทธพลเพยงพอทจะกดดนใหรฐสมาชกด าเนนการปรบปรงกฎหมายแรงงาน ภายในรฐสมาชกทวโลกใหมความเปนสากลมากขน ซงประเทศไทยเรากเคยตกทนงดงกลาว มาแลว อนงกฎหมายเกยวกบแรงงานของของประเทศไทยมปรากฏในกฎหมายหลายฉบบ ไดแก (1) ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 6 “จางแรงงาน” (มาตรา 575 - 586) (2) พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงแกไขเพมเตมลาสดโดย พ.ร.บ.คมครองแรงงาน (ฉบบท 6) พ.ศ. 2560 (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 (3) พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 ซงแกไขเพมเตมลาสดโดย พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2544 (4) พ.ร.บ. เงนทดแทน พ.ศ. 2537 (5) พ.ร.บ. ประกนสงคม พ.ศ. 2533 ซงแกไขเพมเตมลาสดโดย พ.ร.บ. ประกนสงคม (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 ค าสงหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตท 58/2559 เรอง การรบบรการสาธารณสขของคนพการตามกฎหมายวาดวยหลกประกนสขภาพแหงชาตและกฎหมายวาดวยการประกนสงคม (6) พ.ร.บ. แรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ. 2543 (7) พ.ร.บ. จดหางานและ คมครองคนหางาน พ.ศ. 2528 ซงแกไขเพมเตมลาสดโดยพ.ร.บ. จดหางานและ คมครองคนหางาน(ฉบบท 3) พ.ศ. 2544 (8) พระราชก าหนดการบรหารจดการการท างาน

1 มการศกษากนแพรหลายในคณะนตศาสตรและเศรษฐศาสตรของมหาวทยาลยของรฐ (Faculté de droit et économique ในสาธารณรฐฝรงเศส เรยกวา “Driot public économique"

2

ของคนตางดาว พ.ศ. 2560 (9) พ.ร.บ. การประกอบธรกจของคนตางดาว พ.ศ. 2542 (10) พ.ร.บ. จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดในศาลแรงงาน พ.ศ. 2522 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 พรอมดวยกฎกระทรวงซงเปนกฎหมายฝายบรหารทออกตามความใน พ.ร.บ. ดงกลาว สมควรศกษาหลกการและเหตผลพรอมดวยสาระสาคญของกฎหมายเกยวกบ แรงงานดงกลาว (บางฉบบ) โดยสงเขป 1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 6 วาดวยสญญาจางแรงงาน/ การจางแรงงาน (มาตรา 575 - 586) นบวาเปนกฎหมายแรงงานทเกาแกทสดของประเทศไทย เนองจากมผลใชบงคบมาตงแตวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2472 จนกระทงถงปจจบน โดยมวตถประสงคทใหมการก าหนดสทธและหนาทโดยทวไปของนายจางและลกจางทมตอกนในฐานะเปนคสญญา ก าหนดหลกการวาจาง การจายคาจางสนคา การท างาน และการเลกจาง อนเปนความสมพนธระหวางคสญญาในฐานะทเปนกฎหมายเอกชนทางดานเศรษฐกจ - ขอบเขตการบงคบใช มผลบงคบใชแกนายจาง และลกจางในทกกจการ ทงภาคเอกชนทวไปและภาครฐเฉพาะรฐวสาหกจ และลกจางงบรายไดของราชการดวย แตมไดน าไปใชบงคบกบขาราชการและลกจางงบคลงของกระทรวง ทบวง กรม ตางๆ เนองจากความสมพนธระหวางกระทรวง ทบวง กรม และขาราชการในกระทรวง ทบวง กรม นนมขนโดยกฎหมายปกครอง มใชมขนโดยกฎหมายแพงและพาณชย เชน สญญา จางแรงงาน สญญาจางท างาน และสญญาตวการตวแทน (ค าพพากษาศาลฎกาท 755/2498 และ 769/2505) - ลกษณะของสญญาจางแรงงาน มสาระส าคญ 5 ประการ คอ :- (1) เปนสญญาระหวางบคคลสองฝาย ไดแก ลกจาง ตกลงท างานใหนายจาง (2) เปนสญญาตางตอบแทน โดยนายจางสญญาวาจะจายสนจาง/ คาจาง ใหแกลกจางตลอดระยะเวลาท างานให (3) เปนสญญาทไมมแบบ จงตกลงกนดวยวาจา หรอโดยปรยายกได (4) เปนสญญาทเปนบคคลสทธ สทธเฉพาะตว โดยถอเอาคสญญาเปนส าคญ (5) เปนสญญาทตกลงก าหนดเงอนไขการจาง ระยะเวลาการจาง การท างาน คาจางและผลประโยชนตอบแทนไดอยางอสระ แตทงนสญญาจางแรงงานดงกลาวขางตนจะตองอยภายใตบงคบหลกกฎหมายอนทเกยวของดงน (1) ตองอยภายใตบงคบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150 คอไมมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย หรอเปนการพนวสย หรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอขดตอศลธรรมอนดของประชาชน มฉะนนสญญาจางแรงงานนนเปนโมฆะ

3

(2) ตองอยภายใตขอบเขตของกฎหมายคมครองแรงงานทถอวาเปนกฎหมายเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน (3) ตองไมก าหนดเงอนไขในสญญาจางแรงงานอนเปนการขดตอมาตรา 20 แหง พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 กลาวคอ เมอขอตกลงเกยวกบสภาพการจางมผลใชบงคบแลว หามมใหนายจางท าสญญาจางแรงงานลกจางอนเปนการขดหรอแยงกบขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง เวนแตสญญาจางแรงงานนนจะเปนคณแกลกจางยงกวา - สทธของนายจางตามกฎหมายแพงและพาณชย ม 7 ประการคอ :- (1) มอบงานใหลกจางท าตามสญญาจาง . (2) โอนความเปนนายจางใหบคคลอน หากลกจางยนยอมดวย (3) บอกเลกสญญาจาง ถาลกจางรบรองโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายวาตนเปนผ มฝมอพเศษ แตปรากฏวาภายหลงมไดมฝมอเชนนน (4) มสทธจายสนจางเมองานแลวเสรจหรอเมอสนสดระยะเวลาทก าหนด เวนแตจะตกลงกนไวเปนอยางอน (5) เรยกรองคาเสยหายจากลกจางหากลกจางออกจากงานไปโดยไมบอกกลาว ลวงหนาในกรณทมไดก าหนดระยะเวลาจางไว แตไมตองบอกกลาวลวงหนากวา 3 เดอน (6) เรยกรองคาเสยหายจากลกจางในกรณทลกจางจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าใหนายจางเสยหาย หรอฝาฝนค าสง ระเบยบหรอขอบงคบของนายจางอนเปนการผดสญญาจางแรงงาน (ค าพพากษาฎกาท 3140/2530) (7) มสทธออกค าสงและใชอ านาจบงคบบญชาโดยชอบดวยกฎหมายใหลกจาง ปฏบตงานได - หนาทของนายจางฯ ม 5 ประการ คอ : (1) จายสนจางใหลกจาง แมจะไมมขอเกยวกบสนจาง (2) ออกหนงสอรบรองผลงาน และระยะเวลาท างานใหแกลกจาง (3) กรณน าลกจางมาจากตางถนโดยนายจางออกคาเดนทางให เมอการจางสนสดลงโดยมใชความผดของลกจาง นายจางตองออกเงนคาเดนทางกลบใหแกลกจาง (4) กรณทมไดก าหนดระยะเวลาการจาง ตอมามการเลกสญญาจาง นายจางตองบอกเลกสญญาเปนการลวงหนาแกลกจาง แตไมตองบอกกลาวลวงหนากวา 3 เดอน หมายเหต ลกจางทดลองงานนน นายจางซงเลกจางในระหวางทดลองงาน ตองบอกกลาวลวงหนาแกลกจางกอนเลกจางไมนอยกวาหนงชวงการจายเงนคาจางตาม พ.ร.บ.คมครองแรงงาน มาตรา 17 วรรค 2

4

(5) ตองรวมรบผดกบลกจางในผลแหงมลละเมดทลกจางไดกระท าตอบคคลภายนอก ในทางการทจาง แตหากมไดเปนลกจางหรอมไดกระท าในทางการทจาง นายจางกไมตองมสวนรวมรบผดกบลกจาง (ค าพพากษาศาลฎกาท 3492/2542) - สทธของลกจาง ม 6 ประการคอ :- (1) มสทธไดรบสนจางตลอดระยะเวลาทท างานใหแกนายจาง อนงแมนายจางจะยงไมมงานใหลกจางท าในขณะทลกจางพรอมทจะท างาน (ค าพพากษาศาลฎกาท 1729/2529) (2) มสทธใหลกจางซงเปนบคคลภายนอกท างานแทนถานายจางยนยอมดวย (3) มสทธเรยกรองสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาได หากนายจางเลกจางโดยมไดบอกกลาวลวงหนา (4) มสทธท างานตอไปแมนายจางถงแกความตาย เวนแตสาระส าคญของสญญาจางจะอยทตวนายจาง (5) มสทธไดรบใบส าคญแสดงการท างาน เมอการจางสนสด (6) มสทธไดรบคาเดนทางกลบถนเดม ในกรณทนายจางออกคาเดนทางขามาใหลกจางแลวตอมามการสนสดสญญาจาง โดยมใชความผดของลกจาง - หนาทของลกจาง ม 9 ประการ คอ :- (1) ท างานใหแกนายจาง และตองท างานดวยตวเอง (2) ท างานใหปรากฏฝมอพเศษตามทไดรบรองไว (3) ไมขาดงานโดยไมมเหตอนสมควร (4) ตองบอกกลาวใหนายจางทราบลวงหนากอนวนทจะออกจากงาน ในกรณทมไดมก าหนดระยะเวลาจาง แตไมตองบอกกลาวลวงหนากวา 3 เดอน (5) ไมขดค าสงอนชอบดวยกฎหมายของนายจาง (6) ไมละเลยค าสงนายจางเปนอาจณ (7) ไมละทงการงานไปเสย (8) ไมกระท าผดอยางรายแรง (9) ปฏบตหนาทของตนใหลลวงไปโดยถกตองและสจรต - ความสนสดของสญญาของสญญาจางแรงงาน (1) เมอลกจางตาย พการ หรอตกเปนผ ไรความสามารถ หรออยในสภาพทไมสามารถท างานใหนายจางได (2) เมอนายจางตาย และความส าคญอยทตวนายจาง (3) เมอครบก าหนดระยะเวลาตามสญญา (4) เมองานทตกลงสญญาส าเรจลงแลว

5

(5) เมอฝายใดฝายหนงบอกกลาวเลกสญญา กอนครบระยะเวลา หรอกรณทมไดมการก าหนดระยะเวลา โดยฝายใดฝายหนงมหนาทตองบอกกลาวลวงหนา แตไมตองบอก กลาวลวงหนาเกนกวา 3 เดอน (6) เมอนายจางไลลกจางออกจากงานเนองจากลกจางขดค าสงอนชอบดวยกฎหมายของนายจาง หรอละเลยไมน าพาตอค าสงของนายจางเปนอาจณ หรอละทงงานเสย (7) เมอลกจางขาดงานไปโดยไมมเหตอนควร (8) เมอนายจางโอนสทธของตนใหบคคลภายนอกโดยลกจางมไดตกลงหรอยนยอมดวยหรอเมอลกจางใหบคคลภายนอกท างานแทนตนโดยนายจางมไดยนยอมดวย (9) เมออยในระหวางทดลองงาน หรอกรณทมการตกลงใหเลกสญญากนไดเมอฝายใดฝายหนงเปนฝายผดสญญา หรอในกรณทขอตกลงเลกสญญาเนองจากความสมครใจของคสญญา 2. พ.ร.บ.คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 พ.ร.บ. ฉบบนไดยกเลกประกาศคณะปฏวต ฉบบท 103 พ.ศ. 2515 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2533 และมผลใชบงคบมาตงแตวนท 20 สงหาคม 2541 โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เปนผ รกษาการตามกฎหมายฉบบน 1) หลกการและเหตผล/ วตถประสงคของ พ.ร.บ. คมครองแรงงานโดยทวไป ม 8 ประการ คอ : (1) เพอใหการใชแรงงานเปนอยางธรรมและเหมาะสมกบสภาพการณในปจจบนทเปลยนแปลงไป (2) ใหอ านาจรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออกกฎกระทรวงเพอใหความคมครองแกการใชแรงงานบางประเภทเปนพเศษกวาการใชแรงงานทวไป (3) หามนายจางเลกจางลกจางหญงเพราะเหตมครรภ (4) ใหลกจางซงเปนเดกมสทธลาเพอศกษาอบรม (5) ใหนายจางจายเงนทดแทนการขาดรายไดของลกจางในกรณทนายจางหยดประกอบกจการ (6) ก าหนดเงอนไขในการน าหนบางประเภทมาหกจากคาตอบแทนการท างานของลกจาง (7) การจดตงกองทนเพอสงเคราะหลกจางหรอบคคลซงลกจางระบใหไดรบประโยชน หรอในกรณทลกจางมไดระบใหทายาทไดรบประโยชนจากกองทนเพอสงเคราะหลกจางของลกจางทถงแกความตาย (8) ปรบปรงอตราโทษใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน โดยนบตงแตการแกไขเพมเตมกฎหมายคมครองแรงงานโดย พ.ร.บ.คมครองแรงงาน (ฉบบท 2และ3) พ.ศ. 2551 ในปจจบนไดมการตรากฎหมายเพอแกไขเพมเตมกฎหมายคมครองแรงงานอกหลายครง ไดแก

6

1. พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 4)พ.ศ. 2553 2. พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2560 3. ค าสงหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตท 21/2560 เรอง การแกไขเพมเตมกฎหมายเพอ

อ านวยความสะดวกในการประกอบธรกจ 4. พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 6) พ.ศ. 2560 โดยเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 6) พ.ศ. 2560 คอ โดยท

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ใชบงคบมาเปนเวลานาน และมบทบญญตบางประการทไมเหมาะสมกบสภาพการณทเปลยนแปลงไป สมควรเพมบทบญญตเกยวกบการก าหนดอตราคาจางขนต าส าหรบลกจางบางกลมหรอบางประเภท เชน นกเรยน นกศกษา คนพการ และผ สงอาย เพอใหมการสงเสรมการจางงานและคมครองแรงงานส าหรบลกจางบางกลมหรอบางประเภทดงกลาว ซงอาจมลกษณะการท างานทแตกตางจากลกจางทวไป ปรบปรงบทบญญตเรองขอบงคบเกยวกบการท างานเพอลดภาระของนายจางในการสงส าเนาขอบงคบดงกลาว ปรบปรงบทบญญตเกยวกบการแกไขเพมเตมขอบงคบเกยวกบการท างานใหสอดคลองกนและเหมาะสมยงขน และเพมบทบญญตเกยวกบการเกษยณอายและการจายคาชดเชยใหแกลกจางกรณเกษยณอายเพอคมครองลกจางกรณเกษยณอาย และเพอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย รวมทงเพมบทก าหนดโทษกรณนายจางไมจายคาชดเชยใหแกลกจางกรณเกษยณอาย จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายมหาชนทางดานเศรษฐกจทบญญตถง สทธและหนาทระหวางนายจางและลกจาง โดยรฐไดก าหนดมาตรฐานขนต าในการใชแรงงาน และการจายคาตอบแทนในการท างานเพอใหลกจางท างานดวยความปลอดภย มสขภาพอนามยอนด ไดรบคาตอบแทนและสวสดการตามสมควร ทงนเพอใหการใชแรงงานเกดประโยชน สงสดแกนายจาง ลกจางและประเทศ และโดยทประเทศไทยถกจดใหอยในกลมประเทศทก าลงพฒนา แตโครงการสรางดานเศรษฐกจจะตองเปนไปในลกษณะเปดและเขาสระบบการแขงขน มาตรฐานการใชแรงงานจะถกก ากบดแลโดยกลมประเทศคคาจงจ าเปนตองเสรมและพฒนาคณภาพชวตของผ ใชแรงงานในการสรางความความอยดกนด ยกระดบรายไดและมหลกเกณฑการจางงานทเปนธรรมเพอยกระดบมาตรฐานแรงงานไทยใหทดเทยมมาตรฐานสากล ในฐานะประเทศสมาชกองคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) 2) สาระส าคญของ พร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 25412 (1) ก าหนดเวลาท างานปกตในทกประเภทงานไมเกน 8 ชวโมง/วน และไมเกน 48 โมง/สปดาห (เดมก าหนดตามประเภทงาน) เวนแตงานทอาจเปนอนตรายไมเกน 7 ชวโมง วน และไมเกน 42 ชวโมง/ สปดาห

