รายงานการวิจัย...

รายงานการวจย

เรอง

แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา สาหรบนกเรยนในระดบมธยมศกษา

A WAY OF TRISIGKHA LEARNING FOR STUDENTS IN SECONDARY SCHOOL

โดย

นายบญเลศ จรภทร

ผศ.ดร.ชาตชาย พทกษธนาคม

ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

ผศ.ดร.สทธพงษ ศรวชย

คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พ.ศ. ๒๕๔๖

ไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

Research Report

Title

A WAY OF TRISIGKHA LEARNING FOR STUDENTS IN SECONDARY SCHOOL

By

Mr. Boonlerd Jiraphat

Assist. Prof. Dr. Chartchai Phitaktanakhom

Assist. Prof. Dr.Theerayout Phungtien

Assist. Prof. Dr. Sutthipong Sriwichai

Mahachulalongkornrajavidyalaya University

B.E. 2546

Research Project Supported by Mahachulalongkornrajavidyalaya University

(Copyright Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ชอรายงานการวจย : แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา สาหรบนกเรยนในระดบ มธยมศกษา

ผวจย : นายบญเลศ จรภทร และคณะ หนวยงาน : คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ปงบประมาณ : 2546 ทนอดหนนการวจย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

บทคดยอ

แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาสาหรบนกเรยนในระดบมธยมศกษา เปน

การศกษาดานเอกสารกอนในชนตน เพอหากรอบแนวคดในการสรางรปแบบและกระบวนการ

เรยนรตามหลกไตรสกขา ทาใหไดขอสรปทยดหลกของทานธรรมปฎก (ป.อ.ประยตโต) และของ

ศาสตราจารยสมน อมรววฒน เปนระบบการเรยนรทประกอบดวยปรโตโฆสะ ไตรสกขา เสข

บคคล และโยนโสมนสการเปนหลกสาคญในการเรยนร จดทาเครองมอในการเกบขอมลท

ประกอบดวย 4 สวน คอขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ปรโตโฆสะ ไตรสกขา และเสขบคคล

โดยทกสวนมโยนโสมนสการแทรกอย จดทาแบบสอบถามขนมา 3 ชด คอ ผบรหาร ผสอน และ

ผ เรยน ทาการจดเกบขอมลจากภาคตางๆ กรงเทพและปรมณฑล โดยไดขอมลจากผบรหาร 62 คน

ผสอน 127 คน ผ เรยน 2,914 คน รวม 3,103 คน โดยการจดสงขอมลไปยงสถานศกษาระดบ

มธยมทกแหง พรอมกบประสานงานความเขาใจในการเกบแบบสอบถาม เมอสถานศกษาจดเกบ

ขอมลพรอม กทาการรวบรวมโดยทมงานพรอมกบการสมภาษณจากผบรหาร ผสอน และผ เรยน

ซงทาใหเกดความชดเจนในรายละเอยดบางอยางของขอมลมากขน นาขอมลทจดเกบไดมาประมวลผล ทาใหไดขอมล พบวา ผบรหารมการกาหนด

นโยบายดานตางๆ ในระบบการเรยนรไวสงและมบทบาทตอการจดการเรยนรของผสอน แตยงลงส

การปฏบตไดนอยและไมสอดคลองกบตวผ เรยน คอพนฐานของผ เรยน และการพฒนาผ เรยน คอ

ผ เรยนมความเหนวา ปรโตโฆสะหรอปจจยภายนอกไมสอดคลองกบผ เรยนและสรางปญหากบ

ผ เรยน ทงปจจยภายนอกทผ เรยนมสวนรวมและกระบวนการเรยนรทผ เรยนตองการใหผสอนและ

ผบรหารดาเนนการให ดงนน การจดการเรยนรจาเปนทผบรหารและผสอนจะตองนาหลกโยสโสมนสการและ

ไตรสกขา มาใชในการกาหนดนโยบาย การบรหาร และการดาเนนการในการเรยนร เพอใหปรโตโฆ

สะ ปจจยภายนอกเปนกลยาณมตรตอผ เรยนและบคคลภายในโรงเรยน ซงจะทาใหผ เรยนสามารถ

ข นาระบบการเรยนตามหลกไตรสกขามาใชประโยชนในการเรยนร และเกดการจดการเรยนรตาม

หลกไตรสกขาสาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษาในสงคมไทย

Research Title: A Way of Trisigkha Learning for Students in Secondary School

Researcher : Mr. Boolert Chiraoatr and Others

Department : Faculty of Education Mahachulalongkorurajavidyalaya University

Fiscal Year : B.E. 2546 Research Scholarship Sponsur : Mahachulalongkorurajavidyalaya

University

Abstract This research, entitled “ A Way of Trisigkha learning for Students in secondary School”, initiates with documentary studies, to explore conceptual frameworks to determine a pattern and process of learning system as A Way of Trisigkha, for providing a generalization of learning system which can stimulate learning reformation. The premise bases on the principle of Pra Thammapitok (Prayuth Prayothto) and Professor Sumon Amornwiwat, which consist of (1) external factors (Paratokosa), (2) learning processes (Tri sikha), (3) desirable persons (Seka bukala) and (4) wise attention (Yoniso manasikala) – The Buddhism Essential of Learning System. The data were collected by questionnaires of 3,103 samples from involving people in education; 2,914 students, 127 teachers and 62 administrators, and some interviews for more details, throughout four parts of the country as well as Bangkok and boundaries, analyzed through SPSS programme. It is found that the administrators determined a high level of various policies of learning system and process for teachers. However, there are some problems, especially on less level of implementation which had an effect on a learning process of students and didn’t appropriated to student background and student learning development. That means students consider external factors, students participations and learning process provided by teachers and administrators unsuitable and cause problems to them. They need some improvements available for their better learning system. This study informs that learning reformation requires administrators and teachers to apply the principles of Yoniso manasikarn and Trisigkha for determining the policies designed for student’s learning process. The external factors should be available for learning effectiveness of students and involving people in school. This will help students convey

ง

the process of learning system as A Way of Trisigkha for their learning achievement and induce A Way of Trisigkha learning for Students in secondary School in Thai society.

จ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบน บรรลผลสาเรจดวยดเพราะความรวมมอของทมงานวจยในการ

กลนกรองและรวมจดทาเครองมอ ประสานงาน การจดเกบขอมล ในเวลาอนจากดโดยอาศย

ความขยนหมนเพยร อดทน ขอขอบพระคณคณบด คณะครศาสตร พระครสตกจบรหาร ผ อานวยการ

สถาบนวจยพทธศาสตร พระครปลดสวฒนวชรคณ พระมหาล ลกขณญาโณ ทสนบสนนและ

อนเคราะหใหงานวจยฉบบนดาเนนมาดวยด ขอบพระคณเปนอยางยงพระมหาเจม สวโจ แมช

กฤษณา รกษาโฉม เมตตานเคราะหสรางจดเรมตนความคดในระบบการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา อธบายความหมายรายละเอยดของปรโตโฆสะ ไตรสกขา และเสขบคคล ขอขอบคณผ อานวยการโรงเรยนมธยมศกษา และโรงเรยนสาธตสถาบนราชภฏ

ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จงหวดนครปฐม สพรรณบร กาแพงเพชร อบลราชธาน

สงขลา และนครศรธรรมราช นางสาวสวล ศรแชม อนเคราะหเอกสารทางพทธศาสตร พรอมกบ

ทมงานทกรณาชวยจดพมพ ประมวลผล ทาใหงานวจยประสบความสาเรจ

คณะผ วจย แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

สาหรบนกเรยนในระดบมธยมศกษา

ฉ

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย...............................................................................................................ค บทคดยอภาษาองกฤษ..........................................................................................................ง กตตกรรมประกาศ................................................................................................................จ สารบญ................................................................................................................................ฉ สารบญแผนภมและแผนภาพ................................................................................................ฌ สารบญตาราง......................................................................................................................ญ บทท 1บทนา.........................................................................................................................1 1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา.............................................................1 1.2 วตถประสงคของโครงการวจย.............................................................................4 1.3 ขอบเขตของการวจย..........................................................................................4 1.4 คานยามศพท....................................................................................................5 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย................................................................5 บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และวรรณกรรมทเกยวของ 2.1 การศกษาในระดบมธยมศกษาของประเทศไทย ....................................................6 2.1.1 การมธยมศกษาเมอเรมระบบโรงเรยน..................................................8 2.1.2 การจดการมธยมศกษาชวงแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2547-2503..........19 2.1.3 การจดการมธยมศกษาของไทย ในชวง พ.ศ. 2503-2539.....................27 2.2 การปฏรปการเรยนรของประเทศไทย.................................................................40 2.2.1 เหตแหงการปฏรปการเรยนร..............................................................43 2.2.2 การปฏรปการเรยนรหวใจการปฏรปการศกษา.....................................45

2.3 การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา................................................................ ..68 2.4 เอกสารงานวจยทเกยวของ................................................................................82

ช

สารบญ(ตอ) บทท หนา บทท 3 วธการดาเนนงานวจย 3.1 วธดาเนนงาน...................................................................................................85 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง...............................................................................86 3.3 เครองมอการวจย.............................................................................................87 บทท 4 ผลการวจย

4.1 ขอมลพนฐาน...................................................................................................90 4.1.1 ขอมลพนฐานของผบรหาร.................................................................90 4.1.2 ขอมลพนฐานของผสอน....................................................................94 4.1.3 ขอมลพนฐานของผ เรยน....................................................................98 4.2 ขอมลแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาสาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา.....102 4.2.1 ผบรหาร.........................................................................................102 4.2.2 ผสอน.............................................................................................120 4.2.3 ผ เรยน............................................................................................140 4.3 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผ เรยน.................157 4.3.1 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน แยกตามภมภาค.............................................................................157 4.3.2 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน แยกตามภมภาค............................................................................158

4.3.3 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน แยกตามภมภาค............................................................................159

4.3.4 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน แยกตามโรงเรยน...........................................................................161 4.3.5 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน แยกตามโรงเรยน...........................................................................161 4.3.6 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน แยกตามโรงเรยน...........................................................................162

ซ

สารบญ(ตอ) บทท หนา บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ 5.1 สรปอภปรายความเหน...................................................................................165 5.2 ขอเสนอแนะ..................................................................................................170 บรรณานกรม....................................................................................................................173 ภาคผนวก.........................................................................................................................175

แบบสอบถามผบรหาร ผสอน ผ เรยน..........................................................176 ภาคผนวก จ. ประวตนกวจย..............................................................................................198

การปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ในระดบมธยมศกษา : สารบญแผนภม

บญเลศ จรภทร

ช

สารบญแผนภม หนา แผนภมท 2.1 โครงสรางการศกษา ตามโครงการศกษา พ.ศ. 2441........................................9 แผนภมท 2.2 โครงสรางการศกษาตามโครงการศกษา พ.ศ. 2445……………………………11

แผนภมท 2.3 โครงการศกษา พ.ศ. 2450………………………………………………………13



แผนภมท 2.6 โครงการศกษา พ.ศ. 2458............................................................................17 แผนภมท 2.7 โครงการศกษา พ.ศ. 2464………………………………………………………18


แผนภมท 2.9 แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2479………………………………………………….23

แผนภมท 2.10 แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2494…………………………………………………27

แผนภมท 2.11 แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2503....................................................32 แผนภมท 2.12 แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2520……………………………………..34

แผนภมท 2.13 แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535……………………………………..38

แผนภมท 2.14 สาระของการศกษาตามนยแหงพระพทธศาสนา............................................78

แผนภมท 2.15 ระบบการเรยนรตามแนวพทธ.......................................................................79

การปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ในระดบมธยมศกษา : สารบญแผนภาพ

บญเลศ จรภทร

ญ

สารบญแผนภาพ แผนภาพท หนา 1 การจดการศกษาทเนนผ เรยนเปนสาคญ.............................................................................47

2 สาระทกหมวดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต...........................................................47

3 ลกษณะของผ เรยนและกระบวนการเรยนรทพงประสงค.......................................................49

4 การพฒนาการอยางมประสทธภาพ...................................................................................51

5 แนวดาเนนการของโรงเรยนในการจดการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด ......................................61

6 แนวดาเนนการของครผสอนในการจดกระบวนการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด .......................62

7 ขนตอนการสอสารระหวางครกบผ เรยน..............................................................................65

8 แสดงการมสวนรวมของทกฝาย.........................................................................................66

9 แสดงสภาพทขาดการมสวนรวม........................................................................................67

ญ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

4.1 ขอมลพนฐานระดบมธยมศกษา สาหรบผบรหาร....................................................................116

4.2 ขอมลพนฐานระดบมธยมศกษา สาหรบสอน..........................................................................120

4.3 ขอมลพนฐานระดบมธยมศกษา สาหรบนกเรยน.....................................................................124

4.4 ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร).....................................................128

4.5 กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร).......................................... ......132

4.6 คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)………...…135

4.7 ANOVA ปจจยภานอยก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)...................................137 4.8 ANOVA : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)..............................138

4.9 ANOVA : ผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)............................155

4.10 ความสมพนธระหวางนโยบายการบรหารการศกษาของผบรหารในการจดการ

เรยนรตามหลกไตรสกขา (ปจจยภายนอก, กระบวนการเรยนร, ผเรยนทพงประสงค)..................156

4.11 ANOVA ระดบมธยมศกษา(ผบรหารการศกษา), วฒการศกษา……………………..………157

4.12 ANOVA ระดบมธยมศกษา(ผบรหารการศกษา), อาย……………………………….……..158

4.13 การเตรยมการเรยนร ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)……………..159

4.14 การเตรยมกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)…….................……163

4.15 คณลกษณะผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)…………..……...166

4.16 ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)……………………….………….168

4.17 กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)……………………..………...169

4.18 ผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)…………………..…………..170

4.19 ความสมพนธระหวางการเตรยมการสอนของผสอนในระบบการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา (ปจจยภายนอก, กระบวนการเรยนร, ผเรยนทพงประสงค)…………………170

4.20 ระดบมธยมศกษา (ผสอน), วฒการศกษา………………………………….……………...172

4.21 ระดบมธยมศกษา (ผสอน), อาย............................................................................................173

4.22 ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)………………….……………..175

4.23 กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)………………….…………..178

4.24 ผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)……………………..………181

4.25 ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)...................................................183

4.26 กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)...............................................184

ฎ

ตารางท หนา

4.27 ANOVA ผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)...............................185

4.28 ความสมพนธระหวางความรของผเรยนในระบบการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา (ปจจยภายนอก, กระบวนการเรยนร, ผลการเรยนรของผเรยน).................................... 186

4.29 ANOVA ระดบมธยมศกษา (นกเรยน) (อาย)………………………………..............………187

4.30 Correlation ของผบรหาร คร นกเรยน ระดบมธยมศกษาแยกตามภาค.................................189

4.31 Correlation ของผบรหาร คร นกเรยน ระดบมธยมศกษาแยกตาม โรงเรยน.........................192

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การจดการศกษาของไทย ไดมการดาเนนการมายาวนานนบตงแตสมยสโขทย(วไล.2544 ,

หนา 9-13) ทงนการจดการศกษาทมในชวงสมยสโขทยและอยธยาเนนเรองจรยธรรม การเปนพลเมองด เปน

คนมศลธรรม เนนเรองศลปะปองกนตว การเรยนรอกษรไทย การเรยนหนงสอเพอความเปนนกปราชญ การ

เรยนรเพออานพระไตรปฎก จนถงชวงตนรตนโกสนทร ยงคงเนนการเรยนรของประชาชนทางดานศลปวทยา

หรอศลปศาสตร สงเสรมความรกสามคคของประชาชนคนในชาต สรางการปลกใจประชาชนเพอใหเกดความ

รกชาต มงเนนการศกษาของประชาชนในดานศาสนาเพอใหประชาชนเปนคนดมศลธรรม ตอมา กอนการ

เปลยนแปลงการปกครองในสมยรชกาลท 5 ไดเรมมการจดตงหนวยงานททาหนาทดแลการจดการศกษาอยาง

เปนทางการ และเปนลายลกษณอกษรอยางเปนระบบ มระเบยบแบบแผนในการจดการศกษา มการใหม

โรงเรยน มคร ทาหนาทสอน มแบบเรยนทใชในการสอน จดทาโครงการศกษาแหงชาต ซงการจดการศกษา

ในชวงน มงเนนทจะจดการศกษาใหไดบคลากรมารบราชการ มงเนนสรางคนใหมการเรยนร มความร

ทดเทยมตางประเทศโดยเฉพาะชาวตะวนตก สมยหลงการเปลยนแปลงการปกครองซงในยคสมยน ไดเรม

จดทาแผนการศกษาแหงชาตตงแต ป พ.ศ. 2475 เปนตนมาดวยแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2475 โดยให

การศกษาแกพลเมองไมเลอกจากดเพศ ไมจากดศาสนา ใหไดรบการศกษาพอเหมาะแกภมปญญา และทน

ทรพยในการศกษาสายสามญและวสามญศกษา และจดใหมการศกษาทง 3 สวน คอ จรยศกษา พทธศกษา

และพลศกษา สวนแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2494 ทรฐมงใหพลเมองมการศกษาพอเหมาะแกอตภาพ เพอ

ความเปนพลเมองด รางกายแขงแรงอนามยสมบรณ มความรสามารถทประกอบอาชพและมจตใจเปนนก

ประชาธปไตย เนนการเปนพลเมองด และไดรบการศกษาในระบบโรงเรยนอยางนอย 15 ป มงเนนใหเกด

ความขวนขวายหาความรและทกษะอนเปนประโยชนตอการประกอบอาชพสบตอไป โดยจดการศกษาให

พอเหมาะ คอ จรยศกษา พลศกษา พทธศกษาและหตถศกษา

การจดการศกษากอนการปฏรปการศกษาตอจากยคการเปลยนแปลงการปกครอง ซงเรม

ตงแตแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2503 ทรฐมงเนนใหพลเมองทกคนเปนคนด มคณธรรมและวฒนธรรม ม

ระเบยบวนย มความรบผดชอบ มสขภาพสมบรณ มจตใจเปนประชาธปไตย มความรความสมารถทนาไป

ประกอบอาชพ และทาคณประโยชนแกประเทศชาต เดกไทยจะไดรบการศกษาในระบบโรงเรยนจนอาย 15 ป

บรบรณเปนอยางนอย เปนคนขวนขวายหาความรและประสบการณทจะเปนประโยชนตออนาคตสบไปภาย

หนา และการจดการศกษาเพอสนองความตองการของสงคมและบคคลทสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจ

และแผนการปกครองประเทศโดยจดใหมจรยศกษา พทธศกษา พลศกษา และหตถศกษา ในแผนการศกษา

2

แหงชาต พ.ศ. 2520 กาหนดใหการศกษาเปนกระบวนการทตอเนองตลอดชวต เพอมงสรางเสรมคณภาพ

ของประชากรใหสามารถดารงชวตอยอยางรอดปลอดภย มความมงคงผาสขรวมกนในสงคม ทงนความมง

หมายของการศกษาของแผนการศกษาในฉบบน คอ มความเคารพในสทธและหนาทของตนและผ อน ม

ระเบยบวนย มความเขาใจและกระตอรอรนทจะมสวนรวมในการปกครองประเทศตามวถทางประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยเปนประมข ยดมนในสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย มความรบผดชอบตอ

ชาต ตอทองถน ตอครอบครว และตอตนเอง มความสานกในความเปนไทยรวมกน และการเปนสวนหนงของ

มนษยชาต มความรกชาต ตระหนกในความมนคงปลอดภยของชาต และมสวนรวมในการปองกนประเทศ ม

ความมงคง และผดงความเสมอภาค ความสจรต และความย ตธรรม มบคลกภาพทด มสขภาพและอนามย

สมบรณ ทงรางกายและจตใจ มความขยนหมนเพยร มความสามารถในการประกอบอาชพ และการจบจาย

ใชสอยอยางประหยด ตลอดจนการรวมมอประกอบกจการและธรกจตาง ๆ โดยชอบดวยกฎหมาย ม

ความสามารถในการตดตอทาความเขาใจ และรวมมอซงกนและกน รจกการแสวงหาความจรง มความคด

รเรมสรางสรรค รจกแกปญหาและขอขดแยงดวยสตปญญา และโดยสนตวธ มความรความเขาใจ และเหน

คณคาในวทยาการ ศลปวฒนธรรม ธรรมชาต สงแวดลอม และทรพยากรของประเทศ

แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2535 มความมงหมายทจะใหบคคลไดรบผล ของจดการศกษา

ในดานตาง ๆพอสรปไดดงน คอ ดานปญญา จดการใหบคคลทไดรบการศกษาเปนผ มปญญาทรจกเหตผล

รจกแยกแยะผดชอบชวด คณและโทษ สงทควรกระทา และไมควรกระทาบนพนฐานของความจรงรจก

แกปญหาไดอยางฉลาด และรเทาทนการเปลยนแปลงตาง ๆ ทเกดขนอยางรวดเรว และหลากหลาย ม

ความคดรเรมสรางสรรค และใฝเรยนรเพอความกาวหนาทางความรและวทยาการตาง ๆ รคณคาของภม

ปญญา และวฒนธรรมของสงคมไทย และรจกเลอกรบวทยาการและวฒนธรรมจากภายนอก ดานจตใจ

จดการใหบคคลทไดรบการศกษารจกฝกฝนจตใจของตนเองใหมความเจรญงอกงามทางคณธรรม ไดแก

ความละอายตอการกระทาผด รจกควบคมตนเองใหประพฤตตามกรอบความถกตองทดงาม มศาสนาเปน

เครองยดเหนยวทางจตใจ รจกการเจรญสมาธ การฝกความอดทนและความหนกแนนใหเกดแกตนเอง อน

เปนประโยชนตอการปฏบตหนาทการงาน และการดารงชวต ดานรางกาย จดการใหบคคลทไดรบการศกษา

มรางกายทเจรญเตบโตสมวย รจกดแลรกษาสขภาพอนามยของรางกายของตนเองและสมาชกในครอบครว

และสามารถพฒนาสมรรถภาพทางรางกายใหเหมาะสมกบการปฏบตงานและอาชพ ดานสงคม จดการให

บคคลทไดรบการศกษามพฤตกรรมทางสงคมทดงามในการปฏบตหนาทในงาน และการอยรวมกนกบสมาชก

คนอนในครอบครว องคก าร และสงคม รจกการชวยเหลอเกอกลประโยชนแกกนและกนโดยไมเหนแกตว ม

ความสามารถและทกษะในการตดตอสอสารกบบคคลอน สามารถใชภาษาไทยไดอยางถกตองเหมาะสม

รวมทงสามารถธารงรกษาเอกลกษณ และวฒนธรรมทดงามของไทย ตระหนกและปฏบตตามสทธหนาทและ

ความรบผดชอบทพงมตอผ อน ตอสงคม และตอมวลมนษยชาต มความมงมนทจะพฒนาและสรางสรรค

สงคมใหมสนตสข รจกและเคารพในสทธและเสรภาพของตนเองและผ อนตามระบอบประชาธปไตย อนม

3

พระมหากษตรยเปนประมขรจกใชการอนรกษ ทรพยากรธรรมชาต และสรางสงแวดลอมทด ตลอดจนรวม

สงเสรมบทบาทของประเทศไทยในประชาคมโลกในทางทเหมาะสม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนกฎหมายทเกยวกบการศกษาของประเทศ

ไทยฉบบแรกทกาวหนากบอารยประเทศในสหสวรรษใหม โดยมจดมงหมายดงนคอ การจดการศกษาเปนไป

เพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรม

และวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผ อนไดอยางมความสข โดยในกระบวนการเรยนรตองมง

ปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปน

ประมข รจกรกษาและสงเสรม สทธหนาท เสรภาพ เคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปน

มนษย มความภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนของสวนรวมและของประเทศชาต สงเสรม

ศาสนา ศลปะวฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล

การอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพงพาตนเอง ม

ความคดรเรมสรางสรรคใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง

จากการประกาศพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทาใหเกดกระแสการตนตว

ครงใหญแกผ ทเกยวของในการจดการศกษาของประเทศไทย เพอใหเกดการปฏรปการศกษาของชาต ซงการจด

การศกษาในแนวทางการปฏรปการเรยนรทเนนผ เรยนเปนสาคญ ซงเปนหวใจของการปฏรปการศกษาซง

มงเนนการจดการศกษาใหเกดความรคคณธรรม เพอทาใหเกดการพฒนาลกษณะคนไทยทพงปรารถนา คอ

เปนคนด คนเกง และมความสข อนเปนผลสมฤทธของการเรยนรของผ เรยน แตการจดการศกษาทผานมา

มกจะมงเนนทองคประกอบภายนอก เชน วธการเรยนการสอน ผสอนหรอครผ มอานาจในชนเรยน

กระบวนการการเรยนรทนาเบอหนายยดหลกสตรเปนเกณฑ ยดเนอหาสาระทงหมดและการสอบและคะแนน

สอบเปนตวตดสนความสาเรจ โดยทกคนเกดความเครงเครยด และขาดความสขในการศกษาเรยนร โรงเรยน

ไมสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออประโยชนตอการเรยนร เปนอาณาเขตทขาดความสมพนธกบ

ชมชนและสงคมภายนอก อนเปนแหลงการเรยนรทชวยสรางบรรยากาศทางปญญา และครอบครวและชมชน

ขาดโอกาสในการรวมคดรวมสรางกระบวนการเรยนร กระบวนการเรยนการสอนทเตมไปดวยความจาเจ และ

ขาดการฝกคด ฝกปฏบตและการสรางเสรมอปนสย โดยมงเนนการทองจา ขาดการคดแนววทยาศาสตรและ

ขาดการปลกฝงความคดในความภาคภมใจวถแหงศลปวฒนธรรมแหงภมปญญาของชมชนและชนชาต และ

ในระบบโรงเรยน ขาดการอบรมบมนสยในการบมเพาะคณธรรม จรยธรรมและสนทรยภาพ ทมงมนพากเพยร

ใหสงาน เปนผ ยนหยดอยบนความสจรตทงกายและจตใจ

ความพยายามสรางระบบการศกษาทงระบบใหเออประโยชนในการสรางบคลาการทผานเขาส

กระบวนการเรยนร หรอการจดการเรยนการสอนททาใหผ เรยนเปนคนด คนเกง คนมความสข แตเทาท

ดาเนนการมาหลายป ยงประสบปญหาอยมาก ทงน เพราะยงขาดการนาผ เรยนเขาสระบบการเรยนร เพอให

เปนคนด คนเกง คนมความสข โดยเฉพาะคนด คนมความสข นนจะตองอาศยกระบวนการทางดานพทธ

4

ศาสนา ซงจะทาใหผ เรยน เปนคนด คนมความสข ซงจะทาใหคนเกงในสงคมชวยสรางสรรคสงคมใหเกด

ประโยชนสข และเกดความมนคงแกประเทศชาต ซงการศกษาจะตองดาเนนการจดการอยางเปนระบบใหแก

เยาวชนของชาตใหมรากฐานการเรยนรทตงอยเปนหลกธรรมและคณธรรม นนคอการจดการเรยนรตาม หลก

ไตรสกขา ในระดบมธยมศกษาซงเปนรากฐานสาคญ ใหเยาวชนของชาตมความเขมแขงอยบนพนฐานของ

คณธรรมความด มความสขสนตภาพตามแนวทางแหงพทธธรรม และเปนพนฐานของการเปนคนเกง ทม

ความมงมนพากเพยรใหบรรลความสาเรจ อนเปนการพฒนาสรางผ เรยนหรอนกเรยนอนเปนเยาวชนของชาต

ใหเปนคนด คนเกง คนมความสข ตามวถทางแหงพทธ ซงจะตองอาศยการเรยนรตามหลกไตรสกขา

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย

1.2.1 เพอศกษาการจดการเรยนรของผบรหารและคร

1.2.2 เพอศกษาคณลกษณะของนกเรยนทพงประสงคของผบรหารและคร

1.2.3 เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนตามความเหนของนกเรยน

1.3 ขอบเขตของการวจย

1.3.1 ศกษาปจจยทมผลตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมธยมศกษา

1.3.2 ศกษาทศนะและความคาดหวงของผบรหาร คร อาจารย นกเรยนในสถานศกษา ตอการ

จดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมธยมศกษา

1.3.3 ประชากรทใชศกษาวจย ไดแก คร อาจารย และนกเรยนระดบมธยมศกษา จานวน 16 โรง

ในเขตพนทการศกษาทง 4 ภาคของประเทศไทย จานวน 3,000 คน

1.3.4 ชวงเวลาในการศกษาวจย ระหวาง ตลาคม 2545 – กนยายน 2546

1.3.5 ศกษาทฤษฎและกรอบแนวคด ทฤษฎการเรยนรตามหลกไตรสกขา จากปราชญผ มความร

ประสบการณ

1.3.6 ศกษาหลกธรรมในพระไตรปฏก ในกรอบของพทธวธ การสอนตามแนวทางของพระพทธเจา

1.4 คานยามศพท

1.4.1 การเรยนร หมายถง การทผ เรยนไดทากจกรรม ฝกทกษะ ฝกปฏบต รวมทงการปลกฝง

คณธรรม คานยม และคณลกษณะทพงประสงค

1.4.2 การเรยนรตามหลกไตรสกขา หมายถง การทผ เรยนไดทากจกรรม ฝกปฏบต รวมทงการ

ปลกฝงคณธรรม คานยม และคณลกษณะทพงประสงคดวยหลก ศล สมาธ ปญญา ในการ

เรยนการสอนหรอการจดการเรยนรในโรงเรยน

5

1.4.3 นกเรยนในระดบมธยมศกษา หมายถง ผ เรยนทเรยนอยในสถานศกษาทจดการศกษาใน

ระบบการศกษาระดบการศกษาขนพนฐานทอยระหวาง ม.1 ถง ม. 6

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย

1.5.1 สามารถสงเสรมการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมธยมศกษา

1.5.2 สามารถนาทฤษฎเรยนรตามแนวพทธศาสตรมาประยกตใชในสถานศกษา และผ เกยวของกบ

การจดการศกษา ในระดบมธยมศกษา และเผยแพรสชมชนและสงคม

1.5.3 สามารถนากระบวนการเรยนรและพทธวธการสอนตามหลกไตรสกขามาใชประโยชนในการ

จดการศกษาในระดบมธยมศกษา

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาของไทยมการจดการมายาวนานซงแตเดมมงเนนดานจรยธรรม คณ-

ธรรม ของการเปนคนด มศลธรรม การเรยนรหนงสอเพอการอานพระไตรปฏก และความเปน

นกปราชญ ซงแสดงวาสงคมในอดตมงเนนการศกษาทสรางคนจากระบบการเรยนร ทสรางคนด

เปนหลก เมอพจารณาทวฒนธรรมของสงคมไทยในทกทองถนทเนนการใหบตรหลานไดบวชเรยน

ตงแตเยาววย โดยเฉพาะในภาคเหนอทนยมการบวชลกแกว และวฒนธรรมของคนไทยทถอวาบตร

หลาน เมอถงวยบวชจะตองใหบตรหลานตองบวช จะไดเรยนรคณธรรม หลกธรรม ซงจะทาใหเปน

มนษยทสมบรณ คอเปนคนทมคณงามความดอยในจตใจ รจกระงบจตใจ รจกยบยงชงใจ มความ

เกรงกลวตอบาป รจกวางตนใหสามารถแสวงหาความสขตามอตภาพ และรจกทางานดวยความ

ตงใจ นนแสดงใหเหนวา สงคมไทยไดวางรปแบบของการเรยนรหรอรปแบบของการศกษาไวโดย

เนนทการเปนคนด คนมความสข และคนเกงมาตงแตสมยสโขทย ซงการศกษาตามนยแหง

พระพทธศาสนา เปนกระบวนการของการฝกหดอบรมตนใหเปนคนคดด ทาด ควบคไปกบความร

จรงรแจง0

1

2.1 การศกษาในระดบมธยมศกษาของประเทศไทย

ระบบการศกษาของไทยในยคเรมแรกของไทยนน ถกหลอหลอมมาจากวด ซงมงสอน

ศาสนา ซงไมมแบบแผนทชดเจนและตายตว โดยมงสอนเพยงรายวชาไมมาก และมงเนนทมลฐาน

ไดแก การสอนศลธรรม และหลกศาสนา และมงเนนการศกษาแกผชายเทานน การศกษาดานอาชพ

หรออาชวจะเปนการฝกฝนกนภายในครอบครวโดยเดกหนมไดรบการอบรมสงสอนใหทาการ

เพาะปลก ลาสตว ตอสและปฏบตงานชางฝมออนเปนพนฐานทวไป เดกสาวจะไดรบการอบรมสง

สอนใหทาการเพาะปลก และทางานบาน บตรขนนางและเจานายเทานนทไดราเรยนในทางศลป

ศาสตร และวชาอน ๆ ซงถอกนวาเปน “การศกษาชนสง”

การศกษาในวดไดดาเนนการตดตอกนมาเปนเวลานานราว 6 ศตวรรษ นบจากตน

สโขทย (พ.ศ. 1800 - 1920) สมยอยธยา (พ.ศ. 1920 – 2310) สมยธนบร (พ.ศ. 2310 – 2345)

และตนสมยรตนโกสนทร (พ.ศ. 2325 – 2411) ซงการศกษาในชวงนเปนระยะตนของระบบ

การศกษาของประเทศไทยทมการเปลยนแปลงนอยมาก อนเปนระบบการศกษาทรฐบาลหรอ

1 สมน อมรววฒน. คดเปนตามนยแหงพทธธรรม “ตวอยางการคดแบบโยนโสมนการ”. พมพครงท 3.

กรงเทพฯ : เสรมสน พรเพรส ซสเทม.2545, หนา 5.

7

สวนกลางไมมสวนรวมในการจดการศกษา ดวยเหตผลทวาหนาทการจดการศกษาเปนหนาทของ

วด ทาใหพระภกษ ตองมบทบาทเปนผ รบผดชอบ ตอการจดการศกษาใหแกกลบตร กลธดา และ

ประชาชนโดยทวไป

พ.ศ. 2414 ไดมการสรางโรงเรยนในรปแบบใหมขนเปนหลงแรกใน

พระบรมมหาราชวงของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โรงเรยนหลงนแตกตางจาก

โรงเรยนทเคยมมาแตเกากอนทจดทาขนในวด วตถประสงคของโรงเรยนกคอการสงสอนอบรมเดก

ใหมความร ความสามารถพอทจะเขารบราชการได จากเดมโรงเรยนแบบโบราณ หรอโรงเรยนท

เปนรปแบบทวดและพระภกษเปนผ รบผดชอบใหการศกษานนมงสอนใหเดกมความรพออานออก

เขยนได และมความประพฤตดเปนสาคญ หรอมงเนนเปนคนดมากกวาคนเกง แตโรงเรยนใน

รปแบบใหมนมตารางสอนในการเรยนการสอนและมครสอนประจา หลกสตรทใชในการเรยนการ

สอนนอกจากจะใหผ เรยนอานออกเขยนไดแลว ยงมวชาเลข และวชาอนทมความจาเปนตองใชใน

ระบบราชการ เพอใหผ ทจบการศกษาในระบบการศกษาทจดใหสามารถออกไปปฏบต หนาทใน

ระบบราชการตามทรฐบาลคาดหวง

พ.ศ. 2430 ไดมการจดตงกรมศกษาธการขน และในอก 5 ปตอมา กรมนไดขยาย

งานเพมขน ปรบฐานะขนเปนกระทรวงศกษาธการ มหนาทบรหารการศกษา และรบหนาทจดการ

สงเสรมวฒนธรรม และกรมการศาสนาเพมเตมเขามาไวในกระทรวงซงทาให กระทรวงศกษา ในยค

สมยนนเปนองคการททาหนาทในการวางรากฐานในการขยายการศกษาแบบใหมใหกบประเทศ

ไทยมการเขยนตาราทใชสอนภาษาไทย และมการประกาศใชระเบยบการสอบไลใหแกโรงเรยนตาง

ๆ นบตงแตนนเปนตนมา

พ.ศ. 2475 มการเปลยนแปลงการปกครอง ทาใหระบบการศกษากเปลยนแปลง

ไปตามระบบการปกครอง โดยรฐบาลในยคประชาธปไตยไดพยายามปรบปรงการศกษาเปนอยาง

มากทาใหระบบการศกษาไดปรบเปลยนมาเอาใจใสการจดการศกษาและ การบรหารจดการภายใน

โรงเรยนเพอสนองความตองการของบคคล แตความมงหมายสวนใหญยงคงมงสนองความ

ตองการของสงคมเปนสาคญ โดยใหมความสอดคลองกบระบบเศรษฐกจ และการปกครองของ

ประเทศในขณะนน ในชวงระหวางป พ.ศ. 2474 ถง 2503 ไดมการประกาศใชแผนการศกษาหลาย

ฉบบและแผนการศกษาชาตกไดรบการพฒนาไปตามความเจรญของประเทศชาตบานเมอง

ตามลาดบ

แผนการศกษาแหงชาตฉบบป พ.ศ. 2503 ไดกาหนดวตถประสงคของการจด

การศกษา เพอสนองความตองการของบคคลและสงคม เปนครงแรกทมการบงคบใชแผนถง 7 ป

ครงแรกรวมทงมการนาความคดใหม ๆ เขามาใชในหลกสตรมธยมศกษา โดยมการทดลอง มธยม

8

แบบประสม อนเปนสงใหมครงแรกของวงการศกษา หรอมหาวทยาลย แตมไดขดขวางการเรยนตอ

ในระดบการศกษาขนสงไปในขณะเดยวกน

การมธยมศกษาของไทยมการวางรากฐานมาตงแตรชสมยพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว ทไดทรงวางรากฐานการศกษาของไทยแบบใหม เปนการปฏรปการศกษา

จากการเรยนการสอนในวด ในวง และในครอบครวเรอน มาเปนการศกษาในรปแบบโรงเรยนเพอให

ชาวไทยไดรบการศกษากวางขวางยงขนนบเปนการปฏรปการศกษาครงแรกของไทย ทงยงมการ

ปรบปรงเปลยนแปลงการศกษาในรปของโครงการการศกษาและแผนการศกษาแหงชาต หลายครง

เขน การบรหารงานมหาวทยาลย และการทบทวนความเปนมาของการศกษาของไทย ซงมงให

การศกษามแนวทางในการตอบสนองความตองการของสงคม สอดคลองกบการเปลยนแปลง และ

ชนาสงคมไทยใหเปนไปในทศทางทดขน แตการเปลยนแปลงทเกดขนไมเพยงพอตอการแกปญหา

ทางการศกษา ทงสงคมยงมความมงหวงใหการศกษามบทบาทชวยแกปญหาสงคม เสรมสราง

สงคมและนาสงคมไปสสงคมทพงประสงค ดงนนจงจาเปนตองปฎรปการศกษาทงระบบเพอให

ระบบการศกษาสามารถชวยแกปญหาสงคมใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสงคม เสรมสราง

สงคมและนาสงคมไปสสงคมทพงปรารถนาของคนในสงคม

2.1.1 การมธยมศกษาเมอเรมระบบโรงเรยน

การศกษาในชวงเรมแรกของระบบการศกษาแบบโรงเรยน เรมมระเบยบแบบแผน

มากขนโดยการศกษาสวนใหญยงมงเนนการศกษาเพอสรางบคลากรใหแกหนวยงานราชการหรอ

เขารบราชการ มงใหมความรทดเทยมชาวตะวนตก แตยงคงความเปนไทย จดเรมตนของโครงการ

การศกษา พ.ศ. 2441 ของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา มสาเหต 2 ประการคอ การทองค

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงประพาสทวปยโรป ในป พ.ศ. 2440 ไดทอดพระเนตร

เหนปญหาตาง ๆ ของนกเรยนไทยทไปเลาเรยนในประเทศยโรป ทตองใชเวลาในการศกษานาน

และไมสามารถรบใชราชการอนเปนการเสยเวลาและโอกาสในการใชประโยชนจากบคลากรเหลาน

และอกประการหนงพระองคทรงเหนวาการศกษาของไทยในขณะนนไมกาวหนาเชนประเทศตาง ๆ

ในยโรป จงเปนเหตใหทรงพระกรณาโปรดเกลาใหเจาพระยาพระเสดจสเรนทราธบด (ม.ร.ว. เปย

มาลากล) ซงขณะนนดารงตาแหนง พระยาวสทธสรยศกดอครราชฑตพเศษ ประจาราชสานก

องกฤษ ศกษาวธการจดการศกษาของประเทศ เพอนามาดดแปลงใชในประเทศไทย ใหการจด

การศกษามรปแบบและเปนระเบยบแบบแผนมากยงขน

9

โครงการศกษา พ.ศ. 2441

มสาระของโครงการพอสรปไดดงน คอ มการจดการศกษาแบงออกเปน 2 ประเภท

คอการศกษาสามญศกษากบการศกษาพเศษ โดยการศกษาสามญ แบงเปนการศกษา 4 ระดบ

หรอ 4 ขน คอ มลศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ดงน

1) มลศกษาและประถมศกษา หรอการศกษาเลาเรยนเบองแรก มการจาแนกการศกษา

ออกเปน 3 ระดบ คอ

ก) โรงเรยนบรบพ (อายภายใน 7 ป) ในระบบโรงเรยน และ โรงเรยน ก ข ทให

การศกษาอยตามวด (ไมจากดอาย)

ข) โรงเรยนเบองตนชนตา เรยน 3 ป นบเปนประโยค 1 (อายภายใน 10 ป)

ค) โรงเรยนเบองตนชนสง เรยน 3 ป นบเปนประโยค 2 (อายภายใน 13 ป)

2) มธยมศกษา เปนการศกษาเลาเรยนเบองตน มการจาแนกออกเปน 3 ระดบ คอ

ก) โรงเรยนไทยเบองกลาง เรยน 4 ป นบเปนประโยค 3 (อายตงแต 14-17 ป)

ข) โรงเรยนองกฤษไทยเบองตน เรยน 4 ป (อายภายใน 14 ป)

ค) โรงเรยนองกฤษไทยเบองกลาง เรยน 4 ป (อายภายใน 18 ป)

3) สกลวทยา เปนการเรยนเบองสง เทยบกบการศกษาในขนอดมศกษาในปจจบนหรอ

มหาวทยาลย เรยน 4 ป (อาย 18-22 ป)

สาหรบการศกษาพเศษ เปนการศกษาวชาเฉพาะ เชน การฝกหดคร อาจารย

กฎหมาย การแพทย การคา และการเพาะปลก การจดการศกษาอยในรปแบบโรงเรยน หรอ

วทยาลยเฉพาะวชาหรอเฉพาะทาง ไดแก โรงเรยนฝกหดครอาจารย โรงเรยนฝกหดขาราชการพล

เรอน โรงเรยนแพทย โรงเรยนกฎหมาย เปนตน

แผนภมท 2.1 โครงสรางการศกษา ตามโครงการศกษา พ.ศ. 2441

ระดบ มลศกษา มธยมศกษา โรงเรยนพเศษ สกลวทยา

ขนตา ขนสง

อาย ภายใน 7 ป ภายใน 10 ป ภายใน 13 ป 14-17 ภายใน 18 18-22

จานวนปทศกษา 1 3 3 4 4 4

ประถมศกษา

ทมา : วไล ตงจตสมคด (สรปความ)1

2

2 วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.2544 หนา 18.

10

โครงการการศกษา พ.ศ. 2445

จากโครงการการศกษา พ .ศ. 2441 ทยดแบบแผนมาจากองกฤษ ซงยงไม

เหมาะสมกบสภาพการเมอง เศรษฐกจ และสงคมไทย ดงนนพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาจง

ทรงพระกรณาโปรดเกลาใหพระยาวสทธสรยศกด ขณะทไปรบสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยาม

มกฎราชกมาร (พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว) ทประเทศญป น ศก ษางานการศกษาของ

ญป นและทารายงานเสนอกระทรวงธรรมการเพอนาทลเกลาฯ ถวายพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดโครงการศกษา พ .ศ. 2445 ขนมาแทน

โครงการศกษา พ .ศ. 2441 มสาระสรปไดดงน คอ การศกษาสามญศกษา กบการศกษาวสามญ

ศกษา โดยทงสองประเภท ยงแบงตามระดบได 3 ระดบ คอ มลศกษาและประถมศกษา หรอ

ประโยค 1 ชนตน มธยมศกษาหรอประโยค 2 ชนกลาง อดมศกษาหรอประโยค 3 ชนสง ดง

รายละเอยดดงน

1) การศกษาสามญศกษา เปนการศกษาทเนนความรสามญใหอานออก เขยนได ม

ความรเลขหรอคณตศาสตร ความรดานบญช และศลธรรม จาแนกออกเปน 3 ระดบของโรงเรยน

คอ

ก) ประถมศกษา เปนการศกษาทเนนความรพนฐานแกราษฎรทวไป โดยม

จดมงหมายสาหรบผจบการศกษาไว 3 ประการในการเลอกดาเนนชวต ไดแก จบแลวไปประกอบ

อาชพ จบแลวเรยนตอมธยมศกษาสายสามญ และจบแลวเรยนตอทางวชาสามญ โดยเขาศกษาตอ

ในโรงเรยนประถมศกษาพเศษเรยนวชาเฉพาะอยาง (เฉพาะทาง) เปนการศกษาทใชเวลาศกษา 3

ป จบการศกษาแลวไดประกาศนยบตรประโยค 1

ข) มธยมศกษา เปนการศกษามงเนนเพมพนความรในสายสามญใหสามารถไป

ใชในการดาเนนชวตใหไดมากขน ชวยใหผจบการศกษาสามารถเลอกดาเนนชวตไว 3 แนวทาง

ไดแก นาไปประกอบอาชพ เชน เปนเสมยน รบราชการ เปนตน เรยนมธยมศกษาพเศษทางวชา

วสามญ และเรยนตอขนอดมศกษา ระยะเวลาทใชในการศกษา 3 ป เมอจบการศกษาไดรบ

ประกาศนยบตรประโยค 2

ค) อดมศกษา เปนการศกษาความรระดบสงทสามารถทางานไดดวยภาษาไทย

และภาษาตางประเทศ ตามความรความสามารถทไดทาการศกษามา ทงนจดมงหมายใหผจบ

การศกษาสามารถเลอกทจะเขารบราชการหรอทางานกบเอกชน หรอศก ษาตอระดบอดมศกษา

พเศษในประเทศหรอตางประเทศ ระยะเวลาในการศกษา 5 ป ผจบการศกษาไดประกาศนยบตร

ประโยค 3

2) การศกษาวสามญศกษา เปนการศกษาทมงเนนความรพเศษในดานตางๆ เพอใช

ในการประกอบอาชพ เชน วชาคร แพทย ชางและวชาชพอนๆ ทงนการศกษาในสายสามญศกษา

11

สามารถจาแนกเปน 3 ระดบชนเชนเดยวกบสายสามญศกษา คอ วสามญชนตน เรย กวา

ประถมศกษาพเศษ วสามญชนกลาง เรยกวา มธยมศกษาพเศษ และวสามญชนสง เรย กวา

อดมศกษาพเศษ มรายละเอยดดงน

ก) ประถมศกษาพเศษ เปนการศกษาทเนนการเ รยนวชาพเศษสาหรบประกอบ

อาชพโดยทไมตองอาศยความรทางสายสามญ เมอศกษาจบหลกสตรไดประกาศนยบตร

ประถมศกษาพเศษ ใชเวลาในการศกษา 3 ป

ข) มธยมศกษาพเศษ เปนการศกษาทมงเนนการใหการศกษาสาหรบผ มความร

พนฐานดานวชาสามญในระดบมธยมศกษาใหมความรทางดานวชาชพหรอวชาเฉพาะใน

สถานศกษาเฉพาะดาน เชน โรงเรยนฝกหดอาจารย โรงเรยนกฎหมาย โรงเรยนแพทย โรงเรยน

มหาดเลก โรงเรยนนายรอยทหารบก โรงเรยนกอสราง โรงเรยนแผนท โรงเรยนพาณชย เปนตน

ใชเวลาในการศกษา 5 ป

ค) อดมศกษาพเศษ ยงไมมการจดการศกษาในประเทศไทย ในขณะนนตองไป

ศกษาตอยงตางประเทศ

แผนภมท 2.2 โครงสรางการศกษาตามโครงการศกษา พ.ศ. 2445

ระดบ ประโยค 1 ชนตน ประโยค 2 ชนกลาง ประโยค 3 ชนสง

สามญ มล-ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา

วสามญ ประถมศกษาพเศษ มธยมศกษาพเศษ อดมศกษาพเศษ

อาย 10-12 ป 13-15 ป 16-20 ป

จานวนปทศกษา 3 3 5

ทมา : วไล ตงจตสมคด.3


เปนการจดการศกษาทนาเอาโครงการศกษา พ .ศ. 2441 และ พ .ศ. 2545 มา

ผสมผสานทาใหเกดโครงการศกษา 2450 มสาระสาคญสรปไดดงนคอ การจดการศกษาแบง

ออกเปน 2 ประเภท คอ การศกษาสายสามญศกษาและสายวสามญศกษา มรายละเอยด ดงน

3 วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส. 2544, หนา 20.

12

1. สายสามญศกษา เปนการจดการศกษาทเนนความรสามญ แตแบงออกเปน 2 แผนก

คอ แผนกสามญ ซงมการศกษาทเนนทางดานวชาการดานสามญ เชนเดยวกบโครงการศกษา 2

โครงการแรก แตมการปรบปรงใหมวชาใหมๆ เพมขน สวนแผนกพเศษมการจดทาหลกสตรทเนน

ภาษาองกฤษมากกวาแผนกสามญ ดงน

1.1 แผนกสามญ แบงการศกษาออกเปน 3 ระดบ คอ

ก) มลศกษา เรยนเลขและภาษาไทย ใชระยะเวลาเรยน 3 ป อายไมเกน 9 ป

ข) ประถมศกษา เรยนภาษาไทย คณตศาสตร ภมศาสตร พงศาวดาร วาดเขยน

ใชเวลาเรยน 3 ป กาหนดอายไมเกน 12 ป

ค) มธยมศกษา หลกสตรวชาทเรยน ภาษาไทย คณตศาสตร ภมศาสตร

พงศาวดาร วาดเขยน ภาษาองกฤษ และวทยาศาสตร โดยเนนการเรยนภาษาองกฤษ คณตศาสตร

และวทยาศาสตรมากขน มการแบงกลมโรงเรยนเปน 2 กลม คอ มธยมวทยา และมธยมหนงสอ

โดยมธยมวทยาจะเปนหลกสตรทมวชาใหมอยอยางครบถวน สวนมธยมหนงสอจะเปนหลกสตรทม

วชาใหมบางสวนยงไมครบถวนตามทกาไหนด ระยะเวลาในการเรยน 3 ป

1.2 แผนกพเศษ แบงการศกษาออกเปน 3 ระดบเชนกน เพยงแตเนนการเรยน

ภาษาองกฤษ เพมขน คอ

ก) มลพเศษ เปนหลกสตรทเรยนเลขและภาษาไทยเชนเดยวกบของแผนกสามญ แต

ในปท 3 หรอปสดทายเรยนภาษาองกฤษ ใชระยะเวลาในการเรยน 3 ป

ข) ประถมพเศษ เปนหลกสตรทเรยนวชาตางๆ เชนเดยวกบแผนกสามญ แตเปน

หลกสตรภาษาองกฤษ และวชาการตางๆ ตามตองการ และเนนการเรยนภาษาตางประเทศ มการ

จดสอนทโรงเรยนราชวทยาลยและโรงเรยนวดเทพศรนทร ผจบการศกษาจะเรยนตอในมธยมศกษา

พเศษหรอออกไปทางานเปนเสมยน ระยะเวลาทใชในการศกษา 3 ป

ค) มธยมพเศษ หรอมธยมภาษา เปนหลกสตรทมวชาการเรยนสมยใหมเชนเดยวกบ

มธยมวทยาของแผนกสามญ แตเนนหนกทางดานภาษาองกฤษ ใชเวลาในการเรยน 5 ป โดยชวงป

ท 1-4 สอนวชาตางๆ เปนภาษาองกฤษทงสน สวนปท 5 เรยนภาษาไทยและภาษาองกฤษ กาหนด

อาย 17-18 ป

2. สายวสามญศกษา รบผจบการศกษาหรอสอบไลไดมธยมสามญ เปนการศกษา

ทางดานปฏบตคลายโรงเรยนเทคนค การเรยนการสอนของโรงเรยนสายวสามญจะม

ลกษณะเฉพาะตามแตละแผนก ไดแก แผนกองกฤษ แผนกชาง แผนกแพทย -ผดงครรภ และคร

เปนตน โดยการศกษายงแบงเปน 2 ระดบ คอ

13

2.1 ประถม เปนการเนนวชาชพจบแลวประกอบอาชพ ใชระยะเวลาในการเรยน 3 ป

ไดแก โรงเรยนองกฤษมหาพฤฒาราม สโมสรชาง สโมสรองกฤษ และโรงเรยนแพทยผดงครรภ

2.2 มธยม เปนหลกสตรดานวชาชพชนสง เปนการฝกอาชพเชนเดยวกบโครงการ

ศกษาของป 2441 และ 2445 แลวนามาปรบปรงใหมความเชอมโยงและชดเจนอยางเปนรปธรรม

ขน ไดแกโรงเรยนแพทย และโรงเรยนฝกหดอาจารย แตยงไมมการจดการศกษาระดบอดมศกษา

อยางสมบรณ

แผนภมท 2.3 โครงการศกษา พ.ศ. 2450

รายการ

อาย 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

ระดบ มล ประถม มธยม

สายสามญ 3 ป 3 ป 3 ป

สายสามญพเศษ 3 ป 3 ป 5 ป

สายวสามญ 3 ป 3 ป

(ประถมวสามญ) (มธยมวสามญ)


โครงการศกษา พ.ศ.2452

เปนการแกไขปรบปรงการศกษาจากโครงการศกษา พ .ศ. 2441 2445 และ 2450

ใหมความชดเจนและสอดคลองกนเปนระบบมากยงขน โดยระดบมลศกษาเปนการศกษาภาค

บงคบเปนอยางตา หลกสตรทมการปรบเปลยนคอ มธยมพเศษเหลอระยะเวลาเรยนจาก 5 ปเหลอ

3 ป และเพมหลกสตรมธยมสงเพมเตมในโครงการศกษา ใชเวลาเรยน 3 ปเพอใหผ ทจบชนมธยม

สงสามารถนาไปใชศกษาตอทยโรปไดเลย

4 วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส. 2544, หนา 21.

14

แผนภมท 2.4 : โครงการศกษา พ.ศ. 2452

รายการ อาย

ระดบ 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

สามญ มลศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา

วสามญ ประถมวสามญ มธยมวสามญ

สามญพเศษ มลศกษาพเศษ ประถมศกษา

พเศษ

มธยมศกษา

พเศษ

มธยมศกษาสง


ทงนโครงการศกษา พ .ศ. 2452 แบงออกเปน 2 สายอยางชดเจน คอสายสามญ

ศกษา และสายวสามญศกษา มรายละเอยด ดงน

1. สามญศกษา เปนการจดการศกษาดานวชาสามญ เชนเดยวกบโครงการป

พ.ศ. 2450 คอแผนกสามญกบแผนกพเศษ ทม 3 ระดบเหมอนกนคอ มลศกษา ประถมศกษาและ

มธยมศกษา แตละระดบมระยะเวลาทใชในการศกษาระดบละ 3 ปเทากน โดยแตละระดบของ

แผนกพเศษจะเนนหลกสตรภาษาองกฤษเปนหลก ทงยงมมธยมสงเพมขน ซงจะชวยใหผ ไปศกษา

ตอตางประเทศมความพรอมตอการศกษาตอในระดบอดมศกษาในตางประเทศเพมขน

2. วสามญศกษา เปนการจดการศกษาดานสายอาชพหรอวชาชพ ซงจาแนก

ออกเปน 2 ระดบ คอ ประถมวสามญทเนนการศกษาดานวชาชพทเนนการปฏบตเพอนาไปประกอบ

อาชพ และมธยมวสามญทเนนการศกษาดานวชาชพเชนกน แตเปนวชาชพทเนนวชาการมากกวา

ระดบประถมวสามญ


โครงการศกษา พ.ศ. 2456 มจดมงหมายสาคญ 5

6 คอ มงแกไขความเขาใจผดของ

ประชาชนทวา การจดการศกษาดานวสามญศกษาไมจาเปนตองเรยนร เพราะสนเปลองเงนทอง

และเวลา ควรศกษาเฉพาะสามญศกษากเพยงพอสาหรบออกมารบราชการเปนเสมยนได และมง

ปรบปรงสามญศกษาและวสามญศกษา ใหมความสมพนธกน เพอสงเส รมใหประชาชนไดมโอกาส

5 วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส. 2544, หนา 22. 6 สมบรณ พรรณาภพ. ประวตและปรชญาการศกษาไทย.กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.2524, หนา 233.

15

ไดรบการศกษาทงสามญศกษาและวสามญศกษาควบคกนไป จากเดมทโครงการศกษากอนหนาน

กาหนดหลกสตรสามญศกษาและวสามญศกษาแยกออกจากกน

ดงนนโครงการศกษา พ .ศ. 2456 จงมการปรบเปลยนใหมเปน 3 ระดบคอ

ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา โดยแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. สามญศกษา เปนการเลาเรยนความรสามญ ซงแบงออกเปน 2 ระดบ คอ

1.1 ประถมศกษา เปนการเรยนวชาเลข จรรยา และภาษาไทย ระยะเวลาในการศกษา 3

ป คอ ชนประถมปท 1 – 3 เมอจบการศกษาสามารถเรยนตอประถมศกษาวสามญหรอมธยมศกษา

1.2 มธยมศกษา เปนการเรยนวชาทางดานสามญ ซงแบงออกเปน 3 ตอน คอ

1.2.1 มธยมศกษาตอนตน หลกสตร 3 ป คอ มธยมศกษาปท 1-3 เปนชนทรบผจบ

การศกษาระดบประถมศกษาชนปท 3 จากการศกษาสายสามญ เมอจบการศกษาระดบ

มธยมศกษาปท 3 สามารถศกษาตอมธยมศกษาตอนกลาง

1.2.2 มธยมศกษาตอนกลาง หลกสตร 3 ป คอ มธยมศกษาปท 4-6 เปนชนทรบผจบ

การศกษาระดบมธยมศกษาสายสามญตอเนองจากมธยมศกษาตอนตน เมอจบการศกษาระดบ

มธยมศกษาปท 6 สามารถศกษาตอมธยมศกษาตอนปลายหรอวสามญชนตา

1.2.3 มธยมศกษาตอนปลาย หลกสตร 2 ป คอ มธยมศกษาปท 7-8 เปนการศกษา

ตอเนองจากมธยมศกษาตอนกลาง ตน เมอจบการศกษาระดบมธยมศกษาปท 8 สามารถศกษา

ตอระดบวสามญชนสงหรอมหาวทยาลย

2. วสามญศกษา เปนการศกษาเฉพาะดาน ไดแก แพทย กฎหมาย ค ร และชางดาน

ตางๆ แบงออกเปน 4 ระดบยอยๆ คอ ประถมศกษาวสามญ วสามญชนตา วสามญชนสง และ

มหาวทยาลย โดยวสามญชนตา วสามญชนสง จดอยในระดบการศกษาในระดบอดมศกษา ดงน

2.1 ประถมวสามญศกษา หลกสตร 2 ป รบผจบการศกษาชนประถมศกษาปท 3 คอ

ประถมศกษาปท 4 –5 เมอจบการศกษาประถมศกษาปท 5 ไมสามารถศกษาตอชนมธยมวสามญ

แตหากจะศกษาตอชนมธยมสายสามญ จะตองเรมตนศกษาชนมธยมศกษาปท 1 จงทาใหไมม

ผสนใจเรยนประถมวสามญศกษา

2.2 วสามญชนตา เปนการศกษาดานอาชพทรบจากผจบการศกษามธยมศกษาปท

6 แตเนองจากในสมยนนนยมรบราชการมากวาอาชพอน ดงนนคนทจบมธยมศกษาทท 6 หากเรยน

ตอมธยมศกษาตอนปลายอก 2 ปกจะจบมธยมศกษาทท 8 ซงสามารถนาไปใชในการเขารบ

ราชการ แตการศกษาวสามญชนตาไมมการกาหนดชนปทศกษาและระยะเวลาศกษาในหลกสตร

2.3 วสามญชนสง เปนการศกษาดานอาชพทรบจากผจบการศกษามธยมศกษาปท

8 แตเนองจากไมมการกาหนดชนปทศกษาและระยะเวลาศกษา จงมผ นยมศกษานอย

16

2.4 มหาวทยาลย เปนการศกษาวชาการดานตางๆ ซงผจบการศกษาสามารถนาไป

ประกอบอาชพหรอรบราชการ


ประเภท (สาย)

การศกษา

อาย (ป)

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

สามญศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา

มหาวทยาลย 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8

วสามญศกษา ประถมศกษา

1 2 3 4 5 วสามญชนตา วสามญชนสง


7


จากการทโครงการศกษา พ.ศ. 2456 มขอบกพ รองทขาดความตอเนองใน

ระดบประถมกบการศกษาสายวสามญ โดยเฉพาะการปรบใหเกดการศกษาดานวสามญศกษาม

ความตอเนองดวยการจดใหมการศกษาระดบมธยมศกษาในสายวสามญ คอ มธยมวสามญศกษา

ชนกลาง และมธยมศกษาวสามญชนสง ใหเกดการเชอมตอระหวางประดบประถมวสามญศกษา

กบระดบอดมศกษาและเกดความเชอมโยงกหระหวางสายสามญและสายวสามญมากขน ทาให

การศกษาสายวสามญนาสนใจขน

โครงการศกษา พ.ศ. 2458 จงแบงการศกษาออกเปน 2 ประเภท คอ

1. สามญศกษา เปนสายการศกษาดานความรสามญ มระบบการศกษาแบงออกเปน 2

ระดบ เชนเดยวกบโครงการศกษาป 2456 คอ

1.1 ประถมศกษา เปนสายการศกษาดานความ รสามญ หลกสตร 3 ป คอ

ประถมศกษาปท 1-3 ซงเปนความร พนฐานสาหรบผ เรยนตอชน มธยมศกษาสายสามญ หรอผ เรยน

ตอมธยมวสามญศกษาชนตา หรอ เรยนตอประถมศกษาปท 4-5 ซงเปนประถมวสามญ

1.2 มธยมศกษาสายสามญ เปนการศกษาความรดานสามญ ซงเปนความรพนฐาน

ในการศกษาตอมธยมวสามญหรอการศกษาระดบอดมศกษา การศกษาระดบมธยมศกษาสาย

สามญแบงออกเปน 3 ระดบ คอ

7 วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.2544, หนา 24.

