ค ำแนะน...

1

ค ำแนะน ำกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนรส ำหรบคร

ชดกจกรรมกำรเรยนรท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน

สวนประกอบของชดกจกรรมกำรเรยนรท 7 มเอกสำรทครผสอนจะตองเตรยมใหครบ ดงน

ชดกจกรรมกำรเรยนรท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน

แผนการจดการเรยนร เรอง ความผดปกตของยน จ านวน 1 ชด บตรค าสง จ านวน 36 ชด บตรเนอหา จ านวน 36 ชด

บตรกจกรรม จ านวน 36 ชด

แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน จ านวน 36 ชด

แนวตอบบตรกจกรรม จ านวน 36 ชด

แบบเฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน จ านวน 36 ชด

กระดาษค าตอบแบบทดสอบ จ านวน 36 ชด

แบบบนทกผลการเรยนร ชดกจกรรมการเรยนรท 7 เรอง ความผดปกตของยน

จ านวน 1 ชด

2

บทบำทของคร

1. ครควรศกษาเนอหาทจะสอนโดยละเอยดและศกษาชดกจกรรมการเรยนรอยางรอบคอบ 2. ครควรจดชนเรยนตามแผนผงการจดชนเรยน 3. กอนสอนครตองเตรยมชดกจกรรมการเรยนรพรอมทงวสดอปกรณไวบนโตะประจ ากลมใหเรยบรอย โดยผเรยนไดรบคนละ 1 ชด เวนแตสอการสอนทตองใชรวมกนในกลม 4. ถาเปนการสอนครงแรก ครตองชแจงใหนกเรยนรเกยวกบบทบาทของนกเรยนในการใช ชดกจกรรมการเรยนร 5. ครควรชแจงหรอรวมกบนกเรยนตกลงวธการวดและประเมนผลรายวชาพรอมทงก าหนดวนเวลา ทจะน างานมาสงครผสอน 6. การสอนแบงเปน 7 ขนตอน คอ 6.1 ขนตรวจสอบความรเดม (Elicitation) 6.2 ขนเราความสนใจ (Engagement) 6.3 ขนส ารวจและคนหา (Exploration) 6.4 ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation) 6.5 ขนขยายความร (Elaboration) 6.6 ขนประเมนผล (Evaluation) 6.7 ขนน าความรไปใช (Extension) 7. ขณะทนกเรยนประกอบกจกรรม ครควรเดนดการท างานของนกเรยนอยางใกลชด หากนกเรยน คนใดหรอกลมใดมปญหา ครจะตองใหการชวยเหลอทนท 8. ครแนะน าอปกรณทใชในการทดลองบางชนดทนกเรยนไมคนเคย 9. การสรปบทเรยน ควรเนนกจกรรมรวมของนกเรยนทกกลมหรอตวแทนของกลมรวมกน 10. หลงจากเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรเสรจแลว ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนหลงใช ชดกจกรรมการเรยนรแตละชด 11. ในกรณทนกเรยนคนใดขาดเรยน ครควรใหเรยนเปนรายบคคลจากชดการเรยนทเตรยมไว โดยครแยกชดการเรยนออกมา 1 ชด ส าหรบนกเรยนคนนน 12. ผเรยนทไมผานการประเมนหลงเรยน จะตองประกอบกจกรรมการประเมนซอมเสรมและ สอบแกตวตามจดประสงคทไมผาน 13. ครเกบกระดาษค าตอบ แบบบนทกผลการท ากจกรรมของนกเรยนไวในแฟมของนกเรยนแตละคน เพอดการเปลยนแปลงพฤตกรรมและความกาวหนาของนกเรยน

3

แผนผงกำรจดชนเรยน

ใหจดตำมแผนผงทก ำหนดไวดงน

- เอกสารเสรมความร เปนสวนทจดไวส าหรบนกเรยนทท ากจกรรมเสรจกอนผอน ไดมาศกษาหาความรเพมเตม หรอนกเรยนทมความสนใจในเรองนนเปนพเศษ ไดมาศกษา กจกรรมการทดลองเสรมในบทเรยนในเวลาวาง - โตะอปกรณมไวส าหรบตง “สงทครตองเตรยม” ซงไมไดจดไวในชดกจกรรมการเรยนร แบงออกเปนกลมโดยจดไวในตะกรา

กระด

านด า

โตะอ

ปกรณ

/โตะส

ำธต

กลมท 3

กลมท 1

กลมท 2

กลมท 6

กลมท 5

กลมท 4

เอกสำรเสรมควำมร

อำงน ำ ตเกบอปกรณ

4

วตถประสงค

1. เพอใชเปนสอการเรยนการสอนวชาชววทยาพนฐาน เรอง ลกษณะทางพนธกรรม 2. เพอพฒนากระบวนการเรยนการสอน และผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาพนฐาน

เรอง ลกษณะทางพนธกรรม ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 3. เพอขจดปญหาการไมมสอประกอบการเรยนการสอนวชาชววทยาพนฐาน เรอง ลกษณะทาง พนธกรรม 4. เพอสงเสรมใหนกเรยนไดศกษาคนควาดวยตนเอง และมเปาหมายในการคนควาทชดเจน

ค ำชแจง

1. ใหนกเรยนทกคนศกษาจดประสงคการเรยนรและเนอหาอยางละเอยด 2. การเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรจะตองปฏบตตามขนตอนทก าหนดใหอยางเครงครด

และมความซอสตยตอตนเอง 3. กอนเรมเรยนโดยใชชดกจกรรมการเรยนรใหนกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน

4. ถานกเรยนคนใดสงสยหรอมปญหาทไมเขาใจ สามารถขอค าแนะน าจากครผสอน ไดตลอดเวลา 5. เมอนกเรยนศกษาหรอท ากจกรรมจากชดกจกรรมการเรยนร ชดท 7 เรอง ความผดปกตของ ยน จบแลวใหนกเรยนแตละคนท าแบบทดสอบหลงเรยน 6. เวลาทใชในการศกษาชดกจกรรมการเรยนร ชดท 7 เรอง ความผดปกตของยน จ านวน 2 ชวโมง

ค ำแนะน ำกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนรส ำหรบนกเรยน ชดกจกรรมกำรเรยนรท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน

