มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย M edia Used Situation and...

สถานการณการใชสอกบการพฒนากระบวนการรเทาทนสอเพอเยาวชนจงหวดสรนทร

52 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ปท 39 ฉบบท 2 เดอนเมษายน - มถนายน 2562

edia Used Situation and Development of

Media Literacy Process for Surin Youth

Supang Nunta1,*

M

1 Department of Communication Arts, Faculty of Management Science, Surindra Rajabhat University, Surin, Thailand

* Corresponding author. E-mail: [email protected]

Received: October 16, 2018 Revised: December 11, 2018 Accepted: January 3, 2019

Abstract

The objectives of this mixed-method research are to analyze the media-used situation

and to enhance and develop the media literacy process of the youth in Surin province. Data

were collected through 400 questionnaires with quota sampling, interviews were conducted 14

key informants with purposive sampling, and workshops 75 youth representative with purposive

sampling. The study shows that the majority of the youth in Surin province spend 1-2 hours per

day for watching a television and more than 3 hours for using the Internet per day. Although,

the youth are different in educational levels, watching television and applying the tools for media

exposure are no different. However, there are significant difference at .05 of statistical level on an

average time for reading per day, surfing internet per day and talking on a mobile phone per day.

Additionally, they are different on types of media that is open regularly, types of program, and

reasons for media exposure. The youth with different educational level have ability every aspects of

media literacy including media accessibility, media analysis, media evaluation, and media creativity

and there is a significant difference at .05 of statistical level. The enhancement and development

of the media literacy process in this study showed that the youth has an opportunity to apply a

daily communication skill with a communication activity provided by school. This helps the youth

to increase the skills of media accessibility, media analysis, media evaluation, and media creativity

e.g. the drama for younger, the Surin citizen reporter, the cheerful D.J, the campaign poster and

the folk play.

Keywords: media-used situation, development, media literacy

ศภางค นนตา

53ปท 39 ฉบบท 2 เดอนเมษายน - มถนายน 2562

ถานการณการใชสอกบการพฒนากระบวนการ

รเทาทนสอเพอเยาวชนจงหวดสรนทร

ศภางค นนตา1,*

ส

1 สาขาวชานเทศศาสตรคณะวทยาการจดการมหาวทยาลยราชภฏสรนทร

* Corresponding author. E-mail: [email protected]

วนรบบทความ: October 16, 2018 วนแกไขบทความ: December 11, 2018 วนตอบรบบทความ: January 3, 2019

บทคดยอ

การวจยนเปนการวจยแบบผสม โดยมวตถประสงคเพอวเคราะหสถานการณการใชสอของเยาวชน

เพอเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอของเยาวชนในจงหวดสรนทร เกบรวบรวมขอมลดวย

แบบสอบถามเยาวชนจ�านวน 400 ชด ดวยการสมตวอยางแบบโควตา การสมภาษณผใหขอมลหลกจ�านวน

14 คน ดวยการสมตวอยางแบบเจาะจง และการอบรมเชงปฏบตการจากตวแทนเยาวชนจ�านวน 75 คน

ดวยการสมตวอยางแบบเจาะจงผลการวจยพบวาสถานการณการใชสอของเยาวชนในจงหวดสรนทรสวนใหญ

รบชมทวตอวน 1-2 ชวโมง ใชอนเทอรเนตตอวน 3 ชวโมงขนไป เยาวชนทมระดบการศกษาแตกตางกน

รบชมทวตอวน และใชเครองมอในการเปดรบสอไมแตกตางกน แตมระยะเวลาในการอานหนงสอตอวน,

การใชอนเทอรเนตตอวน,ระยะเวลาในการคยโทรศพทตอวน,ประเภทของสอทเปดรบเปนประจ�า,ประเภทของ

รายการทเปดรบ และสาเหตในการเปดรบสอ แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 และมการร

เทาทนสอทกดาน ไดแก ดานการเขาถงสอ ดานการวเคราะหสอ ดานการประเมนสอ ดานการสรางสรรคสอ

ใหเกดประโยชนแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05ดานการเสรมสรางและพฒนากระบวนการ

รเทาทนสอ ผลการวจย พบวา เยาวชนไดใชทกษะการสอสารในชวตประจ�าวนผนวกกบกจกรรมการสอสาร

ของโรงเรยน เพมความสามารถในการเขาถงสอ การวเคราะหสอ การประเมนคาและสามารถผลตสอให

เกดประโยชนไดอยางสรางสรรค เชน สอ “ละครสอนนอง” สอ “นกขาวพลเมองสรนทร” สอ “ดเจวยใส”

สอ“โปสเตอรรณรงค”และสอ“ละครพนบาน”

ค�ำส�ำคญ:สถานการณการใชสอการพฒนาการรเทาทนสอ



บทน�า

สอนบเปนเครองมอททรงพลงในการสรางการเรยนรในสงคม โดยแสดงบทบาทส�าคญในการเออ

ประโยชนตอการด�าเนนชวตของคนในสงคมอกทงยงมบทบาทในการสงเสรมสนบสนนพฤตกรรมของปจเจกชน

ไปจนถงความสมพนธในกลมและสถาบนสงคมทงในแงมมพฤตกรรมทสรางสรรคและพฤตกรรมทไมพงประสงค

โดยเฉพาะในกลมเยาวชนซงเปนกลมทยงขาดทกษะความรเทาทนสอและขาดประสบการณการด�าเนนชวตใน

ศตวรรษท21เมอมการบรโภคสอทเกดขนอยางหลากหลายจนกลายเปนการเสพตดเทคโนโลยโดยเฉพาะการใช

สอเครอขายสงคมออนไลนมากขน(สภารกษจตระกล,2559)สงผลท�าใหเยาวชนสวนหนงไมสามารถแยกแยะ

เนอหาบทบาทจรงกบบทบาทสมมตในสอได กระทงอาจแสดงออกดวยการเลยนแบบพฤตกรรมตาง ๆ จากสอ

หรอการใชประโยชนจากสอไปในทางไมสรางสรรค เชน การใชภาษาและภาพตาง ๆ ทไมเหมาะสมผานสอ

โซเชยลมเดยการแตงกายเลยนแบบดาราทยวยทางเพศการยอมรบความรนแรงทเหนเปนเรองปกตพฤตกรรม

เบยงเบนทางเพศ คานยมการใชวตถสงของทฟมเฟอย และคานยมการบรโภคทอนตราย เชน อยากมผวขาว

เนองจากเลยนแบบสอโฆษณาทางโทรทศน เปนตน ซงพฤตกรรมทางลบดงกลาวปรากฏเดนชดมากยงขนและ

มแนวโนมขยายวงกวางไปสเดกทมชวงอายนอยลงดวยสงผลกระทบโดยภาพรวมในการพฒนาการเรยนรใหกบ

เยาวชนซงเปนทรพยากรมนษยทส�าคญอยางยงตอการพฒนาสงคมในอนาคต

สถานการณดงกลาวสะทอนใหเหนปญหาทเปนอปสรรคตอวฒนธรรมการใชสอเพอการพฒนาตนเอง

ชมชนและสงคมดงนนจงจ�าเปนอยางยงทตองมกลไกการแกไขปญหาดวยการเสรมสรางภมคมกนใหเยาวชน

ไดรจกการเลอกบรโภคสอ เสรมสรางกระบวนการรเทาทนสอใหแกเยาวชนจนสามารถเลอกรบเลอกใชสอตาม

ความเหมาะสมรวมถงการพฒนาสอทมความปลอดภยสรางสรรคเพอใหเปนตวชวยในการพฒนาการเรยนรให

กบเยาวชนไดอยางแทจรงไมวาสอนนจะอยในรปแบบสอบคคลหรอสอสารมวลชน ในรปแบบของสอเกาหรอ

สอใหมหรอจะมกลมเปาหมายในระดบแคบทเรยกวาสอกระแสรองสอชมชนหรอจะมกลมเปาหมายในระดบ

กวางทเรยกวาสอกระแสหลกกตามประเดนส�าคญคอตองเปดโอกาสใหมเดกเยาวชนและชมชนมสวนรวมใน

กระบวนการผลตหรอสรางสรรคสอ ท�าใหสอนนมคณคาในฐานะเครองมอในการพฒนาคนและพฒนาสงคม

(ส�านกงานปลดกระทรวงวฒนธรรม,ส�านกเฝาระวงทางวฒนธรรม,2561)

