1

การจดการกบปญหาพฤตกรรม จตใจและอารมณในผปวยสมองเสอม

(Management of Behavioral and psychological symptoms of dementia (BPSD) ความผดปกตทางพฤตกรรม จตใจและอารมณ รวมทงอาการทางจตเปนกลมอาการทพบรวมในผปวยสมองเสอมชนดตางๆสงถง รอยละ 90 ปญหาดงกลาวนอกจากจะท าใหเกดความยงยากซบซอนในการดแลแลว ยงกอใหเกดความเครยดและเพมความรสกเปนภาระในการดแลแกญาต และผดแล BPSD สงผลเสยตอคณภาพชวตแกผปวยและผดแลและมกเปนสาเหตส าคญท าใหผปวยถกน าเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาล และสถานบ าบด รวมทงเปนอาการส าคญ อนดบตนๆทผปวยกลมนถกน ามาเขารบการรกษาทหนวยบรการดานจตเวช BPSD ประกอบไปดวย อาการกลมทางดานพฤตกรรม เชน กาวราว (physical aggression) กรดรอง( screaming) บนดา (cursing) กระวนกระวาย (agitation) กระสบกระสาย( restlessness) เดนไปมาอยางไรจดหมาย การแสดงออกทางเพศทไมเหมาะสม สะสมของ (hoarding) พฤตกรรมทไมเหมาะสม สวนกลมอาการทางดานจตใจ เชน วตกกงวล (anxiety) ซมเศรา (depressive mood) ประสาทหลอน (hallucinations) หลงผด (delusions) การประเมนกลมอาการใน BPSD บางอาการตองถามจากญาต ผดแล รวมทงสงเกต เพราะผปวยกลมนมความบกพรองของพทธปญญา (cognition) และชาญปญญา ยากทผปวยจะบอกเลาไดดวยตวเอง นอกจากนอาการบางอยาง กยากแกการประเมน เชน ซมเศรา ในบางรายอาจไมไดแสดงการเปลยนแปลงของอารมณ อาจเหนเพยงการเปลยนแปลงของพฤตกรรมทเปลยนไปจากของเดม ความอยากอาหารลดลง การเปลยนแปลงของวงจรชวภาพ (circadian rhythm) ดงนนผดแลรกษา รวมทงญาต ควรทจะตระหนกถง เพอน ามาสการคนหาสาเหต การวนจฉยทถกตอง เพอจะไดรบการรกษาทเหมาะสมเพราะการกษากลมอาการ BPSD มกไดผลดกวาการรกษาอาการผดปกตทาง cognitive function

การจดการกบปญหาพฤตกรรม จตใจและอารมณในผปวยสมองเสอม ( BPSD)

การรกษาโดยไมใชยา (Nonpharmacological treatment) ควรใชเปนอนดบแรก มกไดผลในกรณทอาการไมรนแรง หลกส าคญคอ คนหาสาเหตและตงสมมตฐานของเหตทอยเบองหลงพฤตกรรมและแกทสาเหต BPSD สะทอนถงปฏสมพนธของผปวย กบผดแลและสงแวดลอม การปรบสงแวดลอมเออใหผปวยรสกปลอดภยและสงบ การสอสารทางกายและวาจาดวยทาทและแววตาทเปนมตร การสมผสทออนโยน สอสารดวยค าพดทเขาใจงายและชดเจน รบฟงและพยายามเขาใจและรบรความตองการและอารมณของผปวย ไมทะเลาะ หรอขดแยงกบผปวย การเบยงเบน(distract)ความสนใจ เชน ใหท ากจกรรมทผปวยชอบ การดแลดานจตใจ ใหก าลงใจ และใหความรเรองโรคและทกษะการดแลแกผดแล การปรบพฤตกรรมและฝกทกษะทางสงคม

2

รวมทงการใชการแพทยทางเลอก เชน การนวดดวยน ามน หอมระเหย ( aroma massage therapy) มหลกฐานทางวชาการวาไดผลด ผลดผลดไดวาผลดผลด การรกษาดวยยา (pharmacological treatment) จะท าเมอการรกษาโดยไมใชยาไมไดผล และอาการนนรนแรง เปนอยนาน กอใหเกดอนตรายแกผปวย และกอความเดอดรอนแกคนรอบขาง กลมยาจตเวชทถกน ามาใช ไดแก ยาคลายกงวล ยาตานเศรา ยาตานโรคจต ยากนชก กลมอาการ BPSD ทตอบสนองดตอยา ไดแก อาการวตกกงวล อารมณซมเศรา หลงผดและประสาทหลอน กาวราว พฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสม ปญหาการนอน กลมอาการ BPSD ทไมตอบสนองตอยา ไดแก เดนแบบไรจดหมาย (wandering) ปญหาการขบถาย พฤตกรรมทท าซ าๆ สงเสยงซ าๆ เกบสะสมของ ปญหาการกน

สรป BPSD เปนเรองทบคลากรดานจตเวชควรใหความส าคญและตระหนกถง

เพราะเปนอาการส าคญทผปวยถกน ามาพบแพทยในหนวยบรการจตเวช และเปนกลมอาการทพบรวมกบโรคสมองเสอมชนดตางๆสงถงรอยละ 90 การจดการอนดบแรกควรใชการรกษาโดยไมใชยากอน เมอไมไดผลหรออาการรนแรง ยาจตเวชหลายกลมถกน ามาใชเพอควบคมและลดอาการของ BPSD