บทท 1 ี่ - TDRI: Thailand Development Research Institute · 2014-06-02 · 4...

โครงการ “การปฏรปเศรษฐกจเพอความเปนธรรมในสงคม” 1

บทท 1 การปฏรปเศรษฐกจเพอลดความขดแยงทางการเมอง :

บทนาและผลการศกษาโดยสงเขป

นพนธ พวพงศกร อมมาร สยามวาลา และ สมเกยรต ตงกจวานช

1.1 สภาพปญหา

ความขดแยงทางการเมองอยางรนแรงนบตงแตป พ.ศ. 2549 เปนตนมา ไดขยายตวลกลามจนเกดเหตการณนองเลอดถง 4 ครง คอ วนท 7 ตลาคม 2551 วนท 13 เมษายน 2552 การใชกาลงทหารเขาขอคนพนทจากกลมผประทวงทางการเมองเมอวนท 10 เมษายน 2553 และ 19 พฤษภาคม 2553 เหตการณความขดแยงดงกลาวมความเชอมโยงอยางใกลชดกบโครงสรางเศรษฐกจของประเทศ ในดานหนง เศรษฐกจผกขาด เชน ระบบสมปทานตางๆ ซงองกบอานาจรฐ ไดกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกน หรอคาเชาทางเศรษฐกจ1 (economic rent) มหาศาลแกนกธรกจบางกลม และชกนาใหนกธรกจหลายกลมทมแหลงรายไดหลกจากสมปทานจากรฐเขาสอานาจทางการเมอง (Pramuan and Yupana 2006) ในอกดานหนง ความไมเสมอภาคทางเศรษฐกจ (economic inequality) ในระดบทสง ไมวาจะเปนความเหลอมลาดานรายได และดานทรพยสน2 (ดรปท 1.1) ความเหลอมล าในดานบรการของรฐ และการทประเทศไทยมแรงงานในภาคเศรษฐกจทไมเปนทางการ (informal sector) จานวนมาก ทาใหประชาชนสวนใหญของประเทศขาดหลกประกนดานสวสดการ และเรยกรองความชวยเหลอจากรฐทงในดานบรการสาธารณสข การศกษา การเขาถงสนเชอ ฯลฯ

ปจจยท งสองดานนกอใหเกดผลกระทบตอความขดแยงทางการเมอง และความมนคงของระบบประชาธปไตย กลาวคอ นกการเมองบางกลม มองเหนชองโอกาสในการหาเสยง โดยการใช “นโยบายประชานยม แบบขาดวนยการคลง” ซอใจคนจนและคนชนกลางระดบลาง ในขณะเดยวกนกลมคนชนกลางและคนมฐานะเชอวาการดาเนนนโยบายประชานยมเปนการถลงเงนภาษทเกบมาจากกลมของตนหรอมฉะนนรฐกตองกอหนสาธารณะเพมขน จนอาจเปนเหตใหเกดวกฤตเศรษฐกจและการปฏวตรฐประหาร ในลาตนอเมรกาการ

1 การแปลศพท “economic rent” เปน “คาเชาทางเศรษฐกจ” ไมสามารถสอความใหบคคลทวไป หรอนกวชาการนอกสาขาเศรษฐศาสตรได คาแปลทพอใชได เชน กาไรสวนเกน ผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจ หรอเกาเจย (ดความหมายในหวขอท 1.3.2) 2 ความเหลอมลาทางเศรษฐกจสวนหนงเปนผลพวงของกลยทธการสรางความเจรญการเตบโตของเศรษฐกจ โดยละเลยเรองการกระจายรายได ปญหาจากการทคนสวนใหญขาดโอกาสทางเศรษฐกจนบตงแตโอกาสการเขาถงทรพยากรธรรมชาต การเขาถงทนและงานทมความกาวหนา ตลอดจนการเขาถงการศกษาทมคณภาพ และความสามารถสวนบคคลทตางกน โชค ฯลฯ

2 บทท 1 การปฏรปเศรษฐกจเพอลดความขดแยงทางการเมอง

แกไขปญหาวกฤตทเกดจากหนสาธารณะสรางความเดอดรอนแกประชาชนอยางแสนสาหส เพราะรฐตดรายจายดานสงคม ขณะเดยวกนนกการเมองกอาศยอานาจการเมองทไดจากชยชนะในการเลอกตงมาใชปกปอง เพมพนผลประโยชนทางธรกจ และ สรางอานาจผกขาดใหธรกจของพวกพองและครอบครว ตลอดจนแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนและการทจรตจากนโยบายสาธารณะและมาตรการตางๆ ของรฐ ทงสวนทเกยวของกบเงนงบประมาณ (budget) และสวนทอยนอกระบบงบประมาณ (non-budget rents) กระบวนการดงกลาวกอใหเกดวฏจกรของความชวราย การผกขาดทางเศรษฐกจเปนทมาของการกระจกตวอานาจทางการเมอง ซงจะถกใชเพอกาหนดนโยบายทสรางความมนคงเพมเตมใหแกชนชนผนา (รปท 1.2) ความเหลอมลาทางเศรษฐกจ3 และการกระจกตวของอานาจการเมองจงสรางความไมเปนธรรมขนอยางกวางขวางจนประชาชนไมพอใจ ตองลกขนเดนขบวนตอตานรฐบาลหรอมฉะนนชนชนผนารวมกบทหารอาจตดสนใจเชงปฏวตรฐประหาร ปรากฏการณเหลานทาใหระบบประชาธปไตยของประเทศไทยไมสามารถลงหลกปกฐานไดอยางมเสถยรภาพ (consolidation)

รปท 1.1 การกระจายรายไดและทรพยสน

ทมา: SES สานกงานสถตแหงชาต

3 นอกเหนอจากความเหลอมลาทางเศรษฐกจและความไมเทาเทยมกนของโอกาสทางเศรษฐกจ ความขดแยงทางการเมองอาจเกดจากสาเหตอนๆ อาทเชน ลทธความเชอและศาสนา ชนกลมนอย และความไมเทาเทยมกนของสทธเสรภาพทางการเมอง งานวจยของอภชาต สถตนรามย และคณะ (2553) เนนความสาคญของปจจยสดทาย


การผกขาดทางเศรษฐกจ

การเขาสระบบการเมอง

การกระจกตวของทรพยสน

การกระจกตวของอานาจการเมอง

รปท 1.2 การกระจกตวของทรพยสนและอานาจการเมอง

ทมา: คณะผวจย

ปญหาดงกลาวทาใหมความจาเปนทตองมการปฏรปนโยบายเศรษฐกจเพอขจดผลตอบแทนสวนเกน และมนโยบายลดความไมเสมอภาคทางเศรษฐกจ นอกเหนอจากการปฏรปกฎกตกาและสถาบนทางการเมองอยางทเคยดาเนนการมาในป พ.ศ. 2540 และ พ.ศ. 2550

1.2 วตถประสงคและประเดนวจย

โครงการนประกอบดวยโครงการยอย 3 โครงการ ไดแก (1) การทาแผนทและกายวภาคของผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจ (2) มาตรการการคลงกบความเปนธรรมทางเศรษฐกจและสงคม (3) การสรางระบบสวสดการพนฐานแบบถวนหนาเพอลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ รายงานวจยฉบบนครอบคลมเฉพาะโครงการยอย 2 โครงการแรก สวนโครงการยอยสวนท 3 ไดรบทนสนบสนนจากสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ฉะนนผวจยจะไมรายงานผลวจยของโครงการยอยท 3 แตจะอธบายแนวคดและความเชอมโยงของโครงการวจยยอยทงสามโครงการพอสงเขป

1.2.1 การทาแผนทและกายวภาคของผลตอบแทนสวนเกน (Rent Mapping & Anatomy)

ความสาคญของปญหา

สงคมไทยเปนสงคมทมการกระจกตวของรายไดและทรพยสนเลวรายมากสงคมหนงในเอเซย กลมคนรวยทสด 20% มสวนแบงรายได 56% และมสวนแบงทรพยสน 70%4 คา Gini coefficient (ซงวดความไมเทา

4 ตวเลขการกระจกตวของทรพยสนนาจะยงตากวาความจรงมาก เมอเทยบกบประเทศอนๆ เพราะมไดรวมทรพยสนของธรกจของครวเรอน ตลอดจนปญหาการรายงานขอเทจจรง และตวอยางครวเรอนทอยในขายการสารวจ มกจะไมสามารถครอบคลมครวเรอนทมฐานะด ฯลฯ


เทยมของการกระจายรายได)5 ของไทยสงพอๆ กบกลมลาตนอเมรกา ในระยะแรกของการพฒนาเศรษฐกจ การกระจายรายไดของไทยมแนวโนมเลวลงจนถงป 2535 สมประสทธ Gini มคาสงสด หลงจากนน สมประสทธ Gini เรมลดลงตามคาพยากรณของศาสตราจารย Kuznet แตหลงจากนนมา คา Gini ไมมแนวโนมดขน แตกไมมแนวโนมแยลง (รปท 1.3) สภาวะดงกลาวกอใหเกดความเสยงทจะเกดความขดแยงในสงคม อปมาเหมอนสภาพจราจรทมรถตดบนถนนสายหนงเปนเวลานาน ตอมารถในชองจราจรหนงเคลอนทไดเลกนอย ขณะทชองเจรจาอนๆ ยงหยดนง คนขบรถในชองจราจรอนจะเรมเปลยนชองจราจร และอาจมรถบางคนทเคลอนทไมไดเรมขยบรถเพอกดขวางรถคนอนๆไมใหเคลอนทในทานองทวา “ถาผมไปไมไดคนอนกตองไปไมไดเหมอนกน”

รปท 1.3 สดสวนคนรวยสดตอคนจนสด และคาสมประสทธ Gini

ทมา: สานกงานสถตแหงชาต, การสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน

ความเหลอมลาทางเศรษฐกจมสาเหตหลายประการทมความสลบซบซอน (ดแนวคดในตอนท 1.3) สมมตฐานของโครงการวจยน คอ นโยบายของรฐมสวนสาคญในการสรางความเหลอมลา รฐมเครองมอสาคญในการดาเนนนโยบายพฒนาประเทศ ไดแก เงน และอานาจ เชน การลงทนสรางโครงสรางพนฐาน รฐตองใชอานาจจดเกบภาษเพอใหไดเงนงบประมาณเพอใชกอสราง และตองใชอานาจออกกฎหมายเวนคนทดน นโยบายเหลานนยอมกอใหเกดประโยชนและผลกระทบตอผเกยวของ เชน บรษทผรบเหมากอสรางจะไดประโยชนจากโครงการกอสรางถนน ขณะทเจาของทดนในโครงการจะถกเวนคนทดน นอกจากนนเจาหนาท

5 แมวาคา Gini ของไทยจะไมสงกวาบางประเทศในเอเซย (เชน จน มาเลเซย) แตไทยกลบมปญหาความขดแยงระหวางกลมผม งมกบกลมชนชนกลางระดบลางและระดบกลาง เพราะปญหาสาคญทเกดจากคนกลมหลงทเปนฐานรากของสงคมไมมโอกาสเจรญกาวหนาและมความมนคงในอาชพการงานเทยบกบคนมงมทฐานะดขน ยงในชวง 5-7 ปทผานมา เมอการเตบโตทางเศรษฐกจชะลอตวลง คาจางและรายไดของฐานรากทมการศกษาตากลบเพมขนนอยกวาคาจางและรายไดของผมการศกษาสง (Worawan 2010) ปรากฏการณนยงทาใหคนฐานรากรสกไมพอใจตอระบบเศรษฐกจ ตลอดจนระบบการเมองการปกครองทเปนอย

0.4

0.45

0.5

0.55

0

5

10

15

20

2518 2529 2533 2537 2541 2543 2545 2549 2552

คนรวยสด/คนจนสด GINI


รฐบางคนทรบทราบขอมลโครงการลงทนสรางถนนอาจกวานซอทดนราคาถกเพอเกงกาไร โครงการวจยนตองการศกษาเฉพาะกาไรพเศษประเภทหลง หรอทนกเศรษฐศาสตรเรยกวา “คาเชาทางเศรษฐกจประเภทเลว” (bad economic rent) 6 รวมทงกาไรพเศษของบรษทกอสรางทเกดจากการจดซอจดจางทไมโปรงใส ผวจยมสมมตฐานวามนโยบายรฐจานวนมากทกอใหเกดคาเชาประเภทเลวเปนมลคามหาศาล คาเชาหรอกาไรพเศษดงกลาวจงเปนตนตอสาคญของความเหลอมลาทางเศรษฐกจ การประมาณการคาเชาทางเศรษฐกจประเภทเลวทเกดจากนโยบายรฐจะชวยใหวงการวชาการมความรเกยวกบความเหลอมลาทางเศรษฐกจมากขน ความรนจะเปนประโยชนตอการกาหนดนโยบายแกไขความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

นอกจากผลกระทบของนโยบายทกอใหเกดคาเชาเลวจนทาใหเกดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ ผวจยยงมสมมตฐานเพมเตมวาความเหลอมลาทางเศรษฐกจจะกอใหเกดนโยบายทกอใหเกดคาเชาประเภทเลวดวย ผลงานวชาการทงในประเทศและตางประเทศพบวา ผทมอานาจทางเศรษฐกจมกตดสนใจเขาสการเมอง เพอหวงจะใชอานาจการเมองปกปองและขยายธรกจของตน และครอบครว (ดตอนท 1.3 เพมเตม)

ผลตอบแทนสวนเกน (economic rent) ทเกดจากนโยบายและมาตรการของรฐ มกกอใหเกดความสญเสยประสทธภาพทางเศรษฐกจ (economic efficiency) เพราะผทหวงผลตอบแทนสวนเกนมกจะตองลงทนวงเตนเพอใหไดมาซงประโยชนดงกลาว นอกจากนนความเหลอมลาทางเศรษฐกจทเกดขนยงสรางความรสกทไมเปนธรรมในสงคม ตลอดจนบอนทาลายสถาบนทางสงคม คนบางคนทตองการมฐานะทดเทยมผอนอาจตดสนใจเลอกประกอบการอาชพทไมพงปรารถนา เชน โสเภณ หรอประกอบอาชพทผดกฎหมาย

การปฏรปเพอลดผลตอบแทนสวนเกนในระบบเศรษฐกจจงควรเรมตนจากการศกษาภาพรวมของผลตอบแทนสวนเกนในประเทศไทยทงระบบ โดยการทา “แผนทคาเชาทางเศรษฐกจ หรอผลตอบแทนสวนเกน” (rent mapping) เพอใหทราบวามผลตอบแทนสวนเกนเกดขนจากนโยบายประเภทใด และการทา “กายวภาคของผลตอบแทนสวนเกน” (rent anatomy) เพอใหทราบวาผลตอบแทนสวนเกนตกอยกบคนกลมใด กระบวนการแสวงหาคาเชา หรอผลตอบแทนสวนเกนเปนอยางไร และสงผลเสยอยางไรตอสงคม

วตถประสงคหลกของงานวจยโครงการน คอ การจดทาแผนทของผลตอบแทนสวนเกน (rent mapping) รวมทงใหคาอธบายถงทมาของผลตอบแทนสวนเกน และการวดขนาดของผลตอบแทนสวนเกนจากแหลงตางๆ อธบายพฤตกรรมแสวงหาผลตอบแทนสวนเกน (rent seeking) ตลอดจนการวเคราะหผลกระทบทาง

6 ผลตอบแทนสวนเกนไมใชสงเลวรายเสมอไป อนทจรงคาเชาทางเศรษฐกจหรอผลตอบแทนสวนเกนมบทบาทสาคญในการจดสรรทรพยากรใหเกดประสทธภาพ ตวอยางเชน ประเทศเอเซยตะวนออกบางประเทศประสบความสาเรจในการพฒนาอตสาหกรรม และเพมผลตภาพการผลตจนกลายเปนประเทศอตสาหกรรม ประชาชนสวนใหญอยดกนด สวนหนงกเพราะการดาเนนนโยบายทเปดโอกาสใหผประกอบการทลงทนทางเทคโนโลยไดรบผลตอบแทนสวนเกนเปนแรงจงใจจากการรวมมอกบรฐในการพฒนา การทรฐสรางแรงจงใจใหเอกชนพยายามปรบปรงและยกระดบเทคโนโลยของภาคอตสาหกรรม (industrial upgrading) เปนการใชนโยบายแกไขขอบกพรองของกลไกตลาดทงนเพราะการลงทนในเทคโนโลยมลกษณะเปนสนคามหาชน (public goods) และมความเสยงสง ลาพงการพงแตกลไกตลาดจะไมสามารถชกจงใจใหเอกชนลงทนในเทคโนโลยในระดบทสงคมพงปรารถนา


เศรษฐกจ ขอเทจจรงดงกลาวจะเปนกญแจของการทาความเขาใจถงปจจยทกอใหเกดการกระจกตวของทรพยสน และชวยใหผวจยนาเสนอแนวนโยบายการลดหรอการควบคมผลตอบแทนสวนเกน ตลอดจนการจากดพฤตกรรมการแสวงคาเชาทางเศรษฐกจทจะเปนผลเสยตอระบบเศรษฐกจและการเมอง

ขอบเขตการศกษา : ผลตอบแทนสวนเกนทจะศกษาไดแก คาเชาทางเศรษฐกจในกรณตอไปน

- การผกขาดกบความเหลอมลาในภาคธรกจ - การแทรกแซงตลาดสนคาเกษตรกรรม - การทจรตในการจดซอจดจางภาครฐและการสมปทาน (bribery) - การใชอทธพลในการครอบครองทรพยากรธรรมชาต โดยจะใชกรณศกษา 3 กรณ ไดแก การ

เปลยนมอการครอบครองทดนในโครงการจดทดนของรฐ การใชอทธพลครอบครองทดนทเปนมรดกของชาต เชน เกาะ ชายหาดและพนทบนภเขา เปนตน และการเกงกาไรทดนบรเวณสนามบนสวรรณภม

- ผลตอบแทนสวนเกนจากการใชขอมลวงในในตลาดหลกทรพย จากการสรางราคาหน และจากการซอขายหลกทรพย โดยเนนผลตอบแทนสวนเกนของสถาบนการเงนตวกลางในตลาดหลกทรพย และบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย

ผวจยคาดวาผลตอบแทนสวนเกนในโครงการยอย 5 โครงการนนาจะเปนคาตอบแทนสวนเกนประเภทเลวทสาคญทสด แตการทวงการวชาการไทยไมเคยศกษาเรองนอยางเปนระบบทาใหเราไมมขอมลเพยงพอทจะประมาณการขนาดของผลตอบแทนสวนเกนของระบบเศรษฐกจไทย อนงการเลอกโครงการยอยทง 5 โครงการเกดจากแนวคดสาคญเกยวกบนโยบายทกอใหเกดคาเชาประเภทเลว ตอนท 1.3 จะอธบายความเชอมโยงของโครงการยอยทง 5 โครงการ

1.2.2 มาตรการการคลงเพอความเปนธรรมทางเศรษฐกจและสงคม

รายไดและรายจายของรฐบาลเปนเครองมอการคลงทสาคญในการพฒนาเศรษฐกจ (เชน การลงทนดานโครงสรางพนฐาน การศกษา ฯลฯ) เปนเครองมอรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ (เชน บทบาทของ automatic stabilizer และกระตนเศรษฐกจ เปนตน) นอกจากนนรายไดและรายจายของรฐบาลยงเปนเครองมอสาคญในการกระจายรายได และสรางความเปนธรรมในสงคม คาถามเชงนโยบาย คอ ระบบการเมองไทยกอใหเกดนโยบายภาษและนโยบายรายจายทชวยสรางความเทาเทยมกนทางเศรษฐกจ หรอกอใหเกดความแตกตางระหวางคนจนกบคนรวยมากขน ความไมเทาเทยมทางเศรษฐกจเปนตนตอสาคญของความขดแยงทางการเมอง ผเสยภาษเตมเมดเตมหนวย (โดยเฉพาะมนษยเงนเดอน) จะมความไมพอใจกบนโยบายประชานยมทนาเงนภาษไปแจกใหกลมบคคลฐานรากทไมไดเสยภาษ หรอมาตรการยกเวนภาษแกธรกจของนกการเมอง ขณะทกลมบคคลฐานราก ซงไมไดรบสวสดการและบรการสาธารณะเทาเทยมกบคนในเมองยอมจะมความไมพอใจในระบบการจดสรรทรพยากรทไมเปนธรรมระหวางเมองกบชนบท หรอระหวางกรงเทพฯ กบภาคอนๆ


มาตรการทางการคลงทงการจดเกบภาษอากร และรายไดอนๆ ตลอดจนนโยบายดานการใชจายของภาครฐมผลในการถายโอนทรพยากร (redistribution) ระหวางคนกลมตางๆ ในสงคม ซงสงผลกระทบใหเกดความเสมอภาคหรอความเหลอมลาทางเศรษฐกจ แมวาอตราภาษตางๆ อาจมภาระในนาม (nominal incidence) หรอมอตราภาษทเปนกลางหรออตรากาวหนา เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดาของประเทศไทยมอตรากาวหนา (progressive) แตภาระภาษแทจรง (effective burden) อาจมลกษณะถดถอย (regressive) ไดเชนกน นอกจากน นโยบายการใชจายของภาครฐผานกระบวนการงบประมาณ และโครงการตางๆ กอาจมลกษณะถดถอยเชนกน หากกลมคนทมรายไดสงไดรบประโยชนจากรายจายของรฐมากกวากลมคนทมรายไดต า โครงการวจยนจะวเคราะหภาระภาษ (tax incidence) และการไดรบประโยชน (benefit incidence) จากนโยบายการใชจายภาครฐ และศกษาความเปนไปไดในการขยายฐานภาษ ตลอดจนพจารณาปรบปรงแนวนโยบายการใชจายภาครฐ และปฏรปกลไกทางสถาบนทเกยวของกบกระบวนการงบประมาณ เพอใหมาตรการทางการคลงเออตอการสรางความเสมอภาคทางเศรษฐกจมากขน

การศกษานจะใหความสาคญกบทงมาตรการภาษทางตรง (หรอภาษเงนไดบคคลธรรมดา และภาษเงนไดนตบคคล) และภาษทางออมเปนหลก เนองจากทผานมาภาษนบเปนแหลงรายไดหลกทสาคญทสดของภาครฐ ในปงบประมาณทผานๆมา รายไดจากภาษอากรคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 80 ของรายไดจดเกบทงหมดของรฐบาล (กอนการคนภาษของกรมสรรพากร และกอนการจดสรรรายไดจากภาษมลคาเพมใหแกองคการบรหารสวนจงหวด ตลอดจนกอนการจายเงนชดเชยภาษสาหรบสนคาสงออก) ในจานวนรายไดทจดเกบในรปของภาษอากรนน รายไดจากภาษทางออมมสดสวนสงถง รอยละ 55-60 ของรายไดภาษอากรทงหมด รายไดภาษทางออมทจดเกบไดมากทสด คอ ภาษมลคาเพม ซงจดเกบไดถง รอยละ 50 รองลงมาคอ รายไดจากการเกบภาษน ามนและผลตภณฑน ามน ภาษโภคภณฑตางๆ (หรอภาษสรรพสามต) เชน เบยรและสรา รถยนต เปนตน สวนภาษเงนไดยงมฐานภาษแคบ เชน ในป 2551 มผเสยภาษเงนไดบคคลเพยง 9 ลานคน7

จากผมงานทา 35 ลานคน

วตถประสงคของโครงการยอย มดงน

(ก) ศกษาการกระจายภาระภาษ ทงภาษทางตรงและภาษการออมตามกลมรายได

(ข) วเคราะหการกระจายผลประโยชนตามกลมรายไดจากงบประมาณรายจายของรฐบาล 3 ดาน คอ สาธารณสข การศกษา และโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงทางบก

(ค) ศกษาความเปนไปไดในการขยายฐานภาษเพอลดความไมเทาเทยมทางเศรษฐกจ

7 ประกอบดวยผยนแบบ ภ.ง.ด. 90 จานวน 1.9 ลานบาท และผเสยภาษ ภ.ง.ด. 91 อก 7.1 ลานคน


1.3 กรอบแนวคดในการวจย

หลงจากทบทวนผลงานวจยดานความสมพนธระหวางความเหลอมล าทางเศรษฐกจกบการพฒนาประชาธปไตยแลว ผวจยจะอธบายกรอบแนวคดของงานวจยโครงการน ตลอดจนความเชอมโยงระหวางโครงการยอย 3 โครงการและแนวทางการลดปญหาความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

1.3.1 การทบทวนการศกษาเรองความเหลอมลาทางเศรษฐกจกบประชาธปไตย

การศกษาหลายชนในดานเศรษฐศาสตรการเมองในตางประเทศไดยนยนความสมพนธระหวางความเหลอมลาทางเศรษฐกจและการพฒนาประชาธปไตย เชน

- Marshall and Jaggers (2000) พบวา รอยละ 95 ของประเทศทถกจดอยใน “กลมทมรายไดเทาเทยมกน” เปนประเทศทมการปกครองแบบประชาธปไตย ในขณะทเพยงรอยละ 75 ของประเทศทถกจดอยใน “กลมทมรายไดไมเทาเทยมกน” มการปกครองแบบประชาธปไตย

- Przeworski (2006) พบวา ประชาธปไตยจะมเสถยรภาพ และมโอกาสอยรอดไดมากกวาในประเทศทมรายไดตอหวของประชากรสง และมการกระจายรายไดเทาเทยมกน เมอเทยบกบประเทศทมรายไดต ากวาและมการกระจายรายไดอยางไมเทาเทยมกน

- Engerman and Sokoloff (2002) ศกษาประวตศาสตรของประเทศลาตนอเมรกา พบวา ความไมเทาเทยมทางเศรษฐกจขดขวางการพฒนาประชาธปไตย

- You and Khagram (2004) พบวา ประเทศทมการกระจายรายไดเทาเทยมกนมการทจรตคอรรปชนนอยกวาประเทศทมความเหลอมลาทางเศรษฐกจสง

- Acemoglu and Robinson (2006) สรางแบบจาลองทางเศรษฐศาสตรการเมอง และศกษาในเชงประจกษพบวา ความไมเสมอภาคทางเศรษฐกจทเพมขนในชวงแรกของการพฒนา มผลดตอการปรบเปลยนไปสระบบประชาธปไตย (democratization) แตหากความไมเสมอภาคเพมขนถงจดหนง การปรบเปลยนไปสระบบประชาธปไตยกจะทาไดยากขน นอกจากน ความไมเสมอภาคทางเศรษฐกจยงเปนอปสรรคตอการทระบบประชาธปไตยจะสามารถลงหลกปกฐานจนเกดความมนคง (consolidation)


รปท 1.4 ความมนคงของระบบประชาธปไตย : ความสมพนธระหวางความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

ทมา : Acemoglu and Robinson, 2006

รปท 1.4 แสดงความสมพนธระหวางความเหลอมล าทางเศรษฐกจกบความมนคงของระบบประชาธปไตย โดยมเสน OA แบงพนทเปน 2 สวน สวนแรก คอ พนท OAED เปนพนทของประเทศทมประชาธปไตยมนคง และสวนทสอง (พนท OFA) เปนพนทของประเทศทขาดความมนคงทางประชาธปไตย เสน OA ทอดขนจากซายไปขวา เพราะถาการปฏวตไมมตนทน (จด O) ชนชนผนาในประเทศกอยากทาปฏวตยดอานาจเสมอแตถาการปฏวตมตนทนเพมขน คนชนนาจะปฏวตตอเมอระบบประชาธปไตยเปนอนตรายตอชนชนนา กลาวคอ สงคมตองมความเหลอมลาทางเศรษฐกจสงขนมากพอทจะกอความไมมนคงใหชนชนนา ในรปท 1.4 องกฤษอยในพนท OAED เมอองกฤษสรางระบบประชาธปไตยขนมา ระบบประชาธปไตยจะมนคงภายใตเงอนไข 2 ขอคอ รฐไมดาเนนมาตรการกระจายรายไดแบบสดโตง และตนทนการปฏวตตองสงพอควร กลาว คอ แมองกฤษจะมความเหลอมลาทางเศรษฐกจระดบหนง แตระบบประชาธปไตยขององกฤษจะมนคงเพราะการปฏวตจะกอใหเกดตนทนแกชนชนนาคอนขางสงจนไมคมทจะปฏวต หรอหากรฐบาลประชาธปไตยมนโยบายการลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจทไมสดโตงจนชนชนนารบไมได ประชาธปไตยกจะมนคงสวนพนท OAF เปนเขตทมความเหลอมลาทางเศรษฐกจสงและตนทนการปฏวตคอนขางตา ทาใหชนชนนามแรงจงใจในการปฏวต ประเทศแถบลาตนอเมรกา (และไทย) จะตกอยในพนท OAF (Acemoglu and Robinson 2006)

หนทางในการสรางความมนคงของระบบประชาธปไตย คอ พยายามลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ (แตหลกเลยงการใชมาตรการกระจายรายไดแบบรนแรง) มการพฒนาภาคอตสาหกรรมและการพฒนาทรพยากรมนษยใหคนสวนใหญไดประโยชนจากการพฒนา เปนตน


นอกจากนยงมงานวจยวาการกระจกตวทางเศรษฐกจมความสมพนธกบการกระจกตวของอานาจทางการเมอง การศกษาในตางประเทศ พบวา นกธรกจรายใหญมแรงจงใจทจะเขาสการเมอง การเลนการเมองเปนการลงทนทคมคา เพราะนอกจากอานาจการเมองจะชวยคมครองสมปทานหรอธรกจของตนแลว ยงชวยขยายอานาจทางเศรษฐกจของตนอกดวย (Shliefer and Vishny 1998; Olson 2000; Morck, Wolfenzon and Yeung 2005) ยงธรกจมทรพยสนมากเทาใด เจาของยงมแรงจงใจเขาสการเมองมากขน (Acemoglu, Johnson and Robinson 2004) นอกจากนน ความสามารถในการเขาสการเมองกยงขนกบทรพยสนของผตองการเขาสการเมอง เพราะการเลนการเมองในประเทศกาลงพฒนาตองใชเงนจานวนมาก นอกจากความจาเปนของการใชเงนในการหาเสยงแลว อานาจทางเศรษฐกจยงเปนปจจยสาคญในการควบคมนกการเมองในสงกด8 การเขาสการเมองของนกธรกจมทงทางตรง (คอลงเลอกตง) โดยเฉพาะในประเทศทระบบการเมองขาดความมนคง (Morck, Wolfenzon and Yeung 2005) และทางออม โดยการใหเงนสนบสนนนกการเมอง และพรรคการเมองเพอใหชวยกาหนดนโยบายทเออตอธรกจของตน

ในประเทศไทย มงานวจยทยนยนวาการเขาสการเมองนนใหผลตอบแทนคมคา การศกษาสวนใหญเลอกศกษานกธรกจทไดสมปทานจากรฐ ซงมกถกขนานนามวา “เจาสวธนกจการเมอง” อาทเชน งานวจยของประมวลและยพนา (Pramuan and Yupana 2006) พบวาในบรรดาเจาสวทลงเลนการเมองสวนใหญจะมธรกจสมปทานจากรฐ (ดตารางท 1.1) เจาสว 13 ตระกลทเลนการเมองมรายได รอยละ 23 จากสมปทาน สวนเจาสวทไมเลนการเมองมรายไดจากธรกจสมปทานเพยง รอยละ 2.5

การศกษาของ Imai (2006) พบวาการเขาสการเมองคมคา เพราะบรษทจดทะเบยนทมความสมพนธกบรฐมนตรมผลกาไรสงกวาระดบเฉลยถง รอยละ 18.56 เชนเดยวกบงานของสมเกยรต (2547) ทพบวาบรษทของตระกลชนวตรมอตราผลตอบแทนจากหนสงกวาบรษทอนๆ ถง รอยละ 141 งานของ Pramuan and Yupana (2006) กพบวาหนของเจาสวธนกจการเมองใหผลตอบแทนสงกวาหนของ “เจาสวนอกรฐ” และสวนแบงตลาดของเจาสวธนกจการเมอง กเพมขนมากกวาสวนแบงตลาดของเจาสวนอกรฐ (ดรปท1.5)

ตารางท 1.1 สนทรพยและผลตอบแทนของตระกลทไดรบสมปทานจาแนกตามกลมทลงเลอกตงกบไมลงเลอกตง

ลงเลอกตง (13 ตระกล) ไมลงเลอกตง (87 ตระกล)

สนทรพยเฉลย (ลานเหรยญฯ) 4,418.46 486.46 % รายไดจากธรกจสมปทาน 22.9 2.5 % กาไรตอทรพยสน 2.4 2.8 % หนสนตอทรพยสน 39.5 49.6

ทมา: Pramuan and Yupana (2006)

8 ดวยเหตนสอมวลชนจงใหสมญา พตท. ทกษณ ชนวตร ในสมยทเปนนายกรฐมนตรวาม “อาณาจกรชนส”


รปท 1.5-ก “หนของ “ธรกจของเจาสวธนกจการเมอง” ใหผลตอบแทนสงกวาธรกจของ “เจาสวนอกรฐ”

รปท 1.5-ข สวนแบงตลาดของเจาสวธนกจการเมองเพมขนเจาสวนอกรฐมสวนแบงลดลง

ทมา: Pramuan and Yupana 2006.

1.3.2 นยาม

คาเชาทางเศรษฐกจ (economic rent) หรอ ผลตอบแทนสวนเกน คอ ผลตอบแทนทตกแกเจาของปจจยการผลตทมจานวนจากด หรอประโยชนจากนโยบายของรฐทตกแกคนบางกลมเทานน เชน ประโยชนจากการไดรบสมปทานผกขาด ประโยชนจากการไดรบจดสรรโควตาสงออกมนสาปะหลง เพราะสมปทานและโควตามจานวนคงท คาวา “สวนเกน” หมายถง อตราผลตอบแทนทสงกวาผลตอบแทนตามปรกต (หรอตนทนเสยโอกาส) ทเจาของปจจยการผลตหรอเจาของธรกจจะไดรบในกรณทการประกอบธรกจมการแขงขนกนเตมท

ศพทด งเดมคาวา “คาเชา” หมายถง ผลตอบแทนตอทดนทมจานวนจากด สวนคาวา “เศรษฐกจ” หมายความวา “คาเชา” เปนราคาทมบทบาทในการจดสรรทรพยากร เจาของทรพยากรจะเคลอนยายทรพยากรของตนไปสกจกรรมทไดรบผลตอบแทนสงสด

การศกษาครงนจะแยกผลตอบแทนสวนเกนออกเปน 2 ประเภท คอ ผลตอบแทนสวนเกนทเลว และด (คาเชาเลว-คาเชาด) โครงการนจะศกษาเฉพาะนโยบายทกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนทเลว ซงหมายถง ผลตอบแทนสวนเกนจากสทธพเศษของนโยบายรฐทเกดประโยชนเฉพาะบคคลบางคน (ประโยชนสวนบคคล) สงคมสวนรวมไมไดประโยชนใดๆ แตทเลวรายกวานน คอ นโยบายทกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนทเลว จะ


เปนนโยบายททาใหบคคลทเกยวของพยายามใชหรอถลงทรพยากร (real resource) ในการวงเตนเพอใหไดสทธพเศษจากนโยบาย การวงเตนดงกลาวทาใหสงคมสญเสยทรพยากรจานวนมาก ผลกคอ ผลผลตของประเทศจะลดลง ตวอยางเชน การวงเตนเพอใหไดสมปทานโทรคมนาคม ผทวงเตนตางยนดลงทนตางๆ นานาเพอใหตนไดสมปทาน จานวนทรพยากรทแตละคนยนดจายจะเกอบเทากบผลกาไรสวนเกนทคาดวาจะไดรบตลอดอายสมปทาน แตเมอมการประกาศรายชอผชนะ จะมผไดรบสมปทานเพยงคนเดยว ทรพยากรทผวงเตนรายอนใชจายไปจะสญเปลา เพราะผลผลตทประเทศไดรบกคอ “บรการโทรคมนาคม” จากผทไดรบสมปทานเพยงรายเดยว