การรเทาทนสอจงเปนเครองมอส�าคญในการเสรมสรางพลงอ�านาจดวยการบรโภคสออยางชาญฉลาด

กระตนใหประชาชนสามารถใชสอและสอสารไดอยางมประสทธภาพและมความรบผดชอบตอสงคมในฐานะ

พลเมอง ซงมความจ�าเปนทจะตองมการเตรยมความพรอมตงแตวยเดก โดยบรณาการเขาสกรอบแนวคดของ

การเรยนรตลอดชวตในทกระดบวยและครอบคลมทกสอ (บปผา เมฆศรทองค�า และดนลดา จามจร, 2554)

นนหมายถงวธการอานสอใหออกเพอพฒนาทกษะในการเขาถงสอการวเคราะหสอการตความเนอหาของสอ

การประเมนคาและเขาใจผลกระทบของสอและสามารถใชสอใหเกดประโยชนไดดงนนการทเยาวชนจะสามารถ

ปองกนตนเองจากผลกระทบทอาจเกดขนจากการเปดรบสอประเภทตางๆ ไดจงตองมการพฒนาการรเทาทนสอ

อยางตอเนองนนเองสอดคลองกบงานวจยของพระจรโสภณ(2559)ระบถงแนวทางการปฏรปสงคมไทยดาน

การสอสารในยคดจทล พบวา ควรสอนการรเทาทนการสอสารในหลกสตรโดยเฉพาะตงแตมธยมศกษาถง



อดมศกษาและมเครอขายสงเสรมการเรยนรเทาทนการสอสารใหสงคมตรวจสอบคณภาพสอและสอสารอยาง

สรางสรรคและรบผดชอบดงนนวาระการปฏรปสงคมและการเรยนรทส�าคญคอการสงเสรมการรเทาทนการ

สอสารเพอมงสการพฒนาความเปนพลเมองดจทลในสงคมประชาธปไตย เนนสงเสรมมตการสรางสรรคและ

มสวนรวม

จงหวดสรนทรเปนหนงใน11จงหวดน�ารองในเครอขายจงหวดปฏรปการเรยนรของส�านกงานสงเสรม

สงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน(สสค.)ซงเปนกลไกขบเคลอนความรวมมอในการยกระดบการเรยนร

ใหแกเยาวชนโดยมงเนนสงเสรมกระบวนการพฒนาสอทมความปลอดภยสรางสรรคตลอดจนการพฒนาทกษะ

การสอสารซงเปนทกษะทส�าคญตอการเรยนรในศตวรรษท21ของเยาวชนเพอใหสามารถเทาทนขอมลขาวสาร

ทน�าไปปรบใชไดจรงและสามารถสรางสอรปแบบตาง ๆ เผยแพรแกเพอนเยาวชนได อนจะน�าไปสการลด

ผลกระทบปญหาทเกดกบเยาวชนในระยะยาว และเปนการน�านโยบายไปสการปฏบตทเปนประโยชนตอชมชน

และสงคม

กลมเยาวชนจงหวดสรนทรจงนบเปนพลเมองทมความส�าคญตอการพฒนาชมชนและสงคมของพนท

จงหวดสรนทรแตยงขาดโอกาสในการเขาถงและใชประโยชนจากขอมลขาวสารอยางมประสทธภาพในยคดจทล

สอดคลองกบการศกษาขอมลเบองตนจากประเดนการพฒนาเดกและเยาวชนจงหวดสรนทร ในการเสวนา

“เหลยวหลง-แลหนาพลงประชาสงคมรวมพฒนาสงคมสรนทร”เมอวนท29ก.พ.2559ณโรงแรมทองธารนทร

จ.สรนทร พบวากลมเยาวชนมโอกาสไดใชชองทางเพอน�าเสนอในมมมองของพลเมองสสงคมวงกวางนอยมาก

ประกอบกบกลมเยาวชนสวนใหญยงขาดทกษะในกระบวนการเรยนรเทาทนสอ ท�าใหไมสามารถวเคราะหและ

เขาใจถงผลกระทบของสอและยงไมมศกยภาพพอทจะผลตเนอหาสอเพอใหเกดประโยชนตอการเรยนรอยาง

สรางสรรคของชมชนตนเองได

จากสภาพการณและปญหาดงกลาวผวจยจงเลงเหนความจ�าเปนและความส�าคญในการจดท�าโครงการ

วจยเรอง“สถานการณการใชสอกบการพฒนากระบวนการรเทาทนสอเพอเยาวชนจงหวดสรนทร”เนองจากหาก

กลมเยาวชนในจงหวดสรนทรไดมโอกาสเรยนรเทาทนสอและมสวนรวมในการพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค

ยอมสามารถขยายผลไปถงทกษะทางการสอสารและการมสวนรวมสรางความสมพนธทางสงคมในเชงสรางสรรค

ได ทงน ผลลพธของงานวจยครงนจะกอใหเกดประโยชนในแงการพฒนาเพมความสามารถของเยาวชน

ในการรเทาทนสอ เกดการมสวนรวมในกระบวนการผลตหรอสรางสรรคสอ ท�าใหสอมคณคาในฐานะเครองมอ

ในการพฒนาคนและสงคมตอไป

วตถประสงค

1.เพอวเคราะหสถานการณการใชสอของเยาวชนในจงหวดสรนทร

2.เพอเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอของเยาวชนในจงหวดสรนทร



กรอบแนวคดการวจย

ผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของเพอน�ามาใชเปนกรอบในการอธบายผลการวจยไดแก

1. แนวคดพฤตกรรมการเปดรบสอ อธบายวา พฤตกรรมการเปดรบสอ คอ กระบวนการเลอกรบ

ขาวสารหรอเปดรบขาวสารเปรยบเสมอนเครองกรองขาวสารในการรบรของมนษยซงประกอบดวยการกลนกรอง

4 ขนตอนตามล�าดบ ไดแก การเลอกเปดรบการเลอกใหความสนใจการเลอกรบรและตความหมาย และ

การเลอกจดจ�า ทงนบคคลจะท�าการเปดรบขาวสารเฉพาะเรองทตนใหความสนใจเทานนเนองจากขาวสารใน

