บทที่ 5¸šทที่5... ·...

บทท 5 การก าหนดประชากรและกลมตวอยาง

Selection Population and Sample

วตถประสงคทวไป

เมอเรยนจบบทเรยนนแลว นกศกษามความรความเขาใจเกยวกบความส าคญของการก าหนดกลม

ประชากรและกลมตวอยางได สามารถก าหนดกลมประชากรและกลมตวอยางในงานวจยของตนเองไดอยาง

ถกตองและเลอกใชหลกการในการเลอกกลมตวอยางเขามาใชในการพจารณาไดอยางถกตองเหมาะสม

จดประสงคเฉพาะ เมอเรยนจบบทเรยนนแลว นกศกษาสามารถ

1. บอกความหมายและความส าคญของประชากรและกลมตวอยางได

2. ก าหนดขนาดของกลมตวอยาง จากโจทยสถานการณไดอยางถกตอง

3. เลอกใชวธการสมกลมตวอยางไดอยางเหมาะสมกบงานวจยแตละชนดไดอยางถกตอง

บทน า

ประชากรและกลมตวอยาง มความจ าเปนอยางยง ทงน เนองจากการเกบขอมลกบประชากรทก

หนวยอาจท าใหเสยเวลาและคาใชจายทสงมาก และบางครงเปนเรองทตองตดสนใจภายในเวลาจ ากด การ

เลอกศกษาเฉพาะบางสวนของประชากร จงเปนเรองทมความจ าเปน เพอใหมความเขาใจในการเลอก

ตวอยาง จะขอน าเสนอความหมายของค าทเกยวของ ดงน

การวจยสวนใหญไมสามารถศกษาประชากรทงหมดไดจงตองเลอกประชากรบางสวนมาศกษา

เรยกวา “ตวอยาง”

การเลอกกลมตวอยาง จะชวยในการประหยดเวลาและงบประมาณ ลดปญหาดานการบรหาร

สามารถน ามาอางองถงประชากรกลมใหญไดด ดงนนในการเลอกกลมตวอยางนน ผวจยจะตองมความร

ความเขาใจเกยวกบขนตอนการเลอกกลมตวอยาง ขนาดของกลมตวอยาง และวธการเลอกกลมตวอยางให

ถกตอง

~ 118 ~

503 402 Nursing Research

ในการวจยสวนใหญ การเกบรวบรวมขอมลจากทกหนวยของประชากรทตองการศกษานน เปน

การท าไดคอนขางยาก หรออาจไมสามารถจากประชากรทงหมดได จงจ าเปนตองเกบรวบรวมขอมลจากประชากร

บางสวน ซงเรยกวา กลมตวอยาง เชน การศกษาเรองประสทธภาพของยารกษาโรคความดนโลหตสง ผวจย

ตองเลอกตวอยางผปวยโรคความดนโลหตสง ทมคณสมบตเปนตวแทนของผปวยโรคความดนโลหตสงทกคนได ผล

การศกษาวจยจงจะมความถกตองแมนย า ไมเชนนนผวจยตองศกษาจากประชากร ซงเปนผปวยโรคความดน

โลหตสงทกคน ซงอาจท าใหเกดความผดพลาดไดงายในการวดขอมลจากประชากรกลมใหญ นอกจากน ยง

ท าใหสนเปลองเวลาและงบประมาณ ดงนน การเลอกกลมตวอยาง จงมบทบาทส าคญในการท างานวจย

เพราะหากเลอกกลมตวอยางไมถกตองเหมาะสม แมวาขนตอนอน ๆ ของงานวจยจะมความถกตองมาก

เพยงใด ผลการวจยน นอาจเกดความคลาดเคลอนได ความสามารถในการน าผลการวจยไปอางองถง

ประชากรทวไป (Generalization) กจะมขอจ ากด

ความหมายของประชากรและกลมตวอยาง (Meaning Population and Samples)

ประชากร (Population) หมายถง หนวยของขอมลทงหมดทกหนวยทอยในขอบเขตทตองการ

ศกษา ซงเปนไดทงคน สตว สงของ และพช ประชากรในการวจย แบงออกไดเปน 2 ชนด ดงน คอ

ประชากรทมจ านวนนบไดแนนอน (Finite Population) และ ประชากรทมจ านวนนบไดไมแนนอน (Infinite

Population)

ประชากรเปาหมาย (Target Population) หมายถง ประชากรทผวจยน าผลการวจยมาสรปอางอง

ถง ในการก าหนดประชากรเปาหมาย อาจใชลกษณะเฉพาะของประชากร เชน ประเภทผปวย ชนดของโรค

เวลา สถานท เชน สถานบรการ หรอทองท เชน หมบาน จงหวด หรอวตถสงของ ซงแลวแตวตถประสงค

ของ การวจย

ประชากรทสามารถเขาถงได (Accessible Population) หมายถง ทกหนวยของขอมลทมคณสมบต

ครบถวน ตามลกษณะของประชากรเปาหมาย และผวจยสามารถเขาไปศกษาได

บางครงประชากรเปาหมายกบประชากรทเขาถงได อาจเปนกลมเดยวกน แตงานวจยบางเรองเมอ

ก าหนดกลมประชากรแลวยงกวางมาก ผวจยอาจตองก าหนดขอบเขตของประชากรทเขาถงได เชน

การศกษาเปรยบเทยบประสทธผลของการสอนการปฏบตตนภายหลงคลอดระหวางการสอนเปนกลมกบ

การสอนเปนรายบคคล ในทน ประชากร คอ หญงคลงคลอดทกคน แตเราไมสามารถศกษาทกคนได ดงนน

จงตองก าหนดประชากรเปาหมาย วา จะตองเปนหญงทมาคลอดทโรงพยาบาลสงขลา และประชากรทเขาถง

ได อาจก าหนดวาเปนหญงทมาคลอดทโรงพยาบาลสงขลา ในระหวางเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2554 เปนตน

~ 119 ~


ในงานวจยทวไป ถาผวจยกลาวถง ประชากรทศกษา กหมายถง ประชากรทเขาถงได ซงอาจเปน

กลมเดยวกนกบประชากรเปาหมายดวย

กลมตวอยาง (Sample) หมายถง ตวแทนทมคณสมบตในหนวยยอยเหมอนกบประชากรเปาหมายท

ผวจยเลอกมาศกษา เพอน าผลการวจยมาสรปอางองเปนผลของประชากรเปาหมาย

การเลอกกลมตวอยาง (Sampling) หมายถง วธการเลอกประชากรสวนหนงมาศกษา เพอ

ประสทธภาพของการวจย

การสมตวอยาง (Random Sampling) หมายถง การเลอกกลมตวอยางททกหนวยของประชากรท

ศกษามโอกาสถกเลอกเทา ๆ กน

หนวยการสม (Sampling Unit) หมายถง หนวยทก าหนดเพอใชในกลมตวอยาง อาจเปนหนวย

ของสถานท หนวยของบคคล หรอชวงเวลากได

กรอบตวอยาง (Sampling Frame) หมายถง การเลอกรายชอของทก ๆ หนวยทเปนประชากรท

ศกษา หรอประชากรเปาหมาย ทเปนกรอบในการเลอกตวอยาง

ซงวธการเลอกกลมตวอยาง สามารถแบงออกเปน ม 2 ประเภทใหญ ๆ ดงน 1) การเลอกกลม

ตวอยาง โดยไมใชหลกความนาจะเปน (Non-Probability Sampling) ซงม 3 วธ ไดแก การเลอกกลมตวอยาง

แบบบงเอญ การเลอกตวอยางแบบเจาะจง การเลอกตวอยางแบบโควตา และ 2) การเลอกกลมตวอยางโดย

ใชหลกความนาจะเปน (Probability Sampling) ม 5 วธ ไดแก การสมตวอยางแบบงาย การสมตวอยางแบบม

ระบบ การสมตวอยางแบบแบงชน การสมตวอยางแบบแบงกลม และการสมตวอยางแบบหลายขนตอน

การก าหนดขนาดของกลมตวอยาง (Sample Size Determination)

ในการเลอกกลมตวอยาง เพอเปนตวแทนของประชากรทดนน มอยสองหลกการใหญตามทกลาว

มาแลวนน คอ 1) หลกการอาศยความนาจะเปน (Probability Sampling) หรอ การเลอกอยางสม (Random

Selection) ซงเปนหลกการทสมาชกของประชากรแตละหนวยมความนาจะเปนในการถกเลอกเทา ๆ กน

และ 2) ไมใชหลกการความนาจะเปน (No- Probability Sampling) เปนการเลอกกลมตวอยางทความนาจะ