สวนผลตอบแทนสวนเกนทด มตวอยาง เชน การทคณะกรรมการสงเสรมการลงทนใหสทธพเศษยกเวนภาษเงนไดใหกบนกลงทนบางราย ทเรยกวา “ผลตอบแทนสวนเกนทด” เพราะหากไมมการยกเวนภาษเงนได โครงการลงทนนนอาจไมเกดขน นอกจากนนเมอมการใหสทธพเศษ เกดการลงทน กจะเกดการจางงาน เกดการนาเทคโนโลยใหมๆเขามาใชในการผลต ทาใหผลตภาพการผลต (productivity) สงขน สงคมสวนรวมจะพลอยไดรบประโยชนจากการยกเวนภาษ (ผลตอบแทนสวนเกน หรอคาเชา) ใหแกนกลงทน โครงการวจยนจะไมศกษานโยบายทกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนทด

1.3.3 แนวคดในการศกษา

ในประวตศาสตรเศรษฐศาสตรการเมอง ความขดแยงทางการเมองและสงคมมรากฐานจากความไมเปนธรรมในสงคม ความเหลอมลาทางเศรษฐกจ และความไมเสมอภาคของโอกาสทางเศรษฐกจมกเปนสวนสาคญของปญหาความไมเปนธรรมในสงคม ประเทศทมความเหลอมลาทางเศรษฐกจสงมกจะประสบปญหาความขดแยงการเมองอยางรนแรง ในบางประเทศทรฐบาลไมสนใจทจะดาเนนนโยบายกระจายรายได ความเหลอมลาทางเศรษฐกจกลายเปนแรงผลกดนใหประชาชนลกฮอขนมาปฏวตลมลางรฐบาล เชน การปฏวตของประชาชนในรสเซยในตอนตนทศวรรษ 1900 แตกมรฐบาลบางประเทศทไมยอมแกไขความเหลอมลา ทวากลบใชกาลงเขาปราบปรามประชาชน เชน เหตการณกดขและปราบปรามชนผวดาในแอฟรกาใต กอนทนายเนลสน แมนเดลลาจะประสบความสาเรจในการทวงสทธเสรภาพคนแกคนผวดา (ดรปท 1.6) อยางไรกตาม รฐบาลบางประเทศอาจตดสนใจแกไขปญหาความเหลอมลาทางเศรษฐกจ ทางเลอกม 2 ทาง ประเทศแถบลาตนอเมรกาเลอกใชนโยบาย “ประชานยม” เปนเครองมอในการกระจายรายได โดยเนนผลทางการเมองในระยะสน จดออนของนโยบายประชานยม คอ ปญหาการขาดวนยทางการคลง9 (อมมาร และสมชย 2550) ผลทตามมาคอ วกฤตเศรษฐกจ รฐบาลทโชครายไดรบการเลอกตงใหเขามาแกไขปญหาวกฤตเศรษฐกจมกตองใชมาตรการรดเขมขด และลดคาใชจายตางๆ รวมทงคาใชจายดานสงคม ยงผลใหประชาชนเดอดรอนทกหยอมหญา ในทสดกเกดการปฏวต และเปลยนเปนระบบเผดจการทหารระยะหนง หลงจากนนกมการเลอกตง รฐบาลประชาธปไตยเรมหน 9 นอกจากวนยการคลง ขอแตกตางระหวางนโยบายประชานยมกบนโยบายสวสดการสงคม คอ นโยบายประชานยมมงหวงผลการเมองระยะสน โดยไมใชระบบราชการเปนกลไกการบรหารจดการ (bureaucracy) เพราะตองการใหประชาชนเขาใจวาผนาประเทศเปนผหยบยนประโยชนตางๆ ใหประชาชน และรฐบาลบางชดอาจใชมาตรการแบบเลอกปฏบต โดยเลอกใหผลประโยชนเฉพาะแกกลมประชาชนหรอทองถนในเขตคะแนนเสยงของตนเทานน


ไปใชนโยบายประชานยมอก เกดเปนวฎจกรการเมองทเลวรายดงทปรากฏในประเทศแถบลาตนอเมรกาตงแตทศวรรษ 1940 เปนตนมา (Sachs 1989) การแกไขปญหาความเหลอมลาทางเศรษฐกจอกทางเลอกหนง คอ การสรางระบบสวสดการสงคม ทางเลอกนเกดขนในประเทศยโรปตะวนตก มขอสงเกตวาการใชเครองมอภาษสรางระบบสวสดการสงคมในยโรป ทาใหความเหลอมล าทางเศรษฐกจลดนอยลง และเปนสาเหตสาคญประการหนงใหยโรปตะวนตกมระบบประชาธปไตยทมนคงสอดคลองกบแนวคดของ Acemoglu and Robinson (2006) ดงกลาวแลว10

รปท 1.6 ทางเลอกเศรษฐกจการเมอง 4 ทาง

ทมา : ผวจย

ผลการศกษาทกลาวขางตนยนยนแนวคดของผ วจยทวา การสรางระบบประชาธปไตยใหมนคงควรจะมการปฏรปการเมองควบคกบการปฏรปเศรษฐกจเพอลดความเหลอมลาและความไมเปนธรรมในสงคม

10 แตระบบสวสดการสงคมของยโรปกสรางปญหาบางประเภท เชน ตลาดแรงงานของยโรปขาดความยดหยน มอตราการวางงานสง ทาใหยโรปสญเสยความสามารถในการแขงขน นอกจากนรฐจะตองเกบภาษในอตราทสงมาก ผลทตามมา คอ ประชาชนขาดแรงจงใจในการทางาน ฯลฯ ในระยะหลงประเทศแถบสแกนดเนเวย จงตองลดอตราภาษลง แตกระนนกตามสดสวนของรายไดของรฐบาลจากภาษ และสดสวนรายจายดานสวสดการสงคม กจะสงกวากลมประเทศอนๆ นคอ เหตผลสาคญทชนชนนาไมเหนดวยกบระบบสวสดการสงคมของรฐ ผวจยจงขอทาความเขาใจกบผอานวาผวจยในโครงการนเหนวายงเปนไปไมไดทระบบเศรษฐกจไทยจะสามารถสรางระบบสวสดการสงคมของรฐแบบสแกนดเนเวย แตรฐบาลควรเรมสรางระบบสวสดการพนฐานทเหมาะสมกบฐานะทางเศรษฐกจของประเทศ

มความไมเทาเทยมสง

ไมกระจายรายได กระจายรายได

ประชานยมสดขว • ปฏรปนโยบายทสราง ความเหลอมลา

• ระบบสวสดการพนฐาน

1. ปฏวตประชาชน

• ตางประเทศ: ปฏวตรสเซย

2. ปราบปรามประชาชน

• แอฟรกาใตกอนประชาธปไตย • พฤษภาคม 2553

3. รฐประหาร

• ละตนอเมรกา • 19 กนยายน 2549

4. ประชาธปไตยมนคง

• ประเทศตะวนตก • ประเทศไทย พ.ศ. ????


ประสบการณในตางประเทศพบวา การลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจมหลายแนวทาง นบตงแตการปฏรประบบและโครงสรางภาษใหเปนธรรม การปฏรปนโยบายทสรางความรารวยใหเฉพาะกบคนบางกลมโดยไมเกดประโยชนใดๆ ตอสงคม การปฏรปทดน การจดสวสดการสงคม การเปลยนกลยทธการพฒนาประเทศ ฯลฯ โครงการวจยน จะเลอกศกษาเฉพาะนโยบายทสรางความรารวยใหกบคนบางกลม กบนโยบายการคลง

อยางไรกตาม ในบรรดาประเทศทมการปฏรปเศรษฐกจ บางประเทศกประสบความสาเรจ บางประเทศกลมเหลว บทเรยนจากการปฏรปในตางประเทศ คอ การเปลยนแปลงดงกลาวจะตองไมรนแรงเกนไปจนกอใหเกดความขดแยงใหม ซงจะทาใหเกดการลมกระดานของชนชนสงทเหนวา ระบบประชาธปไตยทาใหตนตองเกดความสญเสยมากกวาทางเลอกอน กลาวอกนยหนง ประชาธปไตยจะอยรอดได หากการโอนถายทรพยากรระหวางกลมคน (redistribution) ไมมากเกนไปสาหรบคนชนสงและคนชนกลางระดบสง เชน ตองไมกระทบระบบกรรมสทธในทรพยสนจากการถกยดทรพย (expropriation) โดยไมมเหตผลสมควร ในขณะเดยวกนกตองไมนอยเกนไปสาหรบคนฐานลางและไมกอภาระหนสาธารณะทเกนขอบเขต เชน ประเทศตะวนตกสามารถจดสวสดการสงคมได เพราะฐานะการคลงเอออานวย นอกจากน กระบวนการดงกลาวตองมความชอบธรรม เชน ไมปดโอกาสหรอทาลายแรงจงใจในการสรางฐานะจากการทางานโดยสจรต แตลดโอกาสในการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจทไมชอบดวยกฎหมาย เปนหลก ในขณะเดยวกนการกระจายรายไดดวยการสรางระบบรฐสวสดการจะอยรอดไดตอเมอเศรษฐกจของประเทศมการเจรญเตบโตอยางย งยน ภาคการผลตมการยกระดบผลตภาพ (production upgrading) อยางตอเนอง การใชจายของรฐถกควบคมใหอยภายใตกรอบทางการคลงทโปรงใส มวนย และผลประโยชนจากการพฒนาถกกระจายใหประชาชนทกกลมอยางเปนธรรม

โจทยสาคญของการวจยครงน คอ อะไรคอการปฏรปเศรษฐกจทเหมาะสมกบสงคม-เศรษฐกจ-การเมองของไทย การตอบโจทยนไดจะเรมจากสมมตฐานเรองตนตอของความเหลอมล าทางเศรษฐกจในสงคมไทยกอน

ประเวศ วะส (2553) ระบวา “ความไมเปนธรรมในการจดสรรทรพยากรเปนสาเหตใหญของความไมเปนธรรมและความเหลอมลาในแผนดน กอใหเกดความทกขระทมงมงายไปหมดทวประเทศ

เหตปจจยทกอใหเกดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและวกฤตการเมองในขณะนมความสลบซบซอน มหลายสาเหตประกอบกน หรอมปฏสมพนธตอกน ตงแตความไมยตธรรมของระบบกฎหมายและนโยบายของรฐ โครงสรางการปกครองแบบรวมศนยอานาจ โครงสรางสงคม-การเมองแบบอปถมภทมความสมพนธระหวางชนชนผนาทมอานาจ กบสงคมชนลางทไมมอานาจ ความไมเปนธรรมในการจดการการใชทรพยากร การขาดโอกาสการศกษา ฯลฯ (ประเวศ 2553)

ภายใตระบบเศรษฐกจแบบทนนยมผสม (mixed economy) ของไทย การทบคคลและครวเรอนมรายไดและทรพยสนทแตกตางกนอาจเกดจากสาเหตมากมาย นบตงแตความสามารถสวนตวทตางกน ชาตกาเนดตางกน บางคนเกดมาบนกองเงนกองทอง บางคนยากจนไมมโอกาสไดรบการศกษา บางคนมโชคในการ


ประกอบอาชพ บางคนโชครายเจบไขไดปวย พชผลไดรบความเสยหายจากภยธรรมชาตจนลมละลาย บางคนสญเสยทดนทากนเพราะทดนถกรฐเวนคนไปจดทาโครงการพฒนาตางๆ แตผมอทธพลกลบสามารถยดครองทดนสาธารณะรวมทงมรดกของชาต (เชน เกาะ) มาเปนสมบตสวนตวโดยมเอกสารสทธทถกตองตามกฎหมาย นกธรกจรายเลกสวนใหญไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนในระบบ ขณะทผประกอบธรกจรายใหญรารวยจากสมปทาน และการผกขาด หรอการใชขอมลภายในเกงกาไรซอขายทดน นอกจากนนแทนทรฐจะใชนโยบายการคลงและการสรางกฎกตกาใหเกดความชอบธรรมในระบบเศรษฐกจทนนยม รฐกลบดาเนนนโยบายการคลงทซ าเตมความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

เนองจากขอจากดของทรพยากรการวจย เวลา และขอมล ผวจยจงตองเลอกศกษาเฉพาะสาเหตทสาคญเรองนโยบายและการไดอานาจรฐ เพราะเปนเรองทมขอมลใหศกษาวจยได

โครงการนเรมจากการยอมรบแนวคด (หรอ maintaining hypothesis) ทวาการกระจกตวของอานาจทางเศรษฐกจ (เชน การผกขาดและธรกจสมปทาน) จะชกนาใหนกธรกจใหญบางคนเขาสอานาจการเมอง ผลทตามมา คอ การใชอานาจการเมองกาหนดนโยบายทเพมพนอานาจทางเศรษฐกจของตนดงกลาวแลว ดงนน นโยบายเหลานจงเปนสาเหตสาคญประการหนงของความเหลอมลาดานรายไดและทรพยสน อยางไรกตามนโยบายรฐอาจกอใหเกดทงแรงจงใจและผลตอบแทนโดยตรง หรอโดยออม เกดผลกระทบทงทางบวก และทางลบ ในบรรดานโยบายทกอใหเกดผลตอบแทนโดยตรงกมทงนโยบายทเปนประโยชนตอสงคมโดยสวนรวม เชน นโยบายสงเสรมการลงทน นโยบายสนเชอดอกเบยตา ฯลฯ และนโยบายทเกดผลประโยชนเฉพาะกลมเฉพาะบคคล และอาจสงผลเสยตอสวนรวม หรอผลประโยชนทเกดขนไมเปนไปตามวตถประสงค เชน การเปดบอนพนน โดยใชอทธพลของเจาหนาทรฐ การวงเตนเพอใหชนะการประกวดราคาโครงการจดจางจดซอของรฐ ฯลฯ นโยบายกลมหลงนจงกอใหเกด “คาเชาทางเศรษฐกจประเภทเลว” ดงทนยามไวแลวขางตน สมมตฐานของผวจย คอ คาเชาทางเศรษฐกจทเลวน คอ ตนเหตสาคญของปญหาความเหลอมลาทางเศรษฐกจในสงคมไทย จากการสงเกตและตดตามนโยบายของรฐแบบไมตงใจ (casual observation) ปรากฏวาในระบบเศรษฐกจการเมองไทย มนโยบายและพฤตกรรมการใชอานาจและขอมลวงในทกอใหเกดคาเชาทเลวจานวนมาก แตเนองจากขอจากดของขอมล ผวจยจงตดสนใจเลอกศกษาเฉพาะนโยบายสาคญบางเรอง รวมทงการใชอทธพลและขอมลวงใน ไดแก นโยบายการแทรกแซงสนคาเกษตร การจดจางจดซอ ปญหาเรองสมปทาน ปญหาการผกขาด การใชอทธพลในการครอบครองทดนสาธารณะ การใชขอมลวงในในการเกงกาไรทดนและเกงกาไรในตลาดหลกทรพย

นโยบายทสาคญอกกลมหนงทผวจยเลอกมาศกษา คอ นโยบายการคลง เนองจากในอดตเคยมหลกฐานการวจยทพบวาโครงสรางอตราภาษของไทยและการจดบรการสาธารณะของรฐมความไมเปนธรรม


1.3.4 การสรางองคความรเรองความเหลอมลาทางเศรษฐกจเพอการปฏรป

ผอานรายงานวจยฉบบนคงมคาถามสาคญวาโครงการวจยนจะสรางองคความรใหมทนาไปสการปฏรปเศรษฐกจเพอความเปนธรรมในสงคมไดอยางไร คาถามรองทเกยวของกน คอ โครงการเรองการทาแผนทคาเชาทางเศรษฐกจและกายวภาคคาเชามความสาคญอยางไรตอความเหลอมลาและการปฏรปเศรษฐกจ

ในปจจบนนกวชาการไทยโดยเฉพาะอยางยงนกเศรษฐศาสตรยงมความรคอนขางจากดเกยวกบสาเหตของความเหลอมลาทางเศรษฐกจ แมจะมงานวชาการดานสงคมศาสตรวาปญหาความเหลอมลาทางเศรษฐกจเปนปญหาเชงโครงสราง และความไมเปนธรรมของระบบกฎหมายและกระบวนการยตธรรม (ตามหลกฐานขอรองเรยนของชาวบานทรองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชน) แตดวยขอจากดของขอมลโดยเฉพาะขอมลการกระจายทรพยสน นกวชาการไทยจงไมสามารถบอกไดวาในบรรดาสาเหตตางๆ สาเหตใดเปนสาเหตสาคญ สาเหตใดเปนสาเหตรอง หรอเปนผลพวงของสาเหตอนๆ นกเศรษฐศาสตรสวนใหญกมกไมใหความสาคญกบเรองความเหลอมล าทางเศรษฐกจ จงมความรความเขาใจหรอความสนใจเรองความเหลอมล านอยกวานกวชาการดานสงคมศาสตรอนๆ

แมจะมนกเศรษฐศาสตรไทยหลายคนทสนใจศกษาเรองการกระจายรายไดและความยากจน อาทเชน ดร.เออย มศข ศ.เมธ ครองแกว ศ.ปราณ ทนกร ดร.สมชย จตสชน ฯลฯ แตดวยขอจากดดานขอมล การศกษาสาเหตของความเหลอมลาทางเศรษฐกจดวยวธเชงปรมาณจงมขอจากด ขอมลทมอยชวยใหนกวจยไทยสามารถวดความเหลอมล าและความรนแรงของการกระจายรายได สามารถวเคราะหเรองความแตกตางของคาจางระหวางผมงานทา หรอวเคราะหปจจยทมอทธพลตอแหลงทมาของรายไดประเภทตางๆ (functional income distribution) และศกษาผลกระทบของความเหลอมลาทางเศรษฐกจทมตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ แตนกวจยยงไมสามารถวเคราะหตนตอของความเหลอมล าดานรายไดและทรพยสน แมจะมงานบางเรองทสามารถบอกไดวานโยบายของรฐมผลกระทบอยางไรตอการกระจายรายได เชน ผลกระทบของนโยบายราคาและนโยบายการคาสนคาเกษตร (ภาษนาเขาภาษสงออก โควตานาเขาและสงออก) ตอการกระจายรายไดและรายไดเกษตรกร แตงานศกษาวจยเหลานยงมจานวนนอยมาก ทาใหนกเศรษฐศาสตรไมสามารถใหขอเสนอแนะเรองนโยบายการปฏรปเศรษฐกจเพอสรางความเปนธรรมทางสงคมอยางเปนระบบ