5

1. นกเรยนแตละกลมอานคมอการใชชดกจกรรมการเรยนรและปฏบตกจกรรมตามล าดบขน อยางระมดระวง 2. ใหนกเรยนแตละกลมศกษาหนวยการเรยนร จดประสงคการเรยนร บตรค าสง บตรเนอหาใน ชดกจกรรมการเรยนรทงหมดอยางละเอยด 3. นกเรยนท ากจกรรมตามบตรกจกรรมเปนกลม 4. นกเรยนควรมการบรหารการท างานกลมเปนอยางด หากมปญหาใด ๆ ควรปรกษาครผสอนทกครง และควรแบงบทบาทหนาทกนชดเจน 5. ทกครงเมอเสรจสนกจกรรมการเรยนรในชดกจกรรมการเรยนร นกเรยนจะตองน าเสนอผลการศกษา หรอผลการทดลองเปนเลมรายงานเพอแสดงผลงานของกลมตนเอง 6. ทกกจกรรมการเรยนรมเวลาจ ากด นกเรยนควรปฏบตงานใหทนเวลา ไมควรปลอยทงสะสมงาน ใหคางเนองจากผลงานของแตละกจกรรมการเรยน จะเปนองคความรส าหรบกจกรรมการเรยน ในล าดบถดไป 7. ในการท ากจกรรมการเรยน ใหนกเรยนเปนผสรางองคความรหรอชวยกนศกษาคนควาหาความร และตอบค าถามดวยความตงใจ 8. เมอเรยนจบแตละกจกรรมการเรยน ควรเกบอปกรณการเรยนเขาทเดมใหเรยบรอยทกครง 9. หลงจากนกเรยนไดศกษาชดกจกรรมการเรยนรจบแลว ขนตอนสดทายของการเรยนโดยชดกจกรรม การเรยนร ใหนกเรยนท าแบบทดสอบยอยหลงจากการปฏบตกจกรรม 10. นกเรยนควรมความสามคค รวมมอรวมใจในการสรางสรรคผลงานการเรยนขณะด าเนนกจกรรม การเรยนทกครง

บทบำทของนกเรยน

6

แผนผง

ขนตอนกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนร

7

เรอง ควำมผดปกตของยน ชนมธยมศกษำปท 4 รำยวชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 เวลำ 2 ชวโมง

1. สำระส ำคญ ความผดปกตของยนทอยบนโครโมโซมนน สามารถเกดไดทงบนโครโมโซมรางกายและ บนโครโมโซมเพศ

2. มำตรฐำนกำรเรยนร/ตวชวด 2.1 มำตรฐำนกำรเรยนร ว 1.2 เขาใจกระบวนการและความส าคญของการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ววฒนาการของสงมชวต ความหลากหลายทางชวภาพ การใชเทคโนโลยชวภาพทมผลกระทบตอมนษย

และสงแวดลอม มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความร ไปใชประโยชน

ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน 2.2 ตวชวด ว 1.2 ม.4-6/1 อธบายกระบวนการถายทอดสารพนธกรรม การแปรผนทางพนธกรรม มวเทชน และการเกดความหลากหลายทางชวภาพ ว 8.1 ม.4-6/7 วเคราะหขอมล แปลความหมายขอมล และประเมนความสอดคลองของขอสรป หรอสาระส าคญ เพอตรวจสอบกบสมมตฐานทตงไว ว 8.1 ม.4-6/10 น าผลของการส ารวจตรวจสอบทได ทงวธการและองคความรทไดไปสรางค าถามใหม น าไปใชแกปญหาในสถานการณใหม และในชวตจรง

หนวยกำรเรยนร เรอง ลกษณะทำงพนธกรรม

8

3. จดประสงคกำรเรยนร 3.1 ควำมร 1) อธบายโรคทางพนธกรรมทเกดจากความผดปกตของยนบนโครโมโซมได 3.2 ทกษะกระบวนกำร 1) ศกษาคนควา และอภปรายความผดปกตของยนบนโครโมโซมได 2) สรปประเดนส าคญของความผดปกตของยนบนโครโมโซมได 3.3 สมรรถนะส ำคญของผเรยน 1) ความสามารถในการคด (1) ทกษะการสงเกต (2) ทกษะการส ารวจคนหา (3) ทกษะการสรปลงความเหน 2) ความสามารถในการใชทกษะชวต 3.4 คณลกษณะอนพงประสงค 1) มวนย 2) ใฝเรยนร 3) มงมนในการท างาน 3.5 ควำมพงพอใจของนกเรยนทมตอกำรจดกำรเรยนร

9

บตรค ำสง ชดท 7

เรอง ควำมผดปกตของยน

ค ำสง ใหนกเรยนอานบตรค าสง แลวปฏบตตามขนตอนดงตอไปน 1. ประธานกลมแจกบตรค าสง บตรเนอหา บตรกจกรรม และใบค าถามใหกบสมาชก

ในกลมทกคน 2. สมาชกทกคนรวมกนศกษาบตรค าสง บตรเนอหา และบตรกจกรรม 3. สมาชกทกคนแลกเปลยนเรยนรโดยการปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมาย 4. สมาชกทกคนรวมกนประเมนผลการปฏบตกจกรรมโดยการตรวจค าตอบจากบตรแนวค าตอบ กจกรรมและใหคะแนนขอทถกตองขอละ 1 คะแนน 5. ประธานใหทกคนอานใบค าถาม แลวใหสมาชกทกคนตอบค าถามลงในกระดาษค าตอบ 6. สมาชกทกคนตรวจค าตอบจากบตรแนวค าตอบค าถาม มอบกระดาษค าตอบใหกบเลขานการ เพอบนทกผลการปฏบตกจกรรม 7. เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอยแลว ใหทกคนเกบบตรค าสง บตรเนอหา บตรกจกรรม และบตรแนวค าตอบเขาซองและเกบสอการเรยนการสอนทกอยางใหเรยบรอย 8. นกเรยนควรมความซอสตยตอตนเอง โดยปฏบตกจกรรมตามล าดบขนตอนของการเรยนร ทก าหนดและไมอานบตรแนวค าตอบกอนปฏบตกจกรรม

10

แบบทดสอบกอนเรยน ชดท 7

วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 ชนมธยมศกษำปท 4 เรอง ควำมผดปกตของยน จ ำนวน 10 ขอ

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบ 1. ลกษณะผดปกตหรอโรคพนธกรรมในขอใดเกดจากการถายทอดความผดปกตของยนทควบคม ลกษณะดอย ซงอยบนโครโมโซมเพศ ก. ผวเผอก

ข. คนแคระ ค. ตาบอดส ง. ทาวแสนปม

2. ยนทควบคมโรคแขนขาลบเปนยนดอยอยบนโครโมโซม X ถาสามภรรยาปกตมลกชายเปนโรค แขนขาลบ ผทมยนควบคมโรคแขนขาลบและถายทอดโรคดงกลาวมายงลกชายคอใคร ก. พอ

ข. แม ค. ปหรอยา ง. ตาหรอยาย

3. โรคพนธกรรมทมโอกาสพบในเพศชายและเพศหญงไดเทากน ไดแกโรคในขอใด ก. ฮโมโฟเลย

ข. แขนขาลบ ค. ทาลสซเมย ง. ถกมากกวา 1 ขอ

4. โรคทาลสซเมยมยนดอยเปนตวควบคมท าใหเกดความผดปกตของเมดเลอดแดง สามภรรยาททงค เปนพาหะของโรคน ลกของเขาจะเปนโรคนรอยละเทาใด