เปนในการถกเลอกของแตละหนวยตวอยางไมเทากน หรอบางหนวยมโอกาสทจะไมถกเลอก ดงนน ในการ

จะเหนไดวาในการทจะไดวาถาเราเลอกกลมตวอยางโดยอาศยหลกความนาจะเปน จะท าใหการประมาณ

คาพารามเตอรไดแมนย ากวา

~ 120 ~


ขนาดของกลมตวอยางมความส าคญอยางมากในการวจย เมอกลมตวอยางมความเหมาะสม ขอมล

ทไดจากกลมตวอยาง มมากพอกจะท าใหผลงานวจยน น มคณคา ขนาดของกลมตวอยางเทาไร จงจะ

เหมาะสมกบการวจยขนอยกบการวจยวาจะยอมใหเกดความคลาดเคลอนมากนอยเพยงใด จงจะยอมรบได

จะเหนไดวา การเลอกกลมตวอยางเพอเปนตวแทนของประชากรนน มอยสองหลกการใหญอยาง

ทกลาวมาขางตน คอ 1) หลกการอาศยความนาจะเปน (Probability Sampling) หรอ การเลอกอยางสม

(Random Selection) ซงเปนหลกการทสมาชกของประชากรแตละหนวยมความนาจะเปนในการถกเลอกเทา

ๆ กน และทราบความนาจะเปนนน ไมใชหลกการความนาจะเปน (Non-Probability Sampling) เปนการ

เลอกกลมตวอยางทความนาจะเปนในการถกเลอกของแตละหนวยตวอยางไมเทากน หรอบางหนวยม

โอกาสทจะไมถกเลอก ดงนน ในการจะเหนไดวาในการทจะไดวาถาเราเลอกกลมตวอยางโดยอาศยหลก

ความนาจะเปน จะท าใหการประมาณคาพารามเตอรไดแมนย ากวา

การเลอกกลมตวอยาง

1. วเคราะหวตถประสงคของการวจย ใหเขาใจอยางแจมชดกอนวา ตองการศกษาอะไร

ประชากรทใชในการศกษา คอ อะไร กลมตวอยางมลกษณะเปนเชนไร จะท าการวดอยางไร และน าผลทได

จากการวดไปใชท าอะไร

2. ควรทราบประชากรเปาหมาย วามลกษณะอยางไร ตองใหค าจ ากดความของประชากร วา

หมายถงใคร มลกษณะอยางไร และมขอบเขตเพยงใด เชน ในการส ารวจความคดเหนเกยวกบสภาพปญหา

การใชหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (ตอเนอง 2 ป) ประชากรทอยในขายทจะศกษานน ไดแก ผบรหาร

วทยาลย และอาจารยทท าการสอนวชาตาง ๆ ในวทยาลยฯ ทเปดท าการสอนหลกสตรดงกลาว เปนตน

3. ก าหนดกรอบตวอยาง (Sampling Frame) คอ การแสดงรายชอของทก ๆ หนวยทเปน

ประชากรทศกษา ซงจะใชในการเลอกกลมตวอยาง กรอบตวอยางทดจะตองมขอมลทเปนปจจบน หรอเปน

กรอบทดทสดเทาทจะท าได ทงน ขนอยกบเวลาและงบประมาณทมอยดวย

4. ควรทราบขนาดของกลมตวอยางทเหมาะสมกบการวจย และเทคนคหรอวธการเลอกกลม

ตวอยางทถกตอง น ามาวางแผนในการเลอกกลมตวอยาง เพอใหไดตวแทนทดของประชากรเปาหมาย และ

สามารถน าผลการวจยนน ไปสรปอางองแทนประชากรเปาหมายได ในขนตอนนผวจยตองตดสนใจวาจะ

เลอกกลมตวอยาง โดยวธการใด ทจะสอดคลองกบลกษณะของประชากร เวลา และงบประมาณในการวจย

สวนการก าหนดขนาดของกลมตวอยาง วาจะใชจ านวเทาใดนน ผวจยควรพจารณาธรรมชาตของประชากร

โดยถาประชากรทตองการศกษาวจยคลายคลงกน ขนาดของกลมตวอยางกไมจ าเปนตองมขนาดใหญมาก

~ 121 ~


แตถาประชากรทศกษามหนวยทแตกตางกนมาก หรอมการกระจายของประชากรมาก กลมตวอยางตองม

ขนาดใหญ เพอใหมความเปนตวแทนทดของประชากรเปาหมาย นอกจากนน ขนาดของกลมตวอยางยง

ขนอยกบเวลา งบประมาณ และความถกตองแมนย า โดยทวไปขนาดของกลมตวอยางยงมากขน ความ

ถกตองแมนย ากจะยงมากขนดวย คาประมาณจากกลมตวอยางกจะยงมความถกตองและนาเชอถอไดมากขน

เชนกน

ลกษณะของกลมตวอยางทด

กลมตวอยางทด จะตองสามารถเปนตวแทนทดของประชากรเปาหมาย ซงควรมลกษณะ ดงน คอ

1. เปนตวแทนทดของกลมประชากรทตองการศกษาวจย โดยมลกษณะของกลมประชากร

ครบถวน เชน ถาผวจยตองการจะส ารวจ ความตองการดานสขภาพอนามยของวยรน ทตงครรภเปนครรภ

แรก อายระหวาง 15 – 19 ป และมอายครรภ 28 สปดาหขนไป กลมตวอยางทงหมดจะตองเปนวยรนท

ตงครรภเปนครรภแรก อาย 15 – 19 ป และมอายครรภ 28 สปดาห ขนไปเทานน

2. มขนาดพอเหมาะ คอ จ านวนกลมตวอยางตองไมนอยเกนไป ควรเพยงพอทจะอนมานถง

ประชากรทงหมดได และมจ านวนไมมากจนเกนไปเชนกน เพราะจะท าใหเกดปญหาในดานเวลา และ

งบประมาณในการวจยเกดขนได

3. กลมตวอยางตองมความเชอถอได คอ ทกหนวยของตวอยางควรไดรบการเกบขอมลอยาง

ถกตองทางเทคนค และถกเลอกโดยไมมความล าเอยง

การก าหนดขนาดของกลมตวอยาง (Sample Size Determination)

ในการวจยทจะศกษากบกลมตวอยาง มกเกดปญหาอยเสมอ ๆ วา จะใชจ านวนกลมตวอยาง

ปรมาณเทาใดจงจะเหมาะสมและเพยงพอ ทจะเปนตวแทนของประชากรเปาหมายนน ๆ ซงในการก าหนด

ขนาดของกลมตวอยาง การใชกลมตวอยางจ านวนนอย จะท าใหโอกาสเกดความคาดเคลอนมมาก การใช

กลมตวอยางมาก กท าใหโอกาสเกดความคลาดเคลอนมนอย แตในทางปฏบตการใชกลมตวอยางจ านวนมาก

ยอยมสนเปลองเวลา แรงงาน และคาใชจายสง ผวจยจงตองพยายามเลอกกลมตวอยางจ านวนนอยทสด แต

ใหไดผลทนาเชอถอมากทสด เพอใหเกดการคาดเคลอนทนอยทสดเชนกน ซงในการก าหนดขนาดของกลม

ตวอยาง นอกจากพจารณาจากผลการค านวณแลว ยงตองพจารณาเหตผลอน ๆ ประกอบกนไปดวย ดงน

~ 122 ~


1. ธรรมชาตของประชากร (Nature of Population) กลาวคอ ถาประชากรมความแตกตางกน

นอย หรอมความเสมอเหมอนกนกใชกลมตวอยางนอยได แตถาความแตกตางกนของสมาชกมมาก กควรใช

กลมตวอยางมาก

2. ลกษณะของเรองทวจย การวจยบางประเภทไมจ าเปนตองใชกลมตวอยางจ านวนมาก เชน การ

วจยเชงทดลอง การใชกลมตวอยางจ านวนมากจะท าใหยากตอการควบคมสภาพการทดลอง ซงท าใหเกดผล

เสยมากกวาผลด หรอการวจยโดยใชวธการเกบขอมลโดยสมภาษณ จะใชกลมตวอยางนอยกวาใช

แบบสอบถาม

3. ความพรอมดานเวลา แรงงาน และงบประมาณทท าวจย งานวจยทมงบประมาณนอย ขนาด

ของกลมตวอยางกจะนอยตามไปดวย เพราะในการวจยผวจยสามารถประมาณคาใชจายตอหนวยตวอยางได

4. จ านวนตวแปรทศกษา ถาตองการศกษาเปรยบเทยบตวแปรทมคาจ าแนกเปนกลมยอยหลาย

กลม ขนาดของกลมตวอยางจะตองมมากขน เพอใหมกลมตวอยางกระจายอยในทกกลมยอย จงจะท าใหผล

การเปรยบเทยบมคานาเชอถอได ทงน การวเคราะหเปรยบเทยบตวแปรลกษณะน ควรมขนาดตวอยาง อยาง

นอย 10 เทา ของจ านวนกลมยอยของตวแปรนน ๆ

5. ผลการวจยทตองการความแมนย าแตกตางกน ขนาดของกลมตวอยางยอมแตกตางกน

กลาวคอ งานทตองการความแมนย าสง ขนาดของกลมตวอยางกจะมากตามไปดวย

6. ผลการวจยทมความเรงดวนแตกตางกน ขนาดของกลมตวอยางยอมแตกตางกน กลาวคอ

งานทมความเรงดวนสง ขนาดของกลมตวอยางกจะเลก

วธการก าหนดขนาดของกลมตวอยาง (Sample Sizes)