ปจจบนมมากเกนกวาทผรบสารจะรบไวทงหมดไดจงท�าใหเกดกระบวนการเลอกรบขาวสารขนอยางไรกตามบคคล

แตละคนกจะมเกณฑในการเลอกรบขาวสารทแตกตางกนตามลกษณะสวนบคคลวตถประสงคหรอความตองการ

ทจะเปดรบขาวสารของแตละบคคล รวมถงสภาพแวดลอมในสงคมทแตกตางกนยอมท�าใหบคคลมพฤตกรรม

การเปดรบขาวสารทแตกตางกนไดดวยดงนนการวเคราะหสถานการณการใชสอของเยาวชนซงมความแตกตางกน

ตามลกษณะสวนบคคลวตถประสงคหรอความตองการทจะเปดรบขาวสารในงานวจยครงน จงสามารถอธบาย

ผลการวจยไดจากแนวคดพฤตกรรมการเปดรบสอตามกระบวนการทง4ขนตอน

2.ทฤษฎการใชสอเพอประโยชนและความพงพอใจ มงเนนอธบายถงความส�าคญของผรบสารใน

ฐานะทเปนปจจยหลกในการทจะตดสนใจเลอกใชประเภทของสอ และเนอหาของสารทสามารถสนองตอบตอ

ความตองการของบคคลน�าไปสความพงพอใจแกผรบสารซงความตองการนนนอกจากจะมาจากตวผรบสารเอง

แลวปจจยภายนอกกเปนสวนส�าคญเชนครอบครวเพอนสงคมสงแวดลอมคานยมเปนตนรวมถงลกษณะ

ทางประชากรศาสตรไดแกเพศอายการศกษารายไดและอาชพซงเปนตวแปรทส�าคญทท�าใหความพงพอใจ

ในการใชสอของแตละคนแตกตางกน

ทฤษฎการใชสอเพอประโยชนและความพงพอใจดงกลาวจะสะทอนใหเหนวาเยาวชนในจงหวด

สรนทรใชสอเพอตอบสนองความพงพอใจและความตองการของตนอยางไร โดยมความเชอวาเยาวชนเปน

ผก�าหนดวาตองการใชสอรปแบบใดเนอหาสาระใดจงจะสนองความพอใจของตนได

3.แนวคดการรเทาทนสอการพฒนาทกษะการเรยนรเพอทจะเทาทนสอไดนนมองคประกอบทส�าคญ

ดงน(ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ[สสส],2555)

3.1การเขาถงสอ คอ ความสามารถในการรบรและเขาใจเนอหาของสอประเภทตาง ๆ ได

อยางเตมทรวดเรว

3.2การวเคราะหสอ คอ ความสามารถในการเปรยบเทยบ แยกแยะ ตความเนอหาสอท

สงผลกระทบทงตอตนเองและผอนพจารณาไดวาสงทสอน�าเสนอนนสงผลกระทบอะไรบางตอสงคมการเมอง

หรอเศรษฐกจโดยใชพนความรเดมและประสบการณในการคาดการณถงผลทจะเกดขน

3.3การประเมนคาสอ หมายถง ความสามารถในการประเมนคณภาพของเนอหาสอวามคณคา

เกดประโยชนตอตนเองและผอนในดานใด



3.4การสรางสรรคสอใหเกดประโยชน หมายถง ความสามารถในการเรยนร พฒนาทกษะ

การสรางสอทสรางสรรคและกอใหเกดประโยชนดานตางๆในแบบฉบบของตนเอง

จากแนวคดเรองการร เทาทนสอ นบเปนสาระส�าคญในการน�าไปพฒนาทกษะและเสรมสราง

กระบวนการเรยนรเพอทจะเทาทนสอใหแกเดกและเยาวชน ตลอดจนความสามารถในการสรางสรรคสอใน

แบบฉบบของตนเองตอไป

4.แนวคดสอปลอดภยและสรางสรรคอธบายถงการผลตหรอสรางสรรคสอทมเนอหาไมขดหรอละเมด

ตอกฎหมายมเนอหาสงเสรมการศกษาและการเรยนรเชงสรางสรรคใหกบผรบสอทส�าคญตองเปดโอกาสใหเดก

เยาวชนและชมชนมสวนรวมในกระบวนการผลตหรอสรางสรรคสอท�าใหสอนนมคณคาในฐานะเครองมอพฒนา

คนและพฒนาชมชน

ทงนกระทรวงวฒนธรรม[วธ](ม.ป.ป.)ไดเสนอแนวทางการพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรคในระดบ

จงหวดเพอสรางกลไกในการแลกเปลยนเรยนรมงไปสการพฒนาตอยอดใน5ประเดนหลกไดแก

1)การส�ารวจสอสรางสรรคทมอย ในชมชนวามอะไรบาง ทงสอโทรทศน วทย สอสงพมพ

อนเทอรเนตเกมคอมพวเตอร

2)การสรางวฒนธรรมการใชสอเชงสรางสรรคเพอใชสอเปนเครองมอในการเรยนรของตนเองชมชน

และสงคม ดวยวธการสรางเครอขายเดกเยาวชนท�าสอเพอสรางสรรคชมชนและพฒนาหลกสตรการเรยนร

เทาทนสอ

3)การพฒนาพนทสรางสรรค ไดแก การพฒนารานเกมคาเฟ รานอนเทอรเนตคาเฟใหกลายเปน

พนทการเรยนรดานไอซทใหกบเดกเยาวชนและชมชนการใชพนทส�าคญในการเปนพนทในการผลตสอเปนตน

4)การสรางกระบวนการ หรอ กลไก บนพนฐานของการมสวนรวมของคนในชมชนในการรวมบรหาร

จดการสอและการสงเสรมในระดบตางๆ ไดแกขนแรกระดบขนการเฝาระวงสอขนทสองระดบขนการรวมผลต

สรางสรรคสอขนทสามระดบขนการขบเคลอนเชงนโยบายและขนทสระดบขนการสรางกลไกหรอโครงสราง

ในเชงนโยบายเพอท�าใหเกดการท�างานอยางมประสทธภาพและความยงยน

5)ภาคเอกชนภาคประชาชนทมสวนรวมในการสงเสรมกจกรรมสรางสรรคหรอสงเสรมปจจยสนบสนน

การพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรคในระดบจงหวด

จากแนวคดเรองสอปลอดภยและสรางสรรคดงกลาวผวจยสามารถน�าไปเปนแนวทางวางแผนขนตอน

การสรางสรรคสอใหเกดประโยชนส�าหรบเยาวชนจงหวดสรนทร

ผวจยไดใชแนวคดและทฤษฎดงกลาวขางตนทง 4 แนวคด เปนกรอบในการวเคราะหสถานการณ

การใชสอของเยาวชนในจงหวดสรนทรเพอน�าไปสการเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอของเยาวชน

ในจงหวดสรนทรจงมการสรางกรอบแนวคดการวจยดงภาพท1



ขอบเขตของการวจย

1.ขอบเขตดานพนทการวจยครงนก�าหนดพนทศกษาครอบคลมสถานศกษา4ระดบในจงหวดสรนทร

ไดแกโรงเรยนประถมศกษาประจ�าจงหวดสรนทรโรงเรยนมธยมศกษาประจ�าจงหวดสรนทรวทยาลยอาชวศกษา

จงหวดสรนทรมหาวทยาลยราชภฏสรนทรและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสานวทยาเขตสรนทร

2.ขอบเขตดานประชากร ประชากรทใชในการวจยครงน ประกอบดวย เยาวชนในจงหวดสรนทร

บคลากรของหนวยงานภาครฐในจงหวดสรนทรผประกอบการดานสอในจงหวดสรนทร

3.ขอบเขตดานเนอหา ประเดนในการวจยครงนประกอบดวย สถานการณการใชสอในปจจบนการร

เทาทนสอการเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอของเยาวชนในจงหวดสรนทร

วธด�าเนนการวจย

การวจยในครงนเปนการวจยแบบผสมระหวางเชงปรมาณและคณภาพมรายละเอยดขนตอนดงน

กลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอ

1.กลมตวอยางส�าหรบการวจยเชงปรมาณ ไดแก เยาวชนในจงหวดสรนทร จ�านวน 400คน ใชวธ

สมตวอยางโดยก�าหนดสดสวน(QuotaSampling)จ�าแนกกลมตวอยางใหครอบคลมตามระดบการศกษาของ

เยาวชน4ระดบมการก�าหนดขนาดกลมตวอยางจ�านวนเทาๆกนไดแกระดบประถมศกษา100คนระดบ

มธยมศกษา100คนระดบอาชวศกษา100คนและระดบอดมศกษา100คน

2.ผใหขอมลหลกส�าหรบการวจยเชงคณภาพ ใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจงจากบคลากรของ

หนวยงานภาครฐผเกยวของโดยตรงผประกอบการดานสอและตวแทนเยาวชนจากโรงเรยนตางๆในจงหวด

สรนทร ทงน ตองเปนผรบผดชอบและมบทบาทหนาทเกยวของกบการใชสอ การเฝาระวงสอ ไดแก ผแทน

การรเทาทนสอ

-การเขาถงสอ

-การวเคราะหสอ

-การประเมนคาสอ

-การสรางสรรคสอใหเกดประโยชน

การเสรมสราง

และพฒนา

กระบวนการ

รเทาทนสอ

ภาพท 1กรอบแนวคดการวจย

สถานการณ

การใชสอ

➤



ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเขต1จ�านวน2คนผแทนส�านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

เขต 33 จ�านวน 2 คน ผแทนส�านกงานการอาชวศกษาจ�านวน 2 คน อาจารยประจ�าสาขานเทศศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏสรนทร จ�านวน 2 คน นกวชาการวฒนธรรมส�านกงานวฒนธรรม จ�านวน 2 คน ผแทน

เครอขายวชาชพและสอชมชน จ�านวน 2 คน ผแทนผประกอบการรานเกมและอนเทอรเนต จ�านวน 2 คน

ตวแทนเยาวชนจากโรงเรยนตางๆจ�านวน75คนรวมทงสน89คน

เครองมอทใชในการวจยไดแก

1.เครองมอทใชในการวจยเชงปรมาณ ไดแก แบบสอบถาม เพอส�ารวจสถานการณการใชสอของ

เยาวชนจงหวดสรนทรโดยมขนตอนในการสรางเครองมอเรมจากผวจยศกษาเอกสารแนวคดทฤษฎและผลงาน

วจยทเกยวของในแหลงขอมลตางๆ เพอเปนแนวทางในการศกษาและวเคราะหขอมลตอไปหลงจากนนจงก�าหนด

ขอบเขตเนอหาของแบบสอบถามและสรางขอค�าถามจากขอมลทไดท�าการศกษาใหครอบคลมและสอดคลองกบ

วตถประสงคของการวจยประกอบดวย

1.1ขอมลสวนบคคลลกษณะแบบสอบถามใชค�าถามปลายปดจ�านวน4ขอไดแกเพศอายระดบ

การศกษาสถานทศกษา

1.2ขอมลสถานการณการใชสอลกษณะแบบสอบถามใชค�าถามปลายปดจ�านวน8ขอไดแกระยะ

เวลาโดยเฉลยในการรบชมทวตอวนระยะเวลาโดยเฉลยในการอานหนงสอตอวนระยะเวลาโดยเฉลยในการใช

อนเทอรเนตตอวนระยะเวลาโดยเฉลยในการคยโทรศพทตอวนประเภทของสอทเปดรบเปนประจ�าประเภทของ

รายการทมการเปดรบเครองมอทใชในการเปดรบสอและสาเหตในการเปดรบสอ

1.3ขอมลระดบการรเทาทนสอลกษณะแบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา(RatingScale)

5ระดบโดยใชเกณฑการแบงของLikertScaleไดแก

รเทาทนสอมากทสด ระดบ 5 คะแนน

รเทาทนสอมาก ระดบ 4 คะแนน

รเทาทนสอปานกลาง ระดบ 3 คะแนน

รเทาทนสอนอย ระดบ 2 คะแนน

รเทาทนสอนอยทสด ระดบ 1 คะแนน

โดยแบงการรเทาทนสอเปน4ดานไดแกดานการเขาถงสอดานการวเคราะหสอดานการประเมนสอ

และดานการสรางสรรคสอใหเกดประโยชนรวมจ�านวน20ขอ

2.เครองมอทใชในการวจยเชงคณภาพไดแก

2.1แบบสมภาษณแบบมโครงสราง ซงก�าหนดประเดนสถานการณการใชสอของเยาวชน โดย

สมภาษณเปนรายบคคล จากบคลากรของหนวยงานภาครฐผเกยวของโดยตรง และผประกอบการดานสอ

ในจงหวดสรนทร



2.2การอบรมเชงปฏบตการ workshop “เยาวชนยคใหมกาวทนสอ เรยนรมงสศตวรรษท 21”

เพอเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอของเยาวชนในจงหวดสรนทรโดยก�าหนดกจกรรมใหสอดคลอง

กบประเดนกระบวนการรเทาทนสอ

การวเคราะหขอมลและสถตทใช

1.ขอมลเชงปรมาณ มการวเคราะหดวยคอมพวเตอรใชโปรแกรมส�าเรจรปทางสถตวเคราะหขอมล

เชงพรรณนาเพออธบายขอมลไดแกคารอยละคาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2.ขอมลเชงคณภาพมการวเคราะหขอมลดวยการจดหมวดหมขอมลทไดน�ามาเรยบเรยงใหเปนระบบ

โดยเชอมโยงและหาความสมพนธของขอมลแลวท�าการวเคราะหเชงพรรณนารวมกบเอกสารแนวคดทฤษฎและ

งานวจยทเกยวของจากนนจงสรางขอสรปตามประเดนทก�าหนดไวจากกรอบแนวคดการวจย

ผลการวจย

ขอคนพบในการวจยครงนพบวา

1.สถานการณการใชสอของเยาวชนในจงหวดสรนทร

1.1การใชสอของเยาวชนในจงหวดสรนทรพบวา เยาวชนทมระดบการศกษาแตกตางกนใชระยะ

เวลาในการรบชมทวตอวน และใชเครองมอในการเปดรบสอไมแตกตางกน แตมระยะเวลาในการอานหนงสอ

ตอวน, การใชอนเทอรเนตตอวน, ระยะเวลาในการคยโทรศพทตอวน, ประเภทของสอทเปดรบเปนประจ�า,

ประเภทของรายการทเปดรบ และสาเหตในการเปดรบสอ แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05

