อำ�เภอช�นม�นจงหวดอำ�น�จเจรญ

ปาครอบครว ปาชมชน รวมคนสรางตำาบลพอเพยง

รวมองคความร จากโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำาบล วถพอเพยง

ตำาบลปากอ

สารบญ

นยามความพอเพยงของตำาบลปากอ“พฒนาทศนคต ศลธรรม คานยม และพฤตกรรม

มการพงพาและสามคคกนภายใตหลกศลธรรม

ดวยการจดการตนเองของคนในชมชนทางดานเศรษฐกจ

ความเปนอย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การจดการองคความรเพอการพงตนเองและเขาใจตนเอง”

๐๖ สภาพแวดลอม

๐๘ ความเปนมา

๑๘ กาวเดนดวยความพอเพยง

๒๑ กลไกการขบเคลอน

๒๙ รปธรรมความสำาเรจในพนท

๓๖ แผนทความร

๓๘ ลดรายจาย=เพมรายได

๔๒ ภาคผนวก

๐๓๐๒

สภาพ แวดลอม

ความเขยวชอมของปาไมความอดมสมบรณของเรอกสวนไรนาในแบบเกษตรผสมผสานมลำาหวยสายนำาไหลคอยหลอเลยงรอยยมอยางมความสขของชาวบานในวถชวตพอเพยงพออยพอกนคดเปนและพงตวเองได เปนอกตำาบลหนงของดนแดนทราบสงทชมชนมความเขมแขง สามารถพฒนาตนเองจนมความมนคงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมไดอยางยงยน ในวนน แตกตางอยางสนเชงจากวนเกาๆของการเปนพนททไมมความมนคงจากความขดแยงทางการเมองทำาใหมผคนอพยพเขาออกหลายครงจนเปนพนทรวมกลมคนทหลากหลายทามกลางสถานการณกวาดลางคอมมวนสตในประเทศไทยจนเหตการณคลคลายและตงตำาบลปากอไดสำาเรจในปพ.ศ.๒๕๒๗

ปจจบน ตำาบลปากอเปน ๑ ใน ๕ ตำาบลของอำาเภอชานมาน จงหวดอำานาจเจรญ แบงเปน ๑๓หมบานประชากรประมาณ๘,๐๐๐คนบนพนท๑๑๕ตารางกโลเมตรมทรพยากรทองถนอดมสมบรณตามธรรมชาตทงแหลงนำาสำาคญเชนหนองโกยหวยถมหวยกระแสฯลฯมปาชมชน๗แหงกระจายอยในพนทอาทปากอปาหวยฆองและปาหนองแมงดาชาวบานสวนใหญมอาชพทำานาทำาไรออยมนสำาปะหลงยางพาราเลยงสตวและรบจางโดยเกอบทงหมดเปนคนจากตางถนยายเขามาทำากนสวนคนพนถนเดมเปนชาวภไทนบถอศาสนาพทธถอผไทเจาปมความสมานฉนทและใหความรวมมอกบภาครฐเปนอยางด

๐๗๐๖

ความเปนมาดวยความทตำาบลปากอเปนพนททมปญหาขดแยงทางการเมองอยหลายชวงมการโยก

ยายคนหลายครงทำาใหมทงกลมคนเกาคอชาวภไททมาจบจองพนทตงบานเรอนตงแตอดต และกลมคนอพยพเขามาอยใหมงานพฒนาสวนใหญในตำาบลแหงนจงเกดจากการวางแผน ของรฐบาลเพอปองกนปญหาการแตกแยกทางการเมองในพนทเปนสำาคญ โดยสามารถสรปมพฒนาการของตำาบลไดดงน

๐๙๐๘

ยคบานแตกกลมคนจากบานคำาไผตำาบลโคกกงกงอำาเภอ

เขมราฐอพยพหนโรคระบาดมาตงบานใหมทพนทตำาบลปากอ ตอมาไดกอตงโรงเรยนบานหนองแมงดาเพอชวยใหเดกไมตองเดนทางไกลไปเรยนจนป พ.ศ.๒๕๐๗-๒๕๐๘ เกดการตอสระหวาง กองกำาลงคอมมวนสตในพนทและกองกำาลงทหารหนวยทหารรกษาพนทได และอพยพชาวบาน สวนใหญไปอยนอกพนทกระทงปพ.ศ.๒๕๐๙เกดเหตการณบานแตกเพราะภยทางการเมอง ทำาใหคนในพนทถกแบงเปน ๒ สวน สวนหนงถกสงไปอยบรเวณเขอนอบลรตน อกสวนหนเขาปาไปกบกลมคอมมวนสต

พ.ศ.๒๕๐๑-๒๕๐๙

ยคสนเสยงปนแตกชวงแรกชาวบานทถกยายไปอยเขอนอบลรตน

ไดยายกลบมาตงบานเรอนทบานหนองไฮอกครงแตทหารยายใหไปอยทเขอนลำาโดมนอย จงหวด อบลราชธาน เพราะสถานการณยงไมสงบ จนป พ.ศ.๒๕๒๕ ชาวบานเหลานนไดย ายกลบมาสมทบดวยชาวบานทหนเขาปาและเขามอบตวกบทางการ ตามมาดวยชาวบานหนองแมงดาทยายกลบมาพนทเดมในปพ.ศ.๒๕๒๖ โดยมกองกำาลง สรนารทำางานพฒนารวมกบชมชน รวมดวยหนวยงานภาครฐและองคกรตางๆ ทเขามาในพนท เนนพฒนาความเจรญทางเศรษฐกจและเทคโนโลยจนทำาใหเกดปญหาดานทรพยากรและสงแวดลอมตดตามมาในทสด