การก าหนดขนาดของกลมตวอยาง มวธการก าหนด 3 วธ ดงตอไปน

1. การก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชเกณฑ หรอ การประมาณจากจ านวนประชากร

ในการก าหนดขนาดของกลมตวอยาง โดยวธน ผวจยจะตองทราบ จ านวนประชากรทแนนอน

แลวจงน ามาค านวณหากลมตวอยางจากเกณฑ ดงตาราง (บญชม ศรสะอาด, 2556)

ตารางท 5.1 เกณฑในการประมาณขนาดกลมตวอยางจากจ านวนประชากร

จ านวนประชากร ขนาดของกลมตวอยาง

จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกรอย 15 – 30 % จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกพน 10 – 15 % จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกหมน 5 – 10 %

~ 123 ~


ตวอยางเชน

จ านวนประชากร 200 คน ใชกลมตวอยาง 30 – 60 คน

จ านวนประชากร 1,500 คน ใชกลมตวอยาง 150 – 225 คน

จ านวนประชากร 30,000 คน ใชกลมตวอยาง 1,500 – 3,000 คน

2. การก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใช สตรค านวณ สามารถใชก าหนดขนาดกลมตวอยาง

ไดทงประชากรทมจ านวนทแนนอน และมจ านวนไมแนนอนได ดงน

2.1 กรณทประชากรมจ านวนไมแนนอน (Infinite Population) ซงผวจยไมสามารถทราบ

จ านวนประชากร ทราบเพยงวา มจ านวนมากใชสตร ดงน (Roscoe, 1969, pp.156-157)

N = (Zc / em )2 (สตรท 1)

เมอ N = จ านวนตวอยางประชากร

Zc = คะแนน Z ตามระดบความมนยส าคญทผวจยก าหนดไว ( )

Z = 1.96 ทระดบความเชอมนท 95% ( = .05)

Z = 2.58 ทระดบความเชอมนท 99% ( = .01)

Em = คาความคลาดเคลอนมากทสดทยอมรบได

= สวนเบยงเบนมาตรฐานของประชากร

ตวอยาง

ถาก าหนดใหความคลาดเคลอนมากทสดทยอมรบได เปน 1/ 10 ของสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ของประชากร และรดบความมนยส าคญทางสถต เทากบ .05 จากประชากรทไมแนนอน ผวจยจะใชกลม

ตวอยางกคน

จากโจทย Zc = 1.96

em = / 10

นนคอ / em = 10

แทนคาสตร N = (Zc / em )2

= (1.96 x 10)2

= 19.62

= 384.16

= 384

~ 124 ~


ในการวจยทางพฤตกรรมศาสตรนน สวนใหญ จากประชากรทมขนาดไมแนนอน จะใชกลม

ตวอยาง ตงแต 30 หนวยถง 500 หนวย (ประคอง กรรณสตร, 2542, หนา 10) ซง รอสโก (Rosco, 1969,

p.157) ไดกลาววา ขนาดของกลมตวอยาง 500 หนวย จากประชากรทไมนอน คาความคลาดเคลอน เนองจาก

กลมตวอยาง จะไมเกน / 10 ดงนน หากจะใชประชากร ตงแต 30 ถง 500 กใช em = / 10

เปนทนาสงเกตวา ขนาดของกลมตวอยางทค านวณจากสตรท 1 นน ไมวาขนาดของประชากร

จะมมากเพยงใด หากก าหนดใหความคลาดเคลอนมากทสดกยอมรบไดเทากบ 1/10 ของสวนเบยงเบน

มาตรฐาน (em = / 10) และระดบมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 แลว เมอแทนคาในสตร จะตองใชขนาด

ของกลมตวอยาง 384 หนวยเสมอไป

นอกจาก สตรท 1 ซงกลาวมาแลวขางตนน น ในกรณทประชากรมจ านวนไมแนนอน ยง

สามารถใชสตรอน ดงน (บญชม ศรสะอาด, 2556, หนา 38)

n = 2

21

e

z (สตรท 2)

เมอ n = จ านวนกลมตวอยาง

P = สดสวนของประชากรทผวจยก าหนดสม

Z = ระดบความเชอมนทผวจยก าหนดไว

Z มคาเทากบ 1.96 ทระดบความเชอมนท 95% ( = .05)

Z มคาเทากบ 2.58 ทระดบความเชอมนท 99% ( = .01)

e = สดสวนของความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขนได

~ 125 ~


ตวอยาง

ผวจย จะใชกลมตวอยางกคน ถาสดสวนของประชากรเทากบ .40 ตองการระดบความเชอมนท

95% และยอมใหมความคลาดเคลอนได 5%

จากโจทย P = .40

ตองการความเชอมน 95% ดงนน Z = 1.96

ความคลาดเคลอนทยอมรบได 5% ดงนน e = .05

แทนคาสตร

n = 2

21

e

z

= 2

2

)05.0(

)96.1(40.1)40(.

= 0025.

84.360.40

= 0025.

9216.

= 64.368

เพราะฉะนน จะไดกลมตวอยาง จ านวน 369 คน

หมายเหต สดสวนของประชากรสามารถจะก าหนดไวจากลกษณะธรรมชาตของประชากรจรง

และดจากงานวจยทผานมาวา ควรก าหนดเปนขนาดเทาใด

2.1 กรณทประชากรมจ านวนแนนอน (Finite Population) ใชสตรดงน เมอขนาดตวอยาง

ตองมากพอทจะเปนตวแทนได วธการประมาณขนาดตวอยาง โดยใชสตรของ Taro Yamane ซง Taro

Yamane (1970) ไดเสนอสตรการค านวณขนาดตวอยางสดสวน 1 กลม โดยสมมตคาสดสวนเทากบ 0.5 และ

ทระดบความเชอมน 95%

n = 21 e

(สตรท 3)

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยางทค านวณได

N = จ านวนประชากรทงหมด (ททราบคา)

e = คาความคลาดเคลอนทจะยอมรบได (Allowable Error)

~ 126 ~


หรอใชสตร ของ บญธรรม กจปรดาบรสทธ (2553, หนา 68) ดงน

n =

399

400 (สตรท 4)

ตวอยางเชน N = 900 คน

e = 0.05

แทนคา n = 900399

900400

= 299,1

000,360 = 277

เพราะฉะนน n = 277 คน

นอกจาก สตรท 3 และสตรท 4 แลวในบางกรณ ทประชากรมจ านวนแนนอนนน สามารถ

ใชสตร ดงตอไปนได (บญชม ศรสะอาด, 2556, หนา 39) ดงน

n =

1

1

2

2

Z

e (สตรท 5)

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยาง

N = จ านวนประชากรทงหมด (ททราบคา)

P = สดสวนของประชากรทผวจยก าหนดสม

e = คาความคลาดเคลอนทจะยอมรบได (Allowable Error)

ตวอยาง

ผวจยจะศกษาประชากร ซงมจ านวน 900 คน ถาก าหนดสดสวนของประชากร เทากบ .10

ตองการความเชอมนท 99% โดยยอมใหมความคลาดเคลอนได 5% จะใชกลมตวอยาง กคน

จากโจทย N = 900, P = .10, Z = 2.58 และ e = .05

แทนคาสตร

n =

1

1

2

2

Z

e

~ 127 ~


= 900

10.1)10(.

)58.2(

)05(.

10.1)10(.

2

2

=

900

90.10.

66.6

0025.

90.)10(.

= 0001.00038.

09.

= 00048.

09.