ทงนเยาวชนในจงหวดสรนทรสวนใหญรบชมทว 1-2 ชวโมงตอวน อานหนงสอตอวนต�ากวา 1 ชวโมง ใช

อนเทอรเนตตอวน 3ชวโมงขนไป คยโทรศพทตอวนต�ากวา10นาทเยาวชนสวนใหญเปดรบจากสออนเทอรเนต

เปนประจ�าประเภทรายการทเปดรบคอรายการประเภทตลกวาไรตโชวเกมโชวการตนมากทสดโดยใชโทรศพท

มอถอและแทบเลตในการเปดรบสอเยาวชนสวนใหญมสาเหตของการเปดรบสอเพอความบนเทง

1.2การรเทาทนสอของเยาวชนจงหวดสรนทรพบวาโดยภาพรวมเยาวชนจงหวดสรนทรมความคด

เหนตอการรเทาทนสออยในระดบมาก(χ=3.71)เมอพจารณารายดานพบวาเยาวชนจงหวดสรนทรรเทาทนสอทกดานอยในระดบมาก โดยเรยงล�าดบจากคาเฉลยมากไปหานอย ดงน ดานการเขาถงสอ (χ = 3.94)ดานการประเมนคาสอ(χ =3.79)ดานการวเคราะหสอ(χ =3.59)และดานการสรางสรรคสอใหเกดประโยชน(χ =3.52)เยาวชนจงหวดสรนทรทมระดบการศกษาแตกตางกนรเทาทนสอทกดานแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ.05โดยเรยงล�าดบจากคาเฉลยมากไปหานอยดงนเยาวชนระดบอาชวศกษา(χ =3.88)เยาวชนระดบอดมศกษา(χ =3.84)เยาวชนระดบมธยมศกษา(χ =3.76)และเยาวชนระดบประถมศกษา(χ =3.37)หากเปรยบเทยบการรเทาทนสอระหวาง สออนเทอรเนตและสอมวลชนของเยาวชนแตละระดบการศกษา

มขอคนพบดงแสดงไดจากตารางท1



ตารางท 1การเปรยบเทยบการรเทาทนสอระหวางสออนเทอรเนตและสอมวลชนของเยาวชนแตละระดบการศกษา

ระดบการศกษา การรเทาทนสออนเทอรเนต การรเทาทนสอมวลชน

1.ประถมศกษา พบวาผปกครองและครควบคมดแลการเขาถง

สออนเทอรเนต เพราะสวนใหญเยาวชนยงไม

สามารถเปรยบเทยบหรอแยกแยะเนอหาจาก

สออนเทอรเนตได เยาวชนระดบประถมศกษา

ใชสอเพอประกอบการเรยนหรอท�าการบาน

โดยยงไมมประสบการณในการสรางสรรคสอ

ดวยตนเอง

เยาวชนเขาถงสอมวลชนไดงายมโอกาสเลอก

ชมเลอกดรายการตามผปกครองหรอรายการท

ตนเองชนชอบมการน�าสอไปใชเลยนแบบเรอง

ทสรางสรรคเชนการท�าความดเยาวชนไดรบ

การปลกฝงพฤตกรรม ตวอยางหรอตวละคร

ในสอสอดแทรกอยในวชาตางๆเชนการงาน

อาชพและเทคโนโลยหนาทพลเมอง

2.มธยมศกษา พบวา เยาวชนเขาถงสออนเทอรเนต ไดงาย

และรวดเรวสามารถวเคราะหเปรยบเทยบและ

แยกแยะขอเทจจรงและหาเหตผลประกอบได

มากขน เยาวชนมการน�าสอไปใชทง 2 แงมม

ทงทเกดประโยชน และการเลยนแบบทไมเกด

ประโยชนมการสรางสรรคสอดวยตนเองหลาก

หลายรปแบบวธเชนการฝกท�าหนงสนแลวน�า

มาเผยแพรผานYouTube

เยาวชนเขาถงสอมวลชนไดงายและรวดเรว

แตการบรโภคสอเปลยนไป โดยเลอกเปด

รบสอมวลชนนอยลงมาก พบวา เยาวชนน�า

สอมวลชนไปใชประโยชนเพอแลกเปลยนขอมล

ทเกดขนในชวตประจ�าวน เกดการเลยนแบบ

โฆษณาอยากสวยอยากขาวมกจกรรมท�าละคร

สรางสรรคเพอรณรงคภายในโรงเรยนการผลต

รายการนกขาวพลเมอง

3.อาชวศกษา พบวาเยาวชนเขาถงสออนเทอรเนตไดงายและ

รวดเรวผานเครองมอสอสารไดแกโทรศพทมอ

ถอเยาวชนสวนหนงยงขาดทกษะการวเคราะห

และเลอกรบสอยงไมเหมาะสมมการเลยนแบบ

ตามเทรนดเกาหลแตเยาวชนบางกลมสามารถ

สรางสรรคสอ เพอหารายไดผาน Facebook

โดยมการเปดหนารานออนไลน

เยาวชนคนหาขอมลจากอนเทอรเนตแทน

การหาความร จากสอมวลชน จากหนงสอ

การสรางสรรคสอของเยาวชน พบวา มงเนน

ทการจดท�าโครงงานดานอาชพการประดษฐ

และเทคโนโลย ท�าสารคดน�าเสนอดานอาชพ

หตถกรรมงานฝมอผานสอเพอใหบคคลน�าไป

ศกษาตอยอดการเรยนรได

4.อดมศกษา พบวาเยาวชนมการเขาถงอนเทอรเนตสอโซเชยล

มเดยตาง ๆ ไดโดยงายมาก และสามารถ

แยกแยะขอเทจจรงและหาเหตผลประกอบได

มากทสดหากเปรยบเทยบกบเยาวชนทกกลม

มการน�าเสนอความคด ไอเดยตาง ๆ โดยผาน

ทางโซเชยลใหมคนมาชม และมการน�าไป

ตอยอดเปนธรกจการคา

เยาวชนในระดบอดมศกษา เขาถงสอมวลชน

นอยลงมาก แตพบวา มการใชขอมลจาก

สอมวลชนเชนสถานการณปจจบนน�ามาปรบ

ใชในการด�ารงชวตเพอใหทนโลกทนเหตการณ

หรอแลกเปลยนในการเรยนการศกษา และ

การแสวงหาชองทางการท�างาน สวนรปแบบ

การสรางสรรค สอของเยาวชน พบวา ม

การตงกลมเพอท�ากจกรรมจตอาสาตางๆ



2.การเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอเกดจากการน�าผลการวเคราะหขอมลจากประเดน

สถานการณการใชสอและการรเทาทนสอของเยาวชนจงหวดสรนทร(ขอมลเชงปรมาณ)น�ามาด�าเนนวธวจยเชง

คณภาพในขนตอนตอไปเพอเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอของเยาวชนจงหวดสรนทรดวยการ