พ.ศ.๒๕๑๐-๒๕๒๖

พฒนาการตำาบล

๑๑๑๐

ยคเรมการพฒนาในพนทตำารวจตระเวนชายแดน(กองกำาลงสรนาร)

เปนผนำาหลกในการพฒนาพนท เนนงานมวลชนสมพนธ โดยมการจดตงโรงเรยนเปนครงแรกทบานปากอในป พ.ศ.๒๕๒๗-๒๕๒๘ จากนนไดเรมโครงการพระราชดำารฯ สงเสรมการขดสระและปลกพชผสมผสานเพอแกปญหาความยากจนและสรางงานใหคนในพนทตอมาปพ.ศ.๒๕๓๔-๒๕๓๘ชมชนไดรวมกนสรางโรงเรยนบานนาหนองเจรญแดงโรงเรยนหนองแมงดาและโรงเรยนบานหวยถม

ในชวงป พ.ศ.๒๕๓๗ มการรองเรยนเรองปญหาทดนสงผลใหเกดปญหาการจดการทดนใหกบคนทยายเขามาในพนทและคนทอาศยอยเดม

พ.ศ.๒๕๒๗-๒๕๕๒

เมอรฐมนโยบายแกปญหาใหกบผทยายเขาไปอยใหมทำาใหเจาของทเดมขายทดนตนเองใหกบคนนอกทเขามาตงถนฐานเพอตนเองจะไปรบทดนทจดสรรใหมจากภาครฐ ทำาใหทดนไมพอกบคนทเพมขนประกอบกบมการสนบสนนใหปลกพชเศรษฐกจ ทตองใชสารเคมทำาใหมตนทนสงจงเกดปญหาหนสนตดตามมา และตอมากเกดการรกพนทปามากขนเพอขยายพนททำากนจนชาวบานถกจบกมจากภาครฐการทำาลายทรพยากรในตำาบลปากอดำาเนนเรอยมาจนในปพ.ศ.๒๕๔๓กองทนเพอการลงทนทางสงคม(SocialInvestmentFund:SIF)ไดเลงเหนถงปญหาทเกดขนในชมชนจงไดสนบสนนงบประมาณในการจดการปาชมชนโดยชมชนรวมทงพฒนาโครงสรางระบบสาธารณปโภคขนพนฐาน สงเสรมการปลกพช ทใชทนเดมมาพฒนาพนทตนเอง

๑๓๑๒

จากแรงขบเคลอนพฒนาชมชนจากภาคภายนอกทำาใหเกดตนทนสำาคญในพนทในหลายๆดานดงน

ทนทรพยากรมนษย ดวยพฒนาการทยาวนาน ทำาใหตำาบลม

ปราชญหรอคนตนแบบ ทคดคน เรยนร สงเกต และวเคราะหจนสรปออกมาเปนความรของตนเอง ททำาไดจรง เหนผลจรง และสบทอดเปนความรของ ชมชน เชน บวลอย พรมรกษ แพทยประจำาตำาบลปากอ บญทน บระคำา ผรการปนโองและสบนโลไชยหมอยาพนบานและสมนไพร

ทนตำาบล

๑๕๑๔

แหลงเรยนรชมชนทเปนแนวทางในการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยงไดอยางเปน

รปธรรมเชนศนยเรยนรปราชญชาวบานเกษตรอนทรย(บญมมะลสา)ศนยการเรยนรปราชญชาวบานเศรษฐกจพอเพยง(เพชรคำาโคตรสนทร)

กลมคนทมแนวคดพฒนาชมชนรวมกนเปนผลจากการผานเหตการณอยในสภาวะปญหารวมกนทำาให

เกดการรวมกลมเพอแกปญหาทนวฒนธรรมคนสวนใหญเกอบทงหมดเปน

คนผไท ทำาใหมวฒนธรรมทสบทอดกนมานาน และเปนจดยดเหนยวใหคนในชมชนเขามาทำากจกรรมรวมกนสรางความสมครสมานสามคคไวเปนพลงชมชนทเหนยวแนน

ทนทรพยากรทยงมความอดมสมบรณอยบาง เนองจากในชมชนยงมปาไม

อยถง๗แหงทเปนแหลงอาหารและสมนไพรของชาวบานรวมทงมแหลงนำาสำาคญถง๘แหลงทใชในครวเรอนและเกษตรกรรม

แมจะมทนในการพฒนาตนเองไดแตแนวทางพฒนาของตำาบลยงคงเปนการพฒนาแบบแยกสวน ทำาใหตำาบลกยงเกดปญหาใหมขนอยเรอยๆ เชน ปญหาความแหงแลงขาดแคลนนำาในภาคเกษตร และปญหาเยาวชนทะเลาะเบาะแวงสงเหลานเปนเรองททกคนรบร และแบกรบปญหาตลอดมาจนกระทงโครงการฯไดนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เขามารวมกล มคนทต องการพฒนาชมชน เขาดวยกน พรอมกบสรางทางเลอกในการใชชวตทยงยนใหกบ คนสวนใหญในชมชน