= 7.185 เพราะฉะนน กลมตวอยางทได คอ 186 คน

3. การก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใช ตารางส าเรจรป ส าหรบขนาดของตวอยางประชากร

ในกรณททราบกรอบประชากร มดงน

3.1 ตารางส าเรจรปของ Krejcie และ Morgan (Krejcie & Morgan, 1970, pp.607-610) เครซ

และมอรแกน ไดเสนอตารางจ านวนของกลมตวอยาง ตงแตประชากร 10 คน ถง 100,000 คน ดงแสดงใน

ภาคผนวก และในกรณทประชากร มจ านวนไมตรงกบทปรากฏในตาราง ใหใชหลกของบญญตไตรยางค

ค านวณกลมตวอยาง เชน ถาประชากร ม 125 คน ใชวธค านวณ ดงน

ประชากร จาก 120 เปน 130 เพมขน 10 คน จ านวนกลมตวอยาง เพมขน 97-92 = 5 คน

ประชากร จาก 120 เปน 125 เพมขน 5 คน จ านวนกลมตวอยาง เพมขน (5 x 5)/ 10 = 2.5 คน

จ านวเตม คอ 3 คน

ดงนน ถาจ านวนประชากร เปน 125 คน จ านวนกลมตวอยางจะเปน 92 + 3 = 95 คน

~ 128 ~


การก าหนดขนาดกลมตวอยางโดย ใชตาราง ของ Krejcie and Morgan

ตารางท 5.2 แสดงจ านวนประชากรและจ านวนกลมตวอยาง ของ Krejcie and Morgan

จ านวนประชากร จ านวน

กลมตวอยาง จ านวนประชากร

จ านวน

กลมตวอยาง จ านวนประชากร

จ านวน

กลมตวอยาง

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

110

120

130

140

150

160

170

180

190

200

210

10

14

19

24

28

32

36

40

44

48

52

56

59

63

66

70

73

76

80

86

92

97

103

108

113

118

123

127

132

136

220

230

240

250

260

270

280

290

300

320

340

360

380

400

420

440

460

480

500

550

600

650

700

750

800

850

900

950

1000

1100

140

144

148

152

155

159

162

165

169

175

181

186

191

196

201

205

210

214

217

226

234

242

248

254

260

265

269

274

278

285

1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

1900

2000

2200

2400

2600

2800

3000

3500

4000

4500

5000

6000

7000

8000

9000

10000

15000

20000

30000

40000

50000

75000

100000

291

297

302

306

310

313

317

320

322

327

331

335

338

341

346

351

354

357

361

364

367

368

370

375

377

379

380

381

382

384

3.2 ตารางส าเรจรปทก าหนดระดบความเชอมน 95% (Arkin & Colton, 1963, pp.151 – 152)

~ 129 ~


วธเลอกกลมตวอยาง

วธการเลอกกลมตวอยาง เปนวธการเพอใหไดกลมตวอยางทมคณสมบตเปนตวแทนของ

ประชากรเปาหมาย สามารถน าผลการวจยทไดไปสรปเปนผลอางองไปยงประชากรทงหมดได ซงวธการ

เลอกกลมตวอยาง สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ใหญ ๆ ดงน คอ

1. การเลอกกลมตวอยางโดยไมใชหลกความนาจะเปน (Non-Probability Sampling)

หมายถง เปนการเลอกตวอยางโดยไมค านงถงเปนการเลอกตวอยาง โดยไมค านงวาตวอยางแตละ

หนวยมโอกาสถกเลอกมากนอยเทาไร ท าใหไมทราบความนาจะเปนทแตละหนวยในประชากรจะถกเลอก

การเลอกกลมตวอยางแบบน ไมสามารถน าผลทไดอางองไปยงประชากรได แตมความสะดวกและ

ประหยดเวลาและคาใชจายมากกวา ซงการเลอกกลมตวอยาง โดยไมใชหลกความนาจะเปนน สามารถ

จ าแนกไดเปน 4 วธ ดงตอไปน

1.1 การเลอกกลมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental Sampling) หมายถง การเลอกกลมตวอยาง

โดยไมมกฏเกณฑ จะเลอกใครกไดเทาทหาไดจนครบตามจ านวนทตองการ โดยค านงถงความสะดวกของ

ผวจยเปนหลก และผวจยจะเกบบนทกขอมลจากหนวยนน ซงยนดใหความรวมมอ และบงเอญอยในสถานท

ทผวจยก าลงเกบขอมล การเลอกตวอยางแบบบงเอญน จะค านงถงการไดขอมลมาวเคราะหเปนประเดน

ส าคญ ดงนน ผวจยตองระมดระวงในการตความหมายของขอมล

ตวอยางท 1

ผวจยตองการสอบถามความคดเหน “ในการใหบรการอาหารกลางวนของมหาวทยาลยแหง

หนง” ผวจยจะไปยนตรงประตทางเขาโรงอาหาร แลวคอยสมภาษณ นกศกษา จ านวน 50 คน ทเดนเขามา

รบประทานอาหารในชวงเชาของวนหนง เปนตน


“อาจารยปรบปรงแผนการสอนใหม และ ตองการจะทดลองแผนการสอนใหม วาจะใหผล

แตกตางจากแผนการสอนเดมหรอไม” โดยใชกลมตวอยาง เปนนกเรยนทเขาตองรบผดชอบสอนอย เปนตน


ความคดเหนเกยวกบการบรหารของโรงพยาบาลเอกชนแหงหนงในจงหวด นครนายก

กลมตวอยาง : ใครกไดทมารบบรการทโรงพยาบาลเอกชนแหงน และยนดทจะใหค าตอบ

ขอเสย

~ 130 ~


ของการเกบตวอยางประเภทน มอยบาง เชน ในกรณทโทรศพทสอบถาม ประชากรทถกมา

เปนตวอยางอาจอยในวงจ ากด ไมเปนตวแทนทแทจรงของคนทวไป ในกรณทออกหนงสอสงแบบสอบถาม

ผตอบแบบสอบถามอาจมจ านวนนอย ไมเพยงพอทจะน าไปใชสรปหรออางองประชากรไดอยางนาเชอถอ

เพราะในสวนของคนทไมตอบแบบสอบถามอาจมความเหนเปนอยางอนได ซงเราจะเหนวาตวอยางตาม

สะดวกนนมกไมใชตวแทนทดของประชากร เชน ถาเราเลอกตวอยางโดยอาศยความสะดวกในการทจะ

สอบถามเกยวกบการมงานท า หรอวางงานบรเวณสแยกทมคนพลกพลานในบรเวณสแยก ตวอยางทไดมาจะ

ขาดความเปนตวแทนของบางสวนของประชากร เพราะอาจจะมความเปนตวแทนของคนฐานะปานกลาง

มากเกนไป ขาดความเปนตวแทนของคนใชแรงงาน และคนยากจน แนวโนมของผลตางระหวางผลทไดจาก

ตวอยางและความจรงเกยวกบทงประชากร เรยกวา ความเอนเอยง (Bias)

1.2 การเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) หมายถง การเลอกกลมตวอยาง

โดยการก าหนดคณสมบตของกลมตวอยางเอง วาจะเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตอยางไรจงจะเหมาะสม

กบการวจยทเปนไปตามวตถประสงคการวจย และเปนตวแทนของประชากรทศกษา ถาพบ ตวอยางใดทม

คณสมบตครบถวน ตามทก าหนดไว กจะเลอกตวอยางมาศกษาได ซงการเลอกตวอยางโดยวธน จะพบมาก

ในการวจยทางการพยาบาล


“ผลของการดแลผวหนงในบรเวณทอยใตเฝอกปน”

คณสมบตของกลมตวอยาง ในการวจยน ไดแก

1) เปนผปวยทเขาเฝอกปนบรเวณ แขน ขา และล าตว

2) มอายระหวาง 16 – 45 ป

3) ใหประวตวา มอาการคนทผวหนงในเฝอก


“ความตองการดานสขภาพอนามยของวยรนในระยะตงครรภ”


1) เปนวยรนตงครรภ อายระหวาง 15-19 ป

2) ตงครรภเปนครรภแรก

3) มอายครรภ 28 สปดาหขนไป

4) มาฝากครรภทโรงพยาบาลในจงหวดนครนายก

~ 131 ~



“การศกษาสมรรถภาพทางกายและพฤตกรรมสวนบคคล ในกลมนกศกษาพยาบาลทเขารวม

กจกรรมการเดน-วงเพอสขภาพ”