ก. รอยละ 25 ข. รอยละ 50 ค. รอยละ 75 ง. รอยละ 100

11

5. ถาชายผวปกตแตงงานกบหญงผวปกตทมยนผวเผอกแฝงอย พบลกษณะของลกทเกดมาดงน 1. ลกทกคนมผวปกต 2. ลกมยนผวเผอกแฝงอยรอยละ 50 3. ลกผวปกตมยนผวเผอกแฝงอยรอยละ 25 ขอใดถกทสด

ก. 1 ข. 2 ค. 1 และ 2 ง. 1 และ 3

6. ลกษณะในขอใดนาจะน าโดยยนดอย ก. พบลกษณะนน ๆ ในทกรน ข. พบลกษณะนน ๆ บางชวรน ค. คนสวนมากมลกษณะนน ๆ อยแลว ง. ไมมลกษณะใด ๆ ทน าโดยยนดอย

7. ขอใดไมตรงกบขอเทจจรง ก. โรคทางพนธกรรมในมนษยไมใชโรคตดตอ ข. ปจจบนมนษยสามารถตดตอยนเพอผลตฮอรโมนอนซลนได ค. โรคทางพนธกรรมในมนษยบางครงพบวาไมแสดงอาการใหเหน ง. ลกษณะทคนสวนใหญมหรอแสดงออกคอลกษณะทถกควบคมโดยยนเดน

8. ขอใดกลาวถงยนไมถกตอง ก. ยนจะอยกนเปนค โดยยนเดนจะขมยนดอย ข. ยนเดนตองเขาคกบยนเดน และยนดอยตองเขาคกบยนดอยเสมอ ค. ยนมต าแหนงอยบนโครโมโซม ท าหนาทควบคมลกษณะทางพนธกรรม ง. ลกษณะของยนผดปกต ท าใหคนมลกษณะผดปกตได 9. ความผดปกตของทารกในขอใดไมใชสาเหตจากการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ก. โรคเลอดไหลไมหยด ข. โรคตาบอดส ค. โรคผวเผอก ง. โรคหดเยอรมน

12

10. ลกษณะโรค Hemophilia เปนลกษณะทถกควบคมดวยยนดอย ถาชายเปนโรคนแตงงานกบหญง ทเปนพาหะ อตราสวนของลกในวยเจรญเตมทจะแสดงลกษณะคอ

ก. ชาย : หญง = 2 : 1 ข. ชาย : หญง = 1 : 1 ค. เปนโรค : ปกต = 1 : 1

ง. เปนโรค : ปกต = 2 : 1

13

บตรทบทวนควำมร เรอง ดเอนเอ ยน และโครโมโซม สมพนธกนอยำงไร

วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 เรอง ควำมผดปกตของยน ชอ-สกล................................................... ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............

ค ำชแจง ใหนกเรยนศกษาภาพทก าหนดใหตอไปน แลวตอบค าถาม

ภาพท 7.1 ความสมพนธระหวาง นวเคลยส โคโมโซม และ DNA

(ทมาของภาพ : http://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/65256/-scibio-sci-

ค ำถำม 1. DNA , โครโมซม, ยน , เซลล และนวเคลยส เกยวของกนอยางไร

ค ำตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ......................................................

2. ใหนกเรยนเรยงล าดบของ DNA , โครโมซม, ยน , เซลล และนวเคลยส จากใหญ ไป เลกใหถกตอง ค ำตอบ ............................................................................................................................. ...................... ............................................................................................................ .....................................................

ขนท 1 ตรวจสอบควำมรเดม

14

บตรค ำถำมท 7.1 เรอง ยน คออะไร วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103

เรอง ยน คออะไร

ชอ-สกล ................................................... ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............


ภาพท 7.2 โครงสรางของ DNA

(ทมาของภาพ : http://sukanyakhenha.blogspot.com/p/blog-page_92.html)

ค ำถำม 1. ยน คออะไร ค ำตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ......................................................

2. ยนอยทไหน ค ำตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ......................................................

3. ถายนบนโครโมโซมของคนเราผดปกต จะสงผลอยางไร

ค ำตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ......................................................

ขนท 2 เรำควำมสนใจ

15

บตรเนอหำ ชดท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน

ควำมผดปกตของยน ในรางกายคนมโครโมโซม 46 แทง หรอ 23 ค โดยแบงเปน 2 ชนด คอ 1. โครโมโซมรางกาย หรอออโทโซม (autosome) คอ โครโมโซม 22 ค คท 1 – คท 22 2. โครโมโซมเพศ (sex chromosome) คอ โครโมโซมอก 1 ค (คท 23)

1. กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมจำกยนบนออโทโซม แบงได 2 ชนด ดงน 1.1 กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมทควบคมโดยยนเดนบนออโทโซม การถายทอดนจะถายทอดจากชายหรอหญงทมลกษณะทางพนธแท ซงมยนเดนทงคหรอมยนเดนคกบยนดอย นอกจากน ยงมลกษณะผดปกตอน ๆ ทน าโดยยนเดน เชน 1.1.1 คนแคระ หรอ โรคกระดกออนไมเจรญเตบโต (achondroplasia) พวกนจะมศรษะและล าตวใหญ แตแขนขาสนและโคงงอ ดงจมกหก เอวแอนไปขางหนา ท าใหสะโพก (กน) งอนไปขางหลงมาก ถาเปนเพศชาย อวยวะเพศมกจะใหญกวาปกต โรคนจะสบทอดทางกรรมพนธแบบธรรมดาอยางแรง (Autosomal dominant) นนคอ ทงพอและแมเปนโรคนแลวมลก 4 คน ลก 3 คนจะเปนโรคน แตถาพอหรอแมเพยงคนใดคนหนงเปน ลก 2 คนใน 4 คนจะเปนโรคน

1.1.2 โรคทำวแสนปม เปน โรคทางพนธกรรมชนดหนง ทเกดจากการกลายพนธของยนในรางกายพอหรอแม แลวไดถายทอดพนธกรรมผดปกตดงกลาวผานมาทางโครโมโซมคท 22 ซงหากพอหรอแมเปนโรคทาวแสนปม นนหมายความวาลกกอาจไดรบยนของโรคทาวแสนปมได

ภาพท 7.3 รปรางลกษณะของคนแคระ (ทมาของภาพ : https://www.doctor.or.th/article/detail/5471)