2 http//www.labour.go.th/4.1html

7

(2) ใหจดวนหยดประจ าสปดาหไมนอยกวา 1 วน/สปดาห วนหยดตาม ประเพณไมนอยกวา 13 วน วน/ป และวนหยดพกผอนประจ าปไมนอยกวา 6 วนท างานป วนหยดตามประเพณ ใหก าหนดจากวนหยดราชการประจ าป วนหยดทางศาสนาหรอ ขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน “ในกรณลกษณะงานไมอาจหยดตามประเพณได ใหตกลงวนหยดในวนอนชดเชยหรอจายคาท างานในวนหยดแทน” (3) ใหสทธลากจ ลาเพอท าหมน และลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ เพมจากสทธลาปวย ลาเพอคลอดบตร และลาเพอรบราชการทหาร (4) ก าหนดพกดนาหนกขนสงเพอใหลกจางยก แบก หาม เพอคมครองทงลกจางชาย หญง และเดก และเปนการสอดคลองกบอนสญญา ILO ฉบบท 127 (5) ขยายการคมครองแรงงานหญงโดยหามใชลกจางหญงมครรภท างานทเปนอนตรายตอสภาวะการตงครรภ หามเลกจางเพราะเหตตงครรภ (6) ขยายอายของลกจางเดกจาก 13 ป เปน 15 ป เพอใหสอดคลองกบแผนพฒนาทรพยากรมนษยและอนสญญา ILO (7) การจางเดกอายต ากวา 18 เปนลกจาง ตองแจงตอพนกงานตรวจแรงงาน ภายใน 15 วน จดท าบนทกสภาพการจางกรณทมการเปลยนแปลงการจางไปจากเดมและเกบไวทสถานประกอบการหรอส านกงานของนายจางเพอรบการตรวจสอบและแจงการสนสด การจางตอพนกงานตรวจแรงงานภายใน 7 วน เพอใหทราบความเคลอนไหวของเดกซงเปนประโยชนตอการคมครองดแลแรงงานเดกผ ดอยโอกาส (8) ใหลกจางเดกมเวลาพกไมนอยกวา 1 ชวโมง/วน หลงจากท างานมาแลว ไมเกน 4 ชวโมง และใน 4 ชวโมงนนใหมเวลาพกตามทนายจางก าหนดเพอใหเดกไดมโอกาสไดพกผอนเปลยนอรยาบถ ทก าหนดเวลาพกลกจางทวไปไมนอยกวา 1 ชวโมง/วน ซงจะจดเวลาพกครงเดยวหลงจากท างานมาแลวไมเกน 5 ชวโมงกได หรอจดเปนชวงๆ กได โดยรวมเวลาพกทกชวงแลวตองไมนอยกวา 1 ชวโมง เพอใหสอดคลองกบทางปฏบต (9) หามใหลกจางเดกทอายต ากวา 18 ป ท างานในเวลาวกาลเวนแตไดรบอนญาตจากอธบด หามท างานลวงเวลา ท างานในวนหยด และงานบางประเภททเปนผลรายเดก ขณะทลกจางทวไปนายจางใหท างานลวงเวลาหรอท างานในวนหยดได ถาลกจางยนยอมโดยมชวโมงท างานไมเกนกวาทกฎหมายก าหนด เวนงานบางประเภททนายจางสงใหลกจางท าไดเทาทจ าเปน แตหามใชลกจางท างานลวงเวลาหรอท างานในวนหยดในงานทเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง (10) การคมครองคาตอบแทนในการท างาน ไดก าหนดประเภทหนทน ามาหกคาตอบแทนในการท างานไดและก าหนดเงอนไขการจายเงนชวยเหลอการด ารงชพของลกจางไมนอยกวา 50% ของคาจางในกรณนายจางหยดกจการชวคราว

8

(11) ปรบปรงโครงสรางคณะกรรมการคาจางใหมขอบขายทกวางขนกวาเดม และปรบโครงสรางอตราคาจางขนต าใหม โดยมอตราคาจางขนต า 2 ระดบ คอ (11.1) อตราจางขนต าพนฐานซงคณะกรรมการคาจางก าหนดเพอใชเปนพนฐานในการก าหนดอตราคาจางขนต า (11.2) อตราคาจางขนต าซงคณะกรรมการคาจางก าหนดใหใชเฉพาะกจการประเภทใดประเภทหนงหรอทกประเภท หรอทองทใดทองทหนงกได ซงมอตราคาจางขนต าพนฐาน ถาไมมก าหนดอตราคาจางขนต าในพนทใด ใหถออตราคาจางขนต าพนฐานเปนอตราคาจางขนต าของทองทนน (12) ก าหนดใหมคณะกรรมการสวสดการ ไดแก คณะกรรมการสวสดการ แรงงานซงเปนองคกรระดบชาตเพอก าหนดนโยบายสวสดการระดบชาต และใหมคณะกรรมการสวสดการประจ าสถานประกอบกจการเพอรวมประชมปรกษาหารอกบนายจางเกยวกบการจดสวสดการในสถานประกอบกจการ และควบคมดแลการจดสวสดการทนายจางจดให (13) ใหมคณะกรรมการความปลอดภยระดบชาต เพอก าหนดทศทางการบรหารความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพในการท างานและมองคกรเอกชนใหบรการทางวชาการและเทคนคแกสถานประกอบกจการไดภายใตการควบคมดแลของรฐ (14) ก าหนดหามนายจางสงพกงานเพอสอบสวนความผดของลกจาง เวนแตมขอบงคบหรอตกลงก าหนดใหมการพกงานได แตนายจางจะสงพกงานไดไมเกน 7 วน และตองจายเงนในชวงพกงานตามอตราทก าหนดซงไมต ากวา 50% ของคาจาง (15) ก าหนดอตราคาชดเชยกรณเลกจางเปน 5 อตรา คอ ท างานครบ 120 วน แตไมครบ 1 ป ไดคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 30 วน ท างานครบ 1 ป แตไมครบ 3 ป ได 90 วน ท างานครบ 3 ป แตไมครบ 6 ป ได 180 วน ท างานครบ 6 ป แตไมครบ 10 ป ได 240 วน และท างานครบ 10 ป ขนไปจะได 300 วน เวนแตจะเขาขอยกเวนใหไมตองจายคาชดเชยตามทกฎหมายก าหนด (16) ก าหนดใหมการจายคาชดเชยพเศษนอกเหนอจากคาชดเชยปกต กรณนายจางเลกจางเพราะปรบปรงหนวยงานกระบวนการผลต เนองจากการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย โดยลกจางตองท างานมาครบ 6 ป และไดคาชดเชยพเศษปละไมนอยกวา 15 วน รวมแลวไมเกน 360 วน (17) ใหการคมครองลกจางกรณนายจางยายสถานประกอบกจการไปตงในทองทอนซงมผลกระทบส าคญตอการด ารงชพปกตของลกจางหรอครอบครว โดยใหนายจางบอกกลาวลวงหนาและใหลกจางบอกเลกสญญาจางไดถาไมประสงคจะยายตามโดยมสทธไดรบคาชดเชยพเศษเปนเงนชวยเหลอ 50% ของคาชดเชยปกต (18) จดตงกองทนสงเคราะหลกจางโดยใหนายจางทไมไดจดตงกองทนส ารองเลยงชพสงเงนสมทบกองทนสงเคราะหลกจางเทากบจ านวนเงนสะสมทหกจากคาจาง น าเขา สงเขากองทน เพอจาย

9

ใหลกจางเมอสนสดการจาง เจตนารมณในการจดตงกองทนนเพอสรางหลกประกนภยในการท างาน ปองกนมใหมการยายงานบอยครงและเปนการสงเสรมระบบการออมทรพยของลกจาง (19) หามเรยกเงนทรพยสนและบคคลประกนจากลกจาง เวนแตลกจางจะท างานเกยวกบการเงน ม.109.1 และทรพยสน เพอปองกนมใหนายจางแสวงหาประโยชนจากลกจางในทางมชอบ (20) ก าหนดใหบรรดาเงนตาม พ.ร.บ. ทนายจางคางจายแกลกจางและเงนสะสมเงนสมทบ กองทนสงเคราะหลกจางเปนหนบรมสทธล าดบเดยวกบภาษอากร เพอคมครองสทธของลกจางในการไดรบช าระหนมใหเจาหนในล าดบอนขอรบไปหมด (21) การรบเหมาคาแรง ใหเจาของสถานประกอบกจการและผ รบเหมาคาแรงตางมฐานะเปนนายจางของลกจางทผ รบเหมาคาแรงจดหามา (22) ถามการเปลยนแปลงนายจาง ใหนายจางใหมรบไปทงสทธและหนาททนายจางเดมมตอลกจางทกประการ เพอเปนการรบรองสทธของลกจางมใหถกลดลงเนองจากเปลยนแปลงตวนายจาง (23) ก าหนดใหนายจางปฏบตตอลกจางตามบทบญญต ป.พ.พ. บรรพ 3 ลกษณะ 6 วาดวยจางแรงงานดวย เพอใหเจาหนาทสามารถชวยเหลอทางคดแกลกจางได (24) ก าหนดเงอนไขการบอกกลาวลวงหนาเพอเลกสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา และถานายจางเปนฝายบอกกลาวลวงหนา จะตองระบเหตผลในการบอกเลกสญญา ถาไมระบไวนายจางจะน าขอยกเวนขนอางในภายหลงเพอไมจายคาชดเชยใหแกลกจางไมได (25) ก าหนดใหนายจางปฏบตตอลกจางหญงและชายโดยเทาเทยมกนในการจางงาน เวนแตลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจปฏบตเชนนนไดเพอใหสอดคลองกบบทบญญตรฐธรรมนญทก าหนดใหชายหญงมสทธเทาเทยมกน (26) หามนายจาง หวหนางาน ผ ควบคม หรอผตรวจงานกระท าการลวงเกนทางเพศตอลกจางซงเปนหญงหรอผตกเพอเปนการปองกนมใหบคคลดงกลาวใชอ านาจในทางมชอบ โดยการกลาวถอยค าหยาบคาย วพากษวจารณทางเพศ ลวนลาม ซงพฤตการณบางอยางไมรนแรงถงขนอนาจารแตไมเหมาะสมทจะปฏบตตอลกจางหญงและเดก (27) ปรบปรงบทก าหนดโทษจากเดมทก าหนดโทษอตราเดยวเปนก าหนดโทษ ตามความหนกเบาของความผดทไดกระท าโดยมอตราโทษสงสดจ าคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 200,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ และโทษต าสดปรบไมเกน 5,000 บาท และใหอธบดกรมสวสดการและคมครองแรงงานและผวาราชการจงหวด หรอผซงไดรบมอบหมายจากบคคลดงกลาวมอ านาจเปรยบเทยบปรบการกระท าความผดตาม พ.ร.บ. นไดตามทเหนสมควร 3) แนวทางการตความตาม พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 25413

3 กรมสวสดการและคมครองแรงงาน http://www.dlpw.go.th

10

(1) การปฏบตตามมาตรา 14 บญญตวา “ใหนายจางปฏบตตอลกจางให ถกตองตามสทธและหนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เวนแต พระราชบญญตนก าหนดไวเปนอยางอน” ซงในทนหมายถงบทบญญตใน ป.พ.พ. บรรพ 3 หมวด 6 วาดวย จางแรงงาน ตงแตมาตรา 575 - มาตรา 586 นนเอง มาตรา 17 ไดบญญตเปนการเฉพาะในเรองสญญาจางทมก าหนดระยะเวลาแนนอน ซงสญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา และเงอนไขการบอกกลาวลวงหนากรณทท าสญญาจางโดยไมมก าหนดระยะเวลา แนวปฏบต ตามบทบญญต ป.พ.พ. บรรพ 3 หมวด 6 วาดวยจางแรงงาน ตงแตมาตรา 575 มาตรา 586 เปนกฎหมายเอกชนซงโดยพนฐานไมใชกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน นายจางกบลกจางซงเปนคสญญาสามารถท าขอตกลงกนใหผดแผกแตกตางไปจากบทบญญตดงกลาวได เชน การบอกกลาวลวงหนาเพอเลกสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาการจางแนนอน ซงตามมาตรา 582 ใหฝายทบอกเลกสญญาจางบอกกลาวลวงหนาอยางนอย 1 งวดการจายคาจาง แตเมอไดน าบทบญญต ป.พ.พ. ดงกลาวมา ก าหนดไวใน พ.ร.บ. คมครองแรงงานซงเปนกฎหมายมหาชนจงใหความคมครองทเครงครด ดงนน คสญญาจงตองปฏบตตามบทบญญต ป.พ.พ. ทงทกลาวในมาตรา 14 และมาตรา 17 อยางเครงครด จะตกลงกนใหลกจางไดรบประโยชนทต ากวาทก าหนดไวไมได หากไมปฏบตตามพนกงานตรวจแรงงานอาศยอ านาจตามมาตรา 139 (3) มค าสงเปนหนงสอใหนายจางปฏบตใหถกตองตาม พ.ร.บ.นได/ การฝาฝนเปนความผดมโทษมาตรา 146 ตองระวางโทษปรบไมเกน 20,000 บาท (2) การเปลยนแปลงตวนายจาง มาตรา 13 บญญตวา “ในกรณทกจการใดมการเปลยนแปลงตวนายจางเนองจากการโอนรบมรดกหรอดวยประการอนใด หรอในกรณทนายจางเปนนตบคคลและมการจดทะเบยนเปลยนแปลง โอน หรอควบคมนตบคคลใด สทธตางๆ ทลกจางมอยตอนายจางเดมเชนใดใหลกจางมสทธเชนนนตอไป และใหนายจางใหมรบไปทงสทธและหนาทอนเกยวกบลกจางนนทกประการ” แนวปฏบต 1. บทบญญตมาตรานก าหนดการคมครองลกจางเมอมการเปลยนแปลงตวนายจาง ถาลกจางนนเคยไดรบสทธประโยชนจากนายจางเดมอยางไร เมอไปท างานกบนายจางใหม นายจางใหมตองรบไปทงสทธและหนาทของนายจางเดมอนเกยวกบลกจางนนทกประการ ซงเปนการคมครองเพอใหลกจางไดรบสทธประโยชนทไมต าไปกวาทเคยไดรบอยเดม ดงนน นายจางใหมตองรบทงสทธหนาท และอายงานทลกจางเคยปฏบตกบนายจางเดมดวย ซงเปนการคมครองทเครงครด ขณะรบโอนลกจางมาท างานดวย นายจางจะตกลงกบลกจาง เพอเปลยนแปลงสทธประโยชนเดมทลกจางไดรบในทางท เปนคณแกลกจาง

11

ไมได หากจะมการแกไขเปลยนแปลงควรกระท าในภายหลงการรบโอนลกจางมาแลว โดยใชวธเจรจา ตอรองทางดานแรงงานสมพนธ หรอขอความยนยอมจากลกจาง (3) วนหยดพกผอนประจ าป ตามมาตรา 30 บญญตใหลกจางซงท างานตดตอกนมาแลวครบหนงปมสทธหยดพกผอนประจ าปไดไมนอยกวาปละ 6 วนท างาน ซงนายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหสะสมและเลอนวนหยดพกผอนประจ าปทยงมไดหยดในปนนรวมเขากบปตอๆ ไปได ตามมาตรา 64 กรณทนายจางไมจดวนหยดใหลกจางหรอจดวนหยดใหไมครบตามทกฎหมายก าหนดใหนายจางจายคาท างานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยด ใหแกลกจางเสมอนใหลกจางท างานในวนหยดพกผอนประจ าปในปทเลกจางตามสวนของวนหยดพกผอนประจ าปทลกจางจงมสทธ และ รวมทงวนหยดพกผอนประจ าปสะสมตามมาตรา 30 แนวปฏบต ตามมาตรา 30 เปนบทบญญตรบรอบสทธในวนหยดพกผอนประจ าปของลกจาง ซงถานายจางไมจดใหลกจางไดหยดพกผอนประจ าปและไมมการตกลงสะสมและเลอนวนหยดไว จะมความผดตามมาตรา 144 ตองระวางโทษปรบไมเกน 20,000 บาท และมสภาพบงคบตามมาตรา 64 ใหตองจายคาท างานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเสมอนใหลกจางท างานในวนหยด แนวปฏบต 1. ตามมาตรา 30 เปนบทบญญตรบรองสทธในวนหยดพกผอนประจ าปของลกจาง ซงถานายจางไมจดวนหยดพกผอนประจ าปและไมมการตกลงสะสมและเลอนวนหยดไว จะมความผดตามมาตรา 144 ตองระวางโทษปรบไมเกน 20,000 บาท และมสภาพบงคบตามมาตรา 64 ใหตองจายคาท างานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางดวย ถานายจางไมปฏบตตามมาตรา 64 จะมความผดตามมาตรา 144 ตองระวาง โทษจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 100,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ อนเปนการ รบรองสทธในวนหยดพกผอนประจ าปตอป หรอครบป อนง โดยการทปฏบตตาม พ.ร.บ. คมครองแรงงานมสภาพบงคบทงทางอาญาและทางแพง จงควรทจะไดด าเนนการประชาสมพนธตลอดจนการใหค าแนะน านายจางลกจางไดเขาใจในเจตนารมณและหลกการแหง พ.ร.บ. นกอนจะด าเนนมาตรการอยางเขมงวดตอไป 4) ค าชแจงของกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมเรอง การบงคบใช พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 โดยทพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนกฎหมายคมครองแรงงานฉบบใหม แตเนองจากกฎหมายฉบบนไดถกยกรางขนมาในขณะทประเทศมสภาวะเศรษฐกจด โดยก าหนดสทธหนาทของลกจางและนายจางทพงปฏบตตอกนเพอใหมการใชแรงงานอยางเหมาะสมและยกระดบมาตรฐานคณภาพชวตของผใชแรงงานใหสงขนโดยคงหลกการเดมทเหมาะสมไว พรอมทงปรบปรงแกไขหลกการเดมใหเหมาะสมยงขน ตลอดจนก าหนดมาตรการใหมเพอปองกนปญหาทอาจจะเกดขนดวย แตขณะท

