กองบรรณาธการคนยตธรรม

32 วารสารยตธรรม กระทรวงยตธรรม

สำ�นกง�นกจก�รยตธรรม หรอ สกธ. คออะไร? มบทบ�ทหน�ทอย�งไร? คอลมนคนยตธรรมฉบบน มโอก�สพดคยกบน�ยวลลภ น�คบว ผอำ�นวยก�ร สำ�นกง�นกจก�รยตธรรม (สกธ.) เพอตอบคำ�ถ�ม เกยวกบสกธ. ทงบทบ�ท หน�ท ก�รดำ�เนนง�น และก�รขบเคลอนนโยบ�ยในด�นก�รพฒน�ต�ง ๆ ซงมประเดนทน�สนใจม�กม�ย ดงน

นายวลลภฯ เรมอธบายถงสำานกงานกจการยตธรรม หรอ สกธ. วา เปนหนวยงานกลางททำาหนาทเชงวชาการ เพอสนบสนนและพฒนาเกยวกบกฎหมายและกระบวนการ ยตธรรมทงหมดในประเทศไทย ซงเรมดำาเนนการมาตงแต ป พ.ศ. 2545

บทบาทหนาทสำาคญของ สกธ. คอ การขบเคลอน นโยบายการพฒนากฎหมายและกระบวนการยตธรรม เพอนำาไปสการพฒนากฎหมายของประเทศใหทนสมย และมกลไกบงคบใชอยางมประสทธภาพสงสด รวมทง ประสานความรวมมอกบหนวยงานตาง ๆ จำานวนมาก ในกระบวนการยตธรรม เพออำานวยความยตธรรมใหแก ประชาชนอยางมประสทธภาพและเปนไปในทศทางเดยวกน อกทงยงตองเปดโอกาสใหประชาชนรบร เขาถง กระบวนการ รางกฎหมาย สรางความเขาใจในการปฏบตตนภายใตกฎหมาย อยางถกตอง และลดการกระทำาผดกฎหมายของประชาชนในทายทสด

ทผานมา สกธ. ดำาเนนงานตามนโยบายสำาคญในการพฒนา กฎหมายและกระบวนการยตธรรมของกระทรวงยตธรรม ดงน

กระบวนการยตธรรม

การพฒนากฎหมาย และ

ในมตของสำ�นกง�นกจก�รยตธรรม

33Justice Magazine Ministry of Justice

คนยตธรรม

มตดานการปองกน คณะกรรมการพฒนาการบรหารงานยตธรรมแหงชาต (กพยช.)

ไดกำาหนดยทธศาสตรของแผนแมบทกระบวนการยตธรรมแหงชาต คอ เพมประสทธภาพการใหบรการแกประชาชน เนนการปองกน อาชญากรรม และสรางการมสวนรวมของประชาชนและชมชนตาง ๆ พยายามนำาความยตธรรมไปสประชาชน ผานกลไกยตธรรมจงหวด และยตธรรมชมชน

ขณะเดยวกน เนองจากกระทรวงยตธรรมไดใหความสำาคญ กบการพฒนากระบวนการยต ธรรมใหมความคลองตวขน คอ ใหนำาคดเขาสกระบวนการยตธรรมกระแสหลกเทาทจำาเปน และใชกระบวนการไกลเกลยในกระบวนการยตธรรมทางเลอก มากขน โดยคำานงถงผเกยวของเสมอวาตองไมไดรบผลกระทบ ขณะทสงคมกตองปลอดภยดวย อาท ใหกรมราชทณฑ กรมพนจ และคมครองเดกและเยาวชน กรมคมประพฤตดำาเนนการปรบปรง กฎหมายทเกยวของ เพอปรบเปลยนวธคดใหประชาชนเรยนร และมสวนรวมไปพรอมกนกบกระทรวงยตธรรม โดยม สกธ. เปนหนวยงานหลกในการขบเคลอนการดำาเนนงานอยางเปนระบบ และประสานงานกบทกหนวยงานในกระบวนการยตธรรม เปนตน

มตดานกฎหมาย ดำาเนนการปรบปรง 3 ดาน 1. ปรบปรงกฎหม�ยใหมคณภ�พ ทนสมย สอดคลองกบพลวต

ท เปลยนไปของประเทศ สอดคลองกบรฐธรรมนญใหม ทง น รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบลงประชามต มาตรา 77 ให ความสำ าคญ กบการตรากฎหมายทกฉบบว า ต อ ง เนน การมสวนรวม ตองเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยมโอกาส แสดงความคดเหน และตองวเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนจาก

กฎหมาย (Regulatory Impact Assessment –RIA) อยางรอบดาน และเปนระบบ กพยช. จงไดจดตงอนกรรมการกฎหมายเฉพาะขน เพอเปนแนวทางแกทกหนวยงานในการศกษาสภาพแวดลอม และพฒนากฎหมายของตนเอง ขณะเดยวกน รฐบาลไดเรงสรางกลไก หรอเครองมอทสำาคญใหแกนกกฎหมาย โดยใหนกกฎหมายมสวนรวม มากขน มกระบวนการวเคราะหผลกระทบทเครงครด มกลไกท สามารถทบทวนตรวจสอบไดในทกขนตอน เพอความนาเชอถอ และคณภาพของกฎหมายในอนาคต เปนตน

2. ก�รบงคบใชกฎหม�ย แมกฎหมายจะดอยางไร แตหาก หนวยงานทบงคบใชกฎหมาย (Law enforcement) ขาดความร ความเขาใจในการบงคบใชกฎหมายแลว ผลทเกดขนตามมายอม ไรประสทธภาพ กพยช. จงเรมวางแผนพฒนาความรความเขาใจ แกเจาหนาทรฐ ผานการฝกอบรมทเปยมประสทธภาพมากขน และเตรยมแผนพฒนาการรองรบกฎหมายใหมแตละฉบบ เปนตน

3. สร�งคว�มรคว�มเข�ใจแกกลมผถกบงคบใชกฎหม�ย โดยดำาเนนนโยบายใหทกหนวยงานสรางการรบรเรองกฎหมาย แกประชาชนเพอสรางความเขาใจอยางถองแท มใชการประชาสมพนธ เพอทราบเทานน อนง สกธ. เรมขบเคลอนการดำาเนนงานในสวนน ไวหลายเรอง ไดแก

หนงในภารกจสำาคญของ สกธ. คอ การสรางความรความเขาใจ ใหกบประชาชนทตองการทราบขอกฎหมาย หรอความร ดานกฎหมาย ทำาใหเขาถงงายดวยภาษาทเขาใจงาย

34 วารสารยตธรรม กระทรวงยตธรรม

คนยตธรรม

3.1 จดตงคณะอนกรรมการกำาหนดนโยบายขบเคลอนและ สรางการรบรดานกฎหมาย ทพรอมสรางการรบรเผยแพรกฎหมาย ตามกลมเปาหมายทชดเจน อาท กฎหมายสำาหรบเยาวชนหรอ กฎหมายทสอมวลชนควรทราบ

3.2 กำาหนดวธการหรอสอทจะใชสอสารกบประชาชน โดยม เปาหมายวาประชาชนไมจำาเปนตองการทราบกฎหมายตลอดเวลา แตตองการทราบเมอมความจำาเปนหรอมปญหาทตองใชกฎหมาย อาท สรางแพลตฟอรมหรอฐานขอมลกลางแกประชาชนทตองการทราบขอกฎหมายหรอความรดานกฎหมายทเขาถงงายดวยภาษาทเขาใจงาย, ประสานความรวมมอกบสถาบนการศกษาเพมเตมหลกสตรเกยวกบกฎหมายเบองตน เพอใหเยาวชนไดรบความรดานกฎหมายและการเขาสกระบวนการยตธรรมมากขน รวมทง จดโครงการ “Did you know? รหรอไม” โดยออกประชาสมพนธ (Road Show) ตามมหาวทยาลยและสถานทตาง ๆ เพอเสรมสราง องคความรดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรมสประชาชน ซงไดรบความสนใจมากมาย

มตดานกระบวนการยตธรรม ทผานมา กพยช. ไดขบเคลอนและดำาเนนการเรองนไปแลว

หลายประเดน อาท การจดทำางบบรณาการดานกระบวนการยตธรรม รวมกบหนวยงานตาง ๆ พฒนาแนวทางการปองกนอาชญากรรม เพอเปนกรอบการทำางานของหนวยงานดานการปองกนอาชญากรรม รวม 6 ดาน อาท ปองกนอาชญากรรมโดยสภาพแวดลอม ปองกน อาชญากรรมโดยการมสวนรวมของประชาชน ปองกนอาชญากรรม ดวยการปองกนการกระทำาผดซำา ปองกนอาชญากรรมโดยการ เฝาระวงกลมเสยงทมโอกาสกระทำาผด เปนตน

ดาน สกธ. ไดเสนอใหปรบปรงกฎหมายหลายฉบบ โดยจดประชม ระดมความคดเหน สกดเปนขอสรปและขอเสนอแนะ เพอนำาเสนอส คณะรฐมนตรพจารณาตอไป

สำาหรบการดำาเนนงานพฒนาศนยแลกเปลยนขอมลกระบวนการ ยตธรรม (Data Exchange Center : DXC) นายวลลภฯ เลาเสรมวา DXC คอ ระบบแลกเปลยนขอมลดานกระบวนการยตธรรม เกดขนจาก แนวคดทวา เมอคนหนงเขาสกระบวนการยตธรรม คอ เรมตงแต ตำารวจเขาจบกม สแกนลายนวมอ มหลกฐานเปนเลข 13 หลกทม ขอมลประวตสวนบคคล กระบวนการยตธรรมไดเรมขน ตงแตตำารวจ ตอเนองไปยงสำานกงานอยการ ไปศาล สเรอนจำา ดงนน จงควรจะม ระบบกลางสำาหรบแลกเปลยนขอมลเฉพาะตวบคคลทปลอดภย และหนวยงานของรฐสามารถเขาถงขอมลรวมกนได สำาหรบ