ภาพท 7.4 คนเปนโรคเทาแสนปม (ทมาของภาพ : https://health.kapook.com/view160879.html

ขนท 3 ส ำรวจและคนหำ

16

1.2 กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมทควบคมโดยยนดอยบนโอโตโซม การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมทผดปกตซงถกควบคมโดยยนดอยพบวา เมอดจากภายนอกทงพอและแมมลกษณะปกต แตทงคมยนดอยซงควบคมลกษระผดปกตแฝงอย หรอเรยกวา พาหนะ (Carrier) ของลกษณะะทผดปกตนน เชน ลกษณะผวเผอก โรคทาลสซเมย 1.2.1 ผวเผอก (albinism) เกดจากยนดอย ทมอยในพนธกรรม ท าใหไมสามารถ สรางเอนไซม เมลาโนโซท ไทโรซเนส melamocyte tyrosinase ทจะเปลยนไทโรซน ซงเปนโปรตน ส าคญตวหนง ไปเปนเมลานน melanin ซงท าใหผทเปนโรคน แสดงลกษณะ เผอกคอ มสผวขาว ผมขาว ตาสขาว มานตาสเทาและโปรงแสง รมานตา สะทอนแสงออกมาเปนสแดง รางกายออนแอ และมโอกาสเปนมะเรงผวหนงไดงายกวาคนทวไป การทดสอบทางพนธกรรมภาวะผวเผอก เกดกบคนทกเชอชาต มอตราการเกดประมาณ 1:17,000 คน เกดในพนททมคนด าอาศยอยเปนจ านวนมาก เพราะเกดจากการผสมกนระหวางยนดอยกบยนดอย 1.2.2 โรคทำลสซเมย (thalassemia) เกดจากความผดปกตของยนดอยบนออโตโซมทท าหนาทควบคมการสรางเฮโมโกลบนในเมดเลอดแดง ท าใหเมดเลอดแดงมลกษณะผดปกตและแตกสลายงาย มอาการซดเหลอง ตบและมามโตรางกายเจรญเตบโตชา ตวเตยและน าหนกนอย

ภาพท 7.6 ลกษณะของผปวยโรคทาลสซเมย (ทมาของภาพ : https://medthai.com/ทาลสซเมย)

ภาพท 7.5 ลกษณะของคนเผอก (ทมาของภาพ : thaigoodview.com.) อาการของทาลสซเมยจะรนแรงแตกตางกนไปตามประเภทของทาลสซเมยทเปน ไดแก ชนดทมควำมรนแรงสง เดกอาจเสยชวตในครรภหรอหลงคลอดออกมาไดไมนาน โดยทารกจะบวมน า ซดมาก ทองโตจากการทตบและมามโต และหวใจวาย ชนดทมควำมรนแรง เดกอาจเรมมอาการในขวบปแรก และอาการจะมากขน เรอย ๆ โดยเดกจะออนเพลย ผวซดหรอเหลองคลายเปนดซาน ทองโตจากการทตบและมามโต กระดกตรงใบหนาจะยบ จมกแบน โหนกแกมสง แคระแกรนหายใจล าบากหรอเหนอยงาย ออนเพลย ปวดเมอยตามรางกาย ชนดทมควำมรนแรงนอยถงปำนกลำง เดกจะมอาการซด ซงอาจตองไดรบการใหเลอดเปนครงคราว รวมทงรสกเหนอยงาย

17

2. กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมทควบคมโดยยนบนโครโมโซมเพศ 2.1 กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมทควบคมโดยยนเดนบนโครโมโซม X (X – linked dominant gene) เชน ลกษณะมนษยหมาปา ผหญงมโอกาสรบลกษณะพวกน

มากกวาผชาย เพราะทงพนธแทหรอพนธทางกแสดงออกได มจโนไทป 3 แบบ คอ XAXA (มอาการ)

XAXa (มอาการ) XaXa (ปกต) สวนผชายมจโนไทป 2 แบบคอ XAY (มอาการ) หรอ ) XaY (ปกต) ภาพท 7.7 ลกษณะของมนษยหมาปา (ทมาของภาพ : https://sites.google.com /sex-inheritance)

2.2 กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมทควบคมโดยยนดอยบนโครโมโซม X (X – linked recessive gene) เชน 2.2.1 ตำบอดส (color blindness) เปนโรคทเกดในเพศชายมากกวาในเพศหญง เนองจากยนทผดปกตซงเปนยนดอยอยบนโครโมโซมเพศ คอ โครโมโซม X โรคตาบอดสเกดจากความผดปกตของเซลลรปกรวย (cone cell) บนเรตนาของนยนตา ซงท าใหการมองเหนสผดปกตไป

โดยเฉพาะบอดสเขยว-แดง ซงเปนผลใหผปวยไมสามารถแยกความแตกตางระหวางสเขยว และสแดงได จงมองเหนทงสองสเหมอนกน โรคนเกดกบผชายมากกวาผหญง ทงนเพราะผชายมโครโมโซม X เพยงหนงโครโมโซม

ภาพท 7.8 แสดงการถายทอดลกษณะตาบอดส

(ทมาของภาพ : photo bank ACT.)

18

2.2.2 ภำวะบกพรองทำงเอนไซม

G – 6 – PD เกดจากการขาดเอนไซม G – 6 – PD อาการ : ผปวยทไดรบสารหรอยาทเปนปจจยท าใหเมดเลอดแดงแตก จะมภาวะซดจากการทเมดเลอดแดงแตกอยางฉบพลน (Acute hemolytic anemia) ซงจะเกดใน 24 ถง 48 ชวโมงหลงไดรบสารหรอยา โดยในเดกทารกจะพบวามอาการดซานทยาวนานผดปกต สวนในผใหญนนจะพบวา ปสสาวะมสน าตาลด า หรอ ถายปสสาวะนอยจนอาจน าไปสภาวะไตวายเฉยบพลนได และยงสงผลใหการควบคมสมดลตาง ๆในรางกายเสยไปดวย โดยเฉพาะ โดยเฉพาะการเกดภาวะโพแทสเซยมในเลอดสง (Hyperkalemia) ซงอาจท าใหหวใจหยดเตนได

2.2.3 โรคเลอดไหลไมหยด (Hemophilia) คนทเปนโรคนเมอเกดบาดแผลเลอดจะไหลออกมากจนอาจถงตาย โรคนจงเปนอนตรายตอชวตมากกวาตาบอดส เมอคดถงทฤษฎการคดเลอกโดยธรรมชาต กคาดไดวายนนจะลดนอยลงไปทกท ดงนนโรคเลอดไหลไมหยดจงคอนขางหายากกวาตาบอดส ทรจกกนด คอ ลกษณะเลอดไหลไมหยดทเกดในราชวงศองกฤษ และราชวงศตางๆในยโรปทแตงงานกบราชวงศองกฤษ โดยมพระราชนวกทอเรยเปนตนตระกลในสมยครสตศตวรรษท 19 และตอนตนของครสตศตวรรษท 20

ภาพท 7.9 ลกษณะคนเปนโรคพรองเอนไซม G-6-PD (ทมาของภาพ : https://sites.google.com/site/32476genetic)

โรคเลอดออกไหลไมหยด เปนเพราะความผดปกตทางพนธกรรมทท าใหเลอดไมสามารถแขงตวได อาการทสงเกตได เชน เลอดออกมากผดปกต ก าเดาไหลบอย ขอบวม เกดแผล ฟกช าขนเอง โดยโรคนจะท าใหรางกายขาดสารทท าใหเลอดแขงตว โรคนสามารถรกษาโดยการใชสารชวยใหเลอดแขงตวทดแทน

ภาพท 7.10 การถายทอด โรคเลอดไหลไมหยด (ทมาของภาพ : photo bank ACT.)