โครงการวจยนเปนความพยายามเพมพนองคความรเกยวกบความเหลอมลาทางเศรษฐกจของไทย โดยเรมจากกาวสาคญของการพยายามวด “คาเชาทางเศรษฐกจ” ทเกดจากนโยบายหรอการใชอทธพลของเจาหนาทรฐ ตลอดจนทาความเขาใจพฤตกรรมการแสวงหาคาเชา (rent seeking activities) โดยเนนเฉพาะคาเชาทเลว เพราะหากตองการปฏรปความเหลอมลาทางเศรษฐกจ กควรเรมจากการพยายามปฏรปนโยบายทเกดความเสยหายรายแรงตอระบบเศรษฐกจ-สงคม-การเมองกอน นโยบายเหลานเปรยบเสมอน “มะเรงราย”


อยางไรกตามวธการวจยยงเปนแบบ “ดลยภาพบางสวน” จงไมมการศกษาเชอมโยงนโยบายหรอพฤตกรรมการแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจกบโครงสรางทางเศรษฐกจและการเมองของประเทศ11

ผวจยเชอวาความรเรองคาเชาทเลวและความไมเปนธรรมของนโยบายการคลงทไดจากโครงการวจยนจะทาใหเกดโอกาสการปฏรปเศรษฐกจคอนขางสง ดวยเหตผล ดงน การจดทาแผนทคาเชาจะทาใหสงคมไดมโอกาสรบรวานโยบายบางนโยบายมไดเพยงกอใหเกดความเสยหายตอระบบเศรษฐกจเทานน แตเปนนโยบายทฉกฉวยผลประโยชนจากประชาชน ผเสยภาษไมวาจะเปนการแยงชงงบประมาณ หรอการทาใหรฐสญเสยรายไดจานวนมหาศาลทสามารถนามาใชจายใหเกดประโยชนตอประชาชน นอกจากนนความรเรองคาเชาทเลวนาจะทาใหสงคมแยกแยะผทสรางฐานะจากน าพกน าแรงของตน กบผท รารวยจากนโยบายทแยงชงผลประโยชนจากประชาชนโดยมชอบ เหตผลอกขอ คอ การศกษาเรองกายวภาคของคาเชาจะชวยใหประชาชนมความรเกยวกบกระบวนการรวมมอระหวางนกการเมองกบเจาหนาทรฐในการแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบจากโครงการของรฐ ความรดงกลาวจะทาใหประชาชนรเทาทนนกการเมองและเจาหนาทรฐบางคน ซงจะมผลตอการเลอกต งไมมากกนอย เหตผลขอสดทาย คอ การเปดเผยขอมลเรองขนาดของคาเชาเลวหรอประโยชนสวนเกนทถกถายโอนจากเงนภาษ หรอรายไดของรฐสกลมผลประโยชนบางกลม จะเปนแรงกดดนใหรฐบาลกลาตดสนใจปฏรปเศรษฐกจ

สวนการคานวณการกระจายของงบประมาณรายจายทตกแกกลมผมรายไดกลมตางๆ จะเปนขอมลทเปนประโยชนตอรฐบาลและรฐสภาในการพจารณาจดสรรงบประมาณใหเปนธรรมขน ทผานมาถงแมรฐบาลจะมความพยายามจดสรรงบประมาณเพอแกไขความยากจน และความเดอดรอนของประชาชน แตกลบละเลยทจะจดสรรงบประมาณรายจายดานโครงสรางพนฐาน สงคมและการศกษาตามหลกเกณฑของการกระจายเมดเงนอยางเปนธรรม ทงนอาจเปนเพราะไมมงานวจยทวดการกระจายของงบประมาณไปสผมรายไดกลมตางๆ

1.3.5 ความเชอมโยงของโครงการวจย

รปท 1.7 เปนการประมวลแนวคดเพอเชอมโยงโครงการวจยยอย 3 โครงการภายใตโครงการวจยเรอง “การปฏรปเศรษฐกจเพอลดความขดแยงทางการเมอง” ไดแก โครงการเรองการทาแผนทผลตอบแทนสวนเกน มาตรการดานการคลง เพอความเปนธรรม รวมทงโครงการสรางระบบสวสดการพนฐาน (ซงเปนโครงการทอดหนนโดย สสส.)

กระบวนการซงเปนสาเหตของความเหลอมล าทางเศรษฐกจ คอ นโยบายของรฐทกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนเลวแกบคคลบางกลม (โครงการจดทาแผนทผลตอบแทนสวนเกน) และความไมเปนธรรม

11 ตวอยาง เชน การศกษาเรองอานาจผกขาดทางเศรษฐกจและปญหาการบงคบใชกฎหมายแขงขนทางการคา แมผวจยจะเสนอใหมการแกไขและบงคบใชกฎหมายแขงขนฯ เพอลดอานาจการผกขาด แตผวจยตระหนกดวาขอเสนอดงกลาวไมสามารถแกปญหาการผกขาดเหลอมลาใหหมดไปจากระบบเศรษฐกจได เพราะสาเหตความเหลอมลาคอนขางสลบซบซอน แตอยางนอยในระบบทนนยมทด (good capitalism) จะตองมสถาบนและกตกาปองกนมใหผทมอานาจตลาดใชกลยทธทไมเปนธรรมเลนงานผทออนแอกวา


ของนโยบายภาษ และรายจายรฐบาล (โครงการมาตรการดานการคลงเพอความเปนธรรม) รวมทงกลยทธการพฒนาทเนนการสงออกและปลอยใหผลประโยชนจากการเตบโตทางเศรษฐกจคอยๆไหลรนสคนฐานลาง (trickle down effect of growth) นอกจากนงานวจยยงพบวาการกระจกตวของอานาจทางเศรษฐกจจากการผกขาดและธรกจสมปทานจะชกนาใหนกธรกจใหญบางคนเขาสอานาจการเมองอนทาใหเกดการกระจกตวของอานาจการเมอง ผลทตามมา คอ การใชอานาจการเมองเพมพนอานาจทางเศรษฐกจซงจะซ าเตมภาวะความเหลอมลาทางเศรษฐกจ กลายเปนกระบวนการผลตซา (ดรปท 1.7)

รปท 1.7 แนวคดเรองความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

ทมา: ดดแปลงจากบทสรปของอมมาร สยามวาลา ในการอภปรายเรอง “การปฏรปเศรษฐกจเพอลดความขดแยงทางสงคม” การสมมนาประจาป สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 25-26 พฤศจกายน 2552 โรงแรมเซนทารา แกรนด และบางกอกคอนเวนชน เซนเตอร เซนทรลเวลด กรงเทพฯ.

ความเหลอมลาทางเศรษฐกจกอใหเกดผลกระทบตอความเปนอยของประชาชน คนฐานลางสวนใหญ ขาดความมนคงและขาดโอกาสความกาวหนาในชวตการงาน ในระบบประชาธปไตย การเตบโตของคนฐานลางจะทาใหนกการเมองใชนโยบายประชานยมหาเสยงกบคนกลมน แตประชานยมจะกอปญหาวกฤตการคลงและ

ถวงการเจรญเตบโตทาง เศรษฐกจ

ภาระภาษถดถอย

กลยทธการพฒนา

ละเวนปฏบต : ปลอยให ผกขาด

สาเหต แนวทางลดความเหลอมลาหมายเหต:

ความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

ทรพยสน โอกาส รายได

มาตรการคลงไมเปนธรรม

สาเหตอนๆ

นกธรกจเขาสการเมอง

ผลตอบแทนสวนเกนคาเชาเลว

นโยบายเออประโยชน คนรวย

ประชาชนสวนใหญขาดแคลน หลกประกนความมนคง

พรรคการเมองแขงขนกน

ประชานยม

วกฤตการคลง

ประชาธปไตยไมมนคง

ความเขมแขงของภาคประชาสงคม

สวสดการสงคมพนฐาน

ระบบบรหารสวสดการทเขมแขง

ประชาธปไตยมนคง

Rent Seekingจากนโยบายรฐ

งบประมาณไมเปนธรรม

โครงสรางฯลฯ

จงใจปฏบตสมปทานเกษตร

หลกทรพยทรพยากร

การแกไข

การปฏวต


ทาใหเกดการปฏวตรฐประหาร หากตองการใหระบบประชาธปไตยมความมนคง รฐจะตองสรางระบบสวสดการพนฐาน เพอสรางหลกประกนใหแกคนฐานราก เชน หลกประกนดานการศกษา ดานสขภาพ การฝกอบรมและจดหางาน รวมทงการสรางระบบบานาญสาหรบผสงอาย (โครงการวจยยอยท 3 เรองสวสดการสงคมพนฐาน)

1.3.6 แหลงขอมล

การศกษาครงนอาศยขอมลทตยภม และผลงานวจยในอดตเปนหลก (ดรายละเอยดในโครงการยอยในบทตอๆไป) เชน การศกษาเรองการแทรกแซงตลาดสนคาเกษตรอาศยขอมลจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร องคการคลงสนคา และงานวจยในอดต การศกษาเรองสมปทานอาศยขอมลจากสญญาสมปทาน และงานวจยในอดต การวจยเรองการผกขาดใชขอมลของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยและกรมธรกจการคา (ผานบรษท Business on Line) การศกษาเรองคาเชาในตลาดหลกทรพยกอาศยขอมลของตลาดหลกทรพยเชนกน

การศกษาเรองภาษอาศยขอมลจากกรมสรรพากร กรมศลกากรและกรมสรรพสามต ขอมลดงกลาวไดมาจากฐานขอมลการเสยภาษเปนรายบรษทและรายบคคล ทาใหผวจยสามารถวดภาระภาษตามชนรายไดจรงโดยไมตองใชขอสมมตการกระจายภาระภาษเหมอนกบในงานวจยครงกอนๆ ผวจยจงขอขอบพระคณปลดกระทรวงการคลง (คณสถตย ลมพงศพนธ) และเจาหนาทกระทรวงการคลง

ขอมลอกชดทใชศกษาเรองภาระภาษไดมาจากการสารวจรายไดรายจายของครวเรอน โดยสานกงานสถตแหงชาต ขอมลดงกลาวยงถกนามาใชวเคราะหการกระจายผลประโยชนของรายจายดานการศกษา สาธารณสข และการขนสงดวย นอกจากนนการศกษาเรองการกระจายผลประโยชนจากโครงการของรฐยงตองใชขอมลจากกระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงคมนาคมดวย

สวนการศกษาเรองพฤตกรรมและกจกรรมในการแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจตองอาศยขอมลจากการสมภาษณเชงคณภาพจากผเกยวของโดยตรงกบนโยบายของรฐ

ผวจยขอเสนอใหรฐบาลใชอานาจตาม พ.ร.บ. ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2541 กาหนดใหหนวยราชการจดทาขอมลรายงานการเงน และผลกระทบของนโยบายตางๆของรฐ เพอเปดเผยตอสาธารณะ ขอมลเหลานจะชวยใหนกวจยสามารถวดผลประโยชนและตนทนของนโยบายสาธารณะได

ผลการวจยใหขอสรปสาคญดงตอไปน

ก) แมวาเหตผลของรฐในการแทรกแซงตลาด กเพอแกไขปญหาความลมเหลวของระบบตลาดและสรางความกนดอยดใหประชาชน แตการศกษาพบวาการดาเนนนโยบายจานวนมากไมเปนไปตามเจตนารมณและกอใหเกดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ (ดตารางท 1.2) ผลประโยชนสวนใหญจากผลตอบแทนสวนเกนตกกบบคคลผมอานาจทางเศรษฐกจและการเมองจานวนหยบมอเดยว (ดผลการศกษาของนพนธ (บทท 3) สมเกยรต และคณะ (บทท 4-5) อดศรและคณะ (บทท 6) สฤณ และพอพล (บทท 7-9) ในรายงานเลมน) (ตารางท 1.3) นโยบายทสรางความเหลอมลาทางเศรษฐกจ ไดแก การไมบงคบใชกฎหมายการแขงขนทางการคา ซงทา


ใหเศรษฐกจไทยถกครอบงาโดยธรกจผกขาดในหลายอตสาหกรรม (ดผลการศกษาของเดอนเดนในบทท 2) นโยบายแทรกแซงตลาดสนคาเกษตร (ดผลการศกษาของนพนธในบทท 3) นโยบายการใหสมปทาน และนโยบายการจดจางจดซอ (ดผลการศกษาของสมเกยรต และคณะ ในบทท 4-5) นโยบายดานการจดหาทดนเพอชวยเหลอความยากจน การอนรกษมรดกของชาต และการเกงกาไรจากโครงการการกอสรางโครงสรางพนฐานขนาดใหญ (ดผลการศกษาของอดศร และคณะ ในบทท 6) นโยบายและปญหาการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบตลาดหลกทรพย (ดผลการศกษาของสฤณ และพอพล ในบทท 7-9)

นอกจากนน ผไดผลตอบแทนสวนเกนยงมพฤตกรรมการแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจหรอผลตอบแทนสวนเกน ทาใหเกดการสญเสยทรพยากร (real resource cost) และผลเสยหายตอผลผลตของประเทศ (ดผลการศกษาของนพนธ ในบทท 3) ถงแมวางานวจยครงนจะไมไดประมาณการผลเสยหายตอรายไดหรอการเจรญเตบโตของประเทศ แตผวจยกไดประมาณการ “มลคาของผลตอบแทนสวนเกน” ในกรณทสามารถประมาณการได (ดผลประมาณการในตารางท 1.3)

ตารางท 1.2 เหตผลและผลลพธทแทจรงการแทรกแซงตลาดของรฐ

วตถประสงค ประเภทนโยบาย ผลทเกดจากนโยบาย - ปองกนการผกขาด - นโยบายแขงขนทางการคา - ไมบงคบกฎหมาย ปลอยใหธรกจมการกระจกตว

มากขน - ชวยลดความเสยงดานราคาสนคาเกษตร และชวยเหลอเกษตรกรยากจน

- นโยบายจานาพชผล - กลายเปนการชวยเหลอพอคา และเกษตรกรรายใหญ ไมสามารถบรรเทาความเสยงดานราคาใหเกษตรกรได

- จดหาททากนใหคนจน - ปกปองปาตนนาลาธาร รกษาระบบนเวศใหสมดล และอนรกษทรพยากรธรรมชาต

- นโยบายนคมสรางตนเอง - กฎหมายปาอนรกษและมรดกของชาต

- มการขายสทธใหแกผมฐานะด - ผมอทธพลรวมมอกบเจาหนาทรฐใชชองวางของกฎหมาย และความไรประสทธภาพของกลไกรฐ เขายดครองมรดกของชาตเปนกรรมสทธสวนบคคล

- สมปทานธรกจทมการผกขาดตามธรรมชาต

- สมปทานของรฐ - มการวงเตนแกไขสญญา เพอใหเอกชนไดผลตอบแทนเพม

- การจดซอจดจางทมประสทธภาพ

- การจดซอจดจาง e-auction - การประมลไมโปรงใส - การลอคสเปคเพอใหไดราคาสงและไมมคแขง การใชขอมลวงใน

- การพฒนาตลาดทนใหมประสทธภาพในการระดมเงนออม เพอใชในการลงทนใหเกดผลตอบแทนสงสด

- การกากบดแลตลาดทน โดยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และก.ล.ต.

- ตลาดหลกทรพยถกครอบงา โดยบรษทหลกทรพย การทจรตทากาไรจากการสรางราคา และจากการใชขอมลวงใน และความหละหลวมในการบงคบกฎหมาย

- การจดเกบภาษทมประสทธภาพ (ตนทนตา) และเปนธรรม

- โครงสรางและอตราภาษทางตรงและทางออม

- ฐานภาษแคบ - ภาษเงนไดบคคลธรรมดามภาระถดถอย - ภาษทางออมบางชนดมภาระถดถอย ไมเปนธรรม

- รายจายของรฐบาล - ผลตสนคามหาชน และใหผลประโยชนกระจายอยางเปนธรรม

- ผลประโยชนสวนใหญของรายจายรฐตกแกคนมฐานะ

ทมา: ผลการวจย


ตารางท 1.3 ผลตอบแทนสวนเกนจากนโยบายรฐบางนโยบาย

นโยบายการแทรกแซง ผลตอบแทนสวนเกน หมายเหต 1. การแทรกแซงสนคาเกษตร 6 ชนด 35,078 - ผลประโยชนสวนใหญตกแกพอคาและ

เกษตรกรรายใหญ/เปนคาเฉลยตอป - ขาว 15,853 - ป 2548/49 - ออย/นาตาล 7,571-14,409 - ป 2545/46,2549/50 และ 2551/52 - ลาใย 41,348 - ป 2547 - ยาง 1,360 - เฉลยตอปจากป 2535-45 - มนสาปะหลง 796-2,084 - ป 2548/49 ถง 2549/50 - นม 1,272-2,162 - ป 2550

2. สมปทาน 5 รายการ 189,877 - ใบอนญาต 3 G 151,600 - ปรบลดคาสมปทานพรเพดของ AIS 13,420 - แกไขสญญาเทเลอน โฟมเดย 2,063 - แกสญญาสมปทานโทรทศนชอง 3 11,440 - ตอสญญาสมปทานโทรทศนชอง 7 11,350

3. การประหยดงบประมาณ - ประมาณการขนตาโดยไมรวมผลของ การกาหนดคณลกษณะทางเทคนค - การเพมความโปรงใสในการจดจางจดซอ

ของรฐ 2,917

(2.2% ของมลคาจดซอจดจาง) 4. อานาจครอบงาตลาดหลกทรพย (ตลท.) - ผลกภาระรายจายกจกรรมสงเสรมให ตลท. - การทจรตในการซอขายหลกทรพย

4,892 22,957-23,234

ตกแกบรษทหลกทรพย ตกแกบรษทจากด

- บรษทจดทะเบยน ใชขอมลวงใน 13,092 ครง จานวนธรกรรม ระหวาง ม.ค.2548-ม.ย.2553 o มลคาธรกรรมหลกทรพยทใชขอมลวงใน 43,074 ลานบาท

5. การยดครองทรพยากรทดน - โครงการจดสรรทดนทากน 720,000 บาท/ไร - ทดน 6 ลานไรทยงไมสนสภาพตาม พ.ร.บ. จด