1) เปนนกศกษาพยาบาล เพศหญง

2) มอายระหวาง 18 – 25 ป

3) เปนผทมสขภาพด

4) ไมเปนนกกฬา

5) ในระยะเวลา 6 เดอน ทผานมาไมมการออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

6) มความสมครใจในการเขารวมโครงการวจย

1.3 การเลอกกลมตวอยางแบบก าหนดโควตา (Quota Sampling) หมายถง การเลอกกลม

ตวอยางทผวจยก าหนดโควตาของสดสวนขนาดตวอยางในกลมยอย (Subgroup) ไวลวงหนาแลว โดยใช

องคประกอบหรอคณลกษณะของประชากร เชน เพศ อาย การศกษา ฯลฯ เปนเครองมอในการก าหนด ซง

การเลอกแบบน เหมาะส าหรบงานวจยทตองการศกษากลมประชากรทมลกษณะยอยตางกน

การเลอกกลมตวอยางแบบโควตา แทจรงแลวกคอ ความพยายามในการแกไขจดออนของการ

เลอกตวอยางแบบบงเอญนนเอง ทงน เพราะการเลอกแบบบงเอญอาจท าใหประชากรทมคณสมบตบาง

ประการไมเพยงพอทจะน าไปใชในการวเคราะหเปรยบเทยบได เชน ประชากรเปาหมายอาจมเพศชาย และ

เพศหญงเทาเทยมกน แตการเลอกแบบบงเอญอาจท าใหไดเพศหญงมากกวาเพศชาย ดงนน วธการเลอก

ตวอยางทแกไขขอบกพรองดงกลาวได โดยการก าหนดสดสวนของประชากรทตองการจะเกบขอมลตาม

คณลกษณะทผวจยตองการ อาจใชลกษณะเดยวหรอหลายลกษณะกได การระบลกษณะของประชากรยง

ระบมากยงลดปญหาความล าเอยง ไดมาก


“ความคดเหนเกยวกบการบรการของโรงพยาบาล”

กลมตวอยาง : ผวจยอาจคดวา เพศของผรบบรการมผลตอการใหความคดเหนดงกลาว ดงนน

แทนทจะเลอกใครกไดทมารบบรการทโรงพยาบาล และยนดใหค าตอบ ดงเชนการเลอกกลมตวอยางแบบ

บงเอญ ผวจยจงก าหนดเลอกผรบบรการใหมจ านวนเพศหญงและเพศชาย เทา ๆ กน และนอกจากน อาจ

ก าหนดคณลกษณะอน ๆ อก เชน ใหมจ านวนผปวยในและผปวยนอกเทา ๆ กน เปนตน

~ 132 ~



“ความพงพอใจของประชาชนตอโครงการบตรสขภาพ”

กลมตวอยาง : แทนทจะเลอกตวอยางแบบบงเอญ จากใครกไดเทาทสมภาษณไดโดยสะดวก

เชน ครตามโรงเรยน ประชาชนตามสถานรถไฟ หรอใครกไดทพบในโรงพยาบาล ผวจยอาจเหนวา

ประชากรในเขตเมองและชนบทมไมเทากน โดยในเขตชนบทมจ านวนรอยละ 80 และในเขตเมองมจ านวน

รอยละ 20 คดเปนสดสวน 80 : 20 หรอ 4 : 1 ดงนน เพอลดความล าเอยงของการเลอกตวอยางง ผวจยจงเลอก

ตวอยางแบบโควตา โดยก าหนดสดสวนของคนทจะสมภาษณใหเปนคนทอยในเขตชนบท 4 สวน และเขต

เมอง 1 สวน เปนตน


“ความคดเหนเกยวกบการบรหารงานในหอผปวย”

กลมตวอยาง : ผวจยอาจก าหนดใหมกลมตวอยางทเปนผบรหาร 2 สวน พยาบาลวชาชพ 3

สวน พยาบาลเทคนค 4 สวน และเจาหนาท อน ๆ 1 สวน ตามสดสวนของบคลากรทเกยวของกบงานในหอ

ผปวย เปนตน

1.4 การเลอกกลมตวอยางตามสะดวกหรอสมครใจ (Convenient or Volunteer Sampling)

หมายถง การเลอกตวอยางตามความสะดวกและความสมครใจของผวจยและผถกวจย


“การศกษาระยะเวลาเฉลยของการปฏบตกจกรรมการพยาบาลขางเตยงของพยาบาลในแตละเวร”

กลมตวอยาง : ผวจยอาจเลอกศกษาในแผนกออรโธปดกส เนองจากท างานอยในแผนก

ออโธปดกส ซงงายและสะดวกกวาทจะไปศกษาจากพยาบาลในแผนกอน ๆ และตองการน าผลการศกษามา

ใชเพอปรบปรงบรการพยาบาลในแผนกนนเทานน เปนตน


“การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผปวยทไดรบการสวนปสสาวะหลายวธ”

กลมตวอยาง : ผวจยเลอกศกษาในผปวยทพกรกษาอยในหอผปวยทตนเองปฏบตงานอย


“การศกษาผลของการรบประทานอาหารทใสผงชรส”

~ 133 ~


กลมตวอยาง : แมวาการทดลองจะไมเปนอนตราย แตการศกษาในลกษณะนกตองศกษาจาก

อาสาสมครทเขารวมโครงการวจย เพอหลกเลยงการหายไปของกลมตวอยางขณะท าการศกษา และปญหา

การละเมดสทธสวนบคคล

กลาวโดยสรป การเลอกสมกลมตวอยาง ทง 4 แบบทไดกลาวมาแลวขางตนนน จะมความแตกตาง

กน ในเรองของวธการ กลาวคอ การเลอกกลมตวอยางแบบบงเอญ ไมจ าเปนตองมการก าหนดสดสวน และ

คณสมบตของกลมตวอยางแตอยางใด สวนการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง จะตองมการก าหนดคณสมบต

ของกลมตวอยาง ถากลมตวอยางใดมคณสมบตครบตามเกณฑกถอเปนกลมตวอยางทจะน ามาศกษา ไมตอง

ก าหนดสดสวนของกลมตวอยาง สวนการเลอกกลมตวอยางแบบโควตานน ผวจยจะตองมการก าหนด

โควตาของสดสวนขนาดของกลมตวอยางไวกอน แลวจงไปเลอกกลมตวอยางตามสดสวนทวางไว และ

สดทาย คอ การเลอกกลมตวอยางตามสะดวก ขนอยกบความสมครใจทงของนกวจยและผถกวจย

2. การสมตวอยางโดยใชหลกความนาจะเปน (Probability Sampling)

หมายถง การสมกลมตวอยาง โดยค านงถงโอกาสททกหนวยประชากรจะถกเลอก และสามารถ

ประมาณคาความนาจะเปนได เปนการสมกลมตวอยางทมระเบยบและกฎเกณฑ จะตองจดท ากรอบตวอยาง

(Sampling Frame) ไวกอน เชน รายชอของประชากรทงหมด บญชครวเรอน เปนตน แลวจงน าขอมล

ดงกลาวไปสมเลอกกลมตวอยาง การสมกลมตวอยางโดยใชหลกความนาจะเปนนน สามารถจ าแนกไดเปน

5 วธ ดวยกน ดงตอไปน

2.1 การสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) หมายถง การสมอยางงาย ๆ ททก

หนวยประชากรมโอกาสไดเทากน (Equal probability of Selection) มดวยกน 2 วธ คอ

2.1.1 การจบฉลาก เปนวธทนยมกนอยางแพรหลาย เหมาะกบประชากรขนาดเลก กรณท

จะเลอกกลมตวอยางทมจ านวนไมมากนก การจบฉลาก ท าได 2 ลกษณะ คอ

1) การจบฉลากแบบคนท (Sampling With Replacement) เมอเลอกหนวยใดขนมาแลว

น าหนวยนนใสกลบไปในประชากรกอนทจะเลอกหนวยตอไป ดงนนบางหนวยอาจถกเลอกซ าได

2) การจบฉลากแบบไมคนท (Sampling Without Replacement) เมอเลอกหนวยใดแลว

จะไมน าหนวยนนใสกลบไปในประชากรกอนทจะเลอกหนวยตอไป ดงนนจงไดหนวยตวอยางทแตกตางกน

ตวอยาง

การวจยภาวะทนตอนามยของนกเรยน โรงเรยนอนบาลเอกชนแหงหนงในจงหวดชลบร

มนกเรยน ประมาณ 400 คน แตมขอจ ากดในเรองของเวลา คาใชจาย และอปกรณ ซงไมสามารถเกบขอมล

~ 134 ~


ทง 400 คน ได นกวจยจงค านวณหากลมตวอยาง (โดยใชสตรท 4) ไดขนาดของกลมตวอยาง เทากบ 200 คน