17

1.2.1 มธยมศกษาตอนตน หลกสตร 3 ป คอ ม ธยมป ท 1-3 เปนชนทรบผจบ

การศกษาระดบประถมศกษาปท 3 เมอจบมธยมปท 3 สามารถนาไปศกษาตอมธยมศกษา

ตอนกลาง หรอศกษาตอมธยมวสามญชนกลาง ซงทาใหเกดความเชอม โยงระหวางสายสามญและ

สายวสามญมากขนและมความตอเนองมากขน

1.2.2 มธยมศกษาตอนกลาง หลกสตร 3 ป คอ มธยมชนปท 4-6 เปนชนทรบผ

จบจากมธยมปท 3 เมอจบการศกษามธยมปท 6 สามารถนาไปศกษาตอมธยมศกษาตอนปลาย

หรอ ศกษาตอ มธยมวสามญชนสงหรอศกษาตออดมศกษาชนตา ซงทาใหเกดความเขอมโยง

ระหวางสายสามญกบสายวสามญและอดมศกษามากขน

1.2.3 มธยมศกษาตอนปลาย หลกสตร 2 ป คอ มธยมปท 7-8 เปนชนทรบผจบ

จากมธยมปท 6 เมอจบจากมะยมปท8 สามารถนาไปศกษาตออดมศกษาชนสง

2. วสามญศกษา เปนสายการศกษาดานวชาชพ ซงมการสรางระบบการศกษาในสาย

วชาชพหรอวสามญศกษาใหเปนระบบอยางตอเนองและเชอมโยงระบบการศกษาของสายสามญ

มากขน แบงเปน 2 ระดบ คอ

2.1 ประถมวสามญศกษา เปนการศกษาดานวชาชพทตอเนองจากระดบประถมปท

3 จากสายสามญ เปนหลกสตรการศกษา 2 ป คอ ประถมวสามญปท 4-5 เมอจบประถมวสามญป

ท 5 สามารถเขาศกษาตอระดบมธยมวสามญขนตา

2.2 มธยมวสามญชนตาเปนการศกษาดานวชาชพทรบนกศกษาจบการศกษา

ประถมศกษา ซงมความเชอมโยงจากสายสามญศกษาในระดบมธยมศกษาดวย และมความ

ตอเนองเชอมโยงกบระดบตางๆ ในสายวสามญดวย โดยแบงเปน 3 ระดบชน คอ

2.2.1 มธยมวสามญชนตา เปนการศกษาดานวชาชพทรบนกศกษาจบการศกษา

ประถมศกษาปท 3 จากสายสามญ หรอประถมวสามญปท 5 ซงทาใหมผศกษาประถมวสามญนอย

เมอการศกษามธยมวสามญชนตาสามารถนาไปใชศกษาตอมธยมวสามญชนกลางตอไดหรอนาไป

ประกอบอาชพ

2.2.2 มธยมวสามญชนกลาง เปนการศกษาดานวชาชพทรบผจบการศกษามธยม

ปท 3 หรอมธยมวสามญชนตา เมอจบการศกษามธยมวสามญชนกลางสามารถนาไปใชศกษาตอ

มธยมวสามญชนสงหรอนาไปประกอบอาชพ

2.2.3 มธยมวสามญชนสง เปนการศกษาดานวชาชพทรบผจบการศกษามธยมป

ท 6 หรอมธยมวสามญชนกลาง เมอจบการศกษามธยมวสามญชนสงสามารถนาไปประกอบอาชพ

การศกษาระดบมธยมวสามญแตละระดบชนไมมการกาหนดระยะเวลาการศกษา

อยางชดเจน แตนาจะมระยะเวลาใกลเคยงกบมธยมสายสามญแตละระดบ ทงยงไมระบวาเมอจบ

การศกษาระดบมธยมวสามญชนสงจะศกษาตอระดบอดมศกษาชนสงหรอมหาวทยาลยไดหรอไม

18

อกทงในหลกการมการระบการศกษาของสตรไวใหเทาเทยมกบบรษ แตในทางปฏบตแลวสตรเขา

มาในระบบการศกษานอยมาก เนองจากผปกครองไมนยมใหลกสาวเขาเรยนและเหนวาผหญงม

หนาทเปนแมบานแมเรอน รวมทงสถานศกษาอยในวด จงไมยนยอมใหบตรสาวมาเรยน


สายการศกษา อาย

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

สามญศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนกลาง มธยมศกษาตอนปลาย

1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8

วสามญศกษา ประถม มธยม มธยม มธยม

4 5 ชนตา ชนกลาง ชนสง

อดมศกษา ชนตา ชนสง

ทมา : ดดแปลงจาก วไล ตงจตสมคด.8


การจดทาโครงการศกษา พ.ศ. 2464 เพอตองการแกไขความนยมอาชพเสมยนของ

ประชาชน โดยจดทาระบบการศกษาในสายวสามญหรอสายอาชพอนมากวาเสมยน โดยมลกษณะ

โดยรวมใกลเคยงกบโครงการศกษา พ .ศ. 2458 อกทงหลกสตรมธยมในสายสามญไดมการ

ปรบปรง คอ มธยมตอนตน บงคบเรยนวชาภาษาองกฤษแทนวชาเลอก และใหนกเรยนหญงเลอก

เรยนวชาตามความเหมาะสม สวนมธยมตอนกลางและมธยมตอนปลายเปดโอกาสใหเลอก

ภาษาจนได ทงระดบอมศกษากาหนดใหมระดบตากวาปรญญาตรหรอระดบประกาศนยบตร

เพมเตม และกาหนดวชาทสอนเพมเตมในระดบอดมศกษาใหวชาตางๆ เพมเตมกวางขวางกวาเดม

ดงรายละเอยดในแผนภมท 2.79

8 วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส. 2544, หนา 26. 9 สมบรณ พรรณาภพ. ประวตและปรชญาการศกษาไทย.กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.2524. หนา 244.

19



8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

สามญศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนกลาง มธยมศกษาตอนปลาย

1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8

วสามญศกษา ประถม มธยม มธยม มธยม

4 5 ชนตา ชนกลาง ชนสง

อดมศกษา ประกาศ

นยบตร

ปรญญา


การศกษาในระดบมธยมศกษาของประเทศไทย ในชวง พ .ศ. 2441-2475

เปนการจดการศกษาในระบบโรงเรยน และมหลกสตรชดเจน ทาใหระบบการศกษาทเรยนไมเพยง

อานออกเขยนไดมาสการพฒนาอยางตอเนอง ทงในดานวชาการและวชาชพ หรอสายสามญและ

สายวสามญ ในชวงแรกทมการนาระบบของตะวนตกมาใชโดยยงไมปรบปรง จงเกดความไม

ชดเจนของระบบการศกษาและความเชอมโยงระหวางสายสามญและสายวสามญ แตการศกษา

ระดบมธยมศกษามการกาหนดไวชดเจนโดยชวงตนมความไมเหมาะสมกบสงคมไทย ในโครงการ

ศกษา 2456 มการปรบปรงใหเหมาะสมกบสงคมไทยมากขน คอม 3 ตอน คอ มธยมตอนตน มธยม

ตอนกลาง และมธยมตอนปลาย คอ มธยม ปท 1 2 3 สาหรบตอนตน มธยมปท 4 5 6 สาหรบ

ตอนกลาง และมธยมปท 7 8 สาหรบตอนปลาย ผจะเรยนระดบมธยมจะตองจบประถมศกษาปท 3

เมอจบมธยมปท 3 สามารถเรยนตอระดบมธยมตอนกลางหรอมธยมวสามญชนกลาง หากจบ

มธยมปท 6 สามารถเรยนตอระดบมธยมตอนปลายหรอมธยมวสามญชนปลาย และจบ

มธยมศกษาปท 8 สามารถเรยนตอระดบอดมศกษา

การศกษาในระดบมธยมศกษาซงเปนระดบการศกษาทเชอมตอระหวางระดบ

ประถมศกษากบระดบอดมศกษา รวมทงการสรางพนฐานความรใหมระดบความรเชอมตอ

การศกษาในระดบอดมศกษาและการศกษาในสายวสามญ อนเปนการศกษาความรดานอาชพ

ตอไป ดงนนการปรบปรงพฒนาหลกสตรและระบบการศกษาในระดบมธยมเพอใหเกดการสราง

10

วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส. 2544,หนา 27.

20

ความรพนฐานดานวชาการสายสามญใหเพยงพอตอการศกษาในดานวสามญและระดบอดมศกษา

เพอนาไปประกอบอาชพและการรบราชการเปนหลก

2.1.2 การจดการมธยมศกษาชวงแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2475-พ.ศ. 2503

จากการเปลยนแปลงการปกครองของคณะราษฎร พ .ศ. 2475 เนองจากนโยบาย

ของคณะราษฎรมงอบรมพลเมองใหรจกและเขาใจระบอบการปกครองแบบรฐธรรมนญอยางเตมท

จะใหมการศกษาจาก 3 ดานคอ จากธรรมชาต จากการงาน และจากการสมาคม ดวยการฝกให

บคคลรจกคดหาเหตผลโดยตนเอง มจรรยามารยาท มรางกายแขงแรง รกษาขนบธรรมเนยม

ประเพณและรวชาประกอบอาชพทเหมาะสม ทาใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลงทางการศกษา

เพอใหเกดการศกษาทบรรลเปาหมายดานตางๆ ตามตองการ จงประกาศ แผนการศกษาชาต

พ.ศ. 2475 ณ.วนท 28 มนาคม 2475 มสาระดงน

1. ความมงหมายของการศกษา : ประชาชนทกคนจะตองไดรบการศกษาเหมาะ

กบอตภาพของแตละบคคลพอควรแกภมปญญาและทนทรพย ใหกลบตรกลธดา (เยาวชน) ไดรบ

การศกษาทงสามญและวสามญศกษาตามทกาหนดไวตามภมปญญา

2. องคแหงการศกษา : การจดการศกษาใหจดเปน 3 สวนพอเหมาะกน คอ จรย

ศกษา พทธศกษา และ พลศกษา

3. ประเภทการศกษา : แบงออกเปน 2 ประเภท คอ สามญศกษาและวสามญ

ศกษา

4. ระดบการศกษา : แตละประเภทม 3 ระดบ คอ ประถมศกษา มธยมศกษา และ

อดมศกษา

5. การศกษาภาคบงคบ กาหนดไว 6 ป คอ ผใดเรยนตอมธยมสายสามญจะตอง

จบประถมปท 4 จงจะศกษาตอมธยมปท 1 แตหากไมตองการเรยนมธยมศกษาจะตองเรยนชน

ประถมปท 5-6 ในสายสามญใหจบซงเนนดานวชาชพ เพอสงเสรมใหเกดการเรยนดานวชาชพ ซง

เปนสวนหนงของการศกษาภาคบงคบ

การจดการศกษาในแผนการศกษาชาต พ .ศ. 2475 ซงเปนแผนการศกษาฉบบแรกได

แบงการศกษาออกเปน 2 ประเภทหรอสายการศกษา คอ

1. สามญศกษา เปนการศกษาวชาดานสามญ แบงเปน 3 ระดบ คอ

1.1 ประถมศกษา เปนการศกษาขนพนฐานของวชาสายสามญ มหลกสตร 4 ป

คอประถมปท 1-4 เมอจบการศกษาประถมปท 4 สามารถศกษาตอมธยมปท 1 หรอศกษาตอ

ประถมปท 5 ในสายวสามญหรอสายอาชพ

21

1.2 มธยมศกษา เปนการศกษาดานวชาสามญ ซงแบงออกเปน 2 ตอน ดงน

1.2.1 มธยมตอนตน เปนการศกษาดานสามญทรบผจบประถมปท 4 เขา

ศกษาตอมธยมปท 1 ซงมหลกสตร 4 ป คอ มธยมปท 1-4 เมอจบมธยมปท 4 สามารถศกษาตอ

มธยมปลายในสายสามญหรอมธยมวสามญในสายอาชพ

1.2.2 มธยมตอนปลาย เปนการศกษาดานสามญทรบผจบการศกษามธยม

ปท 4 เขาศกษาตอมธยมปท 5 ในหลกสตร 4 ป คอ มธยมมท 5–8 ซงเปนระดบทเตรยมสาหรบผ

ศกษาตอระดบอดมศกษา เปนการศกษาระดบมหาวทยาลย

2. วสามญศกษา เปนการศกษาดานวชาชพ ซงเปนประเดนสาคญของแผนการ

ศกษาฉบบนทตองการจดการศกษาภาคบงคบแกประชาชนทเนนการประกอบอาชพ ไดแก

เกษตรกรรม หตถกรรม พาณชยกรรม การเรอน เพอใหเหมาะกบพนฐานการดารงชวตของ

ประชาชน ซงแบงออกเปน 2 ระดบคอ

2.1 ประถมวสามญศกษา เปนการศกษาดานวชาชพ ซงเปนสวนหนงของ

การศกษาภาคบงคบ 6 ป โดยมหลกสตร 2 ป คอ ประถมปท 5–6 เมอจบประถมปท 6 สามารถ

นาไปประกอบอาชพได

2.2 มธยมวสามญศกษา เปนการศกษาดานวชาชพทเปนการศกษาทตองอาศย

พนฐานการศกษาจากผจบการศกษามธยมปท 4 เขาศกษาตอมธยมวสามญปท 5 ศกษาใน

หลกสตรการศกษา 4 ป คอ มธยมวสามญปท 5-8 เมอจบการศกษามธยมปท 8 สามารถนาไป

ประกอบอาชพไดมากกวาอาชพการเปนเสมยน

แมจะพยายามเนนใหเหนวาวชาชพสาคญและมอาชพอนๆ สาคญและมใหเลอก

มากกวาการเปนเสมยน แตการประถมวสามญศกษายงไมเปนทนยมเรยนอยเชนเดม



7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

สามญศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อดมศกษา

1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 มหาวทยาลย

วสามญศกษา ประถมวสามญ

5 6 5 6 7 8

ทมา : ประมวลจาก วไล ตงจตสมคด.11

11

วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.2544. หนา 29.

22

แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2479

เปนแผนการศกษาทปรบปรงจากแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2475 ซงมระยะเวลาใน

การศกษาสายสามญยาวนานเกนถง 12 ป เมอรวมกบการศกษาอดมศกษาอก จงทาใหเกด

การศกษาทยาวนาน จงไดมการปรบปรงระดบการศกษาแตละชวงใหสนลง และมการเสรมดาน

อาชพใหมากขนมารองรบสายสามญในทก ๆ ชวง และเพมระดบมลศกษามาเสรมกอนระดบ

ประถมศกษา โดยแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2479 มสาระสาคญดงน

1. ความมงหมายทวไป ตองการใหประชาชนทกคนไดรบการศกษาเพอจะไดทาหนาท

พลเมองตามระบอบรฐธรรมนญไดเตมทและทาใหทกคนจะสรางประโยชนแกประเทศชาต และ

ตนเองตามหนาท โดยกลบตร กลธดา (เยาวชน ) จะตองไดรบประโยชนจากการศกษาทงสอง

ประเภท คอ สามญศกษา และอาชวศกษาดวยสมบรณ จะตองจดการศกษาใหครบทงสามสวนคอ

พทธศกษาเปนการใหเกดปญญาความร จรยศกษาเปนการใหเกดศลธรรมอนด และพลศกษาเปน

การใหเกดรางกายสมบรณ

2. ระดบการศกษา ม 5 ระดบ คอ มลศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา เตรยม

อดมศกษา และอดมศกษา

3. ประเภทของการศกษา แบงเปน 2 ประเภท คอ สามญศกษาไดแก การศกษา

วชาการพนฐานความรทวไป แบงเปนการศกษาชนประถมศกษาปท 1-4 มธยมตนปท 1-3 และ

มธยมปลายปท 4-6 อาชวศกษา ไดแก การศกษาความรดานวชาชพทใชประกอบอาชพ ซงรองรบ

จากสายสามญทกระดบ

4. อดมศกษา เปนการศกษาทตอเนองจากชนเตรยมอดมศกษาซงผ สาเรจชนมธยมป

ท 6 ตองการเขาเรยนชนอดมศกษา จะตองเขาศกษาตอระดบเตรยมอดมศกษากอนจงจะเขาศกษา

ได

5. การศกษาภาคบงคบ เปนการศกษาระดบประถมศกษาทเดกและเยาวชนทกคน

ตองเขาศกษาตามกฎหมายการประถมศกษา ซงจดทาเปนกฎหมายขนเปนครงแรก

6. นโยบายการจดการศกษา รฐใชวธกระจายอานาจโดยบางสวนรฐจดตงเอง ให

เทศบาลจดตงและเอกชนหรอคณะจดตงเอง

การจดการศกษาในแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2479 เปนแผนกการศกษาทปรบปรงจาก

แผนการศกษาชาต พ .ศ.2475 เพอใหการศกษาในสามญ มความกระชบขน และปรบการศกษา

ดานอาชวะใหรองรบจากสายสามญทกระดบ การปรบปรงแผนการศกษาชาตทาใหเกดการ

แบงเปน 2 ประเภทหรอสายการศกษาดงน

1. สามญศกษา เปนการศกษาวชาดานสามญ แบงเปน 5 ระดบคอ

23

1.1 มลศกษา เปนการเตรยมความพรอมของเดกผ เรยนกอนเขาสระบบการเรยน

ขนประถมศกษาปท 1 ในการเรยนวชาสามญซงเปนการใหการศกษาแกเยาวชนทมอายตากวา

เกณฑหรอตากวาอาย 8 ป

1.2 ประถมศกษา เปนการศกษาภาคบงคบทกาหนดใหเยาวชนทกคนตองเรยน

หรอเปนการศกษาภาคบงคบ 4 ปคอ ประถมปท 1-4 ซงเปนการลดภาคบงคบจาก 6 ป เหลอ 4 ป

และเมอจบประถมศกษาปท 4 สามารถนาไปใชในการศกษาตอมธยมตนหรออาชวศกษาใน

โรงเรยนอาชพ ทงนไดมการประกาศใชพระราชบญญตประถมศกษาไปทวราชอาณาจกรทกตาบล

และลดเกณฑอายใหตาลง และทาอยางคอยเปนคอยไป.

1.3 มธยมศกษา เปนการศกษาสายสามญทตองใชความรพนฐานจาก

ประถมศกษา ซงมการแบงออกเปน 2 ตอนดงน

1.3.1 มธยมตน เปนการศกษาดานสามญทรบผจบการศกษาประถมศกษา

ปท 4 เขาศกษาตอมธยมศกษาปท 1 ในหลกสตร 3 ป คอมธยมปท 1-3 เมอจบมธยมปท 3 สามารถ

นาไปศกษาตอมธยมปลายในสายสามญหรอศกษาตอโรงเรยนอาชพในสายอาชวศกษาในระดบ

เดยวกบมธยมปลาย

1.3.2 มธยมปลาย เปนการศกษาดานสามญสาหรบผจบการศกษามธยมป

ท 3 จากมธยมตน เพอเขาศกษาตอมธยมปท 4 ในหลกสตร 3 ปคอ มธยมปท 4-6 เมอจบมธยมปท

6 สามารถนาไปเรยนตอเตรยมอดมศกษา หรออาชวศกษาในโรงเรยนอาชพ ในระดบเดยวกบ

เตรยมอดมศกษา

1.4 เตรยมอดมศกษาเปนการศกษาดานสามญศกษาสาหรบผจบการศกษามธยม

ปท 6 ทตองการจะศกษาตอระดบอดมศกษาหรอศกษาตอวทยาลยโดยการศกษาในระดบเตรยม

อดมศกษา จะใชเวลาในการศกษา 2 ป ตลอดหลกสตร และเมอจบสามารถศกษาตอใน

ระดบอดมศกษา หรอระดบมหาวทยาลย

1.5 อดมศกษาเปนการศกษาทรบผจบการศกษาระดบเตรยมอดมศกษามา

ทาการศกษาตอในระดบอดมศกษาหรอมหาวทยาลย ซงมใหเลอกหลายคณะตามแตความถนด

หากมองแตประถมศกษา และมธยมศกษา ของสายสามญจะพบวามเพยง 10 ป

ตลอดการศกษาแตหากนาระดบเตรยมอดมศกษาเขามารวมดวยจะทาใหจานวนปทตองศกษาเพม

เปน 12 ป ยงรวมมลศกษาเขามาจะเพมเปนระยะเวลาศกษาเปน 13-15 ป หรอนาชวงเวลาเรยน

ระดบประถมศกษาถงอดมศกษาจะทาใหระยะเวลาเพมเปน 15 ป คอใชเวลาศกษาจนจบ

มหาวทยาลยจะมอายประมาณ 22 ป จงจะจบปรญญาตร นบเปนการจดระบบการศกษาใน

แผนการศกษาทชดเจน แตสายอาชวศกษาหรอสายวสามญศกษาในแผนการศกษาอนยงไมมความ

24

ตอเนองเพยงแตทาหนาทรองรบชวงตอจากสายสามญ ในแตละชวงแตละระดบสาหรบผไมตองการ

ศกษาตอ ในสายสามญในระดบการศกษาของประถมศกษาและมธยมศกษา

แผนภมท 2.9 แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2479

สายการศกษา

อาย

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

สายสามญ มลศกษา ประถมศกษา มธยมตน มธยมปลาย เตรยม



มลศกษา 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 1 2 อดมศกษา

สายอาชวศกษา โรงเรยนอาชพ โรงเรยนอาชพ โรงเรยนอาชพ


แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2494

การปรบปรงแผนการศกษาชาต พ .ศ.2479 เปนแผนการศกษาชาต พ .ศ. 2494

เพอตองการใหประชากรมการศกษาทมมาตรฐานความรสงขน เนองจากพระราชบญญต

ประถมศกษาทบงคบใชใหเดกและเยาชนของชาตตองเขาศกษาในโรงเรยนประถมศกษาเมอยาง

เขาอาย 8 ป จนยางเขาอายเพยง 10-11 ป และพนเกณฑ บงคบโดยทพนฐานการศกษา

ระดบประถมปท 4 ยงมความรพนฐานไมเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของสงคมไทยในขณะนนท

จะมความรความสามารถใหสมกบการเปนพลเมองดตามทประเทศชาตตองการ จงตองปรบปรง

แผนการศกษาตามแผนการศกษาชาต พ .ศ. 2494 ดวยจดมงหมายคอ ยกมาตรฐานความรของ

การเปนพลเมองดใหสงขน ดวยการจดการศกษาภาคบงคบ 4 ป คอประถมปท 1-4 ซงเปนการจด

การศกษาทไมเกบคาเลาเรยน พรอมกบเสรมดวยการจดการศกษาในระดบมธยมศกษาทแบง

ออกเปน 3 ประเภท ไดแก มธยมสามญศกษา มธยมวสามญศกษา และมธยมอาชวศกษา โดยหวง

วามธยมตอนตนจะชวยสงเสรมแกกลบตรกลธดาโดยสวนรวม การปรบปรงระดบมธยมศกษาเปน

มธยมสามญทเนนการเรยนการสอนวชาการควบคกบการทางานโดยเนนหนกหตถศกษามาก

กวาเดม มธยมวสามญทเนนการศกษาดานวชาสามญพนฐาน ตอเนองจากชนประถมศกษา เพอ

ใชในการศกษาตอชนเตรยมอดมศกษา ซงเปนการศกษาของระดบมธยมศกษาเดม และมธยม

อาชวศกษาเปนการศกษาดานวชาชพ เพอสามารถนาไปประกอบวชาชพได และมความตอเนองใน

สายอาชวศกษา แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2494 มสาระสาคญดงน

12

วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.2544, หนา 31.

25

1. ความมงหมายของการศกษา ใหพลเมองไดรบการศกษาตามอตภาพใหเปน

พลเมองด รางกายแขงแรง อนามยสมบรณ มความรความสามารถประกอบอาชพ และจตใจเปน

ประชาธปไตย ควรไดรบการศกษาในโรงเรยนจนอายยางเขา 15 ป เปนอยางนอย

2. องคแหงการศกษา จดการศกษาเปน 4 สวน ประกอบดวย จรยศกษา พลศกษา

พทธศกษา และหตถศกษา ใหพอเหมาะกน

3. ประเภทการศกษา มการจดการศกษาประกอบดวย 5 ระดบคอ อนบาล ประถม

มธยม เตรยมอดมหรออาชวศกษาชนสง และอดมศกษา หรอมหาวทยาลยรวมทงการศกษาพเศษ

และการศกษาผใหญ

4. แนวการจดการศกษาของรฐ การจดการศกษาเปนหนาทของรฐดวยการสนบสนน

การศกษาเปนพเศษ และสนบสนนการคนควาทางวทยาศาสตรและศลปศาสตรโดยใหเอกชนม

สวนรวมในการจดการศกษาทตากวาอดมศกษา

การจดการศกษาในแผนการศกษาชาต พ .ศ. 2494 ซงเปนแผนการศกษาทมการ

ปรบปรงใหเกดความตอเนองและเชอมโยงของแตละสายและแตละระดบซงแบงการศกษาออกเปน

3 ประเภท คอ สายสามญ สายวสามญ และสายอาชวะ ดงน

1. สายสามญศกษา เปนการศกษาวชาการ เพอใชในการศกษาตอชนเตรยม

อดมศกษา และอดมศกษาหรอมหาวทยาลย แบงเปน 5 ระดบ คอ

การศกษาอนบาล เปนการศกษาขนเตรยมความพรอมกอนเขาเรยนระดบ

ประถมศกษา ซงเนนชวงวย 4-7 ป กอนเขาศกษาในชนประถมศกษา

ประถมศกษา เปนการศกษาขนพนฐานเพอใชในการศกษาขนมธยมศกษาทง

ของสายมธยมวสามญศกษา มธยมสามญศกษา และมธยมอาชวศกษา โดยระยะเวลาใน

การศกษาตลอดหลกสตร 4 ป คอ ประถมปท 1-4 เมอจบประถมปท 4 สามารถนาไปใชใน

การศกษาตอระดบมธยมศกษา

มธยมศกษา การศกษาในสายวสามญ เปนการศกษาตอเนองจาก

ประถมศกษาเพอเรยนตอเตรยมอดมศกษาหรอหรอมธยมอาชวศกษา ซงแบงออกเปน 2 ตอน คอ

มธยมวสามญตอนตน เปนการศกษาตอเนองจากประถมศกษาโดยรบ

ผจบประถมปท 4 เพอศกษาตอมธยมวสามญปท 1 ตามหลกสตรใชเวลาในการศกษา 3 ป คอ

มธยมวสามญปท 1-3 เมอจบชนมธยมวสามญปท 3 สามารถใชศกษาตอมธยมวสามญตอนปลาย

หรอมธยมอาชวศกษาตอนปลาย

มธยมวสามญตอนปลาย เปนการศกษาตอเนองของสายวสามญโดย

รบผจบการศกษามธยมวสามญปท 3 เพอศกษาตอมธยมวสามญปท 4 หลกสตร 3 ปคอ มธยม

26

วสามญปท 4-6 เมอจบการศกษามธยมวสามญปท 6 สามารถศกษาตอเตรยมอดมศกษาหรอ

อาชวศกษาชนสง

เตรยมอดมศกษา เปนการศกษาตอเนองจากมธยมวสามญเพอศกษาตอ

อดมศกษาหรอมหาวทยาลย รบผจบการศกษาจากมธยมวสามญปท 6 เขาศกษาในหลกสตร

เตรยมอดมศกษา 2 ป เมอจบการศกษาสามารถเขาศกษาตอระดบอดมศกษาหรอมหาวทยาลย

ทงนหลกสตรเตรยมอดมศกษา แบงออกเปนแผนกอกษรศาสตรและแผนกวทยาศาสตร เพอให

ผ เรยนสามารถเรยนตามความถนดและความสามารถมากขน ทงยงประกาศหลกสตรเตรยม

อดมศกษาใหมทใหดาเนนการสอนแผนใหมทเนนการสอนแบบผ เรยนมสวนรวมในกจกรรมการ

เรยนการสอนมากขน เรยกวาการศกษาแบบพพฒนาการ

อดมศกษา เปนการศกษาขนสงสดทรบผจบการศกษาจากขนเตรยม

อดมศกษา ดานอกษรศาสตรหรอวทยาศาสตร เพอเขาศกษาตอในคณะตางๆ ของมหาวทยาลย

2. สายสามญศกษาเปนการศกษาวชาสามญตอจากประถมศกษาและเพมการศกษา

ทผกหดการทางานโดยเนนดานหตถศกษามากขน รวมทงความรเบองตนของพลเมอง มระยะเวลา

ศกษาในหลกสตร 3 ป คอ มธยมสามญปท 1-3 เมอจบการศกษามธยมสามญปท 3 สามารถนาไป

ประกอบอาชพได

3. สายอาชวศกษา เปนการศกษาดานวชาชพ ทรบผจบการศกษาประถมปท 4 มา

ศกษาตอมธยมอาชวะศกษาตอนตน ทงนการศกษาอาชวะศกษาแบงออกเปน 3 ระดบคอ

มธยมอาชวะตอนตน เปนการศกษาดานวชาชพทรบผจบประถมปท 4 เขา

ศกษาตอ ในหลกสตรการศกษา 3 ป คอ มธยมอาชวะปท 1-3 เมอจบมธยมอาชวะปท 3 นาไป

ศกษาตอมธยมอาชวะตอนปลายหรอนาไปประกอบอาชพ

มธยมอาชวะตอนปลาย เปนการศกษาตอเนองจากอาชวะตอนตนโดยรบผจบ

มธยมอาชวะปท 3 ในหลกสตร 3 ป เมอจบการศกษามธยมอาชวะปท 6 สามารถนาไปศกษาตอ

อาชวะชนสง หรอนาไปประกอบอาชพ

อาชวะชนสง เปนระดบการศกษาชนสงของการศกษาดานอาชพโดยรบผจบ

การศกษามธยมอาชวะปท 6 เขาศกษาตอในหลกสตร 2 ป

นอกจากนนยงมการจดการศกษาดานอน ๆ อาท การศกษาพเศษและการศกษา

ผใหญ โดยการศกษาพเศษจดการศกษาในลกษณะเปนครงคราวสาหรบกลบตรกลธดาทออกจาก

โรงเรยนแลว สวนการศกษาผใหญ จดการศกษาแกผ ทพนเกณฑการศกษาภาคบงคบและผใหญท

ไมมโอกาสทจะไดรบการศกษาในวยเรยน หรอผประสงคจะประกอบอาชพ ตองการศกษาอาชพ

เพมเตมเพอใหไดผลดยงขนในการนามาใชประกอบอาชพ

27

จากนาระบบการศกษาตามแผนการศกษาชาต พ .ศ. 2497 มาเปรยบเทยบกบการ

จดการมธยมศกษาในประเทศองกฤษ ซงเดมมธยมศกษาขององกฤษม 2 สาย คอ สายวชาการ

หรอ แกรมมาสกล (Grammar School) และสายวชาชพ หรอสายโวเคชนแนลสกล (Vocational

School) จากการทองกฤษตระหนกคอความสาคญของวชาชพ และดวยการกระตนใหเดกสนใจ

เรยนวชาชพมากขน จงปรบปรงระบบมธยมศกษาใหมเพอใหเดกทกคนไดรบการศกษาทเหมาะสม

แกความถนดพเศษและความสามารถของตน โดยแบงระดบมธยมศกษาออกเปน 3 ประเภทคอ

1. แกรมมาสกล (Grammar School) เปนโรงเรยนมธยมศกษาทจดการศกษาในดาน

วชาการ เพอใหผ เขาศกษาไดวชาการเพอเตรยมศกษาเขามหาวทยาลย เมอเทยบกบมธยมของไทย

คอ มธยมวสามญศกษาตามแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2494

2. โมเดรนสกล (Secondary Modern School) เปนโรงเรยนมธยมศกษาทจด

การศกษาแผนใหมสาหรบเดกทวไปทไมเกงทางดานหนงสอหรอวชาการมากนก แตมความถนดใน

ดานอน ดวยการจดการศกษาดานวชาชพประกอบกบวชาสามญ เมอเทยบกบของไทยตรงกบ

มธยมสามญศกษา

3. เทคนคเคลสกล (Secondary Technical School) เปนโรงเรยนมธยมศกษาทจด

การศกษาดานวชาชพโดยเฉพาะ เมอเทยบกบของไทยตรงกบมธยมอาชวศกษา

แสดงใหเหนวาการศกษาของไทยในแผนการศกษาชาต พ .ศ. 2494 มการออกแบบมา

จากการศกษาขององกฤษโดยเฉพาะระดบมธยมศกษา ซงทาใหการศกษาของไทยมความตอเนอง

และเชอมโยงกนมากขน

แผนภมท 2.10 แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2494 สายการศกษา อาย

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 - 25

สามญวสามญ การศกษา

ชนอนบาล

ประถมศกษา

1 2 3 4

มธยมตอนตน

1 2 3

มธยมตอนปลาย

4 5 6

เตรยมอดมศกษา อดมศกษา

มหาวทยาลย

สายสามญ มธยมสามญศกษา

1 2 3

สายอาชวะศกษา มธยมอาชวะ

ตอนตน

1 2 3

มธยมอาชวะ

ตอนปลาย

1 2 3

อาชวะศกษา

ชนสง


13


28

การจดการศกษาในระดบมธยมศกษาของไทยในชวง พ .ศ. 2475 ถง พ.ศ. 2494 หรอ

กอน พ.ศ. 2503 พบวามความพยายามจะปรบปรงใหมความตอเนองและสรางโอกาสและสงเสรม

ใหนกเรยนสนใจเรยนดานอาชพมากขน ดวยจดการศกษาใหมมธยมตน มธยมปลาย และเตรยม

อดม พรอมกบเชอมโยงกบมธยมสามญทเสรมอาชพไปพรอมกบวชาการ และมธยมอาชวะศกษาท

เนนดานอาชพเปนการกระตนการเรยนอาชพมากขนกบผ ไมถนดดานการเรยนหนงสอวชาการ และ

สรางการศกษาตอเนองจนถงระดบมหาวทยาลย

การจดการศกษาระดบมธยมในแตละระดบมระยะเวลาศกษานอยลงแตเมอรวมทก

ระดบหรอทกตอน กอนเขาศกษาตอมหาวทยาลยตองใชเวลานาน 8 ปเชนเดม หากรวมกบ

ประถมศกษาจะใชเวลา 12 ปเชนเดมเพยงแตทาใหแตละชวงมระยะเวลาลดลง

2.1.3 การจดการมธยมศกษาของไทย ในชวง พ.ศ. 2503-2539

การศกษาชวงป พ.ศ. 2503 ถงป 2540 เปนการจดการศกษาเพอยดหลกการ

ตอบสนองความตองการของสงคมและยกมาตรฐานการศกษาใหสงขนเชนการปรบการศกษาภาค

บงคบเพมจาก 4 ปเปน 7 ป และเนนหตถกรรมศกษาเปนพเศษ และการพฒนาทกษะและ

เทคโนโลยในการพฒนากาลงคน ปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

เศรษฐกจและการเมองของโลก ดวยการจดการศกษาอยางเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต มง

การกระจายอานาจการบรหารการศกษาใหสอดคลองกบระบบการปกครองระบบเศรษฐกจและ

ระบบสงคมของประเทศและทองถน และระดมสรรพกาลงทงภาครฐและภาคเอกชนรวมกนจด

การศกษา สรางความสมดลในการพงพาอาศยกน กบการพงพาตนเองอนเปนพนฐานหลกของชาต

สรางความสมดลของการเจรญทางจตใจกบการเจรญทางวตถ ความสมดลของการใชทรพยากรกบ

การอนรกษทรพยากร ความสมด ลของความเจรญกาวหนาทางวทยาการสมยใหมกบภมปญญา

และวฒนธรรมทองถน อนเปนความสมดลกลมกลนกนทางดานปญญา จตใจ รางกายและสงคม

และสงเสรมองคการบรหารสวนทองถน มรายไดเพ อใชในการจดการศกษาทตอบสนองความ

ตองการของชมชนเพมขนอนเปนการขยายการจดการศกษา การขยายโอกาสทางการศกษาและ

การเพมบทบาทในการจดการศกษา ใหเอกชนและชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา ทงนการจด

การศกษาอยในรปของแผนการศกษาแหงชาต ดงน

แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2503

เปนครงแรกทใชชอวา “แผนการศกษาแหงชาต ” เปนการยดหลกการจดการศกษาท

จะตองตอบสนองความตองการของสงคมและบคคล และสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตดวยการยกมาตรฐานการศกษาภาคบงคบใหสงขนจากเดม 4 ป เปน 7 ป และเนน

29

หตถศกษาเปนพเศษ รวมทงการจดการศกษาสายอาชวศกษาหรอการศกษาระดบตากวา

อดมศกษาใหกวางขวางยงขนเมอพฒนากาลงคนในสวนทใชความรและทกษะทางเทคโนโลยเพอ

พฒนาเศรษฐกจ

สาระสาคญของแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2503 สรปไดดงน

1. ความมงหมายของการศกษา ใหพลเมองทกคนไดรบการศกษาตามอตภาพเพอ

เปนพลเมองด มศลธรรมและวฒนธรรม มระเบยบวนย มความรบผดชอบ สขภาพสมบรณ มจตใจ

เปนประชาธปไตย โดยการจดการศกษาเพอสนองความตองการของสงคมและบคคลทสอดคลอง

กบแผนการพฒนาเศรษฐกจ สงคม การเมอง และการปกครองของประเทศ พรอมการจดการศกษา

ใน 4 ดาน คอ จรยศกษา พลศกษา พทธศกษา และหตถศกษา

2. ระดบการศกษาม 4 ระดบ คอ อนบาลศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา และ


3. ระบบโรงเรยน หมายถง การกาหนดจานวนชนของการศกษาแตละระดบ คอ

ระดบอนบาลเปนระดบการศกษากอนภาคบงคบ อาจจดในโรงเรยนอนบาล หรอในโรงเรยน

ประถมศกษาดวยหลกสตร 2 ชนป หรอ 3 ชนป หรอจดรวมชนเดกเลกผนวกเขาไปดวยอก 1 ชนป

ระดบประถมศกษา แบงออกเปน 2 ประโยค คอ ประโยคประถมศกษาตอนตนม 4 ชนป คอ ประถม

ปท 1-4 และประโยคประถมศกษาตอนปลายม 3 ชนป คอ ประถมปท 5-7 ระดบมธยมศกษา แบง

ออกเปน 2 ประโยค คอ ประโยคมธยมศกษาตอนตนม 3 ชนป คอ มธยมศกษาปท 1-3 และ

มธยมศกษาตอนปลายม 2-3 ชนป คอ มธยมศกษาปท 4-5 และมธยมศกษาปท 4-6 และ

ระดบอดมศกษาเปนการศกษาวชาชพ หรอวชาการชนสง และการวจยในมหาวทยาลยหรอใน

สถาบนชนสงอนๆ รบผ สาเรจชนมธยมศกษาทงในสายสามญและสายอาชวศกษา

4. การจดอาชวศกษา เปนการจดการศกษาทงระดบมธยมศกษาและอดมศกษา ทงน

ระดบมธยมศกษาของสายอาชวศกษา กแบงออกเปน 2 ประโยค เชนเดยวกบสายสามญ คอ

ประโยคมธยมศกษาตอนตนและประโยคมธยมศกษาตอนปลายเชนเดยวกบสายสามญ เพยงแต

ประโยคมธยมศกษาตอนปลายสายอาชวศกษาม 3 ชนป คอ มธยมศกษาปท 4-6

5. การศกษาภาคบงคบ มกฎหมายบงคบใหกลบตรกลธดาศกษาในระบบโรงเรยน

จนจบการศกษา ประถมศกษาขนปท 7 โดยสถานศกษาจะไมเกบคาเลาเรยน และจดการศกษา

สงเคราะหใหแกผ ทไดรบการยกเวนไดศกษาดวย

6. แนวการจดการศกษา รฐตองสงเสรมและบารงการศกษาโดยถอเปนความสาคญ

เปนลาดบแรกของกจการแหงรฐ การจดระบบการศกษาเปนหนาทของรฐโดยเฉพาะ ให

สถาบนอดมศกษาดาเนนกจการของตนเอง ภายใตขอบเขตของกฎหมาย สงเสรมใหเอกชนและ

คณะจดการศกษาในระดบอดมศกษาได สนบสนนการศกษาผใหญ การวจยในศลปวทยาสาขา

30

ตาง ๆ ใหสถานศกษา ทกแหงมผสอนทมคณวฒหรอความชานาญเหมาะสม กบแตละประเภท ของ

แตละระดบการศกษา

การจดการศกษาของแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2503 แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

สายสามญและสายอาชวศกษา

1. สายสามญ เปนการศกษาดานวชาสามญ แบงการศกษาออกเปน 4 ระดบคอ

1.1 ระดบอนบาล เปนการศกษากอนการศกษาภาคบงคบ ซงเปนการเตรยม

ความพรอมของเดกผ เรยนกอนเขาเรยนในการศกษาชนประถมศกษา ระยะเวลาทใชในการศกษา 3

ป คอ อนบาลปท 1-3 หากรวมการศกษาชนเดกเลกเขาไปดวยกเปน 4 ป เมอจบอนบาลปท 3 กเขา

ศกษาตอชนประถมปท 1

1.2 ระดบประถมศกษา เปนการศกษาขนพนฐานของวชาสามญและเปน

การศกษาภาคบงคบ 7 ป เพอใหเกดความรพนฐานทจะนาไปใชศกษาระดบมธยมอาชวศกษา และ

มธยมสามญศกษา โดยการศกษาแบงออกเปน 2 ประโยค คอ

1.2.1 ประโยคประถมศกษาตอนตน เปนการศกษาขนพนฐานดานวชาสามญ

ดวยระยะเวลาในการศกษาตามหลกสตร 4 ป คอ ประถมศกษาปท 1-4 เมอจบการศกษาปท 4 ใช

ในการศกษาตอประถมปท 5 ของประโยคประถมตอนปลาย

1.2.2 ประโยคประถมศกษาตอนปลาย เปนการศกษาขนพนฐานดานวชา

สามญตอเนองจากประโยคประถมศกษาตอนตน ระยะเวลาทใชในการศกษา 3 ป คอ ประถมปท 5-

7 เมอจบประถมปท 7 สามารถนาไปศกษาตอมธยมศกษาตอนตนในสายอาชวศกษา และสาย

สามญ

1.3 ระดบมธยมศกษา เปนการศกษาตอเนองเพอพฒนาความพรอมในการศกษา

ตอชนสง ในประโยคมธยมศกษาตอนปลายของสายสามญและสายอาชวศกษา แบงออกเปน 2

ประโยค คอ

1.3.1 ประโยคมธยมศกษาตอนตน เปนการศกษาตอเนองดานวชาสามญ

เพอพรอมตอการศกษาตอดานวชาสามญในประโยคมธยมสามญศกษาตอนปลาย หรอ ศกษาตอ

วชาชพในประโยคมธยมอาชวศกษาตอนปลาย ใชระยะเวลาการศกษาตามหลกสตร 3 ป คอ

มธยมศกษาปท 1-3 เมอจบมธยมศกษาปท 3 สามารถนาไปใชศกษาตอมธยมสามญศกษาปท 4

ในประโยคมธยมอาชวศกษาตอนปลาย การศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตนจงเปนการศกษาท

พฒนาพนฐานการศกษาใหแกผ เรยนให มพนฐ านการศกษาดานวชาสามญเพมขนใหพรอมตอ

การศกษาใน ระดบทสงขน ทงนขนอยกบความร ความสามารถและความถนดของผ เรยน วามใน

ดานวชาการสายสามญ หรอ ดานวชาชพ และขนอยกบความสนใจและความพอใจของผ เรยนใน

การเลอกเรยน

31

1.3.2 ประโยคมธยมศกษาตอนปลาย เปนการศกษาเพอเตรยมตวสาหรบ

ศกษาตอระดบมหาวทยาลย หรอสถาบนชนสงอน ๆ หากเทยบกบระดบการศกษาของแผนการ

ศกษาชาตเดม คอ ระดบเตรยมอดมศกษานนเอง ระยะเวลาในการศกษาตามหลกสตร 2 ป คอ

มธยมศกษาปท 4-5 เมอจบการศกษามธยมศกษาปท 5 สามารถใชในการศกษาตอระดบ

มหาวทยาลย ซงมใหเลอกหลายคณะตามความถนดและความชอบ หรอจะศกษาตอสถาบนชนสง

อน ๆ

1.4 ระดบอดมศกษา เปนการศกษาระดบมหาวทาลย ซงมอยหลายคณะใหเลอก

ตามความถนดและความชอบของผ เรยน โดยผ เรยนจะตองจบมธยมศกษาปท 5 ซงในระดบ

มธยมศกษาตอนปลายมทงดานวทยหรอวทยาศาสตร กบดาน ศลปหรอภาษา ทงภาษาไทย

องกฤษ ฝรงเศส และเยอรมน หรอศลปคานวณสาหรบผไมชอบเรยนวชาวทยาศาสตรหรอไมถนด

เรยนวชาวทยาศาสตรแตมความถนดดานคณตศาสตร ดงนนผจบมธยมศกษาปท 5 จาก สาย

สามญจงมการเตรยมพรอมดานวชาสามญมากพอสาหรบศกษาตอมหาวทยาลย เมอนกศกษาจบ

การศกษาในระดบปรญญาตร จากมหาวทยาลยสามารถใชในการศกษาตอปรญญาโทและ

ปรญญาเอกในสาขาหรอคณะทชอบ หรอนาไปใชในการประกอบอาชพ

2. สายอาชวศกษา เปนการศกษาดานอาชพ แบงการศกษาออกเปน 2 ระดบคอ

2.1 ระดบมธยมศกษา เปนการศกษาดานวชาชพทรบผจบการศกษาจาก

ประถมศกษาปท 7 เขาศกษาตอในระดบมธยมศกษาในสายวชาชพตามความถนดของผ เรยนหรอ

ผ เรยนทไมถนดเรยนวชาสามญ แบงออกเปน 2 ประโยคคอ

2.1.1 ประโยคมธยมศกษาตอนตน เปนการศกษาดานวชาชพทรบผจบ

ประถมศกษาปท 7 เขาศกษาตอมธยมอาชวศกษาปท 1 ซงเปนการศกษาดานวชาชพเบองตน ใน

หลกสตรเปนระยะเวลา 3 ป คอ มธยมอาชวศกษาปท 1-3 หรอหลกสตรมธยมอาชวศกษาตอนตน

อน ๆ ทมระยะเวลาไมเกน 3 ป สาหรบผจบมธยมอาชวศกษาปท 3 สามารถศกาตอในดานอา

ชวหรอสายอาชพ หลกสตรประโยคมธยมศกษาตอนปลาย สายอาชวะ หรอไปประกอบอาชพ

2.1.2 ประโยคมธยมศกษาตอนปลาย เปนการศกษาดานอาชวศกษา ซงเปน

การศกษาตอเนองจากประโยคมธยมศกษาตอนตน ทงสายสามญและสายอาชวศกษา สาหรบผ

ตองการพฒนาวชาชพของตนใหสงขนไวเพอการประกอบอาชพทตองใชความรและทกษะทสงขนใน

วชาชพดานนน หรอนาไปใชในการศกษาตอในวชาชพทสงขน ในมหาวทยาลยหรอสถาบนชนสงอน

ๆ ระยะเวลาทใชในการศกษาตามหลกสตร 3 ป คอ มธยมอาชวศกษาปท 4-6 หรอใชชออน อาท

ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) เมอจบการศกษามธยมอาชวศกษาปท 6 สามารถนาไปประกอบ

อาชพ หรอศกษาตอในระดบมหาวทยาลย หรอสถาบนการศกษาชนสงอน ๆ

32

2.2 ระดบอดมศกษา เปนการศกษาในระดบสถาบนชนสงอน ๆ ทรบผจบ

การศกษามธยมศกษาปท 6 ทงสายสามญและสายอาชว เพอศกษาตอในระดบอดมศกษาดาน

อาชวศกษาหรอดานชาง อาท ประกาศนยบตรวชาชพชนสง ในดานพาณชยกรรมไดแก บญช

การตลาด การเงน ในดานชาง เชน ชางยนต ชางไฟฟา ชางอเลคโทรนค ชางกลโรงงาน และ

ระดบปรญญาตรตอเนอง 2 ป และปรญญาตร 4 ป ระยะเวลาในการศกษาหลกสตร 2 ป สาหรบ

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) และหลกสตรปรญญาตร 4 ป และปรญญาตร 2 ปตอเนอง

จาก ปวส. เมอจบการศกษาระดบปวส. และปรญญาตร จะไดรบการยอมรบและไดรบมอบหมายให

เปนหวหนาหรอผบรหารเมอเขาทางานมากกวาผจบระดบปวช.

การจดระบบการศกษาในระดบมธยมของแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2503 ม

การปรบปรงระบบทาใหเกดการศกษาในระดบมธยมมความตอเนองกนมากขนของสายสามญ และ

สายอาชวศกษา และมความเชอมโยงกนมากขนระหวางมธยมศกษาของสายสามญ และสาย

อาชวศกษาทาใหเกดความเชอมโยงมากขน และเพมโอกาสในการศกษาดานอาชวศกษา หรอสาย

อาชพใหสามารถศกษาตอสงขน จงทาใหการศกษาดานอาชวศกษา หรอสายอาชพมความนาสนใจ

มากขน ทงในดานโอกาสการมงานทา และโอกาสในการศกษาตอ จงทาใหการศกษาในระดบ

มธยมศกษาจงมความชดเจน ทงในดานความตอเนองของแตละชนปของแตละหลกสตร และแตละ

ระดบทงประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา เกดความเชอมโยงระหวางสายสามญศกษา

และสายอาชวศกษามากขน ทงยงแสดงใหเหนถงการศกษาระดบมธยมศกษาทสรางความรใน

ระดบทเตรยมความพรอมในการศกษาตอในระดบอดมศกษา ทงในมหาวทยาลย และ

สถาบนการศกษาอน ๆ รวมทงในดานการพฒนาผ เรยนไปสการศกษาดานอาชวศกษาสาหรบผ ม

ความถนดดานวชาชพหรอตองการศกษาตอดานอาชพ

แผนภมท 2.11 แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2503


3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

สายสามญ

ระดบอนบาล ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา อดมศกษา

ประโยคตอนตน

1 2 3 4

ประโยคตอนปลาย

5 6 7

ประโยคตอนตน

1 2 3

ประโยคตอนปลาย

4 5

มหาวทยาลย

สายอาชวะศกษา 1 2 3

1 2

4 5 6

4 5

สถาบนชนสง

อน ๆ

สายอน ๆ 1 4

การศกษาผใหญ การศกษาพเศษ และอน ๆ

33

ทมา : วไล ตงจตสมคด13

14


เพอใหเกดการปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบสภาวะการเปลยนแปลงทางสงคม

เศรษฐกจ และการเมองของโลกทเกดขน โดยมสาระสาคญของแผนการศกษาพทธศกราช 2520

ดงน

1. รฐถอวา การศกษาเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต และใหความสาคญกบ

การจดการศกษาทงในระบบอยางเทาเทยมกน

2. เปนแผนการศกษาทมงจดทาขนเพอใหสอดคลองกบความเปนจรงของสงคมไทย

ในขณะนน และมงอบรมพลเมองใหตระหนกถงคณคาของระบอบการปกครองประชาธปไตย อนม

พระมหากษตรยเปนประมข

3. ยดอดมการณ ชาตนยม โดยยดสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรยเปนเครอง

ยดเหนยวจตใจของพลเมองไทยทกคน

4. ตองการใหพลเมองไทยทกคนมสานกในความเปนไทยรวมกน มความภาคภมใจ

ในวฒนธรรมไทย

5. ตองการใหคนไทยรจกสทธ หนาท และเสรภาพในกรอบของกฎหมาย และ

ตระหนกถงหนาท ความรบผดชอบตอความปลอดภยของประเทศ มความเคารพและยดมนใน

หลกธรรมของชาต

6. จดใหมการศกษาทงดานสามญศกษาและอาชวศกษา โดยจดใหประสานกนทก

ระดบ ใหเรยนวชาชพใหเหมาะสมกบวย ทงในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

รวมทงการศกษาในระบบและนอกระบบโรงเรยน เพอใหการศกษาทง 2 ระบบมความสมพนธ

ตอเนองกน ดวยระบบการศกษา 6 :3:3 ประกอบดวย ประถมศกษา 6 ชนในตอนเดยว มธยม

ตอนตน 3 ชน และมธยมตอนปลาย 3 ชน หรอมธยมศกษา 6 ชน กบระดบอดมศกษาประกอบดวย

ระดบปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก

7. การศกษาภาคบงคบเรมตงแตเดกอาย 6-8 ปบรบรณ แลวแตทองถนเปนผ

กาหนด

8. สรางการกระจายอานาจการบรหารการศกษาใหสอดคลองกบระบบการเมอง

การปกครอง เศรษฐกจ และสงคม ทงในระดบทองถนและระดบประเทศ

14

วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.2544, หนา 33 (ปรบปรง)

34

9. มงผลตครทมความรคคณธรรม ทยดมนในระบอบการปกครองประชาธปไตยทม

พระมหากษตรยเปนประมข

10. รวมกนจดการศกษาทงจากภาครฐและเอกชน

การจดการศกษาของแผนการศกษาแหงชาต พ .ศ. 2520 ใหมความสมดลและ

เหมาะสมมากขนในระดบประถมและมธยม รวมทงมความสอดคลองประสานกนระหวางสาย

สามญและสายอาชวศกษา ทงสรางความตอเนองในระดบตาง ๆ ทงสายสามญ และสาย

อาชวศกษาตงแตระดบประถมศกษา มธยมศกษาและอดมศกษา อยางสอดประสานสมดลกน

ดงนคอ

1. สายสามญ เปนการศกษาดานวชาสามญ แบงออกเปน 4 ระดบ

ระดบกอนประถมศกษา เปนการจดการศกษาเพอเตรยมความพรอมใหแก

ผ เรยนกอนเขารบการศกษาในขนพนฐาน ในระดบประถมศกษา โดยระยะเวลาในการศกษาตาม

หลกสตร 3 ป ตงแตอาย 3-5 ป

ระดบประถมศกษา เปนการจดการศกษาขนพนฐานเพอใชในการศกษา สาย

สามญและสายอาชวะ ในระดบมธยมศกษา ทงนมการปรบปรงใหระดบประถมศกษามเพยงตอน

เดยวดวยหลกสตรการศกษา 6 ป คอ ประถมศกษาปท 1-6 เมอจบการศกษาประถมศกษาปท 6

สามารถนาไปใชในการศกษาตอ มธยมปท 1 สายสามญและสายอาชวะ

ระดบมธยมศกษา เปนการจดการศกษาตอเนองทรบผจบการศกษาพนฐาน

ชนประถมศกษาปท 6 เพอเพมพนความรใหพรอมสการศกษาในระดบอดมศกษา หรอศกษาสาย

อาชวศกษาซงแบงออกเปน 2 ตอนคอ

มธยมศกษาตอนตน เปนการจดการศกษาตอเนองจากผจบ

ประถมศกษาปท 6 เขาศกษาตอมธยมปท 1 ในหลกสตรการศกษา 3 ป คอมธยมปท 1-3 เมอจบ

การศกษามธยมปท 3 สามารถนาไปใชในการศกษาตอมธยมตอนปลายในสายสามญ หรอ

ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) ในสายอาชวะ

มธยมศกษาตอนปลาย เปนการจดการศกษาเพอเตรยมตวผ เขาศกษา

ทจบมธยมปท 3 ใหมความพรอมในการศกษาตอระดบอดมศกษาในมหาวทยาลย ทงนหลกสตร

การศกษา 3 ป คอมธยมปท 4-6 เมอจบมธยมปท 6 สามารถนาไปใชในการศกษาตอใน

ระดบอดมศกษา

ระดบอดมศกษา เปนการจดการศกษาเพอพฒนาผ ทจบระดบมธยมปลาย

สายอาชวะ หรอสายสามญ ใหมความร ความสามารถทงดานการวเคราะหคานวณ การออกแบบ

การบรหารจดการ และประดษฐคดคน ศลปะ วทยาการ และวรรณกรรม สงใหม ๆ และสงทมอยให

เกดประโยชนแกตนเอง แกทองถน และแกสงคมในระดบประเทศ ใหมศกยภาพและประสทธภาพท

35

สงขน ซงการศกษาในระดบอดมศกษามตงแตระดบตากวาปรญญาตร หรอประกาศนยบตรวชาชพ

ชนสง ระดบปรญญาตร ระดบประกาศนยบตรทสงกวาปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก

นอกจากนนยงมการจดการศกษาพเศษและการศกษาสงเคราะหในระดบ

ประถมศกษาและมธยมศกษา รวมทงการศกษาในดานศกษานอกโรงเรยน ใหแกผ ไมมโอกาสศกษา

ในระบบโรงเรยนไดมโอกาสไดศกษาทงในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และการศกษาตอใน




3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

สาย ระดบ

กอน

ประถมศกษา ประถมศกษา มธยมตอนตน มธยมตอนปลาย อดมศกษา

สายสามญ อนบาล 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 มหาวทยาลย

หรอวทยาลย สายอาชวะ 1 2 3 4 5 6

สายอน ๆ

การศกษาพเศษ

การศกษาสงเคราะห

การศกษาพเศษ

การศกษาสงเคราะห

การศกษานอกโรงเรยน

ทมา : ปรบปรงจากวไล ตงจตสมคด.14

15


การประกาศใหแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535 ขนมาเพอปรบปรงให

สอดคลองกบสภาวะการเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ และการเมอง และจดใหมการตดตาม

ดแลและประเมนผลการจดการศกษาอยางตอเนองเปนระยะทกรอบระยะเวลา 5 ป โดยม

สาระสาคญของแผนการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2535 ประกอบดวย 4 หมวดคอ หมวดท 1

หลกการและความมงหมาย หมวดท 2 ระบบการศกษา หมวดท 3 แนวนโยบายการศกษา และ

หมวดท 4 แนวทางการจดการศกษาดงรายละเอยดคอ

หมวดท 1 หลกและความมงหมาย :

การสรางความเจรญงอกงามทางปญญา ความคด จตใจ และคณธรรมของบคคล

การอยรวมกนกบธรรมชาตอยางกลมกลนและเกอกลกน การกาวทนความเจรญกาวหนาทาง

วทยาการสมยใหม และการรบวฒนธรรมจากตางประเทศหรอนอกชมชน จะตองสอดคลองกบ

สภาพวฒนธรรมไทย และความตองการของทองถน และความสมดลระหวางการพงพาอาศยกนกบ

15


36

การพงพาตนเองเปนหลก พนฐานทจาเปนของประเทศ ทงนเปนการสรางความสมดลทง 4 ประการ

คอ สมดลของความเจรญทางจตใจ กบความเจรญทางวตถ สมดลระหวางการใชทรพยากรและการ

อนรกษ สมดลของความเจรญ ความกาวหนาทางวทยาการสมยใหมกบภมปญญาและวฒนธรรม

ทองถน สมดลระหวางการพงพาอาศย กบการพงพาตนเอง ซงเปนการพฒนาบคคลใน 4 ดาน

อยางสมดลกลมกลนกนทงดานปญญา จตใจ รางกาย และสงคม

หมวดท 2 ระบบการศกษา :

การจดการศกษาดวยระบบการศกษาทแบงเปน 4 ระดบ ไดแก ระดบกอน

ประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา โดยระดบประถมศกษาและมธยมศกษา

ยงคงมระบบเดม คอ 6:3:3 เปนประถมศกษา 6 ป มธยมตอนตน 3 ป และมธยมตอนปลาย 3 ป

ดวยการจดการศกษาอยางตอเนองตลอดชวต ทงการศกษาในระบบและการศกษานอกระบบ

โรงเรยน นอกจากนนยงมการจดการศกษาเฉพาะดาน ไดแก การฝกหดคร การศกษาวชาชพ

การศกษาวชาชพ พเศษ (อาท นาฏศลป ดนตร กฬา ) การศกษาวชาชพเฉพาะกจ หรอเฉพาะบคคล

บางสวน (วทยาการทหาร ) การศกษาพเศษ (สาหรบกลมปญญาเลศ และกลมผ มรางกายบกพรอง

เปนตน) การศกษาของภกษ สามเณร นกบวช และบคลากรทางศาสนา

หมวดท 3 แนวนโยบายการศกษา :

แนวนโยบายการศกษาของแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535 มดงน การ

จดระบบเครอขายการเรยนร เพอใหประชาชนมโอกาสไดเรยนรอยางกวางขวาง และตอเนองตลอด

ชวต การจดการศกษาและสงเสรมการอบรมเลยงดทเปนประโยชนตอพฒนาการของเดก ตามภาวะ

ความตองการพนฐานตามวย ตงแตปฏสนธ และการพฒนาคณลกษณะทพงประสงค การสงเสรม

ใหเดกปฐมวยทกคนไดรบบรการ เพอเตรยมความพรอมอยางนอย 1 ป กอนเขาเรยนระดบ

ประถมศกษา การจดการศกษาภาคบงคบใหทวถงทกทองท ทงสถานศกษาของรฐและของทองถน

เปนบรการแบบใหเปลาทมคณภาพ และเปนไปดวยความสะดวกแกผ เรยนในระดบทเปนไปตาม

กฎหมาย การศกษาทกาหนดไวเปนการเฉพาะ กาหนดใหระดบมธยมศกษาเปนการศกษาขน

พนฐาน ทรฐตองเรงขยายการศกษาไปสประชาชนโดยทวไปอยางทวถง เพอยกระดบคณภาพชวต

ของประชาชนใหสงขน ปฏรปการฝกหดคร และพฒนาครประจาการ โดยมงพฒนาวชาชพเพอสราง

จตสานกความเปนคร พฒนาความรความสามารถในวชาชพคร และวชาการใหไดมาตรฐาน เพอยก

ฐานะของวชาชพครใหสงขน สงเสรมใหการอดมศกษามความเปนเลศในการสราง และพฒนาองค

ความรและเทคโนโลย และใหมการประสานวทยาการสากลกบภมปญญาทองถน เพอใหการ

อดมศกษามบทบาทในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในทศทางทพงประสงค ปรบปรงเนอหาสาระ

และกระบวนการเรยนการสอนทกระดบและทกประเภทการศกษาใหสนองตอหลกการและ

สอดคลองกบความมงหมายของการจดการศกษาทตงไว

37

สงเสรมใหผ เรยนทกระดบและประชาชนโดยทวไป มความรความสามารถในการใช

ภาษาไทยไดอยางถกตอง และเหมาะสมเพอการสอสาร สรางสรรค และพฒนาความคด องค

ความรโดยรวม ในการธารงรกษาวฒนธรรมของชาต สงเสรมใหมการเรยน ภาษาตางประเทศทเออ

ตอการพฒนาประเทศอยางกวางขวาง อนเปนประโยชนในการศกษาคนควา การตดตอสอสารใน

ดานวทยาการ การคาความสมพนธระหวางประเทศ และการแลกเปลยนทางวฒนธรรม สงเสรมการ

วจยและพฒนาเพอสรางนวตกรรมดานเทคโนโลยทางการศกษา และองคความรในศาสตรสาขา

ตางๆ ทเปนประโยชนตอการพฒนาเนอหาสาระ กระบวนการเรยนการสอนและการสงเสรมการ

เรยนร สงเสรมและสนบสนนใหมการนาเทคโนโลยทนสมยมาใชเพอขยายบรการการศกษา การ

แลกเปลยนและการกระจายความร ขอมลขาวสารไปสประชาชนและชมชนไดอยางกวางขวาง

รวดเรว สงเสรมและสนบสนนบทบาทของครอบครว ชมชน สถาบนสงคมและสอมวลชนมสวนรวม

ในกระบวนการของการศกษา การอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม

และภมปญญาทองถน สนบสนนการจดการศกษาในรปแบบ และวธการทเออใหผ มปญญาเลศ

หรอมความสามารถพเศษไดพฒนาอจฉรยภาพของตน

สนบสนนการขยายบรการการศกษาใหแกผ ดอยโอกาสทางเศรษฐกจและสงคม ผ ทม

ความบกพรองทางกาย สตปญญา จตใจ และอารมณ ใหกวางขวางและทวถงโดยเรว สงเสรม

การศกษาของภกษ สามเณร นกบวช และบคลากรทางศาสนาเพอใหสามารถเปนแบบอยางทด

และเปนผ นาในการปลกฝงคณธรรม ศลธรรม และคานยมทเหมาะสมใหแกบคคลและสงคม

ปรบปรงระบบบรหารการศกษาใหมเอกภาพดานนโยบายและมาตรฐานการศกษา กระจายอานาจ

สทองถน และสถานศกษาเพอใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการศกษาของสถานศกษา ทง

สนบสนนคนในชมชนและองคการในชมชนมสวนรวมในการตดสนใจ และการจดการศกษาของ

ชมชน สงเสรมใหเอกชนจดการศกษาทกระดบเพมขน ใหอสระและความคลองตวในการบรหารและ

การจดการ สามารถพงตนเองได โดยรฐใหการสนบสนนดานวชาการ ทรพยากร การอานวยความ

สะดวกในการดาเนนงานและการรบรองมาตรฐาน ระดมการจดสรรและการใชทรพยากรทาง

การศกษาอยางมประสทธภาพและเปนธรรม

หมวดท 4 แนวทางการจดการศกษา :

แนวทางในการจดการศกษาทมการปรบปรงตามแผนการศกษาแหงชาต พ .ศ. 2535 ม

ดงน

1. การจดเครอขายการเรยนรและบรการใหแกปวงชน ดวยการขยายบรการ อบรม

เลยงดเดกปฐมวย ขยายบรการการศกษาขนพนฐาน ปรบปรงและพฒนารปแบบการรบนกเรยน

สงเสรมชมชนจดกระบวนการเรยนรในชมชน พฒนาและสงเสรมความรวมมอของแหลงความรตาง

38

ๆ สงเสรมและสนบสนนการใชทรพยากรรวมกน และใชเทคโนโลยการสอสารสนเทศ และสอมวลชน

ทกประเภทเพอบรการความร ขอมลขาวสาร

2. เนอหาสาระและกระบวนการการเรยนการสอน มการดาเนนการดงน จดทาเนอหา

สาระทจาเปนตอการพฒนาบคคลและสงคม นาความรทไดจากการศกษาคนควา และวจยมาจดทา

เนอหาสาระ และกระบวนการเรยนการสอน จดทาเนอหาสาระทกระดบการศกษาทใหความสาคญ

ดานภาษาไทย พฒนาเนอหาสาระดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยใหทนกบความเจรญกาวหนา

ของโลก จดทาเนอหาสาระและกระบวนการเรยนการสอนทเนนการฝกปฏบต และการจดกจกรรม

ตาง ๆ จดกระบวนการสอนททาใหผ เรยนเกดความเขาใจ รจกคดเชงวทยาศาสตร จดฝกอบรม

วชาชพโดยเนนการปฏบต สรางความคลองตวแกสถานศกษาในการจดเนอหาสาระและ

กระบวนการเรยนการสอน จดการเรยนการสอนภาษาตางประเทศทเอออานวยตอการพฒนา

ประเทศ สงเสรมการสอนทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย

สงเสรมการใหความรเกยวกบชวตครอบครว สงเสรมสถาบนทางสงคมดาเนนการปลกฝงคณธรรม

และคานยมทเหมาะสม สงเสรมการผลตและการใหประโยชนจากสงพมพและสอการเรยน พฒนา

ระบบการใหบรการทางการศกษาและการแนะแนว พฒนาระบบการนเทศ การตดตาม และการ

ประเมนผล สงเสรมใหมการเทยบโอนผลการเรยนสาหรบผประสงคจะเปลยนแปลงแนวทางใน

การศกษาหรอสถานศกษา และดาเนนการดานการรบรองมาตรฐานวชาชพ

3. ดาเนนการทางดานบคลากรทางการศกษาและครดวยแนวทางตอไปน พฒนา

ระบบการคดเลอกผ เขาศกษาวชาชพคร พฒนากระบวนการฝกหดคร สงเสรมใหครมบทบาทเปน

ผ นาทางความคด จดอตรากาลงของหนวยงานทางการศกษาใหเหมาะสมกบปรมาณงาน พฒนา

ระบบบรหารงานบคลากรดานครใหเหมาะสมกบวชาชพคร และจดการดานการกากบดแลคณภาพ

มาตรฐาน และการปฏบตงานดานวชาชพครตามจรรยาวชาชพคร

4. การบรหารจดการ ตามแนวทางดงน หนวยงานสวนกลางทาหนาทกาหนด

นโยบาย วางแผน สงเสรมมาตรฐาน รบรองวทยฐานะ คมครองผ รบบรการทางการศกษา และ

ขอสนเทศทางการศกษา กาหนดใหมการจดตงคณะกรรมการศกษาระดบจงหวด พฒนาระบบการ

วางแผน ตดตามและประเมนผล รบรองมาตรฐานความรของบคคล ปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ

และขอบงคบตาง ๆ และสนบสนนใหสถานศกษามฐานะเปนนตบคคลอยในกากบของรฐ

5. ดาเนนการดานทรพยากร และการลงทนเพอการศกษา ดงน ระดมทรพยากรจากแหลง

ตาง ๆ มาใชประโยชนทางการศกษาใหไดมากทสด จดทางบประมาณ โดยใหลาดบความสาคญใน

ระดบตนกบการศกษาภาคบงคบ การขยายการศกษาขนพนฐาน และการจดการศกษาสาหรบ

ผ ดอยโอกาส เพมบทบาทในการจดการศกษาใหแกภาคเอกชนและชมชน สถานศกษาสามารถปรบ

คาบารงและคาธรรมเนยมใหสอดคลองกบอตราผลตอบแทนสวนบคคล สงเสรมและสนบสนน

39

สถานประกอบการจดการศกษา และฝกอบรมทกษะบคลากรเพอการประกอบอาชพ และสงเสรม

องคการบรหารสวนทองถนสามารถสรางรายไดทนามาใชในการจดการศกษาทสามารถตอบสนอง

ความตองการชมชนไดเพมขน


แผนภมการจดการศกษาตามแนวระบบโรงเรยน

ทมา : สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.16

การจดการศกษาชวง พ .ศ. 2503-2539 เปนชวงทมการปรบปรงระบบการศกษาใน

ระดบมธยม ทสนองตอบความตองการของสงคมและบคคลมากขน ทมความสมดลทง 4 ดาน

ปญญา จตใจ รางกาย และสงคม เพอสรางความสมดลทางจตใจกบวตถ สมดลของการใช

ทรพยากรกบการอนรกษ สมดลความกาวหนาในวทยาการสมยใหมกบภมปญญาและวฒนธรรม

ทองถน และสมดลการพงพาอาศยกบการพงพาตนเอง การจดเครอขายการเรยนร และบรการทาง

การศกษาใหแกประชาชน เนอหาสาระและกระบวนการการเรยนการสอนทมความคลองตวแก

สถาบนการศกษาเพมขน การกระจายอานาจการบรการการศกษาสระดบทองถน เนนการศกษา

ตลอดชวต ทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน สงเสรมการศกษาสาหรบผ มปญญาเลศเพอพฒนา

16สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร.กองสารสนเทศ สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ, 2536. หนา 17

40

อจฉรยภาพของตน สงเสรมการศกษาของภกษสามเณร นกบวช และบคลากรทางศาสนาใหไดรบ

การศกษา ทงนเกดความเชอมโยงระหวางระดบการศกษาชนมธยมศกษา กบประถมศกษา

อาชวศกษา และอดมศกษามากขน และตอเนองมากขน และมความตอเนองของระดบชนใน

มธยมศกษามากขน และมความเหมาะสมและความพรอมตอการศกษาในระดบอาชวศกษา และ

อดมศกษามากขน ทงนแบงระดบมธยมศกษาออกเปนมธยมตอนตนและตอนปลาย คอ มธยมปท

1-3 สาหรบตอนตนซงมการศกษาทมงเนนสรางความรในระดบทใชในการวเคราะหเบองตนไดดขน

และมธยมปท 4-6 สาหรบตอนปลาย ซงมการศกษาทเนนการสรางความพรอมตอการศกษาใน


นบตงแตป พ .ศ. 2540 เปนตนมาจนถงป 2546 (ปจจบน) นนเปนการเรมตนการปฎ-

รปการศกษาอยางจรงจง โดยมการจดทาการปฏรปการศกษาในดานตาง ๆ อยางกวางขวาง ทง

หลกสตร ระบบการศกษาในแตละระดบการศกษา และในแตละสายการศกษา ใหเปนไปเพอมสาระ

การเรยนรในหลกสตรททาใหผ เรยนมโอกาสในการปฏบตลงมอทดลองและลงมอทาจรง การเรยนร

ทไมจากดอยในหองเรยน โดยเฉพาะการลงมอทาจรงในงานทชมชนดาเนนการอยหรอทดลอง

ทางานในสถานประกอบการ รวมถงการเรยนรจากโครงงาน หรอโครงการทผสอนหรอผบรรยายใน

การเรยนรตามรายวชาของแตละระดบ โดยเฉพาะระดบมธยมทเนนในดานการทดลอง และการให

ทาโครงงาน แตยงดาเนนการสรางสรรในการเรยนรรายวชาทางดานวทยาศาสตรเปนสวนใหญ

สวนในรายวชาดานสงคม ภาษา และอน ๆ ยงมใหจดทานอย ดานการวดผลประเมนเรมใหมวดผล

การเรยนรดวยวธการตาง ๆ มากขน โดยเฉพาะจากงานทผสอนมอบหมายให อาท รายงาน

โครงงาน งานทดลอง การลงมอปฏบต การฝกงาน การรวมอภปราย การนาเสนองานในชนเรยน

และคะแนนจากจตพสยในการความพยายามและความตงใจเรยนร

ดานสอชวยในการเรยนรหรอเทคโนโลยเพอการศกษา นอกจากสอในชนเรยนยงรวม

ไปถงสอวทย โทรทศน ทจะมการจดสรรคลนความถเพอการศกษา สอสงพมพ การสรางเครอขาย

สอ เพอประโยชนตอการศกษา สอจากสารสนเทศ (Internet) สอและเทคโลโลยการศกษามการ

พฒนาไปมากจนสามารถสรางเครอขายในการพฒนาการการศกษาตลอดชพและการพฒนาตนเอง

ไดทกแหง การจดการศกษามอย 3 รปแบบ คอ การศกษาในระบบ เปนการจดการศกษาใน

สถานศกษาทมหลกสตร ระบบระเบยบในการเรยน การวดผลและการใหวฒทางการศกษา

การศกษานอกระบบ เปนการจดการศกษาทยดหยน ทงระยะเวลาการสอน สถานทสอนหรอชน

เรยน อายผ เรยน และการรบวฒบตร และการศกษาตามอธยาศย เปนการศกษาตามความสนใจ

ของตนเองเปนการแสวงหาความร และประสบการณตามความสนใจและโอกาสโดยการศกษาทง 3

รปแบบ สามารถโอนผลการเรยนระหวางกนได อนเปนการศกษาตลอดชวต การจดการศกษาโดย

ยดหลกผ เรยนเปนสาคญ โดยการจดกระบวนการเรยนรคคณธรรม และกระบวนการการเรยนร ตอง

41

สงเสรมใหผ เรยนอยางมเหตผล และเกดการเรยนรไดทกเวลา ทกสถาน ภายใตหลกสตรทสวนกลาง

จดทาหลกสตรแกนกลาง และสถานศกษาจดทาหลกสตรตามสภาพแวดลอมของชมชน สงคม ภม

ปญญาทองถน ทสามารถนาไปสการพฒนาองคความร ชมชนและสงคม การบรหารและการจด

การศกษามการดาเนนการโดยรฐ องคการปกครองสวนทองถน และเอกชน อนเปนการกระจาย

อานาจในการบรหารจดการไปสหนวยงาน และองคการตาง ๆ โดยเฉพาะองคการนตบคคล

ภาคเอกชน ทงนการควบคมมาตรฐาน และคณภาพทางการศกษา จะตองมการบรหารจดการ

ภายใตการกากบดแลจากหนวยงานอสระทรฐเปนผสงเสรม ในการกาหนดมาตรฐานและการ

ประกนคณภาพ ทางการศกษาอนเปนการกาหนดระบบประกนคณภาพภายในและภายนอกของ

สถานศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ

2.2 การปฏรปการเรยนรของประเทศไทย

การปฏรปการศกษาของไทยมการจดทามาโดยตลอด นบต งแตเรมจดทาระบบ

การศกษาในระบบโรงเรยน แตเปนการปรบปรงการจดการศกษาในองคประกอบตาง ๆ ตงแตระบบ

การศกษา ประเภทการศกษา ระดบการศกษา หลกสตรการศกษาของแตละระดบและแตละ

ประเภทการจดการเรยนการสอน ระบบบรหารและการจดการศกษา กระบวนการเรยนร การ

พฒนาครผ มบทบาทในการพฒนาผ เรยน การระดมทรพยากรและการลงทนดานการศกษา และการ

ใชสอและเทคโนโลยเพอการศกษา การพฒนา ปรบปรงหรอการปฏรปการศกษาในระยะแรกกอน ป

2475 เปนการปฏรปการศกษาทใหเกดการจดการศกษาทเปนระบบใหอยในรปแบบของโรงเรยน

อยางเปนระบบ มรปแบบหลกสตร และการจดการเรยนการสอน ในหลกสตรของแตละประเภท

และแตละระดบ ทเปนแนวทางเดยวกน

ตอมาในชวง พ.ศ. 2475-2503 เปนชวงของการปฏรปการศกษา ทปรบระบบ

การศกษาใหมความเชอมโยงมากขน โดยเฉพาะสายสามญกบสายอาชพ และการจดการศกษา

พเศษ และการศกษานอกระบบเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหสงขนแกผ ดอยโอกาสตา ง ๆ ใน

สงคม และชวง 2503-2540 เปนชวงทมการปฏรปการศกษาใหมความตอเนองมากขนของแตละ

ระดบในแตละประ เภทการศกษา และมความเชอมโยงมากขนระหวางการศกษาในระบบกบนอก

ระบบ ระหวางการศกษาในสายสามญกบสายอาชพ การจดการศกษาตองการใหระบบการศกษา

หลกสตร กระบวนการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน และเทคโนโลยการศกษา เพอใหมการ

พฒนาคณภาพและประสทธภาพทางการศกษา เพอใหสามารถพฒนาผ เรยนใหสอดคลองกบความ

ตองการของสงคม การเปลยนแปลงของเศรษฐกจ การเมองและสงคม สามารถจบออกมาพฒนา

เศรษฐกจ การเมอง และสงคมหรอทางานเลยงชพ และสรางสรร คสงตาง ๆ ทงพฒนาสงทมอยและ

42

สรางสงใหม ๆ ใหแกสงคม เพอทาใหสงคมไทยเศรษฐกจไทย และการเมองไทย อยในระดบท

แขงขนได และเจรญรดหนาไปในการเปลยนแปลงของสงคมโลก

การปฏรปทางการศกษาของสงคมไทยในชวงป 2540-2546 หรอปจจบนนน มงปฏรป

การศกษาเพอพฒนาการศกษาพนฐานของปวงชน เพอใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ

สตปญญา ความร คณธรรม จรยธรรม และวฒนธรรม ในการดารงชวตอยรวมกบผ อน อยางม

ความสข อนเปนการศกษาตลอดชวต การมสวนรวมในการจดการศกษา ชมชนและสงคม การ

พฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง และสมาเสมอ การจดการศกษาอยาง

เปนระบบ ทง 3 รปแบบ คอ การศกษาในระบบ (Formal Education) การศกษานอกระบบ (Non-

formal Education) และการศกษาตามอธยาศย (Informal Education) ซงเปนการจดการศกษาใน

ระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยนทมความยดหยน ทงระยะเวลา สถานท การสอสาร

อายผ เรยน และการใหวฒบตร รวมทงการศกษาทเปนไปตามแตละคนทจะแสวงหาความรดวย

ตนเองตามความสนใจ ในการแสวงหาความรและประสบการณตามโอกาส อนเปนการศกษาตลอด

ชวต ทงยงสามารถเทยบโอนผลการเรยนระหวางกนได

จากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดกาหนดสาระเกยวกบ

การศกษาไวในมาตรา 43 วา บคคลยอมมสทธเสมอกนในการไดรบการศกษาขนพนฐานไมนอย

กวา 12 ป โดยรฐจะตองจดใหอยางทวถง มคณภาพและไมเกบคาใชจาย และมาตรา 81 ระบวา รฐ

ตองจดการศกษาอบรม และสนบสนนใหเอกชนจดการศกษาอบรมใหเกดความรคคณธรรม จดใหม

กฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาต ปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทาง

เศรษฐกจและสงคม สรางเสรมความรและปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สนบสนนการคนควา วจยศลปวทยา

ตาง ๆ เร งรดพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาประเทศ พฒนาวชาชพคร และ

สงเสรมภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมของชาต จากสาระในรฐธรรมนญดงกลาวทาใหเกดการ

ทาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เพอการปฏรปการศกษาของชาต และหลงจาก

การประกาศใชพรบ. ดงกลาวทาใหเกดการตนตวครงใหญของคร อาจารย และผ มสวนเกยวของกบ

การจดการศกษา ไดจดเวทเสวนากนอยางกวางขวาง ทวทกภมภาคของประเทศไทย เพอหาคาตอบ

ทวา การจดการศ กษาในทศวรรษหนา จะมทศทางอยางไร ในเรอง การปฏรปการเรยนรทเนน

ผเรยนเปนสาคญ อนเปนหวใจของการปฏรปการศกษา

การปฏรปการศกษาตามพรบ. ฉบบน เปนการปรบโฉมหนาใหมของการจดการศกษา

อบรม ใหเกดความรคคณธรรม และใหมคณภาพสงสดเพอพฒนาลกษณะคนไทยทพงปรารถนา

คอ เปนคนด คนเกง คนมความสข ปรากฏเปนสมฤทธผล แมความเหนของคนในสงคมและ

43

ผ เกยวของกบการศกษาจะมความเหนแตกตางกนกจาเปนตองปรบและทาใหเกดความเขาใจ

ตรงกน

ความจาเปนของการปฏรปการเรยนร จากการทมเทงบประมาณและทรพยากร

เพอจดการศกษาทผานมา แตยงไมบรรลเปาหมายทพงประสงค ทงดาน ปญหาความยากจน ความ

งมงาย ความเอารดเอาเปรยบ การทจรตในทกหนแหง ชองวางของผยากไรกบผมงม หรอความ

แตกตางของการกระจายรายได อานาจทางการเมองไมสมบรณหรอประชาธปไตยทไมสมบรณ และ

ปญหาของสงคมไมไดรบการแกไข ซงมผกลาวกนวา การศกษายงมคณภาพท ไมดพอตอการสราง

คนสสงคมใหเกดการพฒนาและแกไขในดานตาง ๆ ใหแกสงคม ทงนมงประเดนไปทการเรยนการ

สอนยง ไมมคณภาพเปนทพอใจ ทาใหคนไทยมความรความสามารถไมมากพอ สถานศกษาม

ประสทธภาพไมมากพอ โดยระบบการเรยนการสอนทกระดบ ยงเรยนรแตหนงสอ ถกวางกรอบอย

กบตารางสอน หองเรยน แตขาดการพฒนาคนทเออตอการสรางคณสมบตในการพฒนาตนเอง ให

รจกคดวเคราะห การแสดงความคดเหน และการแสวงหาความรดวยตนเอง อนเปนการหยดยง

ความเชอมโยงภมปญญาทองถนกบเทคโนโลยทนสมย บทบาทของครทยดตนเองเปนทตง ยด

หลกสตรแกนหลก ยดการเรยนการสอนในชนเรยนเปนบรเวณบงคบ กระบวนการสอนทจาเจ นา

เบอ บรรยากาศและสภาพแวดลอมทไมเออตอการเรยนร ขาดความสมพนธกบชมชน ไมสราง

โอกาสแกครอบคร วและชมชนในการรวมสรางกระบวนการเรยนร ขาดการนาธรรมชาตและแหลง

เรยนรในการสรางบรรยากาศในการเรยน และเสรมสรางสตปญญารวมทงระบบโรงเรยนยงขาดการ

อบรมบมนสย ใหเดก เยาวชน และผ เรยน ใหมความพากเพยรสงาน อดทน มงมนไปสจดหมายท

วางไว แมจะมปญหาอปสรรค มคณธรรม มความซอสตยสจรต ทงกาย วาจา ใจ และสามารถสราง

สนทรยภาพใหเกดขนแกผ เรยนมากพอในการเปนคนด มคณภาพ และมความสขในการเรยน ใน

กระบวนการเรยนการสอนและมความสขจากผลการเรยนและการนาไปใชประโยชน จงเกดความ

จาเปนตอการปฏรปการเรยนรอนนาไปส กระบวนการเรยนรทเนนผ เรยนเปนสาคญ

43

2.2.1 เหตแหงการปฏรปการเรยนร

สบเนองจากการทมเททรพยากรมาตลอดหลายสบป แมในชวงแรกนบแตเรมระบบ

โรงเรยนถงป 2475 จะทาใหการศกษาเปนระบบและเกดการศกษาทเปนเอกภาพ ชวยในการพฒนา

ประเทศในระดบหนง แตยงขาดแคลนชางเทคนคและนกวชาการในชวงป 2475-2503 ไดพยายาม

พฒนาการจดการศกษาเพอกระตนใหมผศกษาในสายอาชพมากขนและกระตนใหเกดความสนใจ

ในการศกษา สระดบการศกษาทสงขน โดยมการกาหนดการศกษาภาคบงคบ ซงชวยกระตนใหเกด

การศกษาของประชาชนสงขน แตยงไมสามารถกระตนใหเกดการเรยนสายอาชพไดมากขน

ดงนนในชวงป 2503-2535 จงมการปรบปรงระบบการศกษาใหมความเชอมโยงกนใน

ทกระบบ และทกระดบการศกษา ทาใหสายอาชวะศกษาเปนทนาสนใจแกประชาชนทวไปมากขน

และประชาชนทวไปสนใจทศกษาตอในระดบอดมศกษาอยางกวางขวาง แตการศกษาทผานมา

ประสบความสาเรจในการสรางคนสวนใหญมระดบการศกษาทสงขนแตขาดความรความสามารถ

ในการนาไปใช ขาดความสามารถในการวเคราะห การแสดงความคดเหนและการแสวงหาความร

ดวยตนเอง ดงนนจงจาเปนตองมการปฏรปการเรยนรของคนไทยทงชาตดวยเหตผลดงน 0

17

1. ปฏรปการเรยนรเพอพฒนาคณภาพของคนไทย เปนการปฏรปวฒนธรรมการ

เรยนรใหม เพอพฒนาคนไทยใหเปนคนทมความรคคณธรรม ตระหนกในคณคาของตนเอง ผ อน

และสรรพสงทงหลาย รจกควบคมตนเองใหเปนคนด มศลธรรม ซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน

มความมงมนในการเรยนร และในการทางานใหบรรลผลสาเรจตามมงหวงอยางไม ยอทอ และ

เสยสละเพอสวนรวม มความสามารถในการใชศกยภาพของสมองทงซกซาย-ขวา อยางสมดล คอ

ความสามารถในดานการใชภาษาสอสาร การคดคานวณ การคดวเคราะหแบบวทยาศาสตร คด

เปนระบบ สามารถใชสตปญญาอยางเฉลยวฉลาดลกซง เพอเรยนรใหบรรล ความจรง ความด

ความงามของสรรพสง เปนคนทมสขภาพกาย สขภาพใจด มวฒภาวะทางอารมณ บคลกภาพราเรง

แจมใส จตใจออนโยนและเกอกล มมนษยสมพนธด เผชญและแกไขปญหาได ดารงชวตอยางอสระ

และอยรวมกบผ อนไดอยางมความสข

2. ปฏรปการเรยนรเพอเพมพนความเขมแขงของสงคมไทย หากคนในสงคม

ไดรบการพฒนาความสามารถในการรบรอยางชดแจง และพฒนาจตสานกในการเผชญกบ

สถานการณ และแกปญหารวมกนใหแกสวนรวม คนทกชมชนยอมพรอมทจะมสวนรวมในการถก

ทอความคด รวมใจกนในการทางานอยางเสยสละ แกสวนรวมอยางไมเหนแกตว มการบรหาร

จดการในดานตาง ๆ อยางถกตอง แยบคาย ลดความขดแยง ทกคนรบผดชอบนาพาสงคมให

17 คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.ปฏรปการเรยนรผ เรยนสาคญทสด.กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

ลาดพราว. 2543. หนา 4

44

กาวหนาไปดวยกนโดยตระหนกถงคณคาของตนเอง ทงนการปฏรปในดานตาง ๆ ทงการปฏรป

การเมอง การปฏรประบบราชการ การปฏรประบบเศรษฐกจ และการปฏรปดานอน ๆ จะประสบ

ความสาเรจเมอมการปฏรปการศกษาตรงหวใจ คอ การปฏรปการเรยนร

3. ปฏรปการเรยนรเพอใหสอดคลองกบวฒนธรรมการเรยนรยคโลกาภวฒน

การจดกระบวนการเรยนร ตองใหสอดคลองกบยคโลกาภวฒน ทมความเจรญรดหนา ความร และ

วทยาการตาง ๆ ทสามารถสอสารและเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนง หรอทวทกมมโลกเปนไป

อยางรวดเรว ทงขอมล ความร ขาวสารและวทยาการตาง ๆ มการเกดขนและเปลยนแปลง

ตลอดเวลา ทาใหโอกาสในการเรยนรจากแหลงทมอยรอบตว ทงจากคร เครองมอสอสาร

อนเตอรเนต ธรรมชาต และสงแวดลอม ทงนผ เรยนในโลกขอมลขาวสารจะตองมความสามารถใน

การใชภาษาเปนเครองมอในการสอสารกบสากลดวยภาษาตางประเทศ นอกจากการใชภาษาไทย

ไดอยางถกตอง คลองแคลว เพอใหเขาถงขอมลขาสาร ทงรจกสงเคราะหขอมลขาวสารตาง ๆ และ

กลนกรองขอมลขาวสารตาง ๆ นามาใชใหเกดประโยชนกบตนเอง ครอบครว สงคม และ

ประเทศชาต

4. ปฏรปการเรยนรเพอใหสอดคลองกบความตองการของผเรยน คร พอแม

ผปกครอง และสงคมไทย การปฏรปการเรยนรเปดโอกาสใหทกฝายทเกยวของกบการจด

การศกษา มสวนรวมในการดาเนนงานตามพระราชบญญต การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทาใหคร

พอแม ชมชน มอสระในการอบรม การใหการศกษา การจดหลกสตร และการบรหารจดการใหเกด

วฒนธรรมการเรยนรทกลมกลนกบทองถน เกดความหลากหลายในการใหการศกษา ในทางปฏบต

ไดแก การจดชนเรยน ตารางเรยน การวางแผนในกระบวนการเรยนร การสรางบทเรยน และการ

ออกแบบแผนการเรยนทมความยดหยน และเออประโยชนตอการเรยนร ทครอบครว ชมชน

สถานศกษา ไดรวมกนคด และเกอหนนตอกนและกน โดยมการลดกรอบกฎระเบยบ และคาสงจาก

สวนกลางลง ดงนนการพฒนาคณภาพ และมาตรฐานของโรงเรยน ในดานการจดกระบวนการเรยน

การสอนในรปแบบใหม ตาม พรบ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ททาใหผ เรยนไดเรยนรอยางม

ความสข มสวนรวมในกระบวนการเรยนรทกขนตอน มโอกาสในการพฒนาสมอง มโอกาสในการ

คดและมโอกาสในการพฒนาสตปญญาอยางเตมศกยภาพ ไดมโอกาสในการแสดงออกอยาง

สรางสรรค หากครและผบรหารสถานศกษาไดปฏรปกระบวนการเรยนการสอนของตวผสอนและ

ของสถานศกษาโดยรวม ใหสอดคลองกบการปฏรปการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต พ.ศ. 2542 ยอมจะทาใหมโรงเรยนด ๆ ครด ๆ ทมคณภาพทดเทยมกนทวทงแผนดน

5. ปฏรปการเรยนรใหสอดคลองกบกฎหมาย การปฏรปการเรยนรถอเปนหวใจ

ของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทครและผ ทมหนาทเกยวของกบการจดการเรยน

การสอน จะตองดาเนนการการจดการเรยนการสอนใหมคณภาพ ถกตอง เหมาะสม สอดคลองกบ

45

สภาพของสงคมไทยและสงคมโลกในแตละชวง โดยทกคนในสงคมจะตองพรอมกนปฏรป

วฒนธรรมการเรยนร ดวยจตใจทอาสา และดวยใจทรกในวชาชพ เพอใหเกดผลทางการเรยนการ

สอนทเนนผ เรยนสาคญทสด

2.2.2 การปฏรปการเรยนรหวใจการปฏรปการศกษา

การปฏรปการศกษาเปนวาระสาคญแหงชาต มสาระสาคญ 9 หมวด ซงทกหมวดใน

พรบ. การศกษาแหงชาต มงประโยชนสงสดแกผ เรยน ซงหวใจของการปฏรปการศกษาอยทหมวด 4

แนวการจดการศกษาทยดหลกวาผ เรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอ

วาผ เรยนมความสาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองมสาระการเรยนรทสงเสรมใหผ เรยน

สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ โดยเนนความสาคญทงความร คณธรรม

กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสม ของแตละระดบการศกษา ในเรองความร

เกยวกบตนเอง และความสมพนธของตนเองกบสงคม ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย ความรความเขาใจและประสบการณเรองการจดการ การบารงรกษา และการใช

ประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดล ยงยน ความรเกยวกบศาสนา ศลป

วฒนธรรม การกฬา ภมปญญาและการประยกตใชภมปญญา ความรและทกษะดานคณตศาสตร

และดานภาษาเนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง ความรและทกษะในการประกอบอาชพและการ

ดารงชวตอยางมความสข การจดกระบวนการเรยนรของสถานศกษาตองจดเนอหาสาระและ

กจกรรม ใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผ เรยน โดยคานงถงความแตกตางระหวาง

บคคล ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใช

เพอปองกนและแกไขปญหา จดกจกรรมใหผ เรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบตใหทาได

คดเปนทาเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระ

ความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและ

คณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ

สภาพแวดลอม สอการเรยน และอานวยความสะดวกเพอใหผ เรยนเกดการเรยนรและมความรอบร

รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ทงนผสอนและผ เรยนอาจเรยนรไป

พรอมกนจากสอการเรยนการสอน และแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ จดการเรยนรใหเกดขนไดทก

เวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดามารดา ผปกครองและบคคลในชมชนทกฝาย

เพอรวมกนพฒนาผ เรยนตามศกยภาพ

บทบาทของรฐในการสงเสรมแหลงเรยนร โดยสงเสรมการดาเนนงาน และการจดตง

แหลงการเรยนรตลอดชวต ทกรปแบบ ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว

สวนสาธารณะ สวนพฤษศาสตร อทยานวทยาศาสตร และเทคโนโลย ศนยการกฬา และ

46

นนทนาการ แหลงขอมลและแหลงเรยนรอน ๆ อยางพอเพยงและมประสทธภาพ การประเมนผล

การเรยนรใหสถานศกษาจดการประเมนผ เรยนโดยพจารณาจากพฒนาการของผ เรยน ความ

ประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรม และการทดสอบควบคไปในกระบวนการ

เรยนการสอนตามความเหมาะสมของแตละระดบ และรปแบบการศกษาโดยใชวธการทหลากหลาย

ในการจดสรรโอกาสเขาศกษาตอ และนาผลการประเมนผ เรยนมาใชประกอบการพจารณา การเขา

ศกษาตอดวย การพฒนาหลกสตรแตละระดบ ใหคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน กาหนดหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การดารงชวต

และการประกอบอาชพ ตลอดจนเพอการศกษาตอ ใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดทาสาระ

ของหลกสตรทเกยวกบสภาพปญหา ในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพง

ประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต หลกสตรแตละระดบและ

สาหรบบคคล ตองมลกษณะหลากหลาย ทงนตองจดใหเหมาะสมกบแตละระดบ เพอมงพฒนา

คณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมกบวยและศกยภาพ โดยสาระของหลกสตรทงดานวชาการ และ

วชาชพทมงพฒนาคนใหสมดลทงดานความร ความคด ความสามารถ ความดงาม และความ

รบผดชอบตอสงคม สาหรบหลกสตรการศกษาระดบอดมศกษายงมงหวงพฒนาวชาการ วชาชพ

ชนสงและการคนควาวจย เพอพฒนาองคความร และพฒนาสงคม

บทบาทของผ มสวนเกยวของ ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคการ

ชมชน องคการปกครองสวนทองถน เอกชน องคการเอกชน องคการวชาชพ สถาบนศาสนา สถาน

ประกอบการและสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายใน

ชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจก

เลอกสรร ภมปญญา และวทยาการตาง ๆ เพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหา และ

ความตองการ รวมทงวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนาระหวางชมชน

การวจยเพอพฒนาการเรยนร ใหสถานศกษาพฒนากระบวนการเรยนการสอนทมประสทธภาพ

รวมทงการสงเสรมใหผสอนสามารถวจย เพอพฒนาการเรยนรทเหมาะสมกบผ เรยนในแตละระดบ

การศกษา1

18

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มทศทางของการปฏรปการเรยนรท

ชดเจน ทาใหเกดกระแสของความเรยกรองและความพยายามในการรวมปฏรปการศกษาและการ

ปฏรปการเรยนรในวงกวางทงจากหนวยงานของรฐ และทกสวนของสงคมอาท พอแมผปกครอง คร

ผ เรยน ผบรหาร ชมชนทมงหวงจะทาใหเกดการพฒนาใหเกดคนไทยทพงประสงคเปนคนด คนเกง

18

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร.พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.

2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท 2).กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟค.2545. หนา 13-17.

47

คนมความสข โดยเฉพาะระดบมธยมศกษาไดมการจดการเรยนการสอน หรอการเรยนรททาใหเกด

กจกรรมการเรยนรทใหผ เรยน เรยนรรวมกน มการลงมอปฏบต มการสรางโครงงานหรอโครงการ

โดยนกเรยนไปฝกหดเรยนรกบชมชนหรอสถานประกอบการ หรอแหลงความรทตองปฏบตจรง เกด

การเรยนรในทางปฏบต เปนความรทตองปฏบตจรง และเปนความรโดยตรง สามารถทางานไดจรง

พรอมการเรยนรทสอดคลองกบหลกสตร และสามารถวดผลประเมนผลได โดย คร ผ เรยน ชมชน

ผปกครอง องคการเอกชน และโรงเรยน หรอสถานศกษาไดมการจดการศกษารวมกนโดยมการ

เรยนรททาใหผ เรยนนาไปใชประโยชนในทางปฏบตไดจรง

1. หลกการจดการศกษา (มาตรา 22)

2. สาระการเรยนร (มาตรา 23)

3. กระบวนการเรยนร (มาตรา 24)

4. บทบาทรฐในการสงเสรมแหลงเรยนร (มาตรา 25)

5. การประเมนผลการเรยนร (มาตรา 26)

6. การพฒนาหลกสตรระดบตาง ๆ (มาตรา 27, 28)

7. บทบาทของผมสวนเกยวของ (มาตรา 29)

8. การวจยเพอพฒนาการเรยนร (มาตรา 30)

แผนภาพท 1 การจดการศกษาทเนนผ เรยนเปนสาคญ

ทมา: คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร2

19

19 คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.ปฏรปการเรยนรผ เรยนสาคญทสด.กรงเทพฯ : โรงพมพ

ครสภาลาดพราว.2543, หนา 7.

ผเรย

นสาค

ญทส

ด หมวด 5

แนวการจด


48

การปฏรปการศกษา ทกหมวดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาตหรอองคประกอบ

อนดานการศกษา มงสแนวการจดการศกษาอนเปนการปฏรปการเรยนรซงมงประโยชนสงสดแก

ผ เรยน

แผนภาพท 2 สาระทกหมวดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

มงสแนวการจดการศกษาท “ผ เรยนสาคญทสด”

ทมา : คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร3

20

สาระเกยวกบการเรยนร ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แตละ

มาตราหรอองคประกอบการศกษา คอ ความมงหมาย และหลกการทยดหลกการจดการศกษา

ตลอดชวต (บททวไป) สทธและหนาททางการศกษาทตองจดใหทกคนมสทธและโอกาสเสมอกนใน

การรบการศกษาขนพนฐาน ระบบการศกษาทม 3 รปแบบในการจดการศกษาคอ การศกษาใน

ระบบ นอกระบบและตามอธยาศย การบรหารและการจดการศกษา โดยกระทรวงและองคการของ

รฐมหนาทสงเสรม และกากบดแลการศกษาทกระดบและทกประเภท ทงทเปนสถานศกษาของรฐ

และเอกชน ไดดาเนนกจการโดยอสระ สามารถพฒนาระบบบรหาร และการจดการทเปนของตนเอง

ดวยการมสวนรวมขององคการปกครองสวนทองถน อยางคลองตวและมเสรภาพทางวชาการ

มาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา อยางเปนระบบในทกระดบการศกษาทงระบบการ

ประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก โดยสถานศกษาและสานกงาน

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา คร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ใหกระทรวง

สงเสรมใหมระบบกระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ใหม

คณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง และจดตงกองทนทาหนาทจดสรรเงน

20 คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.ปฏรปการเรยนรผ เรยนสาคญทสด. กรงเทพฯ : โรงพมพ


หมวด 4

แนวการจดการศกษา

ผเรยนสาคญทสด

หมวด 8 ทรพยากรและการลงทน

เพอการศกษา

หมวด 7 คร คณาจารย และ

บคลากรทางการศกษา

หมวด 6 มาตรฐานและการประกน

คณภาพการศกษา

หมวด 9 เทคโนโลยเพอ


หมวด 1

ทวไป

หมวด 2 สทธและหนาท

ทางการศกษา

หมวด 3

ระบบการศกษา

หมวด 5 การบรหารและ

การจดการศกษา

49

สงเสรม ผลงานดเดน และเปนรางวลเชดชเกยรต ทรพยากรและการลงทนเพอการศกษาใหมการ

ระดมทรพยากรและการลงทน จากรฐ องคการปกครองทองถน ชมชน เอกชน ครอบครว บคคล

สถาบนศาสนา สถาบนสงคม สถานประกอบการ และตางประเทศมาใชในการจดการศกษา และ

เทคโนโลยเพอการศกษา ใหรฐตองจดสรรและสงเสรมใหมการจดสรรคลนความถ และโครงสราง

พนฐาน การผลตและการพฒนาแบบเรยน การผลตและการใชเทคโนโลยเพอการศกษา การวจย

และการพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษาโดยแตละองคประกอบ และปจจยเกอหนนใหกระบวนการ

จดการศกษาทใหความสาคญในการปฏรปการเรยนรทถอวาผ เรยนเปนสาคญ โดยจดหมายสาคญ

ของการปฏรปการเรยนร คอ พฒนาคณภาพคนไทยเพอการพฒนาทยงยนของประเทศ ทงนทกฝาย

ตองสงเสรมใหกระบวนการเรยนรตลอดชวต ทผ เรยนมโอกาสคด ทา ทบทวน พสจนผล นาไป

ประยกตใชในชวตจรง พงพาตนเองไดดวยการใฝหาความรดวยตนเอง และใชความรในทาง

สรางสรรคเพอประโยชนของสวนรวม ทงนกระบวนการเรยนรทพงประสงค จะเชอมโยงกนเปนองค

รวม หรอ การบรณาการในการพฒนาผ เรยนทผานกระบวนการเรยนรทพงประสงค ใหไปสลกษณะ

ผ เรยนทพงประสงค ดงแสดงในแผนภาพท 34

21



50

แผนภาพท 3 ลกษณะของผ เรยนและกระบวนการเรยนรทพงประสงค


22

ลกษณะกระบวนการเรยนรทพงประสงค เปนกระบวนการเรยนรทเนนกระบวนการ

ทางปญญาทพฒนาบคคลอยางตอเนองตลอดชวต สามารถเรยนรไดทกเวลา ทกสถานท เปน

กระบวนการเรยนรททาใหผ เรยนทผานกระบวนการเรยนรน จะเปนคนมความสข สามารถบรณา

การเนอหาสาระตามความเหมาะสมของระดบการศกษา เพอใหผ เรยนมความรเกยวกบตนเอง และ

ความสมพนธของตนเองกบสงคม สาระการเรยนรสอดคลองกบความสนใจของผ เรยนทนสมย เนน

กระบวนการคด และปฏบตจรง ไดเรยนรตามสภาพจรง สามารถนาไปใชประโยชนไดอยาง

กวางไกล เปนกระบวนการทมทางเลอก และมแหลงเรยนรทหลากหลาย นาสนใจ เปนกระบวนการ

เรยนรรวมกนโดยมผ เรยน คร และผ มสวนเกยวของทกฝายรวมจดบรรยากาศทเออตอการเรยนร

และมงประโยชนของผ เรยนเปนสาคญ เพอใหผ เรยนเปนคนด คนเกง และคนมความสข

ลกษณะผ เรยนทพงประสงค เปนผ เรยนทมคณสมบตเปนคนด คนเกง และคนม

ความสขคอ

คนด เปนคนทดาเนนชวตอยางม คณภาพ มจตใจทดงาม มคณธรรม จรยธรรม ม

คณลกษณะทพงประสงคทงทางดานจตใจและพฤตกรรมทแสดงออก เชน มวนย มความเออเฟอ

เกอกล มเหตผล รหนาท ซอสตย ขยน ประหยด มจตใจเปนประชาธปไตย เคารพความคดเหนและ

สทธของผ อน มความเสยสละ รกษาสงแวดลอม สามารถอยรวมกบผ อนอยางมความสข

คนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต โดยมความสามารถดานใดดาน

หนง หรอรอบดาน หรอมความสามารถพเศษเฉพาะทาง เชน ทกษะและกระบวนการทาง

วทยาศาสตร ความสามารถทางดานคณตศาสตร มความคดสรางสรรค มความสามารถดานภาษา

ศลปะ ดนตร กฬา มภาวะผ นา รจกตนเอง ควบคมตนเองได เปนตน เปนคนทนสมย ทนเหตการณ

ทนโลก ทนเทคโนโลย มความเปนไทย สามารถพฒนาตนเองไดเตมศกยภาพ และทาประโยชนให

เกดแกตน สงคม และประเทศชาตได

คนมความสข เปนคนทมสขภาพ ดทงกายและจต เปนคนราเรง แจมใส รางกาย

แขงแรง จตใจเขมแขง มมนษยสมพนธ มความรกตอสรรพสง มอสรภาพปลอดจากอบายมข และ

สามารถดารงชวตอยางพอเพยง ตามอตภาพของตนหรอสนโดษ

การทสงแวดลอมและโลกมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การดารงชวตของผคนจงตอง

อาศยการเรยนร เพอสามารถปรบตวเขากบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมโดยการเรยนร

22 ในเรองเดยวกน.

51

จะตองเปนไปตามครรลองของชวต ทเกดขนในทกแหง (สถานท) ทกเวลา อยางตอเนองตลอดชวต

ตงแตเกด(ปฏสนธ) จนตาย นบตงแตการเรยนรจากครอบครว ชมชน ศนยการเรยน โรงเรยน

สถาบนศาสนา แหลงเรยนรตาง ๆ กวางไกล ครอบคลมสถานการณของสงคมไทยและสงคมโลกอน

เปนการเรยนรตลอดชวต

การเรยนรตลอดชวต เปนการเรยนรทมปฐมบทแหงการเรยนร เรมขนนบตงแตอยใน

ครรภมารดา ทงนเพราะมหลกฐานทางการแพทยและจตวทยาทพสจนไดแนนอนวา เดกสามารถ

เรยนรไดตงแตอยในครรภมารดาและสามารถเรยนรไดทกเรอง ทงดานภาษา ตนตร จรยธรรม ดวย

การทพอแมใหลกไดเรยนรตงแตอยในครรภ ดวยการใหฟงตนตร ฟงเทปบนทกเสยงธรรมชาต การ

นบเลข การพดคย และการสมผสกบลก การทเดกไดรบการกระตนอยางเหมาะสมตงแตกอนเกด

สามารถชวยใหสมองไดรบการพฒนาอยางมประสทธภาพดงแผนภาพท 4

ปฏสนธ ตลอดชวต

แผนภาพท 4 การพฒนาการอยางมประสทธภาพ


23

การเรยนร ชวงอาย 0-6 ป เปนชวงอายทเปนโอกาสทองของการเรยนร เนองจากเปน

วยทมการเจรญเตบโตของสมองอยางรวดเรว โดยเฉพาะชวง 3 ปแรกเปนชวงทมสมองเปลยนแปลง

มากทงปรมาณเสนใยสมอง และจดเชอมตอ สารเคมในสมอง และรอยหยกของพนผวสมองซงลวน

มผลตอสตปญญา และความฉลาดของเดก หากเดกไดรบการพฒนา และการกระตนดวยวธการท

ถกตอง จะชวยพฒนาเซลลสมอง เจตคตตอการเรยนร และการวางพนฐานการเรยน ชวยใหทกษะ

การเรยนรพฒนาไปตลอดชวตอยางมประสทธภาพ ทงนเดกวยนชอบเคลอนไหว ชอบสมผส ชอบ



52

การเลนทใชมอใชเทา ชอบกจกรรมการเลนและการออกกาลงกายทงการปนดน ถอนหญา ปลก

ตนไม อนเปนการเลนและการทางานไปพรอมกน ทาใหการเลนคอการเรยนสาหรบวยน

เดกวย 0-6 ป เปนวยทคดฝน จนตนาการ เปนวยแหงการสมผสความปรารถนาทจะ

เรยนร สอสาร และเลนรวมกบผ อน เปนวยเรมแรกแหงการวางรากฐานของชวตขางหนาทจะพฒนา

ไปวาดเพยงใด แหลงการเรยนรของวยนทสาคญทสด คอครอบครว ประกอบดวย พอ แม และคนใน

ครอบครว ดงนนการเตรยมเรยนรหรอการศกษาของพอแมในฐานะครคนแรกของลกจงม

ความสาคญและการเรยนรจากการเรยนการสอนในปฐมวย

การเรยนรชวงอาย 6-24 ป เปนวยทเรยนในสถานศกษา ตงแต ระดบประถมศกษา

มธยมศกษา จนถงอดมศกษา เปนการพฒนาทกดานอยางสมบรณครบองค 4 คอ การพฒนา

ทางดานรางกาย จะตองฝกใหสามารถพฒนาไดทงกลามเนอเลก และกลามเนอใหญ และสขภาพ

โดยรวมการพฒนาทางดานสตปญญา เปนการกระตนสมองใหเตบโต ฝกใหรจกกระบวนการคด

วเคราะห จนตนาการ และใชเหตผล การพฒนาทางดานอารมณและทางดานจตใจ จะตองฝกเดก

ใหมวฒภาวะทางอารมณสามารถเรยนรวธควบคมอารมณ ใหมศรทธาและปฏบตตามหลกธรรมใน

ศาสนา ผ เรยนไดรบการฝกหดขดเกลา ทงกาย วาจา ใจ การพฒนาทางดานสงคม จะตองฝกเดกให

เคารพปฏบตตามกฎและกตกาของสงคม เรยนรทจะอยในสงคมไดอยางราบรน วย 6-24 ป เปนวย

ทสามารถคดเรองนามธรรม ซงใชเหตผลจาแนกความด และจงควรไดรบโอกาสในการเรยนร สมผส

และสรางประสบการณ ดานภาษา การคดคานวณ ทกษะทางสงคม และวทยาศาสตร ไดรบการ

พฒนาอยางสมดล ทางดานสขภาพอนามย สตปญญา อารมณ สงคม จตใจ สนทรยภาพ นบแตวย

เดกสเยาวชนจนเปนผใหญอยางมความสขโดยมแหลงการเรยนรของวยนอยทสถานศกษาเปนหลก

และจดแหลงเรยนรเสรมจากครอบครว ชมชน สถานทตาง ๆ ตามธรรมชาตและสงแวดลอม อกทง

แหลงเรยนรจากเพอน ผ นาชมชน ปราชญชาวบาน เปนตน ดงนน การจดการศกษาตองมความ

หลากหลาย จากทกสวนของสงคมทมบทบาทและสวนสาคญรวมกบสถานศกษาในการพฒนาเดก

และเยาวชน

การเรยนรชวงวยทางานหรออายระหวาง 25-60 ป เปนผใหญอยในชวงวยทางาน

สามารถเรยนรจากสอทางดานการศกษาตามอธยาศย นอกสถานศกษาซงเปนการเรยนรจาก

ประสบการณ และการแกไขปญหาจากแหลงการเรยนร คอ เรยนรจากงานอาชพ สถาน

ประกอบการ เพอนรวมงาน การทองเทยว สอมวลชน เทคโนโลยสารสนเทศ สงแวดลอมและ

ธรรมชาต ทงนในการเรยนรผใหญจะตองพฒนาสตปญญา ความร ความสามารถ และคณธรรม

อยางตอเนองเพอใหศกยภาพในการเรยนรของตนมประสทธภาพและคณภาพในการเรยนรของตน

สงขน

53

การเรยนรชวงวยสงอายหรออาย 60 ปขนไป เปนผสงอายมความสามารถในการ

เรยนรไดมากมายโดยผานกจกรรมทเหมาะสมกบวยไดแก ศลปะ ดนตร กฬา งานหตถกรรม และ

กจกรรมทางสงคม ซงผสงอายสามารถเรยนรและคนควาหาความรไดดวยตนเอง อกทงผสงอายยง

เปนทเคารพนบถอในสงคมไทย เปนทพงทางภมปญญาในชมชนทองถน ทางานในองคการชมชน

ชมรมและสมาคมตาง ๆ ทาใหเกดประโยชนตอสงคม และชวตมคณคา

ทรพยากรมนษยหรอคนในชมชน และสงคมเปนพลงสาคญทสดของชาต โดยการ

เรยนรเปนกจกรรมทจะตองทาใหเกดขนในตลอดชวต เมอนาสองสวนอนประกอบดวย “ทรพยากร

มนษยหรอคนปจจยสาคญของชาต ” กบ “ศกยภาพแหงการเรยนรตลอดชวต ” นามาบรณาการเขา

ดวยกน หรอมาใชในการพฒนาและขบเคลอนรวมกน จะชวยเปลยนวฒนธรรมทางความคดในดาน

การจดการศกษาของชาต

สงสาคญในการจดการกระบวนการเรยนทใหผ เรยนสาคญทสด จะตองคานงถงสง

สาคญหรอประเดนสาคญดงตอไปน

1. สมองของมนษยมศกยภาพในการเรยนรสงสด เนองจากสมองของมนษย

ประกอบดวยเซลลสมองถงแสนลานเซลล เปนโครงสรางทมลกษณะมหศจรรย ทาใหสมองมความ

พรอมทจะเรยนรตงแตแรกเกดซงมความตองการในการเรยนร สามารถเรยนรสงตาง ๆ ในดานตาง

ๆ ใหบรรลผลตามความตองการของแตละคน ทงน มนษยมความตองการในการเรยนรเกยวกบ

ตนเอง ธรรมชาต และทกอยางรอบตว ทงนมนษยสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยสมอง และ ระบบ

ประสาทสมผสในการรบความรสก จากอวยวะสาคญ คอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ หรออายตนะ

ภายใน อายตนะภายนอก ดงนนกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ ผสอนจะตองใหความสนใจ

ผ เรยนในการพฒนาในดานตาง ๆ อยางมสมพนธกน ระหวางสมอง (Head) จตใจ (Heart) มอ

(Hand) และสขภาพโดยองครวม(Health)

2. ความหลากหลายของสตปญญา เนองจากคนแตละคนมความสามรถหรอความ

เกงแตกตางกน มรปแบบของการพฒนาของแตละคนทเฉพาะแตกตางกน สงแวดลอมของแตละคน

แตกตางกน จงมผลทาใหการพฒนา เสรมสราง ความสามารถของแตละคนมความแตกตางกน

ทงน โฮเวรด การดเนอร ไดจาแนกความสามารถของคนซงแสดงถงความหลากหลายของสตปญญา

ไวถง 10 ประเภท คอ ดานภาษา ดนตร ตรรกและคณตศาสตร การเคลอนไหว ศลปะ /มตสมพนธ

ความสมพนธระหวางบคคล การสอสารดานความรสก /ความลกซงภายในจตใจ ดานความเขาใจ

ธรรมชาตและสงแวดลอม ดานจตวญญาณและดานจตนยม ดงนน การจดกระบวนการเรยนร ควร

จดกจกรรมทหลากหลายเพอสงเสรมศกยภาพ ความเกงหรอความสามรถของผ เรยนเปนรายบคคล

ซงจะทาใหผ เรยนสามารถพฒนาไดเตมตามศกยภาพของแตละบคคล ซงจะทาใหผ เรยนสามารถ

เกงไดหลายดาน

54

3. การเรยนรเกดจากประสบการณตรง จากการรวบรวมแนวคดทางทฤษฎการเรยนร

ของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต และเสนอแนวทางการจดกระบวนการเรยนรเพอใหเกดการ

เรยนรจากประสบการณจรงโดยตรงดงน

จดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความแตกตางระหวางบคคล

ของผ เรยนเพอใหผ เรยนสามารถพฒนาไดเตมตามความสามารถทางดานความร จตใจ อารมณ

และทกษะตาง ๆ

ลดการถายทอดเนอหาวชาลง โดยใหผ เรยนกบผสอนมบทบาทรวมกนดวย

กระบวนการทางวทยาศาสตรในการแสวงหาความร ใหผ เรยนไดเรยนรจากสถานการณจรง ซงเปน

ประโยชนและสมพนธกบชวตจรง ใหผ เรยนไดเรยนรความจรงในตวเอง และความจรงใน

สงแวดลอมจากแหลงการเรยนรทหลากหลาย

กระตนใหผ เรยนไดเรยนรอยางมประสทธภาพ โดยการทดลองปฏบตดวย

ตนเอง โดยครทาหนาทเตรยมการจดสงเรา ใหคาปรกษาวางแนวทางกจกรรม และการประเมนผล

ความหมายของกระบวนการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด กระบวนการเรยนรทผ เรยน

สาคญทสด หมายถง การกาหนดจดหมาย สาระกจกรรมแหลงเรยนร สอการเรยน และการวด

ประเมนผล ทมงพฒนา คน และชวตใหเกดประสบการณการเรยนรเตมตามความสามารถ

สอดคลองกบความถนด ความสนใจ และความตองการของผ เรยน ทงนกจกรรมการเรยนตอง

คานงถงความแตกตางระหวางบคคล ชวยสงเสรมใหผ เรยนไดสมผสและสมพนธกบสงแวดลอมทง

ทเปนเพอนมนษย ธรรมชาต และเทคโนโลย ผ เรยนไดคนควา ทดลองฝกปฏบต แลกเปลยนเรยนร

จนคนพบสาระสาคญของบทเรยน ผ เรยนไดฝกวธคดวเคราะห สรางสรรค จนตนาการ และสามารถ

แสดงออกไดชดเจน มเหตผล บทบาทของครเปนบทบาทในการปลกเราและเสรมแรงศษย ในทก

กจกรรมใหสามารถคนพบคาตอบและแกปญหาไดดวยตนเอง รวมทงการรวมกนทางานเปนกลม

เปนบทบาทจดกจกรรมปลกฝงคณธรรม ความมวนย และความรบผดชอบในการทางาน เปน

บทบาทใหผ เรยนมโอกาสฝกการประเมนและปรบปรงตนเอง ยอมรบผ อน สรางจตสานกในความ

เปนพลเมองและเปนพลโลก การจดการเรยนรจะตองจดทาใหเกดขนไดทกสถานท ทกเวลา เกดขน

ไดในหลายระดบทงในตวผ เรยน ในหองเรยน และนอกหองเรยน โดยทกฝายมสวนรวมในการจด

ระดบผ เรยน เปนกระบวนการเรยนรทผ เรยนมสวนรวมในการกาหนดจดมงหมาย

กจกรรม และวธการเรยนร ไดมโอกาสในการคดเอง ปฏบตเอง ไดเรยนรดวยตนเอง รวมทงรวม

ประเมนผลการพฒนาการเรยนรตามศกยภาพ ความตองการ ความสนใจ และความถนดของแตละ

คน

ระดบหองเรยน เปนกระบวนการเรยนรทผ เรยน และครผสอนโดยผ เรยนไดคดเอง ทา

เอง ปฏบตเอง และสรางความรดวยตนเอง ในเรองทสอดคลองกบการดารงชวตจากแหลงการเรยนร

55

ทหลากหลาย มสวนรวมในการกาหนดจดมงหมาย กจกรรม และวธการเรยนร สามารถเรยนร

รวมกบผ อนอยางมความสข และมสวนรวมในการประเมนผลการพฒนาการเรยนร และครผสอน

เปนผวางแผนขนตนทงเนอหาและวธการแกผ เรยน จดบรรยากาศใหเออตอการเรยนร และชวย

ชแนะแนวทางการแสวงหาความรทถกตองใหแกผ เรยนเปนรายบคคล เปนผจดกระบวนการเรยนร

ระดบหองเรยนโดยใหผบรหารโรงเรยน และบคลากรผสนบสนนการสอนไดมบทบาทในการมสวน

รวมในการจดกระบวนการเรยนร ตลอดจนการจดสอการเรยนการสอน การสรางบรรยากาศและ

สภาพแวดลอมรอบตวผ เรยน

ระดบนอกเหนอหองเรยน เปนกระบวนการเรยนรเปดโอกาสใหผปกครอง และชมชนม

สวนรวมในการวางแผนการเรยนการสอน โดยคานงถงศกยภาพและความตองการของผ เรยน ให

ผ เรยนมโอกาสไดเรยนรจากแหลงเรยนรทหลากหลายทสอดคลองกบการดารงชวตในครอบครว

ชมชน และทองถน รวมทงเปดโอกาสใหผ เรยนมสวนรวมในกระบวนการเรยนการสอนทกขนตอน

นอกจากนนทงผบรหาร พอแมผปกครอง ชมชน และฝายสนบสนนอน ๆ ยงมบทบาทในการกาหนด

นโยบาย

โดยสรป การจดกระบวนการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด เปนการจดกระบวนการเรยนร

ท มงประโยชนสงสดแกผ เรยน ผ เรยนไดพฒนาเตมตามศกยภาพ ผ เรยนมทกษะในการแสวงหา

ความรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย ผ เรยนสามารถนาวธการเรยนรไปใชในชวตจรงได ทกฝายม

สวนรวมในทกขนตอนเพอพฒนาผ เรยน

ปจจยสาคญในการสนบสนนกระบวนการเรยนร เปนสงททาใหกระบวนการเรยนร

เกดขนไดด คอการทผ เรยนไดมโอกาสในการคด ทา และสรางสรรค โดยทครเปนผชวยจดทา

บรรยากาศการเรยนร จดสอ และสรปสาระการเรยนรรวมกน การคานงถงความแตกตางระหวาง

บคคลในดานความสามารถทางสตปญญา อารมณ สงคม ความพรอมของรางกาย และจตใจ และ

สรางโอกาสใหผ เรยนเกดการเรยนรดวยวธการทหลากหลายและตอเนอง สาระการเรยนรมความ

สมดล เหมาะสมกบวย ความถนด ความสนใจของผ เรยน และความคาดหวงของสงคม ทงนผลการ

เรยนรจากสาระและกระบวนการจะตองทาใหผ เรยนมความร ความคด ความสามารถ ความด และ

มความสขในการเรยน แหลงเรยนรมหลากหลายและเพยงพอ ทจะใหผ เรยนไดใชเปนแหลงคนควา

หาความร ตามความถนด ความสนใจ ปฏสมพนธระหวางผ เรยนกบคร และระหวางผ เรยนกบ

ผ เรยน มลกษณะเปนกลยาณมตร ทชวยเหลอเกอกล หวงใย มกจกรรมรวมกนในกระบวนการ

เรยนร คอ แลกเปลยนความร ถกทอความคด พชตปญหารวมกน ศษยมความศรทธาตอครผสอน

สาระทเรยนรวมทงกระบวนการทกอใหเกดการเรยนร ผ เรยนใฝรมใจรกทจะเรยนร ทงครตองมความ

เชอวาศษยทกคน สามารถเรยนรไดและมวธการเรยนรทแตกตางกน สาระและกระบวนการเรยนร

เชอมโยงกบเหตการณสงแวดลอมรอบตวของผ เรยน จนผ เรยนสามารถนาผลจากการเรยนร ไป

56

ประยกตใชไดในชวตจรง กระบวนการเรยนรมการเชอมโยงกบเครอขายอน ๆ เชน ชมชน ครอบครว

องคการตาง ๆ เพอสรางความสมพนธและรวมมอกนใหผ เรยนเกดการเรยนร และไดรบประโยชน

จากการเรยนรสงสด

การดาเนนการจดกระบวนการเรยนรของสถานศกษาและครผสอนทจะใหสอดคลอง

กบมาตรา 24 ใน พรบ . การศกษาแหงชาต 2542 จะตองคานงถงประเดนตาง ๆ คอ การสารวจ

ความตองการ ซงจะตองสารวจความตองการหรอความสนใจของผ เรยน และสารวจพนฐานความร

เดม การเตรยมการ นนควรเปนไปทงระดบสถานศกษาหรอผบรหาร ครผสอนและผ เรยน โดย

สถานศกษาตองดาเนนการดานจดเตรยมทเออตอการเรยนร ครผสอนตองเตรยมสาระการเรยนร

และองคประกอบอน และการวางแผนการเรยนการสอนทเออตอการเรยนร และผ เรยนกจาเปนตอง

เตรยมตวเองใหพรอมทจะสามารถเรยนรและมสวนรวมในการกาหนดองคประกอบการเรยนร การ

ดาเนนกจกรรมการเรยนร นบแตการดาเนนการขนนาเขาสบทเรยน ขนการจดกจกรรมการเรยนร

ขนวเคราะหอภปรายผลงานหรอองคความรทสรปไดจากกจกรรมการเรยนร ขนวเคราะหอภปราย

ผลงาน หรอองคความรทสรปไดจากกจกรรมการเรยนร และการวเคราะหอภปรายกระบวนการ

เรยนรทดาเนนการโดยผสอน ผ เรยน ผบรหาร ชมชนและผ เกยวของจากภายนอก การประเมนผล

เปนการประเมนผลความสามารถในการเรยนรของผ เรยน จะตองมการประเมนผลในหลายวธ จาก

หลายรปแบบโดยผ เกยวของไมเพยงแตผสอน การสรปและนาไปประยกตใช เปนการสงเสรมโดย

ครผสอนและผ เกยวของกบการเรยนร โดยเฉพาะผ เรยนแตละคนทผานกจกรรมการเรยนรและการ

แสดงออกตามกระบวนการเรยนร เพอใหเกดการปรบปรงและการสรางสรรคใหม ๆ ใหเกดประโยชน

แกสงคม ชมชน และการดารงชวตประจาวน

การสารวจความตองการ เปนขนตอนแรกทจะตองศกษาธรรมชาต และกาหนดความ

ตองการของผ เรยน โดยวธการหลายวธ คอ การซกถาม สงเกต สมภาษณ พดคย การทา

แบบทดสอบกอนเรยน เปนตน เพอสรางหรอกระตนความสนใจ สารวจความสนใจ และพน

ฐานความรเดมของผ เรยนรายบคคล ซงจะทาใหผ เรยนทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองตาม

กระบวนการจดการศกษา เพอสงเสรมใหผ เรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมตาม

ศกยภาพ อนเปนแนวทางสาหรบการดาเนนการ

การเตรยมการ ครผสอนจะตองเตรยมศกษาเนอหาสาระ รายละเอยดวชาในหลกสตร

และจดประสงคของการเรยนรใหเขาใจอยางถองแทวาหลกสตรตองการอะไร แคไหน มจดประสงค

ของการเรยนรอยางไร และทาไมจงตองการใหเกดการเรยนรอยางนน นาไปสการวางแผนการจด

กระบวนการเรยนรใหมความตอเนองเชอมโยง และบรณาการสาระการเรยนรในวชาตาง ๆ ใหม

ความสมพนธกน นาไปสการจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบชวตความเปนอยทเกดขนจรง

และผ เรยนสามารถเรยนรจากประสบการณจรงใหมากทสด โดยครเปดโอกาสใหเรยนรรวมในการ

57

กาหนดกจกรรมการเรยนรตามความสนใจ และตามความถนดอยางเหมาะสม นาไปสการให

ผ เรยนไดศกษาหาความรดวยตนเองตามความถนดและความสนใจของตนเองของแตละบคคล

โดยครตองเตรยมแหลงขอมลทงทเปนสอการเรยน ใบความร ใบงาน และวสดอปกรณตาง ๆ รวมทง

ศนยการเรยนรดวยตนเองซงมขอมลความรทผ เรยนสามารถเลอกศกษา เลอกคนควาตามความ

ตองการ นอกจากนนยงสารวจจากแหลงเรยนรตาง ๆ เชน หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป

อทยานวทยาศาสตร และเทคโนโลย และสวนพฤกษศาสตร เปนตน เพอใหผ เรยนไดทาโครงงานอน

เปนงานวจยเลก ๆ เลอกศกษาในเรองทสนใจ โดยครคอยใหคาปรกษา และคาแนะนา รวมศกษา

และแกปญหาในการศกษาวจยไปพรอม ๆ กบผ เรยน

การดาเนนกจกรรมการเรยนร เปนการนาเอาผ เรยนเขาสกระบวนการเรยนรตาม

เนอหาสาระการเรยนร ดวยกจกรรมการเรยนร สอการเรยนร แหลงเรยนร และบคคลทเกยวของ

โดยครผสอนคอยเปนทปรกษาและคอยใหคาแนะนา ดวยการใหผ เรยนมสวนรวมในการจดกจกรรม

การเรยนร การคดวเคราะห และการนาเสนอโครงงาน การรวมอภปราย การวเคราะห แลกเปลยน

ความคดเหน ในกระบวนการเรยนรอนนาไปสการพฒนาผ เรยนตามธรรมชาตของผ เรยนและเตม

ตามศกยภาพของผ เรยน ดงขนตอนดงน

1) ขนการนาเขาสบทเรยน เปนขนตอนของการดาเนนกจกรรมการเรยนรทผสอน

จดทาในกจกรรมเพอกระตนผ เรยนสนใจทจะเรยนร หรอทาทายใหผ เรยนเกดความสงสยใครร ทงน

ครผสอนตองเปนกลยาณมตรของผ เรยน ซงจะทาใหผ เรยนรสกวาครเปนเพอน ทใหความชวยเหลอ

แกตวผ เรยนไดทกเรอง โดยครจะตองรจกผ เรยนเปนรายบคคลอยางด เพอใหความสนใจ ความ

ถนด ความตองการ ความชอบ และความปรารถนา หรอความฝนของผ เรยน เปนจดกระตน

ศกยภาพของผ เรยนแตละคน และดงดดผ เรยนใหเขารวมหรอมสวนรวมในการเรยนรอยาง

กระตอรอรนและเตมใจ สงสาคญของการนาเขาสการเรยนจะตองทาใหผ เรยนรสกผอนคลาย สนก

กบบทเรยนหรอสงทจะตองเรยนร และเปนบทเรยนทผ เรยนมความสนใจ และอยากเรยนร หรอคร

จะตองโนมนาวใหผ เรยนคลอยตามและสนใจทอยากเรยนรในกจกรรมทครตองการนาเสนอในการ

เรยนรใหแกผ เรยน

2) ขนการจดกจกรรมการเรยนร เปนขนตอนการพฒนาการเรยนรของผ เรยน โดย

ครผสอนเปนบคคลสาคญในการจดกจกรรมการเรยนรเพอสงเสรมใหผ เรยนไดเรยนรเพอพฒนาตว

ผ เรยนเองตามธรรมชาตอยางเตมศกยภาพ ทงนผสอนจะตองมงจดกจกรรมและสรางบรรยากาศท

สอดคลองกบการดารงชวต ตองใชสอทหลากหลายในลกษณะองครวมทเหมาะสมกบ

ความสามารถในการเรยนร และความสนใจของผ เรยน ทงคานงถงการใชสมองทกสวนของผ เรยน

โดยผ เรยนมสวนรวมในการเสนอกจกรรม และลงมอปฏบตจรงในทกขนตอน สรปความรดวย

ตนเอง และใหผ เรยนมปฏสมพนธกบสมาชกภายในกลมและกบสมาชกระหวางกลม เพอใหผ เรยน

58

ไดเรยนรวธแสวงหาความร กจกรรมการเรยนรมการจดนอกหองเรยนเพอใหผ เรยนไดสมผสกบ

ธรรมชาตและสงแวดลอม ซงจะทาใหไดสมผสกบสงทมอยจรงตามสภาพแวดลอมตามธรรมชาต

เกดการเรยนรอยางมความสข อกทงในการจดการเรยนรจะตองมการเสรมดานคณธรรม จรยธรรม

ควบคกนไป อนเปนการเรยนรแบบบรณาการ

3) ขนตอนการวเคราะห เปนการนาเอาความรทสรปไดจากกจกรรมการเรยนร มา

ทาการอภปรายโดยครผสอนและผ เรยนรวมกนอภปรายผลทเกดจากการเรยนรรวมกน ทาใหเกด

การแลกเปลยนประสบการณโดยเนนทใหผ เรยนเกดการคนพบองคความรดวยตวเอง ตวยการมคร

เปนผสงเกตคอยปอนขอมลยอนกลบเพอใหองคความรทไดรบชดเจน อนเปนแรงเสรมเกดการ

กระตนใหผ เรยนสนใจในการคนควาหาความรอยางตอเนองตอไป ในการวเคราะหอภปรายหาก

สามารถเชอมโยงกบปญหาทเกดขนอยในชวตประจาวน หรอสงคมทงระดบชมชนและระดบชาต

อยางเปนรปธรรมภายใตการชแนะของครผสอน จนทาใหเกดความเขาใจในปญหาและทางออกของ

ปญหาอนนาไปสการแกไขปญหาอนเปนทางออกของชมชนและสงคมตอไป

4) ขนการประเมนผล เปนการวดผลของการจดกระบวนการเรยนรทครผสอนและ

ทกฝายรวมกนจดใหแกผ เรยนอนเปนกระบวนการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด ดงนนในการ

ประเมนผลจงตองมงเนนการวดประเมนผลทเกยวกบพฒนาการเรยนรของผ เรยนในดานตาง ๆ

ตงแตพฤตกรรมของผ เรยนในการรวมกจกรรมการเรยนร ทกษะการแสดงออกในทกดานของผ เรยน

ความรและความรสกของผ เรยนทไดจากกระบวนการเรยนร ทงนการวดและประเมนผล

กระบวนการเรยนรวาสามารถพฒนาผ เรยนไดตามจดประสงคการเรยนรทกาหนดไวหรอไม จะตอง

สามารถประเมนผลระหวางการเรยนการสอน และประเมนผลสรปรวม ซงผลการเรยนของผ เรยนจะ

เปนตวชประสทธภาพการสอนของครผสอนดวย ขนตอนของการประเมนผลคอ การกาหนด

วตถประสงคและเปาหมายในการประเมนผล การพจารณาขอบเขตเกณฑ วธการ และสงทจะ

ประเมน ซงเปนการประเมนพฒนาการในดานตาง ๆ ในขอบเขตทจะประเมนอาท ความร ทกษะ

ความรสก และคณลกษณะ เปนตน การพจารณากาหนดองคประกอบและผประเมนทจะเปนผ

ประเมน ซงการประเมนสามารถทาการประเมนโดยตวผ เรยนเองเปนผประเมนตนเอง เพอน

นกเรยนประเมนกนเอง ครประจาชนเปนผประเมน ผปกครองเปนผประเมน ชมชนและผ เกยวของ

เปนผประเมน เปนตน การเลอกใชเทคนค และเครองมอในการประเมนผลหลากหลายรปแบบอยาง

เหมาะสมกบวตถประสงคและเกณฑในการประเมน เชน การทดสอบ การสมภาษณ การบนทก

พฤตกรรม แบบสารวจความคดเหน บนทกจากผ เกยวของ แฟมสะสมผลงาน เปนตน การ

กาหนดเวลาและสถานทประเมน ไดแก การประเมนระหวางนกเรยนทากจกรรม ระหวางการทางาน

กลมหรอโครงการ ณ. วนใดวนหนง ของเหตการณหรองานพเศษ เปนตน การวเคราะหผลและการ

จดการขอมลการประเมนผล เปนการนาขอมลตาง ๆ มาวเคราะหและจดการขอมลทไดจากการ

59

ดาเนนการประเมนผลมาเรยบเรยงไดแก รายการกระบวนการประเมนผล แฟมสะสมผลงาน และ

การบนทกขอมล การสรปผลการประเมนเพอพฒนาและปรบปรงขอบกพรองการเรยนรและพฒนา

ผ เรยน รวมทงการปรบปรงกจกรรมการเรยนการสอน ซงสามารถนาผลสรปของการประเมนผลมา

ใชในการพจารณาตดสนการเลอนชนของผ เรยนโดยการเปรยบเทยบกบเกณฑทกาหนด และการนา

ผลการประเมนระหวางการเรยนมาประกอบการพจารณา

5) ขนการสรปและนาไปประยกตใช เปนขนตอนการประมวลความรทไดจาก

กระบวนการเรยนรออกมาเปนความรของผ เรยนแตละบคคลอยางเปนองครวม เกดความเชอมโยง

กบความรในดานตาง ๆ จนเกดการคนพบตวเองวามความรความสามารถในดานใด มจดเดน จด

ดอย ในดานใด ซงจะเกดขนจากการทผ เรยนไดผานการทากจกรรมการเรยนร การแสดงออกใน

ระหวางรวมทากจกรรมในกระบวนการ การแลกเปลยนวธการเรยนร การหาขอสรปจากบทเรยน

รวมกน การสะทอนความคด การแสดงผลงาน การจดนทรรศการ การแสดงออกในรปของละคร

การนาขอคนพบมาปรบปรงตนเองของผ เรยน อาท การปรบปรงบคลกภาพ การเขาใจผ อนและเขา

กบผ อนในสถานการณตาง ๆ การเคารพสทธผ อน การสรางสรรคสงใหม ๆ ทสรางประโยชนใหแก

สงคม ชมชนและการดาเนนในชวตประจาวน โดยมครเปนผ ชนาเพมเตมเพอใหเกดการสรปความร

ใหเกดขนในตวผ เรยนไดเดนชดยงขนและเกดความสามารถในการนาไปใชของผ เรยนไดดและม

ประสทธภาพเพมขน

หนวยงานตาง ๆ ของรฐทงระดบนโยบาย และระดบปฏบตไดนาเสนอภารกจสาคญ

เพอใหการปฏรปการเรยนรประสบผลสาเรจของหนวยงานตางๆ สาหรบการศกษาระดบ

มธยมศกษามดงน

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต มแนวคดพนฐานของการปฏรปการ

เรยนร 5 ประการคอ แกนแทของการเรยนรคอ การเรยนรของผ เรยน การเรยนรเกดไดทก

แหง ทกเวลา ตอเนองยาวนานตลอดชวต ศรทธาเปนจดเรมตนทดทสดของการเรยนร

ผ เรยนเรยนรไดดวยการสมผสและสมพนธ สาระทสมดลเกดขนจากการเรยนรคอ ความร

ความคด ความสามารถและความด แนวคดทฤษฎการเรยนร ทนามาสการจดสาระและ

กระบวนการเพอนาสการปฏบตมทฤษฎการเรยนร 5 ทฤษฎ คอ ทฤษฎการเรยนรอยางม

ความสข ทฤษฎการเรยนรแบบมสวนรวม ทฤษฎการเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด

ทฤษฎการเรยนรเพอพฒนาสนทรยภาพและลกษณะนสย : ศลปะ ดนตร กฬา และทฤษฎ

การเรยนรเพอพฒนาสนทรยภาพและลกษณะนสย : การฝกฝนกาย วาจา ใจ เปาหมาย

ของการนาทฤษฎการเรยนรมาพฒนาสการปฏบตกเพอจดมงหมายของการนาเสนอ

กระบวนการเรยนการสอนทผ เรยนสาคญทสด และไดพฒนาตวบงชการเรยนของผ เรยน

60

และตวบงชการสอนของคร ทไดจากการสงเคราะหทฤษฎการเรยนร 5 ทฤษฎ ดงน 7

24 ตว

บงชการเรยนของผ เรยน

1) ผ เรยนมประสบการณตรงสมพนธกบธรรมชาตและสงแวดลอม

2) ผ เรยนฝกปฏบตจนคนพบความถนด และวธการของตนเอง

3) ผ เรยนทากจกรรมแลกเปลยนการเรยนรจากกลม

4) ผ เรยนฝกคดอยางหลากหลายและสรางสรรคจนตนาการ ตลอดจนไดแสดงออก

อยางชดเจนและมเหตผล

5) ผ เรยนไดรบการเสรมแรงใหคนหาคาตอบ แกปญหาทงดวยตนเอง และรวมกน

แกปญหา

6) ผ เรยนไดฝกคน รวบรวมขอมลและสรางสรรคความรดวยตนเอง

7) ผ เรยนเลอกทากจกรรมตามความสามารถ ความถนด และความสนใจของตนเอง

อยางมความสข

8) ผ เรยนฝกตนเองใหมวนยและรบผดชอบในการทางาน

9) ผ เรยนฝกประเมน ปรบปรงตนเอง และยอมรบผ อน ตลอดจนสนใจใฝหาความร

อยางตอเนอง

ตวบงชการสอนของคร

1) ครเตรยมการสอนทงเนอหา และวธการ

2) ครจดสงแวดลอมและบรรยากาศทปลกเราจงใจ และเสรมแรงใหผ เรยนเกดการ

เรยนร

3) ครเอาใจใสผ เรยนเปนรายบคคล และแสดงความเมตตาตอผ เรยนอยางทวถง

4) ครจดกจกรรมและสถานการณเพอสงเสรมใหผ เรยนไดแสดงออกและคดอยาง

สรางสรรค

5) ครสงเสรมใหผ เรยนฝกคด ฝกทา และฝกปรบปรงตนเอง

6) ครสงเสรมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรจากกลม พรอมทงสงเกตสวนด และปรบปรง

สวนดอยของผ เรยน

7) ครใชสอการสอนเพอฝกคด การแกปญหา และการคนพบความร

8) ครใชแหลงเรยนรทหลากหลายและเชอมประสบการณกบชวตจรง

9) ครฝกฝนกรยามารยาทและวนยตามวถวฒนธรรมไทย

24 คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.ปฏรปการเรยนรผ เรยนสาคญทสด.กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

ลาดพราว.2543. หนา 29-31.