ภาพท 7.11 คนเปนโรคเลอดไหลไมหยด (ทมาของภาพ : photo bank ACT.)

https://sites.google.com/site/32476genetic

19

2.3 กำรถำยทอดลกษณะทำงพนธกรรมทควบคมโดยยนบนโครโมโซม Y การถายทอดจะเกดขนระหวางผชายในครอบครวเทานน คอ จาก ป พอ ไปลกชาย...ไปเรอย ๆ เชน ลกษณะมขนทใบหของชายอนเดย

ภาพท 7.12 แสดงขนทใบหของชายอนเดย (ทมาของภาพ : https://sites.google.com /sex-inheritance)

20

บตรกจกรรมท 7.1 เรอง โรคทเกดจำกควำมผดปกตของยน

ค ำชแจง ใหนกเรยนสบคนขอมลเกยวกบโรคทเกดจากความผดปกตของยน 3 โรค แลวบนทกขอมลตามทก าหนดให

1. ชอโรค ............................................................................................................................. ......................

สาเหต ................................................................................................... ............................................... ............................................................................................................................. ......................................

...................................................................................................................................................................

อาการของผปวย คอ ................................................................................................................... ..........

............................................................................................................................. ......................................

............................................................................................................................. ......................................

2. ชอโรค ............................................................................................................................. ......................

สาเหต ................................................................................................... ............................................... ............................................................................................................................. ......................................

อาการของผปวย คอ .............................................................................................................................

............................................................................................................................. ......................................

............................................................................................................................. ......................................

3. ชอโรค ..................................................................... ..............................................................................

สาเหต ........................................................................................................................... ....................... ................................................................................................................................................... ................

อาการของผปวย คอ ............................................................................................. ................................

............................................................................................................................. ......................................

........................................................... ........................................................................................................

ขนท 4 อธบำยและลงขอสรป

21

แบบบนทกผลกำรท ำกจกรรมท 7.1

วชำ ชววทยำพนฐำน เรอง โรคทเกดจำกควำมผดปกตของยน ชอ-สกล............................................................... ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............

1. ชอโรค .............................................................................................................. .....................................

สาเหต ............................................................................................................................. ..................... ............................................................................................................. ......................................................

............................................................................................................................. ......................................

อาการของผปวย คอ .............................................................................................................................

............................................................................................................................. ......................................

............................................................................................ .......................................................................

2. ชอโรค ............................................................................................................................. ......................

สาเหต ............................................................................................................................................. ..... ............................................................................................................................. ......................................

............................................................................................................................. ......................................

อาการของผปวย คอ .............................................................................................................................

............................................................................................................................. ......................................

............................................................................................................................. ......................................

3. ชอโรค .............................................................................. .....................................................................

สาเหต ........................................................................................................................... ....................... ............................................................................................................................................................ .......

........................................................................................................................... ........................................

อาการของผปวย คอ .............................................................................................................................

............................................................................................................................. ......................................

............................................................................................................................. ......................................

22

ค ำถำมหลงท ำกจกรรมท 7.1 1. ยนทสามารถแสดงลกษณะตาง ๆ ออกมาไดแมจะมยนนนเพยงยนเดยวกตาม เรยกวา ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... .............................................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... .......................................................... ............................................................................................................................. ........................................ 2. ยนทสามารถแสดงลกษณะตาง ๆ ออกมาไดตอเมอยนนนเปนยนดอยทง 2 ยน เรยกวา ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... ...................................................................................................... ............................................................... 3. ถาก าหนดให A เปนยนปกต a เปนยนทาลสซเมย อยากทราบวาบคคลทแสดงอาการของโรค ทาลสซเมย จะมยนเปนแบบใดอยบนโครโมโซม ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... ...................................................................................................... ............................................................... 4. ถาหญงและชายทไมแสดงอาการของโรคทาลสซเมย แตมยนดอยทแสดงอาการของโรคนแฝงอย แตงงานกนโอกาสทหญงชายคนจะมลกทไมเปนโรคจะมหรอไม เทาไร ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... ............................................................................................................................. ........................................ 5. ถาแพทยสงสยวาทารกในครรภจะมยนผดปกต แพทยสามารถวนจฉยไดโดย ค ำตอบ .................................................................................................................................. ...................... .................................................................................................................... .................................................

23

บตรกจกรรมท 7.2 เรอง กำรทดสอบตำบอดส

จดประสงคของกจกรรม เพอศกษาเกยวกบโรคตาบอดส วธการทดสอบตาบอดส จะใชแผนทดสอบตาบอดส (Ishihara test) ซงประกอบดวยแผนภาพทมตวเลขแทรกอย ในวงกลม โดยสของตวเลขและวงกลมแยกจากกนไดยาก ผทมอาการตาบอดสจะไมสามารถแยกออกได ท าใหเหนตวเลขไดไมชดเจน จงไมสามารถอานตวเลขได ใหนกเรยนจบคกบเพอนรวมกนศกษาคนควา ลกษณะอาการของโรคตาบอดส สาเหต และวธการทดสอบตาบอดส จากบตรเนอหา แลวตอบค าถามหลงท ากจกรรม

ภาพท 7.13 ตวอยางแผนทดสอบตาบอดส

(ทมาของภาพ : www.kedokteran.info)

ขนท 5 ขยำยควำมร

24

แบบบนทกผลกำรท ำกจกรรมท 7.2

วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 เรอง กำรทดสอบตำบอดส ชอ-สกล.............................................................. ชนมธยมศกษำปท...................เลขท.................

หมายเลขทเหนคอหมายเลข....................................................





25

ค ำถำมหลงท ำกจกรรมท 7.2 1. โรคตาบอดส เกดจากสาเหตใด ค ำตอบ............................................................................................................................. ............................ ...................................................................................................... ............................................................... 2. อาการของโรคตาบอดส เปนอยางไร ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... ...................................................................................................... ............................................................... ศกษาแผนภาพแสดงการถายทอดลกษณะของหนวยพนธกรรมผวปกตและผวเผอก โดยก าหนดให ผวปกต ยนเดน

ผวเผอก ยนดอย 3. ยน ก. ของหมายเลข 1 คอ อะไร และจะท าใหลกมลกษณะอยางไร ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... .................................................................... ................................................................................................. 4. ยน ข. ของหมายเลข 4 คอ อะไร และจะท าใหลกมลกษณะอยางไร ค ำตอบ ........................................................................................... ............................................................. ............................................................................................................................. ........................................ 5. ลกของชายหญงคนจะมโอกาสมผวปกตและผวเผอกรอยละเทาไรตามล าดบ ค ำตอบ ............................................................................................................................. ........................... .....................................................................................................................................................................