ทดนเพอการครองชพ - ครอบครองมรดกของชาต (เกาะ) 204 เกาะ - ทวประเทศม 773 เกาะ 17,800 ไร - เกงกาไรทดนรอบสนามบนสวรรณภม ราคาสงขน 28% - 5 ตระกลทมอทธพลการเมอง

ทมา: จากเนอหารายงาน

โครงการยอยเรองการจดทาแผนทคาเชาทางเศรษฐกจทง 5 เรองมความเชอมโยงกบแนวคดหลกเกยวกบตนตอของความเหลอมลาทางเศรษฐกจ ดวยเหตผลดงตอไปน (ดตารางท 1.4)

(1) โครงการยอยเรองแผนทคาเชา 5 โครงการเปนกรณทกอใหเกดคาเชาเศรษฐกจมลคามหาศาล นโยบายอนทอาจกอใหเกดคาเชากอนใหญ ไดแก การซอขายตาแหนงขาราชการ คอรรปชนเชงนโยบาย (ซงมการศกษาบางแลว) รวมทงการจายคาสวยใหเจาหนาทคมครองบอนผดกฎหมาย นอกนนกจะเปนเรองทเกดคาเชาจานวนไมมาก เชน แปะเจยะฝากลกเขาโรงเรยน สวยจากรถบรรทกเกนนาหนก ฯลฯ


(2) คาเชาสวนใหญจากกรณศกษาท ง 5 โครงการจะตกแกนกธรกจรายใหญทมอานาจหรอความสมพนธกบเจาหนาทรฐนคอตนตอหนงของความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

(3) วธการแสวงหาคาเชาม 3 วธ ไดแก การใชอทธพลของเจาหนาทรฐ (รวมทงการใชชองวางกฎหมาย และการทาผดกฎหมาย) การใชอานาจเหนอตลาด (กรณผผกขาด และบรษทหลกทรพยทมอานาจครอบงาตลาดหลกทรพย) และการใชขอมลวงใน นนคอ อานาจทางเศรษฐกจและอานาจรฐเปนเครองมอในการแสวงหาความรารวยของคนบางกลม

(4) ผเสยประโยชนจะมทงผเสยภาษในโครงการแทรกแซงสนคาเกษตร การจดจางจดซอ และการทรฐสญเสยทดนสาธารณะ สวนผบรโภค (ซงบางกรณหมายถงรฐ) และสงคมจะมความสญเสยในทกโครงการ

(5) ทกโครงการกอใหเกดผลเสยตอการบดเบอนราคาตลาด และบางโครงการยงมผลตอคณภาพของสนคาและบรการในตลาดดวย

สวนมาตรการคลงแทนทจะมสวนลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจกลบเปนมาตรการทซ าเตมทาใหความเหลอมลาทางรายไดเลวรายลง

ตารางท 1.4 ความเชอมโยงของโครงการยอยเรองแผนทคาเชา 5 โครงการยอย แทรกแซงสนคา

เกษตร จดจางจดซอ สมปทาน ยดทดน

สาธารณะ/ทดนนคมเกงกาไร

การผกขาด การใชขอมลวงใน สนคา บรษท

หลกทรพย การทจรตและสราง

ราคาหน ผบรหารบรษท

ซอ-ขายหลกทรพย

ทมาของคาเชา งบประมาณรฐ งบประมาณ รายไดจากธรกจ

ราคาทดน ราคาสนคา

คาธรรมเนยมซอขาย

ราคาหน ราคาหน

คาเชาสวนใหญตกกบใคร

พอคา-ผ สงออก-เกษตรกร

ผรบเหมา-เจาหนาทรฐ

ผประมล-เจาหนาท

รฐ

นายทน-เจาหนาทรฐ

ผผกขาด มล.(ตลาดผกขาด)

ผบรหารบลและนกปนหน

ผบรหารบรษทจดทะเบยน

วธแสวงหาคาเชา - การใชอทธพล - อานาจตลาด - ขอมลวงใน

(ประมลสนคาของรฐ)

(เกงกาไรทดน)

การบดเบอนตลาด - ราคาตลาด - คณภาพ ผเสยประโยชน - ผเสยภาษ - ผบรโภค (ราคาสงขน) (รฐ) (รฐ) (รฐ) นกลงทน บรษทจดทะเบยน นกลงทน - สงคมทงหมด (ตนทนสง)

ทมา: จากเนอหา

ข) นโยบายแทรกแซงตลาดสนคาเกษตรกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนมลคามหาศาล ผลตอบแทนสวนเกนจากการแทรกแซงตลาดสนคาเกษตร 6 ชนด มมลคา 35,078 ลานบาทตอป (ดรายละเอยดในตารางท


1.3) การแทรกแซงตลาดขาว ออย และลาใย กอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนมากทสด ผลประโยชนสวนใหญตกแกพอคามากกวาเกษตรกร (ยกเวนออยและน าตาล) และเกษตรกรทมฐานะจะไดรบผลตอบแทนสวนเกนมากกวาเกษตรกรยากจน ความเชอทวานโยบายแทรกแซงตลาดสนคาเกษตรเปนการชวยเหลอเกษตรกรยากจนจงเปนเพยง “มายาคต”

ผลตอบแทนสวนเกนจากนโยบายแทรกแซงสนคาเกษตรเกดจากเหตผล 2 ประการ คอ (1) รฐบาลกาหนดราคารบจานา (หรอรบซอ) สนคาเกษตรในราคาสงกวาราคาตลาด และเมอรฐจาหนายผลผลตทอยในมอ รฐกลบขายผลผลตในราคาทตากวาราคาตลาด (หรอราคาสงออก) (2) รฐบาลกาหนดคาจางในการสแปรสภาพและคาเชาโกดงในอตราสงกวาตลาด

เมอมผลตอบแทนสวนเกน ผเกยวของยอมยนดลงทนใชทรพยากรเพอชวงชงผลตอบแทนสวนเกน (rent seeking) เรมตงแตเกษตรกรบางรายเพมการเพาะปลกพชทไดรบการอดหนน โดยลดพนทปลกพชอนๆ ชาวนาบางรายหนไปเลอกพนธขาวอายสนทมคณภาพตา นอกจากการแอบสวมสทธของชาวนา โรงสบางรายยงลกลอบนาขาวจากประเทศเพอนบานมาสวมสทธในโครงการรบจานา หรอลงทนวาจางใหเกษตรกรออกมาประทวงเรยกรองใหรฐบาลเพมความชวยเหลอในโครงการรบจานา พอคาสงออกบางรายกฮวกน หรอสมคบกบนกการเมองเพอชยชนะในการประมลสนคาใน สตอกของรฐในราคาตา

ค) การศกษาการใหสมปทานของสมเกยรต ตงกจวาณชย12 ใชกรณศกษา 3 กรณ คอ สมปทานในกจการโทรคมนาคม (เชน การแปรสญญาโทรคมนาคม การแกไขสมปทาน AIS DTAC และเทเลอนโฟมเดย) สมปทานโทรทศน (การตออายสมปทานสถานโทรทศนชอง 3 และชอง 7) และการใหสมปทานการคาสนคาปลอดอากรของคงเพาเวอร ผลการศกษาพบวา สมปทานกอใหเกดผลตอบแทนสวนเกนมลคาตงแตหลกสองพนลานบาทถงกวาหนงแสนลานบาท (ดตารางท 1.3) มลคาผลตอบแทนสวนเกนนเปนแรงจงใจใหเกดแนวรวมในการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกน ซงประกอบดวยฝายการเมอง ทนสมปทาน ขาราชการ และนกวชาการ วธการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนของนายทนสมปทานเรมตนตงแตการวงเตนใหมการกาหนดมลคาโครงการตาเกนจรง ไมมการแขงขนในการไดมาซงสมปทาน เปลยนเงอนไขสญญาหลงทาสญญา เจาหนาทรฐไมดแลใหสงมอบทรพยสนหรอทาตามเงอนไขในสญญาเอกชน เหตใหรฐแพขอพพาท ผไดสมปทานไมบารงรกษาทรพยสน ตลอดจนการวงเตนใหนกการเมองยอมยกเลกสมปทานโดยไมตองจายชดเชยแกรฐ

ง) การศกษาเรองการจดจางจดซอแบบ e-auction พบวา ความไมโปรงใสเปนปจจยทมอทธพลตอราคาประมลอยางมนยสาคญ ผลคอ รฐและผเสยภาษตองจายเงนซอสนคาและบรการ แพงขนกวาปกต (ดผลการศกษาของสมเกยรต และคณะ ในบทท 4-5)

จ) การศกษาเรองผลตอบแทนสวนเกนในตลาดหลกทรพยของ สฤณ อาชวานนทกล และ พอพล แขงเพญแข (บทท 7-9 ในรายงานน) พบวา อานาจครอบงาตลาดและอานาจเหนอโครงสรางการบรหาร

12 สมปทานมหลายรปแบบตงแตการเชา แฟรนไชส BTO (สราง-โอน-ดาเนนการ) และ BOT (สราง-ดาเนนการ-โอน)


จดการของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (ตลท.) ทาใหบรษทหลกทรพยไดผลตอบแทนสวนเกน 4 ชองทาง คอ (1) ผลตอบแทนสวนเกนจากกฎระเบยบของ ตลท. และการผลกภาระรายจายการจดกจกรรมสงเสรมการขายให ตลท.เปนมลคาปละ 4,892 ลานบาท (2) ผลตอบแทนสวนเกนจากการทจรตในตลาดหลกทรพยเปนมลคา 22,957-23,234 ลานบาท ในระหวางป 2541 ถง 31 พฤษภาคม 2553 (3) ผลตอบแทนสวนเกนจากบคคลวงในของบรษทจดทะเบยนพบวา ในระหวางป 2548-2553 มบรษท 400 แหง ทผบรหารซงมสวนเกยวของกบการมขอมลวงในไดซอขายหนของบรษททตนบรหาร และจานวนการคาขายหนรวมท งสน 13,000 ครง (4) นอกจากนยงมผลตอบแทนสวนเกนจากอตรากาไรทสงผดปรกตจากการซอขายหลกทรพยในพอรตลงทนของบรษทหลกทรพยเอง (proprietary trading)13 และ (5) การกระตนใหนกลงทนสงคาสงซอหลกทรพยถผดปกต แตงานวจยครงนไมไดคานวณผลตอบแทนดงกลาวเนองจากขอจากดของขอมล

ฉ) การใชอทธพลเขายดครองทรพยากรทดนและปาไม (ดบทท 6 อดศร และคณะ) เปนสาเหตสาคญประการหนงทกอใหเกดความเหลอมลาดานทรพยสน กรณศกษา 3 กรณ พบวามทรพยากรทดนและปาไมจานวนมากทถกผมอทธพลยดครองไปแลว หรออยในขายความเสยงทจะถกยดครองโดยเฉพาะทดนทเปนมรดกของชาต (เชน เกาะ) ทนบวนจะมมลคามากขนจากการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมการทองเทยว

กรณศกษาแรก คอ การเปลยนมอการครอบครองทดนในโครงการจดทดนของรฐทมวตถประสงคตองการจดสรรทดนทากน (นคมสรางตนเอง) ใหเกษตรกรยากจน ทดนดงกลาวไมอาจซอขายกนได แตผมอทธพลใชชองวางของกฎหมายทาใหเกดการเปลยนมอการครอบครองทดน เชน มการซอขายแบบโอนลอยทงกอนและหลงจากสมาชกนคมไดรบเอกสารสทธ (นค.3) และหลงระยะเวลาการสลกหลงเอกสารถอครอง 5 ป ในบางนคม รฐยงคงจดสรรงบประมาณแผนดนดานสาธารณปโภคและการกอสรางโครงสรางพนฐานในนคมทงๆทนคมกลายเปนสมบตของผมฐานะไปแลว การศกษากรณโครงการนคมสรางตนเองลาตะคองทถกเปลยนสภาพเปนรสอรท พบวา เจาของปจจบนจะไดรบสวนตางจากราคาทดน (หรอผลตอบแทนสวนเกน) ถงไรละ 720,000 บาท การศกษาพบวามทดนในโครงการจดทดนทากนตามพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. 2511 ทยงมไดสนสภาพประมาณ 6 ลานไร นอกจากนยงมทดนในเขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรอก 50 ลานไร ทไมสามารถซอขายได แตกลบมการซอขายกนทวไป ดงปรากฏหลกฐานจากการเพกถอนสทธผครอบครองทดนททาผดเงอนไขของรฐ

กรณศกษาทสอง คอ การทกลมบคคลทมอานาจทางการเมองใชอทธพลเขาครอบครองพนทปาสงวนแหงชาตหรออทยานแหงชาต เชน เกาะ ชายหาด และภเขา มรดกแหงชาตเหลานรฐสงวนหวงหามไวเพอเปนแหลงตนน าลาธารและรกษาระบบนเวศใหอยในสภาพสมดล แตกลบถกอทธพลเขายดครองเพอประโยชนธรกจสวนตว ตวอยางเชน ในจงหวดสราษฏรธานมพนทปาลดลงจากเดม 3.6 ลานไร เหลอเพยง 2.3 ลานไร ในป 2549 และระหวางป 2549-50 มคดการบกรกทาลายปารวม 448 คด นอกจากนนในบางสมยกมความพยายาม

13 แตในหลายกรณการคาหลกทรพยในพอรตของบรษทหลกทรพยเองไมจาเปนตองเปนธรกรรมทกอใหเกดคาเชาหรอผลตอบแทนสวนเกน


จะใหรฐนาอทยานแหงชาต 10 แหง ใหเอกชนเชา ตวอยางการใชอทธพลอกกรณหนง คอ การทผมอทธพลเขาครอบครองพนทเกาะเพอทากจการทองเทยง การสารวจพบวา จากเกาะทวประเทศ จานวน 773 เกาะ มเกาะซงมทงพนทเอกชนเขาครอบครองโดยชอบ และโดยไมชอบถง 204 เกาะ

กระบวนการใชอทธพลครอบครองมรดกของชาตและทดนปาไมจะอาศยแบบแจงการครอบครองทดน (ส.ค.1) เปนเครองมอ เพราะ ส.ค.1 เปนหลกฐานสาคญในการออกเอกสารสทธ เชน น.ส.3 น.ส.3ก น.ส.3ข และโฉนด วธการทใชในการครอบครองเปนทรจกกนในหมเจาหนาทของกรมทดนวาม 3 วธ คอ “บวม” (ขยายพนท) “บน” (ยายพนทครอบครอง) และ “บด” (ใชส.ค.1 ออกเอกสารสทธซ า)

กรณศกษาทสาม คอ การใชขอมลวงในเกยวกบโครงการสรางสนามบนสวรรณภม เขากวานซอทดนเพอเกงกาไร การศกษาพบวามกลมผมอทธพลทางการเมองอยางนอย 5 ตระกล เขากวานซอทดนในชวงกอนการกอสรางสนามบนเปนจานวนประมาณ 17,800 ไร โดยราคาทดนในชวงหลงเรมมการกอสรางสนามบน คอ ป พ.ศ. 2541-2548 สงขนเฉลยรอยละ 28 ซงสงกวาคาเฉลยราคาทดนในกรงเทพฯ ทเพมขนเพยงรอยละ 18 ในชวงเวลาเดยวกน

ช) ในระบบทนนยม การแขงขนเปนกระบวนการสาคญททาใหธรกจทอยรอดตองมประสทธภาพมากทสด ผทออนแอตองเลกกจการไป เหลอแตผทแขงแรงทสด จนบางครงกลายเปนผทมอานาจตลาด หรอในบางกรณผผลตอาจรวมหวกนเพอกาหนดราคาดงขอเขยนของอาดม สมท ดงนนระบบทนนยมจงตองมกฎหมายแขงขนทางการคาเพอปองกนมใหผผลตทมอานาจตลาดใชอานาจทาลายคแขง หรอเอารดเอาเปรยบผบรโภค

ผลการศกษาของเดอนเดน นคมบรรกษ เรอง “การผกขาดกบความเหลอมลาในภาคธรกจ” (ดบทท 2) พบวาบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย (ตลท.) และนอกตลาดหลกทรพยมการกระจกตวสงมาก โดยบรษททใหญทสดรอยละ 20 ในตลาดหลกทรพยมสวนแบงรายไดถงรอยละ 86.3 และบรษทนอกตลาดหลกทรพยทใหญทสดรอยละ 10 มสวนแบงรายไดรอยละ 89 สวนแบงดงกลาวมแนวโนมเพมขนจากป 2547 นอกจากนการศกษาพบวาบรษทในตลาดหลกทรพยทใหญทสด 20 บรษท เปนบรษทในเครอ ปตท. ถง 5 บรษท โดยมสวนแบงรายไดถงรอยละ 45.6 ของรายไดรวมของบรษทใน ตลท.ทงหมด อานาจผกขาดของบรษทสวนใหญมกจะไดมาจากสมปทาน (เชน บมจ.อสมท. TOT และ CAT Telecom)

การศกษายงพบวาถงแมไทยจะเปนประเทศแรกในอาเซยนทตรากฎหมายแขงขนทางการคาตงแตป 2542 แตกวารฐจะประกาศเกณฑการมอานาจเหนอตลาดกลวงเลยมาถงป 2550 และจวบจนปจจบนยงไมมการประกาศเกณฑการควบรวมธรกจ นอกจากนนยงพบวาสานกงานแขงขนทางการคามการดาเนนคดกบธรกจทใชอ านาจผกขาดเพยงบรษทเดยว สาเหตทไมมการบงคบใชกฎหมายนาจะเปนเพราะโครงสรางของคณะกรรมการแขงขนทางการคาถกครอบงาโดยการเมองและธรกจใหญทมความสมพนธใกลชดกบการเมอง

ซ) มาตรการดานการคลงเปนมาตรการสาคญทจะชวยลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ การศกษาของวโรจน ณ ระนอง และสเมธ องกตตกล (บทท 13) ไดเลอกศกษารายจายรฐบาลสาคญ 3 ดาน คอ รายจายดานการศกษา การรกษาพยาบาล และการคมนาคมขนสง


ผลการศกษาปรากฏวา กลมผมฐานะดไดรบประโยชนจากการใชจายดานการศกษามากกวากลมอนๆ สาเหตหลกเกดจากการทรฐใหการอดหนนการจดการดานอดมศกษาในสดสวนทสงมาก14