61

10) ครสงเกตและประเมนพฒนาการของผ เรยนอยางตอเนอง

จากลกษณะตวบงชการเรยนของผ เรยนและตวบงชของคร จะพบวาตวบงชทงสองกลม

แสดงใหเหนวาพฤตกรรมของผ เรยน และพฤตกรรมของคร จะมลกษณะเกยวเนองกลมกลน

ตอเนองกน ทงการเรยนผ เรยนและการสอนหรอการจดดาเนนการกจกรรมการเรยนรของครผสอน

ตวบงชในหลายขอเกดขนไดทงกอนการเรยนการสอน ระหวางการเรยนการสอน และหลงการเรยน

การสอน ซงมการนาไปประยกตใชของกรมสามญศกษา ทใหความสาคญของกระบวนการเรยนรวา

จะตองมการดาเนนการใหเกดขนในระดบบรหารจดการ ระดบของครหรอผสอน และระดบของ

ผ เรยนเอง ซงทงสามฝายนจะตองรวมกนจดการในการจดกระบวนการเรยนรได ผ เรยนเกดการ

เรยนรไดสาเรจจรง ดงน การจดการเรยนรในระดบบรหารจดการ ททาใหเกดขนในลกษณะทง

โรงเรยน สามารถจดทาดงแผนภาพท 5 ดงน

ขนเตรยมการ ขนดาเนนการ ขนประเมนผล

กาหนดนโยบาย พฒนาบคลากร ประเมนผลการปฏบต

สรางเจตคต โรงเรยน

กาหนดความตองการ จาเปน พฒนาความรความเขาใจ

และทกษะการปฏบตจรง

ครผสอน

ผ เรยน

จดทาแผนงานโครงการ สวนอน ๆ

บรหารและบรการหลกสตร

ประชาสมพนธ จดหองเรยนแบบคละ

จดหลกสตร

จดกจกรรม

จดบรรยากาศการเรยนร

จดบรการแนะแนว

จดระบบสนนสนน

จดแหลงคนควา

จดสอ วสด อปกรณ

จดใหมผ รบผดชอบดแล

การพฒนาการเรยนร

จดระบบนเทศภายใน

นเทศ

กากบ ตดตาม

เสรมสรางขวญกาลงใจ

62

แผนภาพท 5 แนวดาเนนการของโรงเรยนในการจดการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด

ทมา : คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.8

25

การจดกระบวนการเรยนรในระดบครผสอน ซงเปนบคลากรทสาคญทสดในการนา

แนวคดไปจดการกระบวนการเรยนรใหผ เรยนเกดการเรยนรไดสาเรจจรงโดยยดหลก และประยกต

รปแบบ CIPPA Model ของ รองศาสตราจารย ดร.ทศนา แขมมณ ดงแผนภาพท 6

ดงน

25 คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร. ปฏรปการเรยนรผ เรยนสาคญทสด.กรงเทพฯ : โรงพมพ


1. ขนเตรยมการ 2. ขนดาเนนการ 3. ขนประเมนผล

1.1 เตรยมตนเอง จดกจกรรมการเรยนรโดยให วดและประเมนผลตาม

1.2 เตรยมแหลงขอมล ผ เรยน สภาพจรง

1.3 จดทาแผนกการสอน 2.1 สราง คนพบความรดวย 3.1 วธการหลากหลาย

- เตรยมกจกรรม ตนเอง (C) 3.2 จากการปฏบต

- เตรยมสอ วสด 2.2 มปฏสมพนธกบแหลง 3.3 จากแฟมสะสมผลงาน

อปกรณ ความรหลากหลาย( I )

- เตรยมการวดและ 2.3 มกจกรรมเคลอนไหวทาง

ประเมนผล กายอยางเหมาะสมกบวย

และความสนใจ (P)

2.4 ไดเรยนรกระบวนการ C = Construct

ตาง ๆ (P)

2.5 นาความรไปประยกต I = Interaction

ใช (A)

P = Physical

Participation

P = Process

Learning

A = Application

63

แผนภาพท 6 แนวดาเนนการของครผสอนในการจดกระบวนการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด

ทมา: คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.9

26

ตามกระบวนการเรยนรทผสอนจะตองจดดาเนนการทงในระดบขนเตรยมการ ขน

ดาเนนการ และขนประเมนผล เพอใหผ เรยนเกดการเรยนรและพฒนาตนเองไดจรงตามธรรมชาต

ของแตละบคคลอยางเตมศกยภาพไดดวยผสอนตองสรางบรรยากาศ และสภาพแวดลอมทดตอ

การเรยนร โดยผ เรยนมโอกาสเลอก เตมใจมสวนรวมในการทากจกรรม ไดลงมอปฏบตจรง สามารถ

เชอมโยงกบความรเกา และความรตาง ๆ เขาดวยกน เกดประสบการณและการเรยนรทเกดความร

ใหม องคความรใหม และพฒนาตอได การจดการเรยนรจะเกดความเชอมโยงระหวางผ เรยนและ

ผสอนในระหวางกระบวนการเรยนร ยากในการแยกออกจากกน เปนทงสวนเดยวกน และเปน

องคประกอบตอกนโดยเฉพาะการใหผ เรยนรวมในการจดเนอหาสาระของรายละเอยดในหลกสตร

สวนในการออกแบบกจกรรม รวมในการจดทากจกรรม ลงมอปฏบต รวมในการอภปราย วเคราะห

ถกเถยง รวมในการสรปผลการเรยนร และรวมกนแสดงความคดเหนในการหาองคความรจากการ

เรยนร โดยมครเปนผ ชแนะและชวยสรปบทเรยนในแตละชวง เพอใหเกดความชดเจนและทศทางท

เหมาะสมตอการนาไปประยกตใชของผ เรยนแตละคน

การพฒนาการเรยนรทสามารถนามาประยกตใชไดกบทกระดบการศกษา ตงแต

ปฐมวยถงมธยมศกษาโดยมแนวคดทวาผ เรยนสขใจ เพราะบทเรยนด ครสอนเปน ทรพยากร

พอเพยงเพอใหผ เรยนมลกษณะทพงประสงค คอ คนด คนเกง คนมความสข โดยกาหนดแนวทาง

ปฏบตดงน

1. บทเรยนด เปนบทเรยนทถกออกแบบโดยครผสอน หรอครผสอนรวมกบ

ผ เชยวชาญภายนอก ทงนบทเรยนทดจะมลกษณะดงน

1.1) มเนอหาทเหมาะสม คอ เนอหาทมทงความรเชงขอมล ขอเทจจรงทสราง

การเรยนรอนเปนประโยชนในการแกไขความทกขยากในระยะสนและระยะยาว สาระทสมพนธกบ

ความจรงของผ เรยน หรอนาเอาขอมลทเปนจรงในสงคมมาสอน มความทนสมยและสะทอนหรอ

สอดคลองกบทองถน

1.2) วธการทเหมาะสมคอ ยดผ เรยนเปนสาคญทมการนาขอมลมาจากกลม

แกปญหาตาง ๆ อนเปนการคนพบตวเองของผ เรยนเอง



64

2. ครสอนเปน เปนครทสามารถเปนผวางแผนปฏบตการประสบการณ

(Experiential Activities Planner : EAP) เกงจดกจกรรมทสอดคลองกบแผนการเรยนร และ

สามารถสอสารไดดเปนอยดใหแกผ เรยนไดเรยนรอยางเปนระบบ ดงน

2.1) ทาหนวยการเรยนร หรอผวางแผนปฏบตการประสบการณ ( EAP) ซง

จะตองเขาใจความสมพนธระหวางวธการสอนแบบตาง ๆ (การสาธตการศกษาดวยตนเอง การ

เรยนรในกลม) โครงสรางการสอน (การจดกลมรปแบบตาง ๆ และบทบาทของผสอน) และวสด

การเรยนร (ของจรง โสดวสด สงพมพ เกม ทรพยากรทองถน ฯลฯ) ขนตอนการเรยนรตามหนวยการ

เรยนรหรอแผนปฏบตการประสบการณ EAP มรายละเอยดดงน

- อนเครอง เปนการเตรยมความรเพอใหผ เรยนเกดความมนใจอยางสนกสนาน ทา

ทาย

- แนะนาปญหา เปนการดาเนนการของผสอนเพอใหผ เรยนสนใจทอยากเรยนร เชน

ครใชคาถามเพอทาทายใหผ เรยนคดและอยากคนหาคาตอบ

- ไตรตรองทางแกเฉพาะตน เปนการพฒนาโดยการฝกฝนใหผ เรยนสามารถคนหา

ตนเอง และคนหาทางแกปญหาดวยตนเอง เชนใหผ เรยนฝกคด ฝกคนหาคาตอบ

ดวยตนเอง

- ระดมทางออกโดยกลม เปนการใหผ เรยนเรยนรการแกปญหาจากกลม และรวมกบ

ผ เรยนคนอนในกลมในการหาขอสรป เชน ใหผ เรยนแลกเปลยนการเรยนรในกลม

ฝกถกเถยง อภปราย ยอมรบมมมองทหลากหลาย และหาขอสรปของกลม

- สอสารทางออก เปนการสรางใหผ เรยนสามารถฝกหดการคดหาหนทางดวยตนเอง

หรอรวมกบกลม เชนใหผ เรยนไดฝกตดสนใจ วพากษวจารณและนาเสนอขอมล

รวมทงความคดเหนของตนเองและของกลม

- ถอดรหสปรบใช เปนการสรปผลการเรยนร และประสบการณจากการเรยนรของ

ผ เรยน ดวยตนเอง โดยมครเปนผแนะนา และปรบปรงใหไดการ สรปผลความรเปน

องคความรทสามารถนาไปปรบใชกบชวตประจาวน เชนใหผ เรยนสรปความร และ

ประสบการณทไดรบเพอนาไปปรบใชกบชวต

2.2) เกงจดกจกรรม หมายถง ครจะตองเปนผ ทเขาใจวธการ และรจกใฃเทคนคการ

เรยนรทหลากหลายอยางเหมาะสมสอดคลองอยางผสมกลมกลนระหวางระเบยบวธการสอน

โครงสรางการสอน และวสดการสอน ในทกขนตอนของการเรยนการสอนตามหนวยการเรยนร หรอ

แผนปฏบตการประสบการณ EAP ทงนครจะตองสงเสรมใหผ เรยนไดออกแบบและจดทาแผน

ประสบการณดวยตนเองในลกษณะรายบคคล และเปนกลม เชนการแสดงบทบาทสมมต ละคร

และกรณศกษาโดยผ เรยนทงรายบคคลและกลม เปนตน

65

2.3) เลศลาการสอสาร หมายถง การสอสารของครใหผ เรยนสามารถเรยนรอยางม

ระเบยบ 4 ขนตอน คอ บทนา เนอหา บทสรป และเชอมโยงปรบใชได ดงแผนภาพท 7

แผนภาพท 7 ขนตอนการสอสารระหวางครกบผ เรยน

ทมา : คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.10

27

3. ทรพยากรพอเพยง เปนการนาทรพยากรทมอยนามาใชอยางพอเหมาะพอสมให

เกดการพอเพยง ในการบรหารจดการทด ททาใหเกดการเรยนรจากบทเรยนทด จากฝมอหรอการ

จดการเรยนการสอนหรอการเรยนรของครสอนเปน หรอครดมฝมอเปนผประสานใหสามารถนา

ทรพยากรทมอยมาใชในการเรยนรตามบทเรยนทดทไดออกแบบได จนเกดการเรยนรของผ เรยน

ประสบผลตามวตถประสงคทกาหนดไว โดยเฉพาะภมปญญาพนบาน และการมสวนรวมของพอ

แม ผปกครองและชมชน

บทบาทของผมสวนรวมและประโยชนททกฝายจะไดรบ

ลกษณะเดนของกระบวนการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด หรอผ เกยวของกบการเรยนร

ทกฝายอนประกอบดวย ครผสอน ผบรหารสถานศกษา บคลากรทสนบสนนการเรยนการสอน

คณะกรรมการการศกษาของโรงเรยน พอแม ผปกครอง ปราชญชาวบาน ผ นาชมชม สถาบนผลตคร

หนวยงาน องคการ สถานประกอบการ และสอมวลชน ซงมทกฝายมสวนรวมกนสรางสรรคการ

เรยนร กจกรรมทผสอนมสวนเกยวของในการเรยนรจะตองมบทบาทรวมกน11

28 ดงน


ครสภาลาดพราว. 2543. หนา 43. 28 ในเรองเดยวกน, หนา 57.

66

1) การสารวจความตองการ เปนการสารวจความตองการการเรยนรของผ เรยน

ดวยการซกถาม สงเกต สมภาษณ ทดสอบกอนเรยน เปนตน เพอสรางแรงกระตนความสนใจ

สารวจความสนใจ และพนฐานความรเดมของผ เรยนเปนรายบคคล

2) การกาหนดมาตรฐาน เปนการกาหนดเปาหมายและมาตรฐานของการเรยนร

เพอใหผ เรยนไดศกษาตามความถนด ความสนใจและเรยนรไดเตมตามศกยภาพ

3) การวางแผนการเรยนร เปนการวางแผนการจดกจกรรมการเรยนรใหสอดคลอง

กบความตองการของผ เรยน

4) กจกรรมการเรยนร เปนการสรางวธการปฏสมพนธทสรางสรรคความร จากการ

คด วเคราะห วางแผน และการปฏบตจรง

5) การประเมนผล เปนการหาผลสาเรจทเกดจากการเรยนร อนเปนการประเมน

ประสบการณในดานตาง ๆ ของการจดกระบวนการเรยนร โดยเนนผลทเกดขนกบผ เรยนเปนสาคญ

6) การสรปผลการเรยนร เปนการนาผลหรอขอมลทไดจากการประเมนผลมาใชใน

การพฒนาปรบปรงขอบกพรองจากการเรยนรและกจกรรมการเรยนการสอน

การมสวนรวมของทกฝายในกระบวนการเรยนร จะทาใหผ เกยวของทกคนมความ

เขาใจในคณคาของตนเองตอการเรยนรและตอการสงเสรมและสนบสนนใหผ เรยนไดพฒนาอยางม

ประสทธภาพ ซงโรงเรยน ชมชน สถาบนชมชนและครอบครว รวมมอกนสรางพลงทเขมแขงในการ

คาจนใหเกดผลแกผ เรยน ดงน พอแมผปกครอง มบทบาทรวมกบครและผบรหารในการจดและ

สงเสรมกระบวนการเรยนรของลกหลานทบาน และทโรงเรยน ตลอดจนทแหลงเรยนรตาง ๆ ชมชน

มบทบาทรวมในการกาหนดนโยบายการจดกระบวนการเรยนร และเปนแหลงเรยนรหรอแหลงภม

ปญญาทองถน หนวยงานกลาง มการกระจายอานาจในการกาหนดนโยบายและเปาหมายใหแก

สถานศกษา ผบรหารสถานศกษาและผสอน สอมวลชน มบทบาทในการประชาสมพนธรวม

สนบสนนกจกรรมทางการศกษาในการสรางความเขาใจ และเจตคตทถกตองแกสงคม และสงเสรม

การปฏบตในกระบวนการเรยนร

67

แผนภาพท 8 แสดงการมสวนรวมของทกฝาย


29

แผนภาพท 9 แสดงสภาพทขาดการมสวนรวม


30

ผลทผมสวนรวมจะไดรบ จากการทผ มสวนเกยวของในการเรยนรไดเขาไปมสวน

รวม ในการเรยนรจะทาใหเกดผลดงน ผเรยนไดพฒนาเตมตามศกยภาพของตนเอง ทสอดคลอง

กบความถนด ความสนใจและความสามารถของตนเอง ไดเรยนรวธแสวงหาความร มความสขใน

การเรยนร และรกทจะเรยนรตลอดชวต ครผสอน มความรความเขาใจจากประสบการณในการ

จดการเรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนสาคญ จะชวยใหผ เรยนมความสข ซงจะทาใหผสอนม

ความสข และไดเรยนรในการพฒนาสการเปนครมออาชพ พอแมผปกครอง ไดรไดเขาใจความ

ถนด ความสนใจ ความสามารถ และศกยภาพทางการศกษาการเรยนรของลกหลาน มความเขาใจ

ในบทบาทของตนเองทเปนพอแมผปกครองของผ เรยน ในการสงเสรมสนบสนนการเรยนรของลก

หลาย และมความสขทไดมสวนรวมในการพฒนาการศกษาการเรยนรของลกหลาน ผบรหาร ได

29

ในเรองเดยวกน, หนา 60.

30 ในเรองเดยวกน, หนา 59.

68

ใชกระบวนการบรหารทใหนกเรยน คร พอแม และชมชนมสวนรวมในการพฒนาโดรงเรยนใหม

คณภาพ และเกดประโยชนสงสดตอผ เรยน ซงทาใหเกดภาวะโรงเรยนทแทจรงจากกระบวนการ

เรยนรทเนนผ เรยนเปนสาคญ สถาบนผลตคร มความเขาใจในการผลตหรอสรางบณฑตและครท

มคณภาพ และมสานกรบผดชอบตอตนเอง ตออาชพ ตอสงคมและตอประเทศชาต ชมชนและ

สงคม มสวนรวมในการสรางพลเมองทมคณภาพ ศกยภาพและสานกรบผดชอบตอการพฒนา

ชมชน สงคมและประเทศชาต สงคมและประเทศชาต มสวนรวมในการสรางพลเมองทด ม

คณภาพ และศกยภาพซงจะเปนกาลงสาคญในการพฒนาประเทศชาต องคกรอน ๆ มสวนรวมใน

การพฒนาบคคลทเปนพลเมองด มคณภาพ และศกยภาพ ซงเปนกาลงสาคญในการพฒนา

ประเทศชาต

2.3 การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการศกษา โดยกระบวนการปฏบตธรรมใน

พระพทธศาสนาทเรยกวาสกขา การจดการศกษาในพระพทธศาสนาเปนระบบเปด โดยมจดเรมตน

ครงแรกเมอทานอญญาโกณฑญญะ ฟงพระพทธเจาแสดงปฐมเทศนาชอ ธรรมจกกปปวตนสตร

ครนฟงเทศนจบทานอญญาโกณฑญญะไดดวงตาเหนธรรมเปนพระโสดาบน ทาใหทานยงเปนพระ

เสขะ คอยงเปนผ ตองศกษาตอไปจนกวาจะบรรลเปนพระอรหนตจงจะจบหลกสตรสงสดใน

พระพทธศาสนา อนเปนพระอเสขะคอ ผ ไมตองศกษาเมอทานยงไมเปนอรหนต จงตองขอบวชเพอ

ศกษาตอไปโดยพระพทธเจาทาหนาทเปนพระอปชฌาย บวชใหทานดวยพระวาจาสน ๆ วา “เธอจง

ภกษมาเถด พระธรรมเรากลาวไวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรยเพอทาทสดทกขโดยชอบ ” การท

ทานอญญาโกณฑญญะเมอบวชเปนพระเพอศกษาตอในพระพทธศาสนาจนทาทสดแหงทกขโดย

ขอบ จดนเองททาใหเกดความจาเปนในการจดการศกษาสาหรบผบวชเปนพระบวชใหม ตองถอ

วสยคอ อาศยอยในความดแลรบผดชอบของพระอปชฌายและอาจารยจนกวาจะบวชครบ 5 ป

ดวยเหตนวดในประเทศอนเดยสมยพระพทธเจาจงเรมจดการศกษาสาหรบพระบวช

ใหม และสามเณรจากจดเรมตนเลก ๆ ทมการเรยนการสอนในวดไดขยายเปนมหาวทยาลยทใหญ

ทสดในเอเชยโบราณในนาม มหาวทยาลยนาลนทาซงมชอเสยงขจรขจายไปทวเอเชย พระสงฆจาก

ประเทศตาง ๆ อาท จน ญป น เกาหล มองโกเลย ทเบต ศรลงกา มงหนาเดนทางมาอนเดยเพอ

ศกษาทมหาวทยาลยนาลนทา หนงในพระสงฆตางชาตทเปนนกศกษาของมหาวทยาลยนาลนทา

คอ พระสงฆชาวจน ชอ สมณะเฮยนจงหรอพระถงซมจง ทานรปนไดเขยนบนทกความเจรญรงเรอง

ของมหาวทยาลยนาลนทาในชวงททานเปนนกศกษาตงแต พ.ศ.1180 ทานศกษาอยใน

มหาวทยาลยนาลนทาเปนเวลา 5 ป

69

มหาวทยาลยนาลนทาเรมจากพระเจาอโศกมหาราชเสดจจารกแสวงบญมาถงบรเวณ

นาลนทาซงเปนบานเกดของพระสารบตรจงทรงสรางวหารหรอวดไวเปนอนสรณสถานบชาพระสาร

บตร ตอมาในสมยราชวงศคปตะ (พ.ศ.863 – 1213) โดยพระเจาศกราทตย (กมารคปตะท 1) ทรง

สรางวดหรอวหารขนทนาลนทาขนอก 1 แหง ตอมากษตรยแหงราชวงศคปตะอก 4 พระองคทรง

สรางวดตดตอกนไปอก 4 แหง รวมเปน 5 วดมกาแพงตดกน และตอมากษตรยองคหนงทรงสรางวด

ท 6 ในบรเวณตดกนและสรางกาแพงสงลอมวดทง 6 แหงไวภายในกาแพงเดยวกนนน โดยมประต

ใหญเขาออกเพยงประตเดยว เรยกนามวดทง 6 นวา นาลนทามหาวหาร มสถานะเปนมหาวทยาลย

พระพทธศาสนาในยครงเรองมนสตทง พระสงฆและคฤหสถส.ถง 15,000 ทาน อาจารย 1 ,500 ทาน

มหองสมดอยางด หลายหลง มอาคารหองสมด 3 หลงทสง 9 ชน คอ รตโนทธ รตนสาคร และรตน

รญชกะ การทมหาวทยาลยนาลนทามประตใหญเขาออกประตเดยวจงแตงตงผ มความรมากเปนผ

เฝาประตคอยทาหนาทสอบสมภาษณผ เขามาศกษาในมหาวทยาลย คอ สอบคดเลอกกนทประต

ทางเขา ซงในแตละปผสอบผานเขาศกษาในมหาวทยาลยปหนงประมาณ 20-30 เปอรเซนตของผ

มาสอบทประตทางเขา หากผใดไมพรอมหรอสอบไมผานกตองกลบไปเตรยมตวใหม

การจดการเรยนการสอนในมหาวทยาลยนาลนทาเนน 5 สาขา หรอปญจวทยา

ประกอบดวย อธยาตมวทยา (วชาศาสนาปรชญา) เหตวทยา (วชาตรรกศาสตร) ตกจฉาวทยา (วชา

แพทย) ศพทวทยา (วชาอกษรศาสตร) และศลปวทยา (วชาศลปกรรม) การเรยนการสอนใน

มหาวทยาลยนาลนทาเนนความสมพนธระหวางอาจารยซงเปรยบเสมอนบดามารดาของนสต

เรยกวา ระบบกลยาณมตร ทมงใหพระอปชฌายและพระกรรม เปนอาจารยทปรกษาใกลชดของ

ศษยแตละคน

การเรยนการสอนวชาศาสนาปรชญาเนนการศกษาและอธบายความหมายของคมภร

พระสตร และศาสตรตาง ๆ ซงมการบนทกไววาในมหาวทยาลยนาลนทามนสต 1 ,00 คนทอธบาย

ได 20 สตรและศาสตร มนสต 500 คน อธบายได 30 สตรและศาสตร มนสต 10 คนรวมทงพระถง

ซมจงอธบายได 50 สตรและศาสตร พระศลภทรรปเดยวเทานนทอธบายไดทกสตรและศาสตร ใน

การเรยนพระสตรและศาสตรตาง ๆ มการใชวธการทองจา และในการทองจามการใชวธทองจา

พเศษดวยการกาหนดตวอกษรยอ หรอทเรยกวาหวใจของเรองททองจาโดยจาเฉพาะตวอกษรยอ

เชน คายอวา ออากะสะ อนเปนหวใจเศรษฐ ไดมาจากตวแรกของธรรม 4 ขอ คอ อฎฐานสมปทา

(ขยนหา) อา รกขสมปทา (รกษาด) กลยาณมตตตา (มเพอนดมากมาย) และ สมชวตา (ใชจาย

เหมาะสม) จดเดนของการเรยนการสอนในมหาวทยาลยนาลนทา คอ สอนใหคนคดเปน ดวยการ

เรยนวชาตรรกศาสตร ซงทานทนนาคะ และทานธรรมกรตไดแตงตาราไวกวา 100 เลม ณ.ปจจบน

ดร.เซอรบตสก (Stcherbatsky) ไดแปลผลงานบางสวนของทานธรรมกรตเปนภาษาองกฤษใชชอวา

พทธตรรกศาสตร (Buddhist Logic) และยกยองทานธรรมกรตเปนอมมานเอล คานตแหงอนเดย

70

ตรรกศาสตรเปนวชาทสอนใหคนรจกคด วธฝกใหคดเปนตองอาศยการสนทนาตอบโต

หรอ ธรรมสากจฉา (สนทนาธรรม) ตามทพระพทธเจาตรสไววา “กาเลน ธมมสากจฉา เอตมมง

คลมตตม หรอ การสนทนาธรรมตามกาลเปนมงคลอนสงสด ” การสนทนาธรรมตองมการถาม-การ

ตอบ หรอปจฉา-วสชนา ดงตวอยางปจฉา-วสฃนาฉบบทเขมขนมากคอ คถาวตถในพระไตรปฎก

เลมท 37 และคมภรนลนทปญหา มหาวทยาลยนาลนทามคณะทเนนการจดการเรยนการสอนโดย

การอภปรายโตตอบหรอธรรมสากจฉา ซงเปนการอภปรายแลกเปลยนความรระหวางอาจารยและ

ศษยซงกนและกน คณะนเปนทสนใจของนสตเปนจานวนมากโดยพจารณาจากบนทกของพระถง

ซมจงทวาการเรยนแบบอภปรายทาใหเวลาวนหนง ๆ หมดไปอยางรวดเรว ธรรมสากจฉาเปนไป

อยางเสรโดยอาจารยและศษยมเสรภาพในการแสดงความคดเหนอยางเตมท แตละวนมหวขอการ

อภปรายและโตวาทะกนมากถง 100 หวขอ เปนกจกรรมทนยมและแพรหลายอยางมาก ทาใหนสต

เขาฟงธรรมสากจฉาอยางคบคงไมมใครขาดเรยนในวชาน ผลจากการเรยนการสอนแบบธรรม

สากจฉา ทาใหเกดนกปราชญทางพระพทธศาสนาจานวนมาก วฒนธรรมการเรยนการสอนแบบ

พทธในมหาวทยาลยนาลนทา ดาเนนตามแนวทางทพระพทธเจาทรงวางไว โดยกาหนดวาการ

เรยนร เกดจากปจจย 2 ประการ คอ ปรโตโฆสะ และโยนโสมนสการ ดงพระพทธพจนทวา “ภกษ

ทงหลายมปจจยสองประการททาใหเกดสมมาทฎฐ ปจจยสองประการเปนไฉน ปจจยสองประการ

คอ ปรโตโฆสะ (เสยงจากผ อน) และโยนโสมนสการ (พจารณาโดยแยบคาย)”

ปรโตโฆสะ หรอเสยงจากผ อน หมายถง แหลงความรทดงามไดแก คร หนงสอ วทย

โทรทศน มลตมเดย และสอมวลชนแขนงตาง ๆ ซงใหความรทถกตอง เปนแหลงขอมลทมาจาก

ภายนอกตวผ เรยน จดเปนกลยาณมตรของผ เรยน โยนโสมนสการ หรอการพจารณาโดยแยบคาย

หมายถง การคดพจารณาขอมลอยางรอบคอบเพอกลนกรองหาความจรง คอ คดเปน ซงเปน

องคประกอบภายในตวผ เรยน ทงนการศกษาในมหาวทยาลยนาลนทามการเรยนคมภรพระสตร

และศาสตรตาง ๆ จากครและหองสมดทสมบรณจดเปนปรโตโฆสะ สวนการสอนตรรกศาสตรและ

ธรรมสากจฉา จดเปนการฝกโยนโสมนสการ ทาใหมหาวทยาลยนาลนทา มทงปรโตโฆสะและ

โยนโสมนสการ

กจกรรมทางการศกษาในพระพทธศาสนามงเนนทการพฒนาปญญาโดยมปรโตโฆสะ

และโยนโสมนสการเปนรากฐานของการพฒนาปญญา ซงการพฒนาปญญาตางจากสญญา แมจะ

เปนความรเหมอนกนแตสญญาเปนความรผวเผน คอรเทาทเหนหรอความจาไดหมายร สวน

ปญญาเปนความรอบร คอ รรอบและรลก ความรรอบ เปนความรอยางเปนระบบหรอบรณา

การรวม หากเปรยบเทยบกบการตอจกซอว( Jigsaw) การรจกซอวแตละตวแบบแยกสวนกเปน

สญญา แตการรวมจกซอวทกชนมาตอรวมกนเปนภาพสมบรณเปนปญญาร หากพจารณาอยาง

ภาษาพระ คอ รแบบสหสมพนธหรอปฏจจสมปบาท ทวาสงทงหลายอาศยกนและกนจงเกดขน หรอ

71

รแบบอรยสจ เหนความสมพนธในลกษณะเหตกบผลทวาทกข เกดจากเหตคอ สมทย หากรวา

สงคมไทยเปนทกขในยคเศรษฐกจตกตา เปนการรเพยงจดเดยว ถอเปนสญญา แตหากรวาทกขมา

จากเหตใด จะแกไขอยางใดใหถกจดถกประเดนเปนการรรอบ ความรลก เปนความรทเหน

ปรากฎการณทเกดขนหนาฉากหรอทเกดขน สามารถโยงไปถงหลกฉากหรอสงเกดขนในแงมมตางๆ

หรอสงทเปนสาเหตและสงทเปนผลอยางเชอมโยงกน เชนคาพงเพยทวา “รหนาไมรใจ” เขาพดแสดง

สหนาอยางนนจะตองรใหเหนถงความคดของเขาอยางรเทาทน จงจะเปนปญญาทรลก สรปไดวา

สญญาเปนความรเฉพาะจดไมมมตทแสดงถงความรในดานอน และขาดความเชอมโยงเหมอนภาพ

ทไมมความกวาง ไมมความยาว ไมมความหนา หากแตปญญานนเปนความรทมมตดานตาง ๆ ท

เชอมโยงกนอยางภาพสามมต ทความรรอบเปนมตของความกวางและความยาว กบความรทเปน

มตดานความหนาซงมลกษณะทเชอมโยงกน

ปญญา คอ ความรรอบและรลกชวยใหเกดความรเทา และรทนอนทาใหเกดการ

ปองกนและแกไขปญหาทจะเกดขน อยางกรณของการเกดปญหาเศรษฐกจตกตาในประเทศไทย

อยางไมรเนอรตวหรอรวากาลงเกดแตไมสามารถยบยงไมใหรกรานได แสดงวาประเทศไทยของเรา

ยงขาดปญญาในการปองกนอนเปนการรเทาไมถงการณ ขาดการเตรยมตว ขาดความกลาหาญใน

การรณรงคหาทางปองกน ซงเปนการขาดความรเทา อกทงยงไมสามารถหาทางแกปญหาได

ทนทวงท หรองงเปนไกตาแตก และไมสามารถรวบรวมสรรพกาลงมาแกปญหาไดกอนปญหาจะรก

ราม หรออาจเกดการแกไขแบบขาดสตขาดปญญา จากปญหาเกดจากสาเหตบางประเดนแตนา

วธการทแกไขทปลายเหต ซงอาจเปนการนาไปสการซาเตมและทาใหปญหาปานปลายดงเชน

ปญหาเศรษฐกจในป 2539-2540 ทเกดจากปญหาของการขาดสภาพคลองของการไดมาของ

เงนตราตางประเทศ เพราะมภาระตองใชคนเงนทก ยมมาเปนเหตใหญ แตกบแกปญหาดวยการ

กาหนดอตราแลกเปลยนคงตวและการนาเขาเงนตราตางประเทศไปปองกนหรอแขงขนกบการโจมต

คาเงนบาทอนเปนการแกไขทปลายเหตและผดทาง แทนการใชวธการแกไขปญหาโดยการใหเงน

บาทเปลยนแปลงตามภาวะความตองการ และปรมาณของเงนตราตางประเทศและการออก

กฎเกณฑตาง ๆ ทเหมาะสม ปญหาทางเศรษฐกจนเปนตวอยางทแสดงใหเหนถงปญหาของ

สงคมไทยวายงขาดปญญาไวแกปญหา การพฒนาปญญาใหแกสงคมไทย จงตองดาเนนการดวย

การปฏรปการเรยนรเพอใหคนไทยมความรรอบ และรลกเพอพฒนาสงคมไทยสสงคมแหงการเรยนร

และมการเรยนรตลอดชวต อนเปนเปาหมายแหงสงคมและภาพททกคนตองการ ดงพทธพจนทวา

“ปญญาชว ชวตมาห เสฎฐ : ปราชญทงหลายเรยกชวตทเปนอยดวยปญญาวาเปนชวตทประเสรฐ

สด” และ “คนไมมปญญากเหมอนกบคนตาบอดทเหยยบไปไดแมบนไฟทสองทาง ” ซงสะทอนวาสง

ดมประโยชนมคณคาทงหลายสงคมไทย เราไดมการทงไปมากมาย แตกลบหลงไปรบขยะทมากบ

วฒนธรรมจากแหลงอนอยางขาดสตปญญาโดยไมรตว

72

การสรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร( Learning Society) นนตองทาให

สงคมมลกษณะสงเสรมการเรยนรทงในหองเรยนและนอกหองเรยนโดยอาศยขอมลขาวสารจาก

แหลงเรยนรตาง ๆ อนเปนจดแขงในยคน ซงเปนยคสมยแหงขอมลขาวสาร โดยอาศยการศกษาเปน

ตวกระตนใหผคนในสงคมมความใฝร และอยากเรยนรตลอดเวลา แตสงคมไทยเปนสงคม

ผสมผสานทมทงในภาพของสงคมเกษตรกรรม สงคมอตสาหกรรม และสงคมขอมลขาวสาร โดย

สงคมไทยเปนลกษณะซอนกนของสงคมทงสามโดยไมมการแปลกแยกและไมมการแยกอยางโดด

เดน แตผสมผสานและทบซอนกนจนยากแกการชเฉพาะลงไป ดงนนการสรางสงคมแหงการศกษาท

สามารถพฒนาคนทสามรถพฒนาตนเองไดอยางเตมตามศกยภาพ โดยการพฒนานนจะตองทาให

คนนนเขาใจตนเอง วฒนธรรมของตนเองทงระดบชมชนและระดบชาต มความพอใจและภมใจใน

ชวตความเปนอยและวฒนธรรมของตน รจกเรยนรสงตาง ๆ อยางรอบดานและรอบครอบ ดวย

ปญญาอยางรรอบ และรสกโดยรจกใชเทคโนโลยอยาางชาญฉลาดบนรากฐานของความรทางวทยา

ศาสรตอยางเปนมตรกบธรรมชาต สงแวดลอม และวฒนธรรมทองถน การศกษาจะตองสามารถ

สรางภมปญญาของตนเอง จากภมปญญาทองถนและความรจากแหงการเรยนรทหลากหลาย ดวย

ความวรยะ อตสาหะ ซงสามารถแยกแยะและวนจฉยขอมลขาวสารดวยภมปญญาของตน นามาใช

ปฏรปวถชวตของตนเองในทกดาน การททาใหคนในสงคมไทยมความสามารถในการเรยนรใน

ลกษณะนไดกจะทาใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการเรยนร ซงจะเปลยนสงคมไทยจากสงคมแหง

สญญามาเปนสงคมแหงปญญา14

31

ปญญาแบงตามแหลงกาเนดออกเปน 3 ประการคอ สตมยปญญา เปนความรรอบ

และรลกทเกดจากสตะ คอการรบขอมลจากแหลงความรภายนอกของตวผ เรยนร หรอปรโตโฆสะ

ซงผ ทมสตมยปญญามากถอวาเปนผ มความจาด เปนพหสตคอผคงแกเรยน ไดแก ผทรงจา

พระไตรปฎกหรอคนทเปนสารานกรมเคลอนท จนตามยปญญา เปนความรรอบและรลกทเกดจาก

การคดซงเปนกระบวนการทางานของจตภายในตวผ เรยน โดยมโยนโสมนสการเปนจดเรมตนของ

การคดถกทาง คนทมจนตมยปญญาจะฉลาดในการวเคราะหขอมลทาใหผ เรยนจะมการคด

วเคราะหมากกวาการจดจา ภาวนามยปญญา เปนความรรอบรลกทเกดจากการลงมอปฏบตดวย

การผานขนตอนการลองผดลองถก ผ มทกษะในดานตาง ๆ เปนผ มภาวนามยปญญา อาทเชน

ความสามารถในการเขยนตวอกษร ก ข เกดขนไดจากการลงมอฝกเขยนจรงตงแตยงเปนเดกไมได

เกดจากการทองจาการฝกเขยนจนเกดเปนทกษะทาใหสามารถเขยนเปนคาเปนประโยคไดโดย

อตโนมต ปญญาทเกดจากประสบการณในการปฏบตเปนภาวนามยปญญา การพฒนาทง 3

31 พระราชวรมน (ประยร ธรรมจตโต). กระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนา .กรงเทพฯ : ครสภา

ลาดพราว. 2543, หนา 8-10.

73

ประการพระพทธเจาทรงใชกระบวนการเรยนการสอนทเรยกวา ปญญวฑฒ อนเปนวธพฒนา

ปญญา 4 ขนตอนคอ สปปรสสงเสวะ เปนการคบคนดหรอมแหลงขอมลทด สทธมมสสวนะ เปน

การศกษาคาสอนของคนดหรอการศกษาหาความรจากแหลงขอมลทด โยนโสมนสการ เปนการ

พจารณาโดยแยบคายหรอคดเปน ธมมานธมมปฏบต การปฏบตธรรมนอยใหคลอยธรรมใหญ อน

เปนการฝกทกษะ15

32

สปปรสสงเสวะ เปนการคบคนดอนไดแก มครทด ซงครเปนองคประกอบสาคญของ

การเรยนรทผ เรยนสาคญทสด โดยผ เรยนตองพยายามแสวงหาความรตามแนวทางทครแนะนา

เพราะแมจะมครด พยายามสอนอยางดแตผ เรยนไมพยายามรบไมพยายามทาในสงทแนะนาของ

คร ยอมจะไมเกดประโยชนตอการเรยนรหรอการเรยนการสอนดงทพระพทธเจาทรงตรสวา “ตมเหท

กจจ อาตปป อกขาตาโร ตถาคตา ทานทงหลายควรทาความเพยรเองเถด พระตถาคตเจาเปนแต

เพยงผ ชทาง ” คอครเปนเหมอนมคคเทศก ผ เรยนเปนเหมอนคนเดนทาง หรอครเปนผสอนและ

อานวยการกจกรรม เดกเปนผ เรยนและทากจกรรม การสรางความสมพนธระหวงครกบนกเรยนจะ

ทาใหเกดการเรยนรเกดขน โดยครจะตองสราง ความใฝร ใหเกดขนในจตใจของผ เรยนหรอ ธรรม

ฉนทะ และตองสราง ความใฝทาหรอกตตกมยตาฉน ทะ ไปพรอมกนจงทาให การใฝรทมความ

ใฝลงมอปฏบตควบคกนไป การจะทาใหผ เรยนมความสขในการเรยนร ครจะตองสราง

บรรยากาศในหองเรยนและในโรงเรยนใหเปนสปปรสสงเสวะหรอบรรยากาศในการเรยนทง

หองเรยนและโรงเรยนททาใหผ เรยนมความสนใจใฝเรยนร และใฝทาหรอลงมอปฏบต การสราง

บรรยากาศในการเรยนโดยครนนจะตองเปนกลยาณมตร หรอการเปนเพอนทดของผ เรยนดวยการ

ไมดดา ลงโทษเฆยนด อยางเดยวแตจะตองสรางแรงเสรมในทางบวกดวยการชม การจดการเรยน

การสอนทคานงถงความแตกตางของผ เรยน การจดกจกรรมทสอดคลองกบความสนใจ และ

ความสามารถของผ เรยน

พระพทธเจาในฐานะบรมครในการเทศกใครสอนใครจะ คานงถงความพรอมของ

ผเรยน เปนอนดบแรก อยางเชนเมอครงพระพทธองคตรสรใหม ๆ และประสงคจะประกาศพระ

ศาสนาเปนวาระแรกจงทรงคนหาผ ทมความรอมเตมทหรอพรอมทสดทจะบรรลธรรมในระยะเวลา

อนสน เพอใหการสอนเกดผลสมฤทธมากทสด ทรงพบวา อาฬารดาบสและไดสนชวตแลว ขณะ

ทปญจวคคยเปนกลมผ เรยนทเหมาะสมทสด หรอจดเปนอนดบแรก ณ เวลานน ทงนพระองคทรง

จาแนกความพรอมของผ เรยนหรอผ ฟงไดเปน 4 กลม หรอ 4 ระดบ เปรยบไดกบดอกบว 4 เหลา อน

เปนพนฐานของผ เรยน หรอพนธรรมของผ ฝงธรรมในแตและคนจะมความแตกตางกน ดงนนในการ

32 พระราชวรมน (ประยร ธรรมจตโต). กระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว.

2543, หนา 10-23.

74

เทศกแตละครงของพระองคจะตองเอาใจใสในพนฐานของแตละบคคลเสมอเพอใหเนอหาการเทศก

เหมาะสมแกผ เรยนหรอผ ฟง อนงายตอการบรรลธรรม หรอความสามารถในการเรยนร อนไปสการ

พฒนาความสามารถของผ เรยนอยางเตมศกยภาพ นอกจากนพระองคทรงจาแนกความแตกตาง

ของบคคล ตามลกษณะความแตกตางของจรตของแตละบคคล หรอพนฐานนสยโดยทรงแบงจรต

ของคนออกเปน 6 กลม คอ ราคจรต เปนพวกรกสวยรกงาม โทสจรต เปนพวกใจรอน โมหจรต

เปนพวกเซองซม สทธาจรต เปนพวกเชองาย พทธจรต เปนพวกใฝร และ วตกจรต เปนพวกชาง

กงวล ดงนนผสอนจะตองจดกจกรรมในการเรยนการสอนใหสอดคลองกบจรตหรอพนฐานนสยของ

แตละกลมบคคลสาหรบการสอนธรรมใหสอดคลองกบจรตทง 6 กลมนน พระพทธเจาแบงวธสอน

ดวยสาถกรรมฐานได 40 อยาง เพอใหเหมาะกบคนในแตละจรตคอ อสภกรรมฐาน เปนการ

พจารณาของทไมงาม ซงเหมาะกบคนราคจรตหรอคนรกสวยรกงาม อปปปญญา หรอพรหมวหาร

4 เหมาะกบคนโทสจรตหรอคนใจรอน อานาปานสต ทกาหนดลมหายใจเขาออก เหมาะกบคนโม

หจรตหรอคนเซองซม และคนวตกจรตหรอคนชางกงวล พทธานสสต เปนการระลกถงพระพทธเจา

ดวยการภาวนาพทโธ เหมาะกบคนสทธาจรตหรอคนเชองาย มรณสต เปนการระลกถงความตาย

และอปสมานสสต เปนการระลกถงความสงบ เหมาะกบคนพทธจรตหรอคน ใฝร อนเปนการสอน

กรรมฐานตามความแตกตางของจรตของคน ซงครจะตองใสใจถงความแตกตางะหวางบคคลของ

ผ เรยน เมอครรจรตของผ เรยนแตละบคคล และจดการเรยนการสอนไดเหมาะกบจรตของแตละคนก

จะทาใหผ เรยนมความสขในการเรยน ดงนนการเลอกกจกรรมในการเรยนการสอนใหเหมาะสม

ตามนสยของผ เรยน และใหผ เรยนมสวนรวมในการเลอกกจกรรมและรวมทากจกรรมในการเรยน

การสอน ซงจะทาใหกจกรรมทใชในการเรยนการสอนทาใหผ เรยนมความสขในการเรยน และม

ความพงพอใจ เกดความใฝร ใฝทา อนจะโนมนาผ เรยนสการเรยนรอยางเตมศกยภาพ

วธการสอนทจะทาใหถกจรตหรอนสยของผ เรยน จะจดกระบวนการเรยนการสอนท

นาสนใจและสอดคลองกบอปนสยของผ เรยนควรจดกจกรรมการสอนตามจรตดงน เดกโทสจรต

เปนทเดกทชอบทาอะไรรวดเรวคลองแคลว ชอบการเรยนกบครทสอนแบบสรปความ เนนประเดน

สาคญ สอนอยางรวดเรวตอเนองแคลวคลองวองไว ไมชอบคนสอนเยนเยออดอาดยดยาด เดกโม

หจรต มกชอบงวงเหงาหาวนอน ชอบหลบเวลาเรยนหนงสอ จนกลาวไดวาเวลาเรยนกบเวลาหลบ

ระหวางเรยนพอกน ครจะตองหาวธแกการนอนหลบระหวางเรยนทเปนจดออนดวยการหากจกรรม

ในการเรยนการสอนททาใหเกดการเรยนทนาสนใจ ตนตวอยเสมอในระหวางเรยนจงจะชวยในการ

เรยนรอยางเตมศกยภาพ และมความสขกบการเรยนร และสนใจใฝเรยนร เดกสทธาจรต เปนคน

มกเชองาย ชอบเรองตนเตน ครผสอนกตองทาใหผ เรยนเกดความประทบใจ และศรทธาในตวคร

และวชาทเรยน เหนความมประโยชนและความสาคญของวชาทเรยน จงจะทาใหผ เรยนในกลมน

เรยนไดอยางเตมศกยภาพหรอเรยนไดอยางดทสดเตมความสามารถ แตหากครไมสามารถสราง

75

ความศรทธาในตวคร และวชาทเรยนจะทาใหคนกลมนไมตงใจเรยน เดกพทธจรต มกเปนคนใฝร

ชางสงสย ชอบซกถามในรายละเอยดตาง ๆ จากครผสอนซงเดกกลมนจะเปนนกวชาการไดด โดย

ครตองมความแมนยาในเนอหาสาระทใชในกระบวนการเรยนร และสามารถตอบขอสงสยของเดก

ได เดกวตกจรต เปนพวกทลงเล ไมอาจตดสนใจทาอะไรลงไปได เปนเพราะมขอมลมากจนไม

สามารถแยกแยะหรอไมรวาจะเลอกอะไรด เปนลกษณะของการเมาขอมล หนาของครหรอการสอน

ของครทจะตองทาสาหรบนกเรยนกลมนกคอ การสอนทจะทาใหผ เรยนรวธการตดสนใจทเหมาะสม

หรอสามารถสรปประเดนไดชดเจนเดนชด ซงจะชวยตดสนความลงเลสงสยของนกเรยนกลมนได

ดงนนวธการสอนทสอนใหถกจรตของผ เรยนซงมความสาคญและการเรยนการสอนหรอการเรยนรท

ถอผ เรยนเปนศนยกลางหรอผ เรยนสาคญทสดจงตองเลอกวธการเรยนการสอนใหถกจรตผ เรยน

ดวยความเขาใจความแตกตางระหวางบคคลซงจะชวยใหผ เรยนสามารถพฒนาตนเอง ตาม

ศกยภาพของตนเองอยางเตมศกยภาพโดยการจดกระบวนการเรยนร และวธการเรยนการสอนท

ผสอนจดใหกบผ เรยนเปนทนาสนใจเรยน

สทธมมสสวนะ เปนการศกษาคาสอนของคร เนองจากครยงมบทบาทสาคญในการ

ถายทอดขอมลขาวสาร คอครสอนดเดกนกเรยนจะตงใจเรยน อยางเชนพระพทธเจาทรงใชหลกการ

สอนทดไว 4 ประการ หรอ 4 สวนคอ สนทสสนะ เปนการสอนททาใหเดกเขาใจแจมแจง สมาทป

นา เปนการสอนจงใจใหผ เรยนสนใจใหอยากเรยนร สมตเตชนา เปนการสอนใหผ เรยนเกดความ

แกลวกลามกาลงใจ มความพยายาม มความตงใจพากเพยรทจะทาการเรยนร เพอพฒนาตนเอยาง

เตมตามศกยภาพของผ เรยน โดยผ เรยนเผชญกบความยากลาบากได สปปหงสนา เปนการสอน

ใหผ เรยนราเรง มความสขความพอใจ สนกไปกบการเรยนในระหวางทผ เรยนมสวนในกจกรรมการ

เรยนร มอารมณคลอยตามการเรยนในบทเรยนอยางไมเบอหนาย แมวชานนจะยากลาบากตอการ

เรยนร หรอเปนเรองทปกตไมนาสนใจสาหรบคนทวไป เชน คณตศาสตรเมอสอนกบผ เรยนทเรยน

ออน พทธศาสนาเมอสอนกบวยรน เปนตน การสอนตามหลก 4 ส. เพอทาใหเกดความแจมแจง จง

ใจ แกลวกลา ราเรง เปนบทบาททสาคญของครในการพฒนาปญญาของผ เรยน ในขนท 2 ของการ

พฒนาคอ สทธมมสสวนะ เปนคาสอนของคร เมอผ เรยนฟงแลวคดตามจงจะเกดปญญาซงเปนการ

พฒนาดวยการคดเปนขนท 3

โยนโสมนสการ เปนการทาไวในใจโดยแยบคาย หมายถงการคดเปนทมการเรยน

แลวตองคดจงจะไดความร คอเมอผ เรยนไดรบขอมลจากครแลวผ เรยนนามาคดยอยขอมล ทาให

เกดความรความเขาใจเรองนนอยางแยบคาย ยอมจะทาใหเกดปญญาความรเกดขนทกครงทก

โอกาสทมการตดวเคราะห ดงนนครตองสอนวธคดอยางสรางสรรค และวธแสวงหาความรแก

ผ เรยน โดยเฉพาะในยคแหงขอมลขาวสารทขอมลขาวสารและความรสามารถแสวงหาไดจากแหลง

ตาง ๆอยางมากมายหลากหลายจากเอกสารทงจากหนงสอพมพ วารสาร วทยโทรทศน และ

76

อนเตอรเนต อกทงครจะตองสอนวธกลนกรองขอมล สอนวธคดวเคราะห สงเคราะหขอมลตาง ๆ ท

ไดรบมาอยางเหมาะสม เพอนามาใชประโยชนอยางสรางสรรคแกตนเองและสงคม ครทดตองทา

หนาทฝกใหผ เรยนรจกคดวเคราะห สงเคราะหขอมลขาวสารดวยการฝกคดทงในลกษณะคดคนคด

ตาม และความคดหาทางโตแยงเพอใหเกดการฝกคดใหเกดสตปญญา คอเมอฝกคดไดมากยอมทา

ใหเกดการคดเกงอยางเปนเงาตามตว เปนการฝกเพอหาคาตอบ ฝกเพอหาทางแกปญหา และหา

หนทางทไปสทางเลอกทดกวาการสอนโดยวธการถาม-ตอบปญหา เปนหนทางหนงทฝกใหคนรจก

คดหรอการสอนแบบสนทนาธรรมเรยกวา ธรรมสากจฉา

ธมมานธมมปฏบต เปนการปฏบตธรรมนอยใหคลองธรรมใหญ คอเลอกหวขอธรรม

ยอยมาปฏบตใหสอดคลองกบธรรมใหญทเปนเปาหมายทตองการ ไดแก การเลอกประเดนทจะ

เรยนมาทดลองแกปญหาในชวตปะจาวน นบตงแตการรวบรวมขอมลขาวสารจากแหลงตาง ๆ

นามาเรยบเรยงใหเหมาะสมตอการวเคราะหและประมวลผลจนไดสตมยปญญา จากนนกนาขอมล

ทคดสรรแลวมาทาการวเคราะห เพอหาสวนประกอบยอยตาง ๆ วามอะไรบางพรอมกบนาสวนตาง

ๆ นนมาเชอมโยง จนไดจนตามยปญญา ขนทสาคญคอการลงมอปฏบตเปนการนาเอาความรจาก

การไดศกษาจากการคบคนด การไดเรยนรจากคนด การไดคดโดยแยบคาย จงนามาสการลงมอ

ปฏบตอนเปนธมมานธมมปฏบตซงนาเอาความรไดจากการคดพจารณามาลงมอปฏบต ทาการ

ทดลองจนเกดทกษะเชยวชาญ จนไดภาวนามยปญญา การทดลองลงมอปฏบตดวยตนเองจนเกด

ความรกอใหเกดประสบการณตรงเกดปญญาขนสงสดในเรองนน ๆ ดงนนการเรยนการสอนทดลอง

ปฏบตจงมความสาคญอยางยงทจะทาใหผ เรยนไดนาความรมาใชประโยชน และเกดทกษะในการ

นาไปใชเพอพฒนาหรอสรางประโยชนใหงอกเงยและนาไปใชแกปญหาอนเปนการลดความสญเสย

ในดานตาง ๆ ลง อนจะทาใหสงทเรยนรมาไดนามาปฏบตเกดความเชยวชาญ แคลวคลองในการใช

งาน

โดยสรปกระบวนการเรยนการสอน เพอพฒนาหรอกระบวนการเรยนรตามแนวพทธ

ศาสตรเปนกระบวนการเรยนการสอนทเนนปจจย 2 ประการคอ ปจจยภานอก หรอปรโตโฆสะ กบ

ปจจยภายใน หรอโยนโสมนสการซงในมหาวทยาลยนาลนทาไดใชการเรยนพระสตรและศาสตรตาง

ๆ จากครและแหลงขอมลภายนอกตวผ เรยน ไดแก หองสมด ทาใหเกดการพฒนาสตมยปญญาการ

คดวเคราะหขอมลทไดจากปรโตโฆสะ ตามหลกพทธศาสตร และการฝกทกษะในการแสดงความ

คดเหนดวยวชาธรรมสากจฉาทสอนใหปจฉาวสชนา หรอถามตอบปญหา ทาใหเกดการพฒนาจน

ตามยปญญาและการปฏบตกรรมฐานของพระนสต สวนใหญในมหาวทยาลยนาลนทาหรอการลง

มอทาในภาคปฏบตทาใหเกดการพฒนาภาวนามยปญญา การนามาประยกตใชกบการศกษาใน

ปจจบนทเนนผ เรยนเปนสาคญ ครผ เปนกลยาณมตรจะทาใหเกดการกระตนผ เรยนใหเกดฉนทะใฝร

และสามารถเขาถงความรจากแหลงขอมลตาง ๆ ทมอยมากมายซงเปนปจจยภายนอกมอย 4 ขน

77

คอ สปปรสสงเสวะ การคบคนด อาท คร และแหลงขอมลทเปนกลยาณมตร สทธมมสสวนะ

การรบคาสอนของครหรอการแสวงหาความรจากแหลงกลยาณมตรทสอนหรอเผยแพรขอมล

ขาวสารไดอยางแจมแจง จงใจ แกลวกลา ราเรง โยนโสมนสการ การคดวเคราะหยอยขอมลทได

จากแหลงกลยาณมตรใหจมหายกลายเปนเรา (Internalization) และธมมานธมมปฏบต การฝง

แนนความรลงไปในตวผ เรยนดวยการทดลองปฏบตจนเกดทกษะความชานาญ พรอมกบการเจรญ

ภาวนาไปพรอม ๆ กน เพอใหการเจรญจตตภาวนาทาใหเกดสมาธในการเรยนวชาในดานตาง ๆ

การบรณาวชาจตตภาวนากบวชาการดานตาง ๆ เปนการนา สมาธมาใชในการเรยนวชาดานตาง ๆ

ไดทกวชา เปนเพราะสมาธจะชวยในการพฒนาปญญา และการพฒนาปญญาจะเกดความเปน

อสระสามารถนาไปใชแกปญหาตาง ๆ ได ตงแตระดบงายในขนโลกย จนถงขนหลดพนในขนโล

กตตร ดงพระพทธเจาตรสวา “เมอเจรญศล ภาวนาแลว สมาธจะมผลมากมอานสงสมาก เมอเจรญ

สมาธภาวนาแลว ปญหาจะมผลมากมอานสงสมาก เมอเจรญปญญาภาวนาแลว จตยอมหลดพน

จากอาสวะ โดยชอบทเดยว”16

33

สาระของการศกษา ตามนยแหงพระพทธศาสนา

การศกษาตามนบแหง พระพทธศาสนามสาระมสาระสาคญ ครอบคลมขนตอนและ

องคแหงความรแจง 3 ประการ17

34 คอ

1. ปรยต เปนความรทเกดขนจากการฟง การอาน การคดถงความหมาย

สวนประกอบ ความสมพนธ กฎ และกระบวนการของชวต เปนความเขาใจในเหตปจจยและผลท

ตอเนองเปนวฏจกรอยางไมขาดสาย ดงตวอยางทพระพทธองคไดแสดงไวไดแก ปฏจจสมปบาท

อรยสจ 4 ขนธ 5 ไตรลกษณ กรรม และปชฌมาปฏปทา เพอนาไปสการปฏบตตน ซงการศกษา

ในแงปรยตเปนไปเพอสมมาทฏฐ

2. ปฏบต เปนการศกษาทแทจรง มองคประกอบ 3 ประการ เรยกวา ไตรสกขา ซง

เปนมชฌมาปฏปทา หรอมรรคมองค 8 เปนสวนประกอบ คอ

2.1 อธสลสกขา คอการฝกหดอบรมควบคมกายและวาจา เพอใหผศกษาพดด

(สมมาวาจา) ทาการงานด (สมมากมมนตะ) และดารงชวตดวยด (สมมาอาชวะ)

33

พระราชวรมน (ประยร ธรรมจตโต). กระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว.