และสมกลมตวอยางแบบงาย ดวยวธการจบฉลาก โดยมขนตอน ดงน

วธการ

1) สรางกรอบตวอยาง คอ บญชรายชอนกเรยนอนบาล เรยงจากเลขท 1 ถง 400

2) ท าฉลาก 400 ใบ หมายเลข 1 ถง 400

3) คลกเคลาใหทวโดยทกใบมโอกาสถกจบขนมาเทา ๆ กน

4) จบฉลากขนมา 200 ใบ อาจใชวธจบฉลากทไดแลวใสกลบทเดม หรอไมคนทเดมกได

ซงโดยทวไปจะนยมจบฉลากแบบไมคนท เพราะจะเกดความคลาดเคลอนนอยกวาแบบคนท

5) หมายเลขทถกจบได ทง 200 ใบ คอ เลขทของนกเรยนทจะเปนกลมตวอยางทใชใน

การศกษาวจยตอไป

2.1.2 การใชตารางเลขสม (Table of Random Number) ซงสรางโดยนกสถต เพอให

ตวเลขมโอกาสถกเลอกเทา ๆ กน ใชเลข 0 – 9 มจ านวนเลขละ 1,000 ตว แบงเปน 100 สดมภ และ 100 แถว

ตวเลขแตละกลมจะม 5 หลก ดงแสดงในภาคผนวก

วธการใชตารางเลขสม

1) ก าหนดกรอบตวอยาง หากไมสามารถก าหนดกรอบตวอยางได ตองอาศยการสม

ตวอยางโดยวธอน

2) ค านวณหาขนาดของกลมตวอยาง

3) ก าหนดหลกของเลขทจะสม โดยไดจากจ านวนเลขหลกของประชากร เชน จ านวน

ประชากรมเลข 2 หลก (หลกสบ) กก าหนดวา จะใชเลข 2 สดมภหนา หรอ 2 สดมภหลง ของกลมตวอยางใน

ตารางกได ถา 3 หลก กก าหนด 3 สดมภหนา หรอ 3 สดมภหลง

4) ก าหนดทศทางการอานเลขสม วาจะอานจากซายไปขวา หรอ จากบนลงมาลาง

5) หาเลขเรมตนในการสม เชน ใชปากกาจมไดเลขสมตวใดกถอเปนเลข

6) อานเลขตามจ านวนหลกทตองการ และตามทศทางทก าหนด เลอกเลขใด ๆ ทอยภายใน

ขอบเขตของจ านวนประชากร เชน ประชากร ม 400 คน หากตวเลข 3 หลกใดทมคาอยระหวาง 001 – 400

กบนทกเอาไว กรณอานเลขสมแลวพบวา ซ ากนใหอานขามไป หรอมคาเกนกวาขนาดของประชากรกให

อานขามไป

~ 135 ~


7) เลอกเลขสมจนครบตามจ านวนขนาดกลมตวอยางทตองการ

ตวอยาง

ผวจยตองการเกบขอมลในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก โดยค านวณ

ขนาดของกลมตวอยางได 7 วทยาลย ใน 31 วทยาลย และตองการสมตวอยางดวยการใชตารางเลขสม

วธการ

1) สรางกรอบตวอยาง คอ รายชอของวทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก

เรยงตามล าดบอกษร จากวทยาลยท 1 ถง 31

2) ก าหนดขนาดของกลมตวอยาง ในทนคอ 7 วทยาลย

3) ก าหนดจ านวนหลกของเลขทจะสม ในทนม 2 หลก ก าหนดใช 2 สดมภหนา

4) ก าหนดทศทางการอาน โดยจะอานเลข 2 สดมภหนา อานจากบนลงลาง เมอหมดแลว

จะขนแถวใหมไลจากซายไปขวา

5) หาเลขเรมตน โดยใชดนสอจมตรงสดมภ 16, 17 แถวท 9 ไดเลขเรมตน คอ 10

6) วธอาน อานจากบนลงลางทละ 2 ตว เลข 10 เปนเลขสมเรมตน แถวถดไปเปน 53 ซง

เกนจ านวนประชากรทมอย 31 วทยาลย จงตดทงไป แถวถดไปเปน 33 (เกน), 03, 92 (เกน), 85 (เกน), 08, 51

(เกน), 60 (เกน), 94 (เกน), 58 (เกน), 09, 14, 74 (เกน), 24, 87 (เกน), 07 ดงนน กลมตวอยางในการศกษาวจย

เรองน คอ วทยาลยล าดบท 10, 03, 08, 09, 14, 24 และ 07

2.2 การสมตวอยางแบบเปนระบบ (Systematic Sampling) หมายถง การสมกลมตวอยางจาก

ประชากร โดยดชวงหางของล าดบทประชากรเปนเกณฑในการเลอก การสมวธน ใชไดเฉพาะกรณทมกรอบ

ตวอยางของประชากรทชดเจนอยแลว เชน รายชอของอาจารย วทยาลยเอกชนแหงหนง ในจงหวดชลบร

เรยงตามล าดบการบรรจเขารบราชการ รายชอผปวยเรยงล าดบกอนหลงทมารบการรกษาทโรงพยาบาล

รฐบาล ในเขตจงหวดนครนายก รายชอนกศกษาหลกสตรประกาศนยบตรผชวยพยาบาล ประจ าปการศกษา

2557 เรยงตามล าดบอกษร เปนตน

ตวอยาง

วจยเรอง “การรบรและความคาดหวงตอสภาการพยาบาล ของนกศกษาพยาบาล วทยาลยบรม

ราชชนน สงขลา” ซงมนกศกษาอยท งหมดจ านวน 719 คน ผวจยตองการเลอกกลมตวอยาง จ านวน 175 คน

โดยวธการสมตวอยางแบบมระบบ โดยมขนตอน ดงตอไปน

~ 136 ~


1) ก าหนดกรอบตวอยาง รายชอนกศกษาพยาบาล ทงหมด จ านวน 719 คน เรยงตามอกษร

หรอตามระบบใดระบบหนงทก าหนด

2) ก าหนดขนาดของกลมตวอยางทตองการศกษา คอ 175 คน

3) ค านวณหาชวงของการสม

I = n

เมอ I = ชวงของการสม

N = จ านวนประชากรทงหมด ในทน คอ 719 คน

n = จ านวนกลมตวอยางทตองการ ในทน คอ 175 คน

ดงนน I = 175

719

= 4.018

= 4

4) สมหาเลข เรมตน ระหวาง 1 ถง 4 โดยวธการจบฉลาก หรอ ใชตารางเลขสมกได ในทน

สมมตไดเลข 1

5) หาตวอยางทถกเลอก เรมตงแตหมายเลข 1 ล าดบถดไป คอ 5 (ไดจาก 1 + 4), 9 (ไดจาก 5 + 4)

.... 697 (ไดจาก 1 + (175 – 1) 4 = 1 + 696)

ดงนน กลมตวอยางทถกเลอกจะไดนกศกษาพยาบาล ทมล าดบท 1, 5, 9,……. 697 รวม

ทงหมดจ านวน 175 คน ตามทก าหนดไว

2.3 การสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling) หมายถง การสมกลมตวอยางจาก

ประชากรทมหลายลกษณะรวมกน โดยมหลกวา ตองแบงชน โดยใหประชากรทอยในกลมเดยวกน มความ

คลายคลงกนมากทสด และประชากรทอยตางกลมกนมความแตกตางกนมากทสด จากนน จงสมกลม

ตวอยางออกมาจากแตละกลม โดยท าการสมตวอยางแบบงาย หรอ แบบมระบบกได ใหไดจ านวนประชากร

ตามสดสวนทตองการ การแบงชนของประชากร อาจแบงตามเพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา ศาสนา รายได เปนตน