12

กฎหมายมผลบงคบใชในเวลาทประเทศประสบปญหาเศรษฐกจอยางรนแรง จงมขอเสนอจากหลายฝายให พจารณาออกกฎกระทรวงและระเบยบตาง ๆ ซงเปนการก าหนดหลกเกณฑวธการและรายละเอยดในการปฏบตตามกฎหมายในลกษณะทมความยดหยนสอดคลองกบสถานการณปจจบน และน าไปสการปฏบตไดอยางมประสทธผล กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมขอชแจงเพอความเขาใจโดยทวกน ดงน (1) ตาม พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มบทบญญตพเศษโดยใหอ านาจกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออกกฎกระทรวงมใหใชบงคบพระราชบญญตทงหมดหรอแตบางสวนแกนายจางประเภทหนงประเภทใดกได และในงานเกษตรกรรม งานรบไปท าทบาน และงานอนตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกา จะออกกฎกระทรวงใหมการค มครองแรงงานกรณตางๆ แตกตางไปจากพระราชบญญตนกได จงกลาวไดวาพระราชบญญตคมครองแรงงานมความยดหยนในการบงคบใชตามลกษณะหรอสภาพของงานตาม สภาวการณ (2) กระทรวงแรงงานไดเชญผแทนลกจาง นายจาง และผแทนผประกอบการมาประชมรวมกนพจารณาใหขอคดเหนเพอแกไขปญหาในทางปฏบตแลว ซงไดรบความรวมมอดวยดจากทกฝาย และไดเสนอออกพระราชกฤษฎกาและกฎกระทรวง ซงไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรและผานการพจารณาของส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาแลวรวม 13 ฉบบ (3) สาระส าคญของกฎกระทรวงและพระราชกฤษฎกาโดยสรป มดงน 1. ครใหญและครของโรงเรยนเอกชนไมอยในขายบงคบตามกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชนใหการคมครองอยแลว 2. ผชวยแมบาน ลกจางงานบาน ทท างานไมเกยวกบธรกจของนายจาง ไดรบการคมครองในเรองการจายคาจางวนหยดพกผอนประจ าปและการไมถกลวงเกนทางเพศ 3. ลกจางท างานทไมแสวงหาก าไรทางเศรษฐกจ เชน ลกจางมลนธ สมาคม ไดรบการคมครองเฉพาะในเรองคาจางเทานน 4. ลกจางทท างานใชวชาชพหรอวชาการงานดานบรการและจดการงาน เสมยนพนกงาน งานอาชพดานการคา งานอาชพดานบรการ งานทเกยวของกบการผลต หรองานทเกยวของกบงานดงกลาว อาจตกลงกนก าหนดเวลาท างานปกตเกนกวาวนละ 8 ชวโมงได แตตองไมเกนสปดาหละ 48 ชวโมง ในกรณลกจางไดรบคาจางรายวน ใหจาย คาจางเพมขนตามสวนส าหรบชวโมงท างานเกน 8 ชวโมง 5. ก าหนดงานทอาจเปนอนตรายแกสขภาพและความปลอดภยของลกจาง ไดแก งานผลตสารเคมอนตราย งานเชอมโลหะ งานทตองท าใตดน ใตนา ในถา ในอโมงค หรอในทอบอากาศ งานทเกยวกบกมมนตภาพรงส งานขนสงวตถอนตราย งานทตองท าดวย เครองมอหรอเครองจกรซงผ ทไดรบความสนสะเทอนอนอาจเปนอนตราย งานทตองท าเกยวกบความรอนจดหรอความเยนจดอนเปนอนตราย 6. ในกรณทมความจ าเปนนายจางจะใหลกจางท างานลวงเวลา และท างานในวนหยดและท างานลวงเวลาในวนหยด และท างานลวงเวลาในวนหยดไดไมเกนสปดาหละ 36 ชวโมง

13

7. ในกจการโรงแรม รานขายอาหาร สโมสร สมาคม สถานททองเทยว งานในปา งานในถนทรกนดาร งานขนสง ซงตองท าตดตอกนไป นายจางอาจใหลกจางท างาน ในวนหยดตามประเพณได โดยใหหยดงานในวนอนชดเชย หรอจายคาท างานในวนหยดใหกได 8. ลกจางมสทธลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความร ความสามารถทเกยวกบ การแรงงานและสวสดการสงคม และลาไปสอบเพอวดผลการศกษาทเปนของทางราชการ หรอราชการอนญาตใหจดได แตตองแจงใหนายจางทราบลวงหนากอน 7 วน 9. ลกจางซงเปนเดกอายต ากวา 18 ป หามมใหท างานในทมอณหภมสงกวา 45 องศาเซลเซยส ท างานในหองเยนในอตสาหกรรมการผลตหรอการถนอมอาหารโดยการท าเยอกแขง งานใชเครองเจาะกระแทก งานทระดบเสยงดงกวา 85 เดซเบล(เอ) งานผลตหรอขนสงสารกอมะเรง งานทเกยวของกบสารไซยาไนด งานผลตหรอขนสงพล ดอกไมเพลง หรอวตถระเบด งานส ารวจ ขดเจาะ กลน บรรจ หรอขนถายนามนเชอเพลงหรอกาซ งานในหองปฏบตการชนสตรโรค งานดแลผ ปวยดวยโรคตดตอตามกฎหมายวาดวยโรคตดตอ งานท าความสะอาดเครองใชเครองนงหมผ ปวยในสถานพยาบาล งานเกบ ขน ก าจดมลฝอยหรอสงปฏกลในสถานพยาบาล งานขบหรอบงคบรถยกหรอปนจน งานเกยวกบกมมนตภาพรงส ในสวนของการท างานในปมนามนอนญาตใหเดกท างานได 10. งานในกจการปโตรเลยม สวนใหญเปนงานทท าในพนทหางไกลทรกนดาร เปนอปสรรคตอการเดนทางเขา – ออกบรเวณพนทท างาน จงจ าเปนตองลดจ านวนการเดนทางลงเพอความปลอดภยของลกจาง ลกษณะและสภาพของงานตองด าเนน ตอเนองกนไปตลอดยสบสชวโมง หากมการสงมอบงานบอยครงอาจกอใหเกดปญหาหรอความผดพลาดในกระบวนการผลต ดงนน นายจางและลกจางอาจตกลงกนก าหนดเวลาการท างานไดไมเกนวนละ 12 ชวโมง หรออาจก าหนดเปนชวงได ชวงละไมเกน 28 วน กรณนายจางตกลงกนก าหนดวนท างานตดตอกนเปนชวง นายจางตองจดใหมวนหยดตามความเหมาะสม เวนแตกรณทนายจางและลกจางตกลงกนก าหนดวนท างานตดตอกนไมนอยกวากงหนงของวนท างานตดตอกน เชน ท างาน 28 วน ใหหยดตดตอกน 14 วน ถาท างาน 14 วน ใหหยดตดตอกน 7 วน 11. ลกจางทท างานในรานขายอาหารหรอเครองดมทเปดจ าหนายหรอใหบรการไมตดตอกนในแตละวนท างานและไดก าหนดเวลาพกไดเกน 2 ชวโมง เชน รานขายอาหารทเปดขายอาหาร 2 ชวง ชวงแรกท างานเวลา 10.00 - 14.00 น. ชวงทสองท างานเวลา 18.00 - 22.00 น. ลกจางสามารถพกได 4 ชวโมง ระหวางเวลา 14.00 - 18.00 น. เวลาพกดงกลาวไมถอวาเปนเวลาท างาน 12. นกวชาการหรอวศวกรหญง ใหท างานในโรงกลนปโตรเลยมหรอปโตรเลยมเคมได 13. ลกจางหญงมครรภซงท างานบรหาร วชาการ งานธรการ รวมทงงานเกยวกบการเงนหรอบญชท างานลวงเวลาได

14

14. ลกจางท างานเรขายหรอชกชวนซอสนคาซงไดรบคานายหนาจากการขายแลว ไมมสทธรบคาลวงเวลาและคาลวงเวลาในวนหยด ยกเวนนายจางตกลงจายให 15. ขณะนกฎหมายนไมใชบงคบกบลกจางเกษตรกรรมและลกจางทรบงานไปท าทบาน 16. งานประมงทะเล หามจางเดกอายต ากวา 16 ป ท างานกบเรอประมง นอกจากลกจางอายไมต ากวา 15 ป ทมพอแมหรอผปกครองท างานในเรอนน นายจางท าทะเบยนลกจางเปนภาษาไทยตองจดวนหยดประจ าปไมนอยกวาปละ 30 วนโดยจายคาจาง กรณลกจางตกคางอยในตางประเทศเนองจากการท างานใหนายจางจายเงนแกลกจางไมนอยกวารอยละ 50 ของคาจางตามจ านวนวนทตกคางในประเทศ เวนแตนายจางไดแจงเปนหนงสอตอหนวยราชการทรบผดชอบภายใน 60 วน นบแตวนทลกจางไปตกคางอยในตางประเทศ หากเกดเรออบปางลกจางประสบอนตรายหรอเจบปวย เนองจากการท างาน ในสถานทนนนายจางบอกเลกสญญากอนครบก าหนดสญญา นายจางตองจายคาใชจายในการเดนทางกลบมาภมล าเนาของลกจาง 17. ลกจางทท างานในงานบรรทกหรอขนถายสนคาเรอเดนทะเล ผประกอบการบรรทก ขนถายสนคาเรอเดนทะเลตองรบผดชอบตอลกจางในฐานะนายจาง 18. ลกจางทท างานขนสงทางบก เชน พนกงานขบรถ ก าหนดเวลาท างานปกตวนละ ไมเกน 8 ชวโมง ส าหรบงานขบขยานพาหนะทวไป ก าหนดใหลกจางมเวลาพกหลงจากท างานขบขยานพาหนะมาแลวไมเกน 4 ชวโมง และจดใหลกจางพกอยาง นอย 12 ชวโมง กอนใหเรมท างานขบขในวนตอไป เพอใหลกจางลดความเมอยลาและอารมณตงเครยดจากการท างาน 19. ลกจางทท าหนาทเฝาดแลสถานทหรอทรพยสนทท างานกบนายจางทประกอบธรกจเฝาดแลสถานทหรอทรพยสนไมมสทธไดรบคาลวงเวลา และคาลวงเวลาในวนหยด แตมสทธไดรบคาตอบแทนเปนเงนเทากบคาจางตอชวโมง ตามจ านวนทลกจางท าไดในวนทท างาน แตถาลกจางท างานในวนหยดลกจางจะไดรบคาตอบแทนเปนจ านวน 2 เทาของคาจางวนท างานปกต 5) สทธและหนาทของลกจางและนายจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 (1) เวลาท างาน - ไมเกนแปดชวโมงตอวน และ 48 ชวโมงตอสปดาห - งานอนตรายตามทก าหนดในกฎกระทรวงไมเกน 7 ชวโมงตอวน และ 42 ชวโมง ตอสปดาห (2) เวลาพก - ในวนทมการท างานใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกตดตอกนไมนอยกวาวนละ 1 ชวโมง ภายใน 5 ชวโมงแรกของการท างาน - นายจางและลกจางจะตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกนอยกวาครงละ 1 ชวโมงกได แตตองไมนอยกวาครงละ 20 นาท และเมอรวมกนแลวตองไมนอยกวาวนละชวโมง

15

- กรณงานในหนาทมลกษณะตองท าตดตอกนไป หรอเปนงานฉกเฉนโดยจะหยดเสยมได นายจางจะไมจดเวลาพกใหลกจางกได แตตองไดรบความยนยอมจากลกจาง (3) วนหยด (3.1) วนหยดประจ าสปดาห - ตองไมนอยกวาสปดาหละ 1 วน โดยมระยะหางกนไมเกน 6 วน - ลกจางมสทธไดรบคาจางในวนหยดประจ าสปดาห (ยกเวน ลกจางรายวนรายชวโมง หรอตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย) - นายจางและลกจางจะตกลงกนลวงหนา ก าหนดใหมวนหยดประจ าสปดาหวนใดกได - งานโรงแรม งานขนสง งานในปา งานในททรกนดาร (งานประมง งานดบเพลง) งานอนตามทกฎกระทรวงฯ ก าหนด นายจางและลกจางจะตกลงกนลวงหนา สะสมและเลอนวนหยดประจ าสปดาหไปเมอใดกไดแตตองอยในระยะเวลาไมเกน 4 สปดาหตดตอกน - กรณวนหยดประจ าสปดาหไมแนนอน ใหนายจางประกาศวนหยดใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวา 3 วน และแจงเปนหนงสอใหพนกงานตรวจทราบภายใน 7 วน นบแตวนทประกาศก าหนด (3.2) วนหยดตามประเพณ - ลกจางซงท างานตดตอกนมาครบ 1 ป มสทธหยดพกผอนประจ าปไมนอยกวาปละ 6 วนท างาน - ลกจางมสทธไดรบคาจางในวนหยดพกผอนประจ าป - ถาลกจางทท างานไมครบ 1 ป จะใหหยดตามสวนกได - ใหนายจางเปนผก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปใหลกจางทราบลวงหนาหรอก าหนดตามทตกลงกน - นายจางและลกจางจะตกลงกนลวงหนาสะสมและเลอนวนหยด พกผอนประจ าปไปรวมวนหยดในปอนกได (4) การลาปวย - ลกจางมสทธลาปวยโดยไดรบคาจางตามปกตปหนงไมเกน 30 วนท างาน (5) การลาคลอด - ลกจางซงเปนหญงมครรภมสทธลาคลอดกอนและหลงคลอดครรภหนงไมเกน 90 วน โดยใหนบรวมวนหยดทมระหวางวนลาดวย และนายจางจายคาจางแกลกจางซงลาคลอดเทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลาแตไมเกน 45 วน (6) การลาเพอท าหมน

16

- ลกจางมสทธลาเพอท าหมนไดและมสทธลาเนองจากการท าหมนตามระยะเวลาทแพทยแผนปจจบนชนหนงก าหนดและออกใบรบรองให โดยลกจางมสทธไดรบคาจางในวนนนดวย (7) การลากจ - ลกจางมสทธลาเพอท ากจธระอนจ าเปนไดตามขอบงคบเกยวกบการท างาน โดยไมไดรบคาจางในวนลา (8) การลาเพอรบราชการทหาร - ลกจางมสทธลาเพอรบราชการทหารในการเรยกพลเพอตรวจสอบ เพอฝกวชาทหาร หรอเพอทดสอบความพรงพรอม โดยลาไดเทากบจ านวนวนททางการทหารเรยกและไดรบคาจางตลอดเวลาทลา แตไมเกน 60 วนตอป (9) การลาเพอฝกการอบรม - ลกจางมสทธลาเพอฝกการอบรมหรอพฒนาความรความสามารถตามหลกเกณฑและวธการก าหนดในกฎกระทรวงโดยไมไดรบคาจางในวนลานน (10) คาจาง - เปนเงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการท างานตามสญญาจางส าหรบระยะเวลาการท างานปกตเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห หรอระยะเวลาอน หรอจายใหโดยค านวณตามผลงานทลกจางท าไดในเวลาท างานปกตของวนท างาน และรวมถงเงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยด และวนลาทลกจางมไดท างานแตมสทธไดรบตามกฎหมายคมครองแรงงาน - ลกจางมสทธไดรบคาจางไมนอยกวาอตราคาจางขนต า - ถาไมมการก าหนดอตราคาจางขนต าในทองทใด ใหถอวาอตราคาจางขนต าพนฐานเปนอตราคาจางขนต าของทองทนน (อตราคาจางขนต าพนฐาน หมายถง อตราคาจางทคณะกรรมการคาจางก าหนดเพอใชเปนพนฐานในการก าหนดอตราคาจาง (11) การท างานลวงเวลา และการท างานในวนหยด - ในกรณทงานมลกษณะตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน นายจางอาจใหลกจางท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยดเทาทจ าเปนกได - กจการโรงแรม สถานมหรสพ งานขนสง รานอาหาร รานขาย เครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล และกจการอนตามทกระทรวงจะไดก าหนด นายจางจะใหลกจางท างานในวนหยดเทาทจ าเปนกได โดยไดรบความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆ ไป - ในกรณทมการท างานลวงเวลาตอจากเวลาท างานปกตไมนอยกวาสองชวโมง นายจางจะตองจดใหลกจางมเวลาพกไมนอยกวายสบนาทกอนทลกจางจะเรมท างานลวงเวลา (ยกเวนงานทมลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป โดยไดรบความยนยอมจากลกจางหรอเปนงานฉกเฉน) (12) คาลวงเวลา คาท างานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยด

17

- ถาท างานเกนเวลาปกตของวนท างาน นายจางตองจายคาลวงเวลาไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางทไดรบคาจางตามผลงาน - ถาท างานในวนหยดเกนเวลาท างานปกตของวนท างาน นายจางตองจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางในอตราสามเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางทไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย - ถาท างานในวนหยดในเวลาปกต นายจางตองจายคาท างานในวนหยดใหแกลกจางทมสทธไดรบคาจางในวนหยดเพมขนอก 1 เทาของคาจางในวนท างาน ตามชวโมงทท างานในวนหยด หรอตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางทไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย ส าหรบลกจางทไมมสทธไดรบคาจางในวนหยด ตองจายไมนอยกวา 2 เทาของคาจางในวนท างานตามชวโมงทท างานในวนหยดหรอตามจ านวนผลงานทท าได ส าหรบลกจางทไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย (13) สวสดการ - สถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 50 คน ขนไป ใหนายจางจดใหมคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการประกอบดวยผแทนฝายลกจางอยางนอยหาคนเพอรวมหารอและเสนอแนะความเหนแกนายจางในการจดสวสดการส าหรบลกจาง และตรวจตรา ควบคม ดแลการจดสวสดการทนายจางจดใหแกลกจาง - สถานประกอบกจการใดทมคณะกรรมการลกจางตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธแลว ใหคณะกรรมการลกจางท าหนาทเปนคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการ (14) คาชดเชย ลกจางมสทธไดรบคาชดเชย หากนายจางเลกจางโดยไมมความผด ดงน - ลกจางซงท างานตดตอกนครบ 120 วน แตไมครบ 1 ป มสทธไดรบคาชดเชยเทากบคาจางอตราสดทาย 30 วน - ลกจางซงท างานตดตอกนครบ 1 ป แตไมครบ 3 ป มสทธไดรบคาชดเชยเทากบคาจางอตราสดทาย 90 วน - ลกจางซงท างานตดตอกนครบ 3 ป แตไมครบ 6 ป มสทธไดรบคาชดเชยเทากบคาจางอตราสดทาย 180 วน - ลกจางซงท างานตดตอกนครบ 6 ป แตไมครบ 10 ป มสทธไดรบคาชดเชยเทากบคาจางอตราสดทาย 240 วน - ลกจางซงท างานตดตอกนครบ 10 ป ขนไป มสทธไดรบคาชดเชยเทากบคาจางอตราสดทาย 300 วน

18

ในปจจบน มพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 6) พ.ศ. 2560 ไดบญญตใหเพม