๑๗๑๖

กาวสการนอมนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการปฏบต ระดบตำาบลและระดบครวเรอนโดยตำาบลปากอแหงนเปนพนทสมครเขารวมโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำาบลวถพอเพยงระยะท๓ผานรกเกยรตจรญภาคขณะนนรวมงานกบองคกรพฒนาเอกชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงคณะกรรมการโครงการฯ ไดเขามาประเมนพนทพบวา ตำาบลปากอยงอยในจดเรมพฒนา ชมชนตนเองโดยไมมพเลยง และยงไมไดเดนตามแนววถพอเพยงทชดเจน แตมจดแขง เรองของกำาลงคน ทงแกนนำา กลมอนรกษ คนตนแบบ และเครอขายปาในชมชน แมไมมภาพ การทำางานเปนกลมในระดบตำาบลกตาม ซงถอเปนเรองทาทายตอการทำางานใหบรรลเปาหมาย จงพจารณากอนอนมตใหเขารวมโครงการฯในปลายปพ.ศ.๒๕๕๒

กาวเดน ดวยความพอเพยง

๑๙๑๘

กลไกการขบเคลอน สงสำาคญทขาดไมไดในการผลกดนโครงการอยางเปนรปธรรมคอคณะกรรมการโครงการฯตำาบลปากอและทมงานภาคสนามปตท.ซงเปนผจดประกายเปดประเดนวางแผนประสานงานสรางสรรคกจกรรมตางๆภายหลงจากตำาบลปากอไดเขารวมโครงการฯ อยางเปนทางการแลว ไดมการรวมกนจดตงคณะกรรมการโครงการฯ รกษาการขนมากอน เพอทำาหนาทเชอมประสานผนำาแตละหมบานกบเจาหนาทประจำาภาคของโครงการฯจากนนไดมการปรบสถานะคณะกรรมการโครงการฯรกษาการ และสรรหาตวแทนในแตละหมบานขนมาเปนคณะกรรมการโครงการฯ หลงจากทเตรยมความพรอมใหชมชนสามารถบรหารจดการโครงการเองไดแลวสำาหรบตำาแหนงประธานโครงการฯ ซงมความสำาคญนน ไดลงมตให ร.ต.อ.แสงสรรค พวงปญญา ครใหญ โรง เร ยนตำ า รวจตระ เวนชายแดนบ านห วยฆ อง ดวยความเหมาะสมทวาครมความรและพรอมทจะใหการเรยนรกบชมชน อกทงโรงเรยนบานหวยฆองม จดเรยนรเรองเกษตรผสมผสานทสามารถเปนแบบอยางใหกบผสนใจในตำาบลและนอกตำาบล รวมถงโรงเรยนเปนสถานททมองคประกอบในการใหเดกนกเรยนไดเรยนรงาย โดยโครงสรางของคณะกรรมการโครงการฯ มดงน

๒๑๒๐

คณะกรรมการโครงการฯ ตำาบลปากอ

ประธานคณะกรรมการโครงการฯร.ต.อ. แสงสรรค พวงจำาปา

นายสมควรหงษานายสมนตลพมพนายเจรญพรมหวรรณนางภาวนาเสยงลำา

นายวลยทองใส นายวสนตบตตะคาม นางสภาพมทาพร นายประสงคยะกาวน

นายวสนตบตตะคามนายเพชรคำาโคตรสนทร

นายคำาปนพรหมทานายหลวงเดชนอกนางพรรณวภาเดชนอก

คณะกรรมฝายแผนงาน/กจกรรม

คณะกรรมการฝายบญช/การเงน

คณะกรรมการฝายจดซอ/จดจาง

คณะกรรมการฝายตดตาม/ประเมนผล

รองประธานคณะกรรมการโครงการฯนายหนเพชรคำาโคตรสนทร

นายคำาใหมอนตา

๒๓๒๒

การดำาเนนการใหเกดการมสวนรวมตงแตคดคนหาเพอใหเกดการพฒนาคณะกรรมการโครงการฯจงมการกำาหนดแผนการเตรยมความพรอมตำาบลเพอใหเขาใจถงทศทางและกระบวนการดำาเนนงานตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงรวมทงใหความสำาคญกบการคดสรรหาและเตรยมคนทมความสนใจหลากหลาย เข ามาทำางานในสงทตนเองถนด โดยในเดอนกนยายน-ธนวาคม ป พ.ศ.๒๕๕๒ ไดกำาหนดแผนงานและมการดำาเนนงานดงน

แผนงานท๑การเตรยมความพรอมครวเรอน พอเพยงอาสาภาคและคณะกรรมการประกอบ ดวย๒กจกรรมคอ

๑.๑ ศกษาดงานวถพอเพยงและพลงงาน ทางเลอกมคณะกรรมการโครงการฯและครวเรอน พอเพยงอาสา เขาศกษาดงานทมลนธพฒนาอสาน ในวนท๙-๑๐ตลาคมปพ.ศ.๒๕๕๒เพอใหไดแนวคด ในการดำาเนนชวตตามแนววถพอเพยง และเกดความรความสามารถ ในการ เลอกใชพลงงานทดแทนในทองถนทสอดคลองกบศกยภาพของชมชน ผลทได คอ แนวทางในวถพอเพยงและทางเลอกของพลงงานทดแทน ทงนจากกระบวนการศกษาดงานทำาใหเกดความสนใจตอการกำาหนดแผนงาน เรองพลงงานทดแทนในป พ.ศ.๒๕๕๒ เชน การเผาถานจากถง ๒๐๐ ลตรเปนตนและเปนผลใหจลวศาลบวนาคนำาความรทไดมาปฏบตกอนทจะพฒนาเปนวทยากรอบรมในตำาบลได