~ 137 ~


ขนตอนการสมตวอยางแบบแบงชน มดงตอไปน

1) แบงประชากรออกเปนชน (Stratum) โดยใหประชากรทอยในกลมเดยวกนมลกษณะ

คลายกนมากทสด เชน ระดบการศกษา อาชพทไมแตกตางกน และประชากรทอยตางกลมกน มลกษณะ

แตกตางกนมากทสด เชน เพศชายกบเพศหญง ผปวยแผนกสตนรเวชกรรมกบผปวยแผนกอายรกรรม เปนตน

2) เลอกตวอยางจากแตละชน

3) น าตวอยางทสมไดแตละชนมารวมกน จะไดจ านวนตวอยางทงหมดทตองการ

การสมกลมตวอยางแบบแบงชน จะมดวยกน 2 ลกษณะ คอ การสมกลมตวอยางแบบแบงชน

โดยใชสดสวนทเทากน และการสมตวอยางแบบแบงชนโดยใชสดสวนทไมเทากน ดงน

2.3.1 การสมกลมตวอยางแบบแบงชน โดยใชสดสวนทเทากน


ผวจยตองการศกษาเปรยบเทยบความคดเหนของประชากรในอ าเภอเมอง แหงหนงในจงหวด

สระบร เกยวกบหลกประกนคณภาพ มจ านวนประชากรทงหมด 3,000 คน เปนผทไดรบการศกษาสงสด

ระดบประถมศกษา จ านวน 900 คน, มธยมศกษา จ านวน 1,200 คน, จบประกาศนยบตรวชาชพ หรอ

อนปรญญา จ านวน 540 คน และจบปรญญาตรขนไป จ านวน 360 คน ค านวณขนาดกลมตวอยางโดยใช

ตารางส าเรจรปของ เครซและมอรแกน ไดจ านวน 341 คน ใหท าการสมกลมตวอยางแบบแบงชนโดยใช

สดสวนทเทากน

~ 138 ~


ภาพท 5.1 แสดงขนตอนการสมตวอยางแบบแบงชน

ประชากร

การจดชน

ประชากรท แบงเปนชน

สมตวอยาง

จากแตละชน

ตวอยาง

ในแตละชน

กลมตวอยางทงหมด

~ 139 ~


วธการ

1) แบงประชากรออกเปนชน ตามวฒการศกษาสงสด คอ ประถมศกษา, มธยมศกษา,

ประกาศนยบตรวชาชพ หรออนปรญญา และจบปรญญาตรขนไป แสดงดงแผนภาพท 5.2

ภาพท 5.2 แสดงตวอยางการสมแบบแบงชน โดยใชสดสวนทเทากน

2) จากขนาดของกลมตวอยางทตองการ 341 คน สมมาจากทง 4 ระดบในสดสวนทเทากน

ของประชากร คอ สดสวน 1 : 8.8 นนคอ สมผทส าเรจการศกษาสงสดระดบประถมศกษา จากจ านวน 900

คน มาได 102 คน, มธยมศกษา ไดมา ไดมา 136 คน, ประกาศนยบตรวชาชพ หรออนปรญญา ไดมา 62 คน

และจบปรญญาตรขนไป ไดมา 41 คน ตามล าดบ

ประชากรในอ าเภอแหงหนง จ.สระบร

3,000 คน

ประถม

900 คน มธยม

1,200 คน ป.ก.ศ. 540 คน

ป.ตร ขนไป

360 คน

ประถม

102 คน มธยม

136 คน ป.ก.ศ. 62 คน

ป.ตร ขนไป

41 คน

ประถม

341 คน



ประชากรทแบงชน

สมโดยก าหนดสดสวนเทากน

(1 : 88)

ตวอยาง ในแตละกลม

ตวอยางทงหมด

~ 140 ~


3) น าตวอยางทสมไดจากแตละชนมารวมกน เปนตวอยางทงหมดทตองการ จ านวน 341 คน

ดงภาพ ท 5.2


ผวจยตองการศกษาเปรยบเทยบความเหนอยหนายในการท างานของบคลากรในวทยาลย

แหงหนง นกวจยแบงบคลากรออกเปน 3 กลม คอ ขาราชการ ลกจางประจ า และลกจางชวคราว ซงม

บคลากรแตละกลมเปน 200, 150 และ 150 รวมเปน 500 คน

ภาพท 5.3 แสดงตวอยางการสมแบบแบงชน โดยใชสดสวนทเทากน

บคลากรในวทยาลย

500 คน

ขาราชการ

200 คน ลกจางประจ า

150 คน ลกจางชวคราว

150 คน

ขาราชการ 88 คน

ลกจางประจ า

67 คน ลกจางชวคราว

67 คน

222 คน




สมโดยก าหนดสดสวนเทากน (1 : 2.25)



~ 141 ~


ค านวณขนาดของกลมตวอยาง โดยใชสตรของ Yamane (สตรท 3) เมอระดบนยส าคญ

ทางสถตเทากบ 0.05 ไดจ านวน 222 คน ใชวธการสมแบบแบงชน โดยมขนตอน ดงน

1) แยกบคลากร ออกเปนชน ตามต าแหนง คอ ขาราชการ ลกจางประจ า และ ลกจาง

ชวคราว

2) เลอกตวอยางโดยก าหนดสดสวนทเทากน จากประชากรทงหมด คอ บคลากร 500 คน

ขนาดตวอยางทตองการ คอ 222 คน ไดสดสวนจ านวนตวอยางตอประชากรเทากบ 1 : 2.25

3) น าตวอยางทสมไดแตละชนมารวมกน เปนจ านวนกลมตวอยางทงหมดทตองการ ดง

ภาพท 5.3

2.3.2 การสมตวอยางแบบแบงชนโดยใชสดสวนไมเทากน เปนการแบงชน โดยแตละชน

จะมสดสวนไมเทากน กลาวคอ จ านวนของสมาชกกลมตวอยางในแตละพวกไมจ าเปนตองใชสดสวนท

เทากนเสมอไป บางกลมอาจใชสดสวนมากกวาอกบางกลม โดยเฉพาะกลมทมประชากรนอยกวากลมอน ๆ

แตมความแปรปรวนมากกวา

ตวอยาง

นกวจยตองการศกษาเปรยบเทยบการเลยงดบตรของมารดา ทมการศกาตางกน ซงม

จ านวนประชากรทงหมด 1,000 คน พบวา มารดามระดบการศกษาสงสดต ากวาประถมศกษาปท 4 จ านวน

200 คน , ประถมศกษา จ านวน 500 คน และสงกวาประถมศกษาปท 4 จ านวน 300 คน ค านวณขนาดของ

กลมตวอยาง โดยใชสตรของ บญธรรม กจปรดาบรสทธ (สตรท 4) ไดขนาดกลมตวอยาง 285 คน ใชการ

สมแบบแบงชนโดยใชสดสวนไมเทากน

วธการ

1) แบงประชากรออกเปนชน ตามวฒการศกษา คอ ต ากวาประถมศกษาปท 4, จบ

ประถมศกษาปท 4 และ สงกวาประถมศกษาปท 4

2) เลอกตวอยางโดยก าหดนตวอยางแตละกลมเทากน คอ กลมละ 95 คน ดงนน กลม

ตวอยางจะประกอบดวย มารดาทจบต ากวาประถมศกษา ปท 4 สดสวน 95 : 200 (1 : 2.1) มารดาทจบ

ประถมศกษา ปท 4 สดสวน 95 : 500 (1 : 5.3) และมารดาทจบสงกวาประถมศกษา ปท 4 สดสวน 95 : 300

(1 : 3.2) ซงสดสวนจะไมเทากน

3) น าตวอยางทสมไดแตละชนมารวมกนเปนจ านวนตวอยางท งหมด 285 คน ตามท

ตองการ ดงแผนภาพท 5.4

~ 142 ~


ภาพท 5.4 แสดงตวอยางการสมแบบแบงชน โดยใชสดสวนทไมเทากน

2.4 การสมตวอยางแบบแบงกลม (Cluster Sampling or Area Sampling) หมายถง วธการสม

ตวอยางโดยการแบงกลมประชากรเปนกลมตามพนททางภมศาสตร สถาบน หรอหนวยงานหรอสมาคม

แลวท าการเลอกมาเพยงบางสวน ดวยวธการสมแบบธรรมดาหรอแบบเปนระบบกได โดยใหประชากรใน

กลมแตกตางกนมากทสด และประชากรระหวางกลมคลายคลงกนมากทสด การเลอกจงสามารถน ามาศกษา

เพยงหนงหรอสองกลมกได

ตวอยาง

“การส ารวจความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนในหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต ของ

นกศกษาพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข” ประชากรทศกษา คอ นกศกษา

จ านวนมารดา

1,000 คน

จบ ต ากวา ป.4

200 คน จบ ป.4

500 คน จบ สงกวา ป.4

300 คน

จบ ต ากวา ป.4 95 คน (1 : 2.1)

จบ ป.4 95 คน (1 : 5.3)

จบ สงกวา ป.4 95 คน (1 : 3.2)

222 คน




สมโดยก าหนดสดสวนไมเทากน



~ 143 ~


พยาบาล หลกสตร 4 ป ในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก สมมตวา มจ านวนทงหมดทก