26

แบบทดสอบหลงเรยน ชดท 7

วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 ชนมธยมศกษำปท 4 เรอง ควำมผดปกตของยน จ ำนวน 10 ขอ

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบ 1. โรคพนธกรรมทพบไดเทากนในเพศชาย และเพศหญงไดเแกโรคในขอใด ก. ฮโมโฟเลย

ข. แขนขาลบ ค. ทาลสซเมย ง. ถกมากกวา 1 ขอ

2. ลกษณะผดปกตหรอโรคพนธกรรมในขอใด เกดจากการถายทอดความผดปกตของยนทควบคม ลกษณะดอยซงอยบนโครโมโซมเพศ ก. ผวเผอก

ข. คนแคระ ค. ตาบอดส ง. ทาวแสนปม

3. ยนทควบคมโรคแขนขาลบเปนยนดอยอยบนโครโมโซม X ถาสามภรรยาปกตมลกชายเปนโรค แขนขาลบ ผทมยนควบคมโรคแขนขาลบและถายทอดโรคดงกลาวมายงลกชายคอใคร ก. พอ

ข. แม ค. ปหรอยา ง. ตาหรอยาย

ขนท 6 ประเมนผล

27

4. โรคทาลสซเมยมยนดอยเปนตวควบคมท าใหเกดความผดปกตของเมดเลอดแดง สามภรรยาททงค เปนพาหะของโรคน ลกของเขาจะเปนโรคนรอยละเทาใด

ก. รอยละ 50 ข. รอยละ 75 ค. รอยละ 25 ง. รอยละ 100

5. ลกษณะในขอใดนาจะน าโดยยนดอย ก. พบลกษณะนน ๆ ในทกรน ข. พบลกษณะนน ๆ บางชวรน ค. คนสวนมากมลกษณะนน ๆ อยแลว ง. ไมมลกษณะใด ๆ ทน าโดยยนดอย

6. ขอใดไมตรงกบขอเทจจรง ก. โรคทางพนธกรรมในมนษยไมใชโรคตดตอ ข. ปจจบนมนษยสามารถตดตอยนเพอผลตฮอรโมนอนซลนได ค. โรคทางพนธกรรมในมนษยบางครงพบวาไมแสดงอาการใหเหน ง. ลกษณะทคนสวนใหญมหรอแสดงออกคอลกษณะทถกควบคมโดยยนเดน

7. ขอใดกลาวถงยนไมถกตอง ก. ยนจะอยกนเปนค โดยยนเดนจะขมยนดอย ข. ยนเดนตองเขาคกบยนเดน และยนดอยตองเขาคกบยนดอยเสมอ ค. ยนมต าแหนงอยบนโครโมโซม ท าหนาทควบคมลกษณะทางพนธกรรม ง. ลกษณะของยนผดปกต ท าใหคนมลกษณะผดปกตได 8. ถาชายผวปกตแตงงานกบหญงผวปกตทมยนผวเผอกแฝงอย พบลกษณะของลกทเกดมาดงน 1. ลกทกคนมผวปกต 2. ลกมยนผวเผอกแฝงอยรอยละ 50 3. ลกผวปกตมยนผวเผอกแฝงอยรอยละ 25 ขอใดถกทสด

ก. 1 ข. 2 ค. 1 และ 3 ง. 1 และ 2

28

9. ความผดปกตของทารกในขอใดไมใชสาเหตจากการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ก. โรคหดเยอรมน ข. โรคตาบอดส ค. โรคผวเผอก ง. โรคเลอดไหลไมหยด 10. ลกษณะโรค Hemophilia เปนลกษณะทถกควบคมดวยยน ถาชายเปนโรคนแตงงานกบหญง ทเปนพาหะ อตราสวนของลกในวยเจรญเตมทจะแสดงลกษณะคอ

ก. ชาย : หญง = 2 : 1 ข. ชาย : หญง = 1 : 1 ค. เปนโรค : ปกต = 1 : 1

ง. เปนโรค : ปกต = 2 : 1

29

บตรน ำควำมรไปใช

เรอง กำรปองกน และรกษำผปวยโรคตำบอดส และทำลสซเมย

ค ำถำม 1. โรคตาบอดส และทาลสซเมยสามารถรกษาใหหายขาดไดหรอไม ค าตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ...................................................... 2. โรคตาบอดส มผลกระทบตอการด ารงชวตในเรองใดบาง ใหยกตวอยาง ค าตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ...................................................... 3. นกเรยนจะมวธแนะน าคนตาบอดส ในการอานปายจราจรอยางไรไดบาง เพอใหขามทางมาลาย บรเวณสแยกไฟแดงไดอยางปลอดภย ค าตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ...................................................... 3. ใหสรปวธการปองกน และรกษาโรคทางพนธกรรม ค าตอบ ............................................................................................................................. ....................... ........................................................................................................... ......................................................

ขนท 7 น ำควำมรไปใช

30

กระดำษค ำตอบ แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

ชดกจกรรมกำรเรยนร ชดท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน

ชอ……………………………………………….ชน……………เลขท…………… แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 10 10

ผลกำรทดสอบ/ผลกำรประเมน

กำรทดสอบ คะแนนเตม คะแนนทได ผลกำรประเมน ดมำก ด พอใช ปรบปรง

กอนเรยน 10 หลงเรยน 10

เกณฑกำรประเมน

คะแนน 9-10 หรอ รอยละ 90 – 100 อยในเกณฑ ดมาก คะแนน 7-8 หรอ รอยละ 70 – 80 อยในเกณฑ ด คะแนน 5-6 หรอ รอยละ 50 – 60 อยในเกณฑ พอใช คะแนน 0-4 หรอ รอยละ 0 – 40 อยในเกณฑ ปรบปรง

31

แบบบนทกผลกำรเรยนรชดกจกรรมกำรเรยนร

ชดท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน

กลมท............ชอกลม.................................. หอง..........

ประธำนกลม............................................................................................................ เลขำนกำรกลม.........................................................................................................

เลขท

ชอ - สกล ผลการประเมน / คะแนน

รวม คะแนน

การทดสอบ บตรค าถาม บตรกจกรรม ค าถาม/ กอน หลง ผลตาง ทบทวน 7.1 7.1 7.2 กจกรรม 10 10 5 5 5 5 20

รวม เฉลย รอยละ

จำกผลกำรเรยนโดยใชชดกจกรรมกำรเรยนร ชดท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน ของกลมท.................................. พบวา ผลการทดสอบกอนเรยน............................................................. ผลการทดสอบหลงเรยน.............................................................