๑.๒ อบรมเชงปฏบตการการบรหารจดการอยางมสวนรวมโดยเปนกจกรรมททำาใหเกดความเขาใจตอหลกคดและการบรหารงานโครงการอยางมประสทธภาพเมอวนท๒๕-๒๖กนยายนปพ.ศ.๒๕๕๒โดยใชกระบวนการศกษาดงานและอบรมหลกการบรหารโครงการฯ ไปพรอมกน ณ ตำาบลหนามแทง อำาเภอศรเมองใหมจงหวดอบลราชธานซงการจดอบรมในครงนยงกอใหเกดประเดนปาครอบครวทสรางความสนใจตอเนองใหกบคณะกรรมการโครงการฯและครวเรอนพอเพยงอาสาทเขารวมศกษาดงาน

๒๕๒๔

แผนงานท๒ของตำาบลปากอเปนการสรางกจกรรมตอเนองเพอใหคณะกรรมการ ตำาบลไดมสวนรวมในการคดคนแผนงาน พรอมกบหลกการบรหารจดการโครงการ โดยแบงบทบาทหนาท ความรบผดชอบในการระดมแนวคดเพอสรางแผนงานสำาหรบป พ.ศ.๒๕๕๓ รวมกน เรมจากจดใหมการประชมคณะกรรมการโครงการฯ ทกเดอน เพอให มการแลกเปลยนแนวคดและยกร างแผนงานตำาบลร วมกน จนมการประชาพจารณเพอรบรองรางแผนตำาบลทศทางและงานของตำาบลทสอดคลองกบความเขาใจของสมาชกในตำาบลมความเหมาะสมตอเปาหมายโครงการฯโดยกจกรรมทกำาหนดนนใชเปาหมายของโครงการฯเปนหลกในการสรางกจกรรม

แผนงานท ๓ เนนการบรหารจดการในสวนสำานกงาน โดยตำาบลปากอไดรบการสนบสนนพนทเพอเปนศนยประสานงานโครงการฯ ทโรงเรยนตำารวจตระเวนชายแดนบานหวยฆอง พรอมทงจดซอคอมพวเตอรไวใชงาน นอกจากนยงไดรบการสนบสนนดวยการพาแกนนำาเขารวมอบรมเชงปฏบตการเครอขายแกนนำารนกลาง เพอใหเกดการเรยนรกระบวนการทำางานทสอดคลองในแตละพนท รวมทงกระบวนการกลนกรองแผนงานระดบตำาบลกอนจะนำาเสนอตอบรษทปตท.จำากด(มหาชน)

โดยแตละตำาบลตองมการเสนอแผนงานและกจกรรมตนเองดวยการสงตวแทน ตำาบลละ๓คนเขารวมการนำาเสนอทตำาบลเขาคอกอำาเภอประโคนชยจงหวดบรรมย ในวนท ๑๘-๑๙ ตลาคม ป พ.ศ.๒๕๕๒ ผลทไดคอ การแลกเปลยนแนวคดและ กระบวนการทำางานทเปนขนตอน

นอกจากนยงมการอบรมเชงปฏบตการ กระบวนการบรหารจดการอยางมสวนรวม ใหกบคณะกรรมการโครงการฯณตำาบลหนามแทงอำาเภอศรเมองใหมจงหวดอบลราชธานโดยมผ เขารวมกจกรรมคอ คณะกรรมการโครงการฯ และครวเรอนพอเพยงอาสา จำานวน ๓๕ คน ขณะเดยวกนกสนบสนนใหคณะกรรมการโครงการฯ รวมกนจดทำาแผนตำาบลวถพอเพยงปพ.ศ.๒๕๕๒และเขามามสวนชวยในการทำางานของแตละกจกรรมรวมกบ ครวเรอนพอเพยงอาสาโดยใชหลกคดเลอกคนเขามาทำางานตาม“ทฤษฎ ไขแดง ไขขาว” ดงรายละเอยดประกอบคอ

สำาหรบการดำาเนนงานของโครงการฯตำาบลปากอตงแตปพ.ศ.๒๕๕๒ถงปพ.ศ.๒๕๕๔นนไดมการปรบรปแบบและกระบวนการบนฐานการเรยนรของผทมความสนใจเขารวมกจกรรมและตองการเรยนรรวมกน โดยวธการในการทำางานรวมกนจะถกคดคนขนตอเมอมกระบวนการทำางานตามเปาหมายแลวทงนจะอยภายใตวธการบรหารกจกรรมทแตละคนมสวนรบผดชอบ โดยมเทคนคในการทำางานดงน

๒๗๒๖

จากพนเพเดมของชาวปากอทผกพนอย กบปาและตองเปลยนแปลงไปตามนโยบายจดสรรทดนใหกบจำานวนคนทเพมขนรวมทงการทำาเกษตรพชเชงเดยวปลกพชไรทตองใชทดนเพมขนยงพฒนาตามกระแสทนนยมเขมขนขนมากเทาไหรสงแวดลอมกยงยำาแยผนปากยงหดหายเทานนสดทายกเหลอเพยงปาสาธารณะปาชมชนปาไวเลยงสตวและปาในรปแบบตางๆเพยง๗แหงเอาไวใชประโยชนรวมกนซงยงคงมปญหาตดตามมาอกคอแหลงนำาแหงขอดในฤดแลงเพราะดนไมมตนไมปกคลมจงไมสามารถซบนำาไวไดหนวยงานรฐทำาไดเพยงแกไขปญหาเฉพาะหนาเชนสรางฝายขดเจาะบอบาดาลแตไมสามารถแกปญหาไดในระยะยาว

ทมงานภาคสนามปตท.