ในดานสาธารณสข กลมทมฐานะดไดรบประโยชนจากรายจายดานรกษาพยาบาลสงกวากลมทมรายไดต า สาเหตหลกเกดจากการทกลมมฐานะดมสทธสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ และสทธประโยชนดานรกษาพยาบาลในการประกนสงคม

การประมาณการการกระจายผลประโยชนจากรายจายดานกอสรางถนนและการอดหนนรฐวสาหกจดานขนสงมวลชน พบวารายจายของรฐกระจกตวอยในกรงเทพฯและปรมณฑล การทรฐเนนการลงทนดานถนนมากกวาการขนสงมวลชน ทาใหผลประโยชนสวนใหญตกอยกบกลมผมรายไดสงในทกภมภาค นอกจากนนการอดหนนระบบขนสงมวลชนสวนใหญกเปนการอดหนนเฉพาะในกรงเทพฯ และปรมาณฑล

ฌ) มาตรการการคลงอกดานหนง คอ ระบบภาษ นอกจากรฐจะใชภาษเปนเครองมอในการหารายไดแลว ภาษยงเปนเครองมอในการรกษาเสถยรภาพเศรษฐกจ การสงเสรมอตสาหกรรมบางประเภท เปนเครองมอในการลดการบรโภคสนคาบาปบางชนด และทสาคญ คอ เปนเครองมอในการกระจายรายได การวจยครงนเนนเปาหมายดานการกระจายรายได

ในปจจบนรายไดภาษสวนใหญของรฐบาลไทยยงมาจากภาษทางออม (ดรปท 1.8) โดยภาษมลคาเพมเปนภาษสาคญทสด (ทารายไดถง รอยละ 28.65 ของภาษทงหมดในป 2552) รองลงมาคอ ภาษสรรพสามต และภาษศลกากร แตสดสวนรายไดจากภาษทางออมมแนวโนมลดลง (ยกเวนภาษมลคาเพม) สวนภาษทางตรงทารายได รอยละ45.2 ภาษทางตรงทสาคญทสดคอภาษเงนไดนตบคคล (มสวนแบง รอยละ26.04) รองลงมาคอ ภาษเงนไดบคคลธรรมดา

การศกษาของชยสทธ อนชตวรวงศ เรอง “การกระจายของภาระภาษทางออม” (บทท 11) พบวา ภาระภาษมลคาเพม (VAT) มลกษณะกาวหนาเลกนอย ผลการศกษานแตกตางจากการศกษาในอดตโดยสนเชง ทงนเพราะการศกษาครงนมการวดภาระภาษทงดานรายได และดานรายจาย เหตผลประการหนงทการศกษาครงนพบวา ภาษมลคาเพมมลกษณะกาวหนาเมอวดจากดานรายจาย นาจะเกดจากการเพมขนของรายไดครวเรอน ทาใหแบบแผนรายจายดานบรโภคเปลยนแปลงไป ขณะทครวเรอนทมรายไดต ามการบรโภคอาหารในสดสวนทสงสด15 แตสนคาสวนใหญในหมวดนไดรบการยกเวนภาษมลคาเพม ครวเรอนทมรายไดต าจงมภาระภาษนอย สวนครวเรอนทมรายไดสงจะบรโภคสนคาอนๆ ในสดสวนทสงขน สนคาเหลาน นไมไดรบการยกเวนภาษมลคาเพม ภาระภาษจงสง อยางไรกตามขณะทภาษจากการบรโภคกลายเปนฐานภาษทมความสาคญมากขน

14 นอกเหนอจากการเกบคาเลาเรยนในอตราทตาเมอเทยบกบตนทนของการจดการศกษาภาคอดมศกษายงไดรบจดสรรงบลงทนสงถงรอยละ 60-70 ของงบลงทนทงหมดของการศกษาทกระดบ 15 การยกเวนภาษมลคาเพมจากธรกจทมรายไดต ากวาปละ 1.8 ลานบาท อาจมสวนสาคญทาใหคนจนมภาระภาษมลคาเพมลดลง เพราะเปนไปไดวาคนจนซอสนคาจากธรกจนอกระบบทมขนาดเลก


ทวโลก ไทยยงเกบภาษมลคาเพมในอตราเพยงรอยละ 7 ซงถอเปนอตราทตามากเมอเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ ทวโลก และยงปรากฏวามการทจรตเรองใบเสรจภาษปลอมระบาดทวไป รฐบาลจะสามารถหารายไดเพมเปนจานวนมากจากการปรบอตราภาษมลคาเพม และการปราบปรามการทจรตใบเสรจภาษโดยการประมวลผลการยนแบบภาษดวยระบบคอมพวเตอร และมซอฟแวรทตรวจสอบบรษททออกใบกากบภาษกบบรษททไดรบใบเสรจภาษ16

รปท 1.8 ภาพรวมโครงสรางภาษ (% GDP)

ทมา: กระทรวงการคลง

การศกษาของชยสทธ อนชตวรวงศ (บทท 11) พบวา ธรกจทมมลคานาเขาสงจะมภาระภาษศลกากรตากวาธรกจทมมลคานาเขาตา เพราะธรกจใหญมกไดสทธประโยชนทางภาษจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน และสทธประโยชนตามขอตกลงการคาเสรตางๆ อยางไรกตาม เนองจากประเทศไทยมขอตกลงการคาเสรกบหลายประเทศ

ชยสทธไดศกษาการกระจายภาระภาษนาเขาตามฐานะ (รายจาย) ของครวเรอน ผลวจยปรากฏวาภาระภาษเกอบคงท (เปนกลาง) ยกเวนครวเรอนทมรายจายเพอการอปโภคตาทสด 3 กลม (หรอ 30% ของครวเรอน) ทงนอาจเปนเพราะครวเรอนมรายไดต าบรโภคสนคาทผลตในประเทศเปนหลก

แมจะมการปฏรปภาษศลกากรหลายครง แตปรากฏวาการปฏรปยงไมเสรจสน ทาใหมพกดศลกากรจานวนมากทยงไมถกปรบเขาตามกรอบอตราเปาหมาย นอกนนผประกอบการรายเลกจะมตนทนสงกวา 16 หากการทจรตภาษมลคาปละหลายรอยลานบาท การลงทนนาใบเสรจภาษเขาสระบบคอมพวเตอรนาจะคมคาการลงทน กรมสรรพากรควรศกษาความเปนไปไดในการสรางระบบจดเกบขอมลใบกากบภาษดวยคอมพวเตอร

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

2537 2539 2541 2543 2545 2547 2549 2551

ภาษทางออม ภาษทางตรง


ผประกอบการรายใหญทไดรบยกเวนหรอลดหยอนภาษนาเขา เชน สทธพเศษดานภาษจากบตรสงเสรมการลงทน สทธพเศษของโรงงานในเขตปลอดอากร เปนตน ดงนน กระทรวงการคลงจงควรพจารณาปฏรปภาษศลกากรอกรอบหนง เพอลดการบดเบอนของระบบภาษ และเพอลดความเสยเปรยบของธรกจขนาดกลาง-เลก (SMEs) ทไมไดสทธพเศษดานภาษใดๆ

สาหรบภาษสรรพสามต การศกษาของชยสทธ (บทท 11) พบวา ธรกจทมยอดขายสนคาทตองชาระภาษสรรพสามตสง มภาระภาษตากวาธรกจทมยอดขายตา สวนการกระจายภาระภาษสรรพสามตตามชนรายไดของครวเรอน พบวาภาระภาษมลกษณะตกทองชาง คอ ครวเรอนทมรายไดกลางๆ มภาระภาษสงกวาครวเรอนยากจน และครวเรอนรารวย

ปญหาของภาษสรรพสามต คอ สนคาบางชนด (เชน สรา และยาสบ) มฐานภาษและอตราภาษตางกนทงๆ ทเปนสนคาชนดเดยวกน สาเหตเกดจากการใชราคาหนาโรงงานทตางกน หรอจดประเภทสนคาชนดเดยวกนทมความแตกตางกนเลกนอยใหเปนสนคาตางชนด ซงมฐานภาษตางกน (เชน จดฐานภาษเบยรเปน 3 ชนด คอ เบยรประหยด เบยรมาตรฐาน และเบยรพเศษ โดยเบยรประหยดมฐานภาษตาทสด) ผลทตามมาคอความไมเปนธรรมในแนวนอนระหวางผประกอบการสนคาชนดเดยวกน ปญหานเกดท งกรณ เครองดมแอลกอฮอล ยาสบ และรถยนต (ดนพนธ และคณะ, 2552)

ญ) การศกษาภาระภาษเงนไดบคคลธรรมดาของวรวรรณ ชาญดวยวทย และ อมรเทพ จาวะลา (ดบทท 10) พบวาการลดหยอนภาษโดยเฉพาะคาลดหยอนจากการลงทนในกองทน RMF LTF กบข. และกองทนสารองเลยงชพ (provident fund) มผลใหโครงสรางอตราภาษบคคลธรรมดากรณ ภ.ง.ด.91 เปลยนจากอตรากาวหนาเปนอตราถดถอย สวนภาระภาษเงนไดบคคลธรรมดากรณการเสยภาษตามแบบ ภ.ง.ด.90 มความถดถอยในป 2547 แตมอตรากาวหนาเพยงเลกนอยในป 2549-2551 โดยเฉพาะผมเงนไดในชนรายไดรอยละ 60-90 จะมอตราภาษทถดถอย

ฑ) สมชย จตสชน และจราภรณ แผลงประพนธ ศกษาเรองการขยายฐานภาษโดยยดหลกความเสมอภาคดานการเสยภาษ (บทท 12) ขอมลจากการสารวจรายไดรายจายของครวเรอน แสดงวามครวเรอนจานวนมากทอยในขายมความสามารถเสยภาษ แตไมไดเสยภาษ ประการแรก ผมเงนไดทมรายไดสงถงระดบทตองเสยภาษ แตไมไดเสยภาษตามแบบภงด. 91 มจานวน 4-9 แสนคน ประการทสอง มครวเรอนอกอยางนอย 1.6 ลานครวเรอน เสยภาษนอยกวาทควรทงๆทเปนครอบครวทมฐานะดในชนรายไดท 8-10 (หรอชนรายไดสงสด 30%) บคคลเหลานสวนใหญประกอบธรกจตางๆ หรอเปนลกจางทมอาชพวชาชพนกบรหารและนกวชาการ ตลอดจนเปนผสาเรจอดมศกษา ประการทสาม มผไมเสยภาษทมทรพยสนมากกวาผเสยภาษทมทรพยสนนอยกวาในกลมครวเรอนทมรายได 25% แรก และบคคลเหลานมอายต ากวา 60 ป (หรอยงอยในวยทางาน)

1.4 ขอเสนอ : การปฏรปนโยบายเพอลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

ดงทกลาวตงแตตนวาความเหลอมลาทางเศรษฐกจประกอบดวยความเหลอมลาทางรายได และความเหลอมลาทางทรพยสน การขจดความเหลอมลาทาได 2 วธ วธแรก ดวยการปฏวตของประชาชน ยดทรพยสน


จากคนรวยไปแจกใหคนจน ประเทศไทยไมเคยใชวธน ในทางตรงขาม คนรวยในประเทศกลบใชอทธพลในการแยงชงทรพยากรธรรมชาตมาจากคนจน และคนชนกลางระดบลาง งานวจยเรอง “การใชอทธพลในการเขาถงทรพยากรธรรมชาต” ของอดศร อศรางกร ณ อยธยา และคณะ (บทท 6) ใหตวอยางการใชอทธพลแยงชงทดนทรฐจดสรรใหคนยากจน และแยงชงมรดกของชาต (เชน เกาะ ภเขา และชายหาด) ไปสรางรสอรท

วธทสอง คอ มกระบวนการทจะลดความเหลอมลาทางรายได ซงอาจจาแนกออกเปน 4 กระบวนการ (ดรปท 1.9)

(ก) กระบวนการแรก เปนกระบวนการทางานของกลไกตลาดในระบบเสรนยม (หรอทนนยม) ทเปดโอกาสใหคนทไมจนมโอกาสสะสมทรพยสนจากรายไดในการทางานและกาไรทมาจากการทาธรกจ แตกระบวนการนจะไมเปดโอกาสแกคนจนซงไมมกาลงทจะออม เพราะมรายไดแบบชกหนาไมถงหลง17 กระบวนการสะสมทรพยสนแบบนจะเกดขนไดในระบบทนนยมทมการแขงขน มกฎหมายปองกนการผกขาด การแขงขนจะเปดโอกาสใหบคคลทมความสามารถสงสมทรพยสนได ไมใชมการสะสมทรพยสนเฉพาะผ ผกขาด แตการศกษาของเดอนเดน นคมบรรกษ เรอง “การผกขาดกบความเหลอมลาในภาคธรกจ” (ดบทท 2) พบวารฐไมไดตงใจจะบงคบใชกฎหมายแขงขนทางการคา นบตงแตมการตรากฎหมายขนในป 2542 สานกงานคณะกรรมการแขงขนทางการคาไดฟองรองผถกกลาวหาวาทาผดกฎหมายเพยงรายเดยว ผลทตามมา คอ การกระจกตวของยอดขายของบรษทใหญทงในและนอกตลาดหลกทรพยมแนวโนมกระจกตวมากขน

(ข) กระบวนการทสอง คอ ปลอยใหผลพวงจากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจตกอยกบคนไมรวยสวนใหญเปนจานวนมากขนเรอยๆ ประเดนนยงไมมงานวจยทชดเจน แตขอมลเชงประจกษปรากฏวากลยทธการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของไทยเพยงแตกอใหเกดประโยชนทคอยๆไหลรนลงสมอของคนในระดบฐานลางสวนใหญ ยงผลใหระดบความเหลอมลาทางเศรษฐกจไมมแนวโนมทจะดขน การวจยครงน พบวา นโยบายและมาตรการของรฐบาลในการแทรกแซงตลาดหลายๆ อยางลวนเปนมาตรการทยงซ าเตมการกระจกตวของรายไดในทกสาขาเศรษฐกจไมวาจะเปนมาตรการแทรกแซงตลาดสนคาเกษตร ตลาดหลกทรพย และการจดจางจดซอของรฐ

(ค) กระบวนการทสาม คอ รฐใชมาตรการดานรายจายในการจดบรการสาธารณะเพอใหประโยชนตกสมอคนสวนใหญของประเทศ แตผลการศกษาของวโรจน ณ ระนอง และสเมธ องคกตตกล เรอง “การวเคราะหการกระจายผลประโยชนจากโครงการทสาคญของภาครฐทมตอประชาชนกลมเศรษฐานะตางๆ” (บทท 13) พบวา ประโยชนสวนใหญจากบรการสาธารณะ (การสาธารณสข การศกษา การขนสง) กลบตกอยในมอของคนรวยมากกวาคนจน สวนการศกษาของสมเกยรต ตงกจวานชย และอศรกล อณหเกต เรอง “ผลตอบแทนสวนเกนจากสมปทาน: กรณศกษาสมปทานโทรคมนาคม โทรทศน การจาหนายสนคาปลอดอากร และทางดวนขนท 2”

17 งานวจย (เชน Kobsak et al. 2005) ซงใชขอมล การสารวจรายได-รายจายครวเรอนของสานกงานสถตแหงชาต พบวาครวเรอนทมรายไดต าสดจานวน 30% ของครวเรอนทงหมด มการออมตดลบ


(บทท 4) กพบวา นกธรกจรายใหญรวมกบนกการเมองและเจาหนาทของรฐตกตวงผลตอบแทนสวนเกนจานวนมหาศาลจากสมปทานของรฐ

(ง) กระบวนการสดทาย คอ ใชภาษเปนเครองมอในการกระจายรายไดเพอลดความเหลอมล าดานรายได แตผลการศกษาปรากฏวากระบวนการทางภาษของไทยมบทบาทนอยมากในการลดความเหลอมลา ดวยเหตผล 3 ประการ ประการแรก คอ ภาษทเกบไดมสวนนอยมากเมอเทยบกบรายไดประชาชาต (รอยละ 17-20 ของ GDP) ทงนเพราะมผมรายไดสงและมทรพยสนจานวนมากอยนอกระบบภาษ (ดบทท 12 ของ สมชย จตสชน และจราภรณ แผลงประพนธ เรอง “มาตรการการคลงเพอความเปนธรรมทางเศรษฐกจและสงคม : การขยายฐานภาษ”) ประการทสอง ภาษทเกบไดสวนใหญเปนภาษทเกบจากฐานการบรโภค ภาษทเกบจากทนมสดสวนนอยมาก ประการทสาม ในระยะหลง คาลดหยอนภาษบางอยาง ทาใหภาระภาษของผเสยภาษเงนไดบคคลแบบ ภ.ง.ด. 91 และ ภ.ง.ด. 90 เปลยนจากอตราภาษแบบกาวหนาเปนภาษอตราถดถอย (ดงานของ วรวรรณ ชาญดวยวทย และ อมรเทพ จาวะลา บทท 10 เรอง “การศกษาความไมเทาเทยมกนในการจายภาษทางตรงกบภาระของภาษเงนไดบคคลธรรมดาและนตบคคล”)

รปท 1.9 กระบวนการปฏรปเศรษฐกจเพอลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

ทมา: ดเนอหา

ขอเสนอแนะเชงนโยบายในการลดการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจ จากการวจยในแตละดานมดงตอไปน

1.4.1 การปองกนการผกขาดในภาคธรกจ

การแกไขปญหาการผกขาดในระบบเศรษฐกจไทย เพอสงเสรมการเตบโตของธรกจขนาดกลางและขนาดยอม สามารถดาเนนการไดโดยการปรบปรงการทางานของคณะกรรมการการแขงขนทางการคา การปรบปรงแกไข พ.ร.บ. วาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 การปองกนการผกขาดโดยรฐวสาหกจ และ การปองกนการผกขาดทเกดจากกฎระเบยบของภาครฐ ดงตอไปน