ความตอไปนเปนมาตรา 118/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 “มาตรา 118/1 การเกษยณอายตามทนายจางและลกจางตกลงกนหรอตามทนายจางก าหนดไว ใหถอวาเปนการเลกจางตามมาตรา 118 วรรคสอง ในกรณทมไดมการตกลงหรอก าหนดการเกษยณอายไว หรอมการตกลงหรอก าหนดการเกษยณอายไวเกนกวาหกสบป ใหลกจางทมอายครบหกสบปขนไปมสทธแสดงเจตนาเกษยณอายไดโดยใหแสดงเจตนาตอนายจางและใหมผลเมอครบสามสบวนนบแตวนแสดงเจตนา และใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางทเกษยณอายนนตามมาตรา 118 วรรคหนง” (15) ในกรณทนายจางจะเลกจางลกจางเพราะเหตปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจ าหนาย หรอการบรการอนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใช หรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนเหตใหตองลดจ านวนลกจางลง นายจางตองปฏบตดงน (1) แจงวนทจะเลกจาง เหตผลของการเลกจาง และรายชอ ลกจางทจะถกเลกจางใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาไมนอยกวาหกสบวนกอนทจะเลกจาง (2) ถาไมแจงแกลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา หรอทราบ ลวงหนานอยกวาระยะเวลาหกสบวน นายจางตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาว ลวงหนาแกลกจางเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานหกสบวนสดทาย ส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนาน ใหถอวานายจางไดจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามกฎหมายดวย (16) กรณทนายจางตองจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยปกต - ลกจางท างานตดตอกนครบหกปขนไป นายจางจะตองจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยปกตซงลกจางนนมสทธไดรบอยแลว ไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสบหาวนตอการท างานครบหนงป ส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย - คาชดเชยพเศษนรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทายสามรอยหกสบวน หรอไมเกนคาจางของการท างานสามรอยหกสบวนสดทาย ส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย แตรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทายสามรอยหกสบวน - เพอประโยชนของการค านวณคาชดเชยพเศษของระยะเวลาท างานทมากกวาหนงรอยแปดสบวน ใหนบเปนการท างานครบหนงป (17) ในกรณทนายจางยายสถานประกอบกจการไปตง ณ สถานทอนอนมผลกระทบส าคญตอการด ารงชวตตามปกตของลกจางหรอครอบครว - นายจางตองแจงลวงหนาใหแกลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาสามสบวนกอนยาย ถาลกจางไมประสงคจะไปท างานดวย ลกจางมสทธบอกเลกสญญาจางได โดยไดรบคาชดเชยพเศษไมนอยกวารอยละหาสบของอตราคาชดเชยปกตทลกจางจงมสทธไดรบ

19

- ถานายจางไมแจงใหลกจางทราบการยายสถานประกอบกจการลวงหนา นายจางตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายสามสบวน (18) ขอยกเวนทนายจางไมตองจายคาชดเชยอนเปนผลใหลกจางไมมสทธไดรบคาชดเชย ในกรณใดกรณหนง ดงน - ลกจางลาออกเอง - ทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง - จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย - ประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง - ฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน หรอระเบยบ หรอค าสงของนายจาง อนชอบดวยกฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว ซงหนงสอเตอน นนตองมผลบงคบไมเกน 1 ป นบแตวนทลกจางไดรบทราบหนงสอเตอน เวนแตกรณท รายแรง นายจางไมจ าเปนตองตกเตอน - ละทงหนาทเปนเวลา 3 วนท างานตดตอกน ไมวาจะไมมวนหยด คนหรอไมกตาม โดยไมมเหตอนสมควร - ไดรบโทษจ าคกตามค าพพากษาถงทสดใหจ าคก โดยตองเปนความผดทกระท าโดยประมาท หรอความผดลหโทษตองเปนกรณทเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหาย - กรณการจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอน และนายจาง เลกจางตามก าหนดระยะเวลานน ไดแกงานดงน 1. การจางงานในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอน 2. งานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดงานสนสดหรอความส าเรจของงาน 3. งานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกน 2 ป โดยนายจางไดท าสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง 3. พ.ร.บ.แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2534 เดมประเทศไทยมการประกาศใชกฎหมายแรงงานสมพนธฉบบแรกในป พ.ศ. 2499 แตไดถกยกเลกในป พ.ศ. 2501 ตอมามการใชประกาศคณะปฏวต ฉบบท 19 พ.ศ. 2501 ก าหนดมาตรการดานแรงงานสมพนธ ในทสดประกาศดงกลาวกไดถกยกเลกโดยประกาศคณะปฏวต ฉบบท 103 พ.ศ. 2515 ก าหนดใหกระทรวงมหาดไทยก าหนดมาตรการแรงงานสมพนธเกยวกบสภาพการจาง วธระงบขอพพาทแรงงาน การปดงานและการนดหยดงาน การตงคณะกรรมการแรงงานสมพนธใหมอ านาจในการชขาดขอพพาทแรงงาน และวนจฉยชขาดการกระท าทไมเปนธรรมของนายจาง ตอมาสถานการณดานแรงงานได เปลยนแปลงไปมากตามกระแสและตามหลกสากล จงไดมการประกาศใช พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ.

20

2518 โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามกฎหมายฉบบน และไดมการยกเลกประกาศคณะปฏวต ฉบบท 103 โดยมสาระส าคญสงเขปดงน 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใช พ.ร.บ. ฉบบน คอ :- (1) กฎหมายเดม (ปว, ฉบบท 103 ลว. 6 ม.ค. 2515) ในสวนทเกยวกบแรงงานสมพนธยงมวธการไมเหมาะสมแกสถานการณทางเศรษฐกจและสงคมปจจบน (2) ใหมกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธนแทนเพอก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการยนขอเรยกรองและการระงบขอพพาทแรงงานใหเหมาะสมและสมบรณยงขน (3) ใหนายจางจดตงสมาคมนายจางและลกจางจดตงสหภาพแรงงานเพอแสวงหาและคมครองประโยชนเกยวกบการจาง (4) ใหมการจดสวสดการและสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง (5) ใหลกจางจดตงคณะกรรมการลกจางเปนองคกรในการหารอในกจการตางๆ กบนายจางเพอใหเกดความเขาใจซงกนและกน (6) หาทางปรองดองใหการท างานรวมกนระหวางนายจางกบลกจางใหมผลดยงขน 2) กจการทไมอยในบงคบของกฎหมายแรงงานสมพนธ (1) ราชการสวนกลาง (กระทรวงและหนวยงานทเทยบเทา ทบวง กรม และหนวยงานทเทยบเทา) (2) ราชการสวนภมภาค (จงหวดและอ าเภอ) (3) ราชการสวนทองถน (ลกษณะทวไปและลกษณะเฉพาะ)4 (4) กจการรฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธ (5) กจการอนตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกา (ปจจบนยงไมม) 3) ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ม 2 ประเภท คอ ขอตกลงเกยวกบสภาพการจางทนายจางและลกจางไดตกลงกน และขอตกลงเกยวกบสภาพการจางทเกดจากการแจงขอเรยกรอง ซงสถานประกอบการทมลกจางตงแต 20 คน ขนไป ตองจดใหมขอตกลงเกยวกบสภาพการจางอยางนอยตองมขอความดงตอไปน : (1) เงอนไขการจาง หรอการจางงาน (2) ก าหนดวน และเวลาท างาน

4 ราชการสวนทองถนลกษณะทวไป ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล ราชการสวนทองถนลกษณะเฉพาะ ไดแก กรงเทพมหานคร และเมองพทยา

21

(3) คาจาง (4) สวสดการ (5) การเลกจาง (6) การยนเรองราวรองทกขของลกจาง (7) การแกไขเพมเตม หรอการตออายขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ขอตกลงดงกลาวยอมมผลผกพนตอสญญาการจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางทกคน 4) การเรยกรองเกยวกบสภาพการจาง (1) กรณทนายจางเปนผแจงขอเรยกรอง ตองมผแทนของฝายนายจางจ านวนไมเกน 7 คน (2) กรณทลกจางเปนผแจงขอเรยกรองตองมรายชอ และลายมอชอของลกจาง ไมนอยกวารอยละ 15 ของลกจางทงหมดทเกยวของกบขอเรยกรอง (3) กรณทสมาคมนายจางหรอสหภาพแรงงานเปนผ แจงขอเรยกรอง ตองม จ านวนสมาชกทเปนลกจางจ านวนไมนอยกวา 1 ใน 5 ของจ านวนลกจางทงหมด 5) มาตรการทางกฎหมายทใชเปนวธการระงบขอพพาทแรงงาน ม 5 วธ คอ :- (1) การจดใหมพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานเขาท าการไกลเกลย (2) ใหคณะกรรมการแรงงานสมพนธพจารณา (โดยเฉพาะในกจการ สาธารณปโภค)5 (3) การจดตงผ ชขาดตดสนขอพพาทและแรงงานโดยนายจางและลกจาง (4) รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยตดสนชขาดหรอสงใหคณะกรรมการ แรงงานสมพนธชขาด (5) ฟองศาลแรงงานใหพจารณาค าชขาดดงกลาว 6) การปดงานและการนดหยดงาน - การปดงาน หมายถง การทนายจางปฏเสธไมใหลกจางท างานชวคราว เนองจากขอพพาทแรงงาน กรณจงเปนการกระท าของฝายนายจาง - การนดหยดงาน หมายถง การทลกจางรวมกนไมท างานชวคราวเนองจาก ขอพพาทแรงงาน กรณจงเปนการกระท าของฝายลกจาง

5 กจการสาธารณปโภค ไดแก การรถไฟ การทาเรอ การโทรศพท หรอโทรคมนาคม การผลต หรอจ าหนายพลงงานไฟฟา การประปา การผลตหรอจ าหนายนามนเชอเพลง กจการพยาบาล หรอสถานพยาบาล กจการอนทก าหนดไวในกฎกระทรวง เชน กจการทกประเภทของรฐวสาหกจ กจการของ วทยาลยเอกชน และโรงเรยนราษฎร กจการสหกรณ กจการขนสงทางบก-นา-อากาศ และกจการเกยวเนอง เชน สถานขนสง ทาเทยบเรอ ทาอากาศยาน และกจการทองเทยว

22

7) วธการนดหยดงานของลกจาง โดยทวไปกระท าไดโดย 6 วธ คอ (1) ลกจางทหยดงานท าการปดกนมใหลกจางทไมไดหยดงานเขาท างานได ตามปกต เรยกวา “Boycott Strike” หรอ “Picketing” (2) ลกจางเขาท างานแตแกลงท างานใหชาลง เรยกวา “Slowdown Strike” (3) ลกจางพรอมใจกนไมเขาท างานเปนการชวคราว เรยกวา “Strike” (4) ลกจางพรอมใจกนเขาไปนงในทท างานโดยไมยอมท างาน เรยกวา “Sit down Strike (5) ลกจางพรอมใจกนหยดงานโดยเดนขบวนเรยกรองใหนายจางหรอฝาย บรหาร (การเมอง) ยอมรบขอเรยกรองของตน เรยกวา “Demonstration” (6) ลกจางท าการประทวง เชน อดอาหาร ไมยอมเขาท างาน ฯลฯ เรยกวา “Protesting” 8) กรณทหามมใหปดงาน หรอนดหยดงาน (1) เมอยงไมมการแจงขอเรยกรองของอกฝายหนง (2) เมอมการปฏบตตามขอตกลงแลว (3) เมอปฏบตตามขอตกลงทพนกงานประนอมขอพพาทไดไกลเกลย (4) เมอปฏบตตามค าชขาดขอพพาทแรงงาน (5) เมออยในระหวางการพจารณาวนจฉยของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ หรอมการวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย หรอค าชขาดของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ (6) เมออยในระหวางการชขาดของผ ชขาดขอพพาทแรงงาน 9) อ านาจของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเกยวกบการปดงานหรอนดหยดงาน ในกรณทเหนวาอาจท าใหเกดความเสยหายกบเศรษฐกจของประเทศหรออาจกอใหเกดความเดอดรอนกบประชาชน หรออาจเปนภยตอความมนคงของประเทศ หรอขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน รฐมนตรฯ มอ านาจดงตอไปน : (1) สงใหนายจางซงปดงานรบลกจางกลบเขาท างาน และจายคาจางตามอตราทเคยจายใหแกลกจาง (2) สงใหลกจางซงนดหยดงานกลบเขาท างานตามปกต (3) จดใหบคคลเขาท างานแทนทลกจางทไมไดท างานเพราะการปดงานหรอนดหยดงาน และนายจางตองยอมใหบคคลเหลานนเขาท างาน หามมใหลกจางขดขวาง ทงใหนายจางจายคาจางแกบคคลเหลานนตามอตราทเคยจายใหแกลกจาง (4) สงใหคณะกรรมการแรงงานสมพนธด าเนนการชขาดขอพพาทแรงงาน

23

(5) ในกรณทมการประกาศใชกฎอยการศกตามกฎหมายวาดวยกฎอยการศก หรอประกาศสถานการณฉกเฉนตามกฎหมายวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน รฐมนตรมอ านาจประกาศในราชกจจานเบกษา หามมใหนายจางปดงานหรอหามมใหลกจาง นดหยดงานในเขตพนททประกาศฯ หรอทงหมดหรอบางสวนกได 10) คณะกรรมการแรงงานสมพนธ เปนคณะบคคลผ ไดรบแตงตงจากรฐมนตรวาการ กระทรวงมหาดไทยใหท าหนาทวนจฉยขอพพาทแรงงาน หรอชขาดขอพพาทแรงระหวางระหวาง นายจางกบลกจางทไมอาจตกลงกนได ประกอบดวยบคคล 3 ฝาย คอ นายจาง ลกจาง และ ผ แทนรฐบาล มกเรยกวา “ไตรภาค” (Triparties) 11) อ านาจและหนาทของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ (1) วนจฉยขอพพาทแรงงาน (2) ชขาดขอพพาทแรงงานโดยทวไป และตามทไดรบแตงตงหรอมอบหมาย (3) วนจฉยชขาดค ารองจากการกระท าทไมเปนธรรม ทงมอ านาจสงให นายจางรบลกจางกลบเขาท างาน (4) เสนอความเหนเกยวกบการเรยกรอง การเจรจา การระงบขอพพาท แรงงานการนดหยดงาน และการปดงานตามทรฐมนตรมอบหมาย (5) ตราขอบงคบการประชม และวางระเบยบการพจารณา วนจฉยและชขาดขอพพาทแรงงาน การพจารณาวนจฉยชขาดขอพพาทแรงงาน การกระท าอนไมเปนธรรม และการออกค าสงของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ 12) คณะกรรมการลกจาง มจ านวนดงตอไปน (1) 5 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 5 คน ขนไป แตไมเกน 100 คน (2) 7 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกน 100 คน ขนไป แตไมเกน 200 คน (3) 9 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกน 200 คน ขนไป แตไมเกน 400 คน (4) 11 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกน 400 คน ขนไป แตไมเกน 800 คน (5) 13 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกน 800 คน ขนไป แตไมเกน 1500 คน (6) 15 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกน 1500 คน ขนไป แตไมเกน 2500 คน (7) 17 คน ส าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกน 2500 คน ขนไป

24

หมายเหต กรรมการลกจางลกจางอยในต าแหนงคราวละ 3 ป แตอาจไดรบการเลอกตงหรอแตงตงใหมได กรณทกรรมการลกจางพนจากต าแหนงกอนวาระ 3 ป ไดแก (1) ตาย (2) ลาออก (3) เปนคนไรความสามารถ หรอเสมอนไรความสามารถ (4) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก (5) ลกจางเกนกงหนงของจ านวนลกจางทงหมดในสถานประกอบกจการนน มมตใหพนจากต าแหนง (6) ศาลแรงงานมค าสงใหพนจากต าแหนง (7) มการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ 13) นายจางมหนาทตองจดใหมการประชมหารอกบคณะกรรมการลกจาง อยางนอย 3 เดอนตอ 1 ครง หรอเมอกรรมการลกจางเกนกงหนงของกรรมการลกจางทงหมดรองขอ หรอสหภาพแรงงานรองขอ เพอกจการอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ดงน :- (1) จดสวสดการแกลกจาง (2) ปรกษาหารอเพอก าหนดขอบงคบในการท างานอนจะเปนประโยชนตอ นายจางและลกจาง (3) พจารณาค ารองทกขของลกจาง (4) หาทางปรองดองและระงบขอขดแยงในสถานประกอบกจการ 14) องคกรทางดานแรงงานของฝายนายจาง ไดแก (1) สมาคมนายจางเปนองคกรระดบลาง เกดจากการรวมตวของนายจางและตองจดทะเบยนมฐานะเปนนตบคคล (2) สหพนธนายจาง เปนองคกรระดบกลาง เกดจากการรวมตวของสมาคม นายจาง ตงแต 2 สมาคมขนไป และตองจดทะเบยนมฐานะเปนนตบคคล (3) สภาองคการนายจางเปนองคกรสงสดมหนาทก าหนดนโยบายด าเนนการ ของฝายนายจาง ประกอบดวย สมาคมนายจาง หรอสหพนธนายจาง ตงแต 5 สมาคม หรอสหพนธขนไป และตองจดทะเบยนเปนนตบคคล 15) องคกรทางดานแรงงานของฝายลกจาง ไดแก