เปนทมทชวยสนบสนนการดำาเนนงานของคณะกรรมการ โครงการฯโดยแตละตำาแหนงจะมบทบาทดงน

เจาหนาทประจำาตำาบล มบทบาทในการตดตามสนบสนน กจกรรมใหดำาเนนไปตามแผนงานทตงไว ประสานงานทงในและนอกตำาบลและคดคนกระบวนการเรยนรทชวยใหชมชนพฒนาไดตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงโดยมเทคนคทำางานวา “เอาความจรงใจเปนทตง”ทเหลออะไรกรวมดวยชวยกนใหบรรลเปาหมาย

เจาหนาทประจำาภาค เชยวชาญการทำางานพฒนา ชมชน จงเขาใจรปแบบงานของโครงการฯ ไดงายมบทบาทในการวเคราะหใหคำาปรกษาแนะนำาแนวทางการดำาเนนงานแกเจาหนาทประจำาตำาบลกระตนใหคณะกรรมการและเจา

หนาทประจำาตำาบลดำาเนนงานตามหลกการบรหารของโครงการฯทปรกษาภาค ใหคำาแนะนำาเชงนโยบายประสานงานระหวางทม

บรหารโครงการกบเจาหนาทประจำาภาค ผานเวทประชมกลไกภาค เนนกระตนและตดตามการดำาเนนงานของพนทและมอบหมายงานตามนโยบายโครงการฯ

รปธรรมความสำาเรจในพนทปาครอบครว ทางเลอกทางรอดของตำาบลปากอ

๒๙๒๘

เมอโครงการฯ เขามาดำาเนนงานในพนท ไดมการพาไปดงานทตำาบลเสยว อำาเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ ซงมวธการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต ทชดเจน และทตำาบลหนามแทง อำาเภอศรเมองใหม จงหวดอบลราชธาน ทนเองเปนจดเรมตนแนวคดการจดการปาครอบครว ตำาบลปากอ และกลายเปนทางเลอกทางรอดใหมของชมชนแหงน โดยมประสงค ยะกาวน ตดสนใจทดลองทำาในพนทของ ตวเอง แลวขยายแนวคดไปยงคณะกรรมการฯ ครวเรอนพอเพยงอาสาคนอน กอนจะรวมกลมจดการปารวมกนพรอมทงใหนยามไววา “ปาครอบครว” เปนทางเลอกของคนในชมชนทจะดแลรกษาปาหวไรปลายนาใหคงสภาพปาซงสามารถใชเปน“ทหาอย หากน”ในครอบครวและใชประโยชนไดตามแนวคดการอนรกษคอใชอยางรคณคาและรจกรกษาฟนฟปาครอบครวของคนตำาบลปากอ จงเปนพนทปาหวไรปลายนาทมอยตามธรรมชาตรวมทงปาทปลกขนใหมโดยเจาของเปนผดแลรกษาแตแบงปนใชประโยชนกบ เพอนบ านได เป นป าส วนบคคลทสามารถจดสรรการใช สอยและยงช วยลด การเขาไปใชประโยชนจากปาชมชนอยางไดผลอกวธหนง และกลายเปนกระแสหลกทคนในพนทตนตวกนมาก

ปจจบนมผสนใจเขารวมกลม๒๕ครวเรอน ใน๘หมบานรวมพนท๖๐ไรทมพนทตดกบ ผนปา จนสามารถรวมกลมกอตงเปน “เครอขาย ปาครอบครวต�าบลปากอ” โดยมกระบวนการจดการปาครอบครวคอศกษาขอมลศกยภาพชมชน พาไปดงานเรองการจดการปาครอบครว รบสมคร สมาชกจากครวเรอนพอเพยงอาสา และสราง กตกาปาครอบครวรวมกนมคณะกรรมการลงพนท ประเมนสภาพปาครอบครว ประกาศเปนเขต ปาครอบครวและตดปายประชาสมพนธจดประชมสมาชกทก ๓ เดอน รวมทงคอยตดตามสนบสนนอยางเปนทางการและ ไมเปนทางการ

ผลการดำาเนนงานพบวากลมสมาชกมความกระตอรอรน และใสใจ ฟนฟปาครอบครวมการแลกเปลยนเรยนรรวมกนระหวางสมาชกทำาใหเหน สภาพปญหาและหาแนวทางทจะจดการทรพยากรธรรมชาตดวยตนเองไมวา จะเปนการทำากจกรรมฟนฟปาหวไรปลายนา สรางความมนคงทางอาหาร และประโยชนใชสอยเชนปลกไมเสรมและกจกรรมสนบสนนการจดการ ทรพยากรปาเพมเตม เชน พธบวชปาชมชน อบรมการเพาะพนธกลาไมคายเยาวชนรกษปา-รกษโลก ปาครอบครวของตำาบลจงเปนเสมอนกำาแพงปองกนการบกรกปาชมชนเพราะมปาสวนบคคลไวใชสอยในครวเรอนแลวนนเอง