ปฏวตประชาชน

อทธพลคนรวย

อตราภาษกาวหนา/รายจายตกแกคนสวนใหญ

อตราภาษถดถอย/รายจายตกแกคนรวย

ความเหลอมลาทางเศรษฐกจ 3 ดาน

ทรพยสน โอกาสทาง รายได เศรษฐกจ

ธรกจแขงขน

ธรกจผกขาด

คนสวนใหญมโอกาสเขาถงทน/ความร/ทรพยากร เพอสะสมทรพยสน

คนสวนใหญขาดโอกาส

ประโยชนตกกบคนสวนใหญ

ประโยชนรวยรนสคนฐานราก

ดาเนนการ

ยกเลก

กาไรปกต สรางโอกาส Inclusive growth


การปรบปรงการทางานของคณะกรรมการการแขงขนทางการคา ปญหาสาคญของการบงคบใชกฎหมายแขงขนทางการคาของประเทศไทย คอการมความเสยงตอการมผลประโยชนทบซอนของคณะกรรมการการแขงขนทางการคา ซงทาใหเกดความไมเชอถอตอการวนจฉยของคณะกรรมการ และสานกงานคณะกรรมการการแขงขนทางการคา จงควรมการปรบปรงการทางานของคณะกรรมการ และสานกงานฯ ดงตอไปน

- กาหนดใหกรรมการแขงขนทางการคาทกคนแจงการมสวนไดสวนเสยกบภาคธรกจตอสาธารณชน โดยใหเปดเผยตาแหนง หรอการถอหนของกรรมการในบรษททกแหงในเวบไซตของกรมการคาภายใน เพอแสดงถงความโปรงใสและพรอมจะถกตรวจสอบจากสาธารณะ

- กาหนดแนวทางปฏบตสาหรบกรรมการทมสวนไดสวนเสยทงทางตรงและทางออมกบบรษททรองเรยนหรอถกรองเรยน เชน กาหนดใหกรรมการผนนไมสามารถเขารวมในกระบวนการพจารณา เพอใหคาวนจฉยและคาตดสนเกดความเปนธรรมกบทกฝายอยางแทจรง

- วางระเบยบเพอจากดการตดตอเปนการสวนตวระหวางกรรมการกบคกรณ และในกรณทกรรมการบางคนมการตดตอกบคกรณ ควรจดใหมระบบบนทกเนอหาในการตดตอดงกลาวเพอนาเสนอตอคณะกรรมการ ทงน ควรกาหนดใหการไมปฏบตตามระเบยบ ถอเปนการปฏบตหนาทโดยไมชอบดวยกฎหมาย

- สรางกระบวนการพจารณาคดการแขงขนทางการคาใหมความโปรงใส เชน ใหมการเปดเผยคาวนจฉยรวมและคาวนจฉยเฉพาะของกรรมการแตละรายตอสาธารณชน เพอใหสาธารณะสามารถตรวจสอบหลกเกณฑทกรรมการใชในการวนจฉย

- กาหนดใหสานกงานคณะกรรมการการแขงขนทางการคาตองเปดเผยขอมลรายละเอยดเกยวกบธรกจทไดรบการรองเรยนและการดาเนนการของสานกงานฯ ในการพจารณากรณรองเรยนเหลานในเวบไซตของสานกงานฯ เพอใหประชาชนมสวนรวมตรวจสอบการปฏบตหนาทของคณะกรรมการการแขงขนทางการคา ทงน ขอมลเหลานมใชขอมลลบภายใต พ.ร.บ. ขอมลขาวสารราชการ พ.ศ. 2540

การปรบปรงแกไข พ.ร.บ. วาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542

- ควรปรบปรงแกไขกฎหมายในสวนองคประกอบของคณะกรรมการ เพอตดผแทนจากธรกจขนาดใหญออก และใหมตวแทนจากองคกรคมครองผบรโภคทมผลงานเปนทประจกษเปนกรรมการแทน

- ควรมขอกาหนดคณสมบตของ “กรรมการผทรงคณวฒ” วาเปนผทมประสบการณดานกฎหมาย เศรษฐศาสตรหรอดานอนๆ ทเกยวของกบกฎหมายแขงขนทางการคา อนเปนทประจกษตอสาธารณชนในวงกวาง ซงตองไมเปนผดารงตาแหนงทางการเมอง

- ควรกาหนดใหสานกแขงขนทางการคาเปนหนวยงานกากบดแลทเปนอสระจากการเมองในลกษณะทคลายคลงกบคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย


การปองกนการผกขาดโดยรฐวสาหกจ เนองจากรฐวสาหกจขนาดใหญมบทบาทสาคญในภาคธรกจไทย การสงเสรมใหรฐวสาหกจเลกผกขาดในตลาดจะชวยลดการกระจกตวในภาคธรกจไดอยางด และจะชวยลดขนาดของผลตอบแทนสวนเกนในระบบเศรษฐกจไทยไดอยางมนยสาคญ รฐบาลจงควรพจารณามาตรการดงตอไปน

- ยกเลกการผกขาดของรฐสาหกจในกจการเชงพาณชยทเอกชนสามารถดาเนนการได โดยการออกใบอนญาตใหมการแขงขนในตลาด เชน การซอและขายสงกาซและไฟฟา และการเดนรถขนสงมวลชน

- กาหนดใหรฐวสาหกจขนาดใหญจาหนายบรษทลกทประกอบธรกจในเชงพาณชยออกไป เพอลดการครอบงาตลาด เชนให บมจ. ปตท. ขายหนในโรงกลนน ามนตางๆ หรอใหการไฟฟาฝายผลตขายหนในโรงงานไฟฟาหลายแหง เพอกระตนใหตลาดมการแขงขนมากขน

- ทบทวนสญญารวมการงานทรฐวสาหกจไดรบสวนแบงรายไดทมอยท งหมด และแปลงสญญารวมการงานใหเปนใบอนญาตทออกโดยหนวยงานกากบดแล หรอโอนถายอานาจในการใหสมปทานใหแกหนวยงานกากบดแล

- แกไขพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 ใหมผลครอบคลมถงรฐวสาหกจ จากในปจจบนทรฐวสาหกจไดรบการยกเวน

การปองกนการผกขาดทเกดจากกฎระเบยบของภาครฐ

- กาหนดกระบวนการและขนตอนในการออกกฎระเบยบในการกากบดแลของภาครฐใหมความรดกม ชดเจน และโปรงใส โดยหนวยงานทออกกฎระเบยบจะตองประเมนผลกระทบของกฎระเบยบนนตอสภาพการแขงขนในตลาด

1.4.2 การลดผลตอบแทนสวนเกนในตลาดหลกทรพย

ขอเสนอในการการลดผลตอบแทนสวนเกนในตลาดหลกทรพยม 2 สวนคอ สวนทสามารถดาเนนการตามกฎหมายทมอยในปจจบนไดเลย ซงเกยวของกบการบงคบใชกฎหมายใหเขมงวดมากขน และสวนทตองอาศยการปรบปรงแกไขกฎหมาย

การบงคบใชกฎหมายใหเขมงวดมากยงขน

- ก.ล.ต. ควรบงคบใชกฎหมายอยางเครงครดและไมเลอกปฏบต โดยเฉพาะการเปรยบเทยบปรบหรอกลาวโทษฐานทจรตตอสถาบนตวกลางในตลาดหลกทรพย เชน บรษทหลกทรพย ทชวยเหลอลกคาในการทจรต หรอทจรตเองเพอประโยชนสวนตน ใหไดมาตรฐานเดยวกนกบท ก.ล.ต. เคยใชกอนป 2543

- ในหลายกรณผกระทาผดหรอรเหนการกระทาผดไมใชบรษทจดทะเบยน กรรมการ หรอผบรหาร แตเปนผมสวนไดเสยอน เชน ผ ถอหนรายใหญ ทปรกษาทางการเงน หรอ


บคคลภายนอกทไดลวงรขอมลภายใน ก.ล.ต. ควรเพมขอบเขตในการใชบงคบกฎหมายใหครอบคลมถงบคคลเหลาน

- ก.ล.ต. และ ตลท. ควรบงคบใชกฎเกณฑเกยวกบการเปดเผยขอมลอยางเขมงวด โดยเฉพาะกรณทมการใชสารสนเทศทภายหลงปรากฏวาเปนเทจ

การปรบปรงแกไขกฎหมายทเกยวของ

- ความผดตาม พ.ร.บ. หลกทรพยลวนแตเปนความผดทางอาญา ซงทาใหยากทจะเอาผดกบผกระทาผดได เนองจากตองพสจนจน “สนสงสย” รฐจงควรพจารณาแกกฎหมายให ก.ล.ต. มอานาจปรบทางปกครอง เพอสรางแรงจงใจใหผกระทาผดบางรายยอมความ จายคาปรบจานวนมากแลกกบการไมตองรบผด

- ในกรณของการฉอฉลหรอหลอกลวงนกลงทนอยางรายแรง รฐควรแกไขกฎหมายหลกทรพยเพอเพมโทษใหสงกวาเดม เพอสรางแรงจงใจทจะหลกเลยงการกระทาผด โดยควรเพมระวางโทษจาคกใหทดเทยมกบตลาดหลกทรพยอนในภมภาค จากปจจบนทตลาดหลกทรพยไทยมบทลงโทษทตาทสด

- รฐควรสงเสรมใหผถอหนรายยอยสามารถฟองรองเรยกความเสยหายจากผกระทาผดไดอยางสะดวกและมตนทนตา เชน เรงออกกฎหมายการดาเนนคดแบบกลม (class action law)

- เพอแกปญหาการใชบญชชอคนอน (“นอมน”) เปนเครองมอในการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกน โดยเฉพาะการสรางราคาหน รฐควรพจารณาแกไขนยามของ “บคคลทเกยวของกน” ตามมาตรา 258 ใน พ.ร.บ. หลกทรพย ใหครอบคลม “นอมน” และ “เจาของหนทแทจรง” ดวย โดยอาจใชกฎหมายหลกทรพยของสหรฐอเมรกา (Securities Exchange Act of 1934) เปนตนแบบ

1.4.3 การแทรกแซงตลาดสนคาเกษตร

รฐบาลควรยตการแทรกแซงตลาดสนคาเกษตร โดยเฉพาะอยางยงการแทรกแซงดานการแปรรปและการคาสนคาเกษตร เพราะนอกจากผลประโยชนสวนใหญจะไมตกถงมอเกษตรกรทยากจนแลว ยงสรางความเหลอมลาในวงการธรกจและกอความเสยหายทงทางเศรษฐกจและการเมอง สวนในการชวยเหลอเกษตรกร ควรดาเนนการดงตอไปน

การเปลยนนโยบายการรบจานามาเปนนโยบายประกนรายได ซงมงชวยเฉพาะเกษตรกร โดยไมเขาแทรกแซงตลาดการคาสนคาเกษตรของรฐบาล เปนนโยบายทเหมาะสม แตควรไดรบการปรบปรงแกไขดงตอไปน

- ควรเรมโครงการประกนรายไดของชาวนาในแตละปในเดอนกรกฎาคมหรอสงหาคม และควรปรบปรงการประชาสมพนธ เพอใหเกษตรกรและเจาหนาททเกยวของมความเขาใจถงมาตรการทเกยวของ


- ควรจดทาระบบการจดทะเบยนเกษตรกรสาหรบพชในโครงการ โดยใหกระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตรจดทาภาพถายดาวเทยม ภาพถายสทางอากาศ และระบบตรวจสอบภาคพนดนเพอใชเปนเครองมอตรวจสอบพนทการเพาะปลกจรง รวมทงจดใหมระบบสมตรวจวาเกษตรกรมการเพาะปลกจรง

- ควรปรบลดราคาประกนใหคลองกบตนทนการเพาะปลก และลดปรมาณผลผลตทจะทาประกนใหเกษตรกรแตละครวเรอน เพอประหยดงบประมาณในการชวยเหลอเกษตรกรทยากจนอยางแทจรง

- เพอรกษาวนยการคลง รฐบาลควรจดสรรงบประมาณทจะใชในโครงการประกนรายไดจากงบประมาณประจาป โดยเสนองบประมาณชวยเหลอเกษตรกรทกชนดพชผานรฐสภา ตามพระราชบญญตวธการงบประมาณรายจาย พ.ศ. 2502

สนบสนนการพฒนาตลาดสนคาเกษตรลวงหนาเพอเปนเครองมอในการผองถายความเสยงจากสญญาประกนราคาบางสวน รวมทงสนบสนนใหบรษทประกนภยเอกชนเขามาเปนผใหประกนภยความเสยงดานราคาของสนคาเกษตร

พจารณาปรบโครงสรางการกาหนดและการบรหารนโยบายการเกษตรใหมเอกภาพ และมประสทธภาพมากขน แทนระบบในปจจบนทคณะกรรมการของพชผลชนดตางๆ อยภายใตการดแลของรฐมนตรแตละกระทรวง โดยควรจดตงคณะกรรมการนโยบายเกษตรในระดบชาต ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน รบผดชอบในการกาหนดนโยบายสนคาเกษตรทกชนด และมเลขาธการคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนเลขานการและสนบสนนงานดานวชาการ นอกจากน ควรแตงตงคณะกรรมการอานวยการของสนคาเกษตรแตละชนด โดยมปลดกระทรวงของกระทรวงทมหนาทรบผดชอบเปนประธาน เพอแบงแยกอานาจหนาทและความรบผดชอบของฝายการเมอง กบฝายขาราชการประจา

1.4.4 สมปทาน

รฐบาลควรพจารณาเลกระบบสมปทานใหเหลอนอยทสดเทาทจาเปน โดยควรปรบเปลยนไปสการแขงขนเสรภายใตระบบใบอนญาตทออกโดยหนวยงานกากบดแลแทน ซงจะเปนระบบทชวยลดผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจไมใหมากเกนไปและมกลไกในการคมครองผบรโภคและประโยชนสาธารณะมากกวาระบบสมปทาน สวนในกรณทยงจาเปนตองใชระบบสมปทาน เนองจากรฐยงมความจาเปนตองเปนเจาของทรพยสนและโครงสรางพนฐานตางๆ อยตอไป ควรดาเนนการดงตอไปน

ใหสมปทานโดยใชวธการประมลอยางโปรงใสเปนวธหลก เพอใหเกดการแขงขนมากทสด ซงจะทาใหสามารถเลอกผประกอบการทมประสทธภาพในการใหบรการสงสดและแปลงใหผลตอบแทนสวนเกนของเอกชนกลายเปนผลประโยชนของรฐ หรอผบรโภคแทน


ควรยกรางสญญาสมปทานอยางรดกมเพอลดการใชดลพนจตางๆ ใหเหลอนอยทสดเทาทจะสามารถทาได โดยเฉพาะในสวนของสทธในทรพยสน หลกเกณฑและขนตอนในการปรบอตราคาใชบรการหรอคาตอบแทน บทลงโทษในการเลกสญญากอนสญญาหมดอาย และกระบวนการระงบขอพพาท

ควรมขอกาหนดในสญญาใหสามารถเจรจาตอรองกนไดเฉพาะในกรณทมเงอนไขทกาหนดไวอยางชดเจนลวงหนาเทานน เพอปองกนผรบสมปทานทเสนอราคาในการประมลสมปทานสงเกนไป โดยหวงทจะเจรจาเพอแกไขสญญาในภายหลง หรอกาหนดใหมการวางหลกประกน (performance bond) ในการปฏบตตามสญญาในมลคาทสงพอเพอปองกนการผดสญญา

บงคบใชพระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานฯ อยางเขมงวด โดยมมาตรการในการลงโทษทเหมาะสมตอเจาหนาทของรฐทฝาฝน และตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของสญญาสมปทานทผานมาวา ไดดาเนนการครบถวนตามกฎหมายดงกลาวหรอไม และเจรจาใหเอกชนจายคาตอบแทนเพมขนอยางเหมาะสมเปนการแลกเปลยน ในกรณทคณะรฐมนตรจะใหความเหนชอบตอสญญาสมปทานหรอการแกไขสญญาสมปทานนนยอนหลง หรอมฉะนน กควรใชวธฟองรองเรยกคาชดเชยจากผรบสมปทานในสวนทไมมการปฏบตตามกฎหมาย

ออกกฎระเบยบหามขาราชการระดบสงและผบรหารของรฐวสาหกจเขารบตาแหนงกรรมการ ผบรหาร หรอทปรกษาในบรษททรบสมปทานจากหนวยราชการหรอรฐวสาหกจในชวงเวลาทกาหนด เชน 2 ป

1.4.5 การจดซอจดจางภาครฐ

การแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนในการจดซอจดจางภาครฐเกดขนจากกฎระเบยบตลอดจนวธปฏบตของหนวยงานภาครฐทเปดชองใหมการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกนไดโดยงาย โดยเฉพาะระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการพสด (ระเบยบพสดฯ) พ.ศ. 2535 และระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการพสดดวยวธการทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2549 (ระเบยบ e-auction) เพอแกไขปญหาน คณะผวจยมขอเสนอแนะทางนโยบายดงตอไปน

ควรปรบปรงแกไขระเบยบ e-auction โดย 1) เพมระยะเวลาในการรบฟงขอคดเหนตอรางขอบเขตของงาน (TOR) และรางเอกสารการประกวดราคาทางเวบไซตของหนวยงานทจดซอจดจางและกรมบญชกลางใหนานขน เชน 15 วน จากในปจจบนทสามารถเผยแพรเพยง 3 วน ซงทาใหงายตอการกาหนดลกษณะทางเทคนคทเออผเสนอราคาบางราย และ 2) เพมเวลาในการเผยแพรเอกสารประกาศเชญชวน เอกสารการประกวดราคา และเอกสารเบองตนอน ๆ ทางเวบไซตของหนวยงานทจดซอจดจางและกรมบญชกลางใหนานขน เชน 30 วน จากในปจจบนทสามารถเผยแพรเพยง 3 วน ซงทาใหงายตอการปดกนการเสนอราคาของผประกอบการทไมทราบขอมลวงใน

ควรปรบปรงแกไขระเบยบพสดฯ เรองการกาหนดเงอนไขทางเทคนค โดยกาหนดใหระบเงอนไขทางเทคนคในเชงประสทธภาพมากกวาในเชงการออกแบบหรอการบรรยายคณลกษณะ ควรหามอางองมาตรฐานทมผลกดกนในการแขงขน และหามไมใหหนวยงานรฐเสาะหาหรอยอมรบคาแนะนาในการกาหนด


เงอนไขทางดานเทคนคจากบรษททมสวนไดสวนเสยในการจดซอจดจาง ยกเวนการใหขอคดเหนทเปดเผยตอสาธารณะอยางเสมอภาคในวงกวาง