ศกษารปแบบกจกรรมการสอสารของเยาวชนในโรงเรยน ตลอดจนการสงเกตการณจากกระบวนการกลม การ

สมภาษณการซกถามขอมลเพมเตมจากเยาวชนและครในการจดกจกรรมเยาวชนยคใหมกาวทนสอเรยนรมงส

ศตวรรษท21พบวา

2.1รปแบบกจกรรมการสอสารของเยาวชนในโรงเรยนทง5โรงเรยนมกจกรรมการสอสารหลาก

หลายรปแบบไดแกกจกรรมเสยงตามสายการประชาสมพนธผานPageFacebookและYouTubeเพอ

น�าเสนอกจกรรมตางๆทมประโยชนหรอแสดงผลงานตางๆของนกเรยนการจดท�าหนงสนโครงการToBe

NumberOneการจดการแสดงและการประกวดการละเลนพนเมองเพออนรกษวฒนธรรมประเพณการน�า

เสนอการสอสารภาษาถนเปนตน

2.2กจกรรมเยาวชนยคใหมกาวทนสอเรยนรมงสศตวรรษท21เยาวชนจากโรงเรยนตางๆไดใช

ทกษะการสอสารกบสงคมและมพฤตกรรมการใชสอทมอยแลวจากชวตประจ�าวนผนวกกบใชทกษะการสอสารจาก

กจกรรมของโรงเรยน เพมความสามารถในการเขาถงสอประเภทตาง ๆ มความสามารถในการวเคราะหสอ

การตความเนอหาของสอ ตลอดจนการประเมนคาและเขาใจผลกระทบของสอและสามารถผลตสอใหเกด

ประโยชนไดอยางสรางสรรค เชน สอ “ละครสอนนอง” สอ “นกขาวพลเมองสรนทร” สอ “ดเจวยใส”

สอ“โปสเตอรรณรงค”และสอ“ละครพนบาน”

ขนตอนความสามารถในการสรางสรรคสอใหเกดประโยชน

workshopหวขอ“การน�าเสนอสอสรางสรรคฉนท�าได”

ขนตอนความสามารถในการเขาถงสอworkshop

หวขอ“สอมวลชนเยาวชนตองรเทาทน”

➤

➤

➤

ภาพท 2ขนตอนการฝกทกษะเชงปฏบตการกจกรรมเยาวชนยคใหมกาวทนสอเรยนรมงสศตวรรษท21

ขนตอนความสามารถในการวเคราะหสอworkshop

หวขอ“สอสมยใหมขวญใจเยาวชน”

ขนตอนความสามารถในการประเมนคาสอworkshop

หวขอ“ผลตสอสรางสรรคฉนท�าได”



อภปรายผลการวจย

ผวจยน�าประเดนทนาสนใจมาอภปรายผลไดดงน

1.สถานการณการใชสอของเยาวชน งานวจยนมขอสรปวา เยาวชนทมระดบการศกษาแตกตางกน

ใชระยะเวลาในการรบชมทวตอวน และใชเครองมอในการเปดรบสอไมแตกตางกน แตมระยะเวลาในการอาน

หนงสอตอวนการใชอนเทอรเนตตอวนระยะเวลาในการคยโทรศพทตอวนประเภทของสอทเปดรบเปนประจ�า

ประเภทของรายการทเปดรบและสาเหตในการเปดรบสอแตกตางกนเยาวชนในจงหวดสรนทรสวนใหญใชเวลา

กบสออนเทอรเนตมากกวาการเปดรบชมรายการโทรทศนและการอานหนงสอ ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบ

การส�ารวจสภาวการณเดกและเยาวชนในรอบปทผานมาพบวา แนวโนมเดกและเยาวชนยคใหมใชเวลากบสอ

มากขนประกอบกบปจจบนทกษะการใชเทคโนโลยและการรเทาทนสอเปนทกษะทจ�าเปนอยางยงส�าหรบการเรยนร

ในศตวรรษท21รปแบบของการแสวงหาความรความบนเทงและประสบการณใหมๆจงอาศยสอหลากหลาย

ชนดซงเขามามอทธพลในการสรางการเรยนรในสงคม

2.ระดบการรเทาทนสอของเยาวชนพบวาเยาวชนจงหวดสรนทรรเทาทนสอทกดาน(ดานการเขาถง

สอดานการวเคราะหสอดานการประเมนคาสอดานการสรางสรรคสอใหเกดประโยชน)อยในระดบมากโดย

ดานการเขาถงสอมคาเฉลยสงสด (χ = 3.94) แตดานการสรางสรรคสอใหเกดประโยชนมคาเฉลยนอยทสด(χ =3.52)ผลการวจยครงนสะทอนใหเหนแลววาถงแมวาเยาวชนมภมคมกนในการรเทาทนสออยางตอเนองแลวแตอาจยงไมเพยงพอตอการปรบตวใหเขากบกระแสการเปลยนแปลงของสงคมขาวสารและความกาวหนา

ของเทคโนโลยดงนนขนตอนตอไปทจะสนบสนนสงเสรมการศกษาและการเรยนรใหกบเยาวชนอยางเปนรปธรรม

นนคอการพฒนาสอทมความปลอดภยและสรางสรรคจากการมสวนรวมของเยาวชน(ส�านกงานปลดกระทรวง

วฒนธรรม, ส�านกเฝาระวงทางวฒนธรรม, 2561) เนองจากกลมเยาวชนมโอกาสไดใชชองทางเพอน�าเสนอใน

มมมองของพลเมองสสงคมวงกวางนอยมากและอาจยงไมมศกยภาพพอทจะผลตเนอหาสอเพอใหเกดประโยชน

ภาพท 3กจกรรมเยาวชนยคใหมกาวทนสอเรยนรมงสศตวรรษท21



ตอการเรยนรอยางสรางสรรคของชมชนตนเองได ดงนนเปาหมายของกระบวนการรเทาทนสอไมเพยงจ�ากด

อยทการสงเสรมใหบคคลมทกษะความสามารถในการรบสอ วเคราะห เขาใจ ประเมนคาสอหรอใชสอใหเกด

ประโยชนเทานน แตเปาหมายในระดบสงคม กระบวนการรเทาทนสอจะสามารถขยายผลไปถงทกษะทาง

การสอสารและการมสวนรวมสรางความสมพนธทางสงคมผานการผลตเนอหาสอและใชสอเพอเผยแพรในทาง

สรางสรรค

3.การเปรยบเทยบการรเทาทนสอระหวางสออนเทอรเนตและสอมวลชนของเยาวชนแตละระดบ

การศกษาในประเดนดงน

3.1การเขาถงสองานวจยนมขอสรปวาเยาวชนระดบประถมศกษามการเขาถงสอทงสออนเทอรเนต

และสอมวลชนไดนอยกวากลมเยาวชนระดบอนๆ โดยมผปกครองและครควบคมดแลการเขาถงสออนเทอรเนต

แตกตางจากงานวจยของอลชษาครฑะเสน(2556)ซงระบวากลมเพอนมอทธพลตอการรเทาทนสอของเยาวชน

โดยกลมเพอนทเขมแขงชวยท�าใหเยาวชนเกดความมนใจไมคลอยตามกระแสสอและเกดการเรยนรเทาทนสอใน

ระดบทมผลตอเนองถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางไรกตามกลมครยงคงมอทธพลชวยสนบสนนใหเยาวชน