จากการมปาชมชนไวใชสอยเปนแหลงอาหารยาสมนไพรทงเกบกนเกบขายแตกยงมกลมคนบางคนลกลอบเขาไปตดไมและมอาชพเสรมดวยการเผาถานจากเตาดนขายสรางปญหาอยางหนกใหกบผนปา

การหาทางออก ดวยการใชพลงงานทางเลอกอนๆ ทไมกระทบกบการใชทรพยากรปาไม จงเปนหนทางอนดบตนๆ ทไดรบการพฒนาจาก หนวยงานภาครฐมาอยางตอเนอง

๓๑๓๐

พลงงานทางเลอก... สวถพงพาตนเอง

โครงการฯ ไดเขามามสวนสนบสนนในเรองน โดยมการเกบขอมล เศรษฐกจและพลงงาน(ECEN)ในปพ.ศ.๒๕๕๒พบวามการใชพลงงาน ชวมวลหรอการใช ฟ นและถาน เป นเชอเพลงหงต มมปรมาณมาก จงจดใหมการศกษาดงานเรองพลงงานทางเลอก เพอมาปรบใชในชมชน เชน แอรแว และเตาเผาถานจากถง ๒๐๐ ลตร ทมลนธพฒนาอสาน จงหวดสรนทร โดยเฉพาะเตาเผาถาน๒๐๐ลตร นนเกดจากการ ใชถานในชวตประจำาวนและขายเปนรายได มไมเปนเชอเพลงมากกวาวสดอน และใชไมขนาดใหญมาเผาในเตาดนเพอใหไดปรมาณทมากการเผาถานดวยถง ๒๐๐ ลตร เปนเทคโนโลยระดบครอบครวทมประสทธภาพสงสามารถใชไดกบไมขนาดเลกและเผาโดยไมตองตดไฟ ในเตา แตใชความรอนไปไลความชนในเนอไม ทำาใหไดถานคณภาพด และสามารถกกเกบนำาส มควนไว ใช ในการเกษตรได สงเหล าน ได จดประกายให จลวศาล บวนาค หนงในสมาชกครวเรอนพอเพยงอาสา ทดลองเอามาทำาในครวเรอนดวยหวงจะลดรายจายของตนเองเมอเผาถาน

๓๓๓๒

ไดถานไวใชในบาน ลดคาใชจายไดจรง และยงไดนำาสมควนไม มาในงานเกษตรของตนเอง จงไดปรบเปลยนวธการเพาะปลก บนพนท๓ไรกวาหลงบานโดยปรบใหมการปลกไมผลทำาแปลงนา

ทำาปาครอบครวขดบอนำาเลยงหมไวทำาปยจนพงพาตนเองไดทกอยางจนเกดเปนรปธรรมและผลสำาเรจเรองเตาเผาถาน๒๐๐ลตรของจลวศาลไดถกขยายผลเปนจดเรยนรใหแกเพอนบานและผสนใจ

โครงการฯ ยงไดสนบสนนเผยแพรพลงงานทางเลอกในการเกษตร หรอแอรแว ทตำาบลปากอไดเรยนร เพมเตมจากบานผาชน ตำาบลสำาโรง อำาเภอโพธไทรจงหวดอบลราชธาน ซงเปนระบบการเพมแรงดนเครองสบนำา ใหสามารถสงนำาไดไกลมากกวา ๕๐๐ เมตรและทำาใหแรงดนนำาเพมขนไดจากการเพมทอพกสรางแรงดน ใชแกปญหานำาใตดนนอยในชวงฤดแลง และกระจายนำาในแปลงเกษตรไดทวถงขน ซงจลวศาลไดพฒนาขนในแบบของตนเอง และขยายผลแกครวเรอนพอเพยงอาสาทสนใจ ตลอดจนใชกบจดเรยนรทางการเกษตรของตำาบลปากอ เชน ศนยการเรยนรเกษตรอนทรยของ บญม นอกจากน ยงสนบสนน

เรองระบบการจดการพลงงานลม โดยสรางจดเรยนร กงหนลมสบนำาในแปลงเกษตร ซงเปนจดเรยนรตอเนองอก ๔ แหง ไดแกโรงเรยนตำารวจตระเวนชายแดนบานหวยฆอง โรงเรยนบานปากอ ศนยการเรยนรเกษตรอนทรยของบญมและจดเรยนรพลงงานทางเลอกกงหนลมสบนำาของวสนบตตะคาม

๓๕๓๔

แผนทความร

๓๗๓๖

ลานบาท

แผนภมเปรยบเทยบขอมลรายจายรวมป๒๕๕๒-๒๕๕๓

ลดรายจาย=เพมรายได

จากการเกบรวบรวมขอมลเศรษฐกจครวเรอนและพลงงาน ในภาพรวมของตำาบลระหวางป๒๕๕๒-๒๕๕๓พบวารายจายรวมป๒๕๕๓ลดลง๑.๔๙ลานบาทคดเปน๗%ของรายจายรวมป๒๕๕๒รายจายทลดลงมากทสดมาจากพลงงานและการศกษาลดลงเปนเงน๒.๙๔และ๐.๗๑ ลานบาทตามลำาดบ