25

(1) สหภาพแรงงาน เปนองคกรระดบลางของฝายลกจาง เกดจากการรวมตวของสมาชกฝายลกจางสายอาชพเดยวกน หรอฝายนายจางสายอาชพเดยวกนโดยไมจ ากดอาชพใด รวมตวกนจดตงเปนสหภาพแรงงานในสายงานนนๆ แตจะขามสายกนไมได และตองจดทะเบยนเปนนตบคคล (2) สหพนธแรงงานเปนองคกรระดบกลางเกดจากรวมตวของสหภาพแรงงานตงแต 2 สหภาพ ขนไปตามสายของสหภาพแรงงานนนๆ และตองจดทะเบยนเปนนตบคคล (3) สภาองคการลกจาง เปนองคการสงสดของฝายลกจาง โดยตองม สหภาพแรงงานหรอสหพนธแรงงาน ตงแต 15 สหภาพ หรอสหพนธขนไป จดตงเปนสภา องคการลกจาง และตองจดทะเบยนเปนนตบคคล 16) สหภาพแรงงานในตางประเทศ โดยทวไปม 4 ประเภท คอ (1) สหภาพแรงงานชาง หรอวชาชพ (Craft or Occupational Union) เปน การรวมตวของลกจางทอยในอาชพใดอาชพหนงโดยเฉพาะโดยไมค านงวาจะเปนลกจางของ นายจางคนเดยวกนหรอไม (2) สหภาพแรงงานอตสาหกรรม (Industrial Union) เปนการรวมตวของ ลกจางทท างานในอตสาหกรรมแตละประเภทโดยไมค านงวาลกจางนน จะเปนลกจางของ นายจาง คนเดยวกนหรอไม (3) สหภาพแรงงานตามลกษณะของนายจาง หรอกจการ (Company Union) กอตงขนเพอในกจการของนายจางคนเดยวกนโดยเฉพาะ โดยไมค านงวาจะเปนลกจาง ท างานประเภทเดยวกนหรอไม (4) สหภาพแรงงานรวม หรอสหภาพแรงงานทวไป (Gerneral Union) เปนการรวมตวกนของสมาชกสหภาพแรงงานใดกได ไมจ ากดอาชพ เชน สหภาพแรงงาน ผใชแรงงานทวไป 17) สหภาพแรงงานในประเทศไทย ตามกฎหมายแรงงานสมพนธม 2 ประเภท คอ (1) สหภาพแรงงานลกจางทมนายจางคนเดยวกน เปนการรวมตวของสมาชกทเปนลกจางในอาชพหรอกจการของนายจางคนเดยวกน (2) สหภาพแรงงานลกจางทท างานในกจการประเภทเดยวกน เปนการรวมตวของสมาชกทเปนลกจางในกจการประเภทเดยวกนโดยไมจ ากดวาจะมนายจางคนเดยวกนหรอไม เชน สหภาพแรงงานทอผา 18) วตถประสงคในการจดตงสหภาพแรงงาน เพอการแสวงหาและคมครองผลประโยชนเกยวกบสหภาพการจาง และสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง และระหวางนายจางดวยกน 19) อ านาจและหนาทของสหภาพแรงงาน

26

(1) เรยกรอง เจรจาท าความตกลงและรบทราบค าชขาด หรอท าขอตกลงกบนายจางหรอสมาคมนายจางในกจการของสมาชก (2) จดการและด าเนนการเพอใหสมาชกไดรบประโยชนภายใตขอบงคบและวตถประสงคของสหภาพแรงงาน (3) จดใหมบรการสนเทศ เพอใหสมาชกตดตอเกยวกบการจดหางาน (4) จดใหมบรการการใหค าปรกษา เพอแกไขปญหาหรอขจดขอขดแยงเกยวกบการบรหารงานและการท างาน (5) จดใหมการบรการเกยวกบการจดสรรเงนหรอทรพยสนเพอสวสดการของสมาชก หรอเพอสาธารณะประโยชน ทงนตามมตทประชมใหญ (6) เรยกเกบเงนคาสมครเปนสมาชก และเงนคาบ ารงตามอตราทก าหนดในขอบงคบของสหภาพแรงงาน 20) การกระท าอนไมเปนธรรม (Unfair Labour Practice) ของนายจาง หมายถง การทนายจางกระท าไมสมควรและไมใหความเปนธรรมหรอกลนแกลงลกจางโดยวธการตางๆ เชน เลกจาง หรอขดขวางไมใหลกจางเขาเปนสมาชกสหภาพแรงงาน หรอขดขวางการด าเนนงานของสหภาพแรงงานของลกจางของตน อนงกฎหมายแรงงาน (มาตรา 121 - 127) ไดบญญตการกระท าอนไมเปนธรรม พรอมดวยขอยกเวนไวดงน : (1) หามมใหนายจางเลกจาง หรอกระท าการใดๆ อนเปนผลใหลกจาง ผ แทนลกจาง กรรมการสหภาพแรงงาน หรอกรรมการสหพนธแรงงานมาอาจทนท างานตอไป ได ตองลาออกเพราะเหตทลกจางหรอสหภาพแรงงานไดกระท าการอยางใดอยางหนงดงตอไปน (1.1) นดชมนม เพอเรยกรองเกยวกบสหภาพการจาง (1.2) ท าค ารองเกยวกบสภาพการจาง (1.3) ยนขอเรยกรองไปยงนายจาง (1.4) เจรจา / อยในระหวางการเจรจากบนายจาง (1.5) ด าเนนการฟองรอง / อยในระหวางการฟองรองตอศาล (1.6) เปนพยานในศาล (1.7) ใหหลกฐานตอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายคมครองแรงงาน หรอใหหลกฐานตอนายทะเบยน พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน ผ ชขาดขอพพาท แรงงาน หรอกรรมการสหภาพแรงงาน หรอตอศาลแรงงาน หรอเพราะเหตทลกจางหรอสหภาพแรงงานก าลงกระท าการดงกลาวขางตน

27

(2) เลกจางหรอกระท าการใดๆ อนเปนการแสดงเจตนาทไมสจรตของ นายจางอนเปนผลใหลกจางไมสามารถท างานตอไปได เพราะเหตทลกจางนนเปนสมาชก สหภาพแรงงาน (3) ขดขวางมใหลกจางเขาเปนสมาชก หรอยยงสงเสรมใหลกจางทเปน สมาชกสหภาพแรงงานลาออกจากการเปนสมาชกดวยการใหหรอตกลงวาจะใหเงนหรอ ทรพยสนแกลกจางหรอเจาหนาทของสหภาพแรงงานเพอมใหสมครหรอรบสมครลกจางเขา เปนสมาชก หรอเพอใหออกจากการเปนสมาชกของสหภาพแรงงาน (4) ขดขวางการด าเนนการของสหภาพแรงงานหรอสหพนธแรงงาน หรอขดขวางการใชสทธของลกจางในการสมาชกของสหภาพแรงงาน หรอ (5) เขาแทรกแซงในการด าเนนของสหภาพแรงงานหรอสหพนธแรงงาน โดยไมมอ านาจโดยชอบดวยกฎหมาย (6) หามมใหนายจางเลกจางลกจาง ผแทนลกจาง กรรมการ อนกรรมการ หรอสมาชกสหภาพแรงงาน หรอกรรมการ หรออนกรรมการสหพนธแรงงาน ซงเกยวกบขอเรยกรองในระหวางทขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง หรอค าชขาดมผลใชบงคบ หมายเหต นายจางผกระท าการฝาฝนขอ (1) - (6) ดงกลาว ตองระวางโทษจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ 21) บทบงคบของกฎหมายแรงงานสมพนธทมตอบคคลทวไป บคคลทวไปไมวาจะเปนบคคลภายในหรอภายนอกโดยไมจ ากดวาเปนบคคลใด หากกระท าดงตอไปน (1) บงคบ หรอขเขญ โดยทางตรงหรอทางออมใหลกจางตองเปนสมาชกสหภาพแรงงาน หรอตองออกจากการเปนสมาชกสหภาพแรงงาน หรอ (2) กระท าการใดๆ อนอาจจะเปนผลใหนายจางฝาฝนการกระท าใดทถอวาเปนการกระท าอนไมชอบธรรมของนายจาง (ขอ (1) - (6) ดงกลาวมาแลวขางตน) ดงน บคคลนนตองระวางโทษจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ 22) ขอยกเวนทกฎหมายอนญาตใหนายจางเลกจางไดโดยไมเปนการฝาฝนกฎหมายแรงงานสมพนธ (1) ทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง (2) จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย

28

(3) ฝาฝนขอบงคบ ระเบยบหรอค าสงอนชอบดวยกฎหมายของนายจาง โดยนายจางไดวากลาวและตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณททรายแรงนายจางไมจ าตองวากลาวและตกเตอน ทงน ขอบงคบ ระเบยบ หรอค าสงนนตองมออกเพอขดขวางมใหบคคลดงกลาวด าเนนการเกยวกบขอเรยกรอง หรอ (4) ละทงหนาทเปนเวลา 3 วนท างานตดตอกนโดยไมมเหตผลอนสมควร (5) กระท าการใดๆ เปนการยยง สนบสนน หรอชกชวนใหมการฝาฝนขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง หรอค าชขาด 23) การด าเนนคดอาญาในกรณทมการกระท าอนไมเปนธรรม มขอพจารณาดงน (1) หากปรากฏวานายจางกระท าการอนไมเปนธรรมกบลกจางขอใดขอ หนงหรอหลายขอ (ขอ (1) - (6) ) ดงกลาวมาแลวขางตน ทงน กฎหมายถอวาลกจางเปนผ เสยหาย ลกจางมสทธยนค ารองกลาวหาฝายนายจางไปยคณะกรรมการแรงงานสมพนธภายใน 20 วน นบแตวนทมการฝาฝนและใหคณะกรรมการแรงงานสมพนธมหนาทพจารณาวนจฉยชขาดและออกค าสงภายใน 10 วน นบแตวนทไดรบค ารองนน หากไมสามารถท าไดภายในก าหนดเวลาดงกลาวและมเหตผลพอสมควร รฐมนตรวาการ กระทรวงมหาดไทยอาจขยายระยะเวลาในการพจารณาออกไปอกตามสมควรกได (2) ในกรณทนายจางผถกกลาวหาไดยนยอมปฏบตตามค าสงของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ ภายในระยะเวลาทคณะกรรมการแรงงานสมพนธก าหนด ดงน ลกจางผ เสยหายไมอาจด าเนนการฟองรองคดอาญากบนายจางผถกกลาวหาวาฝาฝนไดอกตอไป (3) ในกรณทนายจางผถกกลาวหาไมปฏบตตามค าสงของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ ดงนลกจางเปนผ เสยหายสามารถฟองคดอาญานายจางผถกกลาวหาวาฝาฝนได อกทงยงสามารถน าคดเขาสการพจารณาในศาลแรงงานเพอพจารณาวนจฉยไดอกตอไปดวย 24) สรปสาระส าคญของกฎหมายคมครองแรงงาน กรมสวสดการและคมครองแรงงานเปนหนวยงายหลกในการก ากบดแลกฎหมายแรงงานสมพนธ จดวาเปนกฎหมายมหาชนทางเศรษฐกจทส าคญอกฉบบหนงของกลมกฎหมายแรงงานและลกจาง เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการยนขอเรยกรองเพอแกไขเปลยนแปลงสภาพการจาง การระงบขอพพาทแรงงาน สทธของนายจางลกจางในการจดตงสมาคมและสหภาพแรงงาน เพอแสวงหาและคมครองประโยชนเกยวกบการจาง การจดสวสดการ และสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางและลกจาง การจดตงคณะกรรมการลกจาง เพอหารอกจกรรมตางๆ กบนายจาง เปนการสรางความเขาใจซงกนและกนและหาทางปรองดองระหวางนายจางกบลกจาง ทงนเพอใหเกดความสงบสขในอตสาหกรรมอนเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศ

29

4. หลกการ พ.ร.บ. ประกนสงคม พ.ศ. 2533 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2537 และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2542 (ก ากบดแลโดยส านกงานประกนสงคม) และเหตผลในการประกาศใชกฎหมายประกนสงคม (1) เนองจากไดมการประกาศใช พ.ร.บ. ประกนสงคม พ.ศ. 2497 มาเปนเวลานานแลว แตในขณะนนสภาพทางเศรษฐกจและสงคมยงไมอ านวยใหน ากฎหมายนนมาใชบงคบ (2) ปจจบนน การพฒนาในดานเศรษฐกจและสงคมไดกาวหนาไปมาก จงยกเลก พ.ร.บ. ประกนสงคม พ.ศ. 2497 (3) สมควรใหมการสรางหลกประกนใหแกลกจาง และบคคลอนซงประสบ อนตราย เจบปวย ทพพลภาพ หรอตาย อนมใชเนองจากการท างาน (4) ใหหลกประกนโดยบงคบใชเฉพาะลกจาง กรณคลอดบตร กรณทพพลภาพ กรณตาย กรณสงเคราะหบตร กรณชราภาพและกรณวางงาน เดม รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนผ รกษาการตามกฎหมายฉบบนโดยมผลใช บงคบตงแตวนท 2 กนยายน 2553 เวนแตการจดเกบเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมใหใชบงคบ ตงแตวนท 1 เมษายน 2534 อนง บคคลอนผประกอบอาชพอสระและประชาชนทวไป สามารถสมครเขาเปนผประกนตนไดภายใน 4 ป นบตงแตวนท 2 กนยายน 2533 กรณนจงมผลบงคบแลวตงแตวนท 2 เมษายน 2537 ปจจบนรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและ สวสดการสงคมเปนผดแลรบผดชอบรกษาการตามกฎหมายฉบบน แตกฎหมายฉบบนไมใชบงคบแกบคคลในกจการดงตอไปน (1) ขาราชการ ลกจางประจ า ลกจางชวคราวรายวน และลกจางชวคราว รายชวโมงของราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน ยกเวน ลกจางชวคราวรายเดอน (2) ลกจางของรฐบาลตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศทอยในประเทศไทย (3) ลกจางของนายจางทส านกงานในประเทศ และไปประจ าท างานในตางประเทศ เชน ลกจางของบรษทในธนาคารไทยพาณชยไปท างานในสาขาของบรษทในตางประเทศ (4) คร หรอครใหญของโรงเรยนเอกชนตามกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน (5) นกเรยน นกเรยนพยาบาล นสต นกศกษา หรอแพทยฝกหด ซงเปน ลกจางของโรงเรยน มหาวทยาลย หรอโรงพยาบาล (6) กจการ หรอลกจางอนตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกา (ปจจบนยงมไดก าหนด) 1) บทนยามส าคญตามกฎหมายประกนสงคม “ลกจาง” หมายถง ผซงท างานใหนายจางโดยรบคาจางไมวาจะเรยกชออยางไร แตไมรวมถงลกจางซงท างานเกยวกบงานบานอนมไดมการประกอบธรกจรวมอยดวย

30

“นายจาง” หมายถง ผซงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจาง และใหหมายความรวมถงผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจาง ในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผ มอ านาจกระท าการแทนนตบคคล และผซงไดรบมอบหมายจากผ มอ านาจกระท าการแทนนตบคคลใหท าการแทนดวย “คาจาง” หมายถง เงนทกประเภททนายจางจายใหแกลกจางเปนคาตอบแทนการท างานในวนและเวลาท างานปกต ไมวาจะค านวณตามระยะเวลาหรอค านวณตามผลงานทลกจางท าได และใหหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหในวนหยดและวนลาซงลกจางไมไดท างานดวย ทงนไมวาจะก าหนดจ านวน หรอจายในลกษณะใด หรอโดยวธการใด และไมวาจะ เรยกชออยางไร “ผประกนตน” หมายถง ผ ซงจายเงนสมทบอนกอใหเกดสทธไดรบประโยชนทดแทนตามพระราชบญญตประกนสงคมน “การคลอดบตร” หมายถง การททารกออกจากครรภมารดาซงมระยะเวลาตงครรภไมนอยกวา 28 สปดาห ไมวาทารกจะมชวตรอดอยหรอไม “ทพพลภาพ” หมายความวา การสญเสยอวยวะหรอสญเสยสมรรถภาพของอวยวะหรอของรางกาย หรอสญเสยสภาวะปกตของจตใจจนไมสามารถท างานได ทงนตามหลกเกณฑทคณะกรรมการแพทยก าหนด “วางงาน” หมายถง การทผ รบประกนตนตองหยดงาน เนองจากนตสมพนธระหวางนายจางและลกจางตามสญญาจางแรงงานสนสดลง “กองทน” หมายถง กองทนประกนสงคม “ส านกงาน” หมายถง ส านกงานประกนสงคม “คณะกรรมการ” หมายถง คณะกรรมการประกนสงคม 2) องคคณะของคณะกรรมประกนสงคม ประกอบดวย (1) ปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ประธานกรรมการ (2) ผแทนกระทรวงการคลง 1 คน กรรมการ (3) ผแทนกระทรวงสาธารณสข กรรมการ (4) ผแทนส านกงบประมาณ 1 คน กรรมการ (5) ผแทนฝายนายจาง 5 คน ซงรฐมนตรแตงตง กรรมการ (6) ผแทนฝายลกจาง 5 คน ซงรฐมนตรแตงตง กรรมการ (7) เลขาธการส านกงานประกนสงคม กรรมการ (8) บคคลทไดรบแตงตงจากคณะกรรมการประกนสงคม กรรมการ ใหท าหนาทเปนผชวยเลขานการ จ านวน 1 - 2 คน (9) ผทรงคณวฒท าหนาทเปนทปรกษาของคณะกรรมการประกน