เกดการเรยนรเทาทนสอไดสวนเยาวชนทมระดบการศกษาทสงขนพบวาเยาวชนสามารถเขาถงสออนเทอรเนต

และสอมวลชนไดงายและรวดเรว แตพฤตกรรมการบรโภคสอเปลยนแปลงไปจากเดม โดยเปลยนเปนการรบ

ชมผานสออนเทอรเนตหรอสอออนไลนแทนการชมรายการโทรทศน การฟงวทย หรอการอานหนงสอพมพ

ผลการวจยประเดนดงกลาวสะทอนใหเหนวาปจจยดานระดบการศกษามสวนในการเขาถงสอประเภทตางๆ ใน

ขณะทเพญพกตรเตยวสมบรณกจและณรงคข�าวจตร(2559)พบวาปจจยดานประชากรยกเวนลกษณะทาง

เพศมผลตอความรเทาทนสอการเขาถงและใชประโยชนจากเทคโนโลยมอทธพลและมความสมพนธกบระดบ

ความรเทาทนสอ

3.2การวเคราะหสอ งานวจยนมขอสรปวา เยาวชนในระดบอดมศกษาสามารถวเคราะหตความ

และเลอกรบเนอหาสาระจากสอมวลชนและสออนเทอรเนตทมความหลากหลาย โดยแยกแยะขอเทจจรงและ

หาเหตผลประกอบไดในระดบมากทสด หากเปรยบเทยบกบเยาวชนทกกลม โดยเฉพาะประเดนการวเคราะห

สอวาสงผลกระทบอะไรบางตอสงคม การเมอง เศรษฐกจ จ�าเปนตองใชพนความรเดมและประสบการณ

ในการคาดการณถงผลทจะเกดขนโดยอาจใชวธการวเคราะหเปรยบเทยบหรอการวเคราะหขอมลเชงเหตและผล

การท�าความเขาใจเนอหาบรบททตองการสออยางไรกตามเมอเยาวชนมความสามารถในการวเคราะหสอแลวยอม

สงผลตอไปจนถงกระบวนการของการประเมนคาสอ นนคอ การประเมนคณภาพของเนอหาสอวามคณคาตอ

ผรบสารมากนอยเพยงใด สามารถน�าไปใชใหเกดประโยชนตอผรบสารในดานใดไดบาง หรอมคณคาทางสงคม

วฒนธรรมศลธรรมจรรยาบรรณอยางไร

3.3การประเมนคาสอเพอน�าไปใชประโยชนงานวจยนมขอสรปวาเยาวชนแตละกลมสามารถน�า

สอไปใชทง2แงมมทงทเกดประโยชน เชน ใชสออนเทอรเนตเพอประกอบการหาความรในชนเรยนการหา

ขอมลส�าหรบการเรยนตอ รวมถงการใชอนเทอรเนตเพอแสวงหาประสบการณใหม การหารายไดระหวางเรยน



เปนตนสวนการน�าสอไปใชทไมเกดประโยชนพบวาเยาวชนมการลอกเลยบแบบพฤตกรรมจากเนตไอดอลเชน

การแตงตวตามแฟชนการทะเลาะววาทการแชทในสงทไมสรางสรรคพฤตกรรมการแสดงออกผานสอโซเชยล

ของกลมเพศท3สะทอนใหเหนวาการรเทาทนตนเองของเยาวชนจะตองเรมตนทการคดวเคราะหเพอรจกตนเอง

ใหดเสยกอน แลวจงพฒนาน�าไปสความสามารถในการเลอกขอมลขาวสารใดมาใชประโยชนไดอยางเหมาะสม

กบตน(อลชษาครฑะเสน,2556)

3.4การสรางสรรคสอ งานวจยครงนเกดองคความรใหม โดยพบวา เยาวชนระดบมธยมศกษา

อาชวศกษา และอดมศกษาแตละกลมมความสามารถในการสรางสรรคและผลตสอดวยตนเองหลากหลายรป

แบบวธเชนการตงกลมเพอท�ากจกรรมจตอาสาการผลตรายการนกขาวพลเมองเพอเผยแพรขาวสารในชมชน

เยาวชนกจกรรมท�าละครสรางสรรคเพอรณรงคภายในโรงเรยนรปแบบสอทเยาวชนน�าเสนอสะทอนใหเหนวา

ทกขนตอนของการผลตสอสรางสรรค สามารถสรางใหเยาวชนฝกคดวเคราะหไดตลอดกระบวนการ เรมจาก

ใหผเรยนเปนผเลอกสอ คดออกแบบ ก�าหนดเนอหาในการผลตสอเองและควรคดถงวธการเผยแพรสอดวย

สามารถใชเนอหาใกลตวเยาวชนและเนอหาอนๆ ทเยาวชนสนใจในการผลตสอไดอยางหลากหลายรปแบบเชน

ใชกระบวนการผลตสอโดยเรยนรจากวถชวตชมชนซงสมพนธกบชวตของเยาวชนท�าใหเกดการทบทวนกลบมา

ทวถชวตของตนเองซงน�าไปสการรเทาทนตนรเทาทนสอได จากประเดนการศกษาในครงน จงเหนวาการสอด

แทรกความร “รเทาทนสอ” ผานการผลตสอการเรยนการสอนใหแกนกเรยน โดยนกเรยนตองมสวนรวมใน

การผลตเนอหาในต�าราเรยนดงกลาว ซงไมควรเปนวธการทครเปนศนยกลางในการสอนใหรเทาทนสอโดยเปน

ผใสเนอหาทงหมดแกนกเรยน(Gainer,2010)

4.การเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอองคความรทเกดขนในประเดนนพบวาการใชสอ

ของเยาวชนในชวตประจ�าวนผนวกกบการใชทกษะการสอสารจากกจกรรมของโรงเรยนและทกษะการสอสารกบ

สงคมจะชวยเสรมสรางพฒนาความสามารถของเยาวชนในการเขาถงสอ การวเคราะหสอ การตความเนอหา

ของสอ ตลอดจนการประเมนคาและเขาใจผลกระทบของสอและสามารถผลตสอใหเกดประโยชนไดอยาง

สรางสรรคนนหมายความวากระบวนการเรยนรเทาทนสอเปนวถทางหนงทจะชวยใหประชาชนพลเมองในฐานะ

เปนผรบสารมความรความเขาใจและมทกษะในการเลอกเปดรบเลอกจดจ�าตความหมายจ�าแนกประโยชนหรอ

โทษของสอแตละประเภทไดอยางมเหตผลรถงผลกระทบของเนอหาสอวามผลตอพฤตกรรมไดอยางไร(บบผา

เมฆศรทองค�าและดนลดาจามจร,2554)