ชนป 8,000 คน ค านวณหาขนาดของกลมตวอยาง โดยใชสตรของ Yamane (สตรท 3) ไดขนาดของกลม

ตวอยาง 380 คน ใชวธการสมตวอยางแบบแบงกลม ตามภาคตาง ๆ ทวทยาลยตงอย ดงน

1) แบงประชากรทจะศกษา ตามรายชอวทยาลยพยาบาล ทตงอยท ง 4 ภาคของประเทศ

2) ท าการสมตวอยางแบบงาย โดยวธการจบฉลากเลอกวทยาลยพยาบาล 1 แหง เพอเปน

ตวแทนของแตละภาค แลวเลอกนกศกษาทอยในวทยาลยนนเปนกลมตวอยาง แหงละ 95 คน

3) น ากลมตวอยางทสมไดมารวมกน จะไดจ านวนกลมตวอยางทตองการ แสดงดงภาพท 5.5

ภาพท 5.5 แสดงการเลอกกลมตวอยาง โดยวธการแบงกลม

นกศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต

ในสถาบนพระบรมราชชนก

ภาคเหนอ ม 6 วทยาลย

ภาคกลาง ม 12 วทยาลย

ภาคอสาน ม 7 วทยาลย

ภาคใต ม 6 วทยาลย

วพบ. เชยงใหม สมมา 95 คน

วพบ. กรงเทพ สมมา 95 คน

วพบ. ขอนแกน สมมา 95 คน

วพบ. สงขลา สมมา 95 คน

380 คน

ประชากรทงหมด

การแบงกลมยอย

ลกษณะของ

ประชากรในแตละ

กลมยอย

เลอก ภาคละ 1 วทยาลย

สมตวอยาง ตามจ านวน


~ 144 ~


จากภาพท 5.5 จะเหนวา การทผวจยแบงกลมวทยาลยพยาบาล ออกเปนภาคตาง ๆ 4 ภาค แลว

เลอกตวแทนของภาค แตละภาค ๆ ละ 1 วทยาลย เนองจากอาจพจารณาเหนวา นกศกษาพยาบาลทศกษาใน

วทยาลยแตละแหงใชหลกสตรการเรยนการสอนเดยวกน แตวาในแตละวทยาลยจะมนกศกษา 4 ชนป ซง

อาจมความคดเหนตอการเรยนการสอนทแตกตางกน ฉะนน คณลกษณะของประชากรทศกษาจะมความ

คลายคลงกนในระหวางภาคและวทยาลย แตจะมความแตกตางกนในแตละชนป ดงนน ในขนตอนของการ

เลอกตวอยาง 95 คน จากแตละวทยาลยจะตองเลอกจากนกศกษาทง 4 ชนป ซงอาจใชวธการสมแบบแบงชน

โดยใชสดสวนทเทากน หรอสมแบบแบงชนโดยใชสดสวนทไมเทากน กขนอยกบดลยพนจของผวจย ตาม

แผนภาพท 5.5 จะเหนวาการสมใน ขนตอนท 1 และ 2 เปนการสมอยางงาย แตขนตอนท 3 ซงไมไดแสดง

ในแผนภม คอ การสมแบบแบงชน เพอเลอกกลมตวอยางจากแตละชนปใหไดวทยาลยละ 95 คน หากรวม

ขนตอนทงหมดจนกวาจะไดกลมตวอยาง 380 คน กจะเปน 3 ขนตอน เรยกวา การสมตวอยางแบบหลาย

ขนตอน ดงจะไดกลาวตอไป

2.5 การสมตวอยางแบบหลายขน (Multi-stage Sampling) หมายถง กระบวนการสมตวอยาง

จากประชากร โดยด าเนนการสมตวอยาง ตงแต 3 ขนขนไป เปนวธทเหมาะกบประชากรทมขอบขายกวาง

ไมสามารถหากรอบบญชรายชอทประกอบดวยทกหนวยประชากรไดโดยตรง ซงอาจเนองมาจากความ

ไมสะดวก ความสนเปรอง ดงนน จงท าเพยงกรอบบญชรายชอเฉพาะกลมทเลอกไดเทานน

ตวอยาง

การศกษา เรอง “ความคดเหนของนกเรยนชนมธยมศกษา ในเขตการศกษาท 4 ตอการจดการ

เรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การสมตวอยางใชแบบหลายขนตอน

~ 145 ~


ภาพท 5.6 แสดงการสมตวอยางแบบหลายขนตอน

จากภาพท 5.6 มขนตอนดงน

1) สมจงหวดในเขตการศกษาท 4 ซงมทงหมด 7 จงหวด สมมา 3 จงหวด

2) สมโรงเรยนมธยมศกษาใน 3 จงหวด ซงม 45 โรงเรยน แบงเปน ขนาดใหญ 10 โรงเรยน

ขนาดกลาง 12 โรงเรยน และ ขนาดเลก 23 โรงเรยน โดยสมมา 10 โรงเรยน แยกเปน ขนาดใหญ 2 โรงเรยน

ขนาดกลาง 3 โรงเรยน และขนาดเลก 5 โรงเรยน

3) สมนกเรยน จาก 10 โรงเรยน (ซงตามบญชรายชอมนกเรยนทงหมด 10,000 คน) โดยสม

โรงเรยนละ 20% โดยสดสวนทเทากน โรงเรยนขนาดใหญ 800 คน โรงเรยนขนาดกลลาง 600 คน และ

โรงเรยนขนาดเลก 600 คน รวมมขนาดของกลมตวอยางทงหมด คอ 2,000 คน

จงหวดในเขตการศกษา 4 ม 7 จงหวด

สมมา 3 จงหวด

โรงเรยนมธยมศกษาใน 3 จงหวด ม 45 โรงเรยน

(ขนาดใหญ 10, ขนาดกลาง 12 และ ขนาดเลก 23)

สมโรงเรยนมา 10 โรงเรยน (ขนาดใหญ 2, ขนาดกลาง 3 และ ขนาดเลก 5)

นกเรยนในโรงเรยนทง 10 โรงเรยน ม 10,000 คน (ขนาดใหญ 4,000 คน, ขนาดกลาง 3,000 คน และ ขนาดเลก 3,000 คน)

สมนกเรยนมา 20% จ านวน 2,000 คน (ขนาดใหญ 800 คน, ขนาดกลาง 600 คน และ ขนาดเลก 600 คน)

หนวยการสม

หนวยแรก

สมครงท 1

แบบงาย


ครงท 2


แบบแบงชน


ครงท 3


แบบแบงชน

~ 146 ~


บรรณานกรม

ชศร วงศรตนะ. (2553). เทคนคการใชสถตเพอการวจย. พมพครงท 12. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

นงลกษณ วรชชย. (2552). วจยและสถต : ค าถามชวนตอบ. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บญชม ศรสะอาด. (2554). การวจยเบองตน. พมพครงท 9. กรงเทพฯ: บรษทสวรยาสาสน.

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2553). สถตวเคราะหเพอการวจย = Statistical Analysis for Research ;

a Step by Step Approach. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ภาควชาศกษาศาสตร คณะสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

บญใจ ศรสถตนรากร. (2553). ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. กรงเทพฯ: ยแอนดไอ อนเตอร มเดย.

ประกาย จโรจนกล. (2552). การวจยทางการพยาบาล: แนวคด หลกการ และวธปฏบต. พมพครงท 2.

นนทบร: โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก.

เพญแข ลาภยง. (2555). จรยธรรมการวจย. นนทบร: ส านกทนตสาธารณสข กรมอนามย.

รตนศร ทาโต. (2552). การวจยทางพยาบาลศาสตร : แนวคดสการประยกตใช. กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เรณา พงษเรองพนธ และ ประสทธ พงษเรองพนธ. (2549). การวจยทางการพยาบาล. พมพครงท 3. ชลบร:

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

วจตร ศรสพรรณ. (2552). การวจยทางการพยาบาล : หลกการและแนวปฏบต. พมพครงท 43. เชยงใหม:

โครงการต ารา คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

Abdellah, Fay G. and Levine, Eugene. (1971). Better Patient care Through Nursing Research. 2d ed.

New York: Macmillan Co.

Polit, Denise F., & Hungler, Bernadette P. (1983). Nursing Research : Principles & Methods. 2d ed.

Philadelphia: J.B. Lippincott Co.

http://library.bu.ac.th/search/opac/ResultTitle.cfm?aTextSearch=2009001250&aSearchBy=B&aIsAdvance=Yes

บทที่ 5¸šทที่5... ·...

Documents

Transcript of บทที่ 5¸šทที่5... ·...