2543, หนา 22-23. 34

สมน อมรววฒน.การสอนโดยการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ.กรงเทพฯ : โอเดยน บรคสโตร.

2530, หนา 27.

78

2.2 อธจตสกขา คอ การฝกหดอบรมใหจตและความคดมความแนวแน ตงใจและ

ปลอดโปรง โดยมความเพยร (สมมาวายามะ) ความระลกร (สมมาสต) และจตทตงมนแนวแน

(สมมาสมาธ)

2.3 อธปญญาสกขา คอ การฝกอบรมใหเกดความรแจง ซงเปนความรระดบสงท

ประจกษดวยการฝกฝนตนเองอยางแทจรง จนเกด ความเหนทตรงกบสจจะความจรง (สมมาทฏฐ)

และความดารหนทางทชอบ (สมมาสงกปปะ)

3. ปฏเวธ เปนการกาวไปถงความเขาใจและการคดวเคราะหถงผลของปรยตและ

ปฏบตจากสมมาทฐ และสมมาญาณซงทาใหตนเองสามารถยกระดบจตใหเปนมนษยทสมบรณ

พนจากทาสของอวชชาและกเลส หมดปญหาทงปวงสการหลดพนสนเชง (สมมาวมตต)

การศกษาและการฝกหดตนเปนกระบวนการตอเนอง มเหต ปจจย และผลท

ผสมผสานกนอยางสอดคลอง สมดล ไปสเปาหมายสงสดของมนษย ทเปนอสระจากสรรพสง คอ

“อสรภาพ” ดงแผนภมท 2.14

ปรยต ปฏบต ปฏเวธ

กระบวนการตอเนอง กอปรดวยเหต ปจจยและผลทผสมผสาน

สอดคลองอยางไดสดสวนสมดลกนนาไปส “อสรภาพทงกายและจต”

แผนภมท 2.14 : สาระของการศกษาตามนยแหงพระพทธศาสนา

ทมา : สมน อมรววฒน.18

35

35

สมน อมรววฒน.การสอนโดยการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ.กรงเทพฯ : โอเดยน บรคสโตร.2530, หนา 29.

กระบวนการของชวต

ปฏจจสมปบาท

นพพาน

อรยสจ 4

ขนธ 5

ไตรลกษณ

กรรม

พาหสจจ�จ สปป�จ

วนโย จ สสกขโต

สภาสตา จ ยา วาจา

ปรยตธรรม

ไตรสกขา มชฌมาปฏปทา

หรอมรรคมองค 8

ศล

สมมาวาจา

สมมากมมนตะ

สมมาอาชวะ

สมาธ

สมมาวายามะ

สมมาสต สมมาสมาธ

ปญญา

สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ

ความสงบ ดบ เยน

รละ รเจรญ

หลดพนจากหวงตณหา

หลดพนความเปนทาสของ

อวชชาและกเลส

“อสรภาพทงกายและจต”

มนษยทสมบรณ

สมมาทฏฐ สมมาญาณ สมมาวมต

79

ปญญา

สมาธ

เมอนาเอาแนวความคดของศาสตราจารย สมน อมรววฒน มาประกอบกบการศกษา

ตามแนวพทธศาสตรของทานธรรมปฎกทวา การสมฤทธผลของการศกษาม 2 จด คอ จดเรมกบจด

ปลาย ซงคนกอนเขาสกระบวนการศกษา และผลของคนทมการศกษา ซงในกระบวนการศกษาจะม

อก 2 สวน คอ ปจจยภายนอกและปจจยภายใน โดยปจจยภายนอกประกอบดวยบคลากรทางการ

ศกษามคร อาจารย เปนตน ระบบบรหารในการจดสรรสงแวดลอม สงแวดลอม และวทยาการตาง ๆ

เพอเออใหเกดการศกษาขนในตวคน ซงระบบทงหมดเรยกวา ระบบกลยาณมตร โดยมปจจยภายใน

เปนองคประกอบสาคญ คอ โยนโสมนสการ ทงนตองมกระบวนการเรยนรและการฝกหดในการ

เรยนรนนคอ ไตรสกขา หรอการเรยนรฝกหดพฒนา 3 ดาน เพอใหเกดบคคลทพงประสงค ถาใน

ระดบสงสดของทางพทธศาสนา คอ พระอรหนต แตในทางโลกกเปนคนด มศลธรรม ซงสามารสรป

ไดดงแผนภมท 2.15

ระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา

แผนภมท 2.15 ระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ทมา : สรปจากแนวคดของพระธรรมปฎก และศาสตราจารยสมน อมรววฒน

Input Process Output

- กลยาณมตร

- สงแวดลอม

- บรรยากาศ

- แรงจงใจ

- บคลกภาพ

- สาระคาสอน - หลกสตร

ปจจยภายนอก

(ปรโตโฆสะ)

- สมมาทฏฐ

- สมมาสงกปปะ

- สมมาวาจา

- สมมากมมนตะ

- สมมาอาชวะ

- สมมาวายามะ

- สมมาสต

- สมมาสมาธ

กระบวนการเรยนร

(ไตรสกขา)

ศล

คนด : คนทดาเนนชวตอยาง

มความคณภาพ

คนเกง : คนทมสมรรถภาพสง

ในการดาเนนชวต

คนมความสข : คนทม

สขภาพดทงกายและใจ

ผ เรยนทพงประสงค

(เสขบคคล)

โยนโสมนสการ : การทาในใจคดพจารณาโดยแยบคายอยางมเหตผล

80

ในระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา จะตองอาศยองคประกอบ 4 สวน คอ ปจจย

ภายนอก (ปรโตโฆสะ) ซงเปนสงนาเขา (Input) ในการเรยนรของผ เรยน โดยจะตองมการ

จดเตรยมของผบรหาร สถานศกษาและผสอนททาการเรยนการสอนใหแกผ เรยน ไดแก กลยาณมตร

สงแวดลอม บรรยากาศในหองเรยนและสถานศกษา แรงจงใจ บคลกภาพ สาระคาสอน และ

หลกสตร เปนตน กระบวนการเรยนร ทดาเนนการโดยผสอนภายใตการสนบสนนของผบรหาร

และการมสวนรวมของผ เรยนซงมผ เรยนเปนสาคญในการเรยนร ซงผ เรยน ผสอน ผบรหาร และ

ผ เกยวของอน ๆ มสวนรวมในการดาเนนการกระบวนการเรยนร ทงนกระบวนการเรยนรตามแนว

พทธศาสตร คอ ไตรสกขา ซงเปนการฝกหดอบรมผ เรยนใหเกดการเรยนรดวยองคประกอบ 3

ประการ คอ การฝกอบรมดานการควบคมกาย วาจา หรอศล (อธสลสกขา) การฝกอบรมดานจตใจ

และความคด ใหมความแนวแน ตงใจ และปลอดโปรงโดยมความเพยร ความระลกรหรอความรตว

ทวพรอม และตงใจแนวแน หรอสมาธ (อธจตสกขา) และการฝกอบรมดานความรทาใหเกดประจกษ

ในการฝกฝนตนเองจนเกดความเหนตรงกบความจรง และทางทชอบหรอปญญา (อธปญญาสกขา)

กระบวนการเรยนรททกฝายมสวนรวมในการดาเนนการอนเปนกระบวนทเนนทตวผ เรยนเปนสาคญ

อนเปนกระบวนการ (Process) ในการเรยนการสอนซงเปนองคประกอบททาใหผ เรยนบรรลผลตาม

เปาหมายคอ ความรทงอกเงยในตวผ เรยน ผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) อนเปนผลหรอ

ผลผลต (Output) ทเกดการนาผ เรยนเขาสกระบวนการเรยนรอนมปจจยภายนอกเขามาใชในการ

เรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนสาคญ ซงจะทาใหเกดผลทเปนบคคลทพงปรารถนาของสงคม

ผปกครอง คร สถาบนการศกษา และตวผ เรยนเอง คอ คนด เปนคนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ

สรางประโยชนแกตนเองและผ อนตามกาลงความสามารถของตน คนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสง

ในการดาเนนชวต สรางผลงานเกดขนเปนทยอมรบของคนทใชผลงานของตน คนมความสข เปนคน

ทมสขภาพดทง กายและใจ สามารถมชวตทเปนอยตามอตภาพทไมสรางความเดอดรอนแกตนเอง

และผ อน โดยชวตทตนเองดาเนนอยอยางมความสข ทงนองคประกอบสาคญในการดาเนนการใน

ระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตรจะตองดาเนนการในทกสวน โดยมการคดพจารณาโดยแยบ

คายอยางมเหตมผลขนในใจ หรอ โยนโสมนสการ ทงนเพราะปจจยภายนอกและกระบวนการ

เรยนรจะตองมโยนโสมนสการเขาไปในการทาใหเกดความรความเขาใจงอกเงยในจตใจของผ เรยน

และไดรบการฝกฝนและทาการฝกฝนตนเองใหเกดเปนเสขบคคล หรอผ เรยนทพงประสงค โดยการ

เปนผ เรยนทพงประสงคจะตองเกดขนภายในจตใจของผ เรยนนน จนเปนคนด คนเกง คนมความสข

จงจะถอวาเปนการเรยนรในระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา

81

ระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในสถานศกษาจะตองจดเตรยมปจจยภายนอก(ปร

โตโฆสะ) กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และกาหนดเปาหมายนโยบายทใหไดผ เรยนทพงประสงค

โดยผบรหารของสถานศกษา ครผสอนในชนเรยน และผ เรยน ทงนผบรหารจะตองเปนผ กาหนด

นโยบายในปจจยภายนอกทเออประโยชนตอการเรยนการสอน กาหนดนโยบายกระบวนการเรยนร

ทใหผ เรยนเปนสาคญในการสรางการฝกฝนผ เรยนทใหเกดการพจารณาโดยแยบคายตามเหตตาม

ผลอยางถกวธ พรอมการจงใจใหผ เรยนมความเลอมใสศรทธา อยากทจะเรยนควบคไปกบ

กระบวนการเรยนรตามแนวทางไตรสกขา เพอใหผ เรยนบรรลสการเปนผ เรยนทพงประสงค คอ เปน

คนด มศลธรรม คนเกง สามารถนาความรไปใชประโยชนทงการศกษาตอการประกอบอาชพทสจรต

และเปนคนมความสข ดารงตนอยางมความสขตามอตภาพ โดยผบรหารจะตองบรหารจดการ

เพอใหเกดผลการปฏบตททาใหการเรยนการสอน เปนไปตามนโยบายและเปาหมายทกาหนดไว

สาหรบผสอนซงเปนครททาการสอนนกเรยนในชนเรยนและในสถานททเออประโยชน

แกผ เรยนหรอมนกเรยนเปนสาคญ จะตองจดเตรยม ปจจยภายนอกในดานตาง ๆ ใหเหมาะสมแก

ผ เรยน โดยเฉพาะตวครผสอนทจะตองเปนกลยาณมตรตอผ เรยนทาใหผ เรยนมความมงมน ตงใจ

ศกษาเลาเรยนจนบรรลเปาหมาย วางแผนและจดเตรยมกระบวนการเรยนร ไตรสกขาใหเกด

ประโยชนแกผ เรยน ทาใหผ เรยนสามารถโนมนามาคดพจารณาโดยแยบคาย หดคดวเคราะหฝกการ

ใหเหตผลดวยความมงมน ตงใจ อนเปนการนาหลกโยนโสมนสการไปใชในระหวางการเรยนการ

สอนซงทาใหเกดการฝกหด ฝกฝน จนเกดความรเกดขนแกตวผ เรยน ทาใหผ เรยนเปนผ เรยนทพง

ประสงค

ทงนผ เรยนเองจะตองมการตระเตรยมตวเองใหพรอมดวยการมสวนรวมในการเตรยม

ปจจยภายนอกทเออประโยชนตอการเรยนการสอน และบรรยากาศในการเรยนร ตามทตนเอง

ตองการดวย รวมทงผ เรยนจะตองเตรยมตวเองใหพรอมทจะรวมในการเรยนรกอนเขาชนเรยนหรอ

กอนทาการเรยนร ดวยการคนควาดวยตนเองมากอนเขาชนเรยนจากแหลงความรตาง ๆ การ

จดเตรยมผ เรยนใหพรอมตอการเรยนร และการมสวนรวมในการจดเตรยมปจจยภายนอกจะตอง

ดาเนนการโดยการวางระบบทกระตนผ เรยน สงเสรมบรรยากาศในการเรยนร และการวางมาตรการ

ทาใหผ เรยนสนใจทจะเรยนร ซงการสงเสรมการเรยนรและการตระเตรยมใหผ เรยนมความ

กระตอรอรนทจะเรยนรเปนหนาทของผบรหารและครผสอน หากทาไดสาเรจจะทาใหผ เรยนมความ

พรอมทจะเรยนรและงายตอการสรางเสรมใหเกดการเรยนรของผ เรยนทมโยนโสมนสการในการ

เรยนร ยอมจะทาใหผ เรยนเปนผ เรยนทพงประสงคตามแนวทางการเรยนรแบบพทธ คอ เปนคนดม

ศลธรรม เปนคนเกงสามารถนาความรไปใชประโยชนตอตนเองและผ อน เปนคนมความสข สามารถ

อยกบตนเองไดเผชญกบปญหาอปสรรคไดดวยปญญา และตารงตนอยสมกบฐานะและอตภาพท

ตนม

82

เอกสารงานวจยทเกยวของ

นายไพรช สแสนสข 19

36 เพอวเคราะหหลกการและกระบวนการของการสอนตามท

ปรากฏในพระไตรปฎก ดงน การเรยนร คอ การเกดประสบการณจากการเกดผสสะทางทวาร 6 ซง

มวญญาณเกดขน ทาหนาทหลกในการรสงถกรตาง ๆ (ปรมตถธรรมและบญญตธรรม) กระบวนการ

เรยนรเกดขนอธบายไดดวยกระบวนการเกดผสสะและวถจต ผลการเรยนรโดยตรงคอ การ

เปลยนแปลงภายในจตใจการเกดการเรยนรจะเกดทละขณะ แตเกดอยางรวดเรวและซบซอนอยาง

มาก โดยมกระบวนการทางมโนทวารเปนใหญในการเรยนร ทงนการเกดการเรยนรเกดไดหลาย

ระดบ โดยระดบสงสดคอ การมปญญารสงตาง ๆ ไดถกตองตามความเปนจรงอนเปนวชชา ทาให

สามารถแกปญหาตาง ๆ ได การเรยนรดาเนนไปดวยดเมอผ เรยนตงใจ มศรทธา ความเพยร สต

สมาธ และปญญาเปนพนฐานทงนแตละบคคลมวธการเรยนรทแตกตางกนตามความแตกตางของ

แตละบคคล สงแวดลอมทดหรอสปปายะทมตอภาวนาจะสงผลดตอการเรยนรโดยเฉพาะ

สงแวดลอมทเปนกลยาณมตร ดานการประเมนผลผ เรยนตรวจสอบและประเมนผลตนเอง มโอกาส

ประเมนไดตรงตามความเปนจรงถามระบบวธการด เพราะ การตรวจสอบผลการเรยนรเปนการ

ตรวจสอบโดยตรงภายในจตใจซงผ อน ตรวจสอบและประเมนถอเปนการตรวจสอบทางออม

การสอนเปนการจดกจกรรมอยางมขนตอนเพอใหผ เรยนเรยนรสงตาง ๆ ไดถกตองตาม

ความเปนจรง เพอใหมการแสดงพฤตกรรมทางกาย วาจาไดเหมาะสม องคประกอบการสอนท

สาคญกาหนดได 7 อยาง คอ 1. ผสอนมบทบาทชแนะผ เรยนโดยผสอนทดจะตองมความรทด ม

ศรทธาตอการสอน มเมตตามงใหประโยชนผ เรยน สอนตามลาดบ สอนอยางมเหตผล 2. ผ เรยนทด

ควรมความเพยร ศรทธา และตงใจเรยน แมผ เรยนแตละคนจะแตกตางกน 3. ความมงหมายการ

สอนเพอใหเกดประโยชนทงในปจจบน ภายหนา และประโยชนสงสด ทงกาย ศล จตใจและปญญา

4. เนอหาจาเปนตองมการคดเลอกและจดใหสอดคลองกบความมงหมายโดยสรปแลวขอบเขต

เนอหาทงหมดสามารถจดลงในอรยสจส 5. สงแวดลอมตองการความเปนกลยาณมตร และดาน

สงแวดลอมทางวตถตองใชหลกสนโดษ และการประมาณในการบรโภค 6. กระบวนการสอนควร

จดเปนไปโดยลาดบ มเหตผล มความยดหยน มความหลากหลายทยดผ เรยนเปนศนยกลาง 7. การ

ประเมนผลยดความมงหมายเปนเกณฑโดยสนบสนนใหผ เรยนประเมนตนเอง นอกจากนนยงมการ

กาหนดหลกการสอนอนอก คอ 1.)หลกการสอนวนย ทเนนการสอนในแนวทางวธการอยรวมกน

และ2.)หลกการสอนปฏบตภาวนาทเนนการสอนในแนวทางฝกปฏบต พฒนาสมาธและปญญา

36 ไพรช สแสนสข.หลกการและกระบวนการของการเรยนรและการสอนตามหลกพทธศาสตร : การ

วเคราะหพระไตรปฎก.วทยานพนธดษฎบณฑตจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.2539.

83

ดลพฒน ยศธร 20

37 เปนการศกษาการพฒนาการศกษาทกอใหเกดผลตอการพฒนา

ชวตของมนษยโดยการวจยน เปนการวจยเชงคณภาพโดยใชการวจยเอกสาร และสมภาษณเพอ

นาเสนอรปแบบการศกษา อนนาไปสการพฒนาทยงยน ดวยการใชองคความรทางพทธศาสตรเปน

เครองมอใหบรรลผลการพฒนา และใชเอกสารประกอบการวจย คอ เอกสารทเกยวกบการพฒนาท

ยงยนตามแนวคดขององคการสหประชาตชาต (องคการยเนสโก) ศกษาเอกสารและสมภาษณพระ

ธรรมปฎก(ประยทธ ปยตโต) รวมทงศกษาขอมลอน ๆ ทางพระพทธศาสนา พรอมกบสมภาษณ

ผ เชยวชาญทางพทธศาสตรจานวน 2 ทาน เมอวเคราะหสาระสาคญของแนวคดทงหมดแลวโดยจด

เสวนาวชาการในหมผ เชยวชาญ เพอตรวจสอบและวเคราะหรปแบบการศกษาวจยทสรางขน

จากนนนาเสนอนกวชาการและผปฏบตงานทเกยวของเพอตรวจสอบความเหมาะสม ในการนาไป

ปฏบต

ผลการวจยพบวา รปแบบการศกษาเพอการพฒนาทยงยนตามแนวพทธ คอ การ

พฒนาตามแนวพทธศาสตรทเปนสมมพฒนา และสมพฒนาอยางสมดล จะทาไปสการพฒนาท

ยงยนดวยการศกษาแบบไตรสกขาทพฒนาคน ทงดานพฤตกรรม(ศล) จตใจ(สมาธ) และปญญา ซง

การศกษาจะตองศกษาทงเนอหาทเปนปรยตและลงมอกระทาทเปนปฏบตเพอใหเขาใจปฏจจสมป

บาท คอ กฎแหงธรรมชาต หรอกฎของชวตอนนาไปสผลสาเรจ(ปฏเวธ) ขณะเดยวกนตองศกษา

วชาการอน ๆ (วชาการทางโลก) รวมทงกระบวนการการเรยนการสอนตองประกอบไปดวยความ

เปนกลยาณมตรระหวางผ เรยนและผสอน ทงนผลการวจยเปนการนาเสนอแนวคดและปรชญาซง

จะตองทาการทดลองการนาไปใชตามแนวทางบการปฏบตในสถานศกษาของผบรหารและผสอน

ประกอบดวย

จนเพญ ทองยน 21

38 เปนการศกษาวจยทมจดมงหมายเพอพฒนาแผนการสอนทจด

กจกรรมการเรยนการสอนแบบซปปาในวชาวทยาศาสตร ว 203 ชนมธยมศกษาปท 2 และ

เปรยบเทยบผลการวจยกจกรรมการเรยนการสอนกอนเรยนและหลงเรยน โดยกลมตวอยางทใชใน

การศกษาครงน เปนนกเรยนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนชมชนวดบางขน อาเภอคลองหลวง จงหวด

ปทมธาน จานวน 100 คน ซงไดมาโดยวธการสมอยางงาย แบบจบฉลาก แบงเปนกลมควบคม 50

คน 1 หองเรยน และกลมทดลอง 50 คน 1 หองเรยนซงการดาเนนการสอนจดทาโดยผ วจย

37

ดลพฒน ยศธร.การนาเสนอรปแบบการศกษาเพอพฒนาทยงยนตามแนวพทธศาสตร.วทยานพนธ

ดษฎบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2542. 38 จนทรเพญ ทองยน.การศกษาผลของการจดกจกรรมการเรยนการสอนวชาวทยาศาสตร (ว. 203) โดย

หลกการสอนแบบซปปา (CIPPA Model) สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. กรงเทพฯ : สานกงาน

พฒนาการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม. 2544.

84

แผนการสอนทใชจดทากจกรรมการเรยนการสอนตามแนวทางหลกการสอนแบบซปปาในกลม

ทดลอง และการสอนตามคมอครของ สสวท. ในกลมควบคม กอนดาเนนการทดลองสอน ไดทาการ

ทดสอบกอนเรยน โดยใชแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนทผศกษาสรางขน ดวยการผาน

ขนตอนการหาความเทยงตรงและความเชอมนแลว หลงการทดลองไดทาการทดสอบอกครงหนง

และนาผลการทดสอบมาวเคราะหเพอหาคาเฉลย คารอยละ และทดสอบคาท (t-test) และหา

ประสทธภาพของแผนการสอนตามเกณฑมาตรฐาน 80/80 ผลการศกษาพบวา

1. แผนการสอนวทยาศาสตร ว 203 ทจดกจกรรมการเรยนการสอนตามหลกการสอน

แบบซปปาทสรางขนมประสทธภาพ 85.14/80.40 ซงเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน 80/80

2. นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชแผนการสอนทจดกจกรรมการเรยนการสอนตาม

หลกการสอนแบบซปปา มผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร ว 203 สงกวานกเรยนทไดรบ

การสอนตามคมอครของ สสวท. อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

3. นกเรยนทเรยนโดยการจดกจกรรมตามหลกการสอนแบบซปปา มคณลกษณะทพง

ประสงคอยในระดบมาก

จากขอมลการวจยหรอเอกสารงานวจยทเกยวของพบวา การจดการเรยนรหรอการ

จดการเรยนการสอนอยางเปนระบบจะชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพสงขน นนแสดงวา

การจดกจกรรมการศกษาตามแนวทางพทธศาสตร หรอการปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตร

นาจะเหมาะสมกบสงคมไทยมากกวาวธอน

บทท 3

วธการดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยทางการศกษา ทเนนการศกษาแนวทางการเรยนรตามหลก

ไตรสกขาสาหรบนกเรยน ในระดบมธยมศกษา ดวยใชแบบสอบถามในการจดเกบขอมล หาขอมล

พนฐานของผ เรยน ผสอน และผบรหารไดแก เพศ อาย สงกดของสถานศกษา พนทตงของ

สถานศกษา รายได ภมลาเนา และอน ๆ ขอมลความคดเหนของผ เรยน ผสอน และผบรหารใน

ดานปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะ ไดแก กลยาณมตรหรอเพอนทดของผ เรยน สงแวดลอม

บรรยากาศ หลกสตรและสาระคาสอน การสรางแรงจงใจ บคลกภาพ ในดานกระบวนการเรยนร

หรอไตรสกขา ไดแก อธสลสกขาหรอศล ประกอบดวย การกลาววาจาชอบ(สมมาวาจา) การทา

การงานชอบ(สมมากมมนตะ) อาชพสจรต(สมมาอาชวะ) อธจตสกขาหรอสมาธ ประกอบดวย

ความเพยรชอบ(สมมาวายามะ) การรตวทวพรอม(สมมาสต) การมจตใจจดจอในสงนน

(สมมาสมาธ) อธปญญาสกขาหรอปญญา ประกอบดวย ความเหนชอบ(สมมาทฏฐ) ความคด

ดารชอบ(สมมาสงกปปะ ดานผ เรยนทพงประสงคหรอเสขบคคล ไดแก คนด เปนคนทดาเนนชวต

อยางมคณภาพ คนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต และคนมความสข เปนคนทม

สขภาพดทงกายและใจ เพอหาวาการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดกระบวนการเรยนร การ

จดกจกรรมการเรยนการสอน มผลตอกระบวนการเรยนร และจดมงหมายผ เรยนทพงประสงค

อยางไร

การศกษาวจยระบบการเรยนรในปรโตโฆสะ ไตรสกขา และเสขบคคล จากผ เรยน

ผสอน และผบรหารมขนตอนดงน

ประชากรและกลมตวอยางของการวจยทไดจากการจดเกบขอมลจาก ผบรหาร

ครผสอน และนกเรยน ของสถานศกษาในกรงเทพฯ-ปรมณฑล และภาคตาง ๆ ดงน

ทตงสถานศกษา ผใหขอมล

ผบรหาร ผสอน ผเรยน รวม

กรงเทพฯ 18 36 714 768

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 17 37 725 779

ภาคกลาง 9 20 394 423

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5 9 311 325

ภาคเหนอ 9 19 399 427

ภาคใต 4 6 371 381

รวม 62 127 2,914 3,103

86

การจดเกบขอมลใชแบบสอบถามและการสมภาษณ โดยใชแบบสอบถามจดเกบจาก

โรงเรยนในภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต ภาคละ 2 โรงเรยน กรงเทพฯ 4

โรงเรยน และปรมณฑล 4 โรงเรยน รวม 16 โรงเรยน กาหนดแบบสอบถามจดเกบจากผบรหาร

โรงเรยนละ 5 คน ดวยแบบสอบถามสาหรบผบรหารดงในภาคผนวก และสมภาษณผบรหาร

โรงเรยนละ 1 คน จดเกบแบบสอบถามจากผสอนโรงเรยนละ 10 คน และสมภาษณโรงเรยนละ 2

คน และจดเกบแบบสอบถามจากผ เรยนโรงเรยนละ 200 คน และสมภาษณโรงเรยนละ 4 คน เมอ

สงแบบสอบถามไปทางไปรษณยใหกบผ ทสามารถจดสงแบบสอบถามถงแหลงขอมลคอโรงเรยน

และชวยจดเกบใหพบวา ไดขอมลมาไมครบแยกเปนขอมลทจดเกบจากผบรหารได 62 คน เปน

กรงเทพฯ 18 คน ปรมณฑล 17 คน ภาคกลาง 9 คน ภาคเหนอ 9 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5

คน ภาคใต 4 คน จากผสอนจดเกบได 127 คน กรงเทพฯ 36 คน ปรมณฑล 37 คน ภาคกลาง 20

คน ภาคเหนอ 19 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 9 คน ภาคใต 6 คน และจากนกเรยน 2,914 คน

เปนกรงเทพฯ 714 คน ปรมณฑล 725 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 311 คน ภาคเหนอ 399 คน

ภาคใต 371 คน และภาคกลาง 399 คน รวมขอมลทจดเกบจากแบบสอบถาม 3,103 คน นาขอมล

จากแบบสอบถามไปประมวลผลเพอหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานหาวาทตงของ

สถานศกษามผลตอปรโตโฆสะ ไตรสกขา และเสขบคคลหรอไมดงแสดงรายละเอยดในบทท 4

3.1 วธดาเนนงาน

การวจย ครงนเปนการวจยเชงสารวจ (Survey Research) โดยวธการศกษา 2 วธ คอ

1.) ศกษาคนควาจากเอกสาร (Documentary Study) เปนการศกษาคนควาจาก

ขอมลจากหนงสอ วารสาร เอกสาร บทความ วทยานพนธและงานวจยทเกยวของ

2.)ศกษาภาคสนาม (Field Study) โดยแบบสอบถาม แบบสมภาษณ และการสารวจ

จดเกบขอมลจากประชากร และกลมตวอยางทเปนผบรหาร ครและนกเรยนในสถานศกษาระดบ

มธยมศกษาในกรงเทพฯและปรมณฑล ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคใต และภาคตะวนออกเฉลยง

เหนอ

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง

1.) ประชากร คอ ผบรหาร คร และนกเรยนในโรงเรยนระดบมธยมศกษาในกรงเทพฯ

และปรมณฑล ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคใต และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงผบรหารและคร

จดการเรยนรใหแกผ เรยนไดเรยนรตามหลกไตรสกขา

2.) กลมตวอยาง คอ ผบรหาร ครและนกเรยนระดบมธยมศกษาในโรงเรยนใน

กรงเทพฯและปรมณฑล สมเลอกมาดวยวธการสมตวอยางงาย 8 แหง สมเลอกผบรหาร คร และ

87

นกเรยนอยางงาย จานวนผบรหาร 35 คน คร 73 คน นกเรยน1,439 คน รวม 1,547 คน สมอยาง

งายจากทง 4 ภาค ๆ ละ 2 โรงเรยน รวม 8 แหง สมเลอกผบรหาร คร และนกเรยนอยางงาย

จานวนผบรหาร 27 คน คร 54 คน นกเรยน 1,475 คน รวม 1,556 คน รวมทงสน3,103 คน

3.3 เครองมอการวจย

เครองมอทใชในการเกบขอมลเปนแบบสอบถาม 3 ชด คอสาหรบผบรหาร ผสอน และ

ผ เรยนโดยแบบสอบถามทง 3 ชด ประกอบดวยขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม การ

เตรยมการเรยนรซงเปนขอมลดานปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะ กระบวนการเรยนรซงเปนขอมล

ในการจดกระบวนการเรยนการสอนหรอการเรยนร โดยตามแนวพทธศาสตรคอ ไตรสกขาและการ

จดเตรยมเพอใหไดผลของกระบวนเรยนรเปนไปตามจดมงหมายซงเปนผ เรยนทพงประสงค นนคอ

เสขบคคลทเปนผ เรยนซงเปนคนด คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ คนมความสข คนทมสขภาพด

ทงกายและใจ

1.)ในการสรางแบบสอบถามใชขอมลจาก เอกสารขอมลจากพทธธรรมของทาน ธรรม

ปฎก(ป.อ.ปยตโต) การสอนโดยสรางศรทธาและโยนโสมนสการของ ศาสตราจารย สมน อมร

ววฒน และสมภาษณจากผ รหลายทาน โดยแมช กฤษณา รกษาโฉม และการประชมคณาจารย

ผ รวมทมงานวจย ชวยกนพจารณากลนกรองใหความเทยงตรงของเนอหา และขดเกลาขอความใน

แบบสอบถาม ทงในสวนของขอมลทวไป จะเปนการนาขอมลมาใชในการสอน ทจะมผลตอปจจย

ภายนอก กระบวนการเรยนรและผลของกระบวนการเรยนร ซงขอมลทวไปจะเปนการออกแบบ

เพอจดเกบวาขอมลในแตละดานอยในกลมไหน โดยสรางตวเลอกใหบนทกขอมล ในสวนของ

ปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผลของกระบวนการเรยนรจะเปนการเกบขอมลความ

คดเหนของปจจยภายนอกอนไดแก กลยาณมตร สงแวดลอม บรรยากาศ หลกสตรและสาระคา

สอน การสรางแรงจงใจ บคลกภาพวาผ เรยน ผสอน และผบรหารมความเหนตอปจจยเหลาน

อยางไร ดานกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา อนมศล สมาธ ปญญา เปนปจจยองคประกอบหรอ

การกลาววาจาชอบ การทางานชอบ อาชพสจรต ความเพยรชอบ การรตวทวพรอม การมจตใจจด

จอในสงททา ความเหนชอบ และความคดดาร วาผ เรยน ผสอน และผบรหารมความเหนตอปจจย

เหลานอยางไร ในการกาหนดนโยบายและการปฏบต และผลของกระบวนการเรยนรคอ ผ เรยนท

พงประสงคซงเปนคนด คนเกง คนมความสขทผ เรยน ผสอน และผบรหารมความเหนตอปจจย

เหลานอยางไร

2.) การตรวจสอบเครองมอดวยการนาเครองมอไปทดสอบกบผบรหารจานวน 10 ชด

ครจานวน 10 ชด และนกเรยนจานวน 10 ชด เพอหาความถกตองเทยงตรงของเครองมอ

แบบสอบถาม เมอทดสอบและนาขอมลมาปรบปรงแบบสอบถาม จากนนจงนาแบบสอบถามท

88

ปรบปรงแลวมาใหผทรงคณวฒทเปนพระเถระ และคฤหสถพจารณาความถกตองเทยงตรง กอน

นาไปเกบขอมลจากแหลงทกาหนด

3.) การแปลความหมายของคะแนนจากแบบสอบถาม สาหรบความคดเหนของ

ผตอบแบบสอบถาม ทงผ เรยน ผสอน และผบรหาร ในสวนของขอมลทวไปเปนการเลอกชวงหรอ

กลมในดานตาง ๆ ของผตอบแบบสอบถาม ซงการนามาใชประมวลผลจะเปนสวนของความถหรอ

เปอรเซนต และการจดกลมคาคะแนนเปรยบเทยบ สวนของความคดเหนของผตอบแบบสอบถาม

เปนการนาความคดเหน มากทสดให 5 คะแนน มากให 4 คะแนน ปานกลางให 3 คะแนน นอยให

2 คะแนน และนอยทสดให 1 คะแนน ทงในสวนของปจจยภายนอกหรอ ปรโตโฆสะ กระบวนการ

เรยนรหรอไตรสกขา และผลของกระบวนการเรยนรซงเปนผ เรยนทพงประสงคหรอเสขบคคล ใน

การแปลผลในสวนของความคดเหนใหคา เฉลยเลขคณต (X) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

เปนคาเบองตน ประกอบกบการเปรยบเทยบความแตกตางของกลมสถานทตงของสถานศกษาใน

กระบวนการเรยน ปจจยภายนอก และผ เรยนทพงประสงค ดวย ANOVA

4.)ในการเกบรวบรวมขอมล ทาการเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารและแบบสอบถาม

ดวยการขออนญาตเกบขอมลไปยงผบรหารสถานศกษา โรงเรยนระดบมธยมศกษาในกรงเทพฯ-

ปรมณฑล และในภาคตาง ๆ จดสงเอกสารแบบสอบถามทางไปรษณย และประสานงานวธจดเกบ

ขอมลตามความเปนจรงจากผสอน ผบรหารและนกเรยน นดหมายการเขาจดเกบแบบสอบถาม

และการขอสมภาษณผ เรยน ผสอน และผบรหารตามจานวนทกาหนด จดเกบโดยคณะผ วจยเปนผ

จดเกบขอมลและสมภาษณดวยตนเอง

5.) การวเคราะหขอมล นาขอมลมาประมวลผลดวยโปรแกรมสาเรจรป SPSS ตงแต

การแปลงคาขอมลเปนรหสในแตละแบบสอบถามทจดเกบ ทาการบนทกขอมลตามรหส พรอม

ตรวจสอบความถกตอง กาหนดคาสงเรยกขอมลในรปของ ความถ คาเฉลยเลขคณต สวน

เบยงเบนมาตรฐาน และความสมพนธ เพอนาคามาวเคราะหทางสถตดวย t-test และ ANOVA

114

บทท 4

ผลการวจย

การนาขอมลแบบสอบถามทเกบรวบรวมจากนกเรยน ครผสอน และผบรหาร ของ

โรงเรยนระดบมธยมศกษาททาการจดเกบ โดยแบบสอบถามทใชจดเกบขอมลแบงขอมลออกเปน

4 สวนคอ ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย สงกดของโรงเรยน พนทตงของ

โรงเรยน ชนเรยนทศกษาหรอทสอน รายได ภมลาเนา และวฒทางการศกษา การเตรยมการเรยนร

อนเปนการเตรยมปจจยภายนอก ไดแก กลยาณมตรเปนเพอนทดของผ เรยน สงแวดลอมทอย

รอบตว บรรยากาศทางวชาการ ความสงบและการจดสถานท หลกสตรและสาระคาสอนทมความ

นาสนใจ มความสาคญและชวนขบคดในการเรยนร การสรางแรงจงใจทสามารถสรางการเรยนร

เพอเผชญปญหา คนพบความสาเรจ เกดประสบการณดวยแรงจงใจตอการเรยนร และบคลกภาพ

ของผสอน ผบรหารในการวางตว การเปดโอกาสและความเปนกนเองในการสอน การอบรมให

ผ เรยนสนใจใครรอยางมความสข กระบวนการเรยนรทดาเนนการโดยผสอนและผบรหารทเนน

ผ เรยนเปนสาคญโดยผ เรยนมสวนรวมอนเปนแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ไดแก อธส

ลสกขา เปนแนวทางการเรยนรทสอนฝกอบรมและเรยนรดวยหลกของความดาเนนชวตทกลาว

วาจาขอบหรอสมมาวาจา ทาการงานชอบหรอสมมากมมนตะ และอาชพสจรตหรอสมมาอาชวะ

อธจตสกขาเปนแนวทางการเรยนรดวยหลกของการฝกฝน อบรม และเรยนร ดวยความเพยรความ

มงมนในทางทชอบทควรหรอสมมาวายามะ การรตวทวพรอมวากาลงทาอะไรอย มระเบยบ

รอบคอบ หรอสมมาสต และมจตใจจดจอ มงมน ในการทาสงนนดวยใจจดจอ ตงใจใหประสบ

ความสาเรจหรอสมมาสมาธ อธปญญาสกขา เปนแนวทางการเรยนรดวยหลกของการฝกฝน

อบรม และเรยนรดวยปญญาหรอการสรางองคความร ทมความร ความเหนทขอบทควรหรอ

สมมาทฏฐ ความคดการคนควา ทดลอง และดารขอบ อยางมเหตมผลหรอสมมาสงกปปะ และใน

สวนของผลกระบวนการเรยนรอนเปนผ เรยนทพงประสงคหรอเสขบคคลทบรรลเปาหมายของการ

เปนคนด คอ คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ สรางสรรค ทากจกรรมทเปนประโยชนตอตนเองและ

ผ อน เปนคนเกงคอ คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต สามารถหาเหตผลเชอมโยงปจจย และ

แนวทางในการแกไข ปรบปรง สรางประโยชนใหเกดขน และคนมคามสขคอ คนทมสขภาพดทง

กายและใจ สามารถนาความรมาดแลสขภาพ นามาปรบใชในชวตทาใหมฐานะความเปนอยตาม

อตภาพ และชวยเหลอเกอกลผ อน

115

ทงนในสวนแรกเปนขอมล สวนของผตอบแบบสอบถามทเลอกตอบในแตละดานหรอ

ปจจยวาอยในกลมไหนของแตละปจจยในการประมวลผลจะคานวณหาความถ เปอรเซนตของแต

ละปจจย ในสวนท 2, 3 และ 4 เปนขอความคดเหนจะคานวณคาเปนคะแนนเฉลย (X) และสวน

เบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

4.1 ขอมลพนฐาน

4.1.1 ผบรหาร ทใหขอมล เปน เพศชาย 37 คน(68.5 %) หญง 17 คน(31.5 %) อาย

36-40 ป 3 คน(5.1 %) 41-50 ป 27 คน(45.8 %) 51-60 ป 29 คน(49.2 %) เปนโรงเรยนในสงกด

รฐบาลทงหมด 52 คน พนทตงของสถานศกษา(โรงเรยน) กรงเทพฯ 18 คน(29 %) ปรมณฑล(ใกล

กรงเทพฯ) 17 คน(27.4 %) ภาคกลาง 9 คน(14.5 %) ภาคเหนอ 9 คน(14.5 %) ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ 5 คน(8.1 %) และภาคใต 4 คน(6.5 %) ดารงตาแหนงอาจารย 1 ระดบ 5 : 1

คน(2.1%) อาจารย 2 ระดบ 7 : 11 คน(22.9%) อาจารย 3 ระดบ 8 : 2 คน(4.2%) อาจารย 3 ระดบ 9

: 1 คน (2.1 %) และอนๆ 33 คน(68.8 %) สอนชนม.1 : 3 คน(23.1 %) ม.2 : 1 คน(7.7 %) ม.3 : 2 คน

(15.4%) ม.4 : 1 คน(7.7 %) ม.5 : 3 คน(23.1 %) ม.6 : 3 คน(23.1 %) สอนวชา วทยาศาสตร 2 คน

(7.7%) คณตศาสตร 4 คน(15.4 %) สงคมศาสตร 2 คน(7.7 %) ภาษาไทย 1 คน(3.8 %)

ภาษาตางประเทศ 3 คน(11.5 %) พลศกษา 4 คน(15.4 %) มากกวา 1 วชา 10 คน(38.5 %) รายได/

เดอน 10,000-20,000 บาท 11 คน(18.3 %) 20,001-30,000 บาท 41 คน (68.3 %) 30,001-40,000

บาท 6 คน (10 %) และมากกวา 40,000 บาท 2 คน(3.3 %) ภมลาเนา อยกรงเทพฯ 13 คน(22 %)

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 8 คน(13.6 %) ภาคกลาง 17 คน(28.8 %) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 6 คน

(10.2%) ภาคเหนอ 8 คน(13.6 %) ภาคใต 7 คน(11.9 %) ชวโมงสอน/สปดาห นอยกวา 8 ชวโมง

7 คน (41.2%) 8-10 ชวโมง 2 คน(11.8 %) 11-13 ชวโมง 4 คน(23.5 %) 14-16 ชวโมง(11.8%) 17-19

ชวโมง 1 คน(5.9%) มากกวา 19 ชวโมง 1 คน(5.9 %) วฒการศกษา จบปรญญาตร 28 คน(46.7%)

ปรญญาโท 31 คน(51.7 %) ปรญญาเอก 1 คน(1.7 %) ตาแหนงบรหาร ผ อานวยการหรออาจารย

ใหญ 8 คน(13.3 %) รองผ อานวยการหรออาจารยใหญ 38 คน(63.3 %) หวหนาระดบ/สาย 2 คน

(3.3%) หวหนาลมสาระการเรยนร 1 คน(1.7%) และอน ๆ 11 คน(18.3%) ดงตารางท 4.1

116

ตารางท 4.1 ขอมลพนฐานระดบมธยมศกษา สาหรบผบรหาร

1. เพศ

เพศ จานวน รอยละ

ชาย

หญง

รวม

17

37

54

68.5

31.5

100.0

2. อาย

อาย จานวน รอยละ

36-40 ป

41-50 ป

51-60 ป

รวม

3

27

29

59

5.1

45.8

49.2

100.0

3. สงกด

สงกด จานวน รอยละ

รฐบาล

รวม

62

62

100.00

100.0

4.พนทตงของสถานศกษา

พนทตงของสถานศกษา จานวน รอยละ

กรงเทพ

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ)

ภาคกลาง

ภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ภาคใต

รวม

18

17

9

9

25

4

62

29.0

27.4

14.5

14.5

8.1

6.5

100.0

117

5. ดารงตาแหนงอาจารย

ตาแหนง จานวน รอยละ

อาจารย 1 ระดบ 5




อน ๆ

รวม

1

11

2

1

32

48

2.1

22.9

4.2

2.1

68.8

100.0

6. สอนระดบ

สอนระดบ จานวน รอยละ

ม.1

ม.2

ม.3

ม.4

ม.5

ม.6

รวม

3

1

2

1

3

3

13

23.1

7.7

15.4

7.7

23.1

23.1

100.0

7. วชาทสอน

วชาทสอน จานวน รอยละ

หมวดวชาวทยาศาสตร

หมวดวชาคณตศาสตร

หมวดวชาสงคมศกษา

หมวดวชาภาษาไทย

หมวดวชาภาษาตางประเทศอน ๆ

หมวดวชาพละศกษา

อน ๆ(สอนมากกวา 1 หมวดวชา)

รวม

2

4

2

1

3

4

10

26

7.7

15.4

7.7

3.8

11.5

15.4

38.5

100.0

118

8. รายไดเฉลย/เดอน

รายไดเฉลยตอเดอน จานวน รอยละ

10,000 – 20,000

20,001 – 30,000

30,001 – 40,000

>40,000

รวม

11

41

6

2

60

18.3

68.3

10.0

3.3

100.0

9.ภมลาเนา

ภมลาเนา จานวน รอยละ

กรงเทพ





ภาคใต

รวม

13

8

17

8

6

7

59

22.0

13.6

28.8

13.6

10.2

11.9

100.0

10.ชวโมงสอนตอสปดาห

ชวโมงสอนตอสปดาห จานวน รอยละ

<8

8 - 10

11 - 13

14 - 16

17 - 19

> 19

รวม

7

2

4

2

1

1

17

41.2

11.8

23.5

11.8

5.9

5.9

100.0

11. วฒการศกษา

วฒการศกษา จานวน รอยละ

ปรญญาตร

ปรญญาโท

ปรญญาเอก

รวม

28

31

1

60

46.7

51.7

1.7

100.0

119

12. ตาแหนงดานการบรหาร

ตาแหนงดานการบรหาร จานวน รอยละ

ผ อานวยการหรออาจารยใหญ

รองผ อานวยการหรออาจารยใหญ

หวหนาระดบหรอสาย

หวหนากลมสาระการเรยนร

อน ๆ

รวม

8

38

2

1

11

60

13.3

63.3

3.3

1.7

18.3

100.0

4.1.2 ผสอน เปนเพศ ชาย 19 คน(17.9%) หญง 37 คน(82.1%) อาย 20-25 ป 5 คน

(4.1%) 26-30 ป 5 คน(4.1 %) 31-35 ป 13 คน(10.7 %) 36-40 ป 12 คน(9.8 %) 41-50 ป 60 คน

(49.2%) 51-60 ป 27 คน(22.1 %) อยในโรงเรยนสงกดรฐบาลทงหมด 127 คนทใหขอมล ทตงของ

โรงเรยน ในพนทกรงเทพฯ 36 คน(28.3 %) ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 37 คน(29.1 %) ภาคกลาง 20

คน(15.7%) ภาคเหนอ 19 คน(15.0 %) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 9 คน(7.1 %) ภาคใต 6 คน(4.7 %)

ตาแหนง อาจารย 1 ระดบ 4 : 2 คน(1.6%) อาจารย 1 ระดบ 5 : 18 คน(14.5 %) อาจารย 2 ระดบ

6 : 5 คน(4%) อาจารย 2 ระดบ 7 : 82 คน(66.1 %) อาจารย 3 ระดบ 8 : 10 คน (8.1 %) อน ๆ 7 คน

(5.6%) สอนชนม.1 : 15 คน(11.9 %) ม.2 : 15 คน(11.9 %) ม.3 : 14 คน (11.1 %) ม.4 : 9 คน(7.1 %)

ม.5 : 15คน(11.9 %) ม.6 : 11คน(8.7 %) สอนมากกวา 1 ชนป 47 คน (37.3 %) วชาทสอน

วทยาศาสตร 4 คน(3.3 %) คณตศาสตร 12 คน(9.8 %) สงคมศาสตร 62 คน (50.8 %) ภาษาองกฤษ

7 คน(5.7 %) ภาษาไทย 10 คน(8.2 %) พลศกษา 4 คน(3.3 %) มากกวา 1 วชา 23 คน(18.9 %)

รายได/เดอน นอยกวา 10,000 บาท 13 คน(10.5 %) 10,000-20,000 บาท 47 คน (37.9 %)

20,001-30,000 บาท 59 คน(47.6 %) 30,001-40,000 บาท 4 คน(3.2 %) มากกวา 40,000 บาท 1

คน(0.8%) ภมลาเนาอยทกรงเทพฯ 27 คน(21.4 %) ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 29 คน(23.0 %) ภาค

กลาง 34 คน(27 %) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 13 คน(10.3 %) ภาคเหนอ 12 คน (9.5 %) ภาคใต 11

คน(8.7%) ชวโมงสอน/สปดาห นอยกวา 8 ชวโมง 3 คน(2.4 %) 8-10 ชวโมง 8 คน(6.4 %) 11-13

ชวโมง 8 คน(6.4%) 14-16 ชวโมง 22 คน(17.6 %) 17-19 ชวโมง 43 คน(34.4 %) มากกวา 19 ชวโมง

41 คน(32.8 %) วฒการศกษา ตากวาปรญญาตร 2 คน(1.6 %) ปรญญาตร 108 คน(86.4 %)

ปรญญาโท 14 คน(11.2%) อน ๆ 1 คน(0.8%) ดงตารางท 4.2

120

ตารางท 4.2 ขอมลพนฐานระดบมธยมศกษา สาหรบผสอน

1. เพศ


หญง

ชาย

รวม

87

19

106

82.1

17.9

100.0

2. อาย


20 – 25

26 – 30

31 – 35

36 – 40

41 – 50

51 – 60

รวม

5

5

13

12

60

27

122

4.1

4.1

10.7

9.8

49.2

22.1

100.0

3. สงกด


รฐบาล

รวม

127

127

100.00

100.0

4.พนทตงของโรงเรยน

พนทตงของโรงเรยน จานวน รอยละ

กรงเทพ





ภาคใต

รวม

36

37

20

19

9

6

127

28.3

29.1

15.7

15.0

7.1

4.7

100.0

121

5. ตาแหนงอาจารย

ตาแนงอาจารย จานวน รอยละ






อน ๆ

รวม

2

18

5

82

10

7

124

1.6

14.5

4.0

66.1

8.1

5.6

100.0

6. สอนระดบ

สอนระดบ จานวน รอยละ

ม.1

ม.2

ม.3

ม.4

ม.5

ม.6

สอนมากกวา 1 ชนป

รวม

15

15

14

9

15

11

47

126

11.9

11.9

11.1

7.1

11.9

8.7

37.3

100.0

7. วชาทสอน

วชาทสอน จานวน รอยละ

หมวดวชาวทยาศาสตร

หมวดวชาคณตศาสตร

หมวดวชาสงคมศกษา

หมวดวชาภาษาไทย

หมวดวชาภาษาตางประเทศอน ๆ

หมวดวชาพละศกษา

อน ๆ(สอนมากกวา 1 หมวดวชา)

รวม

4

12

62

10

7

4

23

122

3.3

9.8

50.8

8.2

5.7

3.3

18.9

100.0

122

8. รายไดเฉลย/เดอน

รายไดเฉลยตอเดอน จานวน รอยละ

<10,000

10,000 – 20,000

20,001 – 30,000

30,001 – 40,000

>40,000

รวม

13

47

59

4

1

124

10.5

37.9

47.6

3.2

0.8

100.0

9.ภมลาเนา

ภมลาเนา จานวน รอยละ

กรงเทพ





ภาคใต

รวม

27

34

13

29

12

11

126

21.4

27.0

10.3

23.0

9.5

8.7

100.0

10.ชวโมงสอนตอสปดาห

ชวโมงสอนตอสปดาห จานวน รอยละ

<8

8 - 10

11 - 13

14 - 16

17 - 19

> 19

รวม

3

8

8

22

43

41

125

2.4

6.4

6.4

17.6

34.4

32.8

100.0

123

11. วฒการศกษา

วฒการศกษา จานวน รอยละ

ตากวาปรญญาตร

ปรญญาตร

ปรญญาโท

อน ๆ

รวม

2

108

14

1

125

1.6

86.4

11.2

0.8

100.0

4.1.3 ผเรยน เปนเพศ ชาย 997 คน(35 %) หญง1,855 คน(65%) อาย 11-13 ป 709

คน (24.8%) 14-16 ป 1,466 คน(51.2 %) 17-19 ป 684 คน(23.9 %) 20-22 ป 5 คน(0.2 %) เรยนใน

โรงเรยนรฐบาลทงหมด 2,914 คน ทใหขอมล โรงเรยนตงอยใน พนท กรงเทพฯ 714 คน (24.5 %)

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 725 คน(24.9 %) ภาคกลาง 394 คน(13.5 %) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

311 คน(10.7 %) ภาคเหนอ 399 คน(13.7 %) ภาคใต 371 คน(12.7 %) เกรดเฉลยสะสม ตากวา

2.00 : 249 คน(9.4 %) 2.00-2.49 : 758 คน(28.5 %) 2.50-2.99 : 713 คน(26.8 %) 3.00-3.49 : 490

คน(18.4%) 3.50-4.00 : 450 คน(16.9 %) ศกษาในระดบ ม.1 : 506 คน (17.5 %) ม.2 : 470 คน

(16.2%) ม.3 : 530 คน(18.3%) ม.4 : 452 คน(15.6%) ม.5 : 635 คน (21.9%) ม.6 : 305 คน (10.5%)

อาชพผปกครอง รบราชการ 525 คน(18.3 %) เกษตรกรรม 732 คน(25.6 %) นกธรกจ 131(4.6 %)

รบจาง/คาขาย 1356 คน(47.4 %) เจาหนาทของรฐ 50 คน(1.7 %) คร 68 คน(2.4 %) รายไดของ

ครอบครว/เดอน นอยกวา 10,000 บาท 1,195 คน(41.6 %) 10,000-20,000 บาท 750 คน(26.1 %)

20,001-30,000 บาท 404 คน(14.1 %) 30,001-40,000 บาท 191 คน(6.7 %) มากกวา 40,000 บาท

229 คน(8%) ไมแนนอน 101 คน(3.5 %) เงนคาใชจายทผปกครองให/วน นอยกวา 10 บาท 12 คน

(0.4%) 10-20 บาท 348 คน(12%) 21-30 บาท 595 คน(20.5%) 31-40 บาท 357 คน(12.3%) 41-50

บาท 784 คน(27 %) มากกวา 50 บาท 808 คน(27.8 %) ภมลาเนาของนกเรยน กรงเทพฯ 651 คน

(22.5%) ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 467 คน (16.1 %) ภาคกลาง 649 คน(22.4 %) ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ 369 คน(12.7 %) ภาคเหนอ 379 คน(13.1 %) ภาคใต 381 คน(13.2 %) ดง

ตารางท 4.3

124

ตารางท 4.3 ขอมลพนฐานระดบมธยมศกษา สาหรบนกเรยน

1. เพศ


ชาย

หญง

รวม

1855

997

2,852

65.0

35.0

100.0

2. อาย


11 – 13

14 – 16

17 – 19

20 – 22

รวม

709

1,466

684

5

2,864

24.8

51.2

23.9

0.2

100.0

3. สงกด


รฐบาล

รวม

2,914

2,914

100.00

100.0

4.พนทตงของโรงเรยน

พนทตงของโรงเรยน จานวน รอยละ

กรงเทพ


ภาคตะวนออกเฉลยงเหนอ


ภาคใต


รวม

714

725

311

399

371

394

2,914

24.5

24.9

10.7

13.7

12.7

13.5

100.0

125

5. เกรดเฉลยสะสมปจจบน

เกรดเฉลยสะสมปจจบน จานวน รอยละ

< 2.00

2.00 – 2.49

2.50 – 2.99

3.00 – 3.49

3.50 – 4.00

รวม

249

758

713

490

450

2,660

9.4

28.5

26.8

18.4

16.9

100.0

6. กาลงศกษาในระดบชน

กาลงศกษาในระดบชน จานวน รอยละ

ม.1

ม.2

ม.3

ม.4

ม.5

ม.6

รวม

506

470

530

452

635

305

2,898

17.5

16.2

18.3

15.6

21.9

10.5

100.0

7.อาชพของบดามารดา

อาชพของบดามารดา จานวน รอยละ

รบราชการ

เจาหนาทของรฐ

คร

เกษตรกรรม

นกธรกจ

อน ๆ (รบจาง&คาขาย)

รวม

525

50

68

732

131

1,356

2,862

18.3

1.7

2.4

25.6

4.6

47.4

100.0

126

8. รายไดของครอบครวเฉลย/เดอน

รายไดของครอบครวเฉลย/เดอน จานวน รอยละ

<10,000

10,000 – 20,000

20,001 – 30,000

30,001 – 40,000

>40,000

อน ๆ (ไมแนนอน)

รวม

1,195

750

404

191

229

101

2,870

41.6

26.1

14.1

6.7

8.0

3.5

100.0

9.ผปกครองใหเงนใชจายตอวน

ผปกครองใหเงนใชจายตอวน จานวน รอยละ

<10

10 - 20

21 - 30

31 - 40

41 - 50

> 50

รวม

12

348

595

357

784

808

2,904

0.4

12.0

20.5

12.3

27.0

27.8

100.0

10.ภมลาเนาของนกเรยน

ภมลาเนาของนกเรยน จานวน รอยละ

กรงเทพ


ภาคตะวนออกเฉลยงเหนอ


ภาคใต


รวม

651

467

369

379

381

649

2,896

22.5

16.1

12.7

13.1

13.2

22.4

100.0

127

4.2 ขอมลแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาสาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา

4.2.1 ผบรหาร ในดานความคดเหนตอนโยบายและการบรหารในระบบการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา ในสวนของ ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ) คาเฉลย 4.379 แสดงวามการ

กาหนดนโยบายดานปจจยภายนอกตอการเรยนรตามหลกไตรสกขาสงมากประกอบดวย ดาน

กลยาณมตร สงถง 4.338 คอมนโยบายใหผสอนตงใจสอนเพอประโยชนสงสดแกผ เรยน เปน

แบบอยางทดของผ เรยน คอยตกเตอนผ เรยน เปดโอกาสใหแสดงความคดเหน แนะนาการศกษา

คนควา คอยตดตามความประเมนผลการเรยนและการประยกตใชของผ เรยน และคอยกระตนให

ผ เรยนตงใจเรยนและสารวจความถนดของผ เรยน ดานสงแวดลอม มคาสงถง 4.494 คอม

นโยบายสงเสรมใหเกดความกระตอรอรนในการแสวงหาความรจากผสอน ผบรหารและแหลง

ความรภายในและภายนอก จดทาธรรมชาตและสถานทโดยรอบโรงเรยนใหมระเบยบ สะอาด

บรรยากาศทเออประโยชนตอการเรยนรอยเสมอ จดหาและสรางสอ และอปกรณเพอพฒนาและ

สงเสรมการเรยนร ดานบรรยากาศมคาสง 4.364 คอ มนโยบายใหมการจดเตรยมสภาวะแวดลอม

ใหเหมาะสมตอการใชประโยชนในการเรยนร สงเสรมการเรยนรของผ เรยนโดยการจดกจกรรม

นทรรศการเพอเผยแพรขอมลขาวสารอยางสมาเสมอ จดทาหองสมดใหมคณภาพและบรรยากาศ

เออตอการใชประโยชนในการศกษา คนควา จดการเรยนรแบบบรณาการโดยความรวมมอของ

บคลากรภายในและภายนอกโรงเรยน ดาน หลกสตรและสาระคาสอน มคะแนนสง 4.377 คอ

นโยบายกาหนดใหผสอนตรยมเนอหาสาระรายวชาใหสอดคลองกบหลกสตรและความตองการ

ของผ เรยน โดยผ เรยนมสวนรวมใหผสอนเตรยมรายละเอยดของเนอหาสาระคาสอนทเหมาะสม

กบพนฐานของผ เรยนเพอสรางความสนใจและความตองการเรยนร ใหผสอนจดกจกรรม

ประกอบการเรยนร เพอใหผ เรยนไดคดวเคราะห สงเคราะห ในการเรยนรรวมกนทาใหเกดองค

ความรและนาไปประยกตใช ใหผสอนจดและประเมนผลประสทธภาพและคณภาพ เนอหาสาระ

ของหลกสตร เพอใชในการพฒนาผ เรยน ดา นการสรางแรงจงใจ มคะแนนสง 4.338 คอ มโนโย

บายกาหนดใหผสอนมการเตรยมบทนาเขาสบทเรยน เพอจงใจผ เรยน และไดรบประโยชนจากการ

เรยนรอยางสมาเสมอ ใหผสอนเตรยมการเรยนการสอน และกจกรรมทสามารถกระตนความสนใจ

ของผ เรยน ใหมความสนกสนานกบบทเรยนอยางสมาเสมอ ใหผสอนเตรยมเนอหาและกจกรรม

การเรยนรสอดคลองกบสถานการณปจจบนและใกลตวผ เรยน ทาใหบทเรยนนาสนใจ เขาใจงาย

และงายตอการประยกตใช ดาน บคลกภาพ มคะแนนสง 4.415 คอ มนโยบายใหผสอน

ดาเนนการสอนดวยภาษาและทาทางทสภาพ ชวนใหผ เรยนสนใจและตงใจเรยนอยางมความสข

ใหผสอนดาเนนการสอนโดยใหผ เรยนซกถามทกเรองทอยากรในเรองทสอนอยางเปดกวาง ทาให

128

ผ เรยนพอใจและเรยนดายความสนกสนาน ใหผสอนทาหนาทเปนทปรกษา ชวยใหผ เรยนสามารถ

เรยนรจากแหลงความรภายนอกดวยตนเองอยางมประสทธภาพ ดงตารางท 4.4

ตาราง 4.4 :ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)

การจดการเรยนร จานวน X S.D

การเตรยมการเรยนร : ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) 62 4.3791 .4206

กลยาณมตร (เพอนทดของผเรยน : ปจจยภายนอกท 1) 62 4.3382 .4865

ในฐานะผบรหาร มการกาหนดนโยบายหรอรวมกาหนดนโยบายให

ผสอน ตงใจสอน แสวงหาแนวทางในการสอน เพอประโยชนสงสดแก

ผ เรยน

62 4.35 .63

ในฐานะผบรหาร มการกาหนดภาระหนาทของผสอนเพอเปน

แบบอยางทด คอยตกเตอนผ เรยนทกครงททาผด 62 4.32 .65

ในฐานะผบรหาร เปดโอกาสใหผ เรยนแสดงความคดเหนไดอยางอสระ 61 4.34 .68

ในฐานะผบรหารไดกาหนดใหผสอนใหคาแนะนาวธการศกษาคนควา

ตามทผ เรยนสนใจ 61 4.30 .67

ในฐานะผบรหาร กาหนดใหผสอนสารวจ ตดตาม และประเมนผลการ

เรยนของผ เรยนและการประยกตใช 61 4.38 .66

ในฐานะผบรหาร กาหนดใหผสอนกระตนผ เรยนใหมความตงใจเรยน

และสารวจความถนดของตนเอง 62 4.35 .63

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาตและสงประดษฐ :

ปจจยภายนอกท 2) 62 4.4946 .4781

ในฐานะผบรหารมนโยบายสงเสรมใหนกเรยนของโรงเรยนมความ

กระตอรอรนในการแสวงหา ความรจากคร อาจารย ผบรหารของ

โรงเรยนและจากแหลงความรทงภายในภายนอกโรงเรยน

62 4.47 .50

ในฐานะผบรหารนโยบายจดทาธรรมชาตภายในโรงเรยนและสถานท

โดยรอบใหมระเบยบ สะอาด บรรยากาศทเออประโยชนตอการเรยนร

ของนกเรยนอยเสมอ

62 4.47 .59

ในฐานะผบรหาร มนโยบายจดหา และจดสรางสอและอปกรณ เพอ

พฒนาและสงเสรมการเรยนร 62 4.55 .59

บรรยากาศ (บรรยากาศทางวชาการ ความสงบ การจดสถานท

เพอปลกเราและสงเสรมการเรยนร : ปจจยภายนอกท 3) 62 4.3640 .4722

ในฐานะผบรหาร จดเตรยมสภาวะแวดลอมใหเหมาะตอการใช

ประโยชนในการเรยน 61 4.44 .53

129


ในฐานะผบรหาร มนโยบายสงเสรมการเรยนรของผ เรยน โดยใหการ

จดกจกรรม นทรรศการ เพอเผยแพรขอมลขาวสารอยางสมาเสมอ 62 4.32 .67

ในฐานะผบรหาร จดทาหองสมดใหมคณภาพและบรรยากาศเออตอ

การใชประโยชนในการศกษา คนควา 62 4.44 .64

ในฐานะผบรหาร กาหนดการจดกจกรรมทางวชาการ นทรรศการและ

สมมนา เพอสงเสรมการเรยนร 61 4.33 .60

ในฐานะผบรหาร กาหนดใหมการจดการเรยนรแบบบรณาการ โดย

ความรวมมอของบคลากรภายในและภายนอกโรงเรยน 61 4.30 .67

หลกสตรและสาระคาสอน (มความนาสนใจ มความสาคญ ชวน

ขบคดในการเรยนร : ปจจยภายนอกท 4) 61 4.3770 .4950

ในฐานะผบรหาร กาหนดใหผสอนจดเตรยมเนอหาสาระรายวชาให

สอดคลองกบหลกสตร และความตองการของผ เรยน โดยผ เรยนมสวน

รวม

61 4.41 .56

ในฐานะผบรหารกาหนดใหผสอนจดเตรยมรายละเอยดของเนอหา

สาระคาสอนทเหมาะสมกบพนฐานของผ เรยน เพอสรางความสนใจ

และความตองการการเรยนร

61 4.34 .60

ในฐานะผบรหาร มนโยบายใหผสอนมการจดทากจกรรมประกอบการ

เรยนร เพอใหผ เรยนไดคดวเคราะห สงเคราะห ในการเรยนรรวมกน

ทาใหเกดองคความรและนาไปประยกตใช

61 4.39 .59

ในฐานะผบรหาร กาหนดใหผสอนวด และประเมนผลประสทธภาพ

และคณภาพของเนอหาสาระของหลกสตรเพอใชในการพฒนาผ เรยน 61 4.36 .61

การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถในการเรยนร เพอ

เผชญปญหา คนพบความสาเรจ เกดประสบการณ พรอมการ

ใหรางวลทเหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรงและแรงจงใจตอ

การเรยนร : ปจจยภายนอกท 5)

61 4.3388 .5916

ผบรหารกาหนดใหผสอนมการเตรยมบทนาเขาสบทเรยน เพอจงใจ

ผ เรยนและประโยชนทจะไดรบจากการเรยนรอยางสมาเสมอ 61 4.33 .65

ผบรหารกาหนดใหผสอนเตรยมการเรยนการสอน และกจกรรมท

สามารถกระตนความสนใจของผ เรยนใหมความสนกสนานกบบทเรยน

อยางสมาเสมอ

61 4.36 .61

ผบรหารกาหนดใหผสอนเตรยมเนอหาและกจกรรมการเรยนร

สอดคลองกบสถานการณปจจบนและ ใกลตวผ เรยน ทาใหบทเรยน

นาสนใจ เขาใจงาย และประยกตใชได

61 4.33 .65

130


บคลกภาพ (การวางตวของผสอน, การเปดโอกาสและความเปน

กนเองกบผเรยนทาใหผเรยนสนใจใครเรยนรอยางมความสข

: ปจจยภายนอกท 6)

61 4.4153 .5116

ผบรหารมนโยบายใหผสอนดาเนนการสอนดวยภาษาและทาทางท

สภาพ ชวนใหผ เรยนสนใจและตงใจเรยนรอยางมความสข 61 4.49 .54

ผบร◌หารกาหนดใหผสอนดาเนนการสอนโดยใหผ เรยนสามารถ

ซกถามทกเรองทอยากรในเรองทสอนอยางเปดกวาง ทาใหผ เรยน

พอใจและเรยนดวยความสนกสนาน

61 4.44 .62

ผบรหารกาหนดใหผสอนทาหนาทเปนทปรกษาชวยใหผ เรยนสามารถ

เรยนรจากแหลงความรภายนอกดวยตนเองไดอยางมประสทธภาพ 61 4.31 .62

ในฐานะผบรหารนโยบายจดทาธรรมชาตภายในโรงเรยนและสถานท

โดยรอบใหมระเบยบ สะอาด บรรยากาศทเออประโยชนตอการเรยนร

ของนกเรยนอยเสมอ

62 4.47 .59

ในสวนของ กระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา ของผบรหารมคะแนนสงถง 4.365

แสดงวามการกาหนดนโยบายในดานกระบวนเรยนรตามหลกไตรสกขาสง โดยใหมการฝกฝน

อบรม ดานระเบยบวนย การประพฤตทด ฝกอบรมใหมความเพยร ความมสตรตว มใจจดจออยใน

สงททา และมความคดความเหนในทางทถกทควร ประกอบดวยดาน อธศลสกขา อนเปนความ

ประพฤตปฏบต การทางานการประกอบอาชพ มคะแนนเฉลย 4.389 คอมคะแนน สมมาวาจา

หรอการกลาววาจาชอบ 4.443 โดยมนโยบายใหผสอนใชวาจาสภาพ นมนวลในการสอนและ

อบรมนกเรยนเพอนาไปสการพฒนาองคความร และแนวทางในการแกไขปญหารวมกน ใหผสอน

สอนและอบรมผ เรยนดวยวาจาทสภาพ นมนวล มประโยชน มเหตมผล พดสรปใหเกดความร

รวมกนแกผ เรยน ทาใหเกดแนวทางในการแกไขและพฒนาใหผสอนฝกอบรมผ เรยน พดอยาง

รอบคอบ ระมดระวง สมเหตสมผลฝกแลกเปลยนความคด ถกเถยง อภปราย อยางสรางสรรค ทา

ใหพฒนาตนเองแกไขตนเองและสวนรวม ใหผสอนฝกผ เรยนอธบายและนาเสนอเรองราวตาง ๆ

อยางนาสนใจ เขาใจงาย ชวยพฒนาทกษะการพดของผ เรยน มคะแนน สมมากมมนตะหรอการ

ทาการงานชอบ 4.353 โดยมนโยบายใหผสอน สอนในสงทเปนประโยชน ตวผ เรยนใหเขาใจเรอง

ทสอนมากขน และผ เรยนมสวนรวมทาใหประสทธภาพการเรยนรเพมขน ใหผสอนจดกจกรรมใน

การสอนโดยมผ เรยนรวมจดกจกรรมในชนเรยนและภายในโรงเรยน ทาใหผ เรยน เรยนรเนอหาวชา

การแบบบรณาการอยางมประสทธภาพและมความสข ใหผสอนฝกอบรมผ เรยนทาแบบฝกหดและ

ทดลองปฏบตจนเกดทกษะ ทาใหมความสามารถในการแกไขปญหา ใหผสอนจดการเรยนรให

131

ผ เรยนจดทาโครงงานทใชแกปญหาดานใดดานหนงใหเกดประโยชนตอโรงเรยน ตนเอง และสงคม

เปนการเพมความสามารถในการประยกตใช มคะแนน สมมาอาชวะหรออาชพชอบ 4.371 โดย

มนโยบายใหผสอนไดรบการศกษาเพมเตมและฝกอบรม เพอมความรความชานาญในวชาทสอน

มความสามารถในการถายทอดอยางผ เชยวชาญ ทาใหผ เรยนสามารถนาไปใชในชวตประจาวน

และในการประกอบอาชพ ใหผสอน สอนวชาการในแนวทางททาใหผ เรยนมความรความชานาญ

สามารถแกไขปญหาและพฒนาในดานตาง ๆ จนนาไปใชประกอบอาชพได ใหผสอนฝกอบรม

ผ เรยนใหเปนคนด มศลธรรม จรยธรรมอยเสมอและเปนนสย ทาใหผ เรยนสามารถนาไปใช

ประกอบอาชพสจรต

ดานอธจตสกขา อนเปนความเพยรชอบ การรตวทวพรอมวากาลงทาอะไรอย ม

จตใจจดจอตอสงททาอยนน มคะแนนเฉลย 4.383 คอมคะแนน สมมาวายามะหรอความเพยร

ชอบ 4.366 โดยมนโยบายใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรดวยความตงใจ มงมน อดทน อยาง

สงบ ตลอดเวลาทเรยนทาใหเกดความรความเขาใจในวชาทเรยน ใหผสอนฝกอบรมผ เรยนทา

แบบฝกหดในหองเรยนและทบาน และคนควาดวยความอดทน มงมน จากแหลงความรตาง ๆ จน

สาเรจตามทกาหนด ใหผสอนตรวจการบาน และงานทมอบหมายใหผ เรยนดวยความตงใจ ขยน

ขนแขง เพอกระตนใหผ เรยนมความกระตอรอรนทาแบบฝกหด และงานทมอบหมายใหเสรจตาม

กาหนด มคะแนน สมมาสตหรอการรตวทวพรอมวาทาในสงทดมประโยชน 4.41 โดยม

นโยบายใหผสอนฝกอบรมผ เรยน เรยนดวยความมสต รวากาลงเรยนอะไรอย รและเขาใจในสงท

เรยน ซกถามใหเกดความเขาใจเพอพฒนาปรบปรงใหดขน ใหผสอนฝกอบรมผ เรยน เรยนรอยาง

เปนระบบทาใหการเรยนการทาแบบฝกหดเปนไปอยางรอบคอบ ระมดระวง เกดการเรยนรอยางม

ประสทธภาพ มคะแนน สมมาสมาธหรอมจตใจจดจอในสงนน 4.4 คะแนน โดยมนโยบายให

ผสอนฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรในเนอหาสาระ การเรยนการสอน ดวยใจจดจอ มงมน ขบคดดวย

ตนเอง และรวมกนขอบคด จนสาเรจตามทควรเปนอยางแนวแน ใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนทา

แบบฝกหด ทดลอง ปฏบตและคนควาหาคาตอบในเรองนนดวยใจจดจอ มงมน แนวแนหรอรวม

ปฏบตจนประสบความสาเรจ ใหผสอนฝกอบรมผ เรยนใหพดในเรองทตองการเรยนรอยางตงใจ

มงมน ทาใหการพดมประสทธภาพ อธบายและตอบคาถามในเรองนนไดอยางชดเจน และเขาใจ

งาย

ดานอธปญญาสกขา อนเปนความเหนชอบ ความคด-ดารชอบ ซงความรทนาไปใช

ในในทางสรางสงเปนประโยชนแกตนเองและผ อน มคะแนนเฉลย 4.298 โดยมคะแนน สมม

มาทฏฐหรอความเหนชอบ 4.298 โดยมนโยบายใหผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความรความ

เขาใจในเรองทสอนดวยเหตผล สามารถเชอมโยงความรเขาดวยกนอยางเปนองครวมในเรองนน ๆ

และสามารถบรณาการวชาการดานตาง ๆ เขาดวยกนอยางเปนเหตเปนผล ใหผสอนฝกอบรม

132

นกเรยนใหนาองคความรทไดจากการเรยนการสอนนาไปประยกตใชแกปญหาอยางเปนเหตเปน

ผล มคะแนน สมมาสงกปปะหรอความคดชอบ ดารชอบ 4.298 โดยมนโยบายใหผสอน

ฝกอบรมนกเรยนคด คนควาหาทางออก และแกปญหาอยางมเหตมผล เพอเกดองคความรทเปน

ประโยชนตอตนเองและสงคม ใหผสอนฝกอบรมนกเรยนคดหาแนวทางทาแบบฝกหด ทดลอง

คนควาจนรเหตปจจยในเรองนน และสามารถประยกตใชอยางมประสทธภาพ ดงตารางท 4.5

ตารางท 4.5 : กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)


กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) 62 4.3656 .4346

อธสลสกขา (ศล : สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ)

สมมากมมนตะ (ทาการงานชอบ) สมมาอาชวะ (อาชพสจรต) :

ปจจยกระบวนการเรยนร 1)

62

4.3892

.4465

สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ) 62 4.4435 .4821

ผบรหารมนโยบายใหผสอน ใชวาจาสภาพ นมนวลในการสอนและ

อบรมนกเรยน เพอนาไปสการพฒนาองคความรและแนวทางในการ

แกไขปญหารวมกน

62

4.45

.50

ผบรหารมนโยบายใหผสอน สอนและอบรมผ เรยน ดวยวาจาทสภาพ

นมนวล มประโยชน มเหตมผล พดสรปใหเกดความรรวมกนแก

นกเรยน ทาใหเกดแนวทางในการแกปญหาและพฒนา

62

4.47

.53

ผบรหารมนโยบายใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนพดอยางรอบคอบ

ระมดระวง สมเหตสมผล ฝกแลกเปลยนความคด ถกเถยง อภปราย

อยางสรางสรรค ทาใหพฒนาตนเอง แกไขตนเองและสวนรวม

62

4.44

.59

ผบรหารมนโยบายใหผสอน ฝกผ เรยนอธบายและนาเสนอเรองราว

ตางๆ อยางนาสนใจ เขาใจงาย ชวยพฒนาทกษะการพดของผ เรยน

62 4.42 .62

สมมากมมนตะ (การทางานชอบ) 62 4.3535 .5619

ผบรหารมนโยบายใหผสอน สอนในสงทเปนประโยชน ตวผ เรยนให

เขาใจเรองทสอนมากขน และผ เรยนมสวนรวม ทาใหประสทธภาพการ

เรยนรเพมขน

62

4.37

.63

ผบรหารมนโยบายใหผสอน จดกจกรรมในการสอนโดยใหผ เรยนรวม

จดกจกรรมในชนเรยนและภายในโรงเรยน ทาใหผ เรยนเรยนรเนอหา

วชาการแบบบรณาการอยางมประสทธภาพและมความสข

62

4.37

.63

ผบรหารมนโยบายใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนทาแบบฝกหดและทดลอง

ปฏบตจนเกดทกษะ ทาใหมความสามารถในการแกไขปญหา

61 4.34 .63

ผบรหารมนโยบายใหผสอน จดการเรยนรใหผ เรยนจดทาโครงงานทใช

แกปญหาดานใดดานหนงใหเกดประโยชนตอโรงเรยน ตนเอง และ

สงคม เปนการเพมความสามารถในการประยกตใช

62

4.32

.67

133


สมมาอาชวะ (อาชพชอบ) 62 4.3710 .4640

ผบรหารมนโยบายใหผสอน ไดรบการศกษาเพมเตมและฝกอบรม

เพอใหมความร ความชานาญในวชาทสอน มความสามารถในการ

ถายทอดอยางผ เชยวชาญ ทาใหผ เรยนสามารถนาไปใช ใน

ชวตประจาวนและในการประกอบอาชพ

62

4.32

.57

ผบรหารกาหนดใหผสอน สอนวชาการในแนวทางททาใหผ เรยนม

ความร ความชานาญ สามารถแกปญหาและพฒนาในดานตางๆ จน

นาไปประกอบอาชพได

61

4.30

.56

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนใหเปนคนด มศลธรรม

จรยธรรม อยเสมอและเปนนสย ทาใหผ เรยนสามารถไปใชประกอบ

อาชพสจรต

61

4.51

.50

อธจตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) สมมาสต

(การรตวทวพรอม) สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) : ปจจย

กระบวนการเรยนรท 2)

61

4.3832

.4389

สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) 61 4.3661 .4742

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรดวยตงใจ ความ

มงมน อดทนอยางสงบตลอดเวลาทเรยน ทาใหเกดความรความเขาใจ

ในวชาทเรยน

61

4.39

.56

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนทาแบบฝกหดในหองเรยน

และทบาน และคนควาดวยความอดทน มงมนจากแหลงความรตางๆ

จนสาเรจตามทกาหนด

61

4.36

.52

ผบรหารกาหนดใหผสอน ตรวจการบานและงานทมอบหมายใหผ เรยน

ดวยความตงใจ ขยนขนแขง เพอกระตนนกเรยนใหมความ

กระตอรอรน ทาแบบฝกหดและงานใหเสรจตามกาหนด

60

4.35

.58

สมมาสต (การรตวทวพรอมวาทาในสงทดมประโยชน) 60 4.4000 .5272

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยน เรยนดวยความมสต รวา

กาลงเรยนอะไรอย รและเขาใจในสงทเรยน ซกถามใหเกดความเขาใจ

เพอพฒนาปรบปรงใหดขน

60

4.40

.56

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยน เรยนรอยางเปนระบบ ทาให

การเรยนการทาแบบฝกหดเปนไปอยางรอบคอบ ระมดระวง เกดการ

เรยนรอยางมประสทธภาพ

60

4.40

.56

สมมาสมาธ (มใจจดจอในสงนน) 60 4.4000 .4785

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรในเนอหาสาระ การ

เรยนการสอน ดวยใจจดจอ มงมน ขบคดดวยตนเอง และรวมกนขบ

คด จนสาเรจตามทควรเปนอยางแนวแน

60

4.33

.54

134


ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยน ทาแบบฝกหด ทดลอง

ปฏบต และคนควาหาคาตอบในเรองนนดวยใจจดจอ มงมน แนวแน

หรอรวมปฏบตจนประสบความสาเรจ

60

4.42

.53

ผบรหารกาหนดใหผสอน ฝกอบรมผ เรยนใหพดในเรองทตองการ

เรยนรอยางตงใจ มงมน ทาใหการพดมประสทธภาพ อธบายและตอบ

คาถามในเรองนนไดอยางชดเจน และเขาใจงาย

60

4.45

.50

อธปญญาสกขา (ปญญา : สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ) สมมา

สงกปปะ (ความคด - ดารชอบ) : ปจจยกระบวนการเรยนรท 3)

62 4.2984 .5777

สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ) 62 4.2984 .5830

ผบรหารกาหนดใหครฝกอบรมนกเรยนใหมความรความเขาใจในเรอง

ทสอนดวยเหตผล สามารถเชอมโยงความรเขาดวยกนอยางเปนองค

รวมในเรองนน ๆ และสามารถบรณาการวชาการดานตาง ๆ เขา

ดวยกนอยางเปนเหตเปนผล

62

4.26

.63

ผบรหารกาหนดใหครฝกอบรมนกเรยนใหนาองคความรทไดจากการ

เรยนการสอนนาไปประยกตใชแกปญหาอยางเปนเหตเปนผล

62 4.34 .63

สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ ดารชอบ) 62 4.2984 .6171

ผบรหารกาหนดใหครฝกอบรมนกเรยนคด คนควาหาทางออก และ

แกปญหาอยางมเหตผล เพอใหเกดองคความรทเปนประโยชนตอ

ตนเอง และสงคม

62

4.34

.68

ผบรหารกาหนดใหครฝกอบรมนกเรยนคดหาแนวทาง ทาแบบฝกหด

ทดลองคนควา จนรเหตปจจยในเรองนน และสามารถประยกตใช

อยางมประสทธภาพ

62

4.26

.65

ในสวนของ เสขบคคลหรอผเรยนทพงประสงคทเกดจากผลของกระบวนการเรยนร

ในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา มคะแนนเฉลย 4.282 แสดงวามการตงจดมงหมายของ

นโยบายการบรหาร ระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตรและไดผลตามจดมงหมายสง โดยม

ผ เรยนเปนคนด คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ คนเกง คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต

คนมความสข คนทมสขภาพดทงกายและใจ ประกอบดวยดาน คนดเปนคนทดาเนนชวตอยางม

คณภาพ มคะแนน 4.262 โดยมนโยบายการบรหารและการจดการเรยนการสอน ทาใหผ เรยนม

ความสามารถคดอยางสมเหตสมผล คดอยางสรางสรรค สามารถตอบปญหาและเกดแนวทางใน

การสรางประโยชนแกตนเองและผ อน มนโยบายจดการศกษาสามารถทาใหผ เรยนมเหตมผล

สามารถลาดบเรองเชอมโยงทาใหเกดความรและแนวทางในการแกปญหาทเปนประโยชนแก

ตนเองและผ อน มนโยบายบรหารการศกษาทาใหผ เรยนสามารถอธบายเรองราวทเรยน อภปราย

135

ตอบปญหาในชวตประจาวน ไดอยางสรางสรรค สภาพ แสดงถงความรของตนเองใหผ อนรบรได

ดานคนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต มคะแนน 4.209 โดยมนโยบายการจดการ

เรยนการสอน ทาใหผ เรยนมความรความสามารถในการนาความรมาวเคราะหหาเหตแหงปญหา

และวธการแกปญหาทตรงจด เพอประโยชนแกตนเองและผ อน มนโยบายการบรหารการศกษาทา

ใหผ เรยนสามารถนาความรมาใชแบบบรณาการ เพอพฒนาสงทตองการใหมความเจรญกาวหนา

อยางมประสทธภาพ มนโยบายการบรหารการศกษาทาใหผ เรยนสามารถวเคราะหหาปจจยทใช

ในการพฒนา และวธการพฒนาเพอใหเกดประโยชนตอตวผ เรยนและผ อน ดาน คนมความสข

เปนคนทมสขภาพดทงกายและใจ มคะแนน 4.355 โดยมนโยบาย การบรหารการศกษาทาให

ผ เรยนสามารถนาความรไปดแลสขภาพรางกายในการเลอกอาหาร ของใช และทอยอาศย ทาให

รางกายแขงแรงสมบรณ มนโยบายการบรหารการเรยนการสอน ทาใหผ เรยนรจกนาความรมา

ปรบใชในการใชชวตอยกบเพอน อาจารย และครอบครวอยางมความสข ทาใหผ เรยนสามารถใช

ชวตตามฐานะของตนเอง รจกตนเอง รจกใชเงน และทรพยสนอยางเหมาะสม ไมสรางความ

เดอดรอนตอตนเองและผ อน ทาใหนกเรยนมจตใจเออเฟอ ใหความชวยเหลอผ อนทเดอดรอน ทง

ในดานการเรยน การบานและปญหาในชวตประจาวน ดงตารางท 4.6

ตารางท 4.6 : คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา

(ผบรหาร)


ผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) 59 4.2820 .5021

คนด (คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ : ปจจยผเรยนทพง

ประสงคท 1) 59 4.2627 .5825

การบรหารและการจดการเรยนการสอน ทาใหผ เรยนสามารถคดอยาง

สมเหตสมผล คดอยางสรางสรรค สามารถตอบปญหาและเกด

แนวทางในการสรางประโยชนแกตนเองและผ อน

59 4.24 .65

การจดการศกษาสามารถทาใหผ เรยนมเหตมผล สามารถลาดบเรอง

เชอมโยง ทาใหเกดความรและแนวทางในการแกปญหาทเปน

ประโยชนตอตนเองและผ อน

59 4.20 .69

การบรหารการศกษา ทาใหผ เรยนสามารถอธบายเรองราวทเรยน

อภปรายตอบปญหาในชวตประจาวน ไดอยางสรางสรรค สภาพ แสดง

ถงความรของตนเอง ใหผ อนรบรได

59 4.22 .67

การบรหารการศกษาทาใหผ เรยนทากจกรรมในชนเรยน ใน

สถานศกษาและในชวตประจาวนทเปนประโยชนตอตนเอง เพอน

สถานศกษา และผ อน เปนทยอมรบของทกคน

59 4.39 .64

136


คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต : ปจจยผเรยนท

พงประสงคท 2) 59 4.2090 .6248

การจดการเรยนการสอน ทาใหผ เรยนมความรความสามารถในการนา

ความรมาวเคราะห หาเหตแหงปญหา และวธการแกปญหาทตรงจด

เพอประโยชนแกตนเอง และผ อน

59 4.20 .66

การบรหารการศกษาทาใหผ เรยนสามารถนาความรมาใชแบบบรณา

การ เพอพฒนาสงทตองการใหมความเจรญกาวหนาอยางม

ประสทธภาพ

59 4.22 .62

การบรหารการศกษา ทาใหผ เรยนสามารถวเคราะหปจจยทใชในการ

พฒนา และวธการพฒนา เพอใหเกดประโยชนแกตวนกเรยนเองและ

ผ อน

59 4.20 .74

คนมความสข (คนทมสขภาพดทงกายและใจ : ปจจยผเรยนท

พงประสงคท 3) 59 4.3559 .5153

การบรหารการศกษาทาใหผ เรยนสามารถนาความรไปดแลสขภาพ

รางกาย ในการเลอกอาหาร ของใช และทอยอาศย ทาใหรางกาย

แขงแรงสมบรณ

59 4.31 .59

การบรหารการเรยนการสอน ทาใหผ เรยนรจกนาความรมาปรบใชใน

การใชชวตอยรวมกบเพอน อาจารย และครอบครวอยางมความสข 59 4.39 .53

การบรหารการเรยนการสอน ทาใหผ เรยนสามารถใชชวตตามฐานะ

ของตนเอง รจกตนเอง รจกใชเงน และทรพยสนอยางเหมาะสมและม

ความสข ไมสรางความเดอดรอนแกตนเองและผ อน

59 4.32 .60

การบรหารการเรยนการสอน ทาใหนกเรยนมจตใจเออเฟอ ใหความ

ชวยเหลอผ อนทเดอดรอน ทงในดานการเรยน การบาน และปญหาใน

ชวตประจาวน

59 4.41 .59

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามภาค ทตงของ

สถานศกษาพบวา มนโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอกไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน

99% คอ Fคานวณ = 1.534 นอยกวา Fตาราง = 3.37 โดยมคะแนนเฉลยดานปจจยภายนอกของภาค

กลาง 4.282 ภาคเหนอ 4.083 ภาคใต 4.541 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 4.366 กรงเทพฯ 4.508

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 4.4151 และของทงหมด 4.379 แสดงวาผบรหารโรงเรยนมการ

จดเตรยมสภาพแวดลอมเพอการเรยนรตามหลกไตรสกขาไมแตกตางกน แมวานโยบายการ

จดเตรยมบรรยากาศ และการสรางแรงจงใจ เกอบจะแตกตางกนกตาม ม นโยบายการจด

กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99 % คอ Fคานวณ = 1.195

137

นอยกวา Fตาราง = 3.37 โดยคะแนนเฉลยภาคกลาง 4.275 ภาคเหนอ 4.135 ภาคใต 4.652 ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ 4.573 กรงเทพฯ 4.390 ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 4.380 และของทงหมด

4.365 แสดงวานโยบายของผบรหารโรงเรยนในการกาหนดใหมการจดเตรยมกระบวนการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา ไมแตกตางกน แมวาจะมการกาหนดดานการกลาววาจาขอบการอบรมการใช

ภาษา คาพด เกอบจะแตกตางกนกตาม ม นโยบายการกาหนดจดมงหมายผเรยนทพง

ประสงค(เสขบคคล) ไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 1.064 นอยกวา F

ตาราง = 3.37 โดยคะแนนเฉลยภาคกลาง 4.242 ภาคเหนอ 4.022 ภาคใต 4.545 ภาค


4.282 แสดงวา นโยบายของผบรหารโรงเรยนในพนทตางกนมการกาหนดจดมงหมายของผ เรยนท

พงประสงคไมแตกตางกน ดงตารางท 4.7 ตารางท 4.8 และตารางท 4.9

ตารางท 4.7 : ANOVA ปจจยภานอยก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)

ระดบมธยมศกษา สาหรบผบรหาร

โรงเรยนตงอยในพนท

F Sig. กรงเทพฯ ปรมณฑล(ใกล

กรงเทพฯ) ภาคกลาง ภาคเหนอ

ภาค

ตะวนออกเฉยงเ

หนอ

ภาคใต

X S.D. X S.D. X S.D. X S.D. X S.D. X S.D.

ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) 4.50 0.35 4.41 0.37 4.28 0.43 4.08 0.54 4.36 0.42 4.54 0.41 1.53 0.19

กลยาณมตร (เพอนทดของผ เรยน : ปจจยภายนอกท 1) 4.48 0.40 4.31 0.41 4.27 0.65 4.04 0.56 4.40 0.54 4.50 0.36 1.16 0.33

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาตและ

สงประดษฐ : ปจจยภายนอกท 2) 4.64 0.38 4.54 0.40 4.37 0.45 4.22 0.66 4.33 0.40 4.66 0.66 1.3 0.24

บรรยากาศ (บรรยากาศทางวชาการ ความสงบ การจด

สถานทเพอปลกเราและสงเสรมการเรยนร : ปจจย

ภายนอกท 3)

4.52 0.46 4.43 0.35 4.33 0.42 3.96 0.58 4.20 0.50 4.50 0.41 2.14 0.07

หลกสตรและสาระคาสอน (มความนาสนใจ มความสาคญ

ชวนขบคดในการเรยนร : ปจจยภายนอกท 4) 4.47 0.49 4.42 0.46 4.25 0.50 4.25 0.66 4.30 0.44 4.43 0.42 .41 0.83

การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถในการเรยนร

เพอเผชญปญหา คนพบความสาเรจ เกดประสบการณ

พรอมการใหรางวลทเหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรง

และแรงจงใจตอการเรยนร : ปจจยภายนอกท 5)

4.55 0.45 4.37 0.58 4.11 0.60 3.92 0.75 4.33 0.47 4.66 0.47 2.04 0.08

บคลกภาพ (การวางตวของผสอน, การเปดโอกาสและ

ความเปนกนเองกปผ เรยนทาใหผ เรยนสนใจใครเรยนร

อยางมความสข : ปจจยภายนอกท 6)

4.38 0.41 4.50 0.53 4.33 0.40 4.14 0.74 4.73 0.43 4.58 0.41 1.11 0.36

138

ตารางท 4.8 ANOVA : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)

ระดบมธยมศกษาสาหรบผบรหาร




ภาค


หนอ

ภาคใต


ปฏรปการเรยนร : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) *

โรงเรยนตงอยในพนท 4.39 0.37 4.38 0.44 4.27 0.48 4.13 0.46 4.57 0.48 4.65 0.34 1.19 0.32


สมมากมมนตะ (ทาการงานชอบ) สมมาอาชวะ

(อาชพสจรต) : ปจจยกระบวนการเรยนร 1)

4.37 0.38 4.49 0.42 4.23 0.49 4.14 0.54 4.58 0.39 4.68 0.28 1.56 0.18

สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ) 4.41 0.46 4.54 0.50 4.16 0.39 4.25 0.50 4.65 0.41 4.93 0.12 2.28 0.05

สมมากมมนตะ (การทางานชอบ) 4.41 0.46 4.44 0.48 4.19 0.68 4.00 0.71 4.60 0.54 4.56 0.51 1.31 0.27

สมมาอาชวะ (อาชพชอบ) 4.27 0.41 4.50 0.44 4.37 0.45 4.18 0.62 4.46 0.44 4.50 0.43 0.83 0.53

อธจตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความเพยร

ชอบ) สมมาสต (การรตวทวพรอม) สมมาสมาธ

(มจตใจจดจอในสงนน) : ปจจยกระบวนการ

เรยนรท 2)

4.43 0.40 4.34 0.47 4.31 0.48 4.20 0.37 4.60 0.54 4.56 0.42 0.76 0.57

สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) 4.37 0.45 4.33 0.47 4.22 0.47 4.33 0.52 4.60 0.54 4.58 0.50 0.58 0.71

สมมาสต (การรตวทวพรอมวาทาในสงทดมประโยชน) 4.50 0.46 4.37 0.53 4.33 0.50 4.05 0.58 4.60 0.54 4.75 0.50 1.48 0.21

สมมาสมาธ (มใจจดจอในสงนน) 4.50 0.47 4.33 0.51 4.40 0.57 4.18 0.29 4.60 0.54 4.41 0.41 0.76 0.58

อธปญญาสกขา (ปญญา : สมมาทฎฐ (ความ

เหนชอบ) สมมาสงกปปะ (ความคด - ดารชอบ) :

ปจจยกระบวนการเรยนรท 3)

4.33 0.44 4.26 0.61 4.30 0.62 3.97 0.61 4.50 0.70 4.75 0.50 1.23 0.30

สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ) 4.33 0.45 4.26 0.61 4.27 0.66 4.00 0.61 4.50 0.70 4.75 0.50 1.10 0.36

สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ ดารชอบ) 4.33 0.48 4.26 0.66 4.33 0.66 3.94 0.68 4.50 0.70 4.75 0.50 1.17 0.33

155

ตารางท 4.9 ANOVA : ผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (ผบรหาร)

ความสมพนธระหวางนโยบายการบรหารการศกษา ของผบรหารในระบบการ

เรยนรตามหลกไตรสกขา ระวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนร มความสมพนธกน ณ.

ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 9.667 มากกวา tตาราง = 2.66 โดยมคาความสมพนธ

0.78 แสดงวา นโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอกชวยเสรมนโยบายการจดเตรยมกระบวนการ

เรยนรในทศทางเดยวกน 78%(ของผบรหารเปนรายบคคล) คอ นโยบายการบรหารจดเตรยมปจจย

ภายนอกมสวนชวยการกระตนและสงเสรมกระบวนการเรยนร 78% ระหวาง ปจจยภายนอกกบ

ผเรยนทพงประสงค มความสมพนธกนในระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 4.848

มากกวา tตาราง = 2.66 โดยมความสมพนธ 0.54 แสดงวา นโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก

ชวยเสรมนโยบายการบรหารจดการไปสจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคในทศทางเดยวกน 54%(

ของผบรหารเปนรายบคคล) คอนโยบายการบรหารจดเตรยมปจจยภายนอกมสวนชวยกระตนและ

สงเสรมใหบรรลจดมงหมายของการบรหารจดการศกษาใหไดผ เรยนทพงประสงค 54% ระหวาง

กระบวนการเรยนรกบผเรยนทพงประสงค มความสมพนธกนในระดบความเชอมน 99%

เนองจาก tคานวณ = 6.588 มากกวา tตาราง = 2.66 โดยมความสมพนธ 0.658 แสดงวานโยบายการ

บรหารจดเตรยมกระบวนการเรยนรชวยทาใหนโยบายการบรหารการศกษาบรรลจดมงหมาย

ผ เรยนทพงประสงคในทศทางเดยวกน 65.8%(ของผบรหารเปนรายบคคล) คอ นโยบายการบรหาร

การศกษา การจดเตรยมกระบวนการเรยนรมสวนชวยกระตนและสงเสรมผ เรยนใหบรรล

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงค 65.8%ดงตารางท 4.10

ระดบมธยมศกษาสาหรบผบรหาร




ภาค

ตะวนออกเฉย

งเหนอ

ภาคใต


ผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) 4.30 0.44 4.39 0.44 4.24 0.50 4.02 0.61 3.96 0.89 4.54 0.42 1.06 0.39

คนด (คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ : ปจจยผ เรยนทพง

ประสงคท 1) 4.27 0.57 4.39 0.43 4.19 0.63 4.00 0.65 3.83 0.04 4.62 0.47 1.18 0.32

คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต : ปจจย

ผ เรยนทพงประสงคท 2) 4.35 0.46 4.31 0.58 4.18 0.62 3.70 0.72 3.77 0.07 4.50 0.574 1.91 0.10

คนมความสข (คนทมสขภาพดทงกายและใจ : ปจจย

ผ เรยนทพงประสงคท 3) 4.30 0.45 4.44 0.52 4.33 0.43 4.28 0.77 4.25 0.66 4.50 0.45 0.23 0.94

156

ตารางท 4.10 : ความสมพนธระหวางนโยบายการบรหารการศกษาของผบรหารใน

การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา (ปจจยภายนอก, กระบวนการเรยนร, ผ เรยนทพงประสงค) การจดการเรยนร : ปจจย

ภายนอก (ปรโตโฆสะ)

การจดการเรยนร :



การจดการเรยนร : ผ เรยนท

พงประสงค(เสขบคคล)

การจดการเรยนร : ปจจย


Pearson Correlation 1.000 0.780 0.54

4.848 t-stat 9.667

Sig. (2-tailed) . .000 .000

N 62 62 59





6.597 t-stat 9.667

Sig. (2-tailed) .000 . .000

59 N 62 62

การจดการเรยนร : ผ เรยนทพง

ประสงค(เสขบคคล)


. t-stat 4.848 6.567

Sig. (2-tailed) .000 .000

N 59 59 59

Mean Std. Deviation N

การจดการเรยนร : ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ)

การจดการเรยนร : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา)

การจดการเรยนร : ผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล)

4.3791

4.3656

4.2820

.4206

.4346

.5021

62

62

59

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามวฒการศกษาของ

ผบรหาร พบวา นโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก ไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน

99% คอ Fคานวณ = 0.68 นอยกวา Fตาราง = 4.98 โดยมคะแนนเฉลยดานปจจยภายนอกของวฒ

ปรญญาตร 4.3709 ปรญญาโท 4.3855 ปรญญาเอก 4.875 และของทงหมด 4.386 แสดงวา

ผบรหารโรงเรยนทมวฒการศกษาตางกนมการเตรยมปจจยภายนอกเพอการเรยนรตามแนวพทธ

ศาสตรไมแตกตางกน มนโยบายการจดเตรยมกระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน

ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 0.555 นอยกวา Fตาราง = 4.98 โดยมคะแนนเฉลยดาน

กระบวนการเยนรของผบรหารทมวฒปรญญาตร 4.3189 ปรญญาโท 4.4039 ปรญญาเอก

4.695 และของทงหมาด 4.369 แสดงวา ผบรหารโรงเรยนทมวฒการศกษาตางกนมการจดเตรยม

กระบวนการเรยนรตามแนวพทธไมแตกตางกน ม นโยบายในการกาหนดจดมงหมายทางการ

ศกษาใหไดผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) ไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ F

157

คานวณ = 0.474 นอยกวา Fตาราง = 4.98 โดยมคะแนนเฉลยของผบรหารทมวฒปญญาตร 4.3266

ปรญญาโท 4.232 ปรญญาเอก 4.636 และของทงหมด 4.283 แสดงวาผบรหารโรงเรยนทวฒ

ทางการศกษาตางกน มความเหนในการกาหนดจดมงหมายทางการศกษาของผ เรยนทพงประสงค

ไมแตกตางกน ดงตารางท 4.11

ตารางท 4.11 : ANOVA ระดบมธยมศกษา(ผบรหารการศกษา), วฒการศกษา

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตรแยกตามอายของผบรหาร

พบวา มนโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก แตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ F

คานวณ = 9.738 มากกวา Fตาราง = 5.01 โดยมคะแนนเฉลยดานปจจยภายนอกของผบรหารอาย 36-

40 ป4.097, 41-50 ป 4.178, 51-60 ป 4.59 และของทงหมด 4.376 แสดงวาผบรหารทมอายนอย

จะใหความสาคญตอปจจยภายนอกนอยกวาผ ทมอายมาก ม นโยบายการจดกระบวนการ

เรยนรไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 95% คอ Fคานวณ = 2.853 นอยกวา Fตาราง = 3.17 โดยม

คะแนนเฉลยดานการจดเตรยมกระบวนการเรยนรของผบรหารอาย 36-40 ป 4.42, 41-50 ป

4.217, 51-60 ป 4.483 และของทงหมด 4.358 แสดงวาผบรหารทมอายระหวาง 41-50 ป มการ

กาหนดนโยบายดานกระบวนการเรยนรแตกตางชวงอายอน มนโยบายการกาหนดจดมงหมาย

ทางการศกษาผเรยนทพงประสงค แตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 95% คอ Fคานวณ = 4.152

มากกวา Fตาราง = 3.17 โดยมคะแนนเฉลยดานผ เรยนทพงประสงคของผบรหารอาย 36-40 ป

4.393, 41-50 ป 4.073, 51-60 ป 4.447 และของทงหมด 4.271แสดงวาผ ทมอายระหวาง 41-50

ป มการกาหนดผ เรยนทพงประสงคตามแนวทางพทธศาสตรตากวากลมอน ดงตารางท 4.12

วฒการศกษา

ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก

F Sig

Mean Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation

การจดการศกษา : ปจจย

ภายนอก (ปรโตโฆสะ) 4.37 0.39 4.38 0.45 4.87 0.00 0.68 0.51




4.31 0.42 4.40 0.45 4.69 0.00 0.55 0.57

การจดการเรยนร : ผ เรยน

ทพงประสงค(เสขบคคล) 4.32 0..40 4.23 0.59 4.63 0.00 0.47 0.62

158

ตารางท 4.12 : ANOVA ระดบมธยมศกษา(ผบรหารการศกษา), อาย

อาย

36 - 40 41 - 50 51 – 60

F Sig Mean Std.

Deviation

Mean Std.

Deviation

Mean Std.

Deviation


ปจจยภายนอก (ปรโตโฆ

สะ)

4.09 0.16 4.17 0.43 4.59 0.30 9.73 0.00




4.42 0.36 4.21 0.45 4.48 0.38 2.85 0.06


ผ เรยนทพงประสงค(เสข

บคคล)

4.39 0.36 4.07 0.52 4.44 0.44 4.15 0.02

4.2.2 ผสอน ในดานความคดเหนตอการเตรยมในระบบการเรยนร(การจดการ

เรยนร) ตามหลกไตรสกขา ในสวนของ ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ) มคาเฉลยคอ 3.848 แสดง

วามความคดเหนตอปจจยภายนอกทผบรหารสถานศกษาจดเตรยมและทเกดภายในโรงเรยนม

ระดบตากวาเลกนอยประกอบดวย ดานกลยาณมตรสงในระดบ 4.184 คอผสอนไดสงเกตผ เรยน

เพอหาแนวทางและวธการสอนเพอใหผ เรยนมความรความเขาใจในเนอหาสาระ คอยตกเตอน

ผ เรยนททาผดหรอมขอบกพรองทกครง พรอมเปนแบบอยางทดแกผ เรยน เปดโอกาสใหผ เรยนม

สวนรวมในการเรยนการสอน และยอมรบความคดเหนของผ เรยน มอบหมายงานใหผ เรยนไป

คนควาและใหคาแนะนาแกผ เรยนอยางตอเนอง สมาเสมอ คอยตรวจสอบผลการเรยนของผ เรยน

และดานการประยกตใชอยางสมาเสมอ กระตนผ เรยนใหตงใจเรยน และสามารถคนพบความถนด

ของตนเอง ดาน สงแวดลอม มคาเฉลย 3.409 แสดงวา สงทอยรอบตวของผสอนอยใกลปาน

กลาง คอ ผ เรยนมความสนใจเรยน พยายามซกถามและแสวงหาความรจากการสอนของคร

นกเรยนมความกระตอรอรนในการแสวงหาความร จากคร อาจารย และผบรหารโรงเรยน โรงเรยน

หรอสถานศกษามการจดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยนอยางเปนระเบยบ สะอาด และม

บรรยากาศทเออประโยชนตอการเรยนรอยเสมอ มการจดเตรยมสอสารสนเทศและอเลคโทรนคท

ใชในการเรยนการสอนอยางเหมาะสม พรอมตอการใชประโยชนในการเรยนการสอน ดาน

บรรยากาศ มคะแนน 3.605 ตากวาระดบมาก แตยงสงกวาปานกลาง คอ มคะแนนใกลเคยงมาก

ในดานหองสมด มหนงสอ ตารา ทหลากหลายและมากพอตอการศกษา คนควา และมบรรยากาศ

และบรการทด สวนในดานอนยงสงกวาปานกลาง แตไมใกลเคยงระดบมาก ไดแก การจดเตรยม

สถานทภายในโรงเรยน ในการเรยนรอยางเหมาะสม พรอมตอการใชประโยชนพอสมควร จด

159

หองเรยน กจกรรมกลมเพอสงเสรมการเรยนการสอนโดยไดรบคาปรกษาของอาจารย และผบรหาร

มการจดกจกรรมทางวชาการ โดยบคลากรทงภายในและภายนอกองคการเพอสงเสรมการเรยนร

มการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการรวมกนทงภายในและภายนอกโรงเรยน ดานหลกสตร

และสาระคาสอน มคะแนน 3.9107 มระดบใกลเคยงมาก โดยผสอนมการจดเตรยมเนอหา สาระ

ทสอดคลองกบหลกสตรและความตองการของผ เรยนโดยผ เรยนมสวนรวม จดเตรยมรายละเอยด

ของเนอหาสาระคาสอนทเหมาะสมกบพนฐานของผ เรยน และเปนประโยชนตอการเรยนร มการ

จดกจกรรมประกอบการสอน การวเคราะหเนอหาเพอการประยกตใชในชวตจรง มการจด

เตรยมการวดและประเมนผล การเรยนรอยางมประสทธภาพ เพอใชในการพฒนาการเรยนการ

สอน ดาน การสรางแรงจงใจ มคะแนน 3.955 ซงระดบคะแนนใกลเคยงมาก โดยผสอนมการ

เตรยมบทนาหรอเนอหาสาระการเรยนรเพอจงใจผ เรยนใหสนใจเรยนรอยางตอเนอง มการเตรยม

ตวและจดกจกรรมในการสอน กระตนความสนใจของผ เรยนและสนกสนานกบบทเรยนอยาง

สมาเสมอ มการเตรยมเนอหาและกจกรรมการเรยนรใกลตวผ เรยน และสอดคลองกบสถานการณ

ปจจบน งายตอการประยกตในชวตประจาวนไดมากขน ดานบคลกภาพ มคะแนน 3.985 มระดบ

คะแนนใกลเคยงมาก โดยผสอนทาการสอนดวยภาษาและทาทางทสภาพ ทาใหผ เรยนสนใจและ

ตงใจเรยนรอยางมความสข ใหผ เรยนซกถามเรองทอยากร ทาใหผ เรยนเรยนดวยความสนก เปนท

ปรกษาชวยใหผ เรยนเกดการเรยนรจากแหลงความรดวยตนเอง ดงตารางท 4.13

ตางรางท 4.13 : การเตรยมการเรยนร ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ) ระดบ

มธยมศกษา (ผสอน)


ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) 127 3.8485 .4406

กลยาณมตร (เพอนทดของผเรยน : ปจจยภายนอกท 1) 127 4.1840 .4578

ในฐานะผสอนไดสงเกตผ เรยน เพอหาแนวทางและวธการสอน เพอให

ผ เรยนมความรความเขาใจในเนอหาสาระ 127 4.24 .60

ในฐานะผสอน คอยตกเตอนผ เรยนททาผดหรอมขอบกพรองทกครง

พรอมเปนแบบอยางทดแกผ เรยน 127 4.40 .68


ในฐานะผสอน เปดโอกาสใหผ เรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนและ

ยอมรบความเหนของผ เรยน 126 4.21 .60

ในฐานะผสอน มอบหมายงานใหผ เรยนไปคนควาและใหคาแนะนาแก

ผ เรยนอยางตอเนอง สมาเสมอ 126 4.12 .66

ในฐานะผสอนทานคอยตรวจสอบผลการเรยนของผ เรยน ดานการ

ประยกตใชอยางสมาเสมอ 126 3.94 .65

160


ผสอนกระตนผ เรยนใหตงใจเรยน และสามารถคนพบความถนดของ

ตนเอง 120 4.20 .63

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาตและสงประดษฐ :

ปจจยภายนอกท 2) 127 3.4094 .5866

ผ เรยนมความสนใจ ตงใจเรยน พยายามซกถามและแสวงหาความร

จากการสอนของคร 125 3.28 .73

นกเรยนมความกระตอรอรนในการแสวงหาความร จากคร อาจารย

และผบรหาร 125 3.14 .76

มการจดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยนอยางเปนระเบยบ สะอาด และ

มบรรยากาศทเออประโยชนตอการเรยนรอยเสมอ 125 3.82 .74

มการจดเตรยมสอสารสนเทศและอเลคโทรนคทใชในการเรยนการ

สอนอยางเหมาะสม พรอมตอการใชประโยชนในการสอน 126 3.40 .82



มการจดเตรยมสถานทภายในโรงเรยนในการเรยนรอยางเหมาะสม

พรอมตอการใชประโยชน 127 3.68 .83

จดหองเรยน กจกรรมกลม เพอสงเสรมการเรยนการสอนโดยไดรบ

คาปรกษาของ อาจารยและผบรหาร 127 3.56 .79

หองสมดมหนงสอ ตารา ทหลากหลายและมากพอตอการศกษา

คนควา และมบรรยากาศและบรการทด 127 3.81 .81

มการจดกจกรรมทางวชาการ โดยบคลากรทงภายในและภายนอก

องคการ เพอสงเสรมการเรยนร 125 3.57 .88

มการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการรวมกนทงภายในและ

ภายนอกโรงเรยน 124 3.41 .86


ขบคดในการเรยนร : ปจจยภายนอกท 4) 126 3.9107 .5869

ผสอนมการจดเตรยมเนอหา สาระ ทสอดคลองกบหลกสตร และความ

ตองการของผ เรยน โดยผ เรยนมสวนรวม 126 3.93 .68

ผสอนจดเตรยมรายละเอยดของเนอหา สาระคาสอน ทเหมาะสมกบ

พนฐานของผ เรยน และเปนประโยชนตอการเรยนร 125 4.02 .67

ผสอนมการจดกจกรรมประกอบการสอน การวเคราะหเนอหาเพอการ

ประยกตใชในชวตจรง 126 3.87 .75

ผสอนมการจดเตรยมการวดและประเมนผล การเรยนรอยางม

ประสทธภาพ เพอใชในการพฒนาการเรยนการสอน 126 3.83 .64

161


การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถในการเรยนร เพอ

เผชญปญหา คนพบความสาเรจ เกดประสบการณ พรอมการ

ใหรางวลทเหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรงและแรงจงใจตอ


126 3.9550 .5356

ผสอนมการเตรยมบทนาหรอเนอหาสาระการเรยนรเพอจงใจผ เรยนให

สนใจเรยนรอยางตอเนอง 126 3.91 .62

ผสอนมการเตรยมตว และจดกจกรรมในการสอนทกระตนความสนใจ

ของผ เรยนและสนกกบบทเรยนอยางสมาเสมอ 126 3.96 .61

ผสอนมการเตรยมเนอหาและกจกรรมการเรยนรใกลตวผ เรยน และ

สอดคลองกบสถานการณปจจบน งายตอการประยกตใชใน

ชวตประจาวนไดมากขน

126 3.99 .65

ผสอนจดเตรยมรายละเอยดของเนอหา สาระคาสอน ทเหมาะสมกบ



กนเองกบผเรยน ทาใหผเรยนสนใจใครเรยนรอยางมความสข :

ปจจยภายนอกท 6)

126 3.9854 .5712

ครสอนดวยภาษาและทาทางทสภาพ ทาใหผ เรยนสนใจและตงใจ

เรยนรอยางมความสข 126 4.10 .64

ครสอนใหผ เรยนซกถามเรองทอยากร ทาใหผ เรยนเรยนดวยความสนก 126 3.90 .67

ครสอนเปนทปรกษา ชวยใหผ เรยนเกดการเรยนรจากแหลงความรดวย

ตนเอง 125 3.95 .74

ในสวนของกระบวนการเรยนร หรอไตรสกขา ของผสอนมคะแนน 3.997 ซงเปน

ระดบคะแนนมาก แสดงวา มการเตรยมตวผสอนในดานกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขาสง

โดยมการฝกฝนอบรมดานระเบยบวนย การประพฤตปฏบตด นาไปสอาชพสจรต ฝกอบรมใหม

ความเพยร ความมสตรตว มจตใจจดจออยในสงททา และมความคดความเหนในแนวทางทดม

ประโยชน ดานอธสลสกขา อนเปนความประพฤตปฏบต การทางาน การประกอบอาชพสจรต ม

คะแนน 3.961 คอ มคะแนน สมมาวาจาหรอการกลาววาจาชอบ 4.0423 โดยครใชคาพด

สภาพ นมนวลในการสอนและอบรมนกเรยน เพอนาไปสการพฒนาองคความรและแนวทางในการ

แกไขปญหารวมกน พดนาเพอฝกใหผ เรยนพดอยางรอบคอบ ถถวนและสมเหตสมผล สรางสรรค

นาไปสการพฒนาตนเองและสวนรวม พดนาเพอฝกผ เรยนใหสามารถอธบายเรองราวตาง ๆ อยาง

นาสนใจ และเขาใจงาย มคะแนน สมมากมมนตะหรอการทางานชอบ 3.8631 มระดบ

ใกลเคยงกนมาก โดยผสอนทาการสอนและตวในสงทเปนประโยชนแกผ เรยน เพอทาใหการเรยนร

162

มประสทธภาพตามทผ เรยนตองการ ผสอนจดกจกรรมในการสอนใหผ เรยนไดเรยนรวมกน เพอให

ผ เรยนสามารถเรยนรอยางมประสทธภาพและมความสข ฝกอบรมนกเรยนทดลองปฏบตเพมพน

จากทฤษฎทไดเรยน เพอใหเกดทกษะและความสามารถในการแกไขปญหาอยางมเหตผล

มอบหมายโครงงานเพอใชแกปญหาและประยกตใชทเปนประโยชนตอตนเอง โรงเรยนและสงคม

มคะแนน สมมาอาชวะหรออาชพชอบ 4.0132 โดยครมความชานาญสามารถถายทอดความร

ใหแกผ เรยน เพอนาไปประกอบอาชพและประยกตใชในชวตประจาวน สามารถสอนในแนวทางท

ทาใหผ เรยนมความสามารถในการแกปญหาและพฒนา จนนาความรไปประกอบอาชพได

ฝกอบรมผ เรยนใหเปนคนด มศลธรรม จรยธรรม จนเปนนสย และนาไปใชประกอบอาชพสจรต

ดานอธจตสกขา อนเปนความเพยรชอบ การรตวทวพรอมวาทาอะไรอย มจตใจจด

จอในสงททาอย มคะแนน 4.0596 คอ มคะแนน สมมาวายามะหรอความเพยรชอบ 4.22 โดย

ผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความตงใจ เรยนรดวยความมงมน อดทนไมยอทอ อยางมความสขเสมอ

ใหผ เรยนทาแบบฝกหดและคนควาเพอใหงานเสรจตามกาหนด ตรวจการบานและงานท

มอบหมาย เพอกระตนนกเรยนใหมความกระตอรอรน ขยน อดทน เพอใหงานเสรจตามกาหนด ม

คะแนน สมมาสตหรอการรตวทวพรอมวาทาในสงทดมประโยชน 4.123 โดยครฝกอบรมให

นกเรยนมสตรและซกถามใหเขาใจเพอพฒนาปรบปรงตนเองใหดขน ฝกอบรมนกเรยนใหเรยนร

อยางเปนระบบ ระเบยบ รอบคอบ ระมดระวงอยางมประสทธภาพและมความสข มคะแนน

สมมาสมาธหรอมจตใจจดจอในสงนน 3.92 มระดบใกลเคยงมาก โดยผสอนฝกอบรมผ เรยน

ใหเรยนรสาระในการเรยนการสอนดวยใจจดจอ มงมน ขบคดดวยตนเองและรวมกนขบคดให

สาเรจตามความตองการ ฝกอบรมผ เรยน ทดลองฝกปฏบตและคนควาหาคาตอบดวยใจจดจอ

มงมน จนประสบความสาเรจ ฝกอบรมผ เรยนใหพดอยางตงใจ มงมน เพอใหเกดประสทธภาพตอ

การอธบายและตอบคาถามไดอยางชดเจนและเขาใจงาย

ดานอธปญญาสกขา อนเปนความเหนชอบ ความคดดารขอบ ททาใหเกดสงทเปน

ประโยชนแกตนเองและผ อน มคะแนนเฉลย 3.965 ใกลเคยงระดบมาก โดยมคะแนน สมมาทฏฐ

หรอความเหนชอบ 3.972 โดยผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความรความเขาใจอยางมเหตมผล

เชอมโยง และสามารถบรณาการกบวชาการดานตาง ๆ ฝกอบรมผ เรยนใหสามารถนาความรไป

ประยกตใชแกปญหาในดานตาง ๆ และเขาใจภาวะทเกดขนอยางเปนเหตเปนผล มคะแนน สมมา

สงกปปะหรอความคดชอบ ดารชอบ 3.960 โดยผสอนฝกอบรมผ เรยนใหคดคนหาเหตผล

แกปญหาอยางมเหตผล เพอใหเกดองคความรทเปนประโยชนแกตนเองและสงคม ฝกอบรมผ เรยน

คดหาแนวทางการคนควา ทดลอง จนรเหตปจจยและสามารถประยกตใชไดอยางมประสทธภาพ

ดงตารางท 4.14

163

ตารางท 4.14 : การเตรยมกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)




สมมากมมนตะ (ทาการงานชอบ) สมมาอาชวะ (อาชพสจรต) :

ปจจยกระบวนการเรยนร 1)

126 3.9611 .5044


ครใชคาพดสภาพ นมนวลในการสอนและอบรมนกเรยน เพอนาไปส

การพฒนาองคความรและแนวทางในการแกไขปญหารวมกน 126 4.15 .71

ครพดนาเพอฝกใหผ เรยนพดอยางรอบคอบ ถถวนและสมเหตสมผล

สรางสรรค นาไปสการพฒนาตนเองและสวนรวม 126 3.99 .68

ครพดนาเพอฝกผ เรยนใหสามารถอธบายเรองราวตางๆ อยางนาสนใจ

และเขาใจงาย 117 3.97 .61


ครสอนและตวในสงทเปนประโยชนแกผ เรยน เพอทาใหการเรยนรม

ประสทธภาพตามทผ เรยนตองการ 126 3.98 .67

ครจดกจกรรมในการสอนใหผ เรยนไดเรยนรวมกนเพอใหผ เรยน

สามารถเรยนรอยางมประสทธภาพและมความสข 126 4.00 .66

ครฝกอบรมนกเรยนทดลองปฏบตเพมพนจากทฤษฎทไดเรยน เพอให

เกดทกษะและความสามารถในการแกไขปญหาอยางมเหตผล 126 3.88 .68

ครมอบหมายโครงงาน เพอใชแกปญหาและประยกตใชทเปน

ประโยชนตอตนเอง โรงเรยน และสงคม 126 3.59 .79


ครมความชานาญ สามารถถายทอดความร ใหแกผ เรยน เพอนาไป

ประกอบอาชพและประยกตใชในชวตประจาวน 126 3.90 .73

ครสามารถสอนในแนวทางททาใหผ เรยนมความสามารถในการ

แกปญหาและพฒนา จนนาความรไปประกอบอาชพได 126 3.93 .74

ครฝกอบรมผ เรยนใหเปนคนด มศลธรรม จรยธรรม จนเปนนสย และ

นาไปใช ประกอบอาชพสจรต 126 4.21 .71

164


อธจตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) สมมาสต

(การรตวทวพรอม)สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) : ปจจย


127 4.0596

.5046


ครฝกอบรมผ เรยน ใหมความตงใจเรยนรดวยความมงมน อดทนไมยอ

ทอ อยางมความสขเสมอ 126 4.22 .67

ครใหผ เรยนทาแบบฝกหดและคนควา เพอใหงานเสรจตามกาหนด 121 4.05 .63

ครตรวจการบานและงานทมอบหมาย เพอกระตนนกเรยนใหมความ

กระตอรอรน ขยน อดทน เพอใหงานเสรจตามกาหนด 126 4.15 .68


ครฝกอบรมใหนกเรยนมสต รและซกถามใหเขาใจเพอพฒนาปรบปรง

ตนเองใหดขน

126 4.13 .64

ครฝกอบรมนกเรยนใหเรยนรอยางเปนระบบ ระเบยบ รอบคอบ

ระมดระวง อยางมประสทธภาพและมความสข

125 4.12 .63

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) 126 3.9233 .5548

ครฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรสาระในการเรยนการสอนดวยใจจดจอ มง

มน ขบคดดวยตนเองและรวมกนขบคดใหสาเรจตามความตองการ 126 3.94 .62

ครฝกอบรมผ เรยน ทดลองฝกปฏบต และคนควาหาคาตอบดวยใจจด

จอ มงมน จนประสบความสาเรจ 125 3.90 .65

ครฝกอบรมผ เรยนใหพดอยางตงใจ มงมนเพอใหเกดประสทธภาพตอ

การอธบายและตอบคาถามไดอยางชดเจนและเขาใจงาย 126 3.92 .59


สงกปปะ (ความคด - ดารชอบ) : ปจจยกระบวนการเรยนรท 3)

126 3.9656 .5947


ครฝกอบรมนกเรยนใหมความรความเขาใจอยางมเหตมผล เชอมโยง

และสามารถบรณาการกบวชาการดานตาง ๆ

126 3.94 .72

ครฝกอบรมนกเรยนใหสามารถนาความรไปประยกตใช แกปญหาใน

ดานตางๆ และเขาใจภาวะทเกดขนอยางเปนเหตเปนผล

125 4.00 .65

สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ ดารชอบ) 126 3.9603 .6280

ครฝกอบรมนกเรยนใหคดคนควาหาเหตผล แกปญหาอยางมเหตผล

เพอใหเกดองคความรทเปนประโยชนแกตนเองและสงคม

126 4.03 .68

ครฝกอบรมผ เรยนคดหาแนวทางการคนควา ทดลอง จนรเหตปจจย

และสามารถประยกตใชไดอยางมประสทธภาพ

126 3.89 .67

165

สวนของ เสขบคคลหรอผเรยนทพงประสงค เกดผลมาจากกระบวนการเรยนรใน

การปฏรปการเรยนรตามหลกไตรสกขา มคะแนนเฉลย 3.581 แสดงวา ผลตามจดมงหมายของ

กระบวนการเรยนรมระดบทสงกวาปานกลาง หรอมคะแนนตามความคดเหนของผสอนในระดบสง

พอสมควร ในการไดผลลพธ ผ เรยนเปนคนด คนเกง คนมความสขตามแนวพทธศาสตร ดาน คนด

เปนคนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ มคะแนน 3.547 โดยมผลลพธ นกเรยนสามารถคดอยาง

สรางสรรค สมเหตสมผล ทาใหเกดความรและแนวทางทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน นกเรยน

สามารถเขยนอยางมเหตผลดวยภาษาทเขาใจงาย ลาดบเรอง เชอมโยง สรางสรรค สภาพ ทาให

เกดองคความร และแนวทางในการแกปญหาทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน นกเรยนสามารถ

อธบาย อภปราย ตอบปญหาและสนทนาอยางสรางสรรค สภาพ เกดความรทเปนประโยชนตอ

ตนเองและผ อน นกเรยนทากจกรรมทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน เปนทยอมรบของทกคน ซง

ยงเปนคนดทดพอสมควร ดานคนเกงเปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต มคะแนน 3.477

โดยมผลลพธ นกเรยนนาความรมาวเคราะหหาสาเหตแหงปญหาและหนทางในการแกปญหาได

ตรงจด และพฒนาอยางมประสทธภาพ เกดประโยชนแกตนเองและผ อน นกเรยนนาความรมา

เชอมโยงเหตปจจยตาง ๆ และบรณาการความร นาไปแกปญหาและพฒนาอยางมประสทธภาพ

จากโครงงานและกจกรรมของนกเรยน นกเรยนสามารถวเคราะหปญหาทาใหรวธแกไขและวธการ

พฒนาทาใหเกดการแกไข ปรบปรง และพฒนาตนเอง และรวมกนคนหาคาตอบซงยงเปนคนเกง

ในระดบเกงพอตอการนาพาชวตตารงอยไดในสภาวะแวดลอมหรอเกงการใชชวตโดยเฉพาะคนใน

ชนบท และเมองทอยในเขตรอบนอก ดาน คนมความสข เปนคนทมสภาพดทงกายและใจ ม

คะแนน 3.6909 โดยมผลลพธ นกเรยนสามารถนาความรไปใชเลอกอาหาร ของใช และทอยอาศย

ททาใหสขภาพรางกายแขงแรง สมบรณ นกเรยนนาความรมาปรบใชทาใหอยรวมกบเพอน คร

และครอบครวอยางมความสข และเปนทรกใครของผ อน นกเรยนสามารถใชชวตตามฐานะของตน

รจกตนเอง ใชเงนและสงของทตนมอยอยางเหมาะสม มความสข ไมสรางความเดอดรอนตอ

ตนเอง และผ อน นกเรยนมจตใจเออเฟอ ชวยเหลอ เพอน คร และครอบครวอยเสมอตามอตภาพ

ของตน เปนทรกของทกคน ไมสรางความเดอดรอนตอตนเองและผ อน ซงเปนคนมความสขตาม

อตภาพของฐานะของตนแตยงตองการเปนอยอยางคนเมองถอวาเปนคนมความสขมากพอสมควร


166

ตารางท 4.15 : คณลกษณะผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา

(ผสอน)


ผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) 127 3.5813 .5887

คนด (คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ : ปจจยผเรยนทพง

ประสงคท 1) 127 3.5472 .6507

นกเรยนสามารถคดอยางสรางสรรค สมเหตสมผล ทาใหเกดความร

และแนวทางทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน 127 3.61 .75

นกเรยนสามารถเขยนอยางมเหตผลดวยภาษาทเขาใจงาย ลาดบเรอง

เชอมโยง สรางสรรค สภาพ ทาใหเกดองคความรและแนวทางในการ

แกปญหาทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน

127 3.46 .73

นกเรยนสามารถอธบาย อภปราย ตอบปญหาและสนทนาอยาง

สรางสรรค สภาพ เกดความรทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน 125 3.55 .71

นกเรยนทากจกรรมทเปนประโยชนตอตนเองและผ อน เปนทยอมรบ

ของทกคน 85 3.56 .75

คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต : ปจจยผ เรยนทพง

ประสงคท 2) 127 3.4777 .6294

นกเรยนนาความรมาวเคราะหหาสาเหตแหงปญหา และหนทางในการ

แกปญหาไดตรงจดและพฒนาอยางมประสทธภาพ เกดประโยชนแก

ตนเองและผ อน

115 3.47 .67

นกเรยนนาความรมาเชอมโยงเหตปจจยตางๆ และบรณาการ ความร

นาไปแกไขปญหาและพฒนาอยางมประสทธภาพจากโครงงานและ

กจกรรมของนกเรยน

119 3.49 .66

นกเรยนสามารถวเคราะห ปญหา ทาใหรวธแกไข และวธการพฒนา

ทาใหเกดการแกไข ปรบปรงและพฒนาดวยตนเองและรวมกนคนหา

คาตอบ

124 3.44 .69

คนมความสข (คนทมสขภาพดทงกายและใจ : ปจจยผ เรยนทพง

ประสงคท 3) 127 3.6909 .6700

นกเรยนสามารถนาความรไปใชเลอกอาหาร ของใช และทอยอาศย ท

ทาใหสขภาพรางกายแขงแรงสมบรณ 127 3.73 .74

นกเรยนนาความรมาปรบใช ทาใหอยรวมกบเพอน คร และครอบครว

อยางมความสข และเปนทรกใครของผ อน 127 3.75 .76

นกเรยนสามารถใชชวตตามฐานะของตน รจกตนเอง ใชเงนและ

สงของทตนมอยอยางเหมาะสม มความสข ไมสรางความเดอนรอนตอ


127 3.64 .73

167


นกเรยนสามารถใชชวตตามฐานะของตน รจกตนเอง ใชเงนและ

สงของทตนมอยอยางเหมาะสม มความสข ไมสรางความเดอนรอนตอ


127 3.64 .73

นกเรยนมจตใจเออเฟอ ชวยเหลอเพอน คร และครอบครวอยเสมอ

ตามอตภาพของตน เปนทรกของทกคน ไมสรางความเดอดรอนตอ


127 3.65 .83

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามภาค ทตงของ

สถานศกษา พบวา ผสอนมการจดเตรยมปจจยภายนอก ไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน

99% คอ Fคานวณ = 1.604 นอยกวา Fตาราง = 3.17 โดยมคะแนนเฉลยดานปจจยภายนอกของภาค

กลาง 3.906 ภาคเหนอ 3.658 ภาคใต 4.033 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 3.936 กรงเทพฯ 3.773

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 3.936 และของทงหมด 3.848 แสดงวาผสอนมการจดเตรยมสงแวดลอม

ปจจยตาง ๆ และความคดเหนทมตอปจจยภายนอกทมภายในโรงเรยน เพอการเรยนรตามแนว

พทธศาสตรไมแตกตางกน แมดานบรรยากาศทางวชากร การจดสถานท จะมความแตกตางกนก

ตาม ผสอนมการจดกระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99%

คอ Fคานวณ = 0.808 นอยกวา Fตาราง = 3.17 โดยมคะแนนเฉลยภาคกลาง 4.051 ภาคเหนอ 3.889

ภาคใต 4.204 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 4.090 กรงเทพฯ 3.917 ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 4.044

และของทงหมด 3.997 แสดงวาผสอนในภาคตางกนมการจดเตรยมกระบวนการสอนไมแตกตาง

กน ผสอนมการกาหนดจดมงหมายและการสรางผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) ไม

แตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 1.963 นอยกวา Fตาราง = 3.17 โดยมคะแนน

เฉลยภาคกลาง 3.569 ภาคเหนอ 3.387 ภาคใต 3.727 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 3.807 กรงเทพฯ

3.428 ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 3.756 และของทงหมด 3.581 แสดงวาผสอนมการกาหนดผล

ของผ เรยนทพงประสงคในแตละภาคตามแนวพทธศาสตรไมแตกตางกนแมครในบางภาคจะเหน

นกเรยนของตนเองจะดอยกวาในเมอง แตยงมองวาผ เรยนของตนเปนคนด ไมสรางปญหาแก

สงคม เกงในการใชชวตหรอเกงในทกษะชวต และสามารถดารงตนใหมชวตทมความสขตาม

อตภาพ ดงตารางท 4.16 ตารางท 4.17 และตารางท 4.18

168

ตารางท 4.16 : ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)

ระดบมธยมศกษาสาหรบผสอน




ภาค

ตะวนออกเฉยง

เหนอ

ภาคใต

X S.D. X S.D. X S.D. X S.D. X S.D.

ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) 3.77 0.30 3.93 0.45 3.90 0.51 3.65 0.57 3.93 0.28 4.03 0.33 1.604 .164

กลยาณมตร (เพอนทดของผ เรยน : ปจจย

ภายนอกท 1) 4.17 0.34 4.24 0.53 4.08 0.58 4.14 0.45 4.24 0.35 4.27 0.25 .419 .835

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาต

และสงประดษฐ : ปจจยภายนอกท 2) 3.39 0.46 3.49 0.61 3.49 0.61 3.13 0.73 3.47 0.55 3.41 0.40 1.108 .360

บรรยากาศ (บรรยากาศทางวชาการ ความ

สงบ การจดสถานท เพอปลกเราและสงเสรม


3.41 0.46 3.74 0.63 3.92 0.70 3.22 0.92 3.80 0.41 3.73 0.35 3.579 .005

หลกสตรและสาระคาสอน (มความนาสนใจ

มความสาคญ ชวนขบคดในการเรยนร :


3.84 0.65 3.96 0.53 4.00 0.58 3.68 0.64 4.05 0.27 4.16 0.54 1.149 .338

การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถ

ในการเรยนร เพอเผชญปญหา คนพบ

ความสาเรจ เกดประสบการณ พรอมการให

รางวลทเหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรง

และแรงจงใจตอการเรยนร : ปจจยภายนอกท

5)

3.85 0.40 4.08 0.55 3.91 0.57 3.80 0.66 3.96 0.38 4.38 0.49 1.839 .110

บคลกภาพ (การวางตวของผสอน, การเปด

โอกาสและความเปนกนเองกบผ เรยน ทาให

ผ เรยนสนใจใครเรยนรอยางมความสข :


3.90 0.42 4.04 0.57 3.98 0.57 3.91 0.80 3.96 0.53 4.33 0.51 .730 .602

169

ตารางท 4.17 : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)





ภาค

ตะวนออกเฉ

ยงเหนอ

ภาคใต


การเรยนร : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) 3.91 0.40 4.04 0.52 4.05 .45 3.88 .55 4.09 0.50 4.20 0.43 0.80 0.54

อธสลสกขา (ศล : สมมาวาจา (กลาววาจา

ชอบ) สมมากมมนตะ (ทาการงานชอบ)

สมมาอาชวะ (อาชพสจรต) : ปจจย

กระบวนการเรยนร 1)

3.86 0.45 4.01 0.53 4.03 .44 3.81 .58 4.15 0.42 4.15 0.50 1.20 0.31

สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ) 3.99 0.50 4.09 0.59 4.01 0.55 3.80 0.68 4.33 .40 4.44 0.45 1.87 0.10

สมมากมมนตะ (การทางานชอบ) 3.74 0.47 3.99 0.58 3.98 0.57 3.65 0.56 3.94 0.49 3.91 0.64 1.56 0.17

สมมาอาชวะ (อาชพชอบ) 3.89 0.67 3.97 0.67 4.13 0.51 4.01 0.70 4.25 0.54 4.16 0.45 0.74 0.59

อธจตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความ

เพยรชอบ) สมมาสต (การรตวทวพรอม)

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) :

ปจจยกระบวนการเรยนรท 2)

3.96 0.42 4.08 0.55 4.13 0.50 4.01 0.56 4.12 0.57 4.25 0.44 0.58 0.71

สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) 4.05 0.58 4.15 0.64 4.24 0.58 4.08 0.54 4.29 0.51 4.27 0.25 0.50 0.77

สมมาสต (การรตวทวพรอมวาทาในสงทดม

ประโยชน) 4.0417 0.49 4.21 0.64 4.12 0.60 4.00 0.64 4.27 0.75 4.16 0.75 0.56 0.72

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) 3.83 0.45 3.93 0.60 4.05 0.48 3.85 0.63 3.85 0.62 4.27 0.64 0.98 0.43

อธปญญาสกขา (ปญญา : สมมาทฎฐ

(ความเหนชอบ) สมมาสงกปปะ (ความคด

- ดารชอบ) : ปจจยกระบวนการเรยนรท 3)

3.95 0.43 4.06 0.63 3.91 0.61 3.80 0.61 3.86 0.85 4.25 0.59 0.82 0.53

สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ) 3.93 0.50 4.06 0.61 4.00 0.62 3.72 0.66 3.88 0.92 4.41 0.66 1.42 0.21

สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ ดารชอบ) 3.97 0.47 4.06 0.68 3.82 0.67 3.88 0.60 3.83 0.86 4.08 0.66 0.56 0.73

170

ตารางท 4.18 : ผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (ผสอน)

ตางรางท 4.19 : ความสมพนธระหวางการเตรยมการสอนของผสอนในระบบการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา (ปจจยภายนอก, กระบวนการเรยนร, ผ เรยนทพงประสงค) การจดการเรยนร :

ปจจยภายนอก (ปร

โตโฆสะ)





ผ เรยนทพงประสงค




Pearson Correlation 1.000 .790 .686

t-stat 14.411 10.536

.000 Sig. (2-tailed) . .000

N 127 127 127




Pearson Correlation .790 1.000 .661

t-stat 14.411 9.838

.000 Sig. (2-tailed) .000 .

N

127 127 127

การจดการเรยนร : ผ เรยนท

พงประสงค(เสขบคคล)

Pearson Correlation .686 .661 1.000

t-stat 10.536 9.838 .

Sig. (2-tailed) .000 .000

N 127 127 127


การจดการเรยนร : ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ)

การจดการเรยนร : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา)

การจดการเรยนร : ผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล)

3.8485

3.9970

3.5813

.4406

.4776

.5887

127

127

127





ภาค


หนอ

ภาคใต

X S.D. X

S.D. X S.D. X

S.D. X S.D. X

S.D.

ปฏรปการเรยนร : ผเรยนทพงประสงค(เสข

บคคล) 3.4287 .4705 3.7566 .6697 3.5697 .6772 3.3879 .5697 3.8071 .4530 3.7273 .2439 1.96 0.08

คนด (คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ : ปจจย

ผ เรยนทพงประสงคท 1) 3.3634 .5130 3.7275 .7622 3.5750 .7029 3.3684 .6336 3.8333 .5000 3.5833 .4082 1.84 0.10

คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต :

ปจจยผ เรยนทพงประสงคท 2) 3.3519 .5459 3.6396 .7551 3.5333 .6525 3.2281 .5218 3.6667 .4410 3.5556 .5018 1.62 0.15

คนมความสข (คนทมสขภาพดทงกายและใจ :

ปจจยผ เรยนทพงประสงคท 3) 3.5417 .5961 3.8784 .6709 3.6000 .8005 3.5132 .7045 3.8889 .6138 4.0000 .0000 1.74 0.13

171

ความสมพนธระหวางการเตรยมการของผสอนในระบบการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา ระหวาง ปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนร มความสมพนธกน ณ.ระดบความ

เชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 14.411 มากกวา tตาราง = 2.617 มคาความสมพนธ 0.79 แสดงวา

การจดเตรยมปจจยภายนอกตามความคดเหนของผสอน ชวยเสรมการจดเตรยมกระบวนการ

เรยนรของผสอนในทศทางเดยวกน 79% ของผสอนเปนรายบคคล คอ การจดเตรยมปจจย

ภายนอกของโรงเรยนและทผสอนจดเตรยมในความเหนของผสอนมสวนชวยกระตนและสงเสรม

กระบวนการเรยนร 79% ระหวางปจจยภายนอกกบผเรยนทพงประสงค มความสมพนธกนใน

ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 10.54 มากกวา tตาราง = 2.617 โดยมคาความสมพนธ

0.686 แสดงวาการจดเตรยมปจจยภายนอกตามความคดเหนของผสอนมผลตอผ เรยนทพง

ประสงคในทางสงเสรมหรอเปนไปในทศทางเดยวกน ทาใหเกดผลทไดผ เรยนทพงประสงค 68.6%

ตามความคดเหนของผสอนเปนรายบคคล คอ การจดเตรยมปจจยภายนอกมสวนชวยทาใหเกด

การกระตน สงเสรมใหการจดการศกษามผลลพธผ เรยนทพงประสงค 68.6% ระหวาง

กระบวนการเรยนรกบผเรยนทพงประสงค มความสมพนธกนในระดบความเชอมน 99%

เนองจาก tคานวณ = 9.838 มากกวา tตาราง = 2.617 โดยมคาความสมพนธ 0.661 แสดงวา การ

จดเตรยมกระบวนการเรยนร ชวยทาใหผลทางการศกษาผ เรยนทพงประสงคบรรลจดมงหมายใน

ทศทางเดยวกน 66.1% ตามความคดเหนของผสอนเปนรายบคคล คอ การจดเตรยมกระบวนการ

เรยนร มสวนชวยกระตนและสงเสรมการเรยนร ทาใหผ เรยนบรรลจดมงหมายผ เรยนทพงประสงค

66.1% ดงตารางท 4.19

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามวฒการศกษาของ

ผสอนพบวา การจดเตรยมปจจยภายนอก ของผสอนและทโรงเรยนจดการใหในความคดเหน

ของผสอนไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 0.764 นอยกวา Fตาราง = 4.78โดย

มคะแนนเฉลยดานปจจยภายนอกของผสอนมวฒตากวาปรญญาตร 4.22 ปรญญาตร 3.845

ปรญญาโท 3.742 อน ๆ 3.72 และของทงหมาด 3.838 แสดงวาผสอนทมวฒตางกนมการ

จดเตรยมปจจยภายนอกไมตางกน แมผสอนทมวฒการศกษาตากวาปรญญาตรจะมคะแนนเฉลย

สงกวากลมอนกตาม การจดเตรยมกระบวนการเรยนร(ไตรสกขา)ของผสอนทมวฒการศกษา

ตางกนนนไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 1.944 นอยกวา Fตาราง = 4.78

โดยมคะแนนเฉลยดานกระบวนการเรยนรของผสอนทมวฒตากวาปรญญาตร 4.727 ปรญญาตร

3.9807 ปรญญาโท 3.949 อน ๆ 3.5909 และของทงหมด 3.986 แสดงวาผสอนทวฒ

การศกษาตางกนมกาจดเตรยมกระบวนการเรยนรตามแนวพทธศาสตรไมแตกตางกน แมผสอนท

มวฒตากวาปรญญาตร จะมคะแนนความคดเหนสงกวากลมอน การจดเตรยมเพอสรางผล

ทางการศกษาบรรลจดมงหมายผเรยนทพงประสงค ตามความเหนของผสอนทมวฒทาง

172

การศกษาตางกนนนไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 0.903 นอยกวา F

ตาราง = 4.78 โดยมคะแนนเฉลยของผสอน วฒทางการศกษาตากวาปรญญาตร 4.10 ปรญญาตร

3.576 ปรญญาโท 3.411 อน ๆ 3.636 และของทงหมด 3.567 แสดงวาผสอนทมวฒทาง

การศกษาตางกนมความเหนในการสรางผลทางการศกษา คอผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน


ตารางท 4.20 : ระดบมธยมศกษา (ผสอน), วฒการศกษา

ตากวาปรญญาตร

ปรญญาตร ปรญญาโท

อน ๆ

F Sig

Mean Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation

การจดการเรยนร

: ปจจยภายนอก


4.22 0.42 3.84 0.43 3.74 0.47 3.72 0.00

0.76 0.51

การจดการ

เรยนร :

กระบวนการ

เรยนร


4.72 0.12 3.98 0.47 3.94 0.45 3.59 0.00

1.944 0.12


: ผ เรยนทพง

ประสงค(เสข

บคคล)

4.10 0.14 3.57 0.58 3.41 0.61 3.63 0.00.

0.90 0.44

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามอายของผสอน พบวา

การจดเตรยมปจจยภายนอกของผสอนและทสถานศกษาจดให ในความเหนของผสอนทมอาย

ตางกนนนไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 1.202 นอยกวา Fตาราง = 3.17

โดยมคะแนนเฉลยดาน ปจจยภายนอก ของผสอนอาย 20-25 ป 3.472 อาย 26-30 ป 3.853

อาย 31-35 ป 4.019 อาย 36-40 ป 3.813 อาย 41-50 ป 3.828 อาย 51-60 ป 3.874 และของ

ทงหมด 3.843 แสดงวาผสอนทมอายตางกน มการจดเตรยมปจจยภายนอกไมตางกน แมผสอนท

มอาย 31-35 ป จะคะแนนเฉลยสงกวากลมอนกตาม การจดเตรยมกระบวนการเรยนร

(ไตรสกขา) ของผสอนทมอายตางกนนนไมแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ =

1.051 นอยกวา Fตาราง = 3.17 โดยมคะแนนเฉลยดาน การจดเตรยมกระบวนการเรยนร ของ

ผสอนอาย 20-25 ป 3.633 อาย 26-30 ป 4.025 อาย 31-35 ป 4.164 อาย 36-40 ป 4.066

อาย 41-50 ป 3.957 อาย 51-60 ป 3.994 และของทงหมด 3.987 แสดงวาผสอนทมอายตางกนม

การจดเตรยมกระบวนการเรยนรไมตางกน แมชวงอาย 26-40 จะมความเหนตอการจด

173

กระบวนการเรยนรสงกวาชวงอนเลกนอยกตาม การจดเตรยมเพอสรางผลทางการเรยนรให

บรรลจดมงหมายผเรยนทพงประสงค ของผสอนทมอายตางกนนนไมแตกตางกน ณ.ระดบ

ความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 0.138 นอยกวา Fตาราง = 3.17 โดยมคะแนนเฉลยดานผลของ

กระบวนการเรยนรทบรรลจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคในความเหนของคร โดยมคะแนนเฉลย

ผสอนอาย 20-25 ป 3.148 อาย 26-30 ป 3.559 อาย 31-35 ป 3.531 อาย 36-40 ป 3.628 อาย

41-50 ป 3.607 อาย 51-60 ป 3.560 และของทงหมด 3.581 แสดงวาผสอนทมอายตางกน มการ

ตงจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคไมตางกน แตยงคงมความคาดหวงใหผ เรยนมทกษะในการใช

ชวต หรอเกงในทกษะการใชชวตมากกวาความเกงทางวชาการ ในตวนกเรยนกวา 80% โดยเฉพาะ

สถานศกษาทอยตามพนทนอกเขตตวเมอง ดงตารางท 4.21

ตารางท 4.21 : ระดบมธยมศกษา (ผสอน), อาย

20 – 25 26 – 30 31 – 35 36 – 40 41 – 50 51 – 60 F Sig

Mean Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation

การจดการศกษา

ปจจยภายนอก


3.47 0.23 3.85 0.37 4.01 0.37 3.81 0.46 3.82 0.47 3.87 0.39 1.20 0.31

การจดการ

เรยนร :

กระบวนการ

เรยนร


3.63 5.042 4.02 0.45 4.16 0.46 4.06 0.27 3.95 0.51 3.99 0.49 1.05 0.39


ผ เรยนทพง

ประสงค(เสข

บคคล)

3.41 0.30 3.55 0.45 3.53 0.34 3.62 0.77 3.60 0.67 2.55 0.44 0.13 0.98

4.2.3 ผเรยน มความคดเหนตอการเตรยมตวของตนเอง ของผสอน ของสถานศกษา

ตอระบบการเรยนร(การจดการเรยนรตามแนวพทธศาสตร สวนของ ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ)

มคะแนนเฉลย 3.713 แสดงวามความคดเหนตอปจจยภายนอกทผบรหารสถานศกษาจดเตรยมให

ผสอนและผ เรยนรวมจดเตรยมภายในโรงเรยนมระดบสงกวาปานกลาง ดาน กลยาณมตรสงกวา

ปานกลางใกลเคยงมากในระดบ 3.838 คอ ครผสอนตงใจในการสอนพยายามหาแนวทางวธการ

สอน เพอใหผ เรยนมความร และความเขาใจในเนอหาสาระอยางดทกครงทสอน ครผสอนเปน

ตวอยางทด คอยตกเตอนลกศษยทกครงททาผดหรอมขอบกพรอง เพอพฒนาผ เรยน ครผสอนให

โอกาสผ เรยน แสดงความคดเหนและยอมรบความคดเหนของผ เรยน ครผสอน เอาใจใสตรวจสอบ

174

การตดตามผลการเรยนของผ เรยนอยางตอเนอง การใหคาแนะนาของคร ทาใหผ เรยนเขาใจวา

ตนเองถนดในดานใด รถงความสามรถและศกยภาพของตน ซงผ เรยนมความคดเหนวาผสอนม

ความเปนกลยาณมตรมากพอสมควร แมจะไมสงมาก ดาน สงแวดลอม มคาเฉลย 3.6217 คอ

เพอนในชนเรยนมความสนใจการเรยน มความตงใจและแสวงหาความรรวมกน ครอาจารยและ

ผบรหารของโรงเรยนมความตงใจและรวมกนใหการเรยนรทดแกผ เรยน ทงในและนอกหองเรยน ม

การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนอยางมระเบยบ สะอาด และมบรรยากาศทเออประโยชนตอการ

เรยนร มการจดเตรยมสอการเรยนการสอนอยางเหมาะสมและพรอมตอการใชประโยชน ซง

ผ เรยนมความคดเหนวา ผสอนและผบรหารมการจดเตรยมและผ เรยนมสวนรวมคอนขางมาก

พอสมควร แตไมสงมาก ดาน บรรยากาศ มคาเฉลย 3.675 คอ การจดเตรยมสถานทภายใน

โรงเรยนอยางเหมาะสมพรอมตอการใชประโยชนในการเรยนร การจดเตรยมหองเรยน นทรรศการ

และกจกรรมกลมเพอสงเสรมการเรยนการสอนโดยมคร อาจารย และผบรหารเปนทปรกษา

หองสมดมหนงสอ ตารา หลากหลายและมากพอตอการศกษา คนควา และบรรยากาศทเหมาะสม

ตอการใชประโยชน มการจดกจกรรมทางวชาการ ทงในและนอกสถานศกษาอยางตอเนอง โดย

บคลากรทงในและนอกสถานศกษารวมจดทา มการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณารวมกนทง

ภายในและภายนอกโรงเรยน ซงนกเรยนมระดบความคดเหนตอบรรยากาศทมการจดเตรยมและ

รวมจดเตรยมอยในระดบสงกวาปานกลาง ดาน หลกสตรและสาระคาสอน มคะแนน 3.753 ซง

เปนระดบสงกวาปานกลาง เขาใกลมากแสดงวา หลกสตรและสาระคาสอน เปนทพอใจและ

ตองการของผ เรยน สงกวาปานกลางแตไมมาก คอ คร ผสอนมการจดเตรยมเนอหาสาระ ท

สอดคลองกบหลกสตรและความตองการของผ เรยน โดยผ เรยนมสวนรวม ครจดเตรยม

รายละเอยดของเนอหา สาระคาสอนทเหมาะสมกบพนฐานของผ เรยนและเปนประโยชนตอการ

เรยนร ครมการจดกจกรรมประกอบการสอน การวเคราะหเนอหาเพอการประยกตใชในชวตจรง คร

มการจดเตรยมการวดประเมนผล การเรยนรอยางมประสทธภาพ เพอใชในการพฒนาการเรยน

การสอนพอสมควร ดาน การสรางแรงจงใจ มคะแนน 3.598 ซงเปนระดบสงกวาปานกลางไม

มาก แสดงวาการสรางแรงจงใจเปนทพอใจและตองการของผ เรยนระดบปานกลางหรอพอสมควร

คอ ครเตรยมเนอหานาบทเรยน จงใจผ เรยนใหสนใจเรยนรตลอดเวลา ครเตรยมตวและจดกจกรรม

การสอน เพอใหผ เรยนสนกกบบทเรยน ครเตรยมเนอหา และกจกรรมการเรยนรใกลวถชวต

ผ เรยน และสอดคลองกบสถานการณปจจบน งายตอการประยกตใชพอสมควร ดาน บคลกภาพ

มคะแนน 3.708 เปนระดบสงกวาปานกลางใกลมาก แสดงวานกเรยนพอใจในบคลกภาพทผสอน

มตอผ เรยนพอสมควร คอ ครสอนดวยภาษาและทาทางทสภาพ ชวนใหผ เรยนสนใจและตงใจ

เรยนรอยางมความสข ครสอนใหผ เรยนซกถามเรองทอยากร ทาใหผ เรยน เรยนดวยความสนก คร

175

สอนเปนทปรกษาชวนใหผ เรยนเกดการเรยนรจากแหลงความรดวยตนเองแตไมมาก ดงตารางท

4.22

ตารางท 4.22 : ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)


ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) 2909 3.7134 .5309

กลยาณมตร (เพอนทดของผ เรยน : ปจจยภายนอกท 1) 2906 3.8386 .5790

ครผสอนตงใจในการสอน พยายามหาแนวทาง วธการสอน เพอให

ผ เรยนมความรและเขาใจในเนอหาสาระอยางดทกครงทสอน 2905 3.92 .75

ครผสอนเปนตวอยางทด คอยตกเตอนลกศษยทกครงททาผดหรอม

ขอบกพรอง เพอพฒนาผ เรยน 2902 4.06 .76

ครผสอนใหโอกาสผ เรยนแสดงความคดเหน และยอมรบความคดเหน

ของผ เรยน 2857 3.85 .81

ครผสอนใหคาแนะนาการศกษาคนควา งานทมอบหมายใหแกผ เรยน

อยางสมาเสมอ 2875 3.84 .79

ครผสอนเอาใจใส ตรวจสอบ การตดตามผลการเรยนของผ เรยนอยาง

ตอเนอง 2860 3.79 .81

การใหคาแนะนาของคร ทาใหผ เรยนเขาใจวาตนเองถนดในดานใด ร

ถงความสามารถและศกยภาพของตน 2878 3.57 .84

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาตและสงประดษฐ : ปจจย

ภายนอกท 2) 2903 3.6217 .5992

เพอนในชนเรยนมความสนใจการเรยน มความตงใจและการแสวงหา

ความรรวมกน 2901 3.35 .85

คร อาจารย และผบรหารของโรงเรยนมความตงใจและรวมกนใหการ

เรยนรทดแกผ เรยน ทงในและนอกหองเรยน 2889 3.75 .82

มการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนอยางเปนระเบยบ สะอาดและม

บรรยากาศทเออประโยชนตอการเรยนร 2875 3.73 .87

มการจดเตรยมสอการเรยนการสอนอยางเหมาะสม และพรอมตอการ

ใชประโยชน 2793 3.66 .81



จดเตรยมสถานทภายในโรงเรยนอยางเหมาะสมพรอมตอการใช

ประโยชนในการเรยนร 2898 3.68 .81

จดหองเรยน นทรรศการ และกจกรรมกลม เพอสงเสรมการเรยนการ

สอนโดยมคร อาจารยและผบรหารเปนทปรกษา 2895 3.70 .85

176

การจดการเรยนร จานวน X

S.D

หองสมดมหนงสอ ตารา ทหลากหลายและมากพอตอการศกษา

คนควา และบรรยากาศทเหมาะตอการใชประโยชน 2898 3.96 .94

มการจดกจกรรมทางวชาการ ทงในและนอกสถานศกษาอยางตอเนอง

โดยบคลากรทงภายในและภายนอกรวมจดทา 2867 3.55 .85

มการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการรวมกนทงภายในและ

ภายนอกโรงเรยน 2804 3.47 .84


ขบคดในการเรยนร, ปจจยภายนอกท 4) 2873 3.7536 .6312

ครผสอนมการจดเตรยมเนอหา สาระ ทสอดคลองกบหลกสตร และ

ความตองการของผ เรยน โดยผ เรยนมสวนรวม 2863 3.82 .79

ครจดเตรยมรายละเอยดของเนอหา สาระคาสอน ทเหมาะสมกบ


ครมการจดกจกรรมประกอบการสอน การวเคราะหเนอหาเพอการ

ประยกตใชในชวตจรง 2848 3.65 .82

ครมการจดเตรยมการวดและประเมนผล การเรยนรอยางม

ประสทธภาพ เพอใชในการพฒนาการเรยนการสอน 2854 3.73 .82

การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถในการเรยนร เพอเผชญ

ปญหา คนพบความสาเรจ เกดประสบการณ พรอมการใหรางวลท

เหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรงและแรงจงใจตอการเรยนร : ปจจย


2872 3.5989 .7431

ครเตรยมเนอหานาของบทเรยนจงใจผ เรยน ใหสนใจเรยนรอย

ตลอดเวลา 2823 3.59 .89

ครมการเตรยมตว และจดกจกรรมในการสอนเพอใหผ เรยนสนกกบ

บทเรยน 2810 3.57 .91

คร เตรยมเนอหาและกจกรรมการเรยนรใกลผ เรยน และสอดคลองกบ

สถานการณปจจบน งายตอการประยกตใช 2854 3.63 .83


กนเองกบผเรยนทาใหผเรยนสนใจใครเรยนรอยางมความสข :


2871 3.7082 .7414

ครสอนดวยภาษาและทาทางทสภาพ ชวนใหผ เรยนสนใจและตงใจ

เรยนรอยางมความสข 2848 3.75 .92

ครสอนใหผ เรยนซกถามเรองทอยากร ทาใหผ เรยนเรยนดวยความสนก 2867 3.67 .91

ครสอนเปนทปรกษา ชวยใหผ เรยนเกดการเรยนรจากแหลงความรดวย

ตนเอง 2864 3.70 .88

177

ในสวนของกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา ของผ เรยนมคะแนนเฉลย 3.780 เปน

ระดบคะแนนใกลมาก แสดงวาการจดกระบวนการเรยนรของผสอน ตามแนวพทธศาสตรเปนไป

ตามความตองการของผ เรยนสงพอสมควรแตไมมาก ดวยการฝกฝนอบรมดานระเบยบวนย การ

ประพฤตปฏบตด ความเพยร ความมสตรตว มจตใจจดจออยในสงททา และมความคดความเหน

ในทางทถกทควรประกอบดวย ดาน อธสลสกขา อนเปนความประพฤตปฏบต การทางาน การ

ประกอบอาชพ มคะแนนเฉลย 3.753 คอ มคะแนน สมมาวาจาหรอการกลาววาจาชอบ 3.755

โดยมครผสอนใชคาพดสภาพ นมนวลในการสอน และอบรมนกเรยนเพอนาไปสการพฒนาองค

ความรและแนวทางในการแกไขปญหารวมกน ผสอนพดนาเพอฝกใหผ เรยนพดอยางรอบคอบ ถ

ถวนและสมเหตสมผล สรางสรรค นาไปสการพฒนาตนเองและสวนรวม ผสอนพดนาเพอฝก

ผ เรยนใหสามารถอธบายเรองราวตาง ๆ อยางนาสนใจและเขาใจงาย มคะแนน สมมากมมนตะ

หรอการทางานชอบ 3.676 โดยครผสอนทาการสอน และตวสงทเปนประโยชนแกผ เรยนเพอให

การเรยนมประสทธภาพตามทผ เรยนตองการ ผสอนจดกจกรรมในการสอนใหผ เรยนรวมกนเรยนร

ทาใหเกดทกษะและความสามารถในการแกไขปญหาอยางมเหตผล ผสอนมอบหมายงานใหจดทา

โครงงาน เพอใชแกปญหาและการประยกตใชใหเกดประโยชนตอตนเอง โรงเรยน และสงคม ม

คะแนน สมมาอาชวะหรออาชพชอบ 3.812 โดยมครผสอน ฝกอบรมใหนกเรยนมสต รและ

ซกถามใหเขาใจ เพอพฒนาการเรยนร ผสอนฝกอบรมนกเรยนใหเรยนรอยางเปนระบบ ระเบยบ

รอบคอบ ระมดระวง อยางมประสทธภาพและมความสข

ดานอธจตตสขา อนเปนความเพยรชอบ การรตวทวพรอมวาทาอะไรอย มจตใจจด

จอในสงททาอย มคะแนน 3.809 อยในระดบสงพอสมควรแตไมมาก คอ มคะแนน สมมาวายามะ

หรอความเพยรชอบ 3.8765 โดยผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความตงใจเรยนร ดวยความมงมน

อดทน ไมยอทออยางตอเนองและมความสข สอนใหผ เรยนทาแบบฝกหด คนควา ดวยความอดทน

ใหงานสาเรจตามกาหนด ตรวจการบานและงานทมอบหมายเพอกระตนผ เรยน ใหเกดความ

กระตอรอรน ขยน อดทน ทางานใหสาเรจตามกาหนด มคะแนน สมมาสตหรอความรตวทว

พรอมวาทาในสงทดมประโยชน 3.812 โดยครผสอนฝกอบรมใหนกเรยนมสต ร และซกถามให

เขาใจ เพอพฒนาการเรยนรของตน ฝกอบรมนกเรยนใหเรยนรอยางเปนระบบ ระเบยบ รอบคอบ

ระมดระวง อยางมประสทธภาพและมความสข มคะแนน สมมาสมาธหรอการมจตใจจดจอใน

สงนน 3.740 โดยครผสอนฝกอบรมผ เรยน ใหเรยนรสาระในการเรยนการสอนดวยใจจดจอ มงมน

ขบคดดวยตนเองและรวมกนใหสาเรจตามความตองการ ผสอนฝกอบรมผ เรยน ทดลองปฏบต

คนควาหาคาตอบดวยใจ จดจอ มงมน อยางแนวแนใหประสบความสาเรจ ผสอนฝกอบรมผ เรยน

178

ใหพดอยางตงใจ มงมนเพอใหเกดประสทธภาพในการอธบาย และไดคาตอบทชดเจนและเขาใจ

งาย

ดานอธปญญาสกขา อนเปนความเหนชอบ ความคดดารชอบ ททาใหผ เรยยนเกด

การคดและทาสงทเปนประโยชนแกตนเองและผ อน มคะแนนเฉลย 3.786 เปนระดบสงกวาปาน

กลาง แตตากวามากแสดงวา ความเหนของนกเรยนตอการไดรบฝกอบรมดานความเหน ความคด

จากผสอน ผบรหารสถานศกษาอยในระดบสงพอสมควรแตไมมาก คอมคะแนน สมมาทฏฐหรอ

ความเหนชอบ 3.7954 โดยผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความรความเขาใจอยางมเหตมผล

เชอมโยงและบรณาการวชาการดานตาง ๆ เขาดวยกน ผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความสามารถใน

การนาความรไปประยกตใชดวยเหตผล และแกปญหาทเกดขนตามความเปนจรง มคะแนนสมมา

สงกปปะหรอความคดชอบ ดารชอบ 3.777 โดยผสอนฝกอบรมนกเรยนคนควาหาเหตผล

แกปญหาอยางมเหตผลเพอใหเกดองคความรทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม ผสอนฝกอบรม

ผ เรยน ทดลอง คนควา จนรเหตปจจยในเรองนน ๆ และนามาประยกตใชอยางเปนเหตเปนผลใน

ระดบสงพอสมควร ดงตารางท 4.23

ตารางท 4.23 : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)



อธสลสกขา (ศล : สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ) สมมากมมนตะ (ทา

การงานชอบ) สมมาอาชวะ (อาชพสจรต) : ปจจยกระบวนการเรยนร

1 )

2900 3.7538 .6020


ครผสอนใชคาพดสภาพ นมนวลในการสอนและอบรมนกเรยน เพอ

นาไปสการพฒนาองคความรและแนวทางในการแกไขปญหารวมกน

2894 3.82 .90

ครผสอนพดนาเพอฝกผ เรยนใหสามารถอธบายเรองราวตางๆ อยาง

นาสนใจและเขาใจงาย

2887 3.70 .83


ครผสอน สอนและตวในสงทเปนประโยชนแกตวผ เรยน เพอใหการ

เรยนรมประสทธภาพตามทผ เรยนตองการ

2889 3.71 .86

ครผสอนจดกจกรรมในการสอนใหผ เรยนไดเรยนรวมกนเพอใหเขาใจ

ในเนอหาวชาอยางมประสทธภาพและมความสข

2889 3.66 .84

ครผสอนฝกอบรมนกเรยนทดลองปฏบตเพมพนจากทฤษฎทไดเรยน

เพอใหเกดทกษะและความสามารถในการแกไขปญหาอยางมเหตผล

2889 3.63 .84

ครผสอนมอบหมายงานใหจดทาโครงงาน เพอใชแกปญหาและการ

ประยกตใชทเปนประโยชนตอตนเอง โรงเรยน และสงคม

2886 3.71 .85

179



ครผสอนมความชานาญ สามารถถายทอดความร ใหแกผ เรยน เพอ

นาไปประกอบอาชพและประยกตใชในชวตประจาวน

2887 3.83 .84

ครผสอนสามารถสอนในแนวทางททาใหผ เรยนมความสามารถในการ

แกปญหาและพฒนา จนนาความรไปประกอบอาชพได

2878 3.73 .82

ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหเปนคนด มศลธรรม จรยธรรม จนเปนนสย

และนาไปใช ประกอบอาชพสจรต

2890 3.99 .84

อธจตตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) สมมาสต

(การรตวทวพรอม)สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) : ปจจย


2904 3.8097 .5992


ครฝกอบรมผ เรยนใหมความตงใจเรยนรดวยความมงมน อดทนไมยอ

ทอตอเนอง อยางมความสข

2887 3.85 .84

ครผสอนใหผ เรยนทาแบบฝกหดและคนควาดวยความอดทน เพอให

งานสาเรจตามกาหนด

2896 3.95 .77

ครตรวจการบานและงานทมอบหมาย เพอกระตนนกเรยนใหมความ

กระตอรอรน ขยน อดทน ทางานสาเรจตามทกาหนด

2893 3.84 .85


ครผสอนฝกอบรมใหนกเรยนมสต รและซกถามใหเขาใจเพอ

พฒนาการเรยนร

2863 3.84 .80

ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหเรยนรอยางเปนระบบ ระเบยบ รอบคอบ

ระมดระวง อยางมประสทธภาพและมความสข

2869 3.79 .82

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) 2898 3.7402 .6675

ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรสาระในการเรยนการสอนดวยใจจด

จอ มง มน ขบคดดวยตนเองและรวมกนใหสาเรจตามความตองการ

2890 3.75 .80

ครผสอนฝกอบรมผ เรยน ทดลองปฏบต และคนควาหาคาตอบดวยใจ

จดจอ มงมน อยางแนวแนใหประสบความสาเรจ

2884 3.72 .82

ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหพดอยางตงใจ มงมนเพอใหเกด

ประสทธภาพตอการอธบายและตอบคาถามไดอยางชดเจนและเขาใจ

งาย

2882 3.75 .82


สงกปปะ (ความคด - ดารชอบ) :ปจจยกระบวนการเรยนรท 3 )

2897 3.7864 .6661

180



ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหมความรความเขาใจอยางมเหตมผล

เชอมโยงและสามารถบรณาการกบวชาการดานตาง ๆ

2890 3.83 .82

ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหสามารถนาความรไปประยกตใชดวย

เหตผล แกปญหาทเกดขนตามความเปนจรง

2874 3.77 .81

สมมาสงกปปะ (ความดารชอบ) 2895 3.7774 .7421

ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหคดคนควาหาเหตผล แกปญหาอยางม

เหตผล เพอใหเกดองคความรทเปนประโยชนแกตนเองและสงคม

2894 3.82 .82

ครผสอนฝกอบรมผ เรยนทดลอง คนควา รเหตปจจยในเรองนนๆ และ

นามาประยกตใชอยางเปนเหตเปนผล

2895 3.73 .85

สวนของ เสขบคคลหรอผเรยนทพงประสงค อนเกดผลมาจากกระบวนการเรยนร

ในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา มคะแนนเฉลย 3.782 แสดงวา ผลของกระบวนการเรยนร

ตามจดมงหมายทตองการใหบรรล ผลสมฤทธนน มระดบสงกวาปานกลางใกลมาก ซงผ เรยนม

ความเหนวาบรรลผลสงพอสมควร แตยงไมมาก คอ ดานคนดเปนคนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ

มคะแนน 3.725 โดยมผลลพธของการจดการศกษาตามความเหนของผ เรยนตอตนเอง สามารถ

คดอยางสรางสรรค สมเหตสมผล ทาใหเกดแนวทางในการสรางประโยชนตอตนเองและ ผ อน ทา

กจกรรมทเกดประโยชนตอตนเองและผ อน เปนทยอมรบของเพอน และครอาจารย ซงการเปนคนด

ตามความเหนของตวนกเรยนเองในดานตาง ๆอยในระดบสงพอสมควร แตยงไมมาก ดาน คนเกง

เปนคนทสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต มคะแนน 3.689 โดยในความเหนของ ผ เรยนตอ

ตนเอง เปนผ มความสามารถนาความรมาวเคราะหหาสาเหตแหงปญหา แกไขปญหาอยางม

ประสทธภาพ เปนประโยชนตอตนเองและผ อน สามารถนาความรมาเชอมโยงเหต ปจจยตาง ๆ

และบรณาการนาไปแกไขปญหาและพฒนาสงทตองการใหเจรญกาวหนายงขน สามารถวเคราะห

ปญหาทเกดขน ทาใหรวธแกไข และวธการพฒนาเพอใหเกดการแกไข ปรบปรง และพฒนาใหเปน

ประโยชนตอตนเองและผ อน ซงการเปนคนเกง ความเหนของผ เรยนเองในดานตาง ๆ อยใน

ระดบสงพอสมควรแตยงไมมากเชนกน ดาน คนมความสข เปนคนทมสขภาพดทงกายและใจ ม

คะแนน 3.907 โดยในความเหนของผ เรยนตอตนเอง เปนผ มความสามารถนาความรไปดแล

สขภาพรางกาย ในการเลอกอาหาร ของใช และทอยอาศย ททาใหรางกายแขงแรงสมบรณ

สามารถนาความรมาปรบใชในการใชชวตรวมกบเพอน คร และครอบครวอยางมความสข และเปน

ทยอมรบของผ อน สามารถใชชวตตามฐานะของตนเองและครอบครว รจกตนเอง รจกใชเงนและ

ทรพยสนอยางเหมาะสม มความสข ไมสรางความเดอดรอนแกตนเองและผ อน มจตใจเออเฟอ

181

ชวยเหลอเพอนทกคนในดานการเรยน การบาน และปญหาในชวตประจาวน ซงอยในระดบ

ใกลเคยงมาก แสดงวาผ เรยนมความเหนวาตวผ เรยนเองเปนคนดในดานตาง ๆ อยในระดบสงมาก

พอสมควร ดงตารางท 4.24

ตารางท 4.24 : ผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)


ผ เรยนทพงประสงค(เสขบคคล) 2875 3.7820 .5610

คนด (คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ : ปจจยผเรยนทพงประสงคท 1) 2875 3.7251 .6179

นกเรยนสามารถคดอยางสรางสรรค สมเหตสมผล ทาใหเกดแนวทางในการ

สรางประโยชนตอตนเองและผ อน 2873 3.85 .77

นกเรยนมความรความเขาใจในการใชภาษาเขยนอยางมเหตผล ลาดบเรอง

เชอมโยง ในการแกปญหาตอตนเองและผ อน 2871 3.69 .78

นกเรยนอธบาย อภปราย ตอบปญหาในเรองตางๆ อยางมเหตผล เปน

ประโยชนตอตนเองและผ อน 2855 3.63 .79

นกเรยนทากจกรรมทเกดประโยชนตอตนเองและผ อน เปนทยอมรบของเพอน

และครอาจารย 2864 3.73 .80

คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต : ปจจยผเรยนทพง

ประสงคท 2) 2875 3.6899 .6656

นกเรยนสามารถนาความรมาวเคราะหหาสาเหตแหงปญหา แกไขปญหาได

อยางมประสทธภาพ เปนประโยชนแกตนเองและผ อน 2865 3.70 .81

นกเรยนสามารถนาความรมาเชอมโยงเหตปจจยตางๆ และบรณาการ นาไป

แกไขปญหาและพฒนาสงทตองการใหเจรญกาวหนายงขน 2862 3.66 .80

นกเรยนสามารถวเคราะห ปญหาทเกดขน ทาใหรวธแกไข และวธการพฒนา

เพอใหเกดการแกไข ปรบปรงและพฒนาใหเปนประโยชนตอตนเองและผ อน 2865 3.71 .80

คนมความสข (คนทมสขภาพดทงกายและใจ : ปจจยผเรยนทพง

ประสงคท 3) 2875 3.9076 .6334

นกเรยนสามารถนาความรไปดแลสขภาพรางกาย ในการเลอกอาหาร ของใช

และทอยอาศย ททาใหรางกายแขงแรงสมบรณ 2871 3.93 .82

นกเรยนสามารถนาความรมาปรบใชในการใชชวตรวมกบเพอน คร และ

ครอบครว อยางมความสข และเปนทยอมรบของผ อน 2869 3.89 .80

นกเรยนสามารถใชชวตตามฐานะของตนและครอบครว รจกตนเอง รจกใชเงน

และทรพยสนอยางเหมาะสม มความสข ไมสรางความเดอนรอนแกตนเองและ

ผ อน

2875 3.91 .81

นกเรยนมจตใจเออเฟอ ชวยเหลอเพอนทกคน ทงในดานการเรยน การบาน

และปญหาในชวตประจาวน 2870 3.91 .80

182

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามภาค ทตงของ

สถานศกษาพบวา ผเรยนมความเหนตอปจจยภายนอก ทไดรบจากการจดเตรยมของผบรหาร

และ ผสอน รวมทงสวนทผ เรยนมสวนรวมในการจดทา แตกตางกนอยางมนยสาคญ 0.01 หรอ

ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 19.541 มากกวา Fตาราง = 3.02 โดยมคะแนนเฉลยดานปจจย

ภายนอกของภาคกลาง 3.8344 ภาคเหนอ 3.881 ภาคใต 3.741 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 3.676

กรงเทพฯ 3.638 ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 3.630 และของทงหมด 3.713 แสดงวาผ เรยนมความ

พอใจตอปจจยภายนอกและเปนไปตามตองการโดยในภาคหรอพนทของสถานศกษาแตกตางกน

จะมผลตอปจจยภายนอกแตกตางกน โดยเฉพาะภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคใตจะมความเหนตอ

ปจจยภายนอกสงกวาภาคอน ผเรยนมความเหนตอกระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ทมการ

จดเตรยมของผบรหารและดาเนนการของผสอน กบการมสวนรวมของผ เรยนในกระบวนการเรยนร

ในภาคตางกน ผ เรยนมความเหนตอกระบวนการเรยนรแตกตางกน คอ Fคานวณ = 16.404 มากกวา

Fตาราง = 3.02โดยมคะแนนเฉลยของภาคกลาง 3.868 ภาคเหนอ 3.962 ภาคใต 3.825 ภาค


3.780 แสดงวาผ เรยนในภาคตางกนมความเหนตอกระบวนการเรยนรทไดรบแตกตางกน

โดยเฉพาะผ เรยนทอยภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคใต จะมความเหนตอกระบวนการเรยนรทไดรบสง

กวาภาคอน ผเรยนมความเหนตอ ผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) ทตวผ เรยนไดรบผลจาก

การจดการการเรยนการสอนวา บรรลผลตามจดมงหมายทตวผ เรยนตองการ ในสถานทตงของ

สถานศกษาทแตกตางกนหรอภาคทแตกตางกน มผลใหผ เรยนมความคดเหนตอผลสมฤทธของตว

ผ เรยนเองแตกตางกน คอ Fคานวณ = 6.908 มากกวา Fตาราง = 3.02 โดยมคะแนนเฉลยภาคกลาง

3.838 ภาคเหนอ 3.888 ภาคใต 3.834 ภาคตะวนออกเฉยง-เหนอ 3.748 กรงเทพฯ 3.737

ปรมณฑล(ใกลกรงเทพฯ) 3.724 และของทงหมาด 3.782 แสดงวาผ เรยนในภาคตางกนม

ความเหนตอผลสมฤทธผ เรยนทพงประสงคทบรรลเปาหมายทางการศกษา ในระดบทแตกตางกน

โดยเฉพาะผ เรยนทอยภาคเหนอ ภาคใต และภาคกลาง สงกวาภาคอน ดงตารางท 4.25 ตารางท

4.26 และ ตารางท 4.27

183

ตารางท 4.25 : ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)

ระดบมธยมสาหรบนกเรยน



กรงเทพฯ)

ภา


หนอ ภาคเหนอ ภาคใต ภาคกลาง


ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) 3.63 0.51 3.63 0.54 3.67 0.58 3.88 0.46 3.74 0.53 3.83 0.48 19.54 0.00*

กลยาณมตร (เพอนทดของผ เรยน : ปจจยภายนอกท 1) 3.80 0.54 3.74 0.61 3.78 0.68 4.01 0.49 3.81 0.56 3.96 0.51 16.79 0.00*

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาตและ

สงประดษฐ : ปจจยภายนอกท 2) 3.54 0.58 3.56 0.61 3.57 0.58 3.76 0.59 3.65 0.61 3.74 0.56 12.38 0.00*

บรรยากาศ (บรรยากาศทางวชาการ ความสงบ การจด

สถานทเพอปลกเราและสงเสรมการเรยนร : ปจจย


3.56 0.63 3.58 0.63 3.71 0.61 3.78 0.57 3.75 0.61 3.82 0.59 16.02 0.00*

หลกสตรและสาระคาสอน (มความนาสนใจ ม

ความสาคญ ชวนขบคดในการเรยนร, ปจจยภายนอกท 4) 3.68 0.63 3.67 0.64 3.71 0.71 3.95 0.56 3.76 0.60 3.84 0.56 14.11 0.00*

การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถในการเรยนร

เพอเผชญปญหา คนพบความสาเรจ เกดประสบการณ

พรอมการใหรางวลทเหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรง


3.49 0.75 3.54 0.73 3.50 0.82 3.78 0.66 3.64 0.72 3.72 0.70 11.96 0.00*

บคลกภาพ (การวางตวของผสอน, การเปดโอกาสและ

ความเปนกนเองกบผ เรยนทาใหผ เรยนสนใจใครเรยนร

อยางมความสข : ปจจยภายนอกท 6)

3.60 0.74 3.63 0.73 3.63 0.83 3.93 0.68 3.74 0.72 3.81 0.68 14.64 0.00*

184

ตารางท 4.26 : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)

ระดบมธยมศกษาสาหรบนกเรยน


F Sig. กรงเทพฯ

ปรมณฑล

(ใกล


ภาคกลาง ภาคเหนอ

ภาค


หนอ

ภาคใต


กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) 3.70 0.54 3.69 0.60 3.73 0.62 3.96 0.49 3.82 0.58 3.86 0.53 16.40 0.00*

อธสลสกขา (ศล : สมมาวาจา (กลาววาจา

ชอบ) สมมากมมนตะ (ทาการงานชอบ)

สมมาอาชวะ (อาชพสจรต) : ปจจย

กระบวนการเรยนร 1)

3.69 0.57 3.67 0.63 3.69 0.66 3.93 0.51 3.78 0.61 3.84 0.57 13.74 0.00*

สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ) 3.71 0.67 3.68 0.72 3.61 0.74 3.96 0.62 3.77 0.75 3.83 0.66 12.69 0.00*

สมมากมมนตะ (การทางานชอบ) 3.60 0.64 3.60 0.66 3.62 0.75 3.83 0.58 3.70 0.64 3.79 0.61 11.65 0.00*

สมมาอาชวะ (อาชพชอบ) 3.79 0.65 3.77 0.71 3.85 0.69 4.03 0.60 3.87 0.65 3.92 0.64 9.84 0.00*

อธจตตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความ

เพยรชอบ) สมมาสต (การรตวทวพรอม)

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) : ปจจย


3.73 0.57 3.71 0.61 3.77 0.63 4.00 0.53 3.86 0.60 3.89 0.57 16.91 0.00*

สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) 3.80 0.62 3.78 0.68 3.84 0.70 4.08 0.61 3.90 0.65 3.95 0.62 14.36 0.00*

สมมาสต (การรตวทวพรอมวาทาในสงทดม

ประโยชน) 3.72 0.70 3.69 0.73 3.81 0.73 4.03 0.64 3.87 0.71 3.90 0.70 15.95 0.00*

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) 3.66 0.65 3.66 0.67 3.67 0.71 3.90 0.61 3.80 0.67 3.84 0.63 11.55 0.00*

อธปญญาสกขา (ปญญา : สมมาทฎฐ (ความ

เหนชอบ) สมมาสงกปปะ (ความคด - ดาร

ชอบ) :ปจจยกระบวนการเรยนรท 3)

3.69 0.65 3.71 0.69 3.75 0.70 3.96 0.57 3.84 0.67 3.85 0.63 12.07 0.00*

สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ) 3.73 0.72 3.72 0.72 3.73 0.74 3.94 0.64 3.85 0.69 3.87 0.65 8.29 0.00*

สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ ดารชอบ) 3.66 0.71 3.70 0.76 3.77 0.77 3.98 0.66 3.84 0.76 3.84 0.71 12.54 0.00*

185

ตารางท 4.27 : ANOVA ผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ระดบมธยมศกษา (นกเรยน)

ระดบมธยมศกษาสาหรบ

นกเรยน




ภาค

ตะวนออกเฉย

งเหนอ

ภาคเหนอ ภาคใต ภาคกลาง


ผ เรยนทพงประสงค(เสขบคคล) 3.73 0.54 3.72 0.57 3.74 0.56 3.88 0.50 3.83 0.60 3.83 0.54 6.90 0.00*

คนด (คนทดาเนนชวตอยางม

คณภาพ : ปจจยผ เรยนทพงประสงค

ท 1)

3.67 0.59 3.66 0.63 3.6828 0.61 3.83 0.55 3.80 0.65 3.78 0.61 6.98 0.00*

คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการ

ดาเนนชวต : ปจจยผ เรยนทพง

ประสงคท 2)

3.64 0.66 3.64 0.65 3.6510 0.64 3.79 0.64 3.75 0.71 3.73 0.65 4.52 0.00*

คนมความสข (คนทมสขภาพดทง

กายและใจ : ปจจยผ เรยนทพง

ประสงคท 3)

3.87 0.62 3.84 0.65 3.8892 0.65 4.01 0.54 3.92 0.66 3.96 0.61 5.10 0.00*

ความสมพนธระหวางความเหนของผเรยนในระบบการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา ระหวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนร มความสมพนธกน ณ.ระดบความ

เชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 88.47 มากกวา tตาราง = 2.576 มคาความสมพนธ 0.854 แสดงวา

การจดเตรยมปจจยภายนอกของผบรหารและผสอนตามความเหนของผ เรยน ชวยเสรมการ

จดเตรยมกระบวนการเรยนร และผ เรยนไดรบในทศทางเดยวกน 85.4% คอ การจดเตรยมปจจย

ภายนอกโดยสถานศกษา ผสอน ผบรหารและผ เรยนมสวนรวม มสวนชวยกระตนและสงเสรม

กระบวนการเรยนร 85.4% ตามความเหนของผ เรยน ระหวาง ปจจยภายนอกกบผเรยนทพง

ประสงค มความสมพนธกน ณ.ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 48.70 มากกวา tตาราง

= 2.576 มคาความสมพนธ 0.673 แสดงวาการจดเตรยมปจจยภายนอกของผบรหาร และผสอน

ตามความเหนของผ เรยน ชวยเสรมการบรรลจดหมายของของการจดการศกษาผ เรยนทพง

ประสงค ในทศทางเดยวกน 67.3% คอ การจดเตรยมปจจยภายนอกโดยสถานศกษา ผสอน

ผบรหาร และผ เรยนมสวนรวมชวยกระตนและสงเสรมใหผ เรยนสามารถบรรลผ เรยนทพงประสงค

67.3% ตามความเหนของผ เรยน ระหวาง กระบวนการเรยนรกบผเรยนทพงประสงค ม

ความสมพนธกน ณ.ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 61.13 มากกวา tตาราง = 2.576 ม

คาความสมพนธ 0.752 แสดงวาการจดกระบวนการเรยนรของผบรหารและผสอน รวมทงการม

186

สวนรวมของผ เรยนตามความเหนของผ เรยน ชวยเสรมการบรรลจดมงหมายของการจดการศกษา

ของผ เรยนทพงประสงค ในทศทางเดยวกน 75.2% คอการจดเตรยมกระบวนการเรยนโดย

สถานศกษา ผสอน ผบรหาร และผ เรยนมสวนรวมชวยกระตนและสรางผ เรยนใหสามารถบรรล

ผ เรยนทพงประสงค 75.2% ตามความเหนของผ เรยน ดงตารางท 4.28

ตางรางท 4.28 : ความสมพนธระหวางความรของผ เรยนในระบบการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา (ปจจยภายนอก, กระบวนการเรยนร, ผลการเรยนรของผ เรยน)

การจดการเรยนร ปจจยภายนอก




ผลการเรยนรของผ เรยน




Pearson Correlation 1.000 .854 .673

t-stat 88.470 48.705

Sig. (2-tailed) . .000 .000

N 2909 2905 2875




Pearson Correlation .854 1.000 .752

t-stat 88.470 61.134

Sig. (2-tailed) .000 . .000

N 2905 2905 2874

การจดการเรยนร : ผ เรยนทพง

ประสงค(เสขบคคล)

Pearson Correlation .673 .752 1.000

t-stat 48.705 61.134

Sig. (2-tailed) .000 .000 .

N 2875 2874 2875


ปจจยภายนอก(ปรโตโฆสะ)

กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา)

ผลการเรยนรของผ เรยน: ผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล)

3.7134

3.7801

3.7820

.5309

.5730

.5610

2,909

2,905

2,875

เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามอายของผเรยน

พบวา การจดเตรยมปจจยภายนอกของผสอน ผบรหาร และผ เรยนมสวนรวมในความเหนของ

ผ เรยน มการจดทาแตกตางกน ณ.ระดบความเชอมน 99% หรอนยสาคญ 0.01% คอ Fคานวณ =

40.542 มากกวา Fตาราง = 3.78 โดยมคะแนนเฉลยดานปจจยภายนอกของผ เรยนอาย 11-13 ป

3.898 อาย 14-16 ป 3.657 อาย 17-19 ป 3.640 อาย 20-22 ป 3.360 และของทงหมด 3.712

การจดเตรยมกระบวนการเรยนร ของผสอน ผบรหาร และผ เรยนมสวนรวมในความเหนของ

ผ เรยน มการจดทาแตกตางกน ณ.ระดบนยสาคญ 0.01% คอ Fคานวณ = 30.046 มากกวา Fตาราง =

3.78 โดยมคะแนนเฉลยดานกระบวนการเรยนรของผ เรยนอาย 11-13 ป 3.9511 อาย 14-16 ป

187

3.717 อาย 17-19 ป 3.731 อาย 20-22 ป 3.357 และของทงหมด 3.778 การจดเตรยมตวของ

ผเรยนเองเพอเปนผเรยนทพงประสงค จากการจดการศกษาทผบรหาร ผสอน และผ เรยนม

สวนรวมทาใหผ เรยนบรรลจดมงหมายทผ เรยนตองการ คอผ เรยนทพงประสงคทแตกตางกน ณ.

ระดบความเชอมน 99% คอ Fคานวณ = 24.776 มากกวา Fตาราง = 3.78 โดยมคะแนนเฉลยดานผ เรยน

ทพงประสงคของผ เรยนอาย 11-13 ป 3.927 อาย 14-16 ป 3.725 อาย 17-19 ป 3.754 อาย 20-

22 ป 2.931 และของทงหมด 3.780 ชวงทมความเหนวาตนเองสามารถบรรลผ เรยนทพงประสงค

มากกวาชวงอน คอชวง 11-13 ป ดงตารางท 4.29

ตารางท 4.29 : ANOVA ระดบมธยมศกษา (นกเรยน) (อาย)

11 - 13 14 – 16 17 – 19 20 – 22 F Sig

Mean Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation Mean

Std.

Deviation


ภายนอก (ปรโตโฆสะ) 3.89 0.53 3.65 0.49 3.64 0.55 3.36 0.51 40.54 0.00*




3.95 0.57 3.71 0.55 3.73 0.57 3.35 0.31 30.04 0.00*

การจดการเรยนร : ผ เรยน

ทพงประสงค(เสขบคคล) 3.92 0.54 3.72 0.55 3.75 0.55 2.93 0.15 24.77 0.00*

4.3 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผ เรยน

4.3.1 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน แยกตาม

ภาค ระหวางปจจยภายนอกของผบรหารกบปจจยภายนอกของผสอน ไมมความสมพนธ ณ.

ระดบนยสาคญ 0.01 เนองจาก tคานวณ = 1.775 นอยกวา tตาราง = 3.143 มคาความสมพนธ 0.664

การจดเตรยมปจจยภายนอกตามแนวนโยบายของผบรหารไมมผลตอการจดเตรยมปจจยภายนอก

ของผสอน ระหวาง กระบวนการเรยนรของผบรหาร กบกระบวนการเรยนรของผสอนและ

ผเรยนทพงประสงคของผสอน มความสมพนธระดบนยสาคญ 0.05 และ 0.01 เนองจาก tคานวณ

= 2.893 มากกวา tตาราง = 1.943 และ tคานวณ = 2.278 มากกวา tตาราง = 1.44 แสดงวานโยบายการ

จดเตรยมกระบวนการเรยนรของผบรหารมความสมพนธกบกระบวนการเรยนรของผสอน มคา

ความสมพนธ 0.818 และมคาความสมพนธกบผ เรยนทพงประสงคของผสอน มคาความสมพนธ

0.751 แสดงวาการกาหนดนโยบายกระบวนการเรยนรของผบรหารมผลตอการจดเตรยม

กระบวนการเรยนรของผสอนในทศทางเดยวกน 81.8% ของภาคตาง ๆ คอ ผบรหารมการ

จดเตรยมกระบวนการเรยนรททาใหเกดการเสรมการจดเตรยมกระบวนการเรยนรของผสอนตามท

ผสอนตองการ 81.8% และการจดเตรยมกระบวนการเรยนรของผบรหารของภาคตาง ๆ มผลตอ

การบรรลผลการเรยนรหรอผ เรยนทพงประสงคของผสอนในทศทางเดยวกน 75.1% คอ ผบรหารม

188

นโยบายการจดเตรยมกระบวนการเรยนรททาใหเกดการสงเสรมและกระตนใหเกดผลการเรยนร

หรอผ เรยนทพงประสงคในความเหนของผสอนตองการ 75.1% แต ปจจยภายนอกตามนโยบาย

ของผบรหาร ไมมความสมพนธกบ กระบวนการเรยนรของผสอน และผลของกระบวนการ

เรยนรหรอผเรยนทพงประสงค ณ. ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 1.308 นอยกวา

tตาราง = 3.143 และ ผเรยนทพงประสงคตามนโยบายของผบรหาร ไมมความสมพนธกบ ผเรยน

ทพงประสงคตามจดมงหมายของผสอน ณ. ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = 0.428

นอยกวา tตาราง = 3.143 ดงตารางท 4.30

4.3.2 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผเรยน แยกตาม

ภาค ระหวาง ปจจยภายนอกของผบรหาร กบปจจยภายนอกของผเรยนและกระบวนการ

เรยนรของผเรยน พบวา มความสมพนธกน ณ. ระดบความเชอมน 90% แตมทศทางในทางลบ

โดยมความสมพนธ –0.769 และ –0.744 ตามลาดบ เนองจาก tคานวณ = -2.404 นอยกวา tตาราง =

-1.44 และ tคานวณ = -2.227 นอยกวา tตาราง = -1.44 แสดงวาปจจยภายนอกตามนโยบายของ

ผบรหารสรางผลลบการจดเตรยมปจจยภายนอกของผ เรยน –76.9% คอ นโยบายการจดเตรยม

ปจจยภายนอกไมเปนทตองการและความพอใจของผ เรยนในทางลดลง 76.9% และปจจย

ภายนอกตามนโยบายของผบรหารมสวนทาใหเกดผลลบตอกระบวนการเรยนรทผ เรยนไดรบและ

ผ เรยนมสวนรวม –74.4% คอ นโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอกไมชวยเสรมกระบวนการเรยนร

ทผ เรยนไดรบและในความพอใจของผ เรยนในทางลดลง 74.4% แตปจจยภายนอกตามนโยบาย

ของผบรหารไมมความสมพนธกบผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน กระบวนการเรยนรตามนโยบาย

ผบรหารไมมความสมพนธกบกระบวนการเรยนรและผ เรยนทพงประสงคตามทผ เรยนไดรบ และ

ผ เรยนทพงประสงคตามนโยบายของผบรหารไมมความสมพนธกบผ เรยนทพงประสงคตามท

ผ เรยนไดรบ ณ. ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = -1.568, -1.287, -0.901, -0.276

มากกวา tตาราง = -3.143 แสดงวาความสมพนธของระบบการเรยนรในระดบภาค ผบรหารกบ

ผสอนมการกาหนดนโยบายทมอทธพลในการจดเตรยมปจจยภายนอกกระบวนการเรยนร และ

ผ เรยนทพงประสงค แตนโยบายของผบรหารมผลในทางลบตอความตองการและความพงพอใจใน

ปจจยภายนอก และกระบวนการเรยนเรยนรทผ เรยนไดรบและมสวนรวม ดงตารางท 4.30

4.3.3 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผเรยน แยกตามภาค

พบวา ปจจยภายนอกทผสอนจดเตรยม กบปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนท

พงประสงค ทผ เรยนไดรบและมสวนรวมไมมความสมพนธกน ณ. ระดบความเชอมน 99%

เนองจาก tคานวณ = -0.857, -0.948, -0.641มากกวา tตาราง = -3.143 แสดงวาปจจยภายนอกของ

ผสอนไมมอทธพลหรอบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงค

ตามทผ เรยนไดรบและมสวนรวม กระบวนการเรยนร ทผสอนจดเตรยมไมมความสมพนธกบ

189

กระบวนการเรยนร และ ผเรยนทพงประสงค ทผเรยน ไดรบและมสวนรวม ณ. ระดบความ

เชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = -0.408, -0.128 มากกวา tตาราง = -3.143 แสดงวากระบวนการ

เรยนรและผ เรยนทพงประสงคไดรบและมสวนรวม ผเรยนทพงประสงค ตามทผสอนกาหนดและ

ดาเนนการใหเกดขนไมมความสมพนธกบ ผเรยนทพงประสงค ของผ เรยนทไดรบเนองจาก tคานวณ

= -0.999 มากกวา tตาราง = -3.143 แสดงวาจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคตามทผสอนกาหนด

และดาเนนการไมมบทบาทตอผ เรยนทพงประสงคตามทผ เรยนไดรบและมสวนรวม แสดงวาทง

ปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผสอนไมมบทบาทตอปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน ดงตารางท 4.30

ตารางท 4.30 : Correlation ของผบรหาร คร นกเรยน ระดบมธยมศกษาแยกตามภาค

ภาคปรโตโฆ

สะของ

ผบรหาร

ไตรสกขาของ

ผบรหาร

เสขบคคล

ของผบรหาร

ภาคปรโตโฆ

สะของคร


คร


ของคร

ปรโตโฆสะ

ของนกเรยน


นกเรยน



ปรโตโฆสะของ

ผบรหาร

Pearson Correlation 1.000 .801 .717 .664 .547 .458 -.769 -.744 -.617

t-stat 2.673 2.056 1.775 1.308 1.031 -2.404 -2.227 -1.568

Sig. (2-tailed) . .056 .109 .151 .261 .361 .074 .090 .192

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

ไตรสกขาของผบรหาร

Pearson Correlation .801 1.000 .402 .813 .818 .751 -.571 -.541 -.411

t-stat 2.673 .878 2.787 2.843 2.278 -1.391 -1.287 -.901

Sig. (2-tailed) .056 . .430 .049 .047 .085 .237 .267 .418

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

เสขบคคลของผบรหาร

Pearson Correlation .717 .402 1.000 .550 .485 .207 -.314 -.272 -.137

t-stat 2.056 .878 1.316 1.109 .423 -.660 -.566 -.276

Sig. (2-tailed) .109 .430 . .259 .329 .694 .545 .602 .796

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

ปรโตโฆสะของคร

Pearson Correlation .664 .813 .550 1.000 .957 .877 -.394 -.428 -.305

t-stat 1.775 2.787 1.316 6.603 3.654 -.857 -.948 -.641

Sig. (2-tailed) .151 .049 .259 . .003 .022 .440 .397 .556

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

ไตรสกขาของคร

Pearson Correlation .547 .818 .485 .957 1.000 .828 -.188 -.200 -.064

t-stat 1.308 2.843 1.109 6.603 2.953 -.3833 -.408 -.128

Sig. (2-tailed) .261 .047 .329 .003 . .042 .721 .704 .904

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

เสขบคคลของคร

Pearson Correlation .458 .751 .207 .877 .828 1.000 -.483 -.509 -.447

t-stat 1.031 2.278 .423 3.654 2.953 -1.104 -1.183 -.999

Sig. (2-tailed) .361 .085 .694 .022 .042 . .332 .302 .374

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

แยกตามภาคปรโตโฆสะ


Pearson Correlation -.769 -.571 -.314 -.394 -.188 -.483 1.000 .985 .961

t-stat -2.404 -1.391 -.660 -.857 -.3833 -1.104 11.304 6.921

Sig. (2-tailed) .074 .237 .545 .440 .721 .332 . .000 .002

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

ไตรสกขาของนกเรยน

Pearson Correlation -.744 -.541 -.272 -.428 -.200 -.509 .985 1.000 .984

t-stat -2.227 -1.287 -.566 -.948 -.408 -1.183 11.304 11.117

Sig. (2-tailed) .090 .267 .602 .397 .704 .302 .000 . .000

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

เสขบคคลของนกเรยน

Pearson Correlation -.617 -.411 -.137 -.305 -.064 -.447 .961 .984 1.000

t-stat -1.568 -.901 -.276 -.641 -.128 -.999 6.921 11.117

Sig. (2-tailed) .192 .418 .796 .556 .904 .374 .002 .000 .