นอกจากนผลการวจยจากการจดกจกรรมเยาวชนยคใหมกาวทนสอเรยนรมงสศตวรรษท21สะทอน

ใหเหนวาการรเทาทนสอเปนความรและการปฏบตกจกรรมของบคคลเกยวกบการเขาถงวเคราะหประเมนสอ

การผลตหรอน�าเสนอสออยางสรางสรรคตลอดจนการมสวนรวมการท�างานเปนทมเพอเผยแพรขอมลขาวสาร

ในลกษณะตางๆ ทถกตองเปนประโยชนตอบคคลอนและสงคมและเปนทกษะทจ�าเปนส�าหรบผเรยนในศตวรรษ

ท21(ปกรณประจญบานและอนชากอนพวง,2559)ซงตองเสรมสรางใหแกเยาวชนทง5ทกษะไดแกทกษะ

ในการเขาถงทกษะการวเคราะหทกษะการประเมนเนอหาสารทกษะการสรางสรรคและทกษะการมสวนรวม

ทกษะดงกลาวจะชวยใหบคคลสามารถรวบรวมขอมลทมประโยชนและเขาใจความหมายของเนอหาสาร



สามารถตรวจสอบล�าดบเหตการณของเนอหาสาร เขาใจบรบทของเนอหาสารทน�าเสนอแลวเชอมโยงเนอหา

สารไปยงประสบการณสวนบคคลและตดสนเกยวกบความถกตองและของเนอหาสารจนกระทงสามารถเขยน

ความคดของตนเองโดยใชขอความเสยงหรอภาพไดอยางมประสทธภาพ สามารถใชเทคโนโลยการสอสารเพอ

สรางสรรคเนอหาสารของตนเองรวมทงชวยใหบคคลสามารถเขาไปมสวนรวมหรอปฏสมพนธในการท�างานรวม

กบผอนอยางไรกตามทกษะตางๆ ดงกลาวจะกอใหเกดประโยชนอยางยงหากมกระบวนการทเสรมสรางใหแก

เยาวชนอยางตอเนอง

5.กระบวนการรเทาทนสอน�าไปสการผลตสอใหเกดประโยชนไดอยางสรางสรรค องคความรจากงาน

วจยครงนพบเพมเตมวากระบวนการรเทาทนสอเปนวธการศกษาในศตวรรษท21ทมงสรางความเขาใจบทบาท

ของสอในสงคมรวมถงสรางทกษะในการสบคนและการแสดงออกของตนเองดงนน เยาวชนจงไดเรยนรทจะ

เทาทนสอดวยการเปนผผลตสอรปแบบตางๆ ดวยตนเองเชนสอ“ละครสอนนอง”สอ“นกขาวพลเมองสรนทร”

สอ “ดเจวยใส”สอ “โปสเตอรรณรงค”และสอ “ละครพนบาน”ซงมสวนส�าคญอยางยงตอการสรางความ

สนใจและสงเสรมการเรยนรใหแกเยาวชน ทงน อาจใชสอรปแบบอน ๆ ไมวาจะเปนการใชศลปะการแสดง

การใชสอพนบานการใชสถานทการใชบคคลเปนสอการเรยนรรปแบบการใชสอดงกลาวจะเออตอการมปฏสมพนธ

ระหวางบคคลมากกวากลมสอสมยใหมหรอสอมลตมเดยอยางไรกตามKafaiและPeppler(2011)พบวาใน

ปจจบนเยาวชนไมเพยงแตเปนกลมเปาหมายผบรโภคในการใชอนเทอรเนตและการสอสารในโลกเครอขายสงคม

สอออนไลนเทานนแตพวกเขายงสามารถเปนผสรางสรรคผลตชนงานสอโดยการสรางบลอกออกแบบการตน

ภาพกราฟฟกเคลอนไหวและการผลตคลปสนๆเปนตนนนหมายถงเดกและเยาวชนเรยนรทจะเทาทนสอใหม

ดวยการเปนผผลตสอรปแบบใหมตางๆ เหลานดวยตนเองดงนนเปาหมายของการรเทาทนสอจงอยทการสราง

“ผบรโภคเชงรก”ทมความเขาใจในการรบสอขณะเดยวกนกรวธทจะใชสอใหเกดประโยชนดวยโดยเฉพาะใน

กลมเดกและเยาวชน(โสภดาวรกลเทวญ,2561)

ขอเสนอแนะ

สถาบนการศกษาไดแกโรงเรยนวทยาลยและมหาวทยาลยควรน�าผลการวจยดงกลาวใชเปนแนวทาง

การเสรมสรางและพฒนากระบวนการรเทาทนสอใหแกเยาวชนโดยบรรจเนอหาการรเทาทนสอใหอยในหลกสตร

การเรยนการสอน ในขณะทหนวยงานภาครฐ ไดแก ส�านกงานวฒนธรรม มหาวทยาลย ส�านกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษา ส�านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา และส�านกงานการอาชวศกษา ควรให

ความส�าคญในการวางแผนการเฝาระวงสอ และด�าเนนโครงการพฒนาทกษะการเรยนรเพอทจะเทาทนสอ

หรอโครงการสอปลอดภยและสรางสรรคใหแกกลมเปาหมาย

นอกจากน สมาชกเครอขายวชาชพและสอชมชน และผประกอบการดานสอ สามารถน�าผลการวจย

ดงกลาวไปเปนขอมลในการพจารณาปรบปรงเนอหาสอปลอดภยและสรางสรรค



กตตกรรมประกาศ

งานวจยนไดรบการสนบสนนทนวจยจากมหาวทยาลยราชภฏสรนทร

บรรณานกรม

กระทรวงวฒนธรรม.(ม.ป.ป.).แนวทางการพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค.สบคนเมอ1สงหาคม2558,

จากhttps://www.mculture.go.th/surveillance/files/831/sur2.pdf

บปผา เมฆศรทองค�า,และดนลดาจามจร. (2554).การศกษาการรเทาทนสอ: วถทางในการสรางพลงการร

เทาทนสอ.วารสารนกบรหาร, 31(2),63-69.

ปกรณประจญบาน,และอนชากอนพวง.(2559).การวจยและพฒนาแบบวดทกษะในศตวรรษท21ดานการร

เทาทนสอของนกเรยนชนมธยมศกษา. วารสารศกษาศาสตรมหาวทยาลยนเรศวร, 18(1),144-155.

พระจรโสภณ.(2559).ความรเทาทนการสอสารยคดจทลกบบทบาทในการก�าหนดแนวทางการปฏรปการสอสาร

ในสงคมไทย.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

เพญพกตร เตยวสมบรณกจ, และณรงค ข�าวจตร. (2559). ความรเทาทนสอของผใชสอโทรทศนไทยภายใต

ภมทศนสอโทรทศนทเปลยนไป.วารสารการประชาสมพนธและการโฆษณา, 9(1),93-105.

ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ.(2555).ทกษะและเทคนคขนตอนในการรเทาทนสอ.สบคน

เมอ12สงหาคม2558,จากhttp://www4.thaihealth.or.th/healthcontent/special_report/27698

ส�านกงานปลดกระทรวงวฒนธรรม, ส�านกเฝาระวงทางวฒนธรรม.(2561). คมอการขบเคลอนงานพฒนาสอ

ปลอดภยและสรางสรรคจงหวด ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2561.กรงเทพฯ:ผแตง.

สภารกษ จตระกล. (2559). ครอบครวกบการรเทาทนสอดจทล (Digital Literacy) ของดจทลเนทฟ (Digital

Natives). วารสารวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย, 11(1),131-150.

โสภดาวรกลเทวญ.(2561).เทาทนสอ: อ�านาจในมอพลเมองดจทล.กรงเทพฯ:สถาบนสอเดกและเยาวชน.

อลชษา ครฑะเสน. (2556). แนวทางการพฒนากระบวนการเรยนรเทาทนสอของแกนน�าเยาวชน. วารสาร

วชาการ Veridian E-Journal, 6(3),276-285.

Gainer,J.S.(2010).Criticalmedialiteracyinmiddleschool:Exploringthepoliticsof representation.

Journal of Adolescent & Adult Literacy, 53(5),364–373.

Kafai, Y. B., & Peppler, K. A. (2011). Youth, technology, and DIY: Developing participatory

competencies in creative media production. Review of Research in Education, 35(1),

89-119.

มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย M edia Used Situation and...

Documents

Transcript of มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย M edia Used Situation and...