32

แนวค ำตอบบตรทบทวนควำมร เรอง ดเอนเอ ยน และโครโมโซม สมพนธกนอยำงไร

วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 เรอง โครโมโซมของคน ชอ-สกล................................................... ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............


ภาพท 7.1 ความสมพนธระหวาง นวเคลยส โคโมโซม และ DNA (ทมาของภาพ : http://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/65256/-scibio-sci-

ค ำถำม 1. DNA, โครโมซม, ยน, เซลล และนวเคลยส เกยวของกนอยางไร

ค ำตอบ ภายในเซลลจะมนวเคลยสเปนศนยกลาง ภายในนวเคลยสจะมโครโมโซม ภายในโครโมโซม จะม DNA เปนสวนประกอบ ภายใน DNA จะมนวคลโอไทด ซงมเบสเปนองคประกอบ ล าดบเบส ในสายของ DNA เรยกวา ยน นนเอง 2. ใหนกเรยนเรยงล าดบของ DNA, โครโมซม, ยน, เซลล และนวเคลยส จากใหญ ไป เลกใหถกตอง ค ำตอบ เซลล นวเคลยส โครโมโซม DNA ยน

33

แนวค ำตอบบตรค ำถำมท 7.1 เรอง ยน คออะไร วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103

เรอง ยน คออะไร

ชอ-สกล................................................... ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............


ภาพท 7.1 ความสมพนธระหวาง นวเคลยส โคโมโซม และ DNA (ทมาของภาพ : http://sukanyakhenha.blogspot.com/p/blog-page_92.html)

ค ำถำม 1. ยน คออะไร

ค ำตอบ ยน คอหนวยทควบคมลกษณะทางพนธกรรม ยนเปนสวนของ DNA ทสามารถควบคมการแสดงออกได สงมชวตแตละชนดจะมจ านวนยนแตกตางกน

2. ยนอยทไหน ค ำตอบ ยนอยบนโครโมโซมทมอยในเซลลของสงมชวตทเปนยคารโอต และอยบน DNA ของสงมชวตทเปนโปรคารโอต เนองจากยนเปนสวนหนงของDNA ซงเปนองคประกอบของโครโมโซม ดงนนยนจงมต าแหนงอยบนโครโมโซม นนเอง 3. ถายนบนโครโมโซมของคนเราผดปกต จะสงผลอยางไร ค ำตอบ จะท าใหการแสดงออกของลกษณะทางพนธกรรมของคนเราแปลกไปจากเดม เชนอาจท าให เกดอาการผดปกต ไดแก ตาบอดส เปนโรคฮโมฟเลย

34

แนวค ำตอบแบบบนทกผลกำรท ำกจกรรมท 7.1

วชำ ชววทยำพนฐำน เรอง โรคทเกดจำกควำมผดปกตของยน ชอ-สกล............................................................... ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............

1. ชอโรค ตาบอดส (Color blindness)

สำเหต เนองจากยนทผดปกตซงเปนยนดอยอยบนโครโมโซมเพศ คอ โครโมโซม X โรคตาบอดส

เกดจากความผดปกตของเซลลรปกรวย (cone cell) บนเรตนาของนยนตา

อำกำรของผปวย คอ ผปวยไมสามารถแยกความแตกตางระหวางสเขยวและสแดงได จงมองเหนทง

สองสเหมอนกน โรคนเกดกบผชายมากกวาผหญง ทงนเพราะผชายมโครโมโซม X เพยงหนง

โครโมโซม ถาโครโมโซมผดปกตกจะเกดตาบอดสไดเลย สวนผหญงมโครโมโซม X สองโครโมโซม

จะเกดตาบอดสไดกตอเมอโครโมโซม X ทงสองโครโมโซมนนผดปกตทงหมด ซงมโอกาสเกดขนได

นอยมาก

2. ชอโรค โรคทาลสซเมย (thalassemia)

สำเหต เกดจากความผดปกตซงเปนยนดอยบนออโตโซมทท าหนาทควบคมการสรางเฮโมโกลบน ในเมดเลอดแดง ท าใหเมดเลอดแดงมลกษณะผดปกตและแตกสลายงาย

อำกำรของผปวย คอ มอาการซดเหลอง ตบและมามโต รางกายเจรญเตบโตชา ตวเตยและน าหนกนอย

3. ชอโรค โรคเลอดไหลไมหยด (Hemophilia)

สำเหต เปนความผดปกตทางพนธกรรม เกดจากยนดอยบนโครโมโซม X

อำกำรของผปวย คอ เลอดไมแขงตว เลอดออกมากผดปกต ก าเดาไหลบอย ขอบวม เกดแผลฟกช าขนเอง โดยโรคนจะท าใหรางกายขาดสารทท าใหเลอดแขงตว โรคนสามารถรกษาโดยการใชสารชวยใหเลอดแขงตวทดแทน

35

ค ำถำมหลงท ำกจกรรมท 7.1 1. ยนทสามารถแสดงลกษณะตาง ๆ ออกมาไดแมจะมยนนนเพยงยนเดยวกตาม เรยกวา ค ำตอบ ยนเดน 2. ยนทสามารถแสดงลกษณะตาง ๆ ออกมาไดตอเมอยนนนเปนยนดอยทง 2 ยน เรยกวา ค ำตอบ ยนดอย 3. ถาก าหนดให A เปนยนปกต a เปนยนทาลสซเมย อยากทราบวาบคคลทแสดงอาการของโรค ทาลสซเมย จะมยนเปนแบบใดอยบนโครโมโซม ค ำตอบ aa 4. ถาหญงและชายทไมแสดงอาการของโรคทาลสซเมย แตมยนดอยทแสดงอาการของโรคนแฝงอย ถาแตงงานกน โอกาสทหญงชายคนจะมลกทไมเปนโรคจะมหรอไม เทาไร ค ำตอบ ทงพอ และแมมลกษณะปกต แตมยนดอย ซงเปนยนทแสดงอาการของโรคทาลสซเมยแฝงอย ถาลกไดรบการถายทอดยนดอยนจากพอและจากแมดวย ลกจะเปนโรคทาลสซเมย 5. ถาแพทยสงสยวาทารกในครรภจะมยนผดปกต แพทยสามารถวนจฉยไดโดย ค ำตอบ เจาะเอาน าคร าไปตรวจ โดยน าเซลลผวหนงของทารกในน าคร าไปเพาะเลยง แลวตรวจด ความผดปกตของชนดและจ านวนโครโมโซม

36

แนวค ำตอบแบบบนทกผลกำรท ำกจกรรมท 7.2

วชำ ชววทยำพนฐำน รหสวชำ ว31103 เรอง กำรทดสอบตำบอดส ชอ-สกล.............................................................. ชนมธยมศกษำปท...................เลขท...............