N 6 6 6 6 6 6 6 6 6

190

ในระดบภาคนโยบายของผบรหารดานกระบวนการเรยนร มผลทาใหการจดเตรยม

กระบวนการเรยนร และกาหนดจดมงหมาย ผ เรยนทพงประสงคของผสอน แตปจจยภายนอก

และจดมงหมายทพงประสงคไมมบทบาทในการจดเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผ เรยนทพงประสงคตามทผ เรยนไดรบ และการจดเตรยมระบบการเรยนรในดานตาง ๆ ของผสอน

ไมมบทบาทตอผ เรยน คอ ผ เรยนไดรบประโยชนจากการจดเตรยมกระบวนการของผบรหาร และ

ผสอนไมมาก ทาใหการเรยนรของผ เรยนจงไมบรรลจดมงหมายตามทผ เรยนตองการ

4.3.4 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน แยกตาม

โรงเรยนหรอระดบโรงเรยน พบวา ปจจยภายนอกของผบรหาร มความสมพนธกบ ปจจย

ภายนอกของผสอนระดบโรงเรยน ณ. ระดบนยสาคญ 0.05% เนองจาก tคานวณ = 2.379 มากกวา

tตาราง = 1.761 มคาความสมพนธ 0.566 แสดงวานโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอกของผบรหาร

มความสมพนธตอการจดเตรยมปจจยภายนอกของผสอนในทศทางเดยวกน 56.6% คอ นโยบาย

ปจจยภายนอกของผบรหารมสวนกระตนและเสรมการจดเตรยมปจจยภายนอกของผสอน 56.6%

กระบวนการเรยนรของผบรหาร มความสมพนธกบ กระบวนการเรยนร และ ผเรยนทพง

ประสงคของผสอน ในระดบโรงเรยน ณ. ระดบนยสาคญ 0.05 และ 0.01 เนองจาก tคานวณ =

2.326, 3.134 มากกวา tตาราง = 1.761, 2.624 ตามลาดบ มคาความสมพนธ 0.557 และ 0.671

ตามลาดบ แสดงวานโยบายการจดเตรยมกระบวนการเรยนรของผสอนและผ เรยนทพงประสงค

ของผสอนมทศทางเดยวกน 55.7% และ 67.1% คอ นโยบายการจดเตรยมกระบวนการเรยนร

ของผบรหารมสวนกระตนและเสรมการจดเตรยมกระบวนการเรยนรของผสอน 55.7% และ

นโยบายการจดเตรยมกระบวนการเรยนรของผบรหารมสวนกระตนและเสรมการเตรยมผ เรยนส

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของผสอน 67.1% ผเรยนทพงประสงคของผบรหาร ม

ความสมพนธกบ ผเรยนทพงประสงคของผสอน ทระดบนยสาคญ 0.10 เนองจาก tคานวณ =

1.974 มากกวา tตาราง = 1.345 มคาความสมพนธ 0.495 แสดงวา นโยบายการกาหนด

จดมงหมายของผ เรยนทพงประสงคของผบรหารมความสมพนธในทศทางเดยวกบการจดเตรยม

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของผสอน 49.5% คอ นโยบายการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพง

ประสงคของผบรหารมสวนกระตนและเสรมการจดเตรยมจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของ

ผสอน 49.5% แตปจจยภายนอกของผบรหาร ไมมความสมพนธกบ กระบวนการเรยนรของ

ผสอน และผเรยนทพงประสงคของผสอน ในระดบโรงเรยน ณ. ระดบความเชอมน 99% เนอง

จาก tคานวณ = 1.061, 1.737 นอยกวา tตาราง = 2.624 ดงตารางท 4.31

191

4.3.5 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผเรยน ในระดบ

โรงเรยน พบวา ปจจยภายนอกของผบรหาร ไมมความสมพนธกบ ปจจยภายนอกของผเรยน

กระบวนการเรยนรของผเรยน และ ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ในระดบโรงเรยน ณ.

ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = -1.302, -1.367, -1.027 มากกวา tตาราง = -2.624

กระบวนการเรยนรของผบรหาร มความสมพนธกบ กระบวนการเรยนรของผเรยน ในระดบ

โรงเรยน ณ. ระดบนยสาคญ 0.05 เนองจาก tคานวณ = -2.230 นอยกวา tตาราง = -1.761 มคา

ความสมพนธ -0.541 แสดงวานโยบายกระบวนการเรยนรของผบรหารมความสมพนธกบการ

จดเตรยมกระบวนการเรยนรทผ เรยนไดรบและมสวนรวม ในทศทางตรงกนชาม 54.1% คอ

นโยบายกระบวนการเรยนรไมชวยสงเสรมและกระตนการเรยนรแตมผลทาใหผ เรยนมความรสก

ในทางลบตอกระบวนการเรยนรทไดรบในทางลดลง 54.1% กระบวนการเรยนรของผบรหาร

ไมมความสมพนธกบผลลพธ ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ในระดบโรงเรยน ณ. ระดบความ

เชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = -1.658 มากกวา tตาราง = -2.624 คาความสมพนธ ผเรยนทพง

ประสงคของผบรหาร ไมมความสมพนธกบ ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ในระดบโรงเรยน

ณ.ระดบนยสาคญ 0.10 เนองจาก tคานวณ = 0.066 นอยกวา tตาราง = 1.345 แสดงวานโยบาย

จดมงหมายการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมความสมพนธกบจดมงหมายผ เรยนท

พงประสงคของผ เรยน ดงตารางท 4.31

4.3.6 ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผเรยน ในระดบ

โรงเรยน พบวา ผเรยนทพงประสงคของผสอน ไมมความสมพนธกบ ผเรยนทพงประสงคของ

ผเรยนในระดบโรงเรยน ณ. ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = -1.044 มากกวา tตาราง =

-2.624 ปจจยภายนอกของผสอน ไมมความสมพนธกบ ปจจยภายนอกของผเรยน

กระบวนการเรยนรของผเรยน และ ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ในระดบโรงเรยน ณ.

ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ = -0.455, -0.608, -0.363 มากกวา tตาราง = -2.624 และ

กระบวนการเรยนรของผสอน ไมมความสมพนธกบ กระบวนการเรยนรของผเรยน และ

ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ในระดบโรงเรยน ณ. ระดบความเชอมน 99% เนองจาก tคานวณ =

-1.199 , -0.787 มากกวา tตาราง = -2.624 ดงตารางท 4.31

192

ตารางท 4.31 : Correlation ของผบรหาร คร นกเรยน ระดบมธยมศกษาแยกตาม

โรงเรยน




ผบรหาร




ของคร


คร


ของคร




นกเรยน



ปรโตโฆสะของผบรหาร Pearson Correlation 1.000 .865 .786 .566 .293 .448 -.352 -.367 -.284

t-stat 5.966 4.403 2.379 1.061 1.737 -1.302 -1.367 -1.027

Sig. (2-tailed) . .000 .001 .035 .310 .108 .217 .197 .324

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

ไตรสกขาของผบรหาร

Pearson Correlation .865 1.000 .627 .645 .557 .671 -.540 -.541 -.432

t-stat 5.966 2.789 2.927 2.326 3.134 -2.225 -2.230 -1.658

Sig. (2-tailed) .000 . .016 .013 .038 .009 .046 .046 .123

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

เสขบคคลของผบรหาร

Pearson Correlation .786 .627 1.000 .678 .360 .495 -.055 -.067 .019

t-stat 4.403 2.789 3.195 1.336 1.974 -.192 -.234 .066

Sig. (2-tailed) .001 .016 . .008 .206 .072 .851 .819 .948

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

ปรโตโฆสะของคร

Pearson Correlation .566 .645 .678 1.000 .819 .811 -.130 -.173 -.104

t-stat 2.379 2.927 3.195 4.942 4.805 -.455 -.608 -.363

Sig. (2-tailed) .035 .013 .008 . .000 .000 .657 .555 .723

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

ไตรสกขาของคร

Pearson Correlation .293 .557 .360 .819 1.000 .844 -.279 -.327 -.222

t-stat 1.061 2.326 1.336 4.942 5.460 -1.007 -1.199 -.787

Sig. (2-tailed) .310 .038 .206 .000 . .000 .333 .253 .446

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

เสขบคคลของคร

Pearson Correlation .448 .671 .495 .811 .844 1.000 -.379 -.395 -.289

t-stat 1.737 3.134 1.974 4.805 5.460 -1.418 -1.489 -1.044

Sig. (2-tailed) .108 .009 .072 .000 .000 . .182 .162 .317

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

ปรโตโฆสะของนกเรยน

Pearson Correlation -.352 -.540 -.055 -.130 -.279 -.379 1.000 .991 .962

t-stat -2.225 -.192 -.455 -1.007 -1.418 25.908 12.275

Sig. (2-tailed) .217 .046 .851 .657 .333 .182 . .000 .000

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

ไตรสกขาของนกเรยน

Pearson Correlation -.367 -.541 -.067 -.173 -.327 -.395 .991 1.000 .973

t-stat -1.302 -2.230 -.234 -.608 -1.199 -1.489 25.908 14.697

Sig. (2-tailed) .197 .046 .819 .555 .253 .162 .000 . .000

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

เสขบคคลของนกเรยน

Pearson Correlation -.284 -.432 .019 -.104 -.222 -.289 .962 .973 1.000

t-stat -1.027 -1.658 .066 -.363 -.787 -1.044 12.275 14.697

Sig. (2-tailed) .324 .123 .948 .723 .446 .317 .000 .000 .

N 14 14 14 14 14 14 14 14 14

193

แสดงวานโยบายระดบโรงเรยนของผบรหารในดานปจจยภายนอกมผลตอการ

จดเตรยมปจจยภายนอกของผสอน แตไมมผลตอกระบวนการเรยนรของผสอนและผ เรยนทพง

ประสงคของผสอน ไมมผลตอปจจยภายนอกของผ เรยน กระบวนการเรยนรของผ เรยน และผ เรยน

ทพงประสงคทผ เรยนไดรบ กระบวนการเรยนรของผบรหารมผลตอกระบวนการเรยนรของผสอน

และจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของผสอนในทศทางเดยวกน มผลตอกระบวนการเรยนรของ

ผ เรยนในทางลบ และจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของผบรหารมผลตอผ เรยนทพงประสงคของ

ผสอน

การจดเตรยมดานตาง ๆ ของผสอนในระดบโรงเรยนตอสงทผ เรยนไดรบในดานปจจย

ภายนอก ของผสอนไมมผลตอปจจยภายนอกของผ เรยน กระบวนการเรยนรของผ เรยน และ

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน ดานกระบวนการเรยนรของผสอนไมมผลตอ

กระบวนการเรยนรของผ เรยนและจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน และดานผ เรยนทพง

ประสงคของผสอนไมมผลตอผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน การจดเตรยมระบบการเรยนรของ

ผสอนจะไมมผลตอการเรยนร ไมสามารถสรางผลตอผ เรยนในการเรยนรตามทผ เรยนตองการ และ

ผลทผ เรยนไดรบ และมผลในเชงลบ แมจะไมชดเจน

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

5.1 สรปความเหน

แนวนโยบายของผบรหารในสถานศกษาระดบมธยมศกษาแนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา ในสวนของ ปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะ ทมการกาหนดแนวนโยบายไวสง

ไดแก กลยาณมตร สงแวดลอม บรรยากาศ หลกสตรและสาระคาสอน การสรางแรงจงใจ และ

บคลกภาพ สวนของกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา มการกาหนดนโยบายไวสง ไดแก อธส

ลสกขาอนเปนการม การกลาววาจาชอบหรอสมมาวาจา การทาการงานชอบหรอสมมากมมนตะ

และอาชพชอบหรอสมมาอาชวะ อธจตสกขาอนเปนความเพยรชอบหรอสมมาวายามะ การรตว

ทวพรอมวาทาในสงทดมประโยชนหรอสมมาสต การมจตใจจดจอในสงนนหรอสมมาสมาธ อธ

ปญญาสกขา อนเปนความเหนชอบสมมาทฏฐ ความคด ดารชอบหรอสมมาสงกปปะ สวนของ

เสขบคคลหรอผเรยนทพงประสงค มการกาหนดจดมงหมายในนโยบายไวสง ไดแก คนด เปน

คนทมการดาเนนชวตอยางมคณภาพ คนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต คนม

ความสข เปนคนทมสขภาพดทงกายและใจ เมอ เปรยบเทยบแยกตามภาคทตงสถานศกษา ผบรหารม นโยบายการ

จดเตรยมปจจยภายนอกไมแตกตางกน มนโยบายการจดกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) ไม

แตกตางกน และมนโยบาย การกาหนดจดมงหมายผเรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ไม

แตกตางกน เมอ เปรยบเทยบแยกตามวฒการศกษาของผบรหาร ผบรหารมนโยบาย การ

จดเตรยมปจจยภายนอก ไมแตกตางกน ม นโยบายการจดเตรยมกระบวนการเรยนร

(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน และมนโยบาย การกาหนดจดมงหมายทางการศกษาใหไดผเรยน

ทพงประสงค(เสขบคคล) ไมแตกตางกน แสดงวา ผบรหารทอยในภาคตางกนและวฒ

การศกษาตางกนมการกาหนดนโยบายไมแตกตางกน แตเมอเปรยบเทยบแยกตามอาย

ผบรหาร มนโยบาย การจดเตรยมปจจยภายนอก ทแตกตางกน ม นโยบายการจดเตรยม

กระบวนการเรยนร ไมแตกตางกน และมการ กาหนดจดมงหมายทางการศกษาผเรยนทพง

ประสงค แตกตางกน แสดงวา ผบรหารทมอายตางกน จะมการกาหนดโยบายดานปจจย

ภายนอกและผเรยนทพงประสงคตางกน ความสมพนธระหวางนโยบายการบรหารของผบรหาร ในดานปจจยภายนอก กบ

กระบวนการเรยนร ในทศทางเดยวกน 78% ดาน ปจจยภายนอก กบผเรยนทพงประสงค ใน

ทศทางเดยวกน 54% ดาน กระบวนการเรยนร กบ ผเรยนทพงประสงค ในทศทางเดยวกน

65.8%

166

แนวการจดเตรยมของผสอน ในสถานศกษาระดบมธยมศกษา แนวทางการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา ในสวนของ ปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะ มการจดเตรยมไวคอนขางสง

ไดแก กลยาณมตร สงแวดลอม บรรยากาศ หลกสตรและสาระคาสอน การสรางแรงจงใจ และ

บคลกภาพ สวนของ กระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา มการจดเตรยมไวคอนขางสง ไดแก อธ

สลสกขา อนเปนการมการกลาววาจาชอบหรอสมมาวาจา การทางานชอบหรอสมมากมมนตะ

และอาชพชอบหรอสมมาอาชวะ อธจตสกขา อนเปนความเพยรชอบหรอสมมาวายะ การรตวทว

พรอมวาทาในสงทดมประโยชนหรอสมมาสต การมจตใจจดจอในสงนนหรอสมมาสมาธ อธ

ปญญาสกขา อนเปนความเหนชอบสมมาทฏฐ ความคดดารขอบหรอสมมาสงกปปะ สวนของ

เสขบคคลหรอผเรยนทพงประสงค มการจดเตรยมไวคอนขางสง ไดแก คนด เปนคนทมการ

ดาเนนชวตอยางมคณภาพ คนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต คนมความสข

เปนคนทมสขภาพดทงกายและใจ เมอเปรยบเทยบแยกตามภาค ทตงสถานศก ษา ผสอนม การจดเตรยมปจจย

ภายนอกไมแตกตางกน การจดเตรยมกระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน และการ

จดเตรยมกาหนด จดมงหมายผเรยนทพงประสงค ไมแตกตางกน เมอ เปรยบเทยบแยกตาม

วฒการศกษาของผสอน มการจดเตรยม ปจจยภายนอก ไมแตกตางกน การจดเตรยม

กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน การจดเตรยมผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล)

ไมแตกตางกน เมอ เปรยบเทยบแยกตามอายของผสอน มการจดเตรยม ปจจยภายนอก ไม

แตกตางกน การจดเตรยม กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) ไมแตกตางกน และ การจดเตรยม

ผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล)ไมแตกตางกน แสดงวาผสอนตางภาคกน ตางวฒการศกษา

และอายแตกตางกน มการจดเตรยม ปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนทพง

ประสงคไมแตกตางกน ความสมพนธระหวาง การจดเตรยมของผสอน ในดาน ปจจยภายนอก กบ

กระบวนการเรยนร ในทศทางเดยวกน 79% ดาน ปจจยภายนอก กบผเรยนทพงประสงค ใน

ทศทางเดยวกน 68.6% ดาน กระบวนการเรยนร กบผเรยนทพงประสงค ในทศทางเดยวกน

66.1% แนวคดและความเหนของผเรยน ทไดรบของผ เรยนและการมสวนรวมของผ เรยน

ในสถานศกษาระดบมธยมศกษา แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในสวนของ ปจจย

ภายนอกหรอปรโตโฆสะ มความเหนตอสงทไดรบพอสมควร ไดแก กลยาณมตร สงแวดลอม

บรรยากาศ หลกสตรและสาระคาสอน การสรางแรงจงใจ และบคลกภาพ สวนขอ ง

กระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา ผ เรยนมความเหนตอสงทไดรบจากกระบวนการเรยนร

พอสมควร ไดแก อธสลสกขา อนเปนการกลาววาจาขอบหรอสมมาวาจา การทางานชอบหรอ

167

สมมากมมนตะ และอาชพชอบหรอสมมาอาชวะ อธจตสกขา อนเปนความเพยรชอบหรอ

สมมาวายามะ การมจตใจจดจอในสงนนหรอสมมาสมาธ อธปญญาสกขาอนเปนความเหนขอบ

หรอสมมาทฏฐ ความคดดารขอบหรอสมมาสงกปปะ สวนของ เสขบคคลหรอผเรยนทพง

ประสงค ตามทผ เรยนไดรบจนบรรลจดมงหมายแหงตนเองทางการเรยนรอยในระดบพอสมควร

ไดแก คนด เปนคนทมการดาเนนชวตอยางมคณภาพ คอ ชวยทางานบาน ในนกเรยนบางสวนใน

ชนบทสวนในเมองและกรงเทพฯ มสวนนนอยลง คนเกง เปนคนทมสมรรถภาพสงในการดาเนน

ชวตซงคนในเมอง และกรงเทพฯ จานวนนอยทมความสามารถสง ยงในชนบทและหวเมอง

ตางจงหวดจะมความเกงเพยงเกงทกษะการใชชวต คนมความสข เปนคนทมสขภาพดทงกาย

และใจ คอ ผ เรยน เยาวชนในชนบทยงคงมความตองการสขทางวตถมากจนขาดความเขาใจ

ความสขทางจตใจ และตามอตภาพของตน แสดงวาการจดเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการ

เรยนร และการกาหนดจดมงหมาย ผ เรยนทพงประสงคยงไมสามารถพฒนาผ เรยน และเขาถง

ผ เรยนตามทวางนโยบายไว และกาหนดเอาไวของผบรหารและผสอน เมอเปรยบเทยบแยกตามภาคทตงสถานศกษา ผ เรยนมความเหนตอสงทไดรบ

และการมสวนรวมตอ ปจจยภายนอกแตกตางกน มตอการจด กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา)

แตกตางกน และมตอ จดมงหมายการศกษาผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล) แตกตางกน

แสดงวาผ เรยนทเรยนอยในภาคทตางกน ไดรบผลทางการศกษาและมสวนรวมแตกตางกน เมอ

เปรยบเทยบแยกตามอายของผเรยน ผ เรยนมความเหนตอสงทไดรบและการมสวนรวมตอ

ปจจยภายนอก แตกตางกน มตอการจด กระบวนการเรยนร(ไตรสกขา) แตกตางกน และมตอ

จดมงหมายผเรยนทพงประสงค แตกตางกน แสดงวาอายผ เรยนทแตกตางกนไดรบผลทาง

การศกษาและการมสวนรวมไมแตกตางกน ความสมพนธระหวางความเหนตอระบบการเรยนรและสงทไดรบของผเรยน

ในดานปจจยภายนอก กบกระบวนการเรยนร ในทศทางเดยวกน 85.4% ดาน ปจจยภายนอก

กบผ เรยนทพงประสงค ในทศทางเดยวกน 67.3% ดาน กระบวนการเรยนร กบผเรยนทพง

ประสงคในทศทางเดยวกน 75.2% ความสมพนธระหวางนโยบายระบบการเรยนรของผบรหารกบการจดเตรยม

ระบบของผสอน แยกตามภาค กระบวนการเรยนรของผบรหาร กบกระบวนการเรยนรของ

ผสอน มความสมพนธในทศทางเดยวกน 81.8% กระบวนการเรยนรของผบรหาร กบผเรยนท

พงประสงคผสอน มความสมพนธในทศทางเดยวกน 75.1% ปจจยภายนอก กระบวนการ

เรยนการสอนของผบรหาร กบ ผเรยนทพงประสงคของผสอน ไมมความสมพนธกน ผเรยน

ทพงประสงคของผบรหารกบผเรยนทพงประสงคของผสอน ไมมความสมพนธกน

168

ความสมพนธระหวางนโยบายระบบการเรยนรของผบรหารกบความคดเหน

และการไดรบจากระบบการเรยนรของผเรยน แยกตามภาค ปจจยภายนอกของผบรหาร

กบปจจยภายนอกของผเรยน มความสมพนธในทศทางตรงกนขาม 76.9% ปจจยภายนอก

ของผบรหาร กบกระบวนการเรยนรของผเรยน มความสมพนธในทศทางตรงกนขาม 74.4%

ปจจยภายนอกของผบรหาร กบ ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ไมมความสมพนธกน

กระบวนการเรยนรของผบรหาร กบ กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน ไมม

ความสมพนธกน และผเรยนทพงประสงคของผบรหาร กบผเรยนทพงประสงคของผเรยน ไม

มความสมพนธกน ความสมพนธระหวางการจดเตรยมระบบการเรยนรของผสอนกบความ

คดเหนและการไดรบจากระบบการเรยนรของผเรยน แยกตามภาค ปจจยภายนอกของ

ผสอนกบปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนทพงประสงคของผเรยน ไมม

ความสมพนธกน กระบวนการเรยนรของผสอน กบกระบวนการเรยนรของผเรยน ไมม

ความสมพนธกน กระบวนการเรยนรของผสอน กบผเรยนทพงประสงคของผเรยน ไมม

ความสมพนธกน ผเรยนทพงประสงคของผสอน กบ ผเรยนทพงประสงคของผเรยน ไมม

ความสมพนธกน แสดงวาการกาหนดนโยบายของผบรหารมบทบาทตอการจดเตรยมระบบการเรยนร

ตามหลกไตรสกขาของผสอน เวนแตกาหนดนโยบายปจจยภายนอกของผบรหารทไมสงผลตอการ

จดเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยน และผ ทพงประสงคของผสอน แตการกาหนด

นโยบายของผบรหารมความสมพนธในทศทางตรงกนขามหรอผลทางลบกบสงทผ เรยนไดรบ และ

ผ เรยนตองการโดยเฉพาะปจจยภายนอกของผบรหารมผลในทางลบตอกระบวนการเรยนรของ

ผ เรยน แตในดานอน ๆ ไมมบทบาทตอผ เรยน การกาหนการจดเตรยมระบบการเรยนรของผสอนม

บทบาทตอผ เรยนในทศทางตรงกนขามหรอทางลบ โดยเฉพาะปจจยภายนอกของผสอน มบทบาท

ในทางลบกบปจจยภายนอกทผ เรยนไดรบ และตองการ และกระบวนการเรยนรทผ เรยนไดรบและ

ตองการ แตในดานอน ๆ ไมมบทบาทตอผ เรยน ผบรหารในกรงเทพฯ และปรมณฑล รวมทงในเมองใหญของภาคตาง ๆ มการกาหนด

นโยบายในระบบการเรยนรทกดาน ทงปรโตโฆสะ ไตรสกขา และเสขบคคล เพอใหเดกเปนคนเกง

ทมความร ความสามารถสง สามารถสอบเรยนตอในระดบสง มความรทางวชาการ สามารถสราง

ชอเสยงใหแกสถาบนได เปนคนดเชอฟงคร อาจารย และผบรหาร อยในโอวาทพอแม เปนคนทม

ความสข ใชชวตทอยในกรอบของวฒนธรรม และประเพณตามทผใหญอยากใหเปน แมผบรหารใน

ชนบทและเมองรอบนอกจะมการกาหนดประเดนของการจดการในดานปรโตโฆสะ ไตรสกขา และ

เสขบคคลแตกตางไปบางคอ สามารถพฒนาผ เรยนของสถาบนใหเปนคนเกงในทกษะชวต

169

มากกวาทางดานวชาการอยางในเมอง แตกยงคาดหวงวาจะมผ เรยนบางสวนสามารถพฒนาได

เรยนในสถาบนอดมศกษาในพนทในตวเมองของภาคและจงหวด และยงกาหนดความมงหวงและ

การจดเตรยมในดานตาง ๆไวในระดบสง เชนเดยวกนกบผบรหารในเมองและกรงเทพฯ สวนการ

กาหนดนโยบายการเปนคนด กเปนกรอบทใกลเคยงกน คอ เปนคนทมความประพฤตอยในกรอบ

วฒนธรรม ประเพณอนดงามตามทผสอน ผบรหารและสงคมวางไว และคนมความสขตามอตภาพ

และรจกใชชวตอยางเหมาะสมกบตน ไมสรางปญหาแกตนเองและผ อนโดยเฉพาะครอบครว ผสอนนนมความเหนสอดคลองกบผบรหารในทกดาน แมจะมการจดเตรยมระบบการ

เรยนร ทงปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะ กระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา และจดมงหมายผ เรยน

ทพงประสงคหรอเสขบคคล เพอพฒนาผ เรยน แตมระดบความพอใจและมความเหนตอสงท

จดเตรยมใหไวระดบทตาลงมาเลกนอยแตยงอยในระดบสง ความคาดหวงและสงทจดเตรยมใหไว

ระดบทตาลงมาเลกนอยแตยงอยในระดบสง มงหวงจะพฒนาผ เรยนใหเปนคนด คนเกง และคนม

ความสข ในแนวทางเดยวกบผบรหารและสอดคลองกบนโยบายผบรหาร ทงในเมองและกรงเทพฯ

มทศทางเดยวกบผบรหาร และในชนบทหวเมองรอบนอกกจดเตรยมในแนวทางเดยวกบผบรหาร

ของสถานศกษา แตสงทผบรหารมนโยบายกาหนดใหจดทา และสงทผสอนจดเตรยมนน ไมสอดคลอง

กบความตองการ และความคาดหวงของผ เรยน และยงไมสามารถพฒนาผ เรยนไปสจดมงหมาย

นน ทาใหบอยครงเกดการขดแยงกนในแนวนโยบายของผบรหาร และการดาเนนการของผสอน

กบสงทผ เรยนเปนอยอนเปนผลการจดการ และการดาเนนการในการเรยนร สาเหตเกดจากผ เรยน

ถกกระแสสงคมและการอยากได อยากเปนทคนในกรงเทพฯและเมองใหญเปนโดยไมมองวา

จดมงหมายทควรเปนในการดาเนนชวตอยทไหน อาจเปนเพราะทผานมาหลายสบป ผคน

เคลอนยายเขาเมองใหญโดยเฉพาะกรงเทพฯ เพอปรบระดบฐานะทางสงคมและฐานะทาง

เศรษฐกจของตนเอง และใครทสามารถเขามาอยในเมองในกรงเทพฯไดเปนคนเกง คนทมฐานะใน

ดานตาง ๆ สงกวาคนในทองถนทตนเองอย คานยมทใชวดความสาเรจของคนในชนบทและหว

เมองรอบนอกคอ การไดเรยนตอในระดบทสงขน ทางานในเมอง ในกรงเทพฯ ในโรงงาน ขณะทคน

ทเรยนจบสงหากกลบมาอยในทองถน แมจะมตาแหนงความรบผดชอบเชนเดยวกบคนในเมอง

หากมองในแงของคานยมและกระแสสงคมในแงน ผบรหาร ผสอนจะตองรวมกนสรางระบบการ

เรยนรทงปรโตโฆสะ ไตรสกขา และเสขบคคลใหเกดแนวทางทจะพฒนาผ เรยนอกทงสถานศกษา

ผ เรยนและชมชนรวมกนพฒนาทองถนในเรองสงคมทพงประสงคตอไปดวย เพอสรางคานยมทพง

ประสงค แตหากเปนเพราะระบบการเรยนรของผสอนและผบรหารกาหนด และจดทาไมชวย

พฒนาและปรบเปลยนผ เรยนใหสอดคลองกบพนฐานและศกยภาพของผ เรยนกจาเปนตองมการ

170

พฒนา และปรบปรงการกาหนดและจดทาการเรยนรใหมโดยผบรหารและผสอนเองจะตองมการ

ลงมอปฏบตและรวมกนปฏบตทงผบรหาร ผสอน และผ เรยนใหเกดการเรยนรตามทวางนโยบายไว

และการจดเตรยมถกนาไปปฏบต และผ เรยนมสวนรวมในการปฏบต มสวนในการควบคมและ

ตดตามประเมนผล การควบคมและตดตามประเมนผลจะบอกถงความกาวหนาทเกดขนในทาง

ปฏบตและปญหาในทางปฏบต พรอมรวบรวมและวเคราะหขอมลเพอนามาใชในการปรบปรงเพอ

วางแผนในการกาหนดนโยบาย และการจดเตรยมการเรยนรซงสะทอนใหเหนวาการปฏรปการ

เรยนรยงไมยดหลกผ เรยนเปนสาคญหรอศนยกลางมากพอ จาเปนตองมการนาระบบการเรยนร

ตามแนวพทธทมไตรสกขาและโยนโสมนสการเปนหลกในการเรยนร โดยมปรโตโฆสะทเปน

กลยาณมตร ซงสามารถสรางการเรยนรของผ เรยน เกดเปนผลเสขบคคล ทงนจะตองดาเนนการ

โดยทงผบรหาร ผสอน และผ เรยนจะตองเรยนรตามหลกไตรสกขาจงจะแกปญหาความไมสมพนธ

สอดคลองระหวาง การกาหนดนโยบายของผบรหาร การจดเตรยมการเรยนรของผสอน และการ

วางตวอยางเหมาะสมของผ เรยนในการเรยนร อนนาไปสแนวทางการจดการเรยนรตามหลก

ไตรสกขาในระบบการศกษาและในสงคม ผบรหาร ในสถานศกษาระดบมธยมศกษาในการจดการเรยนรมนโยบายการ

จดเตรยมปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะใหครไดใชในการจดการเรยนรแกผ เรยนไวสง ทง

สงแวดลอม บรรยากาศ หลกสตร สาระคาสอน การสรางแรงจงใจ และบคลกภาพทเปน

กลยาณมตร สาหรบกระบวนการเรยนร หรอไตรสกขามนโยบายการจดเตรยมของครใหแกผ เรยน

ไวสงเชนกน ทงในดานอธศลสกขา การกลาววาจาทไพเราะ สภาพ การทางานทด และการ

ประกอบอาชพสจรต อธจตสกขา เปนการเพยรพยายามทางาน การรตวทาในสงทดมประโยชน

การทาสงตาง ดวยจตใจจดจอ และอธปญญาสกขาเปนการมความเหนทดตอสงตาง ๆ และการ

คดในสงตาง ๆ ในทางทด

5.2 ขอเสนอแนะ การกาหนดนโยบายของผบรหารนนมความตงใจไวสงมาก แตยงไมสามารถทาให

แนวนโยบายการเรยนรสแนวทางปฏบตมากพอ เนองจากระดบความเหนทมตอการเตรยมการ

ผสอน และทสถานศกษาจดเตรยมอยในระดบสงพอสมควร ในแนวทางเดยวกน แตการกาหนด

นโยบายและการเตรยมการดานการเรยนรของผสอนมบทบาทหรอผลตอการเรยนรของผ เรยนไม

มาก และยงมผลในทางลบโดยเฉพาะดานปจจยภายนอก แสดงวาการบรหารการศกษาของ

ผบรหารในทก ๆ ดานยงขาดการตดตามประเมนผลเพอหาผลทเกดกบผสอนและผ เรยนซง

จาเปนตองมการพฒนาการตดตามและประเมนผลเพอมาปรบปรงการบรหารการจดการการ

เรยนร รวมทงการควบคมและการนาไปใชดานการจดการการเรยนร ซงจะทาใหการปฏรปการ

เรยนรตามแนวพทธลงไปสผสอนและผ เรยนมากขน ในดานการจดเตรยมการเรยนรตามแนวพทธ

171

ของผสอนจะตองตดตามและประเมนผลการจดเตรยมในดานตาง ๆ ของปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร และเปาหมายทตองการใหผ เรยนเปน เพอนาผลการประเมนมาปรบปรงการจด

เตรยมการเรยนร รวมทงการควบคมและนาไปปฏบตใหบรรลผลสาเรจ นอกจากผบรหารจะตองปรบปรงการจดการการบรหารใหการเรยนรลงสแนวทางการ

ปฏบตของผสอนและผ เรยน และผสอนปรบปรงการจดเตรยมการเรยนรใหสอดคลองกบ

แนวนโยบายของผบรหาร และในแนวทางทจะพฒนาการเรยนรของผ เรยนใหเกดการเรยนรอยาง

เตมศกยภาพของผ เรยนแลว การปฏรปการเรยนรทดาเนนการอยไมสามารถทาใหผ เรยนไดพฒนา

อยางเตมศกยภาพและเกดผลทางการปฏบตของผสอนททาใหเกดการเรยนรแกผ เรยนทสอดคลอง

กบความสามารถของผ เรยนและพฒนาผ เรยนอยางเตมศกยภาพ หากการบรหารจดการการเรยนร

ของผบรหารสถานศกษา และการจดเตรยมการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผสอน ไมสามารถทา

ใหสอดคลองกนและไมสามารถนาไปสการจดทาการเรยนรทสอดคลองกบพนฐานของผ เรยน และ

สามารถพฒนาผ เรยนไดอยางเตมตามศกยภาพยอมจะไมสามารถทาใหเกดคนด คนเกง คนม

ความสขทเปนทตองการของผ เรยน ของสถานศกษา และของสงคม ดงนนทงผบรหาร สถานศกษา และผสอนจะตองยดหลกของโยนโสมนสการเพอให

การกาหนดนโยบายของระบบการเรยนรของผบรหารและการจดเตรยมระบบการเรยนรของผสอน

ลงสการนาไปใชในทางปฏบตพรอมทงตวผบรหารและผสอนเองจะตองพฒนาระบบการเรยนรของ

ตวเองในการบรหารจดการและการดาเนนการเรยนการสอน ในระบบการเรยนรเพอใหเกดการคด

พจารณาโดยแยบคลายดวยใจจดจอทจะใหเกดกระบวนการเรยนรททาใหผ เรยนไดรบประโยชน

สงสดโดยมปจจยภายนอกตาง ๆ หรอปรโตโฆสะทเปนกลยาณมตรตอผ เรยน โดยเฉพาะผบรหาร

และผสอนจะตองประพฤตตวของทานเองใหเปนกลยาณมตรกอนสงอน เมอนโยบายการเรยนร

ของผบรหารและการดาเนนการเรยนรของผสอนเปนไปในแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ยอมจะเปนการงายทจะทาใหการเรยนรของผ เรยนเกดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดยยดหลก

โยนโสมนสการ และไตรสกขาในการเรยนรของผ เรยน การบรหารนโยบายการเรยนรของผบรหาร การดาเนนการเรยนรของผสอน และการ

เรยนรของผ เรยนเปนไปในแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ยอมจะทาใหกาจดการเรยนของ

ประเทศไทย สามารถบรรลจดมงหมายตามตองการได โดยตองยดหลกการจดการเรยนรทมโยนโส

มนสการ ในระหวางการเรยนรโดยใชกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขาเปนเครองมอสาคญ

เมอทกฝายทเกยวของในกระบวนการเรยนรและในระบบการเรยนรจะเขาใจดวยตวเองวาจะทา

อยางไรจงจะเหมาสมกบผ เรยนแตละคน และจะทาอยางไรจงจะทาใหผสอนสามารถดาเนนการ

เรยนการสอนททาใหผ เรยนเกดประโยชนสงสด และผบรหารจะทาอยางไรใหปจจยภายนอกหร

อปรโตโฆสะ และกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา สามารถดาเนนการในการสรางการเรยนรทเออ

172

ประโยชนตอผ เรยนมากทสดอยางเตมศกยภาพของผ เรยนแตละคน โดยหลกคาสอนของ

พระพทธเจาทไดทรงตรสไวทวา มนษยแตละคนมความแตกตางกน สรรพสงลวนไมแนนอน ไม

ยงยน ดงนนการจดการศกษา และการเรยนรจะตองพฒนาอยางเหมาะสมดวยวธการท

หลากหลายในแนวทางเดยวกน จงจะทาใหการการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา จงจะประสบ

ความสาเรจททาใหผ เรยนเกดประโยชนสงสดหรอผ เรยนเปนสาคญ

บรรณานกรม

หนงสอ

กอ สวสดพาณชย.การศกษาในประเทศไทย : การมธยมศกษา การวางแผนกาลงคน และ

การศกษาในประเทศไทย .กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพาณชย.2509.

กลยา วานชยบญชา.การใช SPSS for Windows ในการวเคราะหขอมล.กรงเทพฯ : ซเค แอนด

เอส โฟโตสตดโอ.2545.

คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร.ปฏรปการเรยนรผเรยนสาคญทสด.กรงเทพฯ : โรงพมพ

ครสภาลาดพราว.2543.

ดวงใจ วสกล, มารศร ผลชวะ และคณะ.สถตธรกจ.กรงเทพฯ : สานกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.2540.

บนลอ พฤกษะวน. การประถมศกษา.กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.2525.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). พทธธรรม.กรงเทพฯ : สหธรรมก.2546.

พระราชวรมน(ประยร ธรรมจตโต). กระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนา.กรงเทพฯ :

ครสภาลาดพราว.2543.

วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.2544.

สเทพ ชาตเสถยรวงศ.หลกสตรและการสอนพทธศาสนาระดบมธยมศกษา.กรงเทพฯ :

มหาจฬาฯบรรณาคาร. 2543.

สมน อมรววฒน.การสอนโดยการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ.กรงเทพฯ : โอเดยน

บรคสโตร.2530.

สมน อมรววฒน. คดเปนตามนยแหงพทธธรรม “ตวอยางการคดแบบโยนโสมนการ”.

พมพครงท 3.กรงเทพฯ : เสรมสน พรเพรส ซสเทม.2545.

สมบรณ พรรณาภพ. ประวตและปรชญาการศกษาไทย.กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.2524.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร .กองสารสนเทศ สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ, 2536.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร.พระราชบญญตการศกษา

แหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท 2).กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟค.

2545.

174

รายงานการวจย

จนทรเพญ ทองยน.การศกษาผลของการจดกจกรรมการเรยนการสอนวชาวทยาศาสตร

(ว. 203) โดยหลกการสอนแบบซปปา (CIPPA Model) สาหรบนกเรยนชนมธยม

ศกษาปท 2. กรงเทพฯ : สานกงานพฒนาการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม.2544.

ดลพฒน ยศธร.การนาเสนอรปแบบการศกษาเพอพฒนาทยงยนตามแนวพทธศาสตร.

วทยานพนธดษฎบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2542.

ไพรช สแสนสข.หลกการและกระบวนการของการเรยนรและการสอนตามหลกพทธ

ศาสตร : การวเคราะหพระไตรปฎก.วทยานพนธดษฎบณฑตจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.2539.

ตอนท 2 : การเตรยมการเรยนรดานปจจยภายนอกและการมสวนรวมของผเรยน

ทานมความเหนตอขอความตอไปนอยางไร จากการเรยนการสอน ในระดบใด โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

ปฏรปการเรยนร : ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ)

มากท

สด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

กลยาณมตร (เพอนทดของผเรยน : ปจจยภายนอกท 1)

1. ครผสอนตงใจในการสอน พยายามหาแนวทาง วธการสอน เพอใหผเรยนมความร

และเขาใจในเนอหาสาระอยางดทกครงทสอน

2. ครผสอนเปนตวอยางทด คอยตกเตอนลกศษยทกครงททาผดหรอมขอบกพรอง

เพอพฒนาผเรยน

3. ครผสอนใหโอกาสผเรยนแสดงความคดเหน และยอมรบความคดเหนของผเรยน

4. ครผสอนใหคาแนะนาการศกษาคนควา งานทมอบหมายใหแกผเรยนอยาง

สมาเสมอ

5. ครผสอนเอาใจใส ตรวจสอบ การตดตามผลการเรยนของผเรยนอยางตอเนอง

6. การใหคาแนะนาของคร ทาใหผเรยนเขาใจวาตนเองถนดในดานใด รถง

ความสามารถและศกยภาพของตน

สงแวดลอม (สงทอยรอบตว : คน ธรรมชาตและสงประดษฐ : ปจจยภายนอกท 2)

1. เพอนในชนเรยนมความสนใจการเรยน มความตงใจและการแสวงหาความร

รวมกน

2. คร อาจารย และผบรหารของโรงเรยนมความตงใจและรวมกนใหการเรยนรทดแก

ผเรยน ทงในและนอกหองเรยน

3. มการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนอยางเปนระเบยบ สะอาดและมบรรยากาศทเออ

ประโยชนตอการเรยนร

4. มการจดเตรยมสอการเรยนการสอนอยางเหมาะสม และพรอมตอการใชประโยชน

บรรยากาศ (บรรยากาศทางวชาการ ความสงบ การจดสถานทเพอปลกเราและสงเสรม


1. จดเตรยมสถานทภายในโรงเรยนอยางเหมาะสมพรอมตอการใชประโยชนในการ

เรยนร

2. จดหองเรยน นทรรศการ และกจกรรมกลม เพอสงเสรมการเรยนการสอนโดยมคร

อาจารยและผบรหารเปนทปรกษา

3. หองสมดมหนงสอ ตารา ทหลากหลายและมากพอตอการศกษา คนควา และ

บรรยากาศทเหมาะตอการใชประโยชน

ปฏรปการเรยนร : ปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ)

มากท

สด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

4. มการจดกจกรรมทางวชาการ ทงในและนอกสถานศกษาอยางตอเนอง โดย

บคลากรทงภายในและภายนอกรวมจดทา

5. มการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการรวมกนทงภายในและภายนอกโรงเรยน

หลกสตรและสาระคาสอน (มความนาสนใจ มความสาคญ ชวนขบคดในการเรยนร,


1. ครผสอนมการจดเตรยมเนอหา สาระ ทสอดคลองกบหลกสตร และความตองการ

ของผเรยน โดยผเรยนมสวนรวม

2. ครผสอนจดเตรยมรายละเอยดของเนอหา สาระคาสอน ทเหมาะสมกบพนฐานของ

ผเรยน และเปนประโยชนตอการเรยนร

3. ครผสอนมการจดกจกรรมประกอบการสอน การวเคราะหเนอหาเพอการ

ประยกตใชในชวตจรง

4. ครผสอนมการจดเตรยมการวดและประเมนผล การเรยนรอยางมประสทธภาพ เพอ

ใชในการพฒนาการเรยนการสอน

การสรางแรงจงใจ (การสรางความสามารถในการเรยนร เพอเผชญปญหา คนพบ

ความสาเรจ เกดประสบการณ พรอมการใหรางวลทเหมาะสมททาใหเกดการเสรมแรง


1. ครเตรยมเนอหานาของบทเรยนจงใจผเรยน ใหสนใจเรยนรอยตลอดเวลา

2. ครผสอนมการเตรยมตว และจดกจกรรมในการสอนเพอใหผเรยนสนกกบบทเรยน

3. คร เตรยมเนอหาและกจกรรมการเรยนรใกลผเรยน และสอดคลองกบสถานการณ

ปจจบน งายตอการประยกตใช

บคลกภาพ (การวางตวของผสอน, การเปดโอกาสและความเปนกนเองกบผเรยน

ทาใหผเรยนสนใจใครเรยนรอยางมความสข : ปจจยภายนอกท 6)

1. ครสอนดวยภาษาและทาทางทสภาพ ชวนใหผเรยนสนใจและตงใจเรยนรอยางม

ความสข

2. ครสอนใหผเรยนซกถามเรองทอยากร ทาใหผเรยนเรยนดวยความสนก

3. ครสอนเปนทปรกษา ชวยใหผเรยนเกดการเรยนรจากแหลงความรดวยตนเอง

ตอนท 3 : การดาเนนการกระบวนการเรยนรทมผเรยนเปนสาคญ (ของผเรยน)

ปฏรปการเรยนร : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา)

มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

1. อธสลสกขา (ศล : สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ) สมมากมมนตะ (ทาการงานชอบ)

สมมาอาชวะ (อาชพสจรต) : ปจจยกระบวนการเรยนร 1)

1.1 สมมาวาจา (กลาววาจาชอบ)

1) ครผสอนใชคาพดสภาพ นมนวลในการสอนและอบรมนกเรยน เพอนาไปสการพฒนาองค

ความรและแนวทางในการแกไขปญหารวมกน

2) ครผสอนพดนาเพอฝกใหผ เรยนพดอยางรอบคอบ ถถวนและสมเหตสมผล สรางสรรค

นาไปสการพฒนาตนเองและสวนรวม

3) ครผสอนพดนาเพอฝกผ เรยนใหสามารถอธบายเรองราวตางๆ อยางนาสนใจและเขาใจ

งาย

1.2 สมมากมมนตะ (การทางานชอบ)

1) ครผสอน สอนและตวในสงทเปนประโยชนแกตวผ เรยน เพอใหการเรยนรมประสทธภาพ

ตามทผ เรยนตองการ

2) ครผสอนจดกจกรรมในการสอนใหผ เรยนไดเรยนรวมกนเพอใหเขาใจในเนอหาวชาอยางม

ประสทธภาพและมความสข

3) ครผสอนฝกอบรมนกเรยนทดลองปฏบตเพมพนจากทฤษฎทไดเรยน เพอใหเกดทกษะ

และความสามารถในการแกไขปญหาอยางมเหตผล

4) ครผสอนมอบหมายงานใหจดทาโครงงาน เพอใชแกปญหาและการประยกตใชทเปน

ประโยชนตอตนเอง โรงเรยน และสงคม

1.3 สมมาอาชวะ (อาชพชอบ)

1) ครผสอนมความชานาญ สามารถถายทอดความร ใหแกผ เรยน เพอนาไปประกอบอาชพ

และประยกตใชในชวตประจาวน

2) ครผสอนสามารถสอนในแนวทางททาใหผ เรยนมความสามารถในการแกปญหาและ

พฒนา จนนาความรไปประกอบอาชพได

3) ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหเปนคนด มศลธรรม จรยธรรม จนเปนนสย และนาไปใช

ประกอบอาชพสจรต

2. อธจตตสกขา (สมาธ : สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) สมมาสต (การรตวทวพรอม)

สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน) : ปจจยกระบวนการเรยนรท 2)

2.1 สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ)

1) ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหมความตงใจเรยนรดวยความมงมน อดทนไมยอทอตอเนอง

อยางมความสข

ปฏรปการเรยนร : กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา)

มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

2) ครผสอนใหผ เรยนทาแบบฝกหดและคนควาดวยความอดทน เพอใหงานสาเรจตาม

กาหนด

3) ครผสอนตรวจการบานและงานทมอบหมาย เพอกระตนนกเรยนใหมความกระตอรอรน

ขยน อดทน ทางานสาเรจตามทกาหนด

2.2 สมมาสต (การรตวทวพรอมวาทาในสงทดมประโยชน)

1) ครผสอนฝกอบรมใหนกเรยนมสต รและซกถามใหเขาใจเพอพฒนาการเรยนร

2) ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหเรยนรอยางเปนระบบ ระเบยบ รอบคอบ ระมดระวง อยางม

ประสทธภาพและมความสข

2.3 สมมาสมาธ (มจตใจจดจอในสงนน)

1) ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหเรยนรสาระในการเรยนการสอนดวยใจจดจอ มง มน ขบคด

ดวยตนเองและรวมกนใหสาเรจตามความตองการ

2) ครผสอนฝกอบรมผ เรยน ทดลองปฏบต และคนควาหาคาตอบดวยใจจดจอ มงมน อยาง

แนวแนใหประสบความสาเรจ

3) ครผสอนฝกอบรมผ เรยนใหพดอยางตงใจ มงมนเพอใหเกดประสทธภาพตอการอธบาย

และตอบคาถามไดอยางชดเจนและเขาใจงาย

3. อธปญญาสกขา (ปญญา : สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ) สมมาสงกปปะ (ความคด –

ดารชอบ) :ปจจยกระบวนการเรยนรท 3)

3.1 สมมาทฎฐ (ความเหนชอบ)

1) ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหมความรความเขาใจอยางมเหตมผล เชอมโยงและสามารถ

บรณาการกบวชาการดานตางๆ

2) ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหสามารถนาความรไปประยกตใชดวยเหตผล แกปญหาท

เกดขนตามความเปนจรง

3.2 สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ ดารชอบ)

1) ครผสอนฝกอบรมนกเรยนใหคดคนควาหาเหตผล แกปญหาอยางมเหตผล เพอใหเกด

องคความรทเปนประโยชนแกตนเองและสงคม

2) ครผสอนฝกอบรมผ เรยนทดลอง คนควา รเหตปจจยในเรองนนๆ และนามาประยกตใช

อยางเปนเหตเปนผล

ตอนท 4 : ผลของกระบวนการเรยนร คอผเรยนทพงประสงค (ของผเรยน)

ปฏรปการเรยนร : ผเรยนทพงประสงค(เสขบคคล)

มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

1. คนด (คนทดาเนนชวตอยางมคณภาพ : ปจจยผเรยนทพงประสงคท 1)

1) นกเรยนสามารถคดอยางสรางสรรค สมเหตสมผล ทาใหเกดแนวทางในการสราง

ประโยชนตอตนเองและผ อน

2) นกเรยนมความรความเขาใจในการใชภาษาเขยนอยางมเหตผล ลาดบเรอง

เชอมโยง ในการแกปญหาตอตนเองและผ อน

3) นกเรยนอธบาย อภปราย ตอบปญหาในเรองตางๆ อยางมเหตผล เปนประโยชนตอ


4) นกเรยนทากจกรรมทเกดประโยชนตอตนเองและผ อน เปนทยอมรบของเพอน และ

ครอาจารย

2. คนเกง (คนทมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต : ปจจยผเรยนทพงประสงคท 2)

1) นกเรยนสามารถนาความรมาวเคราะหหาสาเหตแหงปญหา แกไขปญหาไดอยางม

ประสทธภาพ เปนประโยชนแกตนเองและผ อน

2) นกเรยนสามารถนาความรมาเชอมโยงเหตปจจยตางๆ และบรณาการ นาไปแกไข

ปญหาและพฒนาสงทตองการใหเจรญกาวหนายงขน

3) นกเรยนสามารถวเคราะห ปญหาทเกดขน ทาใหรวธแกไข และวธการพฒนาเพอให

เกดการแกไข ปรบปรงและพฒนาใหเปนประโยชนตอตนเองและผ อน

3. คนมความสข (คนทมสขภาพดทงกายและใจ : ปจจยผเรยนทพงประสงคท 3)

1) นกเรยนสามารถนาความรไปดแลสขภาพรางกาย ในการเลอกอาหาร ของใชและท

อยอาศย ททาใหรางกายแขงแรงสมบรณ

2) นกเรยนสามารถนาความรมาปรบใชในการใชชวตรวมกบเพอน คร และ

ครอบครว อยางมความสข และเปนทยอมรบของผอน

3) นกเรยนสามารถใชชวตตามฐานะของตนและครอบครว รจกตนเอง รจกใชเงนและ

ทรพยสนอยางเหมาะสม มความสข ไมสรางความเดอนรอนแกตนเองและผ อน

4) นกเรยนมจตใจเออเฟอ ชวยเหลอเพอนทกคน ทงในดานการเรยน การบาน และ

ปญหาในชวตประจาวน

ประวตผวจยและคณะ

๑. หวหนาโครงการวจย

1. ชอ (ภาษาไทย) : นายบญเลศ จรภทร

ชอ(ภาษาองกฤษ) : Mr Boonlert Chirapatra

2. หมายเลขบตรประจาตวประชาชน : 3 1017 01455 050

3. ตาแหนงปจจบน : อาจารย

4. สงกด : ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬา-

ลงกรราช วทยาลย ศนยวดศรสดาราม บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700

โทร. / โทรสาร 0-2433-6588

5. ประวตการศกษา

5.1 ปรญญาตร : วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) วชาเอก สถตคณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร

5.2 ปรญญาโท : พฒนบรหารศาสตร มหาบณฑต (พบ.บ) วชาเอก การคลง วชาโท เศรษฐมต

คณะพฒนาเศรษฐกจ สถาบนพฒนบรหารศาสต ( NIDA)

6. สาขาวชาการทมความชานาญพเศษ

6.1 วชาคณตศาสตร 6.2 สาขาวชาเศรษฐศาสตร

6.2 สาขาวชาวางแผนเชงกลยทธ 6.3 สาขาวชาการตลาด

6.4 สาขาวจยการศกษา 6.6 สาขาวชาสถต

7. ประสบการณ

1) อาจารยสอนวชาคณตศาสตร โรงเรยนกรงเทพชางกล และเจาหนาทสถตกรมประมง

กระทรวงเกษตรฯ

2) อาจารยสอนวชาเศรษฐศาสตร คณตศาสตรและสถต มหาวทยาลยเกรก

3) อาจารยสอนวชาเศรษฐศาสตร คณตศาสตรและสถต สถาบนเทคโนโลยราชมงคล

วทยาเขตบพตรพมขจกรวรรด

4) หวหนาหนวยงานวจยเศรษฐกจทวไป สวนวชาการสานกกรรมการผจดการ ธนาคาร

กรงเทพฯพาณชยการ จากด (มหาชน) ผจดการสวนสวนวเคราะหขอมลและเศรษฐกจ

ฝาย วจยและวางแผน ธนาคารศรนคร จากด (มหาชน) และผจดการฝายวางแผน

ธรกจกลมบรษท สามมตรมอเตอร

5) อาจารยประจา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

6) ทปรกษาโครงการ ITB ( ชบชวต SME )

ประสบการณวจย

๑๐๕

1) ศกษาความตองการศกษาตอในระดบอดมศกษา : กรณศกษาคณะดานการศกษา

2) ผชวยวจยโครงการวจย “การทดแทนกนของแรงงานกบปจจยในอตสาหกรรมทอผา”

3) หวขอวจยเรอง “แนวโนมความตองการสนเชอและเงนฝากของระบบธนาคาร”

4) วจยเรอง “ศกษาสวนแบงตลาดของสาขาแตละแตสาขาในจงหวดและอาเภอของ

ธนาคารศรนคร

5) วจยเรอง “ศกษาแนวโนมความตองการรถยนตในประเทศไทย”

6) วจยเรอง “แนวโนมความตองการขนสวนรถยนตบรรทกทกในประเทศ: กรณศกษา

แหนบ ไฮดรอลค และเพลารถบรรทก”

7) วจยเรอง “การปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตรในระดบมธยมศกษา”

7.1 หวหนาโครงการวจย : หลกธรรมสาหรบกลมผปกครองและประชาชนทวไป, หลกธรรม

สาหรบกลมขาราชการและเจาหนาทของรฐ, หลกธรรมสาหรบผปกครองและประชาชน

ทวไป, การประเมนประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย, ระบบการบรหารจดการวดเพอสงคม, เศรษฐศาสตรเชงพทธตามแนว

เศรษฐกจพอเพยงกบการจดการเรยนรของสถานศกษา : กรณศกษาในกรงเทพและ

ปรมณฑล

7.2 งานวจยททาเสรจแลว

การประเมนประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย, 2548, สถาบนวจยพทธศาสนามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

7.3 งานวจยทกาลงทา : ระบบการบรหารจดการวดเพอสงคม, เศรษฐศาสตรเชงพทธตาม

แนวเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการเรยนรของสถานศกษา : กรณศกษาในกรงเทพและ

ปรมณฑล

๑๐๖

ผรวมวจยคนท ๑

๑. ชอ (ภาษาไทย)

ชอ (ภาษาองกฤษ)

ผชวยศาสตราจารย.ดร.ชาตชาย พทกษธนาคม

Assist. Prof. Dr. Chatchai Phitaktanakhom

๒. หมายเลขบตร

ประจาตวประชาชน

๓. ตาแหนงปจจบน - อาจารยประจาภาควชาปรยตธรรมและจรยศกษา คณะครศาสตร มจร.

- รกษาการรองอธการบดฝายกจการทวไป

๔. หนวยงานทสงกด - มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดมหาธาตฯ ถนนมหาราช

แขวงพระบรมมหาราชวง เขตพระนคร กรงเทพมหานคร ๑๐๒๐๐ โทร.

๐–๒๒๒๒–๑๘๖๗ ตอ ๑๔๘, โทรสาร. ๐–๒๒๒๖–๖๒๕๑, มอถอ ๐–

๑๘๓๑–๒๓๖๗

๕. ประวตการศกษา - ชนมธยมศกษาปท ๕ โรงเรยนสารสทธพทยาลย (แผนกวทยาศาสตร)

อ.บานโปง จ.ราชบร

- อาชวะชนสง โรงเรยนวศวกรรมรถไฟ (แผนกการเดนรถ)

- พม. (ภาษาองกฤษ)

- นธ. เอก เปรยญธรรม ๕ ประโยค

- ปรญญาตร พธ.บ. (คณะครศาสตร) มจร.

- M.Ed. (Guidance) มหาวทยาลย Poona ประเทศอนเดย

- M.Phil.(Interdisciplinary) มหาวทยาลย Poona ประเทศอนเดย

- Ph.D. (Guidance & Counseling) มหาวทยาลย Poona ประเทศ

อนเดย

๖. ประสบการณ

ในการสอนและ

ผลงานวชาการ

- จตวทยาการเรยนการสอน

- จตวทยาพฒนาการเดก

- การแนะแนวดานจรยธรรม

- การแนะแนวการศกษา

- การพฒนาพฤตกรรมเดกและวยรน

- จตวทยาสาหรบพอแม

๗. ประสบการณดานการ

วจย

เปนหวหนาโครงการวจยเรอง การระดมทรพยากรเพอการศกษาของวดใน

พระพทธศาสนา ของสานกงานเลขาธการสภาการศกษา

กระทรวงศกษาธการ

๑๐๗

ผรวมวจยคนท ๒ 1. ชอ (ภาษาไทย) : ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

ชอ(ภาษาองกฤษ) : Assist. Prof. Dr.Theerayout Phungtien

วนทเขารบตาแหนง ๑ ตลาคม ๒๕๔๕ ตามคาสงมหาวทยาลยท ๒๕๐/๒๕๔๕ ลงวนท ๑ ต.ค.

๔๕ วน/เดอน/ป เกด ๑๐ ธนวาคม ๒๔๙๔ สถานทเกด จงหวดพจตร การศกษา - ป.กศ. วทยาลยครธนบร

- พม. กระทรวงศกษาธการ - B.A. จตวทยา ประเทศอนเดย - M.A. สงคมศาสตร ม.มคธ อนเดย - Ph.D. สงคมศาสตร ม.มคธ อนเดย

ประวตการทางาน - เปนอาจารยประจา คณะครศาสตร ม.มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย - เปนกรรมการสภาวชาการ - เปนผชวยอธการบดฝายกจการทวไป

สถานททางาน ฝายกจการทวไป มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดมหาธาต ทา

พระจนทร กรงเทพฯ

๑๐๘

ผรวมวจยคนท ๓ ชอ/นามสกล (ภาษาไทย) ผศ.ดร.สทธพงษ ศรวชย

(ภาษาองกฤษ) Assist. Prof. Dr. Sutthipong Srivichai

ภมลาเนาเดม อ. เมอง จ. เชยงใหม

สงกด ภาควชาบรหารการศกษาและกจการคณะสงฆ คณะครศาสตร

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ศนยวดศรสดาราม

กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร./โทรสาร ๐-๒๔๓๓-๖๕๘๘

ประวตการศกษา น.ธ. เอก, ป.ธ. 3,

ปรญญาตร พทธศาสตรบณฑต (บรหารการศกษา ), M.Ed., Ph.D

(Education)

ผลงานทางวชาการ - อาจารยสอนวชา ภาวะผ นาทางการศกษา

- สมมนาปญหาธรรมภาคภาษาองกฤษ

- การปรกษาเชงจตวทยาและแนะแนว

- ระบบการบรหารการศกษาไทย

- พระไตรปฎกศกษา

- งานวจยพระพทธศาสนา

งานวจยเรอง การศกษาสภาพมหาวทยาลยในกากบของรฐ :

ศกษาเฉพาะมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยมนษยสมพนธกบ

การบรหารโรงเรยน

ปจจบนดารงตาแหนง ผชวยศาสตราจารย, อาจารยประจาคณะครศาสตร

ความรความชานาญ

พเศษ

- วทยากรบรรยายถวายความรครสอนพระธรรมทต ณ โรงเรยน

ปรยตธรรมวดปากนา เขตภาษเจรญ

- พธกร

- อาจารยบรรยายแกนสตปรญญาโท มหาวทยาลยมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย

- อบรมครสาระการเรยนรวชาพระพทธศาสนา

รายงานการวิจัย...

Documents

Transcript of รายงานการวิจัย...