35Justice Magazine Ministry of Justice

คนยตธรรม

ระบบ DXC ไดรบรางวลบรการภาครฐแหงชาต ประจำาป พ.ศ. 2559 จากสำานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ประเภทรางวลการพฒนาการบรการทเปนเลศระดบด

ปจจบน DXC มฐานขอมล 18 ฐาน จากความรวมมอของ 19 หนวยงาน อาท ฐานขอมลทะเบยนราษฎร ขอมลประวต การกระทำาความผด ขอมลกรมคมประพฤต ขอมลกรมราชทณฑ เปนตน ในอนาคต สกธ. กำาลงพฒนาระบบทเรยกวา National Single Window on Justice ขน เพอเพมเตมการใหบรการ คอ นอกจากสามารถ แลกเปลยนขอมลไดแลว ยงสามารถแลกเปลยนบรการบางอยาง และประมวลผลขอมลบางอยางเพมได อาท กรณมผกระทำาผดซำา กจะสามารถคนหาในฐานขอมลนได เปนตน

สงสำาคญอกประการหนงคอ การวดประสทธภาพการใหบรการ ของกระบวนการยตธรรม ซง สกธ. โดยศนยพฒนาขอมลกระบวนการ ยตธรรม เปนผจดทำาดชนชวดความปลอดภยในชวตทรพยสน และการเขาถงความยตธรรม (Justice Index) ซงไดดำาเนนการ ตามหลกมาตรฐานสากลอางองตามมาตรฐานของดชนชวด ความยตธรรมนานาชาตของ World Justice Index และดชนชวด หลกนตธรรม (Rule of law Indicator) โดยวดสถานการณกระบวนการยตธรรมใน 8 ดาน ไดแก 1) ความปลอดภยในชวตและทรพยสน 2) ความหวาดกลวภยของประชาชน 3) ประสทธภาพและประสทธผลของกระบวนการยตธรรม 4) การเขาถงกระบวนการยตธรรม 5) หลกประกนสทธเสรภาพและการอำานวยความยตธรรม 6) การปฏบตตอผกระทำาผด 7) ความพงพอใจตองานในกระบวนการยตธรรม และ 8) ชองทางกลไกระงบขอพพาทของประชาชน ทงน การจดทำาดชนชวดดงกลาวจะเปนเหมอนเขมทศทจะกำาหนดทศทาง

ของกระบวนการยตธรรมใหมความชดเจนและเปนรปธรรม เพอขบเคลอน ใหผทเกยวของในกระบวนการยตธรรมสามารถนำาไปสการปฏบต เพอพฒนาและปรบปรงกระบวนการยตธรรมของประเทศไทย ใหมความเปนธรรมตอประชาชนผเดอดรอน รวมถงชวยเหลอ ใหประชาชนสามารถเขาถงความยตธรรมไดอยางทวถงและเทาเทยม

นายวลลภฯ กลาวทงทายวา เนองจาก สกธ. เปนองคกรหลก ในการขบเคลอนนโยบายการพฒนากฎหมายและกระบวนการ ยตธรรมของประเทศ จงจำาเปนตองสรางระบบพฒนาบคลากร พฒนากระบวนการยตธรรม ปองกนอาชญากรรมอยางเปนรปธรรม และใหบรการประชาชนอยางมประสทธภาพ ทผานมา สกธ.ดำาเนนงาน มาอยางตอเนองและเรมเหนผลงานเปนรปธรรมบางแลว ในอนาคต สกธ. พรอมทจะระดมทรพยากรทงหมดของหนวยงาน สรางเครอขาย เพอนำาพาภารกจของหนวยงานใหสำาเรจตอไป

อย�งไรกต�ม ในก�รก�วไปสคว�มสำ�เรจขององคกร ตนมแนวคดในก�รทำ�ง�นสวนตวทหยบยมม�จ�กแนวคดของ สำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รสร�งเสรมสขภ�พ(สสส.)นนกคอ “คนสำ�ร�ญ ง�นสำ�เรจ” ดวยเชอมนว�องคกรใด ๆ จะก�วไปส คว�มสำ�เรจไดนน ตองเรมจ�กบคล�กรทมคว�มสขเบองตน 8ประก�รในก�รทำ�ง�น(Happy8)และเมอทกคนคดว�ททำ�ง�น คอบ�นเพอนรวมง�นคอครอบครวก�รรวมแรงรวมใจกนทำ�ง�น กจะนำ�พ�คว�มสำ�เรจม�สองคกรของเร�ม�สสกธ.ในท�ยทสด