31

สงคม ซงรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน และสวสดการสงคม แตงตงไมเกน 5 คน ซงอยางนอยตองมความเชยวชาญดานประกน สงคม ดานแรงงาน ดานการแพทย ดานกฎหมาย และดานอนๆ สรป คณะกรรมการประกนสงคมรวมแลวมประมาณ 17-18 คน 3) อ านาจและหนาทของคณะกรรมการประกนสงคม (1) เสนอความเหนตอรฐมนตรเกยวกบนโยบาย และมาตรการในการประกนสงคมตามกฎหมายน (2) พจารณาใหความเหนตอรฐมนตรในการตราพระราชกฤษฎกา การออกกฎกระทรวง และระเบยบตางๆ เพอด าเนนการตาม พ.ร.บ. น (3) วางระเบยบโดยความเหนชอบของกระทรวงการคลงเกยวกบการรบเงน การจายเงนและการเกบรกษาเงนกองทน (4) วางระเบยบโดยความเหนชอบของกระทรวงการคลงเกยวกบการจดหาผลประโยชนกองทน (5) พจารณางบดล และรายงานการรบจายเงนของกองทน และรายงานผล การปฏบตงานประจ าปของส านกงานในสวนทเกยวกบการประกนสงคมตามกฎหมายน (6) ใหค าปรกษาและแนะน าแกคณะกรรมการอนหรอส านกงาน (7) ปฏบตการอนใดตามท พ.ร.บ. น หรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอ านาจ หนาทของคณะกรรมการหรอตามทรฐมนตรมอบหมาย 4) ส านกงานประกนสงคม6 ขนอยกบกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม (ในบทบญญตมาตรา 19 แหง พ.ร.บ.น เดมขนอยกบกระทรวงมหาดไทย) อยในความควบคมก ากบดแลโดยเลขาธการส านกงานประกนสงคม มอ านาจและหนาทดงน (1) ปฏบตงานธรการของคณะกรรมการ คณะกรรมการอน และคณะอนกรรมการตาม พ.ร.บ.น (2) เกบ รวบรวม และวเคราะหขอมลเกยวกบการประกนสงคม (3) จดท าทะเบยนนายจางและผประกนตนซงตองสงเงนสมทบเขากองทน (4) ปฏบตการตามท พ.ร.บ.น หรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอ านาจหนาทของส านกงาน

6 ส านกงานประกนสงคม http://www.molsw.go.th

32

(5) กระท ากจการอยางอนตามทรฐมนตร คณะกรรมการ คณะกรรมการอน หรอคณะอนกรรมการมอบหมาย 5) กองทนประกนสงคม จดตงขนเปนกองทนหนงในส านกงานประกนสงคม เพอเปนทนใชจายใหผประกนตนไดรบประโยชนทดแทนตามกฎหมายน จดเปนกองทนทรวบรวมเงนสมทบจากนายจาง ลกจาง และรฐบาล เพอใหหลกประกนแกผ เอาประกนตนใหไดรบประโยชนทดแทนเมอตองประสบอนตราย เจบปวย ทพพลภาพ หรอตาย อนมใชเนองจากการท างาน รวมทงกรณคลอดบตร สงเคราะหบตร ชราภาพ และวางงานทจะมผลบงคบในอนาคต รวมทงเปนทนเพอเปนคาใชจายตางๆ ของคณะกรรมการ และคณะอนกรรมการในการปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมายน รวมทงเปนคาใชจายในการบรหารส านกงานดวย 6) รายไดของกองทนประกนสงคม ประกอบดวย (1) เงนสมทบจากรฐบาล นายจาง และผประกนตนทสงเขากองทนเปน รายเดอนฝายละเทาๆ กน รวมทงผประกนตนอสระทจะตองสงเงนสมทบตามหลกเกณฑและอตราทจะมพระราชกฤษฎกาก าหนด (2) เงนเพมทไดจากผ ทพนจากการเปนลกจาง และสมครเขาเปนผประกนตน และเงนเพมทไดรบจากนายจางและผ รบเหมาชวงในกรณตางๆ (3) ผลประโยชนทกองทนไดรบจากการจดหาตามระเบยบทคณะกรรมการ ก าหนดโดยความเหนชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง (4) เงนคาธรรมเนยมทไดรบจากการออกหนงสอส าคญแสดงการขนทะเบยนประกนสงคม หรอบตรประกนสงคมใหแกนายจางหรอผประกนตน รวมทงการออกใบแทนกรณสญหาย ถกท าลาย หรอช ารดในสาระส าคญ (5) เงนทไดรบจากการบรจาค หรอเงนอดหนน (6) เงนทตกเปนของกองทนในกรณตางๆ ตามมาตรา 47, 47 ทว, 50, 53 และมาตรา 56 แหง พ.ร.บ.น (7) เงนอดหนนหรอเงนทดรองราชการทรฐบาลจายใหตามความจ าเปน กรณเงนกองทนไมพอจาย (8) เงนคาปรบทไดจากการเปรยบเทยบปรบ ส าหรบความผดทมโทษปรบสถานเดยว หรอความผดทโทษปรบ หรอโทษจ าคกไมเกน 6 เดอน (9) รายไดอนทกองทนไดรบ

33

7) การขนทะเบยนประกนสงคม และการเปนผประกนตน มหลกเกณฑอนเปนขอพจารณาดงน (1) ใหลกจางอายไมต ากวา 15 ปบรบรณ และไมเกน 60 ปบรบรณเปนผประกนตน (2) ใหนายจางซงมลกจางทเปนผประกนตนตาม (1) ยนแบบรายการแสดงรายชอผประกนตน อตราคาจาง และขอความอนตามแบบทเลขาธการกองทนก าหนดตอส านกงานประกนสงคม (3) ใหส านกงานประกนสงคมออกหนงสอส าคญแสดงการขนทะเบยนประกนสงคมใหแกนายจาง และใหออกบตรประกนสงคมใหแกลกจางตามแบบหลกเกณฑ และวธการทก าหนดในกฎกระทรวง (4) ใหบคคลอน (ผประกอบอาชพอสระ) ซงมใชลกจางตาม (1) สมครเขาเปนผประกนตนตามกฎหมายนได โดยใหแสดงความจ านงตอส านกงานประกนสงคม 8) การสนสดความเปนผประกนตน เมอตองดวยกรณดงตอไปน คอ (1) ตาย (2) สนสภาพการเปนลกจาง เชน ออกจากงานไมวาดวยกรณใด หรอ ลาออกจากความเปนผประกนตนโดยแสดงเจตนาตอส านกงานประกนสงคม (3) ไมสงเงนสมทบ 3 เดอนตดตอกน (4) ภายในระยะเวลา 12 เดอน สงเงนสมทบมาแลวไมครบ 9 เดอน 9) ประโยชนทดแทนทผประกนตนมสทธไดรบ ไดแกกรณดงตอไปน (1) กรณประสบอนตรายหรอเจบปวยอนมใชเนองจากการท างาน (2) กรณคลอดบตร (3) กรณทพพลภาพ (4) กรณตาย (5) กรณสงเคราะหบตร (6) กรณชราภาพ (7) กรณวางงาน (ยกเวนผ ทเคยประกนตนทจายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 12 เดอน และตอมาความเปนผประกนตนสนสดลงเนองจากสนสภาพการเปนลกจาง และตอมาไดแสดงความจ านงตอส านกงานประกนสงคมภายใน 6 เดอน นบแตวนสนสดความเปนผประกนตน) 10) ประโยชนทดแทนในกรณประสบอนตราย หรอเจบปวยอนมใชเนองจากการท างาน ไดแก (1) คาตรวจวนจฉยโรค (2) คาบ าบดทางการแพทย

34

(3) คากนอย และรกษาพยาบาลในสถานพยาบาล (4) คายาและคาเวชภณฑ (5) คารถพยาบาลหรอคาพาหนะรบสงผ ปวย (6) คาบรการอนทจ าเปน 11) ประโยชนทดแทนกรณคลอดบตร ไดแก (1) คาตรวจ และรบฝากครรภ (2) คาบ าบดทางการแพทย (3) คายาและคาเวชภณฑ (4) คาท าคลอด (5) คากนอย และรกษาพยาบาลในสถานพยาบาล (6) คาบรบาล และคารกษาพยาบาลทารกแรกเกด (7) คารถพยาบาล หรอคาพาหนะรบสงผ ปวย (8) คาบรการอนทจ าเปน 12) ประโยชนกรณทพพลภาพ ไดแก (1) คาตรวจวนจฉยโรค (2) คาบ าบดทางการแพทย (3) คายาและคาเวชภณฑ (4) คากนอย และรกษาพยาบาลในสถานพยาบาล (5) คารถพยาบาลหรอคาพาหนะรบสงผทพพลภาพ (6) คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย จตใจ และอาชพ (7) คาบรการอนทจ าเปน 13) ประโยชนทดแทนกรณตาย (1) ถาภายในระยะเวลา 6 เดอนกอนถงแกความตาย ผประกนตนไดจายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 1 เดอน ใหจายประโยชนทดแทนในกรณตายดงน (1.1) เงนคาท าศพตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวง แตตองไมนอยกวา 100 เทาของอตราสงสดของคาจางขนต ารายวนตามกฎหมายคมครองแรงงาน โดยใหจายแกบคคลตามล าดบดงน

35

- บคคลซงผประกนตนท าหนงสอระบใหเปนผจดการศพ และไดเปนผจดการศพผประกนตน - สาม ภรยา บดามารดา หรอบตรของผประกนตนซงมหลกฐาน แสดงวาเปนผจดการศพของผประกนตน - บคคลอนซงมหลกฐานแสดงวาเปนผจดการศพของผประกนตน (1.2) เงนสงเคราะหกรณทผประกนตนถงแกความตาย ใหจายแกบคคลซงผประกนตนท าหนงสอระบใหเปนผ มสทธไดรบเงนสงเคราะหนน แตถาผประกนตนมไดมหนงสอระบไว กใหน ามาเฉลยจายใหแกสามภรยา บดามารดา หรอบตรของผประกนตนในจ านวนทเทากนดงน (ก) ถากอนถงแกความตาย ผประกนตนไดสงเงนสมทบมาแลวตงแต 16 เดอนขนไป แตไมถง 10 ป ใหจายเงนสงเคราะหเปนจ านวนเทากบรอยละ 50 ของคาจางรายเดอนทค านวณไดตามเกณฑการค านวณคาจางรายวนในการจายเงนทดแทนการ ขาดรายไดใหแกผประกนตน ใหค านวณโดยน าคาจาง 3 เดอนแรกของคาจางทใชเปนฐานในการค านวณเงนสมทบทนายจางน าสงส านกงานแลวหารดวย 90 (ข) ถากอนถงแกความตาย ผประกนตนไดสงเงนสมทบมาแลวตงแต 10 ป ขนไป ใหจายเงนสงเคราะหเปนจ านวนเทากบรอยละ 50 ของคาจางรายเดอนทค านวณไดตาม (ก) แลวคณดวย 10 14) ประโยชนทดแทนกรณสงเคราะหบตร ไดแก (1) คาสงเคราะหความเปนอยของบตร (2) คาเลาเรยนบตร (3) คารกษาพยาบาลบตร (4) คาสงเคราะหอนทจ าเปน ทงนตามหลกเกณฑและอตราทก าหนดในกฎกระทรวง 15) ประโยชนทดแทนกรณชราภาพ ไดแก (1) เงนเลยงชพรายเดอน เรยกวา “เงนบ านาญชราภาพ” หรอ (2) เงนบ าเหนจทจายใหครงเดยว เรยกวา “เงนบ าเหนจชราภาพ” ทงนตามหลกเกณฑ วธการ ระยะเวลาและอตราการจายประโยชนทดแทน ในกรณชราภาพตามทก าหนดในกฎกระทรวง 16) ประโยชนทดแทนกรณวางงาน เฉพาะเมอผประกนตนไดจายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 6 เดอน และตองอยภายในระยะเวลา 15 เดอนกอนการวางงาน และจะตองอยภายใตเงอนไขดงตอไปน

36

(1) เปนผ มความสามารถในการท างาน พรอมทจะท างานทเหมาะสมตามทจดหาให หรอตองไมปฏเสธการฝกงานและไดขนทะเบยนไวทส านกจดหางานของรฐโดยไปรายงานตวไมนอยกวาเดอนละ 1 ครง (2) ผประกนตนวางงานโดยมใชถกเลกจางเนองจากทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง หรอจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย หรอฝาฝนขอบงคบ หรอระเบยบเกยวกบการท างาน หรอค าสงอนชอบดวยกฎหมายในกรณทรายแรง หรอละทงหนาทเปนเวลา 7 วนท างานตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควรหรอประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง หรอไดรบโทษจ าคกตามค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (3) ตองมใชผ มสทธไดรบประโยชนทดแทนในกรณชราภาพ 17) สรปสาระส าคญของกฎหมายประกนสงคม ก าหนดใหมการจดเกบเงนสมทบจากนายจาง ลกจาง และรฐบาล เพอใหความคมครองแกลกจางทประสบอนตราย เจบปวย ทพพลภาพ หรอตายทมใชเปนผลสบเนองจากการท างาน รวมทงกรณคลอดบตร กรณสงเคราะหบตร กรณชราภาพและกรณวางงาน โดยมการจดเกบอตราเงนสมทบ ดงน (1) กรณประสบอนตราย เจบปวย ทพพลภาพ ตาย และคลอดบตร ใหจดเกบในอตรารวม 3 ฝาย ไมเกนรอยละ 4.5 ของคาจาง (2) กรณสงเคราะหบตร และกรณชราภาพ ใหจดเกบในอตรารวม 3 ฝาย ไมเกนรอยละ 9 ของคาจาง และ (3) กรณวางงาน ใหจดเกบในอตรารวม 3 ฝาย ไมเกนรอยละ 15 ของคาจาง ทงน ลกจางทเขาขายจะไดรบบรการทางการแพทย และเงนทดแทนการขาดรายได รวมถงคาคลอดบตร คาท าศพ เงนสงเคราะหทายาทในกรณตาย คาสงเคราะห บตรและเงนบ าเหนจ บ านาญ กรณชราภาพ ส าหรบกรณวางงาน จะด าเนนการเมอใดใหตราเปนพระราชกฤษฎกาขนใชบงคบตอไป 5. พ.ร.บ. เงนทดแทน พ.ศ. 2537 (กากบดแลโดยสานกงานประกนสงคม) 1) วตถประสงคในการใชกฎหมายเงนทดแทน คอ (1) เพอใหการคมครองแกลกจาง หรอผ ทอยในอปการะของลกจาง ดวยการก าหนดใหนายจางจายเงนใหแกบคคลดงกลาว เมอลกจางไดรบภยนตรายหรอเจบปวยหรอตายอนมสาเหตมาจากการท างานใหแกนายจาง

37

(2) ก าหนดใหมกองทนเงนทดแทนขนโดยใหนายจางจายเงนสมทบกองทนดงกลาวไว เพอเปนหลกประกนในการจายเงนทดแทนแกลกจาง หรอผอยในอปการะของลกจางแทนนายจาง 2) ผ รกษาการและขอบเขตการบงคบใชกฎหมายเงนทดแทน รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมเปนผดแลรกษาการตามกฎหมายฉบบน โดยมผลบงคบใชตงแต 1 กรกฎาคม 2537 เปนตนมา และใชบงคบแกนายจางทมลกจางตงแต 1 คนขนไป ยกเวน มใหกฎหมายนมผลใชบงคบกบกรณดงตอไปน (1) ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน (2) รฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธ (3) นายจางซงประกอบธรกจโรงเรยนเอกชนตามกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน เฉพาะในสวนทเกยวกบครหรอครใหญ (4) นายจางซงด าเนนกจการทมไดมวตถประสงคเพอแสวงหาก าไรในทางเศรษฐกจ (5) นายจางอนตามทก าหนดในกฎหมายฉบบน 3) บทนยามทส าคญตาม พ.ร.บ. เงนทดแทน “เงนทดแทน” หมายถง เงนทจายเปนคาทดแทน คารกษาพยาบาล คาฟนฟ สมรรถภาพในการท างาน และคาท าศพ “คาทดแทน” หมายถง เงนทจายใหลกจางหรอผ มสทธ ส าหรบการประสบอนตรายหรอเจบปวย หรอสญหายของลกจางตามกฎหมายน “คารกษาพยาบาล” หมายถง คาใชจายเกยวกบการตรวจ การรกษา การพยาบาล และคาใชจายอนทจ าเปน เพอใหผลของการประสบอนตรายหรอการเจบปวยบรรเทา หรอหมดสนไปและหมายความรวมคาใชจายเกยวกบอปกรณ เครองใช หรอวตถทใชแทนหรอท าหนาทแทน หรอชวยอวยวะทประสบอนตรายดวย “คาฟนฟสมรรถภาพในการท างาน” หมายถง คาใชจายทจ าเปนเกยวกบการฟนฟสมรรถภาพในการท างาน “การฟนฟสมรรถภาพในการท างาน” หมายถง การจดใหลกจางซงประสบ อนตรายหรอเจบปวยและสญเสยสมรรถภาพในการท างาน ไดรบการฟนฟสมรรถภาพของรางกาย หรอจตใจ หรอการฟนฟอาชพ เพอใหสามารถประกอบอาชพทเหมาะสมตามสภาพของรางกาย “คาท าศพ” หมายถง คาใชจายเกยวกบการจดการศพของลกจางตามประเพณทางศาสนาของลกจางหรอตามประเพณแหงทองถน ในกรณทลกจางถงแกความตายเนองจากประสบอนตราย หรอเจบปวย หรอสญหาย “เงนสมทบ” หมายถง เงนทนายจางจายสมทบเขากองทนเงนทดแทนเพอใชเปนเงนทดแทนใหแกลกจาง