๓๙๓๘

ตำาบลปากอลดการปลอยคารบอนไดออกไซดลงได ๖๗๔,๔๑๘ กโลกรม จากกจกรรม การปลกตนไมการทำาปยอนทรยกงหนลมสบนำากจกรรมรณรงคการประหยดพลงงานการแปรรป ผลตภณฑจากเศษวสดธรรมชาตการคดแยกขยะและการตงจดรบซอพชผลทางการเกษตร

ปรมาณการปลอยคารบอนไดออกไซดทลดลงจากการทำากจกรรมตลอดระยะเวลาทเขารวมโครงการฯ

หมายเหต : เกบขอมลจากกลมครวเรอนพอเพยงอาสาทเขารวมโครงการฯ

๔๑๔๐

จลวศาลบวนาค เตาเผาถานจากถง๒๐๐ลตร

ประสงคยะกาวน ปาครอบครวหวใจ“เพชร”

วเชยรลนทอง ความสขในการปฏบตธรรมกบ งานเกษตรผสมผสาน

“เตาเผาถาน ๒๐๐ ลตร ไมใชการท�าเพอใหไดถาน... แตเมอท�าแลวตองท�าเพอใหไดประโยชนครอบคลมทงสวน”

ความเดดเดยวจรงจงในนำาเสยงขดกบบคลกราเรงของ จลวศาลขณะบอกเลาแนวคดนใหเราฟง ซงเกดจากจดพลกผนครงใหญเมอหนมาสนใจเรองงานเกษตรไดทดลองทำาและปรบทดนเปนสวนไมผล โดยตงเปาหมายใชชวตแบบปลอดสาร เมอเหนเรองเตาเผาถานจากถง ๒๐๐ ลตร จงคดวานาจะเปนทางเลอกหนงในงานเกษตร โดยเหนวาเปนตวตงตนการทำาเกษตรในสวน ทมมลสตว เตาถาน และนำา ทเออประโยชนซงกนและกน จนไดไปศกษาดงานกบโครงการฯ แลวกลบมาลองทำาเอง ผลทไดกคอถานทมคณภาพไวใชในครวเรอนนำาสมควนไมเอาไปใสคอกววคอกควายขเถาถานใชผสมปยใสพช ในสวน และยงไดใชประโยชนจากเศษไมเลกๆ รอบบานทคมคาทสด เมอทำาสำาเรจกขยายใหเปน จดเรยนรถายทอดใหกบเพอนบานและผสนใจในวงกวาง

คำาพดสนๆ แตไดใจความของประสงค ยะกาวน หรอเพชรระหวางพาชมบรเวณปาครอบครวทเขยวครมไปดวยตนไมสงใหญ ซงเปนแนวคดทไดจากการไปดงานจดการ“ปาครอบครว”กบโครงการฯทำาใหเหนวาการกนแนวเขตพนทปาในไรของแตละคนไวสำาหรบเกบ ของปาทประยกตรวมกบการปลกพชเศรษฐกจเปนการสรางสมดลใหกบครวเรอนเปนผลใหเพชรสรางปาครอบครวของตนเองดวยการปลก

“การปฏบตธรรมเปนแนวทางก�าหนดชวตการใหเปนการสะสมความดใหเทาทเรามยงหาใหไดเยอะยงเหนอยมาก”

รอยยมมเมตตาของวเชยรขณะกลาวถงแนวทางทำาเกษตร ในแบบตน ทเกดจากไดดสารคดเกษตรทฤษฎใหมในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯจงเกดแรงบนดาลใจลงมอทำาเกษตรผสมผสานตามแนว พระราชดำารฯคอแบงพนททำานา๕ไรสระนำา๒ไรปลกพชไมผล

ไมปาเชนไมยางไมแดงฯลฯในทดนของตนเองเพอกนไวเปนปาของครอบครวขณะเดยวกนกจดทำาบญชครวเรอนทำาปยหมกชวภาพใชปยอนทรยในนาขาวปลกผกทใชทำาอาหารขายตามตลาดนดเชนกะเพราตนหอมผกชโดยเพชรสามารถเกบของปามากนใชเหลอกขายสรางรายไดและกลายเปนจดเรมตนของแนวทางใหมในการรกษาสงแวดลอมภายใตกำาลงทตนเองสามารถจดการไดและขยายผลไปสเครอญาตและเพอนบานใกลเคยง

๑๔ไรทอยอาศย๑ไรปลกยางพารา๕ไรปลกพชผกสวนครว๑ไรและเนองจากวเชยรไมกนเนอสตวและไมตองการเบยดเบยนสงมชวตอน ทำาใหวเชยรไดทำานำาหมกชวภาพในสตรพชผกและผลไมไวใชเองมสวนเกษตรผสมผสานทเพยงพอตอการบรโภคและยงเปนแหลงททำาใหเกดการหมนเวยนคาใชจายในครวเรอนเมอโครงการฯไดเขามาสงเสรมกจกรรมตางๆกยงตอกยำาแนวทางเศรษฐกจพอเพยงใหกบวเชยรเพมขนและเหนเปนแนวทางทจะถายทอดใหกบทกคนตอไป

ภาคผนวกรายชอคนตนแบบ...บทสรปความพอเพยง

๔๓๔๒

รายชอครวเรอนพอเพยงอาสา

เจาหนาทประจำาตำาบล

เจาหนาทประจำาภาค

ทปรกษาภาค

นายรกเกยรตจรญภาค

นางสาวสปราณทบสกล

นายวระนจไตรรตน

ทมงานภาคสนาม ปตท.