หมายเลขทเหนคอหมายเลข...........25...................................



หมายเลขทเหนคอหมายเลข...........56..................................

หมายเลขทเหนคอหมายเลข.............6....................................

37

ค ำถำมหลงท ำกจกรรมท 7.2 1. โรคตาบอดส เกดจากสาเหตใด

ค ำตอบ ยนทผดปกตซงเปนยนดอยอยบนโครโมโซมเพศ คอ โครโมโซม X โรคตาบอดสเกดจาก ความผดปกตของเซลลรปกรวย (cone cell) บนเรตนาของนยนตา

2. อาการของโรคตาบอดส เปนอยางไร ค ำตอบ ผปวยไมสามารถแยกความแตกตางระหวางสเขยวและสแดงได จงมองเหนทงสองสเหมอนกน โรคนเกดกบผชายมากกวาผหญง ทงนเพราะผชายมโครโมโซม X เพยงหนงโครโมโซม ถาโครโมโซมผดปกตกจะเกดตาบอดสไดเลย สวนผหญงมโครโมโซม X สองโครโมโซม จะเกดตาบอดสไดกตอเมอโครโมโซม X ทงสองโครโมโซมนนผดปกตทงหมด ซงมโอกาสเกดขนไดนอยมาก ศกษาแผนภาพแสดงการถายทอดลกษณะของหนวยพนธกรรมผวปกตและผวเผอก โดยก าหนดให ผวปกต ยนเดน

ผวเผอก ยนดอย 3. ยน ก. ของหมายเลข 1 คอ อะไร และจะท าใหลกมลกษณะอยางไร ค ำตอบ ยน ก. ของหมายเลข 1 คอ ท าใหลกมลกษณะผวปกต 4. ยน ข. ของหมายเลข 4 คอ อะไร และจะท าใหลกมลกษณะอยางไร ค ำตอบ ยน ข. ของหมายเลข 4 คอ ท าใหลกมลกษณะผวเผอก 5. ลกของชายหญงคนจะมโอกาสมผวปกตและผวเผอกรอยละเทาไรตามล าดบ ค ำตอบ ลกของชายหญงคนจะมโอกาสมผวปกตและผวเผอกรอยละ 75 และ 25 ตามล าดบ

38

แนวค ำตอบบตรน ำควำมรไปใช

เรอง กำรปองกน และรกษำผปวยโรคทำงพนธกรรม

ค ำถำม 1. โรคตาบอดส และทาลสซเมยสามารถรกษาใหหายขาดไดหรอไม ค ำตอบ ไมสามารถรกษาใหหายขาดได เนองจากจะตดตวไปตลอดชวต ท าไดแตเพยงบรรเทาอาการ ไมใหเกดขนมากเทานน 2. โรคตาบอดส มผลกระทบตอการด ารงชวตในเรองใดบาง ใหยกตวอยาง ค ำตอบ อาจเปนอปสรรคในการท ากจกรรมดานการศกษา การซอผลไม เลอกเสอผาอาภรณ และอานสไฟจราจร การประกอบอาชพ 3. นกเรยนจะมวธแนะน าคนตาบอดส ในการอานปายจราจรอยางไรไดบาง เพอใหขามทางมาลาย บรเวณสแยกไฟแดงไดอยางปลอดภย ค ำตอบ ใหจดจ าล าดบของสของปายไว เชน จากบนลงลางจะเปน แดง, เหลอง, เขยว ตามล าดบ

(หรอค าตอบอน ๆ ตามแนวตวามคดของนกเรยน ใหอยในดลพนจของครผสอน) 4. ใหสรปวธการปองกน และรกษาโรคทางพนธกรรม ค ำตอบ 1. ตรวจรางกายกอนแตงงาน 2. ตรวจเลอดกอนตงครรภ 3. ไปพบแพทยเพอขอค าปรกษา และรกษาตามอาการ

ขนท 7 น ำควำมรไปใช

39

เฉลยแบบทดสอบ

ชดกจกรรมกำรเรยนร ชดท 7 เรอง ควำมผดปกตของยน เฉลยกอนเรยน เฉลยหลงเรยน

ขอท เฉลย 1 ค 2 ข 3 ค 4 ก 5 ก 6 ข 7 ง 8 ข 9 ง 10 ค

ขอท เฉลย 1 ค 2 ค 3 ข 4 ค 5 ข 6 ง 7 ข 8 ก 9 ก 10 ค

40

บรรณำนกรม กระทรวงศกษาธการ. คมอกำรจดสำระกำรเรยนร กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร.

กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.), 2545. _______________. คมอครรำยวชำพนฐำน ชววทยำ ชนมธยมศกษำปท 4–6

กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร. กรงเทพฯ : สกสค. ลาดพราว, 2553. _______________. ตวชวดและสำระกำรเรยนรแกนกลำง กลมสำรกำรเรยนรวทยำศำสตร

ตำมหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย, 2551

_______________. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำน ชววทยำ ชนมธยมศกษำปท 4–6 กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร. กรงเทพฯ : สกสค. ลาดพราว, 2554.

_______________. หลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช2551 ปรบปรง 2553. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2553.

ไชยยศ เรองสวรรณ. เทคโนโลยกำรสอน : กำรออกแบบและพฒนำ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2533. บญเกอ ควรหาเวช. นวตกรรมกำรศกษำ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บางเขน, 2530. บญชม ศรสะอาด. กำรพฒนำกำรสอน. มหาสารคาม : สวยาสาสน, 2541. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. กำรเรยนกำรสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลำง. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2541. การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม. [ออนไลน]. [สบคนเมอวนท 4 ธนวาคม 2558]. เขาถงไดท : URL:

http://www.trueplookpanya.com/learning/detail/31740 ลกษณะทางพนธกรรม.[ออนไลน]. [สบคนเมอวนท 4 ธนวาคม 2558]. เขาถงไดท : URL:

http://www.maceducation.com/e-knowledge/2432210100/01.html ทศนา แขมมณ. ศำสตรกำรสอน. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2552 นดา กจจนดาโอภาส. ผลกำรเรยนสงแวดลอมศกษำโดยใชวฏจกรกำรเรยนร (7Es) ทใช

พหปญญำกบกำรสอนตำมคมอครทมตอผลสมฤทธทำงกำรเรยน กำรคดเชงวพำกษวจำรณ และทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนบรณำกำรของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 4. ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม, มหาสารคาม, 2552

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. คมอวดผลและประเมนผล วทยำศำสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพประสานมตร, 2546.

http://www.maceducation.com/e-knowledge/2432210100/01.html

ค ำแนะน...

Documents

Transcript of ค ำแนะน...