38

“กองทน” หมายถง กองทนเงนทดแทน “ส านกงาน” หมายถง ส านกงานประกนสงคม หรอส านกงานประกนสงคม จงหวดแลวแตกรณ 4) หลกเกณฑในการจายหรอไดรบเงนทดแทน (1) เมอลกจางประสบอนตราย หรอเจบปวย นายจางตองจดใหลกจางไดรบการรกษาพยาบาลทนท และจายคารกษาพยาบาลใหลกจางเทาทลกจางจายไปจรงตามความจ าเปน แตไมเกน 35,000 บาท และกรณบาดเจบรนแรงตามทกฎหมายก าหนดเพมไดอกไมเกน 50,000 บาท ตามกฎกระทรวงฉบบท 12 (2) เมอลกจางประสบอนตรายหรอเจบปวย และจ าเปนตองไดรบการฟนฟสมรรถภาพในการท างาน นายจางตองจายคาฟนฟสมรรถภาพในการท างานของลกจางตามจ านวนทก าหนดไมเกน 20,000 บาท และเปนคาใชจายในการผาตดเพอประโยชนในการฟนฟสมรรถภาพในการท างานไมเกน 20,000 บาท ตามกฎกระทรวงฉบบท 3 (3) เมอลกจางประสบอนตราย หรอเจบปวยจนถงแกความตาย หรอสญหาย นายจางตองจายคาท าศพแกผจดการศพของลกจางในจ านวน 100 เทาของอตราสงสดของ คาจางขนต ารายวน กรณไมมผจดการศพ นายจางตองจดการศพนนไปพลางกอนจนกวาจะมผ มสทธตามกฎหมาย (ทายาทเงนทดแทน หรอผอยในอปการะของลกจาง) มาขอเปนผจดการศพ (4) เมอลกจางประสบอนตราย หรอเจบปวย หรอสญหาย นายจางตองจายคาทดแทนเปนรายเดอน โดยจายเทากบรอย 60 ของคาจางรายเดอนตามระยะเวลา ดงน (4.1) กรณลกจางไมสามารถท างานตดตอกนไดเกน 3 วน โดยจายตงแตวนวนแรกไปจนตลอดระยะเวลาทไมสามารถท างานได แตไมเกน 1 ป (4.2) กรณลกจางสญเสยอวยวะโดยจายตามประเภทของอวยวะทสญเสยและตามระยะเวลาทก าหนดไว แตไมเกน 10 ป เชน นวกอยขาดนวหนง 6 เดอน นวหวแมมอขาดนวหนง 3 ป 8 เดอน ขาขาดขางหนง 6 ป 8 เดอน แขนขาดขางหนง 10 ป (4.3) กรณลกจาทพพลภาพ โดยจายตามประเภทของการทพพลภาพ และตามระยะเวลาทก าหนดไว แตไมเกน 15 ป เชน แขนทงสองขางขาด ขาทงสองขางขาด หรอตาบอดสองขาง จายมก าหนด 15 ป (4.4) กรณลกจางถงแกความตาย หรอสญหาย โดยจายมก าหนด 8 ป ทงนคาทดแทนดงกลาวใน (4) นน ตองไมนอยกวาคาทดแทนรายเดอนต าทสดและไมมากกวาคาทดแทนรายเดอนสงสดตามทกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ประกาศก าหนด คอ ตองไมต ากวาเดอนละ 2,000 บาท และไมเกนเดอนละ 9,000 บาท ตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม 5) บคคลผ มสทธไดรบเงนคาทดแทน ม 2 กรณ คอ

39

(1) กรณทลกจางประสบอนตรายหรอเจบปวย และยงไมถงแกความตาย ลกจางนนเปนผมสทธไดรบเงนทดแทน (2) กรณทลกจางประสบอนตราย หรอเจบปวยจนถงแกความตาย หรอสญหาย ผ มสทธไดรบเงนทดแทน คอ (2.1) ทายาทเงนทดแทน ปกตไดแก บดา มารดา สาม หรอภรรยา บตรอายต ากวา 18 ป เวนแตอายครบ 18 ป และยงศกษาอยในระดบไมสงกวาปรญญาตร หรอบตรทอายตงแต 18 ป และทพพลภาพหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบซงอยในอปการะ ของลกจางกอนลกจางนนถงแกความตาย หรอสญหาย (2.2) ผอยในอปการะของลกจาง ในกรณทไมมทายาทเงนทดแทน ดงกลาวใน (2.1) นายจางตองจายเงนทดแทนแกผซงอยในอปการะของลกจางกอนลกจาง นนถงแกความตายหรอสญหาย แตผอยในอปการะดงกลาวจะตองไดรบความเดอดรอน เพราะขาดอปการะจากลกจางทตาย หรอสญหาย 6) ขอยกเวนในการจายหรอการไดรบเงนทดแทน กรณดงน (1) ลกจางเสพของมนเมา หรอสงเสพตดอนจนไมสามารถครองสตได (2) ลกจางจงใจท าใหตนประสบอนตราย หรอยอมใหผ อนท าใหตนประสบอนตราย 7) บคคลผ มหนาทจายเงนทดแทน ไดแก (1) นายจาง (2) กองทนเงนทดแทน 8) กองทนเงนทดแทน เปนหนวยงานของรฐและเปนสวนหนงของส านกงาน ประกนสงคมทจดตงขนเพอท าหนาทเรยกเกบเงนสมทบจากนายจาง และมหนาทจายเงน ทดแทนแทนนายจางใหแกลกจางผประสบอนตราย หรอเจบปวย หรอใหแกผ มสทธในกรณท ลกจางถงแกความตายหรอสญหายเนองจากการท างาน อนเปนกฎแบบหนงของการ ประกนสงคม โดยใหนายจางมาประกนกบรฐดวยการจายเงนสมทบสะสมไวกบส านกงานกองทนเงนทดแทนในอตราทเหมาะสม ตามลกษณะความเ สยงภยในกจการของนายจางแตละประเภท อนงนายจางทตองจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน ตองมลกจางในสถาน ประกอบกจการตงแต 10 คนขนไป ตองจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทนตามอตราทก าหนดไวตามประเภทกจการ แตไมเกนรอยละ 5 ของคาจางทนายจางจายแตละป หมายเหต กฎหมายก าหนดใหมการจดเกบเงนสมทบจากนายจางปละ 1 ครง ในอตรารอยละ 0.2 - 1.0 ของคาจางตามลกษณะความเสยงภยของประเภทกจการนนๆ เงนสมทบทจดเกบไดนใหน าไปจายเปนเงนทดแทนใหแกลกจางทประสบอนตรายหรอเจบปวย สญเสยอวยวะ สญเสยสมรรถภาพของรางกาย ตาย หรอสญหายอนเนองมาจากการท างานใหกบนายจาง โดยลกจางจะไดรบเงนทดแทนเปนคา

40

รกษาพยาบาล คาทดแทน การขาดรายได คาท าศพ หรอคาฟนฟสมรรถภาพในการท างานซงขนอยกบระดบของการประสบอนตราย 6. พ.ร.บ.จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 1) หลกการและเหตผลเดมในการประกาศใชกฎหมายจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน (1) โดยทคดแรงงานเปนคดทมลกษณะพเศษแตกตางไปจากคดแพงและคดอาญาโดยทวไป เพราะเปนขอขดแยงระหวางนายจางกบลกจางตามสญญาจางแรงงาน หรอเกยวกบสทธของนายจางตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานและกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ (2) ขอขดแยงดงกลาวใน (1) ควรไดรบการพจารณาโดยผพพากษาซงเปนผ มความรและเขาใจในปญหาแรงงานรวมกบผพพากษาสมทบฝายนายจางและฝายลกจาง (3) การด าเนนคดทเปนขอพพาทแรงงานดงกลาวควรเปนไปโดยสะดวก ประหยด รวดเรว เสมอภาค และเปนธรรมเพอใหคความมโอกาสประนประนอมยอมความ และสามารถกกลบไปท างานรวมกนโดยไมเกดความรสกเปนอรตอกน (4) เพอใหเกดความคลองตวยงขนจงจ าเปนตองตรา พ.ร.บ.น เพอยกเวนขนตอนและวธการตางๆ ทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงหลายกรณดวยกน 2) ผ รกษาการและการบงคบใชกฎหมายจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงานเดม คอ รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดยมผลบงคบใชตงแตวนท 12 พฤษภาคม 2522 ตอมาไดมการแกไข (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 ใหประธานศาลฎกาและรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานรกษาการในสวนทเกยวกบอ านาจหนาทของตน ใหประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบของคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการศาลยตธรรมมอ านาจออกขอบงคบ และใหรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานมอ านาจออกกฎกระทรวง เพอปฏบตการตามพระราชบญญตน 3) บทนยามทปรากฏในกฎหมายฉบบน “ศาลแรงงาน” หมายถง ศาลแรงงาน ศาลแรงงานภาค หรอศาลแรงงานจงหวด “สมาคมนายจาง” หมายถง องคการนายจางทจดตงขนตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ “สหภาพแรงงาน” หมายถง องคการของลกจางทจดตงขนตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ หรอกฎหมาวาดวยแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ 4) ประเภทศาลแรงงาน ม 3 ประเภท คอ (1) ศาลแรงงานกลาง มเขตอ านาจในกรงเทพมหานคร สมทรปราการ สมทรสาคร นครปฐม นนทบร และปทมธาน และในระหวางทยงไมมศาลแรงงานภาค หรอ ศาลแรงงานจงหวด ใหศาล

41

แรงงานกลางมเขตอ านาจในจงหวดอนทวราชอาณาจกรดวย การ ฟองคดแรงงานในจงหวดอนอาจยนฟองทศาลแรงงานแรงงานกลางในกรงเทพมหานครได โดยตรง หรอยนฟองทศาลจงหวดทมลคดเกดขน เพอใหศาลจงหวดสงค าฟองมายงศาล แรงงานกลางกรงเทพมหานครกได กรณเชนนเมอศาลแรงงานกลางรบค าฟองไวแลว ศาล แรงงานกลางจะสงองคคณะผพพากษาเดนทางไปพจารณาคดทศาลจงหวดนน (ปจจบนศาล แรงงานกลางตงอยท ถ. พระราม 4 เขตบางรก กรงเทพมหานคร) (2) ศาลแรงงานภาค (ปจจบนม 9 ภาค)7 (3) ศาลแรงงานจงหวด (ปจจบนยงไมมพระราชบญญตจดตงขน) 5) อ านาจพจารณาพพากษาคดของศาลแรงงาน คดทลกจางผ เสยหายจะฟองยงศาลแรงงาน ไดแก คดทมขอพพาทแรงงาน ดงตอไปน (1) คดเกยวกบสทธหรอหนาทตามสญญาจางแรงงาน สวนใหญเปนคดเลก จางทไมเปนธรรม (2) คดเกยวกบสทธหรอหนาทตามขอตกลงเดยวกบสภาพการจาง (3) คดเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมายคมครองแรงงาน (4) คดเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมายแรงงานสมพนธ

7 ภาค 1 จ. ลพบร มเขตอ านาจในจงหวดชยนาท พระนครศรอยธยา สระบร สงหบร และอางทอง ภาค 2 จ. ชลบร มเขตอ านาจในจงหวดจนทบร ฉะเชงเทรา ตราด นครนายก ปราจนบร ระยอง และสระแกว ภาค 3 จ. นครราชสมา มเขตอ านาจในจงหวดชยภม บรรมย ยโสธร ศรสะเกษ สรนทร อบลราชธาน และอ านาจเจรญ ภาค 4 จ. อดรธาน มเขตอ านาจในจงหวดกาฬสนธ ขอนแกน นครพนม มหาสารคาม มกดาหาร รอยเอด เลย สกลนคร ภาค 5 จ. เชยงใหม มเขตอ านาจในจงหวดเชยงราย นาน พะเยา แพร แมฮองสอน ล าปาง และล าพน ภาค 6 จ. นครสวรรค มเขตอ านาจในจงหวดก าแพงเพชร ตาก พจตร พษณโลก เพชรบรณ สโขทย อตรดตถ และอทยธาน ภาค 7 จ. กาญจนบร มเขตอ านาจในจงหวดประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร สมทรสงคราม และสพรรณบร ภาค 8 จ. ภเกต มเขตอ านาจในจงหวดกระบ ชมพร นครศรธรรมราช พงงา ระนอง และส ราษฎรธาน ภาค 9 จ. สงขลา มเขตอ านาจในจงหวดตรง นราธวาส ปตตาน พทลง ยะลา สตล

42

(5) กรณทตองใชสทธทางศาลตามกฎหมายแรงงานสมพนธ (6) คดทอทธรณค าวนจฉยของเจาพนกงานตามกฎหมายคมครองแรงงาน หรอของคณะกรรมการแรงงานสมพนธหรอรฐมนตรตามกฎหมายแรงงานสมพนธ (7) คดอนเกดแตมลละเมดระหวางนายจางและลกจางสบเนองจากขอพพาท แรงงานหรอเกยวกบการท างานตามสญญาจางแรงงาน (8) คดทลกจางฟองนายจางวานายจางเลกงานโดยไมเปนธรรม (9) คดเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมายประกนสงคม (10) คดเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมายเงนทดแทน 6) องคคณะผพพากษาในศาลแรงงาน ประกอบดวยผพพากษา 3 ฝาย ฝายละ เทาๆ กน ไดแก (1) ผพพากษาศาลแรงงาน ซงเปนขาราชการตลาการทมความรความเขาใจ ในปญหาแรงงาน (2) ผพพากษาสมทบฝายนายจาง ซงสมาคมนายจางเสนอชอและไดรบ เลอกตงจากการลงคะแนนเสยงของสมาคมนายจาง (3) ผพพากษาสมทบฝายลกจาง ซงสหภาพแรงงานเสนอชอ และไดรบ เลอกตงจากการลงคะแนนเสยงของสหภาพแรงงาน การตดสนคด ใชวธลงมตดวยเสยงขางมาก 7) แนวทางการพจารณาของศาลแรงงานในคดทมขอพพาทแรงงาน หากศาลแรงงานพจารณาแลวเหนเปนการเลกจางโดยไมเปนธรรม ศาลแรงงานอาจสงใหนายจางรบลกจางแลวเขาท างานตอไป โดยใหนายจางจายคาจางในอตราทลกจางเคยไดรบขณะทเลกจาง หรอถาศาลเหนวาลกจางกบนายจางไมอาจท างานรวมกนตอไปได ใหศาลก าหนดจ านวนคาเสยหายใหนายจางชดใชแทน โดยใหศาลค านงถงอายของลกจาง ระยะเวลาการท างานของลกจาง ความเดอดรอนของลกจางเมอลกจางถกเลกจาง มลเหตแหงการเลกจาง และเงนคาชดเชยทลกจางมสทธไดรบประกอบการพจารณา อนง ม การจ าแนกการเลกจางทไมเปนธรรม 5 ลกษณะคอ (1) การเลกจางโดยไมมเหตผล หรอไมปฏบตตามวธการของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (2) การเลกจางโดยฝาฝนกฎหมายแรงงานสมพนธทมวตถประสงคเพอ คมครองสทธของลกจาง (3) การเลกจางโดยฝาฝนกฎหมายคมครองแรงงาน (4) การเลกจางโดยไมมเหตอนสมควร หรอโดยการใชสทธทไมสจรต (5) การเลกจางโดยไมปฏบตตามขนตอนหรอวธการทก าหนดไวในระเบยบ หรอขอบงคบของนายจางหรอในขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง

43

8) เหตผลในการแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 ซงมบทบญญตบางประการไมสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางการเมองสงคมและเศรษฐกจ ซงปรบโครงสรางทางการเมองการปกครอง โดยก าหนดใหแยกศาลยตธรรมออกเปนสถาบนอสระ มการจดตงกระทรวงแรงงานและมการประกาศใช พ.ร.บ. ทเกยวกบแรงงานอกหลายฉบบ รวมทงในปจจบนสภาพสงคมและเศรษฐกจของประเทศและสภาพการจางและการท างานเปลยนแปลงไป ท าใหปญหาทางดานแรงงานมความซบซอนและมปรมาณทวขนเปนอยางมาก อนจะเปนสาเหตใหขอพพาททางดานแรงงานทขนสศาลมความยงยากและปรมาณมากขนตามไปดวย อกทงยงมบทบญญตบางประการไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรงในทางปฏบต รวมทงเปนอปสรรคในการพฒนาดานแรงงานและลาสมย สมควรแกไขปรบปรง พ.ร.บ.จดตงศาลแรงงานฯ ใหเหมาะสมกบสภาพการณทเปลยนแปลงไปและใหมประสทธภาพยงขน แตยงคงไวซงหลกแหงกฎหมายวธพจารณาคดแรงงานทจะตองกระท าโดยประหยด สะดวก รวดเรวและเทยงธรรม 7. พ.ร.บ.แรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ. 2543 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายงานรฐวสาหกจสมพนธ (1) โดยทเปนการควรปรบปรงกฎหมายวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธ เพอใหฝายบรหารกบพนกงานและลกจางของรฐวสาหกจมสทธ หนาทและความรบผดชอบในขอบเขตทเหมาะสมและสอดคลองกบนโยบายการพฒนาและสงเสรมเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และสงคมตลอดจนความมนคงของประเทศ (2) เพอใหสอดคลองกบบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 2) สาระส าคญของกฎหมายแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ เปนกฎหมายทก าหนดมาตรฐานสทธประโยชน และความสมพนธระหวางฝายบรหารและลกจางของรฐวสาหกจ ก าหนดสทธในการรวมเจรจาตอรองตามหลกเกณฑเกยวกบการยนขอเรยกรองเพอการแกไขเปลยนแปลงสภาพการจาง การระงบขอพพาทแรงงาน การจดตงสหภาพแรงงานรฐวสาหกจเพอแสวงหาและคมครองประโยชนเกยวกบการจาง การก าหนดใหมคณะกรรมการแรงงานรฐวสาหกจสมพนธซงเปนคณะกรรมการไตรภาคทก าหนดมาตรฐานขนต าของสภาพการจางในรฐวสาหกจ การก าหนดใหมคณะกรรมการกจการสมพนธในรฐวสาหกจแตละแหงซงเปนคณะกรรมการทวภาค เพอการปรกษาหารอใหเกดความเขาใจซงกนและกน และหาทางปรองดองใหการท างานของฝายบรหารและลกจาง รฐวสาหกจเกดสนตสข 8. พ.ร.บ.จดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ. 2528 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2537 และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2538 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายจดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ. 2538