๑.นายวลยทองใส

๒.นายเทยมกลภา

๓.นายสากลวงษศรแกว

๔.นายวลยบญมาก

๕.นางทองพลจนทรศร

๖.นายประสทธฐานะ

๗.นางบญมมะลสา

๘.นายบญสไชยแสง

๙.นายจนทาสมด

๑๐.นายสงหวฒยา

๑๑.นายอำาพรลาหลายเลศ

๑๒.นายบญเรมวงศบญมา

๑๓.นายสงากำาเกลยง

๑๔.นายทองมวนภมพนธ

๑๕.นายณฐพงษจนทะโสม

๑๖.นายสมพานคณานนท

๑๗.นายสวรรณพมพปด

๑๘.นายทองคณอยนำาเทยง

๑๙.นายวเชยรสนทอง

๒๐.นางเรองศลปแนนอดร

๒๑.นายสมนตลพมพ

๒๒.นายอำาพรบญมาก

๒๓.นายถวลทธรรม

๒๔.นายคำาใหมอนตา

๒๕.นางสงวาลยหมายมน

๒๖.นายอดมจนทรบตร

๒๗.นางหนลกษณบญมาก

๒๘.นางบญมอนเจรญ

๒๙.นายสพลเอกศร

๓๐.นายรนทองสอนใส

๓๑.นายสทาวนพรมเมอง

๓๒.นายทาคณานน

๓๓.นายเหลกกาญจนพฒ

๓๔.นายเคนโสภาพงษ

๓๕.นายวสนตบตตะคาม

๓๖.นายลำาพลไชยธงรตน

๓๗.นายมงคลภาพรมย

๓๘.นายสมควรหงษา

๓๙.นายรชฏาศรดวง

๔๐.นายสภมตรภมลา

๔๑.นายฉลองใจกลา

๔๒.นายสมหวงอาจวชย

๔๓.นายทองคำาวเศษอด

๔๔.นายวนทยอนพวง

๔๕.นายมนดอำานาจ

๔๖.นายวเชยรอำานาจ

๔๗.นายอนงคแกวประชม

๔๘.นายทดชถยาวตร

๔๙.นายหนเพชรคำาโครตสนทร

๕๐.นายประสงคยะกาวน

๕๑.นายสมยศจำาเนยรทรพย

๕๒.นางเสวยแสงชาต

๕๓.นายหนสนจารสาร

๕๔.นายวรตนมลปอม

๕๕.นายพษณโพธจกร

๕๖.นายสมถวลเสนาศร

๕๗.นายนเรศเหลาพทธา

๕๘.นายจจำาปา

๕๙.นายยาชาญกลา

๖๐.นายกมลทองชายทวป

๖๑.นายบตรอตะสข

๖๒.นายสวทยวเศษศร

๖๓.นายอสระบญเมอง

๖๔.นางสภาพมทาพร

๖๕.นายชมพโลหคำา

๖๖.นายสดใจไกรรบ

๖๗.นายบญสงผาใต

๖๘.นายคชกรณวณานชย

๖๙.นางศรอำานาจสงสด

๗๐.นางไพบลยกองแสน

๗๑.นายสรยาแกนพทธ

๗๒.นางพรรณดาศรแยมวงษ

๗๓.นางนตยาเจรญอาจ

๗๔.นายเฉลมชางแคน

๗๕.นายหมานพดบร

๗๖.นายทองนระแสน

๗๗.นายปานเจรญอาจ

๗๘.นายอมรแกวสมมา

๗๙.นายสมพรจอมทะลกษ

๘๐.นายเจรญพรมหวรรณ

๘๑.นายอดมวรพฒ

๘๒.นายลนบรรจง

๘๓.นายไสวทงฤกท

๘๔.นายบญชสงหาเทพ

๘๕.นายคำาพนสเสน

๘๖.นางเปรยนชยบวแดง

๘๗.นางภาวนาเสยงลำา

๘๘.นางพรรณวภาเดชนอก

๘๙.นายณรงคการนทร

๙๐.นายแสวงบตตะ

๙๑.นางหนเลอนอทร

๙๒.นายสมานเพชรรกษา

๙๓.นายจลวศาลบวนาค

๙๔.นายสมฤทธนวทอง

๙๕.นายสพจนลสมบต

๙๖.นายอนงคทาจต

๙๗.นายบญเยนดวงมะณ

๙๘.นายเทเวศรตนโพธ

๙๙.นายสมศรวงคแสง

๑๐๐.นายเปรมทองวรรณ

๑๐๑.นายรตนพลจำาเนยรทรพย

๑๐๒.นางสาวดารตนชอบทำาทาน

๑๐๓.นายพทธาบตรนอย

๑๐๔.นางสาวรชฎากรณสรอยจต

๑๐๕.นางสาวเสาวลกษณไกรรบ

๑๐๖.นายทรงกลดกระแสเสน

๑๐๗.นายอดมบญมาก

๔๕๔๔

บรษท ปตท. จำากด (มหาชน)๕๕๕ ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐โทร. ๖๖(๐)-๒๕๓๗-๒๐๐๐www.pttplc.com