กาหนดใหการตดสนคณสมบตของซพพลายเออร และการตดสนคดเลอกผชนะการประกวดราคา ตองใชหลกเกณฑทประกาศไวในเอกสารประกวดราคาแลวเทานน และหามเปลยนแปลงแกไขหลกเกณฑในภายหลงจากทมการยนคณสมบตหรอยนซองประกวดราคาไปแลว

แกไขระเบยบพสดฯ และจดทาแนวทางปฏบตทเกยวของกบกระบวนการรบเรองรองเรยน และการอทธรณดานการจดซอจดจางใหชดเจน โดยควรมเนอหาอยางนอยดงตอไปน หนวยงานรบเรองรองเรยน สถานทตดตอ ขนตอนและระยะเวลาในการดาเนนการ คณสมบตและการสรรหาคณะกรรมการตดสนเรองรองเรยน การชดใชความเสยหาย มาตรการปองกนการรองเรยนเทจ เปนตน นอกจากน ควรกาหนดใหการพจารณาเรองรองเรยนเปนไปดวยความโปรงใสโดยเปดเผยขอมลใหสาธารณชนสามารถตรวจสอบได

กาหนดใหมกลไกและกระบวนการสอบสวนทเปนอสระจากหนวยงานทจดซอจดจาง ในกรณทมเรองรองเรยน เชน การตงคณะอนกรรมการสบสวนทเปนอสระจากหนวยงานทถกรองเรยน และกาหนดแนวทางปฏบตในการรองเรยนใหชดเจน รวมทงเปดเผยขอมลผลการพจารณาเรองรองเรยนแกสาธารณชน

ปรบปรงกฎระเบยบและแนวทางปฏบตทดสาหรบการคานวณมลคาการจดซอจดจาง เชน หลกเกณฑในการแบงซอหรอจางควรพจารณาจากประเภทของพสดทตองการจดหาวาเปนประเภทเดยวกนหรอไม ความตองการของผใชวามความตองการใชพรอมกนหรอไม เปนตน

แกไข พ.ร.บ. วาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานรฐ พ.ศ. 2542 โดยมงสรางแรงจงใจใหผเสนอราคาทไดรบความเสยหายรองเรยนตอ ป.ป.ช. ในกรณทมการกระทาทขดกบกฎหมาย เชน ใหผทใหพยานหลกฐานมสวนแบงในเงนคาปรบจากผกระทาผด

กาหนดใหมหนวยงานภายใตกรมบญชกลางทาหนาทเพอตดตามการเปดเผยขอมลและการปฏบตตามระเบยบของหนวยงานรฐ ในดานตางๆ เชน การเผยแพรขอมลตางๆ ตามทกาหนดในระเบยบ e-auction ทางเวบไซตของหนวยงานทจดซอจดจางและกรมบญชกลาง

1.4.6 การลดผลตอบแทนสวนเกนจากการใชอทธพลในการเขาถงทรพยากรทดนและปาไม

ความเปนธรรมในการครอบครองและเขาทาประโยชนทรพยากรทดนและปาไมจะเกดขนเมอ สงคมสวนรวมสามารถใชประโยชนทดนของรฐไดอยางเทาเทยมกน และมกลไกในการนาผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจทเกดจากการลงทนในการพฒนาโครงสรางพนฐานโดยรฐกลบสสงคม โดยรฐควรดาเนนการดงตอไปน

จดใหมกลไกในการตดตามการเปลยนมอในการครอบครองทดนในโครงการทรฐจดทดนใหแกประชาชนทไรททากนแตละโครงการ รวมทงจดทาทะเบยนผไดรบจดทดน เพอปองกนมใหมการใชอทธพลเขาไปครอบครองทดนทรฐจดให นอกจากน รฐควรพจารณายกเลกโครงการและระงบการจดสรรงบลงทนในโครงการซงทดนของรฐทจดสรรใหประชาชนทไรททากนถกเปลยนมอไปแลว


จดใหมการออกเอกสารสทธในการใชประโยชนและครอบครองทดนสาธารณะในรปของโฉนดชมชนหรอธนาคารทดน

กาหนดมาตรการปองกนไมใหพนทเกาะและมรดกของชาตตกอยกบกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะ โดยเปดเผยขอมลเกยวกบการบกรกทดนของรฐตอสาธารณะ

เปดเผยขอมลโครงการพฒนาโครงสรางพนฐานของรฐ โดยเฉพาะโครงการพฒนาขนาดใหญ (megaproject) ใหประชาชนไดทราบ และมสวนรวมในการตดสนใจในทกขนตอน

ใชเครองมอทางการคลงตางๆ เชน การเกบภาษทรพยสน ภาษจากกาไรการขายทรพยสน คาธรรมเนยมพเศษจากการเพมมลคาทดน เพอนาผลตอบแทนสวนเกนทางเศรษฐกจกลบสสงคม

1.4.7 ภาษเงนไดและการขยายฐานภาษ

ภาษเงนไดในประเทศไทยมลกษะอตรากาวหนา อยางไรกตาม ฐานภาษในประเทศไทย กยงมความครอบคลมตา และมความไมเสมอภาคในระบบภาษของไทยหลายประการ เพอแกปญหาดงกลาว รฐควรดาเนนการดงตอไปน

เรงขยายฐานภาษ โดยขยายความครอบคลมไปสผยงไมไดเสยภาษ โดยเฉพาะผมความสามารถในการเสยภาษเทากบผทเสยภาษอยแลวในปจจบน โดยเรงสรางระบบการประเมนฐานภาษทมประสทธภาพและเปนธรรม

ปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยการยนเสยภาษ โดยใหผมอายครบ 18 ป ทกคนตองยนแบบฟอรมการเสยภาษไมวาจะมงานทาหรอมรายไดหรอไม โดยอาจใหแรงจงใจแกผมรายไดนอยในการยนแบบฟอรมเสยภาษดวย เชน ผกเงอนไขการรบสวสดการบางประเภท เชน เงนคาเลยงดบตร สทธการรบการฝกฝมอแรงงาน เขากบรายไดพงประเมนตามแบบฟอรมการเสยภาษ

เรงขยายความครอบคลมของระบบประกนสงคม เพอขยายสวสดการพนฐานไปสแรงงานนอกระบบ และสรางฐานขอมลผเสยภาษทครบถวน ซงมประโยชนในการลดการหลบเลยงภาษ และชวยใหรฐสามารถใหความชวยเหลอแกกลมเปาหมายไดอยางตรงจด เมอเกดวกฤตเศรษฐกจ

ทบทวนการลดหยอนภาษทเออประโยชนตอผมรายไดสง เชนการใหสทธประโยชนทางภาษในการซอกองทนเพอการเลยงชพ (RMF) และกองทนรวมหนระยะยาว (LTF) และทบทวนการยกเวนภาษสาหรบโครงการทไดรบสงเสรมการลงทนจาก BOI ใหเหลอเทาทจาเปนตอการแขงขนกบประเทศคแขงเทานน

วางกลไกในการปองกนการโยกยายรายไดจากฐานภาษหนงไปอกฐานภาษหนงทมอตราภาษตากวา หากไมสามารถทาได ควรพจารณาระบบภาษแบบอตราเดยว (uniform tax rate system)

เรงรดปฏรประบบภาษทดนและทรพยสนใหเกดผลในทางปฏบตโดยเรว เพอขยายฐานภาษทรพยสน โดยมขอยกเวนสาหรบผมทรพยสนนอย และเรงสรางความพรอมในการจดเกบภาษทรพยสน เชน


สรางความสามารถในการประเมนมลคาทรพยสนทใกลเคยงราคาตลาดและวางกลไกปองกนการปดบงทรพยสน

จดเกบภาษมรดกเพอเปน “สญลกษณ” ของการปฏรประบบภาษเพอลดความเหลอมลา แตไมควรจดเกบในอตราสงเกนไป เพราะจะสรางภาระในการจดการมรดก และเพมแรงจงใจใหหลบเลยงโดยการถายเทมรดก

1.4.8 ภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต และอากรขาเขา

แมวาภาระภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต และอากรขาเขาตอครวเรอนโดยรวมในปจจบน มลกษณะกาวหนาพอควรกตาม โครงสรางภาษดงกลาวยงมสวนททาใหเกดความไมเปนธรรมและความไมเสมอภาคบางประการ ซงรฐควรเรงปรบปรงแกไขโดยแนวทางดงตอไปน

ทบทวนขอกาหนดเกยวกบการยกเวนภาษมลคาเพม และกจการทเสยภาษมลคาเพมในอตราศนยวามความเหมาะสมหรอไม เพราะการยกเวนภาษมลคาเพมทาใหหวงโซระหวางผประกอบการทขนตอนการผลตตางๆ ถกแยกออกจากกน ซงทาใหธรกจทไดรบยกเวนภาษมลคาเพมไมสามารถขอคนภาษซอวตถดบได นอกจากน การไดรบการยกเวนภาษมลคาเพมยงทาใหผประกอบการอยนอกระบบภาษดวย ทาใหยากตอการวางแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศในระยะยาว

กรมสรรพากรควรเรงพฒนาประสทธภาพในการตรวจสอบการจดเกบภาษ เชน ในกรณภาษมลคาเพม ปญหาใบกากบภาษปลอมยงคงเปนปญหาทนาจะทาใหรฐสญเสยรายไดไปมาก ทงน ในการแกไขปญหาดงกลาว อาจพจารณาใชระบบการออกใบกากบภาษอเลคทรอนกส (electronic tax invoice หรอ ETI)

ควรทบทวนการใหสทธประโยชนทางภาษศลกากรของ BOI เพราะสรางความไมเทาเทยมกนระหวางผประกอบการ โดยผประกอบการรายใหญไดรบประโยชนมากกวารายเลก ทงนควรมการประเมนวาการใหสทธประโยชนนนมประโยชนและตนทนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบทางเลอกอน เชน การลดภาษศลกากรทงระบบ

ควรกาหนดวธคานวณภาษสรรพสามตใหมความโปรงใสยงขน เชน การใชราคาคาปลกเปนฐานในการประเมนภาษแทนการใชราคาหนาโรงงาน ซงตรวจสอบไดยาก ทาใหมการแสวงหาผลตอบแทนสวนเกน

ควรลดขนตอนใหพธการทางศลกากรมตนทนตอผประกอบการลดลง และลดชองทางในการแสวงหาผลประโยชนของเจาหนาท

ควรเรงวางระบบเชอมโยงฐานขอมลภาษของกรมสรรพากร กรมศลกากร และกรมสรรพสามตเขาเปนระบบเดยวกน ซงจะชวยเพมประสทธภาพแกระบบการบรหารจดการเกบภาษและระบบกากบดแล ใหมประสทธภาพมากขน ตลอดจนชวยในการปรบปรงโครงสรางภาษอากรทงระบบ


1.4.9 การใชจายของรฐ

จากการศกษารายจายของภาครฐ โดยใชกรณศกษาในสาขาการขนสง พบวา ผลประโยชนมการกระจกตวอยในกรงเทพฯ และปรมณฑลในระดบทสงมาก นอกจากน ผลประโยชนทตกสประชาชนมกตกอยกบกลมทมรายไดปานกลางและรายไดสงในทกภมภาค เนองจากรฐเนนการสรางถนน แตไมมนโยบายสนบสนนระบบขนสงสาธารณะในภมภาคอยางชดเจน เพอลดปญหาความเหลอมล าดงกลาว รฐควรดาเนนการดงตอไปน

อดหนนการลงทนในระบบขนสงสาธารณะ รวมทงรถโดยสารประจาทางในทกภมภาค เพอกระจายผลประโยชนจากการลงทนดานขนสงไปสประชาชนกลมตางๆ อยางทวถง

ลงทนโครงสรางพนฐานดานรถไฟ เพอกระจายผลประโยชนไปสกลมทมรายไดนอยมากขน

จดเกบคาบรการรถไฟฟา ซงเปนระบบขนสงมวลชนของผมรายไดสง ในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล ใหใกลเคยงกบตนทน ในกรณทมความจาเปนตองอดหนน ควรอดหนนดวยรายไดจากภาษทจดเกบในทองถน

บรรณานกรม

ภาษาไทย

ฉลองภพ สสงกรกาญจน ดเรก ปทมสรวฒน และสมชย จตสชน. 2542. ลกษณะการกระจายภาระและประโยชนดานการคลงและภาษอากรของประเทศไทย ป 2529-2539. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.

นพนธ พวพงศกร. 2547. “การผกขาดกบระบบทนนยมไทย.” รทนทกษณ, เจมศกด ปนทอง บรรณาธการ. สานกพมพขอคดดวยคน, www.2475.com.

นพนธ พวพงศกร และคณะ. 2552. การคลงเพอความเปนธรรมทางเศรษฐกจ. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการสถาบนพระปกเกลา ครงท 11 วนท 6 พฤศจกายน.

ประเวศ วส. 2553. “การปฏรปประเทศไทยโดยใชสงคมนา การเมองตาม .” การบรรยายพเศษเรองการปฏรปประเทศไทย เนองในงานประชมปฏรปประเทศ เมอวนท 17 มถนายน เวลา 10.00 น. ณ หองประชมแซฟฟร 4-5 อมแพคเมองทองธาน.

วโรจน ณ ระนอง อญชนา ณ ระนอง และอรรถกฤต เลกศวไล. 2550. แนวทางและทางเลอกในการสรางตวแบบสาหรบการวเคราะหผลประโยชนทประชาชนไดรบ (Benefit Incidence Analysis) จากเงนอดหนนของภาครฐในโครงการหลกประกนสขภาพ ใน รายงานเลมท 3 โครงการวจย การใชขอมลการสารวจมาวดผลกระทบของโครงการ 30 บาทฯ และหลกประกนสขภาพถวนหนาทมตอภาระคาใชจายดาน


สขภาพของประชาชนและการลดความยากจน และการสรางดชนชวดความเปนธรรมดานสขภาพ. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.

สมเกยรต ตงกจวานชย. 2547. “สายสมพนธทางการเมองกบผลตอบแทนในตลาดหนไทย.” ใน รทนทกษณ เลม 2, เจมศกด ปนทอง บรรณาธการ. กรงเทพฯ: สานกพมพขอคดดวยคน.

อมมาร สยามวาลา และสมชย จตสชน. 2550. “แนวทางการแกปญหาความยากจน: เสรนยม ประชานยม หรอรฐสวสดการ.” บทความเสนอในงานสมมนาประจาป 2550 ของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย เรอง จะแกปญหาความยากจนกนอยางไร : แขงขน แจกจาย หรอสวสดการ, 10-11 พฤศจกายน ณ โรงแรมแอมบาสซาเดอร ซต จอมเทยน จงหวดชลบร.

อภชาต สถตนรามย และคณะ. 2553. “รางรายงานเบองตนโครงการวจยการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจและสงคมของชนชนใหม.” เสนอตอ สถาบนนโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม.

ภาษาองกฤษ

Acemoglu, Daron, and James A. Robinson. 2006. Economic Origins of Dictatorship and Democracy. Cambridge University Press.

Acemoglu, Daron, Simon Johnson, and James Robinson. 2004. Institutions as the Fundamental Cause of Long-Run Growth. NBER Working Paper No. 10481.National Bureau of Economic Research, Cambridge.

Bhagwati, Jagdish N. 1987. “Directly Unproductive Profit-Seeking (DUP) Activities.” The New Palgrave Dictionary of Economics. Edited by J. Eatwell, p. 845-847. New York: Stockton Press.

Engerman, S.L., and K. L.Sokoloff. 2002. “Factor endowments, inequality and paths of development among New World economy.” Economia 3: 41-102.

Esping-Andersen, G. 1990. The Three Worlds of Welfare Capitalism. Princeton University Press.

Imai, M. 2006. “Mixing Family Business with Politics in Thailand.” Asian Economic Journal 20(3): 241-256.

Kobsak Pootrakool, Kiatipong Ariyapruchya, and Thammanon Sodsrichai. 2005. Long-term Saving in Thailand: Are we saving enough and what are the risks? Bank of Thailand.

Krueger, Anne O. 1974. “The Political Economy of the Rent-Seeking Society.” American Economic Review 64 (June): 291-303.


Marshall, M., and K. Jaggers. 2000. Polity IV Project. Center for International Development and Conflict Management, University of Maryland.

Morck, Randall, Daniel Wolfenzon, and Bernard Yeung. 2005. “Corporate Governance, Economic Entrenchment, and Growth.” Journal of Economic Literature 43(3): 655-720.

Olson, M. 2000. Power and Prosperity: Outgrowing Communist and Capitalist Dictatorship. New York: Basic Books.

Pramuan Bunkanwanicha, and Yupana Wiwattanakantang. 2006. “Big Business Owners and Politics: Investigating the Economic Incentives for Holding Public Office.” Center for Economic Institutions Working Paper Series, No. 2006-10.

Przeworski, A. 2006. “Self-enforcing Democracy.” In The Oxford Handbook of Political Economy, edited by Weingast, Barry R., and Donald A. Wittman. Oxford University Press.

Sachs, Jeffrey. 1989. Developing Country Debt and the World Economy. National Bureau of Economic Research Project Report. University of Chicago Press, ISBN 0-226-73338-6.

Shleifer, Andrei, and Robert W. Vishny. 1998. “The Quality of Government.” Harvard Institute of Economic Research Working Papers 1847. Harvard - Institute of Economic Research.

Tullock, Gordon. 1967. “The Welfare Cost of Tariffs, Monopolies and Theft.” Western Economic Journal (now Economic Inquiry), 5 (June): 224-232.

__________. 1980. “Rent Seeking as a Negative-Sum Game.” In Toward a Theory of the Rent-Seeking Society, edited by J.M. Buchanan, R.D. Tollison, and G. Tullock. College Station: Texas A&M University Press.

You, J., and Khagram, S. 2004. Inequality and corruption. Hausere Center for Non-profit Organization. Working paper 22, KSG Working paper series RWP04-001.

Worawan Chandoevwit. 2010. The Impact of the Global Financial Crisis and Policy Responses in Thailand. A Research Report prepared for the Rockefeller Foundation, Thailand Development Research Institute.

บทท 1 ี่ - TDRI: Thailand Development Research Institute · 2014-06-02 · 4...

Documents

Transcript of บทท 1 ี่ - TDRI: Thailand Development Research Institute · 2014-06-02 · 4...