44

(1) มาตรการตางๆทก าหนดไวใน พ.ร.บ.จดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ. 2511 ไมสามารถใหความคมครองคนหางานในตางประเทศได (2) ปจจบนมผประกอบธรกจโดยสงคนหางานไปท างานในตางประเทศเปนจ านวนมากขน ท าใหเกดปญหานานาประการ เชน มการโฆษณาหลอกลวงคนหางานใหไปสมครงานโดยไมมงานใหท า เรยกคาบรการและคาใชจายเกนสมควร คนหางานทเดนทางไปตางประเทศแลวไมไดงานตามทตกลงกนไว นายจางไมปฏบตตามสญญาจาง คนงานหญงถกนายจางหรอญาตของนายจางลวนลามขมขน ถกทอดทงในตางประเทศ ไดรบความทกขยากนานาประการ ท าใหคนหางานเหลานมกจะหลบหนไปอยทส านกงานแรงงานไทยหรอสถานทตไทยใหเกดปญหาเรองทอยอาศย อาหารและคาพาหนะเดนทางกลบประเทศไทย ขณะทผจดหางานสวนมากกอางวาไมมเงนชวยเหลอคนหางานดงกลาว และจะเรยกเงนจากผซงค าประกนคนหางานในการขอหนงสอเดนทางกกระท าไดยากเพราะตดตามตวผค าประกนไมได (3) มคนหางานบางรายไดกระท าความผดอาญาในตางประเทศ ท าใหทางราชการตองเขาไปชวยเหลอและตกเปนภาระหนกแกงบประมาณของประเทศ (4) มาตรการตางๆ ทก าหนดในไวใน พ.ร.บ.จดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ. 2511 เดมไมสามารถใหความคมครองคนหางานในตางประเทศได จงควรปรบปรงกฎหมายดงกลาวโดยรบดวน (5) ก าหนดมาตรการควบคมการจดหางานใหรดกมยงขน แยกการควบคมการจดหางานใหคนหางานไปท างานในตางประเทศเปนสวนหนงตางหาก และจดใหมกองทนส าหรบคนงานไทยในตางประเทศขนโดยเฉพาะ รวมทงปรบปรงคาธรรมเนยมใหเหมาะสมกบภาวะเศรษฐกจดวย 2) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายจดหางานและคมครองคนหางาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2537 (1) พ.ร.บ.จดหางานและคมครองคนงาน พ.ศ. 2528 ยงมบทบญญตหลายเรองไมเหมาะสม ท าใหมการหลกเลยงกฎหมายดวยวธตางๆ และยงไมอาจใหความคมครองคนหางานไดอยางเพยงพอ จงสมควรปรบปรงใหม (2) ใหมการจดตงคณะกรรมการพฒนาการจดหางานและคมครองคนหางานขน เพอท าหนาทพจารณาและเสนอแนวทางการพฒนาระบบจดหางานและคมครองคนหางาน (3) สมควรใหความคมครองคนหางานเพมขนโดยใหรวมไปถงการไมไดรบสทธประโยชนตางๆ ตามทก าหนดไวในสญญาจดหางานดวย (4) เพอใหเปนทเชอถอแกการจางงาน สมควรควบคมสถานทดลองฝมอและการด าเนนการทดลองฝมอไวเปนการเฉพาะ (5) เพอเปนการปองกนการหลกเลยงกฎหมายโดยการน าลกจางไปท างานในตางประเทศ จงสมควรมบทบญญตควบคมการสงลกจางไปท างานขนไว

45

(6) ปรบปรงบทบญญตเกยวกบการคนหลกประกนและการสงเงนกบการไดรบประโยชนจากกองทนและอตราโทษใหเหมาะสมยงขน 3) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายจดหางาน และคมครองคนหางาน (ฉบบท 3) พ.ศ. 2538 (1) ใหมส านกงานจดหางานของรฐทจะใหบรการจดหางานแกประชาชนโดยไมคดมลคา (2) ขยายรปแบบการคมครองคนหางานใหไดรบความเปนธรรมและไดรบการชวยเหลอเมอประสบความเดอดรอน (3) ควบคมและดแลการประกอบธรกจจดหางานเอกชนอยางจรงจง โดยมมาตรการทางกฎหมายดงตอไปน (3.1) ผขออนญาตจดหางานในประเทศจะตองมสญชาตไทย และมหลกประกนเปนจ านวนเงน 1,000,000 บาท วางไวกบนายทะเบยน เพอเปนหลกประกนการปฏบตตาม พ.ร.บ.นในกรณทผขออนญาตจดหางานดงกลาวเปนนตบคคล นตบคคลนนจะตองมสญชาตไทยและมผจดการซงเปนผ มคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม (3.2) ผขออนญาตจดหางานเพอไปท างานในตางประเทศจะตองเปนบรษทจ ากดหรอบรษทมหาชนจ ากด มทนจดทะเบยนและช าระแลวไมนอยกวา 1,000,000 บาท มผจดการซงเปนผ มคณสมบต และไมมลกษณะตองหามและมหลกประกนเปนจ านวนเงน 5,000,000 บาท วางไวกบนายทะเบยนจดหางานกลางเพอเปนหลกประกนการปฏบตตาม พ.ร.บ. น (4) ก าหนดใหผ รบอนญาตจดหางานเพอไปท างานตางประเทศ สงคนหางานเขารบการทดสอบฝมอ (5) ก าหนดมาตรการในการควบคมการด าเนนการทดสอบฝมอ โดยใหอยในความรบผดชอบของกรมพฒนาฝมอแรงงาน ทงน การด าเนนการทดสอบฝมออาจจะด าเนนการโดยสถานทดสอบฝมอของรฐ หรอด าเนนการโดยสถานทดสอบฝมอของเอกชน หมายเหต กรมการจดหางาน เปนหนวยงานหลกในการดแลการปฏบตตามกฎหมายน 9. พ.ร.บ.กองทนสารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายกองทนส ารองเลยงชพ (1) เนองจากการจดการกองทนส ารองเลยงชพตามกฎหมายวาดวยกองทนส ารองเลยงชพ เปนการประกอบธรกจการจดการลงทนประเภทหนงซงมลกษณะใกลเคยงกบการประกอบธรกจหลกทรพยประเภทการจดการกองทนสวนบคคล (2) เพอใหการจดการกองทนดงกลาวเปนไปตามมาตรฐานและหลกการเกยวกบการจดการกองทนสวนบคคล

46

(3) เพอบรรเทาภาระการจายเงนเขากองทนส ารองเลยงชพของนายจางและลกจางใหนอยลง (4) ปรบปรงอ านาจของรฐมนตรและนายทะเบยนในการก ากบดแลการจดการกองทนใหเหมาะสมยงขน (5) ก าหนดใหการจดกองทนดงกลาวอยภายใตบทบญญตทเกยวกบการจดการกองทนสวนบคคลตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย 10. พ.ร.บ.สงเสรมการฝกอาชพ พ.ศ. 2537 กากบดแลโดยกรมพฒนาฝมอแรงงาน) 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายสงเสรมการฝกอาชพ (1) โดยทเปนสมควรสงเสรมและสนบสนนใหมการฝกอาชพแกบคคลซงอยในวยท างานไดฝกตนใหมฝมอเพอมโอกาสเขาสตลาดแรงงาน (2) เพอใหบคคลซงท างานอยแลวไดรบการฝกเพอยกระดบมาตรฐานฝมอแรงงาน และการทดสอบมาตรฐานฝมอแรงงาน (3) เพอใหมการรวมมอระหวางสถานประกอบการและสถานศกษาในการบนกเรยน นสต นกศกษา เขารบการฝกงานในสถานประกอบการซงจะเปนการพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของธรกจและอตสาหกรรม หมายเหต ผ ทประสงคจะด าเนนการฝกอาชพและไดรบสทธประโยชน ตาม พ.ร.บ.น จะตองยนค าขอจดทะเบยนเปนผด าเนนการฝกตออธบดกรมฝมอแรงงาน 11. พ.ร.บ.สงเคราะหอาชพแกคนไทย พ.ศ. 2499 (กากบดแลโดยกรมประชาสงเคราะห) 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายสงเคราะหอาชพแกคนไทย (1) เพอเปนการชวยเหลอคนไทยใหมอาชพเปนหลกฐานเพมขน จงควรทจะบญญตกฎหมายใหบรรดาบรษท หางหนสวน หรอเอกชนรบคนงานทมสญชาตไทยเขาท างานอยางนอยเปนจ านวนตามทกฎหมายก าหนดไว (2) กฎหมายเดมคอ พ.ร.บ. ชวยอาชพและวชาชพ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2485 นนใชบงคบเฉพาะโรงงานเทานน และยงไมมวธการอนรดกมส าหรบการตรวจสอบ จงเหนสมควรทจะยกเลก พ.ร.บ. ฉบบนนเสย และบญญตกฎหมายวาดวยการสงเคราะหอาชพแกคนไทยขนใหม 2) ขอบเขตการบงคบใช เนองจากกฎหมายฉบบนมวตถประสงคหลกเพอสงเสรมและเปนการชวยเหลอคนไทยใหมงานท ามอาชพเปนหลกฐานเพมขน กฎหมายนยงคงมผลใชบงคบเฉพาะในทองทกรงเทพมหานคร โดยมสาระก าหนดใหเจาของสถานประกอบการ อตสาหกรรม พณชยกรรม หรอธรกจตามทก าหนดไวในพระราชกฤษฎกาทคนงานแต 10 คนขนไป จะตองจดใหมคนงานทมสญชาตไทยเปน

47

จ านวนไมนอยกวาทก าหนดในพระราช กฤษฎกา ทงน เจาของกจการซงใชคนงานตงแตสบคนขนไปตองด าเนนการดงน (1) แจงจ านวนคนงานภายใน 30 วน นบตงแตมจ านวนคนงานถง 10 คนขนไป และถามการเปลยนแปลงใหแจงเจาหนาทภายใน 30 วน นบตงแตมการเปลยนแปลง (2) จดใหมคนงานสญชาตไทยเปนจ านวนไมนอยกวารอยละ 50 ของจ านวนคนงานทงหมด (3) จดใหมทะเบยนคนงานเกบไวเปนประจ า ณ ส านกงานหรอสถานประกอบการ พรอมทจะใหพนกงานเจาหนาทตรวจไดในเวลาราชการ 12. พ.ร.บ.การประกอบอาชพงานกอสราง พ.ศ. 2522 แกไขเพมเตม (ฉบบ ท 2) พ.ศ. 2524 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายการประกอบอาชพงานกอสราง พ.ศ. 2522 (1) เนองจากประเทศไทยอยในระหวางระยะการพฒนาประเทศ กจการกอสรางตางๆ จงมเพมขนอยางรวดเรวตามความตองการทงของราชการและทางธรกจเอกชน การกอสรางในปหนงๆ คดเปนเงนมมลคาถงหลายพนลานบาท และโดยเฉพาะงานกอสรางขนาดใหญ เปนกจการทตองใชความระมดระวงอยางสง และตองใชวทยาการแผนใหมหลายอยางประกอบกน (2) ในปจจบน การควบคมการรบงานกอสรางนนยงไมมกฎหมาย โดยเฉพาะกรณอาจท าใหเกดอนตรายและเกดความเสยหายแกเศรษฐกจและสงคมได เพราะเหตจากการกอสรางทไมไดมาตรฐาน (3) ผ รบงานกอสรางของไทยหลายรายมความรความสามารถเพยงพอทจะไปรบจางท างานในตางประเทศ อนจะเปนทางหารายไดเขาประเทศอยางหนง (4) สมควรใหมการสงเสรมและควบคมการรบงานกอสรางใหมมาตรฐานสง เทยบเทามาตรฐานสากลเปนไปโดยเหมาะสม แตการควบคมกอสรางชนดและปะเภทใดบางนน รฐบาลไดก าหนดโดยพระราชกฤษฎกาตามความจ าเปนและเหมาะสม โดยจะไมกระทบกระเทอน ถงผ รบงานกอสรางขนาดยอม 2) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายการประกอบอาชพงานกอสราง (ฉบบท 2) พ.ศ. 2524 (1) เนองจาก พ.ร.บ.การประกอบอาชพงานกอสราง พ.ศ.2522 ก าหนดใหคณะกรรมการสถาบนผ รบงานกอสราง (ก.ก.ส.) ด ารงต าแหนงไดไมเกน 1 ป นบแตวนใชบงคบ พ.ร.บ. น แตโดยทก าหนดเวลา 1 ป นนไมเพยงพอส าหรบการด าเนนการออกกฎกระทรวง การด าเนนการออกขอบงคบและการออกประกาศส าหรบการรบจดทะเบยนเปนผ รบงานกอสรางควบคม เพอใหรฐมนตรแตงตง

48

คณะกรรมการสถาบนผ รบงานกอสรางตอไปได สมควรขยายเวลาการด ารงต าแหนงของคณะกรรมการดงกลาวออกไปอก 3 ป (2) เนองจากกฎหมายไดหามมใหผ รบงานกอสรางควบคมตงแตวนถดจากวนทกฎกระทรวงออกใชบงคบ แมผ รบงานกอสรางทไดยนค าขอจดทะเบยนไวภายในก าหนดเวลาตามทกฎหมายก าหนด กจะรบหรอประกอบงานกอสรางควบคมตอไปไดเพยงถงวนท ก.ก.ส. ปฏเสธการรบจดทะเบยนหรอตามประเภทและสาขาทไดรบจดทะเบยนเทานน เพอใหผ รบงานกอสรางรบหรอประกอบงานกอสรางควบคมตอไปไดในขณะทยงไมมผ ไดรบจดทะเบยนเปนผ รบงานกอสรางควบคมหรอมไมเพยงพอ และปองกนผลเสยหายอนจะเกดแก สวนราชการ รฐวสาหกจ และฝายผวาจางอยางกวางขวาง 13. พ.ร.บ.การทางานของคนตางดาว พ.ศ. 2521 ตอมาไดมการประกาศใช พ.ร.บ.การทางานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 โดยม เหตผล ในการประกาศใชพระราชบญญตน คอ กฎหมายเดม (พ.ศ. 2521) ไมสอดคลองกบลกษณะการเคลอนยายแรงงานในระบบเศรษฐกจโลกในปจจบน และโดยทแรงงานตางดาวเปนปจจยส าคญประการหนงทชวยขบเคลอนระบบเศรษฐกจของประเทศ กรณ จงมความจ าเปนตองปรบปรงระบบการท างานของคนตางดาวใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไป 14. พ.ร.บ.การฟนฟสมรรถภาพคนพการ พ.ศ. 2534 (กากบดแลโดยสานกงาน ประกนสงคม) 1) หลกการและเหตผลในการประกาศใชกฎหมายการฟนฟสมรรถภาพคนพการ (1) เพอใหคนพการไดรบการคมครอง สงเคราะห ฟนฟสมรรถภาพและพฒนาดวยวธการทางการแพทย การศกษา การอาชพและสงคม รวมทงการแกไขปญหาตางๆ ทางเศรษฐกจและสงคม (2) การไดรบสทธประโยชนทคนพการพงไดรบตาม พ.ร.บ.ฉบบน (3) ก าหนดใหมคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพคนพการ ซงมรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมเปนประธาน และใหมคณะอนกรรมการอนๆ เพอใหค าแนะน าปรกษาและใหความเหนในการวางระเบยบขอบงคบและขอก าหนดตางๆ ภายในขอบเขตการด าเนนงานดานการฟนฟสมรรถภาพคนพการ (4) ใหมการจดตง “ส านกงานคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพคนพการ” ในกรมประชาสงเคราะห ท าหนาทเปนนายทะเบยนกลาง และใหส านกงานประชาสงเคราะหจงหวดเปนนายทะเบยนจงหวด : (5) ใหมการจดตง “กองทนฟนฟสมรรถภาพคนพการ” เพอใหคนพการสามารถก ยมเงนไปประกอบอาชพโดยไมเสยดอกเบย

49

(6) ใหมการสงเสรมงานดานการฟนฟสมรรถภาพคนพการโดยชมชนและภาคเอกชน (7) ใหการสงเคราะหเบยยงชพ การใหค าแนะน าปรกษาแกคนพการ การสงเคราะหคนพการในสถานสงเคราะห 2) เงอนไขในการรบสทธตางๆ ของคนพการและสวสดการทไดรบ รฐบาลตระหนกดวาทรพยากรมนษยเปนหวใจส าคญในระบบการผลตและระบบเศรษฐกจแผนใหม รฐบาลจงก าหนดแนวทางการพฒนาและยกระดบแรงงาน ดงน (1) สงเสรมใหเอกชนมสวนรวมในการพฒนาทกษะและฝมอแรงงาน เพอเพมคณภาพแรงงานและยกระดบมาตรฐานฝมอแรงงาน โดยรฐบาลจะสนบสนนมาตรการดานการเงนและการคลงเพอใหการพฒนาทกษะและฝมอแรงงานสามารถตอบสนองความตองการของรฐวสาหกจในแตละชมชนไดอยางเหมาะสมและใหแรงงานไดรบคาตอบแทนทเปนธรรมเพอลดปญหาการวางงาน และการอพยพเขามาท างานในเมอง รวมทงยกระดบคณภาพชวตของประชาชนในแตละทองถนใหดยงขน (2) สงสรมมาตรการดานการประกนสงคม ขยายขอบขายการใหสวสดการดานแรงงานเพอใหมการคมครองแรงงานทงในระบบ และนอกระบบอยางเหมาะสมและใหมระบบคมครองสขภาพความปลอดภย และสงแวดลอมในสถานประกอบการโดยเฉพาะอยางยงการใหความคมครองแรงงานเดกและสตร (3) สงเสรมใหเกดระบบแรงงานสมพนธทเปดโอกาสใหทกฝายทเกยวของมสวนรวมในการแกไขปญหา พฒนา และคมครองแรงงานอยางมประสทธภาพและเปนธรรม (4) คมครองแรงงานไทยในตางประเทศไมใหถกเอารดเอาเปรยบจากนายจางจดหางานและนายจาง (5) ก าหนดมาตรการทเหมาะสมส าหรบแรงงานตางดาว โดยค านงถงความตองการแรงงานของภาคเอกชน และการรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคงภายใน รวมทงสงเสรมการพฒนาแรงงานไทยขนทดแทน (โปรดศกษาเพมเตมกฎหมายมหาชนทางเศรษฐกจรวมสมยของประเทศไทยอก 3 กลมทเหลอ ไดแก กลมกฎหมายทเกยวกบการเงน กลมกฎหมายทเกยวกบการควบคมธรกจเอกชน และกลมกฎหมายทเกยวกบการคมครองผบรโภค)